Aralin 3: ANG FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA

Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng Saligang Batas 1987

Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin
pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.

Ang mga sumusunod ay tugon sa paglinang Filipino bilang wikang Pambansa:

1. Paggamit ng iba pang wikang umiiral sa Pilipinas kabilang ang mga WIKANG KATUTUBO.
2. Pag-ral ng ahensyang pangwika.

MGA WIKANG KATUTUBO

Katutubo
Ayon kay S. Lily Mendoza (2016), makilala ang mga katutubo sa pamamagitan ng mga ilang natatanging
pananda:
1. Madalas nakatira sa relatibong maliliit na mga komunidad; alam pa kung paano mamuhay sa lupa labas ng
modernong industriyal na imprastraktura;
2. May sariling wika na kumakatawan sa napakaraming ugnayan sa lupang ninuno, ekolohiya, mitolohiya, at
mga kuwentonng bumubuo sa isang masalimuot na kosmolohiya;
3. Napananatili ang mga natatanging tradisyong kultura;
4. At kumikilala sa kanilang sarili bilang naiiba sa nakararami. Sa pangkaraniwang diskurso, ang salitang
katutubo ay kadalasang may estereotipikal na pakahulugan bilang “primitibo”, “paurong”, o di kaya’y “napag-
iwanan ng panahon”.
Ang wika mismo ang patunay ng ating katutubong kultura. Isang wika itong patuloy na nabuhay sa kabila ng
mahabang pananakop at nagtataglay ng kaalaman at katurungan ng lahi. Ngunit kailangan pang payabungin ang
wika. Tulad ng atas sa Konstitusyong 1987, kailangan nitong ilahok ang ibang katutubong mga wika ng Filipinas
upang ganap na matipon ang yaman at salimuot ng kulturang Filipino (Almario, 2003).
Ang AMBAGAN: MGA SALITA MULA SA IBA’T IBANG WIKA SA FILIPINAS ay isa sa mga tugon upang
mapagyaman ang wikang Filipino. Layunin nitong mapasimula at mapabilis ang pagpapayaman ng wikang Filipino
batay sa umiiral na mga wikang katutubo sa Filipinas.

MGA TAMPOK NA SALITA SA LUZON

IFUGAO
1. Bagol – makapangyarihan o diyos ng mga Ifugao
2. Baltung – “foot stamping”. Isa sa mga pormal ng ritwal.
3. Bogwa – rituwal ng mga Ifugao na hinihukay ang bangkay mula sa libingan, linisin at muling ilibing.
Ang mga nabanggit na salita ay walang katumbas sa anumang wika sa Pilipinas.
KAMPANGAN
1. Luslus – abnormal na paglalaw ng organo o bahagi nito.
TAGALOG (BINANGONAN)
1. Buraot – (a) taguri sa taong mahilig sumabit kung saan-saan, at walang pakiaalam kung saan ipapadpad ng
tadhana. (b) tao na mahilig manghingi nang manghingi ngunti ayaw o bantulot magbigay sa ibang tao.
2. Mambabakaw – mangunguha o manghihingi ng isda o anumang bagay sa palengke o baybayin.
BIKOL
1. Gimato – ang lima hanggang anim na araw ng bagong buwan (new moon). Panahon na sinasamantala ng mga
mangingisda na pumalaot dahil madilim ang paligid ng dagat.
2. Ilawod – patungo sa laot
CEBUANO
1. Katarungan – mula sa salitang-ugat na tarung na ang ibig sabihin ay tuwid. Wastong pag-iral ng batas.
2. Larawan – imahen ng isang tao, hayop, o anumang bagay na likhang pagguhit, potograpiya at iba pa.
Repelksiyon sa salamin.
3. Hulagway – pagsasalarawan ng panukalang kaisipan o damdamin sa isang akda.
MGA TAMPOK NA SALITA SA VISAYAS
Gabay sap ag-ambag ng salita mula sa Cebuano ayon kay Teresita Gimenez-Maceda:
1. Wala UP Diksyonaryong Filipino.
2. Naipasok ang salita pero hindi kinikilalang Cebuano o/at may natatanging kahulugan bukod sa nakasulat.
3. Salitang katumbas ng isang terminong Ingles na madalas gamitin o hiramin dahil wala pang katumbas sa Filipino.
4. Salitang madalas nang marinig pero ‘di pa rin naipapasok sa disiyonaryong Filipino.
5. Labas sa sampung salitang iminumungkahi ang ugat na salita ng ilang terminong matagal nang ginagamit sa
Tagalog at Filipino. (Hal. Katarungan at Larawan)
HILIGAYNON
1. Tamawo – nilalang na nakatira sa malalakung puno. Maaaring kasingkahulugan ng engkanto.
2. Palangga – galling sa salitang angga na ang ibig sabihin ay petting o fondling na nagpapakita ng paglalambing
(affection).
KINIRAY-A
1. Tigayon – isang pandiwa na ang mga konotasyon nito sa Ingles at to facilitate, to coordinate, to support, to
implement, at to succeed.
2. Biray – ito ay isang fluvial parade, na karaniwang gawain tuwing Pebrero sa pista.
MAGINDANAWON
1. Halal at Haram – Halal ang tawag sa minamarapat kainin at gawin ng isang Muslim at Haram naman ang tawag
sa ipinagbabawal na kainin at gawin ng isang Muslim.
2. Malatabat – tumutukoy sa katayuan ng isang mamayanan sa kanilang pamayanan.
MERANAW
1. Bangsamoro – Mga Muslim sa Pilipinas na binubuo ng 13 etnolingguwistikong grupo ng mga katutubo sa
Mindano na kinupkop ang Islam bilang paraang ng kanilang pamumuhay.
2. Malong – isang mahabang damit ng Meranaw na parang saya o kaya’y parang hugis bariles na bukas sa bahaging
itaas at ibaba.
3. Singkil – katutubong sayaw ng prinsesang Muslim
TAUSUG
1. Haylaya Puasa – katapusan ng Ramadan

Sa pag-aaral nina Marasigan, et al., (2018), inilista nila ang mga salitang katutubo na ginagamit sa
pakikipagkomunikasyon ng mga mag-aaral sa Oriental Mindoro.
1. alimpungat 21. duhagi 41. kintal 61. panibugho 81. simpatya
2. alimpuyo 22. eskaparate 42. kislot 62. param 82. singkad
3. alunsina 23. galasgas 43. kulasim 63. pinid 83. singkaw
4. antig 24. gitaw 44. kuyom 64. pinatakasi 84. siphayo
5. antigo 25. gulumihanan 45. labaha 65. pintuho 85. sukab
6. antipara 26. haginit 46. lagak 66. pulas 86. supil
7. apuhap 27. hayok 47. lawig 67. pulos 87. taghoy
8. ayungin 28. hilahil 48. limahid 68. puyos 88. tagistis
9. balam 29. himaton 49. limayon 69. sagwil 89. talima
10. balana 30. himpil 50. linang 70. sakbibi 90. talos
11. balaraw 31. hinuha 51. linggatong 71. salamisim 91. talupak
12. balatay 32. hirati 52. lipos 72. salampak 92. tangis
13. balintanaw 33. hungkag 53. lukbutan 73. saling 93. tigib
14. balintuna 34. huntuhan 54. lunggati 74. signos 94. tiim
15. batulan 35. huwad 55. luwad 75. sigwa 95. tilad
16. bulaan 36. imbulog 56. luwat 76. sikdo 96. timyas
17. dalahira 37. kaginsa-ginsa 57. malakaya 77. silakbo 97. tudla
18. dalita 38. kahambal-hambal 58. ngalumata 78. silong 98. tudyo
19. dalumat 39. kalabukab 59. pailanlang 79. simbad 99. tulyapis
20. dimdim 40. kalatas 60. palitada 80. simpan 100. ulayaw
 Mayaman ang wikang Filipino sa mga katutubong salita na magagmit sa paglinang at pagpapayaman ng ating kultura
(Marasigan, et al., 2018).
 Ang pambansang wikang tinatawag na Filipino ay isang kumbinyenteng kasangkapan para sa pakikipagtalastasan
ng mga grupong etniko. Maaaring magtungo sa alin mang lugar sa bansa at makipag-usap sa kapwa Pilipino sa
pamamagitan ng wikang ito.
 Kung gayon, hindi Tagalog ang pambansang wika at hindi lang Tagalog ang mga salitang ginagamit sa pagbuo ng
pambansang wika – ang Filipino

MGA HIRAM NA HINDI HIRAM O KUNG PAANO GAMITIN ANG WALANG BAGONG TITIK

Gamit ng Walong Bagong Titik

Isang radikal na pagbabago sa pagbaybay na pasulat ang paggamit ng walang (8) dagdag na titik sa
modernisadong alpabeto: C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z.
Pangunahing gamit ng mga ito ang pagpapanatili ng mga kahawig na tunog sa pagsulat ng mga salita mula sa mga
katutubong wika ng Filipinas. Ang mga titik na F, J, V, at Z ay napakaimportante upang maigalang ang mga kahawig na tunog sa
mga katutubong wika. Hindi tulad noong panahon ng abakada na ang “Ifugaw” ay isinusulat na “Ipugaw” o ang “Ivatan” ay
isinusulat na “Ibatan”.
Mga Halimbawa:
Alifuffug (Itawes) ipuipo
Safot (Ibaloy) sapot na gagamba
Falendag (Tiruray) plawtang pambibig na may nakaipit na dahoon sa ihipan
Feyu (Kalinga) pipa na yari sa bukawe o sa tambo
Jambangan (Tausug) halaman
Masjid (Tausug, Meranaw mula sa Arabe) tawag sa gusaling sambahan ng mga Muslim
Julup (Tausug) masamang ugali
Avid (Ivatan) ganda
Vakul (Ivatan) pantakip sa ulo na yari sa damo na ginagamit bilang pananggalang sa ulan at init ng araw
Kuvat (Ibaloy) digma
Vuyu (Ibanag) bulalakaw
Vulan (Itawes) buwan
Kazzing (Itawes) kambing
Zigattu (Ibanag) silangan

ADYENDANG PANGWIKA NG KOMISYON SA WIKANG FILIPINO (KWF)

ANG KOMISYON SA WIKANG FILIPINO (KWF)

Ang tanging ahensiyang pangwika ng pamahalaan na naitatag sa bisa ng Batas Republika 7104 noong 14 Agosto 1991

Mga Tungkulin ng KWF

 Magbalangkas ng mga patakaran, mga plano, at mga programa upang matiyak ang higit pang pagpapaunlad,
pagpapayaman, pagpapalaganap, at preserbasyon ng Filipino at iba pang wika ng Pilipinas;
 Magpalaganap ng mga tuntunin, mga regulasyon at mga patnubay upang isakatuparan ang mga patakran, mga
plano, at mga programa nito;
 Magsasagawa o makipagkontra sa mga pananaliksik at iba pang mga pag-aaral upang isulong ang ebolusyon,
pagpapaunladm pagpapayaman at sa dakong huli’y istandardisasyon ng Filipino at iba pang mga wika ng Pilipinas.
Saklaw nito ang pagtitipon at pagsasaayos ng mga akda para sa posibleng paglalakip nito mula sa multilingguwal a
diksyunaryo o ng mga salita, mga parirala, mga idyom, mga koteysyon, mga salawikain, at iba pang mga wika sa
kasalukyan ay karaniwang ginagamit o nakasama na sa lingua franca; at
 Magpanukala ng mga patnubay at mga istandard para sa mga anyuing lingguwistiko at mga ekspresyon sa lahat ng
opisyal na mga komunikasyon, publikasyon, teksbuk, at iba pang materyales sa pagbasa at pagtuturo.

BISYON AT MISYON NG KWF:

Bisyon: Wikang Filipino: Wika ng Dangal at Kaunlaran
Misyon: Itaguyod ang patuloy nap ag-unlad at paggamit ng Filipino bilang wikang Pambansa habang pinangangalagaan ang
mga wikang katutubo ng Filipinas tungo sa pagkakaunawaan, pagkakaisa, at kaunlaran ng sambayanang Filipino.
ADYENDANG PANGWIKA NG KWF
1. Pagpapalaganap at pagapaunlad ng wikang Filipino
Maiangat ang antas ng kahusayan at pagpapalaganap sa paggamit ng wikang Filipino at mga wika ng Filipinas
sa iba’t ibang larang ng karunungan sector ng lipunan.
2. Pagpapaigting at pagpapalawig ng saliksik
Magsagawa ng pananaliksik sa wikang Filipino, mga wika ng Filipinas, at sa iba’t ibang disiplina.
3. Pagbuo, pagpapatupad, at pagsubaybay ng patakarang pangwika
Bumuo, magpatupad, at magmonitor ng patakarang pangwika batay sa malawak na saliksik at ugnayan sa
mga pangunahing kasangkot (stakeholders)

TUNTUNIN BLG. 4. PAGBAYBAY NA PASULAT

Sa pangkalahatan, nasusunod pa rin ang tutuning: “Kung ano ang bigkas ay siyang sulat”

4.9 INGAT SA “SIYOKOY”

Mag-ingat lang sa mga tinatawag na salitang “siyokoy” ni Virgilio S. Almario, mga salitang hindi Espanyol ay hindi
rin Ingles at malimit na bunga ng kamangmangan sa wastong anyong Espanyol ng mga edukadong nagnanais magtunog
Espanyol ang pananalita. Napansin ito nang iuso ni Rod Navarro sa programa niya sa radyo ang “konsernado,” na pagsasa-
Espanyol niya ng Ingles na concerned. Pinuna ang artistang anawnser dahil “siyokoy” ang Espanyol.
Ilang siyokoy ngayon ang “aspeto” na hindi ang Espanyol na aspecto, “imahe” na hindi ang wastong “imahen’
(imagen), “pesante” na hindi ang tumpak na paisano ng Espanyol ni ang peasant ng Ingles, “kontemporaryo” na hindi ang
“kontémporaneó” (contemporaneo) ng Espanyol. Ipinapayo ang pagkonsulta sa mapagkakatiwalaang diksiyonaryong
Espanyol bago isalin sa Espanyol ang nais sanang sabihin sa Ingles. O kayâ, huwag ikahiya ang paggamit ng terminong
Ingles kung iyon ang higit na alam: aspect, image, peasant, contemporary. O kayâ, maaaring higit na maintindihan ng
madla kung ang katapat na salita sa Filipino ang gagamitin: “mukhâ” o “dakò,” “laráwan” o “hulagwáy,” “magbubukíd” o
“magsasaká” “kapanahón” o “napapanahon”.

PILIPINAS O FILIPINAS?
BAGUIO CITY – Walang binabago sa baybay ng Filipinas kundi ibinabalik ang dati at sinusunod ang batas na ginawa
noong 1987 sa bagong alpabetong Filipino.
Ito ang buod ng pahayag ng Tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) at pambansang alagad ng sining na si
Ginoong Virgilio Almario, bilang paglilinaw sa sinasabing pagbabago ng spelling ng ‘Filipinas’ sa pagbubukas ng unang
Pambansang Kongreso sa Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino sa Teacher’s Camp, Baguio City kahapon.
Mula sa nakagawiang Pilipinas, layunin ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na maibalik sa orihinal nitong ispeling
ang pangalan ng bansa.
Ani Almario, ang Pilipinas ay ibinatay sa lumang alpabeto ng bansa, ang Abakada, na inalis sa sistema noong 1987.
Filipinas ang tunay na pangalan ng bansa, ayon kay Almario, dahil Las Islas Filipinas ang ipinangalan ng mga Kastila
noong ika-14 siglo.
Dagdag ni Almario, ang Filipinas ay nakabatay sa makabagong alpabeto ng Filipino na binubuo ng 28 titik. Giit niya,
ang mga titik na F at V ay ilan sa mga letrang dati nang ginagamit ng mga katutubong tulad ng Mëranaw at Ivatan.
Suportado rin ng mga katutubo ang “Filipinas” sapagkat gusto nilang makilahok sa “nation-building.”
Upang maiwasan ang pagkalito, Filipino ang opisyal na itatawag sa mga Pilipino, babae man o lalaki, at ang Filipinas
ang tanging gagamiting pantawag sa bansa.

Aralin 4: ANG FILIPINO BILANG IDENTIDAD NG PILIPINO

Filipino 1: Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino
IDENTIDAD
 Ang matatag at naisaayos na mga aspekto ng pagkatao: mga bagay na maaaring suriin sa mga pormularyo ng
sensus tulad ng…
 -etnisidad (kultural) gaya ng Filipino, Tsino, Aleman, Thai, atbp.
 -nasyonalidad (biyolohikal) gaya ng Filipino, American, Australian, atbp.
 -antas o kalagayang sosyal (mahirap, mayaman, burgis, atbp.)
 Seks (biyolohikal) (lalaki/ babae)
 -kasarian (lalaki, b
 abae, atbp.)
  Edad
 Identidad ay isang pagtatamo
 Identidad ay baha-bahagi at minsan ay buo
 Binabago ng tao ang kaniyang identidad upang umangkop sa mga pangangailangan ng pagkakataon
 Identidad ay…
- Ang hindi natitinag na katangian ng tao na umiiral bago ang particular na sitwasyon (personal/ indibidwal) at
- Dinamiko at nakakontekstuwalisadong pagtatamo ng isinagawa sa pakikipag-usap, at nagbabago mula sa
isang konteskto patungo sa kasunod (binuo/ tuloy-tuloy).
 Identidad ng Pilipino ay sumisentro sa pagkakaiba at pagka-indibidwal; katangiang ipinagkaiba niya sa iba.
 Identidad ay isang sosyo-historikal na pamamaraan na tumutukoy sa mga katangian ng pagkakatulad kaugnay sa
koneksyon ng isang tao sa iba at sa isang particular na pangkat ng tao.
 Ang identidad ay karaniwang nilikha sa isang panlipunang konteksto sa pamamagitan ng diskurso (wika at
konteksto)
Dalawang pamamaraan kaugnay sa Identidad:
o Ang una ay kumikiling sa dulog primordialist o sinauna na kinukuha ang kahulugan ng sarili at
kinabibilangang grupo bilang isang permanenteng bagay, na binibigyang-katuturan sa pamamagitan ng
mga layuning pamantayan tulad ng pinagmulang lahi at mga katangiang biyolohikal.
o Ang pananaw na ito ay pinangingibabawan ng ideya ng indibidwal biang isang ahente sa pagsulong ng
sarili at ang kamalayan ng sarili kaugnay sa ibang tao.
o Ang pangalawa ay nakaugat sa tearyang social constrictionist, na tumingin na ang identidad ay naibubuo
sa pamamagitan ng isang pinakapangunahing pampolitikang pagpipilian ng ilang mga katangian.
o Bukod dito: Ang panlipunang konstruksiyon (social construction) ay isang konsepto o praktis na
maaaring mukhang natural at malinaw sa mga tumatanggap nito, ngunit sa katotohanan ay isang
imbensiyon o artifact ng isang particular na kultura o lipunan.
o Mauunawaan na ang panlipunang konstruksiyon ay mga produckto (madalas a hindi sinasadya o walang
malay) ng hindi mabilang na mga pagpipilian ng tao sa halip na mga batas na nagreresulta mula sa banal
na kalooban o kalikasan
o Ang social constructionism ay karaniwang tutol sa essentialism (na syang nangingibabaw sa unang
pagtingin), na nagbibigay-katuturan sa mga tiyak na phenomena sa halip na mga transhistorical na
diwan a hiwalay sa kamalayan na tumutukoy sa kategorikal na istraktura ng katotohanan.
o Sinusuri ng social constructionism ang ideya na ang identidad ay natural na nakalaan, matatag, at
marapat na obhektibo.
Sintesis:
 Ang identidad ay isang pabago-bago, pleksible, at abstraktong bagay.
 Ang mga pagpapakita nito at ang mga paraan kung saan ito ginagamit ay madalas na bukas upang suriin (ayon
kay Geetz at ang ideya na ang kultura ay nakikita sa labas).
 Ang identidad ay maliwanag na nakikita sa pamamagitan ng paggamit ng mga palatandaan tulad ng wika,
pananamit, pag-uugalu, at pagpili ng espasyo, na ang epekto ay nakasalalay sa kanilang pagkilala sa iba pang
mga nilalang sa lipunan.
 Ang mga palatandaan ay tumutulong na lumikha ng hangganan na tutukoy sa pagkakatulad o pagkakaiba ng
gumagamit ng palatandaan at ang tumitingin sa palatandaan, ang kabisaan nito ay nakasalalay sa
pinagsasaluhang pag-unawa sa kahulugan (kultural).
 Sa isang kontekstong panlipunan, nagkakaroon ng di pagkakaunawaan dahil sa maling interpretasyon sa
kahalagahanng ispesipikong palatandaan. (Halimbawa: Kapag nagsalitang Ingles ay mayaman o matalino na.)
 Ang isang indibidwal ay maaaring gumamit ng mga palatandaan ng identidad upang makaimpluwensiya sa ibang
tao na hindi kinakailangang punan ang lahat ng krayterya na ang eksternal na tumitingiin ay tipikal na iniuugnay
sa isang abstraktong identidad.
 Hindi basta batsa matatago ang wika, pananamit, at ugali.
 APAT NA URI NG IDENTIDAD

MASTER INTERACTIONAL

IDENTIDAD

PERSONAL RELATIONAL

1. Master na Identidad
 Master na Identidad (primarya) ay relatibong matatag at hindi nagbabago: seks, etnisidad, edad, Pambansa, at
rehiyunal na pinagmulan
 Ang kahulugan ng master na identidad ay nagbabago ng panahon at espasyo.
- “Mahina ka lang. Hindi mo kaya ang ginagawa ng mga kalalakihan.”
2. Interaksyunal na Identidad
 Ang interaksyunal na identidad ay tumutukoy sa gampanin ng tao sa komunikatibong konteksto sa ispesipikong
tao.
 Halimbawa: Si Richard ay kapitbahay ko, na panganay na anak ni Romeo, nagtratrabaho siya sa isang fastfood,
kaibigan siya ng kapatid si Liza.
 Kaugnayan ng tao sa isa pang tao.
 Kung paano siya makitungo sa tao
 Connect – connect
3. Personal na Identidad
 Ang personal na identidad ay inaasahan na relatibong matatag at natatangi.
- Kadalasan ay tumutukoy sa kung paano nakikipag-usap at nakikitungo ang isang tao sa iba: maiinitin ang ulo,
matapat, bastos, makatuwiran, mahiyain, tsismoso, madaldal (sariling pagtingin at pagtingin ng ibang tao).
 Ang personal na identidad ay kadalasang pinagtatalunan (sabi ng aking ina ay matigas ang ulo ko, ngunit sa sarili
ko ay hindi naman).
4. Relasyunal na Identidad
 Ang relasyunal na identidad ay tumutukoy sa uri ng relasyon na ginagampanan ng isang tao sa isang particular
na kausap sa isang ispesipikong sitwasyon.
 Ang relasyunal ng identidad ay napagkakasunduan mula sa isang tagppo sa iba pa at nagbabago.

“Ang identidad, maging indibidwal man, sosyal, o institusyunal ay isang bagay na patuloy na nililinang at
pinagkakasunduan sa ating buhay sa pamamagitan ng ating interaksyon sa iba.” – Joanna Thornborrow (2004)

“Ang tuon ay nasa identidad na hindi ibinigay kundi aktibong nililikha – maging intensiyon man, estratehikong
manipulasyon o sa pamamagitan ng malay na praktis… itinuturing na ang wika ay isang panlipunang aksyon o gawain.”
– Paul Kroskrity (2000)

Wika at Identidad
 Sa lingguwistika, ang Sapir-Whorf hypothesis (linguistic relativity hypothesis) ay bumuo ng palagay ng isang
sistematikong relasyon sa pagitan ng mga kategorya ng gramatika ng wika na ginagamit ng isang tao at kung
paano ang parehong tao ay nakakaunawa sa mundo at kumikilos dito.
 Ito ay ang ideya kung bakit maraming panawag sa “snow” ang mga eskimo at kung bakit maraming panumbas sa
“rice” ang mga Pilipino. Inilalarawan din nito kung paano nakakaugnay ang tao sa daigdig (Halimbawa: Kung ano
ang pagtingin natin sa “living things” at “non-living things” sa kaso ng “bato”)

Paggamit ng Wika at Master na Identidad

 Pambansa at/o Rehiyunal
 - Pinagsasaluhang paglahok sa mga gawain gaya ng Buwan ng Wikang Pambansa
 Etniko
- Paggamit ng wika: Filipino, Ingle, at mga katutubong Wika
- Kontekstuwal na Praktis:
Paano mangangatuwiran/mangusap gamit ang mga sanggunian na batid ng ibang ispiker ng
magkatulad na wika?
 Antas ng Lipunan
- Paggamit ng Ingles ng mga nasa ekslusibong unibersidad sa pamamagitan ng punto ng pagsasalita.
 Propesyunal
- Paggamit ng espesyalisadong bokabularyo gaya ng mga duktor, inhinyero, arkitekto, guro, at iba pa.
 Kasarian
- Wika ng mga bakla
 Edad
- wika ng milenyals, bata, matatanda

Sistema ng Pagtawag at Interaksyunal na Identidad

Pagtawag
- Paano mo gusting tawagin ka? Palayaw mo…
 Sa iyong mga magulang? Rob, Robi, Bert, Robert, Bobby, Roberto, Obet
 Sa iyong mga kaibigan?
 Sa iyong mga guro o propesor?
 Sa iyong matalik ng kaibigan?
 Sa iyong kasintahan?
- Paano ka tinatawag ng mga taong ito?
- Nagbabago ba ang iyong pangalan sa pagdaan ng panahon?
Mga panawag bilang pagpapakita ng paggalang:
- Tagalog ay may “po” at “opo”
- Paggamit ng Manong, Manang, Ate, Kuya, Lola, Lolo, at iba pa.
Pagpapangalan at Personalidad?
- Isang lalaking may pangalan na Sue
- Ayon sap ag-aaral “Ang mga lalaki na may pangalang pambabae (Taylor, Dominique) ay higit na nagpapakita
ng kawalan ng mabuting asal sa paaralan habang sila ay nagkakaedad.” – David N. Figlio ‘Boys named Sue:
Disruptive children and their peers.’ NBER Working Paper 11277, April 2005.
- Ano ang problema sa kongklusyong ito?
- Isterotipo?
- Determinismo?
Nasyon, Nasyonalidad, at Nasyonalismo
- Inobatibo, makabagong konsepto, makasaysayang bagay na nilikha noong ika-18 na siglos a Kanlurang
Europa (Anderson 1991)
- Bago ang pagdating ng nasyonalidad, at sa kawalan ng mga teknolohiya tulad ng palimbagan, riles, sasakyan,
paano naisayos ang lipunan ng tao?
Lokal na Komunidad
(area mo)

Komunidad ng Relihiyon Distansiya ng Kaharian

(pamumuno mo)
Lokal na Komunidad
 Nakikilala sa pamamagitan ng lugar – mga tao na may sapat na lapit para sa harapang pakikipag-ugnayan
 Maaaring multilingguwal
Komunidad ng Relihiyon
 Nakilala sa pamamagitan ng pananampalataya, ngunit maaaring maipaabot sa lahat ng sangkatauhan
 Karaniwang gumagamit ng sagradong wika, superior sa bernakular
Distansiya ng Kaharian
  Nakikilala sa pamamagitan ng katapatan sa hari
 Sa kalaunan ay nagging katangian ng nasyonalista sa Kanlurang Europa
Nasyonalismo – Produkto ng Romantisismo ng Kanlurang Europeo
 Tatlong Pilosopong Aleman:
o Johann Gottfried Herder
 “May hihigit pa bang mahalagang bagay sa bayan kaysa sa wika ng kaniyang ninuno?”
o Wilhelm von Humboldt
 Ang wika ay ang “espirituwal na paghinga” ng isang bansa.
o Johann Gottlieb Fichte
 “Higit na hinubog ng wika ang tao kaysa ng hinubog ng tao ang wika”
 Hinuhubog – ibig sabihin “share”

Modernong kahulugan ng nasyon (Anderson 1991)

 Isang hiniraya (imagine) na politika na komunidad na kapuwa limitado at Malaya
 Hiniraya dahil ang mga miyembro ay hindi kayang kilalanin ang lahat
 Limitado dahil walang nasyon na kayang sakupin ang sangkatauhan, maging pangarapin ito
 Malaya dahil nagkaroon ng mga nasyon bunga ng pagmulat at paghahangad ng Kalayaan
 Komunidad dahil ang isang nasyon ay ipinagbuntis bilang isang kapitiran ng pagkakapantay-pantay

Ano ang maiaambag ng mga tao sa isang nasyon?

 Isang pangalan
 Isang wika Ang isang “ideyal” na
 Isang teritoryo nasyon-estado ay
 Isang panitikan and alaala gumaganap na
 Isang kultura ISANG bansa = ISANG estado
 Isang ekonomiya
 Mga Karapatan at tungkulin
T: Alin ang mahalaga? Alin ang di/pinili? Alin ang di/nilayon?

Wika (Andersen 1991)

 Ang isang wika ay isang makapangyarihang paraan upang magpunla ng isang bansa sa isang nakaraan dahil ang
isang wika ay yumayabong mula sa nakaraan nang walang sariling kapanganakan, at nagumungkahi ng isang
komunidad sa pagitan ng isang kontemporeneong lipunan at ng mga namatay na ninuno nito.
 Ang mga tulo, kanta, pambansang awit ay lumikha ng isang sabay-sabay na komunidad ng mga walang sariling
tinig.
Bakit pangunahing salik ng identidad ang wika? (Janda forthc)
 Daan sa kultura
 Daan sa transmisyon ng media (sayaw, pagkain, handicrafts)
 Kapag Nawala ang wika, mawawala din ang akses sa kultura
 Ang kultural na konsepto ay nakapaloob sa wika
 Ang wika at kultura ay hindi mapaghiwalay
Problema sa “ideyal” na nasyon-estado
 T: Ilang pulo mayroon sa Pilipinas?
 S: 7, 641
 T: Ilang mga wika mayroon ang Pilipinas?
 S: Humigit kumulang sa 185
Bakit mahalaga ang mga wika? (Harrison 2006, Janda forthc)
 Naglalaman ito ng mga impormasyon tungkol sa kultura at pakikipag-ugnayan ng tao
 Naglalaman ito ng mga impormasyon tungkol sa sustanableng paggamit ng mga angkop na kapaligiran
 Naglalaman ito ng mga impormasyon kaugnay sa kaisipan ng tao
Ang mga wika ay imbakan ng mga kaalaman ng tao.
Karamihan sa mga wika sa daigdig ay mula sa katutubong bansa.
Karamihan sa kaalaman ng tao ay nasa kamay/bibig ng mga katutubong tao.

WIKA
 Anumang maaaring gamiting midyum na may kahulugan sa lipunan at magagamit upang magbigay ng mensahe.
 Salita, busina, tunog, kilos, galaw, damit, kulay, senyas, kapaligiran, katahimikan, presensiya
 ANG SALITA AY ISA LAMANG MANIPESTASYON NG WIKA
KULTURA
 Mga teksto at gawaing pinagmumulan ng mga kahulugan
 Uri ng pamumuhay (gawain tuwing pasko, bagoong taon, kasal, Nov. 1, etc.)
 Kultura bilang signifying practices (soap opera, media, pop music, komiks, ---- cultural text)
Mula competence tungong resonance
 Cultural competence – kakayahang matutuhan, unawain, at pag-aralan ang kultura.
 Cultural resonance – tunay na pagdamdam / pagdama at pagdanas sa kultura. (Cruz, 12)
 Hal. Ang pag-alam sa kultura ng mga igorot ay competence lamang, ang pag-alam sa mga wika sa bansa ay
competence lamang
 Ngunit ang paglait sa mga Igorot, ang mababang tingin sa kanila ay kawalan ng cultural resonance.
 Ang paglait sa mga wika sa Pilipinas ay kawalan ng cultural resonance.
 Ang pagtatawa sa pagsasalita ng mga Bisaya/paggamit ditto bilang simbolo ng katulong sa tv/teatro ay kawalan
ng cultural resonance
Ang paglaki ng isyu ng MAJOR MAJOR ni Venus Raj ay salamin ng mababang pagtingin sa Phil. English na salamin ng
kawalan ng cultural resonance.
Konsepto ng kakayahan at kasanayan
 Kakayahan – kaya, nagagawa, lagging ginagawa/hindi laging ginagawa, abilidad (COMPETENCE)
 Kasanayan – sanay, laging ginagawa (SKILLS)
 Galing – pagpakita o performance na hindi katumbas ng kasanayan (PROFICIENCY)
12 PANGUNAHING WIKA PARA SA MTB-MLE
 Ilocano
 Pangasinan
 Kapampangan
 Tagalog
 Bicol
 Waray
 Hiligaynon
 Cebuano
 Maguindanao
 Maranao
 Tausug
 Chavacano

Pagkakaisa sa Pagkakaiba
 BEDDING
- Salitang Ilocano
- Hangganan ng dalawang komunidad, nagpapakita ng pagtatagpo (convergence) at pagkakaiba-iba
(divergence) dahil ang hangganan na ito ay nagsisilbi ring bigkis o pook ng pagsasama-sama, ng pagkakaisa
at pagpapaitan
 BODONG
- Salitang Igorot
- Tumutukoy sa pagkakasundo ng kapuwa tungkulin at kaparusahan ng karatig na mga bayan.
Wika at Kultura
 CEBUANO / HILIGAYNON
Mga Laro:
o Dampa – gamit ang mga palad sa pagpapalayo ng goma
 o Tintin bika – step yes step no
o Tumba lata – tumbang preso
o Unggoy-unggoy – gamit ang baraha
o Takyan – sipa
o Bagol – gamit ang tsinelas
o Kadang-kadang – gamit ang kawayan o bao ng buko
Transportasyon:
o Kanga/karosa
o Palwa sa lubi
o Tuwang-tuwa
o Balsa sa saging
o Balsa sa kawayan
o Habal-habal
Glosari:
o Amuyong – katagang Ilonggo na bansang sa batang pasaway
o Balbal – aswang na pinaniniwalaang kumakain ng lamang loob ng tao
o Bulig – likas na ugali ng mga Ilonggo na pagtutulungan
o Gimino – niligaw ng engkanto, di makaalis sa lugar, pabalik-balik
o Kuhaw – uri ng ibon na may kakayahang magbigay babala sa pagdataing ng tagtuyot
o Tikal – yabang
o Was-ag – pagsaboy ng bigas sa kasal
 CHAVACANO
Glosari:
o Pagnyuros – antanda ng krus sa sarili
o Tagalpo – pagpagpag ng tatlong beses sap aa bago pumasok sa bahay
o Kalibangbang – ay paruparo na mga kahulugan ayon sa laki at kulay
o Kilik – isang ibon o paniki na pinaniniwalaang tapat na katulon ng aswang
o Lubang – malaing dikdikan ng palay, mais, etc.
o Burubareta – isang kulay tsokolateng ibon
o Kikiyaw – isang dilaw na ibon
 SUBANON
Glosari:
o Motiyagam – pangangaso ng baboy ramo at usa
o Mogloguwoy – pangangalap ng uhay sa gubat
o Momuwag – pangunguha ng pulot-pukyutan
o Mominalan – pagkakainigan. Paraan ng pagtatanim na pinuputol ang mga mallaking puno at sinusunog
upang magpagtamnam ang lupa
o Momonggit – pangingisda na gumagamit ng lubig na gawa sa uhay. NGAYON DAW AY NYLON NA ANG
GAMIT.
o Mongongan – masamang espiritu na kumakain ng tao
o Mongilus – hilot
o Busokoy – isang uri ng lamang dapat. SIGAY
o Moglokondawan – pagsasayaw at pagsamba ng magdamagan
o Pomutuk – seremonya at pagdiriwang sa pagsalubong sa bagong taon
o Mogdulang – tawag sa pagdiriwang ng subanon kung saan nagpapakain lahat ng dadalo
o Momitik – paggamit ng tirador sa paghuli ng ibon
o Boklug – isang mataas at sagradong ritwal ng mga subanon
o Mongingalan – pagbibigay ng pangalan sa tao – KADALASAN AY AYON SA KATANGIAN NITO. KAYA HINDI
AGAD-AGAD MAY PANGALAN ANG TAO.
o Baloy – bahay ng Subanon na karaniwang may mataas na poste. 8 talampakan ang taas ng sahig. Ang
hagdan ay gawa sa torso na inukitan at hinihila pataas kung sa gabi o may panganib.
 SURIGAO
o Magjango-jango – nagpapahiwatig ng di pagsang-ayon
 o Mangiwaw – nagpapahiwatig ng inggit o pag-ayaw sa tao
o Tuway-tuway – knee cap, bahaging katawan ng tao na pinaniniwalaang nagbibigay kapangyarihan sa
may hawak nito
o Tindok – uring saging na may malalaki at mahabang bunga
o Habak – isang uri ng anting-anting na gawa sa basyo ng bala, hindi ka tatablan ng bala
o Liti – kidlat na may malaking gamit sa larangan ng anting-anting
o Amimispis – uri ng hayop na pinaniniwalaang nagbibigay babala na may kaluluwa sa paligid
Mga Laro:
o Tago-tago – taguan
o Buyan-buyan – naglalaro sa kabilugan ng buwan
o Siomoy – larong joken ng mga bata
o Taksi – nangungulekta ng tansan at pinipitpit
Direksyon:
o Tudlo suob – kung may magtatanong sa iyo ng direksiyon na malapit lang ang ituturo mo sa direksiyon
ay ang kamay at hintururo mo.
o Simog-lajo – kung may magtatanong sa iyo ng diresksiyon na malayo ang ituturo mo sa diresksiyon ay
NGUSO
o Mino – kapag naglalakad at naligaw sa gubat, ikaw ay tagmino
Sakit:
o Panuhot – karamdamang di magamot ng medisina. Ang lunas ditto ay usok ng tabako at pagmamasahe
ng katawan.
o Bughat – sakit na nakamamatay
o Tayhop – nakisalamuha ng mga taong may malagkait na amoy
o Apriseya – lagging umiiyak pag gabi na maaaring gamutin ng dahon na ilalagay sa unan ng bata
 BICOL
o Tabi apo – tabi tabi po
o Panuma/tungkos – isang pirasong bagay na binalot ng tinahing pulang tela at ikinakabit sa damit ng bata
upang di lapitan ng masamang espiritu
o Ogis – tawag sa mga taong mapuputi na pinaniniwalaang anak ng engkanto
o Santigwar – ritwal ng ginagawa upang gumaling ang mga may sakit
o Ipinangirak – tawag sa taong kinaawaan ng engkanto
o Unglo – kalahati tao kalahati kabayo
o Dotoc – novena sa santacruzan
Ideolohiya
 Sistematikong magkakaugnay na mga ideya na pinaniniwalaan ng isang partikulat na grupo ng mga tao
 Pagsasanib ng cultural text at practices upang maipakita at mailantad ang imahe ng pinaniniwalaang realidad.
 Ideolohikal din ang wika
 Ito ay nagbabago dahil sa mundo.

Isip Pinoy
 Itaga mo sa bato
 Ilista mo sa tubig
 Tinamaan ng lintik
 Lagpas tao/tuhod/binti/baywang/dibdib/leeg/ulo
 Suntok sa buwan
 Pagputi ng uwas pag-itim ng tagak
 Mata mol ang ang walang latay
 May gatas sa labi
 Pizza pie – pizza
 Pato ay bibi na puti o itik na brown
  Bolig ang mundo / apatna sulok ng mundo
 Hampaslupa / isa kang putik
 Isip ipis / buwaya ka / ahas ka
 Gabundok na labada
 Mahangin ka
 Bumaha ng luha
Estruktura ng kaalaman
 Haypotesis ni Sapir-Whorf (Malaki ang papel ng wika sa paghubog ng pananaw pandaigdig ng tao – aircon, snow,
palay, bigas, taboo words, oo, hindi, bahala na, ewan ko, sutsot, sama-sama sa pagsakay sa jeep, konsepto ng
salimpusa, iba ang itingin sa espasyo, mukha/ari, tumatanggi kapag inaalok
 Nagtira ng konti sa plato, nagkakahiyaan sa huling pagkain, nahihiya mauna sa pila, greetings/pagbati,
kompartmentalisadong pagkain, nakabibingi ang katahimikan.
 MOULD THEORY/CLOAK THEORY – ang wika ay isang hulmahan ng basehan ng kaisipan
Habitual though ni Bourdieu
 Iba’t ibang paraan ng pag-unawa ng bawat indibidwal sa kung paano niya tinitingnan ang mundo batay sa
kaniyang personal na karanasan at kaalaman.
 Dito nabubuo ang habitus.
 Nakagawiang paraann ng pag-iisip at pag-unawa
 Paggamit ng kulay (pula-digmaan/pag-ibig)
 Berde – buhay; green-green jokes
 Orange – Villar, Erap, preso
 Yellow – Cory/Ninoy/Noynoy
 V sign – Marcos/victory/peace
 L sign – Cory/Ninoy/Noynoy/oposisyon/libing
Kognitibong apropriyasyon
 Ugnayan ng kinasanayang anyo ng pag-isip at pagkilos sa pggamit ng wika. Sa kasanayang kultural nauunawaan
kung paano nag-aangkop ang tao sa isang kaanyuang pang-wika na palat sa kanilang anyo ng pag-iisip (mahal na
araw, fiesta, ritwal sa patay, kasal, binyag)
 Sa paggamit ng tama at angkop na salita, napapaganda ang pangit na konsepto
 Ang paggamit ng wika ay isang tiyak na pag-iisip. Ang pag-iisip ay pakikipag-usap sa sarili. Ang pag-iisip ng tao ay
nangangahulugan ng paggamit nito ng tiyak na wikang nakuha at nauunawaan mula sa pakikipagkomunika sa
lipunan sa loob ng isang tiyak na karanasan (Shaff 82)
 Ilang halimbawa nito ang konsepto ng aircon ng mga Pilipino at Hapon. Maging ang snow ng mga Eskimo ay
maraming katawagan:
o Apat – niebeng nasa lupa
o Qana – umuulang niebe
o Piqsirpoq – lumulutang na tipak ng niebe
o Qimuqsuq – nabuong tipak ng niebe dala ng hangin.
 Mayroon din tayong ganyan sa wika natin; mula sa palay hanggang suman.
 Saka na – hindi katumbas ng bukas na… kundi paghihintay ng tama at angkop na panahon.
 Ang imbitasyon ay paulit-ulti dahil sa pagitan ng imbita at okasyon ay may espasyo na dapat punan…….. sanay
ang isipan sa paghihintay.
 Polikronik ang Pinoy – ginawgawa ang mga bagay nang sabay-sabay… pinupunan ang espasyo ng paghihintay
kaya mataas ang pasensya ng Pinoy sa paghihintay. (Wowowee stampede)
 Espasyo bilang wika sa kulturang Pinoy….
o Bahay ng Pinoy
o Dingding
o Taxi
o Kotse
o Mesa
o Eskaparate
 Masasabing Malaki ang papel ng pag-iiba o pagkakaiba ng paradigm sa pagtingin at pagkaunawa sa wika.
  Iba ang paradima at pagtingin ng Filipino sa Ingles na nasasalamin sa paraan nito ng paggamit sa Ingles kung
kukumpara sa paradima ng Amerikano sa kanilang wika.
 Iba ang pagtingin ng wika at iba rin ang pagkaunawa.
 To wear VS to use sa usapin ng pabango. Iba ang gamit natin at pagtingin sa salitang Ingles na wear at use
samantalang sa Amerikano ang lahat ng ginagamit para sa katawan ay to wear. Sa atin, iba ang isuot sa gamitin.
 How are you? I’m fine sa Filipino at I’m good sa Amerikano. Iba ang fine sa atin at good. Fine ang para sa
kalagayan ng tao at good para sa pagiging mabuting tao.
 “Implication to” sa Filipino; “implication on” sa Amerika; “implication for” sa British. Mas pinili natin ang “to”
kase ang katumbas nito sa ating isip at “sa” dahil nag-iisip tayo sa wika natin kaya “implikasyon sa”
 “In search for” – Filipino VS “in search of” – Ingles
 Outside of – Filipino VS Outside – Amerikano
 Nakikilala ang kultura sa pamamagitan ng angkop na pakikipagkomunika ng taong gamit ang wikang nagtataglay
at imbakan ng mga pagpapahalagang kultural.
 Ang wika ay sumasakultura sa pamamagitan ng komunikasyon.
 Sa madaling sabi, magkakasalikop ang wika kultura at komunikasyong umiiral sa isang masalimuot na lipunan.
 PAKIKI…..TUNGO
 PAKIKI…..SALAMUHA
 PAKIKI…..LAHOK
 PAKIKI…..BAGAY
 PAKIKI…..SAMA
 PAKIKI…..PAGPALAGAYANG LOOB
 PAKIKI…..SANGKOT
 PAKIKI…..ISA
 Palahwak ang mga Pilipino…..
 Hipo
 Pisil
 Lamas
 Akbay
 Himas
 Makikita ang mga kilos na ito sa patalastas ng mga politico sa eleksiyon
 Anak kahit hindi anak
 Kuya kahit hindi kapatid
 Tito kahit hindi kapatid ng magulang
 Nanay kahit hindi anak
 Hindi mapartisyon

Nabuo ang kahulugan dahil nabigyan ng halaga ang aking mga kilos, ginagawa, hindi lamang dahil sa ako ang
gumagawa at kumikilos kundi kakabit at karugtong ito sa kilos, isip, gawa ng iba. May nabubuong salasay at
pagpapakahulugan sa palitan ng mga umiiral (Zosimo Lee, 2001).

 May malalim na pinsala sa kaisipan at damdaming Pilipino ang hindi maingat at malabong pagkilala sa halaga ng
wika para humbog ng tao at pagpapahalaga nito na maaaring makaiwas sa tinatawag na kasalanan at pananakit
sa kapuwa.
 Ang wika ng kaluluwa at ang damdamin nito. Damdamin na nagiging isang aksiyon na nakikita at nababasa ng
kapuwa.
ARALIN 5: ANG KATAYUAN NG FILIPINO SA MGA GLOBAL NA WIKA

SAMPUNG WIKANG PINAKAMALAGANAP NA SINASALITA SA DAIGDIG BATAY SA DAMI NG GUMAGAMIT DITO BILANG
UNANG WIKA
1. CHINESE
1.2 bilyong may unang wika (China at ga pamayanang Tsino sa buong daigdig)
2. Spanish
 400 milyon ang may unang wika (Espanya, Gitna, at Timog Amerika)
3. English
360 milyon ang may unang wika (UK, US, at mga kasapi ng British Commongwealth gaya ng Canada, Australia,
New Zealand, etc.)
4. Hindi
(India at Pakistan)
5. Arabic
250 milyon may unang wika (Gitnang Silangan)
6. Portuguese
215 milyon may unang wika (Portugal, Brazil, Goa, Angola, Mozambique, Cape Verde, Guinea-Bisseau, Sao Tome
and Principe, and Macau)
7. Bengali
(India at Bangladesh)
8. Japanese
130 milyon may unang wika (Japan)
9. Punjabi/Lahnda
100 milyon may unang wika (India at Pakistan)
SAMPUNG WIKANG PINAKAMALAGANAP NA SINASALITA SA DAIGDIG BATAY SA DAMI NG GUMAGAMIT DITO
(UNANG WIKA MAN O HINDI)
1. English
1.121 bilyon kabuuang nagsasalita
2. Chinese
1.107 bilyon kabuuang nagsasalita
3. Hindi
534.2 milyon kabuuang nagsasalita
4. Spanish
512.9 milyon kabuuang nagsasalita
5. French
284.9 milyon kabuuang nagsasalita
6. Arabic
273.9 milyon kabuuang nagsasalita
7. Russian
265 milyon kabuuang nagsasalita
8. Bengali
261.8 milyon kabuuang nagsasalita
9. Portuguese
236.5 milyon kabuuang nagsasalita
10. Indonesian
198.4 milyon kabuuang nagsasalita
Ano ang isang wikang global?
Nagkakaroon ng tunay na estadong global ang isang wika kapag pinag-ukulan ito ng natatanging papel na kinikilala sa
bawat bansa.
1. Kapag ginawa itong opisyal na wika ng isang bansa na gagamiting wika ng komunikasyon sa mga domeyn gaya
ng gobyerno, mga hukuman, midya, at sistemang pang-edukasyon. Kailangang mamaster ang opisyal nawika
habang bata at magiging “pangalawang wika” o komplemento sa unang wika.
2. Kapag ang isang wika ang ginagawang priyoridad ng isang bansa sa pagtuturo ng dayuhang wika, kahit hindi ito
kilalaning opisyal na wika. Ito ang wikang ituturo sa mga bata pagpasok nila sa paaralan.
Paano Nagiging Global ang Isang Wika
Walang kinalaman sa dami ng nagsasalita ang pagiging global ng isang wika. Mas mahalaga kung sino-sino ang mga
nagsasalita ng wikang iyon.
Hal., nagging wikang internasyonal ang wikang Romano sa kabuuan ng kanilag Imperyo hindi dahil mas marami ang mga
Romano. Sadyang mas makapangyarihan sila kaysa sa kanilang mga nasasakupan.
Hinfi nagiging global ang wika dahil sa mga katangiang estruktural nito, o dahil sa lawak ng bukabularyo nito, o dahil dito
nasusulat ang mga dakilang panitikian ng nakaraan, o dahil nauugnay ito sa dakilang kultura o relihiyon.
Mga salik ito na maaaring makahihikayat sa isang tao nap ag-aralan ang isang wika ngunit hindi ang mga ito ang
makatitiyak ng pagpapalaganap ng isang wika.
Nagiging global ang isang wia dahil sa isang pangunahing dahilan: ang kapangyarihan ng tao, lalo na ang kanilang
kapangyarihang political at military.

GAANO KALAWAK ANG PAGTUTURO NG FILIPINO SA BUONG MUNDO?

Itinuturo ang Filipino at/o Panitikan at/o Araling Pilipinas sa 46 na unibersidad sa ibang bansa gaya ng Estados Unidos,
Australia, Switzerland, France, Russia, China, Japan, Canada, Malaysia, at Brunei, bukod pa sa mahigit 40 Philippine
Schools Overseas (PSOs) – pawing hayskul – sa Bahrain, China, East Timor, Greece, Kuwait, Libya, Oman, Qatar, Kingdom
of Saudi Arabia, at United Arab Emirates.

MGA HADLANG SA PAGTATAMASA NG FILIPINO NG ESTADONG GLOBAL

1. Mahinang Base ng Kapangyarihang Politikal mula Mismo sa Pinagmumula ng Wika
a. Mas kinikilingan ang Ingles bilang wikang opisyal (sa komunikasyon sa pamahalaan gaya ng mga pukong ng
gabinete, mga batas na ipinapanukala sa Kongresso maging sa mga debate ng mambabatos, mga pagdinig at
desisyon sa husgado, etc. gayundin sa komunikaasyon sa mga unibersidad).
b. Pag-aalis sa pagtuturo ng Filipino sa antas tersiyaryo na pagkakataon sana para sa intelektuwalisasyon ng
wika; nababansot ang potensiyal ng wika na makalikha ng kaalamang malaambag sa global na diskurso.
c. Kakalungan ng kapangyarihan ng tanging ahensiyang pangwika, ang Komisyon sa Wikang Filipino, ang
Komisyon ng tanging ahesiyang pangwika at makapagpatupod ng higit na mga polisiyong pangwika.
2. Mahabang pagtingin ng ilang Filipino sa kanilang sariling wika dahil sa konsiderasyong ekonimiko.
3. Paggigiit sa paggamit ng dayuhang wika upang matugunan ang mga dahuyang interes na sa proseso ay
pumipigil sa sariling wika.

Ang Katayuan ng Filipino sa mga Global na Wika

Julian Arca Banzon (March 25, 1908 – September 13, 1988)
- was a Filipino biochemist and a National Scientist of the Philippines
- is credited for his research on the production of ethyl esterfuels from sugarcane and coconuts and devised a
method of extracting residualcoconut oil through chemical means.
Ramon Cabanos Barba (August 31, 1939, San Nicolas, Ilocos Norte)
- Filipino inventor and horticulturist
- Best known for inventing a way to induce more flowers in mango trees using ehtrel and potassium nitrae
- Was proclaimed a National Scientist of the Philippines in June 2014
Monique Lhuillier (September 15, 1971, Cebu City)
- Filipino-American fashion designer and creative director known for her bridal, ready-to-wear and lifestyle
brand
- Internationally recognized as one of America’s foremost designers, she launched her eponymous brand in
1996 and has since established fashion houses in Los Angeles, California where she primarily works and lives
as well as in Manhattan’s Upper East Side.
Efren Manalang Reyes, OLD, PLH (August 26, 1954)
- nicknamed The Magician and Bata, is a Filipino professional pool player.
- A winner of over 70 international titles, Reyes was the first player to win world championships in two
different disciplines in pool.
- Among his numerous titles Reyes is a four-time World Eight-ball Champion, the 1999 WPA World Nine-
ball Champion, a three-time US Open winner, a two-time World Pool League winner and a 14-time Derby
City Classic winner – including an unprecedented five Master of the Table crowns.
- By defeating Earl Strickland in the inaugural Color of Money event in 1996, Reyes took home the largest
single event purse in pool history.
Brillante "Dante" Mendoza (July 30, 1960)
- is a Filipino independent film director.
- He was born and raised in San Fernando, Pampanga.
 - He took advertising arts of the then College of Architecture and fine arts at the University of Santo Tomas.
- Mendoza won Best Director at the 62nd Cannes Film Festival for his film Kinatay.
- He has directed sixteen films since 2005. He won the award for Best Director for his film Kinatay at the 62nd
Cannes Film Festival.
- His 2009 film Lola won the award for Best Film at the 6th Dubai International Film Festival.
- His 2012 film Captive was shown in competition at the 62nd Berlin International Film Festival in February
2012.

Anong ang ideya mo sa Internalisasyon?