ARALIN 3.

1 ka 1 ka 1
Tulang panudyo ha pon
- ay kilala rin sa tawag na “tugmang walang diwa”. Kung susuriin,
ang mga ito'y pawang laro lamang na nagpapahayag ng  Sa kahapon (a) ang nagsasalita ay nagdududa o nagtatanong,
katutubong kaugalian, tradisyon, gawain, at kagandahang-asal ng samantalang sa kahapon (b) ito ay nagsasalaysay. Ito ay dahil sa tono. Sa
ating mga ninuno. Nailalarawan din sa mga ito ang pang-araw- nabasang halimbawa, nakitang sadyang makahulugan o ponemiko ang
araw na pamumuhay ng mga sinaunang Pilipino, gayundin ang tono bilang suprasegmental. Naroon ang diwa ng salitang kahapon na
kanilang paniniwala at kaisipan. Nagtataglay rin ang mga ito ng ang ibig sabihin ay nagdaang araw. Ngunit dahil sa tono, nagkaroon ito ng
aral at magagandang mensahe. Binuo ito ng ating mga ninuno dagdag na diwang ibig ipahatid ng bumigkas: nagtatanong o nagdududa na
ayon sa layunin at nilalaman at hindi gaanong binigyangpansin humihingi ng kasagutan sa kausap.
ang estruktura nang pagkakabuo nito. Narito ang iba pang halimbawa:
Ang ganda ng dalaga? (Nagtatanong/Nagdududa)
 Ang katutubong panitikang ito ay itinuturing na kinamulatan ng isang Ang ganda ng dalaga. (Naglalarawan)
lipunan. Maaaring tinukoy ito bilang panlipunang kamalayan; upang Ang ganda ng dalaga! (Nagpapahayag ng
malaman ang mga problema ng bawat pangkat na nasa iba’t ibang kasiyahan)
pamayanan na batayan ang pang-araw-araw na buhay ng mga taong 2. Diin at Haba
namumuhay roon. Nalalaman din ang mga problema at kahirapan ng isang Ang haba
pamayanan dahil sa mga tugmang ito. - ay tumutukoy sa haba ng bigkas na iniuukol ng nagsasalita sa
patinig ng pantig ng salita.
“LINANGIN” Ang diin
Ang Matandang Panitikan - ay tumutukoy sa lakas ng bigkas sa pantig ng
 Tulad ng maraming dayuhang kabihasnan, ang panitikan ng Pilipinas ay salita.
nagmula sa magkakaibang lipon ng tao na may panahong pagkakaagwat
na dumating. Ang mga unang tao na dumating sa Pilipinas ay ang mga  Ang Filipino batay sa Tagalog (buhat sa angkang Malayo Polinesyo) ay
Negrito o Aeta. Sumunod naman ang grupong Indones at mga Malay. Dahil sinasabing syllable-timed, samantala ang Ingles buhat sa angkang
dito, ang sinaunang kabihasnan ay may sarili nang sistema ng panitikang IndoEuropeo ay sinasabi namang stress-timed. Samakatuwid, higit na
pagsulat at panitikang pasalita. Ang unang ebidensiya na mayroon nang mahalaga sa Filipino ang haba sa pagsasalita. Ang salitang kasama
sariling panitikang pagsulat ang mga Pilipino bago pa dumating ang (companion) ay salitang malumay na ang diin ay nasa penultimang pantig
mga dayuhang taga-kanluran. Tinawag itong Baybayin na binubuo ng na ang ibig sabihin, ang patinig na /a/ sa pantig na sa ay higit na mahaba
tatlong patinig at labing-apat na katinig. Ang mga simbolong ito ay ang nagiging bigkas kaysa dalawang patinig na /a/ sa mga pantig na ka- at -
nakasulat sa mga dahon at balat ng mga punongkahoy na ang gamit naman ma.
sa pag-ukit ay ang matutulis na bato at kahoy rin. Mayroon na ring  Subuking alisin ang haba ng patinig sa pantig na sa at mababago ang
panitikang pasalita ang mga sinaunang tao. Ang panitikang pasalita ay kahulugan ng salita – hindi na companion kundi tenant na sa ibang salita.
may anyong panulaan, tuluyan, at dula. Iba pang halimbawa:
 Nahahati sa dalawang kategorya ang tradisyong patula: panugmaangbayan /kasah.ma/ = companion
at kantahing-bayan. /kasama/ = tenant
/magnana. kaw/ = thief
Anyong panugmaang-bayan /magna. na. kaw/ = will steal
- ay taludturan o dadalawahing taludtod lamang, dili kaya’y /magna. nakaw/ = will go on stealing
apaludturan o aapating taludtod lamang ang bumubuo sa isang
saknong. Bawat taludtod ay may sukat (may bilang ang pantig) at 3. Hinto o Antala
tugma (ang hulihan ay magkakasintunog). - Ito ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging
malinaw ang mensaheng ipinahahayag. Ginagamit ang kuwit,
 Nahahati ang kategoryang ito sa tugmaang walang diwa o tugmaang tuldok, semi kolon, at sesura sa pagsulat upang maipakita ito.
pambata, tugmaang matatalinghaga at tugmaang ganap na tula. Halimbawa:
 Sinasabing ang Tugmaang Walang Diwa o Tugmaang Pambata ang Hindi maganda. (Sinasabing hindi maganda ang isang bagay)
pinagmulan o pinag-ugatan ng tula. Ang mga salita ay tila larong-bibig na Hindi, maganda. (Pinasubalian ang isang bagay at sinasabing
pangkasanayan ng mga bata sa pagsasalita. Maririkit ang pananalitang maganda ito.)
ginagamit sa payak nitong kaanyuang sukat at tugma. Tila kulang sa
kahulugan. Walang talinghaga. Bukambibig magpahanggang ngayon. Kung Iba’t Ibang Paraan ng Pagpapahayag ng Emosyon o Damdamin
hindi naman, nagtataglay ng kahulugan kaya lang mababaw. Maririninig  Maraming paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin. Isang
natin ito kapag ang isang ina ay naaaliw sa kaniyang paslit at palagian sa paraan ang paggamit ng padamdam na pangungusap na nagsasaad ng
mga batang naglalaro sa bakuran o sa daan. Layunin marahil sa bagay na masidhing damdamin, gayundin ang mga pahayag na nagtatanong.
ito ang sumusunod: pampatuwid ng dila nang ang bata ay di-mautal pag  Ipinakikita ng kasunod na mga halimbawa na ang tandang padamdam at
nagsasalita; panunudyo ng mga nagkakapikunang bata sa laro; pang-alo sa maging ang tandang pananong ay ginagamit ding signal sa pagpapahayag
nagmamaktol na paslit; at pansabi-sabi sa mga nagmamasid sa kapaligiran. ng ilang masidhing damdamin. Maging ang gamit ng bantas na tuldok ay
maaaring magamit sa pagpapahayag ng emosyon o damdamin nang ayon
Tulang Pambata sa nilalaman nito.
- ay nagsisilbing pag-unawa noong kamusmusan ng ating mga Halimbawa:
ninuno. Ito rin ay nagpapahayag at nagpapaalala sa maliligayang 1. Paghanga: Wow! Ganda! Matindi! Galing!
karanasan noong sila'y bata pa. 2. Pagkagulat: Sus! Grabe! Aba! Sobra!
3. Takot: Inay! Huwag! Sunog!
“ALAM MO BA NA…” 4. Tuwa: Yehey! Salamat! Wow!
 Sa paggamit ng ponemang suprasegmental, malinaw na naipahahayag ang 5. Pag-asa: Harinawa. Sana nga.
damdamin, saloobin at kaisipang nais ipahayag ng nagsasalita upang 6. Pagtataka: Bakit? Talaga?
madaling matukoy ang kahulugan, layunin o intensiyon ng nagsasalita..
 Sa ponolohiyang Filipino, may tinatawag ding ponemang suprasegmental.  Ang isa pang paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin ay
pangungusap na tiyakang nagpapadama ng damdamin ng nagsasalita.
Tatlong uri ng ponemang suprasegmental Halimbawa:
1. Intonasyon o Tono 1. Totoong galit na galit ako sa iyo.
- Ang intonasyon o tono ay tumutukoy sa pagtaas at 2. Sa ginawa mong pang-iiwan sa akin, nagtatampo ako sa iyo.
pagbaba na iniuukol sa pagbigkas ng pantig ng salita na maaaring 3. Naaawa ako sa mga batang lansangan.
makapag-iba sa kahulugan ng mga salita upang higit na maging
mabisa ang ating pakikipagusap maging ang mga ito man ay  Ang pangungusap na nagpapahayag ng gusto at ayaw sa paraang
magkapareho ng baybay. nagpapahiwatig o hindi tuwirang inihahayag ang damdamin o gustong
- Ang pagsasalita ay tulad din ng musika na may tono- may mangyari ay ginagamit din sa pagpapahayag ng emosyon.
bahaging mababa, katamtaman, mataas o mataas na mataas.
Halimbawa:
 Upang higit nating maunawaan ang tono narito ang ilang halimbawa at 1. May matutuluyan naman tayo sa Palawan.
pagpapaliwanag: 2. Baka abutin tayo ng hatinggabi sa birthday party ni Amie.
a.) 3 b.) 3 3. Maganda palang maging pinuno.
2 pon 2 ha ___________________________________________________

ARALIN 3.3
“ALAM MO BA NA…”
 Maraming bagay-bagay, pisikal at espiritwal, na may kinalaman sa
kalikasan, daigdig at buhay ng tao, ang abot ng kaalaman at kakayahan ng
mga ninuno, ayon na rin sa sarili nilang paghahaka at karanasan,
nagkaroon ng kabatiran, matuwid at kapaliwanagan? Kabilang na sa mga
ito ang paniniwala sa mga kapangyarihang lumikha ng lahat- sa araw, sa
ilog, sa mga hayop, sa mga punong kahoy at sa iba pang kapangyarihan na
tagapagdulot ng kabutihan at taga-usig ng kasamaan.
Mito o mulamat
- ay isa sa pitong uri ng matatandang kuwentong-bayan tulad ng:
alamat, pabula, parabula, kuwentong katatawanan at kuwentong
kababalaghan na tungkol sa mga bathala, sa pagkakalikha ng
daigdig at iba pang kalikasan, tungkol din sa pinagmulan o
pagkakalikha ng mga unang tao, sa mga bayani na nagpapakita
ng kanilang kagitingan at kapangyarihan at sa iba pang may
kinalaman sa pagsamba ng tao sa kanilang mga anito.
 May iba’t ibang elemento ang mito, alamat at kuwentong-bayan na
maaaring makapagpatunay ng pagkakatulad at pagkakaiba ng
pagkakasulat ng mga ito.
 Sinasabi na ang mito ay galing sa salitang Latin na mythos at mula naman
sa muthos ng Greece na ang kahulugan ay kuwento. Hindi man
kapanipaniwalang kuwento ng mga diyos, diyosa, at mga bayani, itinuturing
itong sagrado at pinaniniwalaang totoong naganap.
 May tauhan, tagpuan, mga pangyayaring may kababalaghan, may banghay
din na nagpapakita ng maayos na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
at may wakas. May aral ding inihahatid sa mambabasa. Naihahanay sa
piksyon ang mito. Isang uri ng tuluyan ang alamat.
 Isa rin ito sa pinakaunang panitikan na lumabas sa Pilipinas.
 Naglalaman ng kababalaghan na isang elemento ng alamat. Itinatayang ito
rin ay nasa kategorya ng piksyon na bunga rin ng malikhaing imahinasyon.
 Karaniwang paksa ng alamat ay ang paraan ng pamumuhay, mga
paniniwala, mga gawain sa isang lugar o isang pangkat ng tao. Naging
gabay ito upang magkaroon ng kaalaman sa isang lugar, gayundin makilala
ang pangkat ng tao na tinutukoy rito.
 Hindi ganap na alamat ang isang alamat kung hindi nito taglay ang
elementong ang paksa ay dapat na pinagmulan ng isang bagay, lugar,
pangyayari o paano pinangalanan ang isang lugar at pangyayari. Iba pang
elemento nito ay tauhan, tagpuan, banghay, mga pangyayaring bunga ng
imahinasyon at wakas. Elemento rin ang aral na dapat makintal sa isip ng
mambabasa.
 Sinasabi na masasalamin sa pamamagitan ng mga kuwentong-bayan ang
kalinangan at kabihasnan, sapagkat ang uring ito ng matandang panitikan
ay pamanang pangkalinangang hindi maililibing ng panahon kailanman.
 Sa Pilipinas ayon sa ilang mananaliksik, ang kuwentong-bayan ay
nabibilang sa mito na ang karaniwang mga tauhan o paksa ng kuwento ay
tungkol sa mga anito, diyos at diyosa, mga kakaibang nilalang, at sa mga
pagkagunaw ng daigdig noon. Maaaring matagpuan ang mga
kuwentongbayan sa mga pangkat-etniko sa kasalukuyang naninirahan sa
bulubundukin ng Luzon, Visayas at Mindanao.
 Katulad ng mito at alamat, may mga elemento ito tulad ng tauhan, tagpuan,
banghay, mga pangyayaring may kababalaghan, wakas, at aral na dapat
pahalagahan ng mambabasa.
 Sa banghay na tinutukoy sa mga akdang pampanitikan, binubuo ito ng
panimula, papaunlad o papataas na pangyayari, kasukdulan at pababang
pangyayari.
“ALAM MO BA NA…”
 Sa pagsulat ng isang talata na may panimula, gitna at wakas ay
kinakailangang magtaglay ng mga angkop na pahayag upang ito ay
masimulan.
Mga Salitang Hudyat ng Panimula, Gitna at Wakas
1. Panimula
- Simula ng akda na pumupukaw sa interes ng mga mambabasa
kung kaya’t kinakailangang epektibo ito. Maaaring simulan ito sa
noon, una, sa simula pa lamang, at iba pa.
2. Gitna
- Dito kinakailangang mapanatili ang interes ng mambabasa sa
kawing-kawing na mga ideya. Maaaring gamitin ang samantala,
saka, mayamaya, hanggang kasunod, walang ano-ano, at iba
pa.
3. Wakas
- Napakahalaga ng huling bahagi ng akda dahil dito naiiwan sa
mambabasa ang mahahalagang kaisipan. Dito nakapaloob ang
isahan at panlahat na mensahe. Maaaring gumamit ng:
pagkatapos, sa huli, sa wakas, o iba pang panandang
maghuhudyat ng makahulugang pagtatapos. Halimbawa:
a. Sa simula pa lamang, maraming akdang pampanitikan na
namayani noong panahon ng mga katutubo.
b. Kasunod ng paglabas ng mga akdang pampanitikan ay
ang pagpapahalaga sa kultura ng lahi.
c. Sa huli, hindi maaaring paghiwalayin ang panitikan at
kultura.
“ALAM MO BA NA…”
 Ang radyo ay isang midyum ng pagtatanghal. Noong araw maraming
nakikinig sa radyo habang sila ay gumagawa ng mga gawaingbahay. Ito ay
ang pangunahing libangan ng mga Pilipino hanggang lumabas na ang
telebisyon. Pag-aaralan ang paggawa ng iskrip ng dulang panradyo.
1. Lumikha ng malinaw na imahe sa iyong isusulat. Halimbawa: bughaw
na langit , malungkot na mukha
2. Maghanap ng magaling na tagapagsalaysay. Siya ang magpapahayag
ng mga tagpuan, tauhan at ang buod, at wakas ng pangyayari.
3. Lumikha ng maaksiyong diyalogo. Mahalaga ang diyalogong ginagamit
dahil ito ang nagbibigay-kulay at aksiyon sa eksena o pangyayari.
4. Gawing marami, ang sound effects. Ito ang nagbibigay ng emosyon,
tunog sa mga bagay, at mga hudyat ng mga pangyayari.
5. Maglagay ng background music. Ito ay makatutulong sa tono,
damdaming dapat naaayon sa eksena, ang musika upang maganda
ang kalabasan nito.
6. Lumikha ng mga kapani-paniwala ng karakter.
7. Maging wasto ang mga salitang gagamitin sa dulang
panradyo.
___________________________________________________
ARALIN 3.4
Sanaysay
- ay isang uri ng akdang tuluyan. Isinusulat ang sanaysay nang
patalata. Karaniwang tumatalakay sa isang paksa o kaisipan na
sadyang kapupulutan ng aral o aliw sa mambabasa,gayundin,
naipapahayag ang sariling pananaw, kuro-kuro, opinyon at
damdamin tungkol sa isang mahalagang isyu o paksa.
Dalawang uri ang sanaysay:
Sanaysay na pormal o maanyo
- ay nagtataglay o naghahatid ng mahalagang kaisipan o kaalaman
sa pamamagitan ng lohikal o makaagham na paglalahad ng mga
impormasyon tungo sa malinaw na pagtalakay sa paksa. Maingat
ang pagpili ng mga salita tulad ng salitang nasa anyong
pampanitikan-makahulugan, matalinghaga at matayutay.
Impormal o pamilyar na sanaysay
- ay karaniwang naglalahad ng kawili-wiling paksa tulad ng iba’t
ibang bagay at mga karanasan ng tao. Ang pananalita ay
karaniwan ang himig o tono gayundin ang gamit ng mga salita na
parang nakikipag-usap lamang ang may akda sa kaniyang
mambabasa.
 Sa sanaysay maaaring mabasa ang pangunahing kaisipan at pantulong na
kaisipan kaugnay ng paksa.
1. Pangunahing kaisipan
- Ito ang tumutukoy sa nais sabihin at ipaunawa ng
sumulat tungkol sa paksa. Karaniwang matatagpuan ito sa unahan
o hulihan ng talata.
2. Pantulong na kaisipan
- Nagtataglay ng mahahalagang impormasyon o mga detalye na
sumusuporta sa pangunahing kaisipan. Ito rin ang gumagabay sa
mambabasa upang maunawaan ang nilalaman ng talata.
 Halimbawa:
Maraming kabataan ang nahuhumaling sa paggamit ng internet. Iba’t ibang
dahilan kung bakit sila na-eenganyo sa paggamit nito. Maaari kang
makipagkaibigan gamit ang social media. Maaari ka ring maglaro online
games. Makapagpapahayag ka rin ng damdamin at saloobin gamit ang iba’t
ibang site.
 Paliwanag:
Ang pangungusap na may salungguhit ay ang pangunahing kaisipan
samantalang ang mga pangungusap na walang salungguhit ay ang mga
pantulong na kaisipan na nagpapahayag kung bakit maraming kabataan
ang nahuhumaling sa internet.
“ALAM MO BA NA…”
 Ang Nang Maging Mendiola Ko ang Internet Dahil kay Mama ay uri ng
sanaysay na di-pormal? Mahalagang matukoy ang mahahalagang kaisipan
at saloobin na inilahad ng may akda upang mabisang maihatid ang
kaniyang ideya sa mga mambabasa.
  Ang akdang iyong binasa ay paglalahad o pagpapaliwanag. May layunin din
itong makabuo ng mahalagang ugnayang lohikal tulad ng sanhi at bunga
ng mga pangyayari.
 Kapag nagpapaliwanag o nagbibigay ng kahulugan sa tulong ng mga
pahiwatig at ng sariling kaalaman, lumilinang ito ng paghihinuha o
pagpapalagay.
 Sa paggamit ng paghihinuha sa mga pahayag, epektibong maipahahayag
ito kung gagamitin ang mga panandang: ang tingin ko, di kaipala, yata, di
malayo, siguro, marahil, baka, wari, tila, sa aking palagay, sa tingin ko,
maaari, at iba pa.
Halimbawa:
1. Sa tingin ko, maraming kabataan ang mas maraming inilalaang oras
sa paggamit ng internet kaysa pag-aaral.
2. Marahil, nalilibang sila sa paglalaro ng computer games kaya hindi na
nila namamalayan ang oras.
3. Maaaring magbunga nang hindi maganda sa kalusugan ang sobrang
paglalaro ng mga on-line games.
“ALAM MO BA NA…”
 Marami sa atin ngayon ay nahihilig manood ng dokumentaryo o tinatawag
ding Sine Totoo, sapagkat matapat nitong inilalahad ang mga pangyayari sa ARALIN 3.6
ating lipunan? Ang mga artista ay mga karaniwang tao lamang na maaaring Newscasting (Pagbabalita)
makita sa lansangan. Ito ay pumupukaw ng interes ng mga manonood dahil
ito ay nagbibigay ng impormasyon sa mga isyu ng lipunan na kailangang
bigyan ng solusyon. Naririto ang mga dapat isaalang-alang sa paggawa ng pangyayari sa loob at labas ng bansa.
isang dokumentaryo.
1. Kinakailangang magkaroon ng ideya sa gagawing dokumentaryo.
2. Magsaliksik kaugnay ng paksang gagawan ng dokumentaryo.
3. Gumawa ng pagpaplano upang maging maayos at sistematiko ang
gagawin.
4. Gumawa ng talaan ng mga kukunang eksena.
5. Magsimula nang gumawa ng dokumentaryo.
6. Kapag natapos, maaari nang mag-edit upang mas lalo pang gumanda isang lokal na lugar o di kaya ay sa isang estasyon ng telebisyon o radyo.
at maging maayos ang pagkakasunod-sunod ng mga impormasyon.
___________________________________________________
ARALIN 3.5
“ALAM MO BA NA…”
 Ang Sandaang Damit ay kuwento ng tauhan. Ang kuwento ng tauhan ay
uri ng kuwento na nakatuon sa pag-unawa sa kaugalian, kilos at gawi ng
mga tauhan sa akda. Inilalarawan dito ang mga pangyayaring
pangkaugalian ng mga tauhang nagsisiganap upang mabigyan ng kabuuan wireless transmission mula sa mga estasyon ng radyo papunta sa ating mga
ang pag-unawa sa kanila ng mambabasa.
“ALAM MO BA NA…”
 Ang mga salita ay may likas na kahulugan subalit ito ay nagkakaroon din ng
maraming kahulugan sapagkat ginagamit sa pangungusap at naiuugnay sa
iba pang salitang ginamit sa nasabing pangungusap. Madaling makuha ang
kahulugan ng isang salita batay sa konteksto ng pagkakagamit nito sa
pangungusap.
 Ang diwa ng pangungusap ang mahalaga sa paraang ito ng
pagpapakahulugan. Karaniwang nakaayon sa diwa o konteksto ng
pangungusap ang gamit ng mga salita. Halimbawa: Adhikain niyang
makatapos ng pag-aaral. Pagsusuri: Adhikain ang bibigyang kahulugan na
ang ibig sabihin ay maaaring layunin, gusto, o pangarap. Ipinahahayag sa
pangungusap na gusto niyang makatapos ng pag-aaral.
Talumpati
- ay buod ng kaisipan o opinyon ng tao na ipinababatid sa
pamamagitan ng pagsasalita sa harap ng mga tagapakinig.
Layunin nitong humikayat, tumugon, mangatuwiran, magbigay ng
kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala. Isang
uri itong komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang
mahalagang paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
 Nagmula sa pormal na sanaysay ang talumpati. Ang talumpati ay bunga ng
masining na pagbigkas.
Anaporik/Anapora
- Ang panghalip ay nasa hulihan bilang pananda sa pinalitang
pangngalang binanggit sa unahan.
Mga Halimbawa:
a. Sa pagiging tahimik ng batang babae ay ipinalagay ng
kaniyang mga kaklase na siya ay kanilang talu-talunan kaya
lalong sumidhi ang kanilang pang-aasar.
b. Nalulungkot ang batang babae dahil wala siyang kaibigan.
c. Hindi nahabag ang mga kamag-aaral niya dahil wala silang
alam tungkol sa kaniya.
Kataporik/Katapora
- Panghalip na ginagamit sa unahan ng teksto o pahayag bilang
pananda sa pinalitang pangngalan sa hulihan ng teksto o
pahayag.
Mga Halimbawa:
a. Ipinagpalagay ng kaniyang mga kaklase na
siya ay kanilang talu- talunan kaya lalong sumidhi ang
panunukso sa batang babae.
b. Sila ay nasiyahan kapag umiiyak ang kanilang kaklase kaya
ipinagpatuloy ng mga kamag-aaral niya ang panunukso sa
kaniya.
c. Ipinakita niya ang kaniyang katapangan nang sinabi ng
batang babae na mayroon siyang isandaang damit.
“ALAM MO BA NA…”
 Ang bullying ay asal nang paggamit ng lakas laban sa isang tao na maaring
inuulit-ulit at hindi ninanais ng taong pinatutungkulan nito. Ito ay
naisasagawa sa iba’t ibang anyo gaya ng panunukso, pagbabanta,
pananakit, panlalait at iba pa.
___________________________________________________
Ito ay isang paraang ng paghahatid ng impormasyon o balita sa
pamamagitan ng telebisyon. Ang mga impormasyon ay maaaring tungkol sa mga
Ito rin ay isang pagsasahimpapawid ng mga pang-araw-araw na
pangyayari sa lipunan, pamahalaan, sa mga sakuna, sa industriya, sa agham at
iba pang mga paksa sa buong bansa at ibayong dagat. May layuning maghatid sa
madla ng mahahalagang impormasyon sa pamamagitan ng pinakamadaling
paraan ng pakikipagtalastasan. Ito ay ang radyo, telebisyon, at pahayagan.
Ang newscasting ay isang programa sa radyo, telebisyon o internet
na naghahatid ng balita at impormasyon sa mga manonood. Ginagawa ito sa
Ibinabalita dito ang pinakabagong mga pangyayari na karaniwang
tungkol sa politika, ekonomiya at mga balita sa ibang bansa, at maaaring isama
rin ang iba pang uri ng balita gaya ng palakasan, taya ng panahon, kalagayan ng
trapiko sa mga lansangan, mga komentaryo sa iba’t ibang isyu at iba pang mga
bagay na nasa interes ng manonood.
Isa sa halimbawa ng komprehensibong pagbabalita ang radio
broadcasting. Narito ang ilang impormasyon tungkol sa larangang ito.
Ang radio broadcasting ay ang pagbabalita gamit ang one-way
radio. Inimbento ito upang ipaabot sa malalayong lugar at sa mas maraming tao
ang mga napapanahong balita at impormasyon.
Ang bumubuo ng Radio Broadcasting staff:
1. Scriptwriter
- Siya ang lumilikha ng iskrip na ginagamit sa pagbabalita sa radyo.
2. News presenter
- Tinatawag ding field reporter. Sila ang tagapagbalita at
tagapanayam dahil sila ang madalas na nasa field upang
mangalap ng pinakabagong balita.
3. News anchor
- Kilala rin bilang announcer. Siya ang pinakakilala ng mga
tagapakinig ng radyo dahil siya ang nagsisilbing mukha ng
himpilan.
4. Technical director
- Siya ang namamahala sa ginagamit na sound effects sa kabuuan
ng programa. Siya ay katuwang ng News Anchor para malaman
kung hihinaan o lalakasan na ang tunog ng sound effects.
5. Infomercial director
- Siya naman ang nagbibigay ng makabuluhang mga patalastas na
nagtataglay ng impormasyong makatutulong sa mamamayan.
Kadalasan ay malikhain at kakatwa ang pagsulat ng iskrip nito, na
ginagawa upang mapukaw ang atensiyon ng mga tagapakinig.
6. Director
- Ang nagbibigay ng direksiyon sa takbo ng buong programa.
Binibigyan niya ng senyas ang mga staff mula news anchor
hanggang sa technical director. Ipinaaalam din niya kung ilang
minuto na lamang ang nalalabi sa kanilang programa.