PROSTA GREDA (PROSTO OSLONJENA GREDA)

Poprečna sila i moment savijanja u gredi

y
P q M
B
A a) Zadana greda s opterećenjem
x
a b c d e

P q M

b) Sile opterećenja na gredu

A x B

P q
Mx

A x
Tx c) Određivanje sila presjeka grede
u presjeku x
q M
Mx

Tx B

Mx Tx
a) Unutrašnje sile u presjeku
(pozitivna poprečna sila i
Mx pozitivan moment savijanja)
Tx

b) Utjecaj poprečne sile

c) Utjecaj momenta savijanja

Sile u presjeku x dobivaju se analizom ravnoteže dijela grede lijevo ili desno od presjeka.
P q MO

A a b c d e B
l

Mx
0<x<a
A x
Tx Tx = A ; M x = A ⋅ x

P
Mx a < x < (a + b)
A x
Tx Tx = A − P
M x = A ⋅ x − P ⋅ (x − a )

P q
Mx (a + b ) < x < (a + b + c)
A x Tx = A − P − q ⋅ ( x − a − b)
Tx
( x − a − b) 2
M x = A ⋅ x − P ⋅ (x − a ) − q
2
Tx
MO
Mx
( a + b + c) < x < ( a + b + c + d )
x B Tx = − B
M x = B ⋅ (l − x ) + M O
Tx
Mx
( l − e) < x < l
x B Tx = − B
M x = B ⋅ (l − x )

Tx - dijagram
P
A +
q.c
− B

Mx - dijagram

+
Mmax MO
 Dijagrami unutrašnjih sila za različite vrste opterećenja

Opterećenje simetričnom koncentriranom silom

P
A B ∑ Fx = 0 : Ax = 0
L/2 L/2
L
∑ MB = 0 : − Ay ⋅ L + P ⋅ = 0
P
2
A y = A0 = P
0 0
2
A =P/2 B =P/2
L
∑ MA = 0 : B ⋅ L − P ⋅ = 0
Nx 2
B = B0 = P
2
0 + P Tx
A
dTx dM x
− 0 = −p x ; = Tx
B dx dx

Mx d 2M x
= −p x
+ dx 2

Mmax=P L/4

Opterećenje nesimetričnom koncentriranom silom

P
A B ∑ Fx = 0 : Ax = 0
0
a b 0
B
A L ∑ MB = 0 : − Ay ⋅ L + P ⋅ b = 0
Nx A y = A0 = P ⋅ b
L

A
0 + P Tx ∑ MA = 0 : B ⋅ L − P ⋅ a = 0
−
B
0
B = B0 = P ⋅ a
L

Mx
+

Mmax=Pab/L
 Opterećenje dvjema koncentriranim silama

P P Poprečno opterećenje - simetrično

A B ∑ Fx = 0 : Ax = 0
a c a
∑ M B = 0 : − A y ⋅ L + P ⋅ a + P (L − a ) = 0
0 0
A =P L B =P

A y = A0 = P

0 + P Tx ∑ M A = 0 : B ⋅ L − P ⋅ a − P (L − a ) = 0
A
B = B0 = P
P − B
0

Tx - antisimetričan dijagram
Mx
+ Mx - simetričan dijagram

M=Pa

Opterećenje koncentriranim momentom

M
A B
a b
L

M/L M

M/L

Tx
M/L − M/L

Mx

Ma/L M
−
+

Mb/L
 Jednoliko raspodijeljeno opterećenje
q
L
∑ MB = 0 : − A0 ⋅ L + q ⋅ L ⋅ = 0
2
L qL
A0 =
0
A =q L/2
0
B =q L/2 2
qL
∑ M A = 0 : B0 =
0 Tx 2
A +
− B
0

Tx = A 0 − q x =
qL
2
−qx = q L −x
2
( )
Tx - antisimetričan
Mx
+ qL qx
M x = A0x − q x x = x −qx x = (L − x )
2 2 2 2
2
qL /8 Mmax= qL2/8 Mx - simetričan

Mjesto i veličina maksimalnog momenta:

dM x dM x
=0 ; = Tx → Tx = 0
dx dx
qL qL L (L 2) 2 q L2
−qx =0 ⇒ x = L → M max = −q =
2 2 2 2 2 8

Jednoliko antisimetrično raspodijeljeno opterećenje

q
A B qL
∑ M B = 0 : A0 =
q 4
L/2 L/2
qL
∑ M A = 0 : B0 =
4
q 0
B =q L/4

0
A =q L/4 q
qL
Tx Tmax/ min = ±
4
0
A
0
+ + B
−
Tx dijagram - simetričan

Mx q (L 2) 2
q(L/2)2 /8 M max/ min = ±
8
2
q(L/2) /8 −
+ q(L/2) /8
2

Mx dijagram - antisimetričan
2
q(L/2) /8
 Jednoliko nesimetrično opterećenje
p Superpozicija:
A B Nesimetrično opterećenje =
simetrično +
L/2 L/2
antisimetrično
=
p/2 3
∑ M B = 0 : A0 = p L
8
1
+ ∑ M A = 0 : B0 = p L
p/2 8

p/2
Tx = 3 p L − p x
8
Tx
0 2
A px
+ Mx = 3 p L ⋅ x −
8 2
− B
0
3L/8
L/4 M max :

dM x 3L
Mx = 0 → Tx = 0 → x =
dx 8
+
9pL /128

3 L p ⎛ 3 L ⎞2
2
pL /16
M max = 3 p L ⋅ −
8 2 ⎜⎝ 8 ⎟⎠
2

p(L/2)2/8 8
p(L/2)2/8 M max = 9 p L2
parabola 2
0
128
 Linearno raspodijeljeno opterećenje

Q
Zadano opterećenje: px = q ⋅ x
q L

A L B Ravnoteža cijelog sustava

a=2L/3 b=L/3 ekvivalentno opterećenje: Q = 1 q ⋅ L

2
1 1
∑ MB = 0 : A = Q = q L
3 6

∑ MA = 0 : B = 2Q = 1qL
3 3
Qx
Kontrola: ∑ Fy = A + B − Q = 0
px
Mx
U presjeku na udaljenosti x
A
Tx ekvivalentno opterećenje:
2x/3 x/3
2
x Qx = 1 px ⋅ x = 1 q ⋅ x
2 2 L

∑ Fy = 0 → Tx = A − Q x
Tx =
qL
6
[1 − 3( x L) 2]
αA T - dijagram - kvadratna parabola

A +
Tx ležaj A: dT = − p A = 0 = tg α A
dx
ležaj B: dT = − p B = −q = tg α B
− dx
x =L 3
B 1
Q αB
∑ Mx = 0 → Mx = A ⋅ x − Qx ⋅ x
3

L/2 L/2
Mx =
qL
6
[
x 1 − ( x L) 2 ]
M - dijagram - kubna parabola
tg β A = dM = Tx = A = Q b = 1 qL
dx L 6
tg β B = dM = Tx = −B = −Q a = − 1 qL
dx L 3
Mx
dM x
βA βB za M max : =0
dx
Qab/L = pL /9

Mmax
2

→ Tx = 0 → 1 − 3 ( x L) 2 = 0

x = L = 0.577 L
3
M max = M x ( x = 0.577 L)
M max = 1 q L2
9 3
 Trokutno opterećenje

Q q Q x
M x = ∫ Tx dx + M x = 0 =
0

A B =
qL ⎡
x − 4 ⋅ x3 ⎤ + 0 =
2/3 . L/2 1/3 . L/2 1/3 . L/2 2/3 . L/2 4 ⎢⎣ L2 3 ⎥⎦
L/2 L/2 q L ⎡ 4 x2 ⎤
= x 1− ⋅
L 4 ⎢⎣ 3 L2 ⎥⎦
Maksimalni moment:
Tx = 0 ⇒ x=L
2

Tx M max = 1 q L2
A 12
+

−
B

Mx

Mmax

Zadano opterećenje: px = 2q x
L

Ekvivalentno opterećenje: Q = 1 q ⋅ L
4

Reakcije: A = B = 1 qL
4
x
Tx = − ∫ p x dx + Tx = 0 =
0
x
q 2
=−2 x + 1 qL =
L 2 0
4

=
qL
4
[
1 − 4 ( x L) 2 ]
 Konzola
P

MA A MA A
M
L L
A=P
Tx Tx=0

A + P Mx

MA=M − M

Mx
MA=P L −

Desna konzola Lijeva konzola

q q
MA MA
L L
A=qL A=qL

Tx
Tx
A −
+ A

Mx

2
2 qL /8 2
MA=qL /2 Mx 2 qL /2
− qL /8 −
 Greda s prepustima
q P

A B
a L b

Superpozicija:
q

2
2
qL /8 Mmax= qL /8

+
q P

2
qa /2 − P.b

2
=
qa /2 P.b
− −

Mx

− −

+
 Posredno opterećeni nosači

sekundarni uzdužni nosači

I I I
glavni nosač
sekundarni poprečni nosač
Primjer:
Lp
P1 P2 P3 p

A I I B
1 2
p21 p32
A B
p22
p11
p12
λ1 λ2 λ3
L

P1 P2

l d
−QA −Q1 −Q2 −QB
P3

d l
−Q1 −Q2

l d l d
QA Q1 Q1 Q2 Q2 QB

1 2
A B

l d
QA Q1 Q2 QB Q1 = Q1 + Q1
l d
1 2 Q2 = Q2 + Q2
A B

Momenti savijanja u točkama 1 i 2:

M1 = A ⋅ λ1 − Q A ⋅ λ1 = λ1 ⋅ (A − Q A )

( l d
)
M 2 = A ⋅ (λ1 + λ 2 ) − Q A ⋅ (λ1 + λ 2 ) − Q1 + Q1 ⋅ λ 2 = (λ1 + λ 2 ) ⋅ (A − Q A ) − Q1 ⋅ λ 2
ili
M1 = A ⋅ λ1 − P1 ⋅ p11 − P2 ⋅ p 21

p ⋅ (L p − λ 3 )2
M 2 = A ⋅ (λ1 + λ 2 ) − P1 ⋅ p12 − P2 ⋅ p 22 − P3 ⋅ p 32 −
2
-- Grafoanalitičko rješavanje posredno opterećenih nosača

Primjer 1

P p

A I I B
1 2

+
+
+

+ Q1
T

Q2
−

Primjer 2

I A I I I B I
l
L

+
+

+
+

+
 Indirektno opterećena greda

a b A=P b / L
A B
L
B=P a / L
M
0
+ M =Pab/L
0
M =Pab/L

A B
M

+
Mx na gredi AB +
0 −
M
x Mx na gornjem štapu −

A B

Mx na gredi AB +
0
M
x
Mx na gornjem štapu −

A M B

0
M
 Ravni nosači sastavljeni iz više diskova - Gerberovi nosači

Raspored zglobova u Gerberovom nosaču

PRAVILAN RASPORED ZGLOBOVA

PRAVILAN RASPORED ZGLOBOVA

NEPRAVILAN RASPORED ZGLOBOVA

NEPRAVILAN RASPORED ZGLOBOVA

Dobivanje Gerberovog nosača:
NIZ PROSTIH GREDA
q

L1 L2 L3

+ qL12/8 2
+ qL3 /8
+
2
qL2 /8

GERBEROV NOSAČ
q

L1 L2 L3

2
qL1 /8 −
2
qL2 /8 −
M
+ + 2
+ qL3 /8
Mjesto zglobova unutar pojedinog polja prilagođuje se dominantnom opterećenju.

Primjer - Gerberov nosač preko dva polja -- ujednačenje momenata

A B D C

A D B C
L a a=0.207 L L

T
qL/2 + 0.707 qL
+
− qL/2
− 0.707 qL

M
2
qL
8
−
2 2
+ qL + qL
8 8
Gerberovi nosači - slijed oslanjanja:

2 1
A D B C

1 2
A B D C

1 2 3
A B E C F D

1 2 1
A B E F C D

2 1 2
A E B C F D

3 2 1
A E B F C D
 Određivanje ležajnih veza - reakcija

Primjer:
P1 q1 P2 q2
A
1 B C 2 3 D E
BH
AV BV CV DV EV

Ukupno ima 6 nepoznanica.

Reakcije se određuju iz sljedećih 6 jednadžbi:
lijevo desno
∑ Fx = 0 ∑ M1 =0 ∑ M1 =0
lijevo desno
∑ Fy = 0 + ∑ M2 =0 ili ∑ M2 =0
∑M = 0 ∑ M3
lijevo
=0 ∑ M3
desno
=0

Umjesto rješavanja 6 jednadžbi sa 6 nepoznanica, Gerberov nosač se rastavlja na

diskove.

Rješavanje Gerberovog nosača raščlanjenim postupkom:

P1 P2
q1 q2
A 1 2 3
B C D E

P1 P2

A 1. NIVO

AV Q1 Q2 Q3
q1 q2
Q1 Q2 Q3 2. NIVO
B C D E
BV CV DV EV

Za slučaj opterećenja kosom silom koristi se superpozicija.

 Određivanje M i T dijagrama grafoanalitičkim postupkom

MA q1 P1 q2 P2

A
B C D

A B C D

−
−
−
− + +
+

C
MA
B D M
− −
− −

+ + +
P1

T
A + + C + +
B P1 D
− − −
 Poligonalne grede

Poluokvirna greda izložena uspravnom opterećenju

g(x)

prečka B

0
B Reakcije su istovjetne reakcijama
stup odgovarajuće proste grede
h

A
L
0
A

Primjer:

1.5F + F
F F q=2F/L
0.5F
C B
0.5F
L/4 L/4 L/2 − 1.5F
0
B = 1.5F
h
T

A
L
0
A = 1.5F

3FL +
8 FL
2
2
q(L/2)
− N 8

Mp
M
čvor C Np
Tp
1.5F Ts Ms
Np = Ts = 0
Ns Tp = Ns = 1.5F
Mp = Ms = 0
Poluokvirna greda izložena horizontalnom opterećenju

F C F
B

− 1.5F
B = 1.5F
w=F/h h +
T
AV = 1.5F

AH = 2F 2F
A
L=h

1.5Fh
+

1.5Fh
N
+
+ wh
2

8 M

Mp

1.5F čvor C Np
Tp
Ts Ms

Ns
ravnoteža čvora C:
F

Tp = 1.5F Ns = 1.5F

Ts = F
Poligonalna greda izložena uspravnom opterećenju

q=4F/L F F

C B
F
− 2F
L/6 L/6 L/6
F
0 h=L/2
B = 2F
+ T
α

2F
A

co
sα
L
0
A = 2F

FL
FL + 3
2
+
N

− q(L/2)
2
M
8
Mp
2F

čvor C
sin
α

Np
Tk
Tp

Mk
Nk
Np = 0 , Nk = 0
Tp = 0 , Tk = 0
Mp = Mk = FL/2
Portalna greda
g(x)

C D

A B

0
L 0
A B

Portalna greda izložena horizontalnom opterećenju

C D wh wh

wh − wh

−
w w h +
T

AV = wh

B
AH = 2wh 2wh
A
L=h
B = wh

+
2 2
wh wh 3wh wh
2 2
2
wh
2
3wh
2
+
2 +

+ −
N + wh
2
wh
2

8 8

M
wh wh
Tp
Mp
čvor C Mp čvor D
Np Np
Np Np
Tp
Ts Ms Tp Ns Tp Ns Ts Ms

Ns Ts Ts Ns