Κεφάλαιο 4 - Διαλειτουργικότητα, Πρότυπα, Κωδικοποίηση και

Συστήµατα Ταξινόµησης Ηλεκτρονικής Υγείας

Σύνοψη
Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται τα κυριότερα θέµατα διαλειτουργικότητας και προτύπων στο χώρο της
ηλεκτρονικής υγείας. Δίδονται οι ορισµοί και αναλύονται οι περιορισµοί και τα προβλήµατα τα οποία καλούνται
να λύσουν. Παρουσιάζονται παραδείγµατα, µε τη χρήση των οποίων ο αναγνώστης µπορεί να κατανοήσει τη
λειτουργία τους και τον τρόπο που προσπαθούν οι διάφοροι οργανισµοί να λύσουν τα προβλήµατα
διαλειτουργικότητας µεταξύ των ετερογενών συστηµάτων. Γίνεται µια εκτενής ανασκόπηση των πλέον βασικών
συστηµάτων κωδικοποίησης και ταξινόµησης µε έµφαση τόσο στο παγκόσµιο γίγνεσθαι όσο και στην ελληνική
πραγµατικότητα. Με το πέρας του κεφαλαίου ο αναγνώστης θα είναι σε θέση να γνωρίζει τα κυριότερα
παγκοσµίως πρότυπα ηλεκτρονικής υγείας, τους πιο σηµαντικούς τρόπους ταξινόµησης και κωδικοποίησης και
άλλες σηµαντικές πληροφορίες που σχετίζονται µε το ευρύτερο θέµα της διαλειτουργικότητας των συστηµάτων
υγείας.

Προαπαιτούµενη γνώση
Δεν απαιτείται κάποια προηγούµενη γνώση.

1. Εισαγωγή
Από τα όσα έχουν ειπωθεί µέχρι στιγµής στα προηγούµενα κεφάλαια γίνεται εύκολα αντιληπτό πως οι ίδιες οι
τεχνολογικές εξελίξεις στον τοµέα της ηλεκτρονικής υγείας δηµιουργούν ταυτόχρονα αυξηµένες ανησυχίες
σχετικά µε θέµατα ιδιωτικότητας, ασφάλειας των πληροφοριών, κ.ά. Τα κυριότερα τεχνολογικά εµπόδια
αφορούν τις υποδοµές (ιδιαίτερα στις αναπτυσσόµενες χώρες) και τα θέµατα χρήσης προτύπων και
διαλειτουργικότητας. Οι περισσότερες από τις προκλήσεις αυτές µπορούν να αντιµετωπιστούν µε την πρόοδο
στα πρότυπα ηλ-υγείας. Τα πρότυπα οδηγούν στα ακόλουθα οφέλη:

• δηµιουργούν την απαραίτητη διαλειτουργικότητα µεταξύ των υγειονοµικών συστηµάτων,

• ελαχιστοποιούν τους κινδύνους από την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών,
• αποτρέπουν το «κλείδωµα» από έναν µοναδικό προµηθευτή,
• µειώνουν τις δαπάνες, αφού διευκολύνουν στην ανάπτυξη του ανταγωνισµού και εξαλείφουν
την ανάγκη για ακριβές λύσεις,
• εξασφαλίζουν τη διάχυση και υιοθέτηση νέων λύσεων ΤΠΕ στην υγεία,
• αντιµετωπίζουν συγκεκριµένες ανησυχίες σχετικά µε την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια και την
ταυτοποίηση των ασθενών.

Ακολουθεί ένα σχηµατικό διάγραµµα µε τις κυριότερες κατηγορίες των προτύπων που εµπίπτουν στον τοµέα
της ηλεκτρονικής υγείας (Εικόνα 4.1).
Εικόνα 4.1 Τα πρότυπα στον τοµέα της ηλ-υγείας.

2. Διαλειτουργικότητα
Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούµενη ενότητα, η διαλειτουργικότητα αποτελεί κρίσιµο συστατικό για την
επιτυχηµένη διάχυση των λύσεων της ηλ-υγείας. Η ανάπτυξη ανεξάρτητων λύσεων και εφαρµογών στον
τοµέα της υγείας οδήγησε στην ύπαρξη πληροφοριακών συστηµάτων τα οποία τις περισσότερες φορές δεν
µπορούν να επικοινωνήσουν µεταξύ τους. Η υγεία ως συνολικό αγαθό απαιτεί όµως και συνολικές λύσεις. Ο
ασθενής που µετακινείται από ένα νοσοκοµείο σε άλλο (στην ίδια ή άλλη χώρα) απαιτεί να µπορεί να έχει
πρόσβαση στον ιατρικό του φάκελο, στις εξετάσεις του, στην αγωγή που είχε ακολουθήσει κατά καιρούς, στο
ιστορικό του, κ.λπ.

Σύµφωνα µε τον ορισµό που δίνεται από την Ε.Ε. [1] «Η διαλειτουργικότητα συνεπάγεται ότι δύο ή
περισσότερες εφαρµογές ηλ-υγείας (π.χ. ηλεκτρονικοί φάκελοι υγείας) µπορούν να ανταλλάσσουν, να κατανοούν
και να ενεργούν βάσει πληροφοριών πολίτη/ασθενή και άλλων συναφών µε την υγεία πληροφοριών, και
γνώσεων µεταξύ διαφορετικών - γλωσσικά και πολιτισµικά - κλινικών επιστηµόνων, ασθενών και άλλων
φορέων ή οργανισµών εντός και µεταξύ των διαφόρων συστηµάτων υγείας, σε πλαίσιο συνεργασίας».

Η διαλειτουργικότητα µπορεί να πάρει διάφορες µορφές στην ηλ-υγεία, όπως η ανταλλαγή

µηνυµάτων µεταξύ διαφορετικών εφαρµογών, η διαλειτουργικότητα των ηλεκτρονικών φακέλων υγείας, η
διαλειτουργικότητα των αναγνωριστικών στοιχείων των ασθενών, η κοινή κωδικοποίηση, οι κοινές
επιχειρησιακές διαδικασίες, κ.ο.κ. Οι κατηγορίες αυτές εµπίπτουν σε δύο κύρια επίπεδα
διαλειτουργικότητας: το συντακτικό και το εννοιολογικό. Το συντακτικό επίπεδο αφορά την ικανότητα
των συστηµάτων να ανταλλάσσουν πληροφορίες και περιλαµβάνει το επίπεδο των δικτύων και του µέσου
επικοινωνίας (π.χ. του Διαδικτύου), του χρησιµοποιούµενου πρωτοκόλλου (π.χ. HTTP ή email), του
πρωτοκόλλου µηνυµάτων και µορφοποίησης µηνυµάτων (π.χ. SOAP, ebXML) και αλληλουχίας τους. Η
συντακτική διαλειτουργικότητα εγγυάται τη µετάδοση και παράδοση των µηνυµάτων, αλλά χωρίς να
εγγυάται ταυτόχρονα πως το περιεχόµενό τους είναι επεξεργάσιµο και κατανοητό από τον λήπτη. Για την
επίτευξη του τελευταίου θα πρέπει είτε το περιεχόµενο του µηνύµατος να συµµορφώνεται µε ένα
συγκεκριµένο πρότυπο το οποίο µπορεί να κατανοήσει η εφαρµογή/υπολογιστής στο άλλο άκρο, είτε να
προαχθεί και η εννοιολογική διαλειτουργικότητα. Η εννοιολογική ή αλλιώς σηµασιολογική
διαλειτουργικότητα αφορά στην ικανότητα των συστηµάτων που ανταλλάσσουν πληροφορίες να τις
κατανοούν, ώστε να µπορούν να τις επεξεργαστούν κατάλληλα.
Εικόνα 4.2 Η έννοια της διαλειτουργικότητας (προσαρµογή από: Copyright @ 1999. Regenstrief Institute for Health
Care).

Η διαλειτουργικότητα γίνεται άµεσα αντιληπτό πως δεν αφορά µόνον τον τοµέα της υγείας, αλλά όλους τους
τοµείς. Για παράδειγµα, η παροχή γενικότερων ευρωπαϊκών δηµόσιων υπηρεσιών σχεδόν πάντα
περιλαµβάνει ανταλλαγή δεδοµένων µεταξύ συστηµάτων ΤΠΕ. Έτσι, η διαλειτουργικότητα θα µπορούσε
να θεωρηθεί ως µια ευρύτερη έννοια η οποία περιλαµβάνει την ικανότητα των οργανισµών να
συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν προς την κατεύθυνση αµοιβαία επωφελών και κοινώς
συµφωνηµένων στόχων, οι οποίοι αφορούν την ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσεων µεταξύ των εν
λόγω οργανισµών δια µέσου των εργασιακών διαδικασιών που υποστηρίζουν, µέσω της ανταλλαγής
δεδοµένων µεταξύ των αντίστοιχων συστηµάτων ΤΠΕ [2].
Η διαλειτουργικότητα αποτελεί προϋπόθεση για τη διευκόλυνση της αποτελεσµατικής διανοµής των
υπηρεσιών ηλ-υγείας και αφορά την ανάγκη για συνεργασία, ανταλλαγή πληροφοριών, κοινή και περαιτέρω
χρήση πληροφοριών για την αύξηση της διοικητικής αποτελεσµατικότητας και τη µείωση της γραφειοκρατίας
για τους ασθενείς/πολίτες. Το αποτέλεσµα είναι η βελτιωµένη διανοµή υπηρεσιών στους ασθενείς, καθώς και
η µείωση των δαπανών για τις διοικήσεις και τους ασθενείς/πολίτες, λόγω της αποτελεσµατικότερης διανοµής
των υπηρεσιών υγείας.
Με απλά λόγια, ως διαλειτουργικότητα ορίζεται η δυνατότητα δύο ή περισσότερων συστηµάτων να
µπορούν να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν πληροφορίες αποτελεσµατικά και µε ακρίβεια και να µπορούν
να χρησιµοποιήσουν την πληροφορία η οποία έχει ανταλλαχθεί. Η ανταλλαγή πληροφορίας αφορά τη
λειτουργική διαλειτουργικότητα (συντακτικό επίπεδο), ενώ η δυνατότητα χρησιµοποίησής της αφορά
την εννοιολογική ή σηµασιολογική διαλειτουργικότητα (εννοιολογικό επίπεδο).

Εκτός όµως των όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω, µε µια εκτενέστερη και πιο πλήρη ανάλυση της έννοιας της
διαλειτουργικότητας µπορούµε να διακρίνουµε τέσσερα βασικά επίπεδα διαλειτουργικότητας [3], ώστε να
είναι δυνατή η ολοκλήρωση των πληροφοριακών συστηµάτων υγείας:

• Τεχνικό: η τεχνική διαλειτουργικότητα αφορά τη διασύνδεση των χρησιµοποιούµενων

υπολογιστών και υπηρεσιών και τη διευκόλυνση των ανεξάρτητων συστηµάτων για να
 ανταλλάσσουν τις σχετικές µε την υγεία πληροφορίες. Αυτό το επίπεδο περιλαµβάνει θέµατα
όπως οι «ανοικτές» διεπαφές, οι υπηρεσίες διασύνδεσης, η ολοκλήρωση των δεδοµένων και η
χρήση ενδιάµεσων εφαρµογών, η παρουσίαση και ανταλλαγή δεδοµένων, η δυνατότητα
πρόσβασης και οι υπηρεσίες σχετικές µε την ασφάλεια των δεδοµένων.
• Σηµασιολογικό: η σηµασιολογική διαλειτουργικότητα υπονοεί όχι µόνο τη δυνατότητα των
συστηµάτων να ανταλλάσσουν δεδοµένα, αλλά και να µπορούν να τις κατανοήσουν. Αφορά
εποµένως τη δυνατότητα ανταλλαγής, κατανόησης και πράξης σε σχέση µε τις πληροφορίες
υγείας που µεταδόθηκαν.
• Οργανωτικό: η οργανωτική διαλειτουργικότητα αφορά τον καθορισµό των απαραίτητων
επιχειρησιακών στόχων και των διαδικασιών για την προώθηση της συνεργασίας µεταξύ των
υπηρεσιών και των φορέων παροχής υπηρεσιών υγειονοµικής περίθαλψης που επιθυµούν να
ανταλλάξουν πληροφορίες αλλά έχουν διαφορετικές εσωτερικές δοµές και διαδικασίες.
• Νοµικό: η νοµική διαλειτουργικότητα σχετίζεται µε την ανάπτυξη του κατάλληλου νοµικού
πλαισίου για να επιτρέψει την ασφαλή πρόσβαση και την επεξεργασία των πληροφοριών των
ασθενών που µεταφέρονται ηλεκτρονικά.

Τα επίπεδα αυτά παρουσιάζονται και στην Εικόνα 4.3.

Εικόνα 4.3 Τα τέσσερα επίπεδα διαλειτουργικότητας.

Με την οδηγία 2011/24/ΕΕ [4] συστήθηκε δίκτυο ηλ-υγείας µε στόχο την αντιµετώπιση των θεµάτων
διαλειτουργικότητας µεταξύ των διασυνοριακών υπηρεσιών ηλ-υγείας. Το δίκτυο αυτό αποσκοπεί στην
δηµιουργία και παροχή κατευθυντήριων γραµµών για την ηλ-υγεία, καθώς και σε ένα πλαίσιο
διαλειτουργικότητας για διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών ηλ-υγείας. Μέχρι το 2015, αναµένεται η Ε.Ε. να
προτείνει ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας ηλ-υγείας βάσει των αποτελεσµάτων των µελετών, των πιλοτικών
και των ερευνητικών έργων που θα έχουν εκπονηθεί.

Στα πλαίσια αυτά, µε τη βοήθεια του δικτύου ηλ-υγείας που συστάθηκε, η Ε.Ε. αναµένει να αντιµετωπίσει
τα τέσσερα προαναφερθέντα επίπεδα διαλειτουργικότητας στο χώρο της ηλεκτρονικής υγείας µε τις
ακόλουθες ενέργειες:

• Τεχνικό και Σηµασιολογικό: Από το 2012 και µετά, καταρτίζει κατευθυντήριες γραµµές
όσον αφορά τα δεδοµένα για τα συνοπτικά δελτία ασθενών που θα ανταλλάσσονται
διασυνοριακά, κοινά µέτρα για διαλειτουργική ηλεκτρονική αναγνώριση και επαλήθευση
ταυτότητας στην ηλ-υγεία και προσπαθεί να βελτιώσει την ασφάλεια των πληροφοριών
υγείας και των υπηρεσιών ηλ-υγείας και τη διαλειτουργικότητα των βάσεων δεδοµένων για
τα φάρµακα. Έως το 2015, η Ε.Ε. επιδιώκει την έγκριση του δικτύου ηλ-υγείας για τον
καθορισµό των προδιαγραφών και των πόρων σηµασιολογικής και τεχνικής διασυνοριακής
διαλειτουργικότητας που είναι απαραίτητοι για το πλαίσιο διαλειτουργικότητας της ηλ-
υγείας, καθώς και την ολοκλήρωση πρότασης πλαισίου Ενωσιακής διαλειτουργικότητας για
δοκιµές, σήµανση ποιότητας και πιστοποίηση συστηµάτων ηλ-υγείας.
• Οργανωτικό: Από το 2013 και έπειτα, υποστηρίζει µέτρα για την περαιτέρω ενοποίηση των
διαδικασιών για διασυνοριακή ηλ-υγεία, ενώ ολοκληρώνει προτάσεις σχετικά µε οργανωτικά
ζητήµατα, αποβλέποντας στη διευκόλυνση της συνεργασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Νοµικό: Το 2013, ξεκίνησε να δροµολογήσει µια µελέτη στο πλαίσιο του προσεχούς
προγράµµατος για την υγεία, της περιόδου 2014-2020, µε στόχο την εξέταση των νοµοθεσιών
των κρατών µελών όσον αφορά τα συστήµατα ηλεκτρονικών µητρώων υγείας, προκειµένου
να προβεί σε συστάσεις για το δίκτυο ηλ-υγείας σχετικά µε νοµικές πτυχές της
διαλειτουργικότητας.

Σύµφωνα µε τα όσα έχουν αναλυθεί ανωτέρω, η σηµαντικότητα της διαλειτουργικότητας είναι πασιφανής. Η
δηµιουργία διαλειτουργικών συστηµάτων στην υγεία θα οδηγήσει σε µείωση των εξόδων και σε
αποτελεσµατικότερη και ποιοτικότερη παροχή υπηρεσιών υγείας. Στην Εικόνα 4.4 παρουσιάζεται ένα
µοντέλο επικοινωνίας µε και χωρίς διαλειτουργικότητα.
Εικόνα 4.4 Αναπαράσταση µοντέλου επικοινωνίας µε και χωρίς διαλειτουργικότητα.

Η επικοινωνία µεταξύ διαφορετικών συστηµάτων ηλ-υγείας µπορεί να αποφέρει σηµαντικά οφέλη, τόσο για
τους επαγγελµατίες υγείας (π.χ. ιατρούς σε ίδια ή και διαφορετικά νοσοκοµεία) όσο και για τους ίδιους τους
ασθενείς, οι οποίοι θα λαµβάνουν την πλέον αποτελεσµατική φροντίδα. Για το λόγο αυτό η
διαλειτουργικότητα είναι προαπαιτούµενο, αλλά και καταλύτης για την ανάπτυξη υπηρεσιών ηλ-υγείας.
 Για να επιτευχθεί η επιθυµητή διαλειτουργικότητα είναι αυτονόητο πως απαιτείται η στενή
συνεργασία µεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας (π.χ. νοσοκοµεία), των φορέων που αποζηµιώνουν τις
παρεχόµενες υπηρεσίες (π.χ. ασφαλιστικά ταµεία και ιδιωτικές ασφάλειες) και των προµηθευτών (π.χ.
εταιρίες πληροφορικής). Η συνεργασία αυτή θα πρέπει να υφίσταται από την αρχή και καθ’ όλη τη διάρκεια
του σχεδιασµού της λύσης ηλ-υγείας. Ένας ακόµη βασικός παράγοντας επίτευξης της επιθυµητής
διαλειτουργικότητας σε ένα περιβάλλον µε πολλά δίκτυα, εφαρµογές από διαφορετικούς φορείς, πολλαπλές
υπηρεσίες, κ.ο.κ., είναι η ανάπτυξη κοινών προτύπων.

Η σηµαντικότητα της διαλειτουργικότητας σε κάθε επίπεδο και τοµέα γίνεται άµεσα αντιληπτή από τις
προσπάθειες της Ε.Ε., οι οποίες απεικονίζονται στην Εικόνα 4.5. Η επίτευξη διασυνοριακής
διαλειτουργικότητας στις πρωτοβουλίες για ευρωπαϊκές δηµόσιες υπηρεσίες αποτελεί πολιτική
προτεραιότητα. Η Ε.Ε. αναγνωρίζει πως η παροχή αδιάλειπτων διασυνοριακών δηµόσιων υπηρεσιών (για τις
οποίες η διαλειτουργικότητα αποτελεί προϋπόθεση) έχει το δυναµικό να επιφέρει σηµαντικά αποτελέσµατα
για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Οι πρωτοβουλίες της Ε.Ε. που παρουσιάζονται στην Εικόνα 4.5
αποκαλύπτουν την υποστήριξη που παρέχεται σε πολιτικό επίπεδο για τη διαλειτουργικότητα µεταξύ των
δηµόσιων διοικήσεων (συµπεριλαµβανοµένης και της υγείας).

Εικόνα 4.5 Χρονοδιάγραµµα µε πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν την διαλειτουργικότητα.

Η διαλειτουργικότητα στον τοµέα της υγείας µπορεί να επικεντρωθεί στους δύο ακόλουθους κύριους άξονες:

• Άξονας 1: Διαλειτουργικότητα ανταλλαγής µηνυµάτων υγείας

Η χρήση κατάλληλων διεπαφών (interface engines), βοηθά στην ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ
ετερογενών πληροφοριακών συστηµάτων. Οι διεπαφές αυτές ουσιαστικά συλλέγουν τα δεδοµένα
από την κύρια εφαρµογή, τα κωδικοποιούν σε µηνύµατα και τα µεταδίδουν πάνω από το
χρησιµοποιούµενο δίκτυο σε µια άλλη εφαρµογή. Στην πλευρά του λήπτη, το ληφθέν µήνυµα
αποκωδικοποιείται και επεξεργάζεται κατάλληλα και τα δεδοµένα που περιέχει προωθούνται
στην κύρια εφαρµογή του λήπτη προκειµένου να αποθηκευτούν και επεξεργαστούν ανάλογα µε
τις εκάστοτε ανάγκες. Σε έναν τέτοιο σχεδιασµό, ο αριθµός των διεπαφών που χρησιµοποιούνται
έχει να κάνει µε το πλήθος των εφαρµογών που πρόκειται να ανταλλάξουν µηνύµατα. Για
παράδειγµα, αν πρόκειται να ανταλλάσσουν µηνύµατα πέντε εφαρµογές, απαιτούνται ν*(ν-1)/2
διεπαφές, ήτοι 10 διεπαφές. Με λίγα λόγια, η κάθε µια από τις εφαρµογές θα πρέπει να
 επικοινωνεί µε όλες τις άλλες (τέσσερις), άρα απαιτούνται τέσσερις διεπαφές για κάθε µια
εφαρµογή. Για να αντιµετωπιστεί αυτό το πρόβληµα, προτιµάται να χρησιµοποιείται η
κατάλληλη κωδικοποίηση των µηνυµάτων, ώστε κάθε εφαρµογή που γνωρίζει την κωδικοποίηση
αυτή να µπορεί να ανταλλάσσει µηνύµατα χρησιµοποιώντας την ίδια διεπαφή. Ένα από τα πιο
διαδεδοµένα πρότυπα κωδικοποίησης µηνυµάτων στην υγεία είναι το Health Level 7 (HL7) [5].
Παρόλα αυτά όµως, αν κάποιο σύστηµα είναι συµβατό µε την τρέχουσα έκδοση του HL7, δεν
σηµαίνει απαραίτητα ότι µπορεί να επικοινωνήσει εύκολα µε συστήµατα που χρησιµοποιούν
παλαιότερες εκδόσεις του HL7, µιας και υπάρχουν σηµαντικά κενά στην αντιστοιχία των
ορισµών των εκδόσεων.

• Άξονας 2: Διαλειτουργικότητα Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας

Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΗΦΥ) ασθενή, µπορεί να οριστεί ως η ψηφιακή αποθήκευση
πληροφοριών υγείας σχετικά µε έναν ασθενή µε σκοπό τη χρήση όλων των συλλεχθέντων
πληροφοριών για τη συνεχιζόµενη φροντίδα της υγείας, την εκπαίδευση, την έρευνα και τη
διατήρηση σε κάθε βήµα της εµπιστευτικότητας. Επειδή οι πληροφορίες του ΗΦΥ
αποθηκεύονται σε πλήθος οργανισµών (διαφορετικά νοσοκοµεία, κέντρα υγείας, ιατρεία,
διαγνωστικά κέντρα, κ.λπ.) δεν υπονοείται η διαλειτουργικότητά τους. Η συνέχιση της φροντίδας
όµως απαιτεί οι εµπλεκόµενοι στην παροχή υπηρεσιών υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, κ.λπ.) να
έχουν πρόσβαση στο σύνολο των κλινικών δεδοµένων και του ιστορικού των κινήσεων του
ασθενή. Για το σκοπό αυτό προωθούνται διάφορες προσπάθειες προτυποποίησης για την
εξασφάλιση της επιθυµητής διαλειτουργικότητας των ΗΦΥ, όπως η CEN/TC 251 EHRcom [6],
openEHR [7] και HL7 Clinical Document Architecture (CDA) [8]. Ακόµη και σήµερα όµως δεν
έχει επιτευχθεί η ανταλλαγή δοµηµένων ψηφιακών πληροφοριών των ΗΦΥ µεταξύ των
υπαρχόντων συστηµάτων. Άλλωστε η ύπαρξη πολλών και διαφορετικών προτύπων για τον ίδιο
σκοπό, συνεπάγεται πως η χρήση ενός από αυτά δεν λύνει το πρόβληµα της διαλειτουργικότητας.

Στην Εικόνα 4.6 παρουσιάζονται οι διαφορετικοί τύποι πληροφοριών που ενσωµατώνονται σε έναν ΗΦΥ,
συµπεριλαµβανοµένων των κλινικών παρατηρήσεων, του ιατρικού ιστορικού, των θεραπειών, των αλλεργιών,
των διαγνωστικών εικόνων, των πληροφοριών για τον ασθενή, της φαρµακευτικής αγωγής, καθώς και των
νοµικών αδειών.

Εικόνα 4.6 Τύποι πληροφοριών ενός ΗΦΥ.

Άλλα θέµατα που άπτονται του προβλήµατος της διαλειτουργικότητας στον τοµέα της υγείας, αφορούν στη
χρήση των κατάλληλων αναγνωριστικών των ασθενών, την κωδικοποίηση των χρησιµοποιούµενων όρων, τις
ιατρικές οδηγίες, τις επιχειρησιακές διαδικασίες, τη γλώσσα, κ.ά.

Τα οφέλη από τη διαλειτουργικότητα των λύσεων ηλ-υγείας είναι ποικίλα:

• Για τους επαγγελµατίες υγείας: αναβαθµισµένη ποιότητα και ασφάλεια φροντίδας µέσω της
επιτυχούς συνεργασίας µεταξύ των διαφορετικών σηµείων παροχής φροντίδας και των
θεραπόντων ιατρών. Επικαιροποιηµένες πληροφορίες για τον ασθενή και ενισχυµένη
υποστήριξη αποφάσεων και διαγνώσεων για τους ιατρούς βάσει εµπειριών και κλινικών
πρωτοκόλλων.
• Για τους ασθενείς: παροχή υπηρεσιών στο σηµείο της ανάγκης, αίσθηµα ασφάλειας,
ποιότητα φροντίδας ακόµη και στο εξωτερικό.
• Για τους πληρωτές: µείωση των δαπανών για τα πληροφοριακά συστήµατα ηλ-υγείας. Για
παράδειγµα, λόγω της διαλειτουργικότητας, µπορεί να µεταφερθεί άµεσα µια εξέταση
Μαγνητικής Τοµογραφίας (MRI - Magnetic Resonance Imaging) που εκτελέστηκε σε ένα
νοσοκοµείο στο γραφείο ενός ιατρού ή σε άλλο νοσοκοµείο κατά τη νοσηλεία του ασθενή,
χωρίς να χρειάζεται ο ασθενής να επαναλάβει την εξέταση.
• Για τη βιοµηχανία υγείας: η χρήση κοινού πλαισίου διαλειτουργικότητας λύσεων ηλ-υγείας
σε ευρωπαϊκό επίπεδο µπορεί να ενισχύσει την δηµιουργία µιας ενιαίας ψηφιακής αγοράς για
τον τοµέα της υγείας, αυξάνοντας τον ανταγωνισµό και µειώνοντας τα κόστη για τους φορείς
που αναπτύσσουν τέτοιες λύσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναγνωρίζοντας τη σηµαντικότητα της διαλειτουργικότητας, έχει ήδη προχωρήσει

σε αρκετές ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση (Πίνακας 4.1).

Πρωτοβουλίες Πολιτικής Περιγραφή

Recommendation on cross-border interoperability
of Electronic Health Record systems (2008) [9]
The Council Conclusions on safe and efficient
healthcare through eHealth (2009) [10]
The eHealth Governance Initiative (eHGI) [11]
The EU-US Memorandum of Understanding on
eHealth (2010) [12]
The European Commission's Communication on
Κατευθυντήριες οδηγίες για την υλοποίηση
διαλειτουργικών Ηλεκτρονικών Φακέλων Υγείας ικανών
να ανταλλάσσουν δεδοµένα ασθενών µε ασφάλεια µεταξύ
των χωρών της Ε.Ε.
Καλεί τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να
διασφαλίσουν ότι η διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών
ηλεκτρονικής υγείας σε σχέση µε τα οργανωτικά και εθνικά
σύνορα λαµβάνεται υπόψη τόσο στις στρατηγικές τους για
την υγεία όσο και στα εκάστοτε επενδυτικά τους σχέδια.
Συστάθηκε στη βάση των συµπερασµάτων της
προηγούµενης πρωτοβουλίας, ως οµάδα εργασίας υψηλού
επιπέδου που αποτελείται από εκπροσώπους από τα κράτη
µέλη. Απώτερος σκοπός είναι να προωθήσει την
ηλεκτρονική υγεία στην Ευρώπη µε στόχο την «ανάπτυξη
και την πραγµατική χρήση διαλειτουργικών υπηρεσιών
ηλεκτρονικής υγείας εντός και µεταξύ των εθνικών
συστηµάτων υγείας.». Παρέχει στοιχεία σχετικά µε νοµικά,
ηθικά και ρυθµιστικά θέµατα ζωτικής σηµασίας για τις
εφαρµογές ηλ-υγείας. Απασχολείται επίσης µε θέµατα
τυποποίησης της σηµασιολογίας, της ορολογίας, της
αναγνώρισης και της ταυτοποίησης, που είναι ζωτικής
σηµασίας για την επιτυχή ανταλλαγή πληροφοριών στα
πλαίσια της ηλ-υγείας.
Τονίζει την ανάγκη για ένα κοινό όραµα για διεθνώς
αναγνωρισµένα πρότυπα διαλειτουργικότητας και
προβλέπει την ενεργό συνεργασία και την ανταλλαγή
πληροφοριών για την ανάπτυξη λύσεων που θα επιτρέψουν
την ασφαλή ανταλλαγή κλινικών πληροφοριών.
Εισάγει το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (EIF-
interoperability for public services (2010) [13]
Directive on patients' rights in cross-border
healthcare (2011) lays down measures to support
Member States in developing common
identification and authentication measures
intended to facilitate transferability of data in
cross-border care settings (article 14 of the
directive).
Proposal for a Regulation on European
Standardization (2011) [15]
Connecting Europe Facility (CEF) [16]
SEHGovIA project [17]
CEN Technical Committee 251 [18]
ISA Programme 2010-2015 [19]
European Interoperability Framework), το οποίο προωθεί
και υποστηρίζει την παροχή ευρωπαϊκών δηµόσιων
υπηρεσιών µε την προώθηση της διασυνοριακής και
διατοµεακής διαλειτουργικότητας. Υλοποιείται µέσω του
προγράµµατος Λύσεων Διαλειτουργικότητας για τις
Ευρωπαϊκές Δηµόσιες Διοικήσεις (ISA- Interoperability
Solutions for European Public Administrations) [3].
Θεσπίζει µέτρα για να υποστηρίξει τα κράτη µέλη στην
ανάπτυξη κοινών µέτρων αναγνώρισης και ταυτοποίησης
που προορίζονται για τη διευκόλυνση της µεταφοράς των
δεδοµένων σε περιπτώσεις διασυνοριακής περίθαλψης [14].
Σκοπός της ήταν να προωθηθεί η ευρύτερη αναγνώριση
των προτύπων ΤΠΕ που αναπτύχθηκαν από κοινοπραξίες
του κλάδου σε παγκόσµιο επίπεδο, καθώς και να βελτιώσει
την συµµετοχή από µικροµεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και
να αυξήσει τα διαθέσιµα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
για τις υπηρεσίες.
Είναι ένα σχέδιο χρηµατοδότησης της τάξης των 50 δις
ευρώ για την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών µε στόχο την
επίτευξη µιας ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Ένα µέρος της
χρηµατοδότησης στοχεύει στην ανάπτυξη διασυνοριακών
υποδοµών διαλειτουργικότητας και στα σχετικά κόστη
λειτουργίας σε διάφορους τοµείς παροχής δηµόσιων
υπηρεσιών, συµπεριλαµβανοµένης και της ηλεκτρονικής
υγείας.
Το συγκεκριµένο έργο, ως πλατφόρµα διάχυσης και
επικοινωνίας πληροφοριών, υποστηρίζει τις προσπάθειες
της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση της ηλεκτρονικής
υγείας (eHealth Governance Initiative – eHGI).
Είναι µια οµάδα εργασίας για την τυποποίηση της
ηλεκτρονικής υγείας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σκοπός της είναι να επιτευχθεί η επιθυµητή συµβατότητα
και διαλειτουργικότητα µεταξύ των ανεξάρτητων
συστηµάτων και να επιτρέψει την αρθρωτή δοµή των ΗΦΥ.
Αφορά την επίτευξη αποτελεσµατικών δηµόσιων
υπηρεσιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε
ολόκληρη την Ευρώπη. Για το σκοπό αυτό προσπαθεί να
διευκολύνει την διασυνοριακή ηλεκτρονική συνεργασία
µεταξύ των ευρωπαϊκών δηµόσιων διοικήσεων. Ο
προϋπολογισµός του προγράµµατος είναι 164,1
εκατοµµύρια ευρώ.

Πίνακας 4.1 Πρωτοβουλίες/Ενέργειες πολιτικής για την επίτευξη διαλειτουργικότητας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3. Θέµατα Κωδικοποίησης και Ταξινόµησης

Ένα από τα σηµαντικότερα θέµατα και προβλήµατα στο χώρο της υγείας είναι η έλλειψη µιας µοναδικής ή
αλλιώς η ταυτόχρονη πολύπλευρη κωδικοποίηση και ταξινόµηση. Η παραγωγή δεδοµένων και πληροφοριών
στον τοµέα της υγείας είναι υπέρογκη. Η πηγή (διοικητικά, οικονοµικά, ιατρικά, νοσηλευτικά, κ.ο.κ.) και η
µορφή τους (ηχητικά, βίντεο, εικόνες, κείµενα, βιοσήµατα, κ.ο.κ.) ποικίλει. Στην Εικόνα 4.7, παρουσιάζεται
ένα σχηµατικό διάγραµµα της ανάγκης για προτυποποίηση και κωδικοποίηση προκειµένου να µπορούν τα
διάφορα υποσυστήµατα και υποµονάδες ενός συστήµατος υγείας να επικοινωνήσουν και να ανταλλάξουν
µηνύµατα και δεδοµένα.
Εικόνα 4.7 Σχηµατικό διάγραµµα της ανάγκης για χρήση προτύπων και κωδικοποιήσεων.

Ακόµη και σήµερα η έλλειψη ενός τυποποιηµένου λεξικού, ορολογίας, προτύπων και πρωτοκόλλων στο χώρο
των επιστηµών υγείας, αποτελεί σηµαντικό σκόπελο στην περαιτέρω προώθηση αυτοµατοποιηµένων
συστηµάτων και διαδικασιών. Η χρήση των υπολογιστών στη διαχείριση των δεδοµένων και πληροφοριών
υγείας κάνει ακόµη πιο αισθητό το συγκεκριµένο πρόβληµα, µιας και απαιτεί οµοιοµορφία στη
συστηµατοποίηση και κωδικοποίηση των δεδοµένων και των ορισµών τους προκειµένου να επιτευχθεί η ορθή
επεξεργασία τους από τα πληροφοριακά συστήµατα.
Μέσω της ορθής κωδικοποίησης, επιτρέπεται η τυποποιηµένη και συστηµατική αποθήκευση
πληροφοριών προκειµένου να διατηρούνται τα ιατρικά ιστορικά, να υποβοηθούνται οι διαγνώσεις και να
παρέχονται εντέλει καλύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες υγείας. Ταυτόχρονα, όπως και σε κάθε άλλη
διοικητική διαδικασία, µέσω της κωδικοποίησης, µπορούµε να συγκρίνουµε τα δεδοµένα και να καταλήξουµε
σε διοικητικά και στατιστικά συµπεράσµατα, χαράσσοντας έγκαιρα την κατάλληλη στρατηγική.
Ως κωδικοποίηση στο χώρο της υγείας, ορίζουµε τη διαδικασία οργάνωσης πληροφοριών ή δεδοµένων
υγείας σε κατηγορίες, στις οποίες δίνονται κωδικοί, (που είναι συνήθως αριθµητικοί ή αλφαριθµητικοί) µε
σκοπό τη συντόµευση, αποθήκευση και εύκολη ανάκτηση των δεδοµένων αυτών. Εναλλακτικά µπορούµε να
την ορίσουµε ως το µετασχηµατισµό των λεκτικών περιγραφών των ασθενειών, των τραυµατισµών, των
διαδικασιών, κ.ο.κ., σε αλφαριθµητικούς προσδιορισµούς.
Ένα σύστηµα κωδικοποίησης οφείλει σε ένα µόνο κωδικό να µαζεύει όλες τις ορολογίες που
αναφέρονται, π.χ. σε µία ασθένεια και τα λογικά συνώνυµά της. Η κωδικοποίηση προσφέρει εποµένως µια
«κοινή γλώσσα» αναπαράστασης και ερµηνείας των δεδοµένων και των εννοιών, το οποίο είναι βασικό
προαπαιτούµενο για την επίτευξη της σηµασιολογικής διαλειτουργικότητας. Με αυτό τον τρόπο µειώνονται η
ασάφεια και τα σφάλµατα και αναβαθµίζεται η ποιότητα των δεδοµένων, ενώ επιτυγχάνεται η τυποποίηση
και η συγκρισιµότητα των δεδοµένων, η ταχύτερη επεξεργασία και αναζήτηση των δεδοµένων µέσω
υπολογιστών και η παραγωγή λογικών συσχετισµών µεταξύ των δεδοµένων.

Ένα σύστηµα ταξινόµησης (classification system) αποτελεί από την άλλη ένα σύστηµα οργάνωσης σε
κατηγορίες ή τάξεις δεδοµένων ή πληροφοριών υγείας, µε βάση τα παρόµοια χαρακτηριστικά που µπορεί να
έχουν µεταξύ τους.

Σύµφωνα µε τα ανωτέρω, η κωδικοποίηση είναι η απόδοση ενός κωδικού σε µια οντότητα. Αν και υφίστανται
πολλών ειδών κωδικοποιήσεις, τα δύο κυριότερα είδη στη σηµειολογία είναι: η ταξινόµηση (classification), η
οποία έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την απόδοση κωδικών σε οντότητες έτσι ώστε οι οντότητες να ορίζονται
κατά το δυνατόν αµφιµονοσήµαντα και η ονοµατολογία (nomenclature), η οποία είναι η ταξινοµηµένη
συλλογή συνδεδεµένων όρων. Άλλα είδη κωδικοποίησης αποτελεί ο θησαυρός λέξεων (thesaurus), η
ταξινοµία (taxonomy) και η επίσηµη ορολογία (formal terminology).

Γίνεται άµεσα αντιληπτή εποµένως η ανάγκη για διεθνή συνεργασία στην προσπάθεια ενιαίας
κωδικοποίησης, ταξινόµησης και προτύπων στο χώρο της υγείας. Τέτοιες ενέργειες έχουν ήδη γίνει αρκετές
(π.χ. ICD-10, DICOM, HL7, SNOMED, LOINC, κ.ά.). Η Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) έχει εκδώσει
τη Διεθνής Ταξινόµηση Ασθενειών (ICD-10 - International Classification of Diseases) [20] ως ένα
παράδειγµα ταξινόµησης, ενώ η κωδικοποίηση της συστηµατοποιηµένης ονοµατολογίας της Ανθρώπινης
ιατρικής και Κτηνιατρικής (SNOMED - Systematized Nomenclature of Human and Veterinary Medicine)
[21] αποτελεί παράδειγµα µιας ονοµατολογίας.

Ο τρόπος κωδικοποίησης δεν θα πρέπει απλά να επικεντρώνεται στον περιγραφικό σκοπό των δεδοµένων,
αλλά να στοχεύει στην αξιοποίησή τους σε κλινικό, οικονοµικό και διοικητικό επίπεδο. Είναι σηµαντικό
εποµένως να βρεθεί µια κοινή ορολογία, τόσο σε επίπεδο ονοµατολογίας όσο και σε επίπεδο κωδικοποίησης
η οποία θα µπορεί να αποδίδει µε ποιότητα και αξιοπιστία την παραγόµενη και συλλεχθείσα πληροφορία
στο χώρο της υγείας. Σύµφωνα µε τον Krippendorff [22], η αξιοπιστία παράγεται µέσω της σταθερότητας, της
ικανότητας αναπαραγωγής και ακρίβειας, ενώ η ποιότητα µε τη σωστή απόδοση των όρων, έτσι ώστε να
επιτρέπεται η ανάκτηση των δεδοµένων µε συνεπή τρόπο.

Όλα τα συστήµατα πληροφορικής επεξεργάζονται και αποθηκεύουν δεδοµένα, αλλά και επικοινωνούν µεταξύ
τους. Ο τρόπος επεξεργασίας, αποθήκευσης και µεταφοράς των δεδοµένων όµως δεν είναι ο ίδιος για όλα τα
συστήµατα. Για αυτό το λόγο, θα πρέπει να στηρίζεται σε ένα πρότυπο. Ως πρότυπο ορίζεται ένα σύνολο
προδιαγραφών που περιγράφει ακριβώς το πώς µεταφέρονται ή αποθηκεύονται τα δεδοµένα. Τα πρότυπα
είναι επί της ουσίας το κλειδί για την πρόσβαση στα δεδοµένα που περιέχει ένα σύστηµα. Αν δεν είναι
γνωστός ο τρόπος αποθήκευσης και µεταφοράς των δεδοµένων αυτών, δεν εξασφαλίζεται η δυνατότητα
πρόσβασης.
Ως πρότυπο ορίζεται ουσιαστικά ένα σύνολο κανόνων, συνθηκών, απαιτήσεων και τρόπων
αναπαράστασης της πληροφορίας. Με τη χρήση των προτύπων αποφεύγονται ασυµβατότητες, ασάφειες και
παρερµηνείες των δεδοµένων.

Στην υγεία µπορούµε να διακρίνουµε µια σειρά από βασικές κατηγορίες προτύπων:

• πρότυπα επικοινωνίας,
• πρότυπα αναπαράστασης κλινικών δεδοµένων,
 • πρότυπα αναγνώρισης,
• πρότυπα ασφάλειας ιατροτεχνολογικών προϊόντων,
• πρότυπα αρχιτεκτονικής ηλεκτρονικού φακέλου υγείας,
• πρότυπα ασφάλειας των δεδοµένων και εξασφάλισης του ιατρικού απορρήτου.

Με την εισαγωγή των υπολογιστών στη διαχείριση των δεδοµένων υγείας, είναι αναγκαία η οµοιοµορφία στη
συστηµατοποίηση/κωδικοποίηση των δεδοµένων αυτών και των ορισµών τους. Χωρίς µια προκαθορισµένη
ορολογία είναι αδύνατον να γίνει µια αυτοµατοποιηµένη σύνθεση των δεδοµένων υγείας. Για παράδειγµα, σε
ένα συγκεκριµένο ασθενή µπορεί να καταγραφεί από έναν ιατρό ότι έχει «βραχύτητα αναπνοής» και
αργότερα κάποιος άλλος ιατρός να καταχωρήσει για τον ίδιο ασθενή ότι έχει «δύσπνοια». Ένα πρόγραµµα
υπολογιστή θα αποτύχει στο να υποδείξει ότι ο συγκεκριµένος ασθενής έχει το ίδιο πρόβληµα και στις δύο
αυτές περιπτώσεις.
Σε παγκόσµιο επίπεδο, υπάρχει µια τεράστια κινητικότητα στο θέµα της ανάπτυξης προτύπων στο
χώρο της υγείας. Για το λόγο αυτό, υφίσταται πληθώρα προτύπων σε όλα τα επίπεδα. Οι οµάδες που τα
αναπτύσσουν προσπαθούν να χρησιµοποιήσουν ως βάση τα καλύτερα χαρακτηριστικά από τα υπάρχοντα
πρότυπα, παρά να ξεκινούν από το µηδέν. Παρόλα αυτά ακόµη δεν υπάρχει κάποιο κοινά αποδεκτό πρότυπο
σε διεθνές επίπεδο που να εξασφαλίζει τα επιθυµητά οφέλη.
Στην Ευρώπη, η Τεχνική Επιτροπή 251 (TC 251) [23] του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Τυποποίησης
(Comitteé Europeéne de Normalisation – CEN) είναι υπεύθυνη για την τυποποίηση µηνυµάτων πληροφορικής
στην υγεία. Στη συνέχεια, ακολουθεί µια ανάλυση των πιο γνωστών κωδικοποιήσεων και προτύπων στο χώρο
της υγείας.

3.1 HL7 (Health Level 7)

Ο οργανισµός HL7 (Health Level 7) [5] δηµιουργήθηκε στις Η.Π.Α. το 1987 µε σκοπό την προτυποποίηση
των µηνυµάτων σχετικά µε την εισαγωγή, καταχώρηση, µεταφορά και χρέωση ασθενών, την επικοινωνία
µεταξύ νοσοκοµείων και ασφαλιστικών εταιριών καθώς και τη γενική διαχείριση φαρµακευτικών
παραγγελιών. Εστιάζεται στην ανταλλαγή µηνυµάτων στο χώρο της υγείας και αποτελεί ένα από τα πιο
διαδεδοµένα πρότυπα ανταλλαγής πληροφοριών µέσω µηνυµάτων σε κλινικό περιβάλλον.
Το πρότυπο HL7 έχει αναγνωριστεί από διάφορα εθνικά ιδρύµατα προτυποποίησης, όπως το
Αµερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων (American National Standards Institute - ANSI) [24] και το
Γερµανικό Ινστιτούτο για Προτοτυποποίηση (German Institute for Standardization – DIN) [25], ενώ
χρησιµοποιείται καθηµερινά σε εκατοντάδες νοσοκοµεία σε όλο τον κόσµο, συνδέοντας µια µεγάλη ποικιλία
εφαρµογών και συστηµάτων.
Οι περισσότερες συσκευές ιατροτεχνολογικού εξοπλισµού έχουν τη δυνατότητα πλέον να
επικοινωνήσουν χρησιµοποιώντας HL7 µηνύµατα, ενώ σχεδόν όλα τα πληροφοριακά συστήµατα µπορούν να
στείλουν και να λάβουν αντίστοιχα µηνύµατα µέσω του πρωτοκόλλου ανταλλαγής µηνυµάτων HL7.
Ο οργανισµός Health Level Seven International είναι ένας από τους πολλούς, πιστοποιηµένους από το
Αµερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων (American National Standards Institute - ANSI), Οργανισµούς
Ανάπτυξης Προτύπων (Standards Developing Organizations - SDOs) [26] που δραστηριοποιούνται στην
ανάπτυξη προτύπων στο χώρο της υγειονοµικής περίθαλψης. Οι περισσότεροι SDOs παράγουν πρότυπα, τα
οποία αποκαλούνται καµιά φορά και προδιαγραφές ή πρωτόκολλα, για µια ιδιαίτερη περιοχή υγειονοµικής
περίθαλψης όπως το φαρµακείο, τις ιατρικές συσκευές, τη µετάδοση και συναλλαγή στο χώρο της
απεικόνισης, κ.λπ. Το HL7 αφορά τόσο τα κλινικά όσο και τα διοικητικά δεδοµένα.
Η αποστολή του οργανισµού HL7 είναι η δηµιουργία αξιόπιστων προτύπων ανταλλαγής, διαχείρισης
και ολοκλήρωσης δεδοµένων που αφορούν την κλινική φροντίδα του ασθενή, καθώς και τη διαχείριση,
οργάνωση και αξιολόγηση των υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης. Ο οργανισµός ενθαρρύνει τη δηµιουργία
ευέλικτων προτύπων, οδηγιών, µεθοδολογιών, πρωτοκόλλων και άλλων συναφών υπηρεσιών και προϊόντων,
προκειµένου να καταστεί εφικτή η διαλειτουργικότητα πληροφοριακών συστηµάτων στην υγεία και η
ανταλλαγή δεδοµένων και πληροφοριών, από και προς τον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενή.

Προς την καλύτερη κατανόηση, ακολουθεί ένα παράδειγµα µηνύµατος HL7 από τον χώρο της υγείας µαζί
µε την επεξήγησή του.
Ένα πολύ κοινό µήνυµα θα αφορούσε την εισαγωγή ενός ασθενή στο νοσοκοµείο. Για το σκοπό αυτό θα
χρειαζόµασταν κατ΄ ελάχιστο κάποια βασικά στοιχεία, όπως το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, τα δηµογραφικά
του στοιχεία, την ηµεροµηνία γέννησης, το φύλο, τα κοντινά πρόσωπα επικοινωνίας και τα στοιχεία τους σε
περίπτωση που υπάρξουν σηµαντικά προβλήµατα, ένα αναγνωριστικό του ασθενούς, το πού νοσηλεύτηκε
(δωµάτιο και κρεβάτι), τα στοιχεία του ιατρού που ολοκλήρωσε την εισαγωγή, καθώς και την αιτία
εισαγωγής. Ένα τέτοιο µήνυµα θα ήταν το ακόλουθο.

MSH|^~\&|EPICADT|DH|LABADT|DH|201409101118||ADT^A01|HL7MSG00001|P|2.3|
EVN|A01|201409101115||
PID|||MRN12345^5^M11||ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΣ^ΑΝΤΩΝΗΣ^III||19711010|M||C|10
ΦΩΚΙΩΝΟΣ^^ΑΙΓΑΛΕΩ^ΤΚ^11442|GR|6969357696|||S||MRN12345001^2^M10|123456789|987654^
NC| NK1|1|ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΥ^ΜΑΡΙΑ|WIFE||||||NK^NEXT OF KIN
PV1|1|I|3000^313^01||||004789^ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ^ΔΙΟΝΥΣΗΣ|||SUR||||ADM|A0|

Το ανωτέρω µήνυµα αναφέρεται στον ασθενή ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, στον οποίο έγινε εισαγωγή
στις 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ του 2014, στις 11:15 το πρωί από τον ιατρό ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ (µε
αριθµό µητρώου #004789) για χειρουργείο. Ο ασθενής νοσηλεύτηκε στο δωµάτιο 313, στο κρεβάτι 01 στην
κλινική 3000.

Προτού ξεκινήσουµε την ανάλυση του µηνύµατος είναι χρήσιµο να επεξηγηθούν κάποια πολύ βασικά
σύµβολα που χρησιµοποιούνται. Το σύµβολο «|» καλείται BAR (µπάρα) και χρησιµοποιείται για να
διαχωρίσει τα πεδία µεταξύ τους. Το σύµβολο «^» χρησιµοποιείται ως το κενό διάστηµα. Συνεπώς η
εµφάνιση µιας συνεχούς ακολουθίας από το ίδιο σύµβολο, όπως «||||||||» σηµαίνει πως τα ενδιάµεσα πεδία
ήταν προαιρετικά και δεν συµπληρώθηκαν.

Όπως σε κάθε άλλη περίπτωση, έτσι και εδώ, αν θέλουµε να στείλουµε ένα µήνυµα πρέπει να καθορίσουµε
την διεύθυνση του αποστολέα και του παραλήπτη. Θα πρέπει επίσης να υπογράψουµε κατά την παραλαβή
του µηνύµατος. Η ίδια διαδικασία αντικατοπτρίζεται και στα µηνύµατα HL7 µέσω του τµήµατος MSH
(Message Header). Η ακόλουθη εικόνα απεικονίζει τα προαπαιτούµενα πεδία που πρέπει να συµπληρωθούν
στο τµήµα MSH του µηνύµατος, καθώς και τις τιµές µε τις οποίες εµπλουτίζονται. Στο συγκεκριµένο
παράδειγµα υποθέτουµε πως το Epic ADT σύστηµα στέλνει το συγκεκριµένο µήνυµα προς το Lab σύστηµα.
Εικόνα 4.8 Τµήµα MSH ενός µηνύµατος HL7.

Η ανωτέρω πληροφορία κωδικοποιείται εποµένως στο ακόλουθο µέρος του τελικού µηνύµατος
(διευκρινίζεται πως ο τύπος µηνυµάτων ADT είναι ο πιο κοινός και ο κωδικός Α01 αφορά το τµήµα του ADT
όπου αναφέρεται σε πληροφορίες υποδοχής ή επίσκεψης):

MSH|^~\&|EPICADT|DH|LABADT|DH|201409101118||ADT^A01|HL7MSG00001|P|2.3|

Οµοίως µε προηγουµένως, όσον αφορά το τµήµα EVN (Event Type) του µηνύµατος, η Εικόνα 4.9
παρουσιάζει τα στοιχεία που απαιτούνται και µε τα οποία εµπλουτίζεται το µήνυµα του παραδείγµατος.

Εικόνα 4.9 Τµήµα EVN ενός µηνύµατος HL7.

Η ανωτέρω πληροφορία κωδικοποιείται εποµένως στο ακόλουθο µέρος του τελικού µηνύµατος:

EVN|A01|201409101115||

Το τµήµα PID (Patient Identification) περιέχει πληροφορίες όπως το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, κ.ο.κ.
Απαιτεί επίσης την χρήση του κενού διαστήµατος και της νέας γραµµής. Για αυτό το λόγο χρησιµοποιούνται
και οι χαρακτήρες ελέγχου, όπως το σύµβολο «^». Τα δεδοµένα που αποστέλλονται φαίνονται στην επόµενη
εικόνα (Εικόνα 4.10).
Εικόνα 4.10 Τµήµα PID ενός µηνύµατος HL7.

Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, κωδικοποιούµε τα δεδοµένα ως ακολούθως (όπου µε “Μ” συµβολίζουµε
το φύλο ΑΡΡΕΝ ή στην αγγλική MALE και µε «S» συµβολίζεται ότι είναι άγαµος ή Single στην αγγλική.
Επισηµαίνεται, πως κάποιος ασθενής µπορεί να έχει πάνω από ένα MRN-Medical Record Number. Επίσης, ο
αριθµός 123456789 που εµφανίζεται προς το τέλος αφορά το SSN-Social Security Number του ασθενή ή τον
αντίστοιχο ΑΜΚΑ-Αριθµό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης στην Ελλάδα. Τέλος, το τελευταίο νούµερο
987654^NC αφορά την άδεια οδήγησης του ασθενή).

PID|||MRN12345^5^M11||ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΣ^ΑΝΤΩΝΗΣ^III||19711010|M||C|10^ΦΩΚΙΩΝΟΣ^^ΑΙ
ΓΑΛΕΩ^ΤΚ^11442|GR|6969357699|||S||MRN12345001^2^M10|123456789|987654^NC|

Για την καλύτερη κατανόηση του PID µηνύµατος, παρατίθεται στην συνέχεια ο πίνακας (Πίνακας 4.2) µε τα
αναγνωριστικά στοιχεία για το κάθε ξεχωριστό πεδίο του. Η πρώτη στήλη αφορά τον αύξοντα αριθµό του
κάθε πεδίου και η τελευταία το τι ακριβώς περιέχει το συγκεκριµένο πεδίο. Έτσι, στο τρίτο πεδίο (SEQ=3) θα
πρέπει να µπαίνει ο µοναδικός αριθµός ασθενή όταν πρόκειται για εσωτερικό ασθενή, ενώ στο πέµπτο πεδίο
(SEQ=5) εισάγεται το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, στο έβδοµο πεδίο (SEQ=7) βάζουµε την ηµεροµηνία
γέννησης του ασθενή, κ.ο.κ.

SEQ LEN DT OPT RP/# ELEMENT NAME

1 4 SI O Set ID – Patient ID
2 20 CX O Patient ID (External ID)
3 20 CX R Y Patient ID (Internal ID)
4 20 CX O Y Alternate Patient ID – PID
5 48 XPN R Y Patient Name
6 48 XPN O Mother’s Maiden Name
7 26 TS O Date/Time of Birth
SEQ LEN DT OPT RP/# ELEMENT NAME
8 1 IS O Sex
9 48 XPN O Y Patient Alias
10 1 IS O Race
11 106 XAD O Y Patient Address
12 4 IS B Country Code
13 40 XTN O Y Phone Number – Home
14 40 XTN O Y Phone Number – Business
15 60 CE O Primary Language
16 1 IS O Marital Status
17 3 IS O Religion
18 20 CX O Patient Account Number
19 16 ST O SSN Number – Patient
20 25 DLN O Driver’s License Number - Patient
21 20 CX O Y Mother’s Identifier
22 3 IS O Ethnic Group
23 60 ST O Birth Place
24 2 ID O Multiple Birth Indicator
25 2 NM O Birth Order
26 4 IS O Y Citizenship
27 60 CE O Veterans Military Status
28 80 CE O Nationality
29 26 TS O Patient Death Date and Time
30 1 ID O Patient Death Indicator

Πίνακας 4.2 Τα πεδία του τµήµατος PID σε ένα µήνυµα HL7.

Ακολουθεί το τµήµα του µηνύµατος ΝΚ1 (Next of Kin) σχετικά µε τα κοντινά ή συγγενικά πρόσωπα (Εικόνα
4.11).
Εικόνα 4.11 Τµήµα ΝΚ1 ενός µηνύµατος HL7.

Κωδικοποιώντας τα ανωτέρω δεδοµένα καταλήγουµε στο ακόλουθο τµήµα του µηνύµατος HL7:

NK1|1|ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΥ^ΜΑΡΙΑ|WIFE||||||NK^NEXT OF KIN

Τέλος, έχουµε το τµήµα PV1 (Patient Visit) του µηνύµατος (Εικόνα 4.12).

Εικόνα 4.12 Τµήµα PV1 ενός µηνύµατος HL7.

Κωδικοποιώντας τα ανωτέρω δεδοµένα καταλήγουµε στο ακόλουθο τµήµα του µηνύµατος HL7:

PV1|1|I|3000^313^01||||004789^ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ^ΔΙΟΝΥΣΗΣ|||SUR||||ADM|A0|

Σύµφωνα µε τα όσα αναλύθηκαν παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως το HL7 αποτελεί επί της ουσίας
ένα πρωτόκολλο για την ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των ιατρικών εφαρµογών. Ένα πρωτόκολλο
στην ορολογία της πληροφορικής είναι ένα σύνολο επίσηµων και καλά καθορισµένων κανόνων, για την
ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των προγραµµάτων Η/Υ. Ειδικά το HL7, είναι ένα πρωτόκολλο για την
ανταλλαγή δεδοµένων που καθορίζει το σχήµα και το περιεχόµενο των µηνυµάτων έτσι ώστε να καταστεί
δυνατή η επικοινωνία µεταξύ διαφορετικών µηχανηµάτων και εφαρµογών. Καθορίζει δηλαδή µία επικοινωνία
µεταξύ δύο ανεξάρτητων εφαρµογών, παρά το συγκεκριµένο ρόλο κάθε εφαρµογής στη διαδικασία παροχής
υγειονοµικής περίθαλψης.
Από την άνοιξη του 1997, οι τεχνικές επιτροπές του HL7 ασχολήθηκαν µε την υλοποίηση της
έκδοσης 3, η οποία χρησιµοποιεί µια µεθοδολογία βασισµένη σε ένα Μοντέλο Αναφοράς Πληροφοριών
(Reference Information Model - RIM). Η έκδοση 3 αποτελεί έναν επαναπροσδιορισµό του προτύπου HL7
στην προσπάθεια του οργανισµού να ξεπεράσει µερικά από τα προβλήµατα που αναφέρθηκαν στις
προηγούµενες εκδόσεις (2.x). Η µεθοδολογία της έκδοσης 3 είναι αντικειµενοστραφής και χρησιµοποιεί
αποκλειστικά την κωδικοποίηση XML4 για την ανταλλαγή των δεδοµένων αντί του απλού κειµένου ASCII
που χρησιµοποιούν οι εκδόσεις 2.x. Η έκδοση 3 στοχεύει στην υποστήριξη των διαδικασιών εργασίας στο
χώρο της υγείας και αποτελείται από ένα επιµεληµένο σύνολο έτοιµων και άµεσα υλοποιήσιµων µοντέλων
(για τα µηνύµατα, τα έγγραφα ή τις υπηρεσίες) που δηµιουργήθηκε µε το HL7 Development Framework
(HDF).
Απώτερος στόχος του HL7 αποτελεί η υλοποίηση ενός προτύπου επαρκώς προσδιορισµένου και
δοκιµασµένου, και το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα να πιστοποιείται η προσαρµογή των προµηθευτών στο
χώρο της υγειονοµικής περίθαλψης.

3.2 DICOM
Το πρότυπο επικοινωνίας ιατρικής ψηφιακής εικόνας DICOM (Digital Imaging and Communications in
Medicine) [27] προτάθηκε από το Αµερικανικό Κολλέγιο Ραδιολογίας (American College of Radiology -
ACR) και την Εθνική Ένωση Κατασκευαστών Ηλεκτρολόγων (National Electrical Manufacturers Association
- NEMA) το 1985. Σήµερα, το πρότυπο βρίσκεται στην τρίτη του έκδοση (DICOM 3.0) και χρησιµοποιείται
συνήθως για τη µεταφορά, αποθήκευση, διανοµή και εξέταση ιατρικών εικόνων. Το πρότυπο
επικοινωνίας ιατρικής ψηφιακής εικόνας DICOM, επιχειρεί να κωδικοποιήσει τόσο τα στοιχεία τα οποία
συνοδεύουν τις ιατρικές εικόνες, όσο και τις ίδιες τις εικόνες, ώστε να επιτευχθεί η αυτόµατη σύνδεση των
συσκευών παραγωγής εικόνας µε το νοσοκοµειακό πληροφοριακό σύστηµα, ανεξαρτήτως συσκευής ή
λειτουργικού συστήµατος.
Το πρότυπο επικοινωνίας ιατρικής ψηφιακής εικόνας DICOM αποτελεί σήµερα ένα παγκόσµιο
πρότυπο που χρησιµοποιείται στα περισσότερα σύγχρονα νοσηλευτικά ιδρύµατα. Η δοµή του σχεδιάστηκε
έτσι ώστε να εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των συστηµάτων µε σκοπό την παραγωγή, αποθήκευση,
απεικόνιση, επεξεργασία, αποστολή, ανάκτηση, αναζήτηση και εκτύπωση ιατρικών εικόνων και των
παραγόµενων αναφορών, καθώς και των σχετικών ροών εργασίας. Είναι σηµαντικό να αναφερθεί πως ο
τρόπος δόµησης και κατασκευής των αρχείων DICOM επιτρέπει σε έναν εξυπηρετητή αρχείων να
αποθηκεύει και να αναζητά εικόνες χωρίς να γνωρίζει τον τρόπο µε τον οποίο κωδικοποιούνται τα δεδοµένα
της εικόνας.
Με την αγορά εξοπλισµού όπου συµµορφώνεται µε το συγκεκριµένο πρότυπο, εξασφαλίζεται η
επιθυµητή διαλειτουργικότητα για την επικοινωνία, παραγωγή, διαχείριση και διανοµή των ιατρικών εικόνων.
Η χρήση του διευκολύνει επίσης τα µέγιστα και την επικοινωνία και εµπλουτισµό του ηλεκτρονικού φακέλου
υγείας, ενώ η αγορά στο µέλλον νέων τεχνολογιών και εξοπλισµού (εκτυπωτών φιλµ, µόνιτορ, τερµατικών
σταθµών, κ.λπ.), δεν αποτελεί εµπόδιο στη διαλειτουργικότητα.
Όλα τα δεδοµένα (π.χ. ασθενείς, µηχανήµατα, µελέτες, κ.λπ.) θεωρούνται από το DICOM ως αντικείµενα
(objects) τα οποία έχουν συγκεκριµένες ιδιότητες (attributes). Για το λόγο αυτό θεωρούµε ότι το DICOM έχει
αντικειµενοστραφή σχεδίαση. Τα αντικείµενα αυτά και οι ιδιότητές τους ακολουθούν το DICOM Information
Object Definitions (IODs). Το κάθε IOD µπορεί να έχει ένα σύνολο από χαρακτηριστικά που το περιγράφουν.
Το DICOM περιέχει άνω των 2.000 χαρακτηριστικών (καλύπτοντας ουσιαστικά τα βασικά χαρακτηριστικά),
που βρίσκονται στο λεξικό δεδοµένων του DICOM (DICOM Data Dictionary), ώστε να υπάρχει συνοχή
µεταξύ της ονοµατολογίας, της µορφοποίησης και της επεξεργασίας των διαφόρων αυτών χαρακτηριστικών.
Για παράδειγµα, το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, το φύλο, η ηµεροµηνία γέννησης, κ.ά., εµπεριέχονται όλα
στο DICOM Data Dictionary. Τα χαρακτηριστικά αυτά µορφοποιούνται σύµφωνα µε 27 Value
Representation (VR) τύπους που περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων την ηµεροµηνία, τον χρόνο, το όνοµα,
αναγνωριστικά, κ.ο.κ. Έχοντας πλέον τα δεδοµένα σε µορφή DICOM, µπορούν να διοχετευτούν µέσω του
δικτύου, µεταξύ διαφορετικών µηχανηµάτων και λογισµικού που υποστηρίζουν DICOM. Αυτά στο DICOM
ονοµάζονται Οντότητες Εφαρµογής (Application Entities - AEs) και µπορούν και παρέχουν υπηρεσίες µεταξύ
τους. Ενδεικτικά παραδείγµατα AEs είναι ο αξονικός τοµογράφος, ο µαγνητικός τοµογράφος, ο
υπερηχογράφος, ο υπολογιστής ή το κινητό µε δυνατότητα προβολής DICOM εικόνων, ο αποθηκευτικός
χώρος µε λογισµικό επεξεργασίας εικόνων DICOM, κ.ά.
Επειδή η κάθε υπηρεσία µεταξύ των Οντοτήτων Εφαρµογής (AEs) συνοδεύεται από την ανταλλαγή
συγκεκριµένων δεδοµένων, συνηθίζεται να συνδυάζουµε τον τύπο των υπηρεσιών µε τα δεδοµένα (IODs) που
επεξεργάζονται. Αυτές οι συσχετίσεις ονοµάζονται στο DICOM ως Ζεύγη Υπηρεσιών-Αντικειµένων
(Service-Object-Pairs - SOPs) και οµαδοποιούνται σε κλάσεις που λέγονται SOP Classes. Οι αιτούντες την
υπηρεσία ονοµάζονται στο DICOM ως Χρήστες Υπηρεσιών Κλάσης (Service Class Users - SCUs) και οι
παρέχοντες την υπηρεσία Πάροχοι Υπηρεσιών Κλάσης (Service Class Providers - SCPs). Όπως είναι φυσικό,
αυτές οι σχέσεις είναι σχετικές και µπορεί να αλλάξουν ανά πάσα στιγµή, ανάλογα µε το ποιο σύστηµα
αιτείται µια υπηρεσία και ποιο την εξυπηρετεί. Η επίτευξη µιας τέτοιας ανταλλαγής δεδοµένων µεταξύ ενός
SCU και ενός SCP ονοµάζεται συσχέτιση (association). Έτσι, κάθε µεταφορά ξεκινά µε την εγκαθίδρυση µιας
συσχέτισης (Association Establishment) και η πληροφορία που ανταλλάσσουν µεταξύ τους οι δύο συσκευές
ονοµάζεται Πλαίσια Παρουσίασης (Presentation Contexts). Στην περίπτωση εποµένως όπου ταιριάξουν τα
πλαίσια (contexts) των δύο συσκευών, επιτυγχάνεται η µεταξύ τους σύνδεση και µπορεί πλέον να ξεκινήσει η
επεξεργασία SCU-SCP. Λόγω της ύπαρξης διαφορετικών συσκευών και εφαρµογών DICOM που
προέρχονται από διαφορετικούς κατασκευαστές, η κάθε µονάδα συνοδεύεται από τη δική της Δήλωση
Συµµόρφωσης DICOM (DICOM Conformance Statement). Μέσω αυτού γνωρίζει κανείς ποιες υπηρεσίες
(SOPs) υποστηρίζονται και σε ποιο βαθµό (SCP, SCU ή και οι δύο). Ένα απλό παράδειγµα υπηρεσιών
DICOM παρουσιάζεται στην Εικόνα 4.13.

Εικόνα 4.13 Παράδειγµα υπηρεσίας DICOM.

Τα οφέλη από τη χρήση του DICOM είναι πολλά:

 • Οι ασθενείς µπορούν να λαµβάνουν ταχύτερη και καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών στέλνοντας
τις ιατρικές τους εικόνες χωρίς πρόβληµα, όπου απαιτηθεί.
• Οι ιατροί έχουν επίσης καλύτερη πρόσβαση στις εικόνες αυτές και στις ανάλογες αναφορές,
ενώ βοηθούνται σηµαντικά στην πιο ακριβή και ταχύτερη διάγνωση από σχεδόν οποιοδήποτε
σηµείο και αν βρίσκονται.

Το DICOM είναι επίσης προαπαιτούµενο και από όλους τους ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών οι οποίοι
ενσωµατώνουν ιατρικές εικόνες και πληροφορίες. Χρησιµοποιείται σε µια ευρεία γκάµα ειδικοτήτων, όπως η
ακτινολογία, η καρδιολογία, η ογκολογία, η οδοντιατρική, η χειρουργική, η νευρολογία, η πνευµονολογία, η
παθολογία, η οφθαλµολογία, η ακτινοθεραπεία, η κτηνιατρική, κ.ά.

Είναι σηµαντικό να τονισθεί σε αυτό το σηµείο πως οι επιτροπές επιστηµόνων HL7 και DICOM
συνεργάζονται µεταξύ τους προκειµένου να συνδράµουν στην ανάπτυξη του HL7 RIM (Reference
Information Model), στην πρόταση για επεκτάσεις των δύο προτύπων και την ανάπτυξη συνδέσµων µεταξύ
τους.

Εν κατακλείδι, το DICOM έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην σύγχρονη ιατρική, µε ποικίλους τρόπους:

• Υποστηρίζει εξαιρετικής ποιότητας εικόνες µε δυνατότητα 65.536 (16 bits) αποχρώσεων του
γκρι για µονόχρωµες απεικονίσεις. Έτσι µπορεί και ξεχωρίζει ακόµη και τις απειροελάχιστες
διαφορές σε χρωµατικό τόνο σε ιατρικές εικόνες.
• Όλοι οι σύγχρονοι εξοπλισµοί σύλληψης ιατρικών ψηφιακών εικόνων υποστηρίζουν πλέον το
συγκεκριµένο πρότυπο, παράγοντας DICOM εικόνες και επικοινωνώντας µέσα από δίκτυα
DICOM.
• Μέσω του DICOM δεν αποθηκεύονται µόνον οι εικόνες µε κατάλληλο τρόπο, αλλά
καταχωρούνται και άλλα πολύτιµα χαρακτηριστικά και πληροφορίες τους, όπως: η θέση του
ασθενή σε τρεις διαστάσεις, τα µεγέθη και οι προσανατολισµοί των εικόνων, το πάχος της
τοµής που απεικονίζεται, η δοσολογία της ακτινοβολίας και το µέγεθος της έκθεσης, η χρήση
φίλτρων επεξεργασίας εικόνων, κ.ά. Οι εικόνες εµπλουτίζονται µε όλες αυτές τις
πληροφορίες δίνοντας την δυνατότητα για περαιτέρω επεξεργασία και εύκολη ερµηνεία. Για
παράδειγµα, είναι δυνατή η ανασύνθεση µιας τρισδιάστατης εικόνας από τις τοµές της
αρχικής εικόνας σε δύο διαστάσεις.
• Τα DICOM µηνύµατα και αρχεία χρησιµοποιούν ένα πλήθος από ιδιότητες (που
καθορίζονται στο DICOM Data Dictionary) ώστε να µεταφέρουν πολύτιµα δεδοµένα, όπως
το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, το βάθος χρώµατος της εικόνας, την διάγνωση του ασθενή,
κ.ο.κ.
• Το DICOM επιτρέπει να καθοριστούν οι δυνατότητες λειτουργίας ενός ιατρικού
µηχανήµατος µε µεγάλη ακρίβεια και ανεξάρτητα από τον κατασκευαστή.

3.3 SNOMED CT
Η Συστηµατοποιηµένη Ονοµατολογία Ιατρικής - Κλινικοί Όροι, SNOMED CT (Systematized Nomenclature
of Medicine - Clinical Terms) [21], θεωρείται ως µια από τις πιο περιεκτικές, πολύγλωσσες κλινικές
ορολογίες υγειονοµικής περίθαλψης στον κόσµο. Η υιοθέτηση µιας τυποποιηµένης κλινικής ορολογίας για
χρήση σε συστήµατα πληροφοριών υγείας σε παγκόσµιο επίπεδο µπορεί να έχει σηµαντική συµβολή προς τη
βελτίωση της ποιότητας και της ασφάλειας των παρεχόµενων υπηρεσιών.
Το SNOMED CT αποτελεί µια κλινική ορολογία η οποία παρέχει κλινικό περιεχόµενο και κοινό
τρόπο έκφρασης για κλινική τεκµηρίωση και αναφορές. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί στην κωδικοποίηση,
ανάκτηση και ανάλυση των κλινικών δεδοµένων. Το SNOMED CT προέκυψε από τη συγχώνευση του
SNOMED Reference Terminology (SNOMED RT) που αναπτύχθηκε από το Κολέγιο Αµερικανών
Παθολόγων (College of American Pathologists - CAP) και τους Κλινικούς Όρους Έκδοση 3 (Clinical Terms
Version 3 - CTV3) που αναπτύχθηκαν από τον Εθνικό Οργανισµό Υγείας (National Health Service - NHS)
του Ηνωµένου Βασιλείου. Η ορολογία αποτελείται από έννοιες, όρους και σχέσεις µε σκοπό την ακριβή
αναπαράσταση της κλινικής πληροφορίας στο χώρο της υγείας και χρησιµοποιείται ευρέως σε ηλεκτρονικούς
φακέλους υγείας.
Οι περισσότερες εφαρµογές στο χώρο της υγείας εστιάζονται στη συλλογή κλινικών δεδοµένων, τη
συσχέτισή τους µε κλινικές βάσεις γνώσης, την ανάκτηση πληροφοριών, καθώς και στο συνδυασµό
δεδοµένων και στην ανταλλαγή τους. Λόγω της χαοτικής µορφής και δοµής του χώρου της υγείας, οι
πληροφορίες και τα δεδοµένα µπορεί να προκύψουν από διαφορετικούς χώρους, σε διαφορετικές στιγµές και
µε διαφορετικό τρόπο. Το SNOMED CT προσφέρει την προτυποποίηση της κλινικής πληροφορίας. Οι
εφαρµογές µπορούν να χρησιµοποιήσουν τις έννοιες, τις ιεραρχίες και τις συσχετίσεις ως κοινό έδαφος για
την ανάλυση των δεδοµένων. Έτσι µπορούν να προκύψουν εύκολα τα αποτελέσµατα µελετών και ερευνών,
να αποτιµηθεί η ποιότητα και το κόστος των παρεχόµενων υπηρεσιών, κ.ο.κ.

Η χρήση προτυποποιηµένης ορολογίας ωφελεί τόσο τους επαγγελµατίες υγείας (ιατρούς, νοσηλευτές, κ.λπ.)
όσο και τους ασθενείς, τους διαχειριστές και τους τεχνικούς που αναπτύσσουν τις κλινικές εφαρµογές. Μέσω
του SNOMED CT υποβοηθείται η παροχή αξιόπιστης, πλήρους και κατάλληλα δοµηµένης πληροφορίας
στους επαγγελµατίες υγείας (π.χ. ιατρικό ιστορικό, ασθένειες, εργαστηριακά αποτελέσµατα, θεραπευτικές
αγωγές, κ.λπ.), η οποία µε τη σειρά της βελτιώνει σηµαντικά τα αποτελέσµατα για τον ίδιο τον ασθενή. Η
κατάλληλη κλινική ορολογία επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών υγείας να αναγνωρίζουν εύκολα τους
ασθενείς, βάσει της σωστής κωδικοποίησης των πληροφοριών στο φάκελό τους και συνεπώς διευκολύνουν
τις αποφάσεις για την ορθότερη δυνατή θεραπευτική αγωγή. Το ζήτηµα της διαλειτουργικότητας και της
ηλεκτρονικής ανταλλαγής αρχείων υγείας διευκολύνεται σηµαντικά από το SNOMED CT.

Τα οφέλη από τη χρήση του SNOMED CT µπορούν να συνοψιστούν ως ακολούθως:

• Γενικά οφέλη
o Αποτελεί ένα διεθνές πρότυπο µε πολυγλωσσική υποστήριξη, ενώ επιτρέπει την
ανάπτυξη, ανεξαρτήτου τεχνολογιών, διαπολιτισµικού φακέλου υγείας.
o Παρέχει µια συνεπή ορολογία σε όλο το εύρος της υγειονοµικής περίθαλψης. Αυτό
επιτρέπει στους ιατρούς να επικοινωνήσουν αποτελεσµατικά και µε ακρίβεια και
αξιοπιστία.
o Επιτρέπει την ακριβή καταγραφή των κλινικών πληροφοριών. Με τη χρησιµοποίηση
πολλαπλών περιγραφών για µια κλινική έννοια επιτρέπει την εξατοµικευµένη
προσαρµογή του, χωρίς καµία αρνητική επίδραση στη συνέπεια της ορολογίας.
o Διαθέτει χαρακτηριστικά κληρονοµικότητας επιτρέποντας µε αυτό τον τρόπο την
παροχή µιας σαφούς περιγραφής µιας έννοιας µε ένα λογικό τρόπο και τη
συνεπαγόµενη διευκόλυνση των υπολογιστικών συστηµάτων και εφαρµογών για
εφαρµογή λογικής επεξεργασίας των σχετικών δεδοµένων.
o Είναι εύκολα επεκτάσιµο.
o Η καταγραφή των κλινικών στοιχείων µέσω του SNOMED-CT επιτρέπει τη συνεπή
ανάκτηση, τη διαβίβαση και την ανάλυση των στοιχείων από τα αρχεία στα
υγειονοµικά συστήµατα.
o Επιτρέπει τη συνεπή ανάκτηση, µετάδοση και ανάλυση κλινικών δεδοµένων από ένα
φάκελο υγείας.
• Λειτουργικά οφέλη
o Επιτρέπει τη σύλληψη των κλινικών πληροφοριών µε την ενσωµάτωση κατάλληλων
λεπτοµερειών για την παροχή υγειονοµικής περίθαλψης.
o Επιτρέπει την καταγραφή των κλινικών δεδοµένων των ασθενών από διαφορετικούς
ανθρώπους, σε διαφορετικές θέσεις και το συνδυασµό τους µέσα στο φάκελο των
ασθενών. Αυτό διευκολύνει τη συνέχιση της περίθαλψης σε διαφορετικές τοποθεσίες
και συστήµατα.
o Μειώνει τον κίνδυνο για ανακριβή ερµηνεία των στοιχείων από τα αρχεία.
o Συµβάλει στη µείωση των ποσοστών λάθους και βοηθά να εξασφαλιστεί η
περιεκτική καταγραφή των σχετικών δεδοµένων.
o Μέσω της ορθής διανοµής των δεδοµένων µειώνει δραµατικά την ανάγκη για
επανάληψη, π.χ. του ιατρικού ιστορικού σε κάθε νέα επίσκεψη του ασθενή.
 o Επιτρέπει την αποδοτική αναζήτηση φακέλων υγείας και ανάκτηση της σχετικής
κλινικής πληροφορίας.
o Διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων στο σηµείο της ανάγκης, την αυτοµατοποιηµένη
αναγνώριση παραγόντων κινδύνου για τον ασθενή και την παρακολούθηση της
απόδοσης της θεραπευτικής αγωγής και των πιθανών αρνητικών συνεπειών. Με τη
χρήση του µπορούν να δηµιουργηθούν κατάλληλοι αυτοµατοποιηµένοι συναγερµοί
και υπενθυµίσεις στον ιατρό.
o Βοηθά στην αναγνώριση παρόµοιων περιστατικών.
o Βελτιώνει την αποτελεσµατικότητα παρέχοντας ένα πρότυπο για τη δηµιουργία
κλινικών αναφορών.
o Επιτρέπει την επιτυχηµένη διασταύρωση ιστορικών κλινικών δεδοµένων.
• Δευτερεύοντα οφέλη
o Με την κατάλληλη κωδικοποίηση βοηθά την παρακολούθηση της δηµόσιας υγείας
(π.χ. συχνότητα εµφάνισης ασθενειών, κ.λπ.).
o Επιτρέπει την εύκολη ανάλυση των δεδοµένων και τη λήψη αποφάσεων και
συµπερασµάτων (π.χ. ιατρική βασισµένη στα γεγονότα).
o Επιτρέπει τη µελέτη της αποδοτικότητας.
o Επιτρέπει τη µελέτη µεγάλων πληθυσµών µε συνέπεια στα χρησιµοποιούµενα
δεδοµένα για ιατρικές έρευνες.
o Βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση των προβληµάτων και στη λήψη κατάλληλων
διορθωτικών ενεργειών, µέσω της δυνατότητας µέτρησής τους.
• Διάχυση πληροφοριών
o Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για την ανταλλαγή και διάχυση των στοιχείων ανάλυσης
(π.χ. πόσες χειρουργικές επεµβάσεις καρκίνου εκτελούνται και αν οι συγκεκριµένες
επεµβάσεις έχουν καθοριστική σηµασία στη µακροπρόθεσµη επιβίωση και την
υποτροπή του καρκίνου, κ.λπ.). Είναι φανερό πως µια τέτοιου επιπέδου ανάλυση θα
είναι ανεκτίµητη όταν εµπλουτιστεί από τα ανάλογα στοιχεία. Με την κοινή
κωδικοποίηση των κλινικών δεδοµένων µπορούν στη συνέχεια να πραγµατοποιηθούν
διεθνείς συγκρίσεις και αναλύσεις, να αποτιµηθούν θεραπείες και να εµφανιστούν οι
βέλτιστες πρακτικές.
o Βοηθά τη διοίκηση των οργανισµών υγείας στη διαχείριση της γνώσης µε τη χρήση
µιας σταθερής και κωδικοποιηµένης πληροφορίας. Η κληρονοµικότητα που διαθέτει
µπορεί να χρησιµοποιηθεί για παράδειγµα για τη συλλογή και συνάθροιση
παρόµοιων κλινικών πληροφοριών και γνώσης.

Η τρίτη έκδοση του SNOMED-CT περιέχει περισσότερους από 310.000 όρους που χρησιµοποιούνται στην
ιατρική και κτηνιατρική πράξη. Το SNOMED είναι οργανωµένο γύρω από 11 κύριους άξονες, που
ονοµάζονται «modules» και συµβολίζονται µε τα παρακάτω γράµµατα:

• Τ για τοπογραφία: Περιγράφει τα µέρη του ανθρώπινου σώµατος, όργανα και περιοχές.
• Μ για µορφολογία: Αναφέρεται σε εκ γενετής προκληθείσες ανατοµικές και κυτταρικές
αλλοιώσεις. Σε αυτό τον άξονα περιέχεται και όλη η ορολογία µορφολογίας των όγκων, η
οποία περιγράφεται και στη Διεθνή Ταξινόµηση Ογκολογικών Νοσηµάτων (ICD-0).
• L για ζώντες οργανισµούς: Είναι µια ταξινόµηση ζώων και φυτών που είναι βασικά
παθογόνοι φορείς ασθενειών.
• C για χηµικά, φαρµακευτικά και βιολογικά προϊόντα: Παρουσιάζονται οι διάφορες
κατηγορίες φαρµάκων και θεραπειών, καθώς επίσης και το σύνολο των χηµικών ή φυτικών
ουσιών που έχουν ιατρικές εφαρµογές.
• Α για φυσικούς παράγοντες, δυνάµεις και δραστηριότητες: Περιέχει έναν κατάλογο από
δραστηριότητες, εργαλεία και συσκευές που σχετίζονται µε ασθένειες και τραύµατα.
• J για την επαγγελµατική απασχόληση: Χρησιµοποιείται για την κωδικοποίηση των
επαγγελµάτων σύµφωνα µε την ταξινόµηση που έχει καθιερωθεί από το Διεθνές Γραφείο
Εργασίας (International Labour Office - ILO).
 • S για το κοινωνικό περιβάλλον: Προσφέρει µια λίστα από κοινωνικές συνθήκες που
παρουσιάζουν σηµαντικό ιατρικό ενδιαφέρον.
• D για τους ασθενείς: Περιγράφει τις ασθένειες και τους συνδυασµούς σηµείων και
συµπτωµάτων. Επιπλέον, δίνει τις αντιστοιχίες µε τους διαγνωστικούς όρους που περιέχονται
στο ICD-9-CM.
• P για το σύνολο των υγειονοµικών διαδικασιών: Παρουσιάζει τις διοικητικές, διαγνωστικές
και θεραπευτικές δραστηριότητες που χρησιµοποιούνται για την πρόληψη και θεραπεία των
ασθενειών.
• G για την εκτέλεση διασυνδέσεων και τροποποιήσεων: Καθορίζει έναν κατάλογο όρων που
χρησιµοποιούνται για το χαρακτηρισµό ή τη διασύνδεση όρων που ανήκουν σε διαφορετικές
κατηγορίες.
• F για τις λειτουργίες: Αναφέρεται ουσιαστικά στα σηµάδια και τα συµπτώµατα (π.χ. πυρετός,
κ.ά.).

Το SNOMED-CT σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε έτσι ώστε να µην υπάρχουν µεγάλες επικαλύψεις των
πολλαπλών αξόνων του. Έτσι, η χρήση του δίνει τη δυνατότητα δηµιουργίας, αλλά και κατανόησης από τον
υπολογιστή απλών φράσεων µε ιατρικό περιεχόµενο. Επειδή η κωδικοποίηση SNOMED-CT έχει µεγάλο
αριθµό από όρους, θεωρείται δύσχρηστη για άµεση χρήση από τον άνθρωπο, ενώ έχει αξία σε
αυτοµατοποιηµένα συστήµατα κωδικοποίησης.

3.4 ICD-10
Η Διεθνής Ταξινόµηση των Νοσηµάτων (International Classification of Diseases - ICD) [20], είναι ένα
σύστηµα που ασχολείται µε την οµαδοποίηση/ ταξινόµηση των ασθενειών, η οποία στηρίζεται στην
αιτιολογία, την ανατοµική εντόπιση και τη συµπτωµατολογία. Ουσιαστικά καταχωρεί τις παθολογικές
οντότητες σύµφωνα µε προκαθορισµένα κριτήρια.
Μεταξύ των λόγων χρήσης του ICD-10 (η 10η έκδοση του ICD) περιλαµβάνονται η ανάλυση της
γενικής κατάστασης της υγείας των οµάδων πληθυσµών και του ελέγχου της συχνότητας και της εξάπλωσης
των ασθενειών και άλλων προβληµάτων υγείας σε σχέση µε άλλες µεταβλητές, όπως τα χαρακτηριστικά και
οι περιπτώσεις των ατόµων που έχουν επηρεαστεί, οι αποζηµιώσεις, η κατανοµή των πόρων, η ποιότητα και
οι οδηγίες.
Χρησιµοποιείται για να ταξινοµήσει τις ασθένειες και άλλα προβλήµατα υγείας που καταγράφονται
σε πολλούς τύπους αρχείων ζωτικής σηµασίας, συµπεριλαµβανοµένων των πιστοποιητικών θανάτου και των
αρχείων υγείας. Εκτός από τη διευκόλυνση της αποθήκευσης και της ανάκτησης των διαγνωστικών
πληροφοριών για κλινικούς, επιδηµιολογικούς και ποιοτικούς λόγους, αυτά τα αρχεία παρέχουν επίσης τη
βάση για τη σύνταξη των εθνικών στατιστικών θνησιµότητας και νοσηρότητας από τα κράτη µέλη του ΠΟΥ.
Οι βασικοί «ιδρυτές» του ICD-10 θα µπορούσε να υποστηρίξει κανείς πως είναι οι William Farr,
Marc d’Espine και Jacques Bertillon [28]. Στην αρχική του έκδοση περιλάµβανε τις εξής οµάδες: επιδηµικά
νοσήµατα (λοιµώδη), ιδιοσυστατικά ή γενικά νοσήµατα, τοπικά νοσήµατα ανάλογα µε την ανατοµική
εντόπιση, διαταραχές ανάπτυξης και τραυµατισµοί. Η τελευταία αναθεώρηση της διεθνούς ταξινόµησης των
ασθενειών είναι το σύστηµα ICD-10, που δηµοσιεύθηκε το 1992.

Η ταξινόµηση κατά ICD, αποτελεί έναν απλό κωδικοποιηµένο κατάλογο κατηγοριών τριών χαρακτήρων,
καθεµιά από τις οποίες µπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω µέχρι και σε δέκα υποκατηγορίες τεσσάρων
χαρακτήρων. Στη θέση του καθαρά αριθµητικού συστήµατος κωδικοποίησης των προηγούµενων
αναθεωρήσεων, η δέκατη αναθεώρηση (ICD-10) χρησιµοποιεί ένα αλφαριθµητικό κωδικό ο οποίος έχει ένα
γράµµα στην πρώτη θέση και έναν αριθµό στη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη θέση. Ο τέταρτος χαρακτήρας
ακολουθεί µετά από τελεία, σαν να αποτελεί δεκαδικό ψηφίο. Εποµένως, µπορούν να υπάρχουν κωδικοί
αριθµοί που κυµαίνονται από Α00.0 µέχρι Ζ99.9. Το γράµµα U δεν χρησιµοποιείται. Το σύστηµα αυτό
λαµβάνει υπόψη νέες εµπειρίες και γνώσεις, καλύπτει ορισµένα κενά σε σχέση µε τις προηγούµενες εκδόσεις
και παρουσιάζει καινούργια δοµή, χρησιµοποιώντας αλφαριθµητικό κώδικα (π.χ. η ασθένεια «ερυθηµατώδης
λύκος» έχει κωδικό L23, ενώ ο «υπό οξύς δερµατικός ερυθηµατώδης λύκος» τον κωδικό L23.1).
Μέσω του ICD-10 επιτρέπεται η συστηµατική ανάλυση των καταγραφών, η ερµηνεία και η σύγκριση των
δεδοµένων θνησιµότητας και νοσηρότητας που έχουν συγκεντρωθεί από διάφορες χώρες ή περιοχές και σε
διαφορετικές χρονικές περιόδους. Η χρήση του επιτρέπει την εύκολη αποθήκευση, ανάκτηση και ανάλυση
των δεδοµένων.

Η Διεθνής Ταξινόµηση των Νοσηµάτων (International Classification of Diseases - ICD) είναι ένα διεθνές
πρότυπο ταξινόµησης διαγνώσεων για όλους τους γενικούς επιδηµιολογικούς σκοπούς καθώς και για
σκοπούς που αφορούν στη διαχείριση της υγείας (π.χ. για την ανάλυση της γενικής κατάστασης της υγείας
των πληθυσµιακών οµάδων και την παρακολούθηση της επίπτωσης και του επιπολασµού των νόσων και
άλλων προβληµάτων υγείας σε σχέση µε άλλες παραµέτρους, κ.λπ.).
Αρχικά χρησιµοποιήθηκε για την ταξινόµηση των αιτίων θνησιµότητας, όπως αυτά καταγράφονται
στο πιστοποιητικό θανάτου. Αργότερα, διευρύνθηκε και συµπεριέλαβε και τις διαγνώσεις νοσηρότητας. Το
ICD-10 καλύπτει µεγάλη ποικιλία σηµείων, συµπτωµάτων, παθολογικών ευρηµάτων, παραπόνων και
κοινωνικών συνθηκών που µπορεί να χρησιµοποιούνται αντί για τη διάγνωση σε ιατρικά ιστορικά ή ιατρικούς
φακέλους. Χρησιµοποιείται επίσης για την ταξινόµηση δεδοµένων που έχουν καταχωρηθεί κάτω από τίτλους
όπως «διάγνωση», «αιτία εισαγωγής», «καταστάσεις που αντιµετωπίστηκαν» και «αιτία επίσκεψης», οι
οποίοι εµφανίζονται σε ένα ευρύ φάσµα αρχείων υγείας από τα οποία παράγονται στατιστικές και άλλες
πληροφορίες που σχετίζονται µε την κατάσταση της υγείας.
Στόχος της εφαρµογής του ICD-10 είναι να βελτιώσει την ακρίβεια και την αποδοτικότητα στην
κωδικοποίηση και να επεκτείνει την ικανότητα του συστήµατος να περιλάβει νέους κώδικες. Επιπλέον, η
δέκατη αυτή έκδοση έχει ως σκοπό να ορίσει «µια οικογένεια ταξινοµήσεων ασθενειών και των σχετικών µε
αυτές υγειονοµικών κατηγοριών, όπου το ICD-10 είναι ο βασικός πυρήνας».

Η ταξινόµηση διαιρείται σε 21 κεφάλαια (Πίνακας 4.3). Ο πρώτος χαρακτήρας του κωδικού της ICD είναι
ένα γράµµα, και κάθε γράµµα σχετίζεται µε ένα συγκεκριµένο κεφάλαιο, εκτός από το γράµµα D που
χρησιµοποιείται τόσο στο Κεφάλαιο ΙΙ - Νεοπλάσµατα, όσο και στο Κεφάλαιο ΙΙΙ - Νόσοι του αίµατος και
των αιµοποιητικών οργάνων και διαταραχών που εµπλέκουν τον ανοσολογικό µηχανισµό, και το γράµµα Η
που χρησιµοποιείται, τόσο στο Κεφάλαιο VII - Νοσήµατα του οφθαλµού και των εξαρτηµάτων του, όσο και
στο Κεφάλαιο VIII - Παθήσεις του ωτός και της µαστοειδούς απόφυσης. Τέσσερα κεφάλαια (Κεφάλαια Ι, ΙΙ,
ΧΙΧ και ΧΧ) χρησιµοποιούν περισσότερα από ένα γράµµα στην πρώτη θέση των κωδικών τους. Κάθε
κεφάλαιο περιέχει αριθµό κατηγοριών τριών χαρακτήρων, ικανό να καλύψει τα περιεχόµενά του. Είναι
σηµαντικό να τονισθεί, πως δεν χρησιµοποιούνται όλοι οι διαθέσιµοι κωδικοί και συνεπώς υπάρχει περιθώριο
για µελλοντικές αναθεωρήσεις και επεκτάσεις. Τα Κεφάλαια Ι έως XVII σχετίζονται µε νοσήµατα και άλλες
νοσολογικές καταστάσεις, και το Κεφάλαιο ΧΙΧ µε τραυµατισµούς, δηλητηριάσεις και ορισµένες άλλες
συνέπειες εξωτερικών αιτιών. Τα υπόλοιπα κεφάλαια περιλαµβάνουν θέµατα σχετικά µε τα διαγνωστικά
δεδοµένα. Το Κεφάλαιο XVIII καλύπτει τα συµπτώµατα, σηµεία και παθολογικά, κλινικά και εργαστηριακά
ευρήµατα, που δεν είναι ταξινοµηµένα κάπου αλλού. Το Κεφάλαιο ΧΧ, τις εξωτερικές αιτίες νοσηρότητας
και θνησιµότητας. Το κεφάλαιο αυτό χρησιµοποιήθηκε παραδοσιακά για την ταξινόµηση των αιτιών των
τραυµατισµών και δηλητηριάσεων, αλλά, από την ένατη αναθεώρηση (ICD-9) και µετά, καλύπτει και όλες τις
καταγεγραµµένες εξωτερικές αιτίες νόσων και άλλων νοσολογικών καταστάσεων. Το Κεφάλαιο ΧΧΙ -
Παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση υγείας και την επαφή µε τις υγειονοµικές υπηρεσίες,
προορίζεται για την ταξινόµηση των δεδοµένων που επεξηγούν την αιτία επαφής µε τις υπηρεσίες υγείας ενός
ατόµου το οποίο δεν ασθενεί στην παρούσα φάση, ή τις συνθήκες υπό τις οποίες γίνεται η περίθαλψη του
ασθενούς στο συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα ή τις συνθήκες που έχουν κάποια άλλη επίδραση στην
περίθαλψη αυτού του ατόµου. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο πίνακας µε τα κεφάλαια του ICD-10.

Σχετικά µε τη χρήση του ICD-10, διατυπώνεται η γνώµη ότι δεν επιτρέπει την αναλυτική αποτύπωση
διάγνωσης, συνεπώς απαιτείται η επέκτασή του για να υποστηρίξει το ιατρικό έργο και να αποδειχθεί χρήσιµο
και στην ιατρική έρευνα. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι:

• Πληρότητα
o Η πληρότητα σηµαίνει ότι όλες ουσιαστικά οι διαδικασίες έχουν έναν µοναδικό
κώδικα.
• Επεκτασιµότητα
 o Το ICD-10 επεκτείνεται εύκολα για να επιτρέψει ετήσιες προσθήκες κώδικα, όπως
νέες ιατρικές διαδικασίες.
• Πολυαξονικότητα
o Το ICD-10 είναι πολυαξονικό. Το αποτέλεσµα είναι ένας υψηλότερος βαθµός
ακρίβειας. Κάθε χαρακτήρας έχει συγκεκριµένη σηµασία και µπορεί να
αντιµετωπισθεί χωριστά.
• Τυποποιηµένη ορολογία
o Υπάρχει µια τυποποιηµένη έννοια για κάθε ένα χαρακτήρα. Με αυτόν τον τρόπο
αποφεύγεται η σύγχυση και οι πολλαπλές έννοιες για το ίδιο πράγµα. Η ορολογία
είναι ένας άλλος παράγοντας που συµβάλλει στην ακρίβεια.

Το ICD-10 είναι µια φυσική πρόοδος που προέκυψε από τις αυξανόµενες ανάγκες σε πληροφορίες υγείας.
Παρόλο που το ICD-10 είναι κατάλληλο για πολλές διαφορετικές εφαρµογές, δεν παρέχει αρκετές
λεπτοµέρειες για ορισµένες ειδικότητες, και µερικές φορές ίσως να χρειάζονται πληροφορίες σχετικές µε τα
διαφορετικά χαρακτηριστικά των ταξινοµηµένων νοσολογικών καταστάσεων. Επίσης, δεν είναι χρήσιµο για
την κωδικοποίηση της λειτουργικότητας και της ανικανότητας ως πτυχών της υγείας, ούτε περιλαµβάνει µια
πλήρη σειρά των παρεµβάσεων υγείας ή των αιτιών χρήσης των υπηρεσιών υγείας. Η λειτουργικότητα και η
ανικανότητα έχουν ταξινοµηθεί µαζί στη Διεθνή Ταξινόµηση της Λειτουργικότητας, της Ανικανότητας και
της Υγείας (Ιnternational Classification of Disability, Functioning and Health - ICF) [29, 30].

Υπάρχουν επίσης µερικοί περιορισµοί στη χρήση του ICD-10 που αφορούν στις µελέτες οικονοµικής φύσης,
όπως η κοστολόγηση ή η κατανοµή των πόρων.

Κεφάλαιο Κωδ. Περιγραφή

Ι. A00-B99 Λοιµώδη και παρασιτικά νοσήµατα.
ΙΙ. C00-D48 Νεοπλασίες.
ΙΙΙ. D50-D89 Ασθένειες του αίµατος και των αιµοποιητικών οργάνων, καθώς και διαταραχές που
εµπίπτουν σε ανοσολογικούς µηχανισµούς.
IV. E00-E90 Ενδοκρινικά, διατροφικά και µεταβολικά νοσήµατα.
V. F00-F99 Διαταραχές Νόησης και συµπεριφοράς.
VI. G00-G99 Ασθένειες του νευρικού συστήµατος.
VII. H00-H59 Νοσήµατα του οφθαλµού και των εξαρτηµάτων του.
VIII. H60-H95 Παθήσεις του ωτός της µαστοειδούς απόφυσης.
IX. I00-I99 Ασθένειες του κυκλοφορικού συστήµατος.
X. J00-J99 Ασθένειες του αναπνευστικού συστήµατος.
XI. K00-K93 Ασθένειες του πεπτικού συστήµατος.
XII. L00-L99 Ασθένειες του δέρµατος και του υποδόριου ιστού.
XIII. M00-M99 Ασθένειες του µυοσκελετικού συστήµατος και του συνδετικού ιστού.
XIV. N00-N99 Ασθένειες του ουροποιητικού συστήµατος.
XV. O00-O99 Εγκυµοσύνη, τοκετός και επιλοχίες επιπλοκές.
XVI. P00-P99 Ανωµαλίες προερχόµενες από την προγεννητική περίοδο.
XVII. Q00-Q99 Συγγενείς παραµορφώσεις και χρωµοσωµικές ανωµαλίες.
XVIII. R00-R99 Συµπτώµατα, σηµεία και παθολογικά κλινικά ή εργαστηριακά ευρήµατα µη ταξινοµηµένα σε
ειδικές κατηγορίες.
XIX. S00-T98 Τραύµατα, δηλητηριάσεις και συνέπειες άλλων εξωτερικών αιτιών.
XX. V01-Y98 Εξωτερικές αιτίες νοσηρότητας και θνησιµότητας.
XXI. Z00-Z99 Παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση υγείας και την επαφή µε τις υγειονοµικές
υπηρεσίες.

Πίνακας 4.3 Κεφάλαια σύµφωνα µε το ICD-10.

Το ICD-10 αποτελεί την 10η έκδοση του ICD η οποία εγκρίθηκε από την 43η Παγκόσµια Συνέλευση Υγείας
το 1990, δηµοσιεύτηκε το 1992 και τέθηκε σε χρήση στα κράτη µέλη του ΠΟΥ από το 1994. Αναµένεται η
11η έκδοση του ICD να έχει ολοκληρωθεί µέχρι το 2017.
Ακολουθεί ένα παράδειγµα κωδικοποίησης ICD-10 (Εικόνα 4.14). Οι κωδικοί ICD-10 µπορεί να έχουν από
τρία µέχρι επτά χαρακτήρες. Οι τρεις πρώτοι χαρακτήρες χρησιµοποιούνται ως επικεφαλίδες για τις
κατηγορίες των κωδικών και µπορούν να επεκταθούν περαιτέρω σε τέσσερις έως έξι χαρακτήρες
προσθέτοντας πιο συγκεκριµένες πληροφορίες και λεπτοµέρειες σε σχέση µε τη διάγνωση. Μετά τους τρεις
πρώτους χαρακτήρες τοποθετείται µια τελεία και έπειτα ακολουθούν οι επόµενοι τέσσερις χαρακτήρες. Οι
τρεις πρώτοι χαρακτήρες αφορούν ουσιαστικά την κατηγορία της διάγνωσης.

Εικόνα 4.14 Παράδειγµα κωδικοποίησης ICD-10.

Στο ανωτέρω παράδειγµα το γράµµα «S» δηλώνει πως το συµβάν έχει να κάνει µε την κατηγορία
«Τραυµατισµοί, δηλητηριάσεις και ορισµένες άλλες συνέπειες από εξωτερικές αιτίες». Το «S» συνοδευόµενο
από τους αριθµούς «8» και «6», δηλώνει πως η διάγνωση ανήκει στην πιο συγκεκριµένη κατηγορία
«Τραυµατισµός µυός και τένοντα στο επίπεδο της κνήµης». Οι επόµενοι τρεις χαρακτήρες αφορούν την
αιτιολογία, την ανατοµική περιοχή, την οξύτητα και άλλες σηµαντικές κλινικές λεπτοµέρειες. Στο παρόν
παράδειγµα οι αριθµοί «0», «1» και «1», δηλώνουν την διάγνωση «Διάστρεµµα του δεξιού αχίλλειου
τένοντα». Ο έβδοµος χαρακτήρας, όταν πρόκειται για τραυµατισµούς, µπορεί να πάρει µια από τις ακόλουθες
τρεις τιµές (Α, D, S):

• Α - Η αρχική αντιµετώπιση. Περιγράφει ολόκληρη την περίοδο κατά την οποία ο ασθενής
λαµβάνει θεραπεία για τον τραυµατισµό, δηλητηρίαση, ή άλλη συνέπεια από µια εξωτερική
αιτία.
• D - Μεταγενέστερη αντιµετώπιση. Περιγράφει κάθε αντιµετώπιση µετά την ενεργό φάση της
θεραπείας, όταν ο ασθενής λαµβάνει τη συνήθη φροντίδα για τον τραυµατισµό κατά τη
διάρκεια της περιόδου της θεραπείας ή της αποκατάστασης (αυτό περιλαµβάνει γενικά και
θεραπεία αποκατάστασης). Στο παράδειγµά µας, ας υποθέσουµε ότι ένας ιατρός παρέπεµψε
τον ασθενή σε έναν φυσιοθεραπευτή για την αποκατάσταση του αχίλλειου τένοντα. Η
φροντίδα αποκατάστασης θα πρέπει να θεωρείται µέρος της φάσης «επούλωσης» και
αποκατάστασης, και εποµένως θα κωδικοποιηθεί ως «µεταγενέστερη αντιµετώπιση» µε τη
χρήση του χαρακτήρα «D».
• S - Επακόλουθο. Δηλώνει µια επιπλοκή ή πάθηση που προκύπτει ως άµεσο αποτέλεσµα του
τραυµατισµού. Για παράδειγµα, ως επακόλουθο µπορεί να θεωρηθεί µία ουλή που προκύπτει
από ένα έγκαυµα.

3.5 ICPC-2
Η Διεθνής Ταξινόµηση Πρωτοβάθµιας Φροντίδας (ICPC - International Classification of Primary Care) [31]
αναπτύχθηκε από την Οµάδα Εργασίας ICPC (ICPC Working Party), φέρνοντας µια καινούργια αντίληψη για
την ταξινόµηση, όταν δηµοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1987 από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Εθνικών
Σχολών, Ακαδηµιών και Ακαδηµαϊκών Ενώσεων ιατρών Γενικής Ιατρικής / Οικογενειακών Ιατρών
(WONCA - World Organization of National Colleges, Academies, and Academic Associations of General
Practitioners/Family Physicians), γνωστό πλέον ως Παγκόσµια Οργάνωση Οικογενειακών Ιατρών (World
Organization of Family Doctors) [32]. Για πρώτη φορά οι παροχείς υπηρεσιών υγείας µπορούσαν να
ταξινοµήσουν τρία σηµαντικά στοιχεία της υγειονοµικής περίθαλψης, χρησιµοποιώντας µια ενιαία
ταξινόµηση: αιτία παραποµπής, διάγνωση ή πρόβληµα και διαδικασία φροντίδας.
Η κωδικοποίηση κατά ICPC-2 αποτελεί ένα σηµαντικό εργαλείο για τους γενικούς ιατρούς και τους
επαγγελµατίες υγείας για την κάλυψη των αναγκών της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας. Περιλαµβάνει ένα
σύνολο 17 κεφαλαίων και 726 κοινών συµπτωµάτων, διαγνώσεων και κλινικών παρεµβάσεων, η οποία είναι
διαθέσιµη σε περισσότερες από 35 γλώσσες και αποτελεί το επίσηµο σύστηµα κωδικοποίησης και
ταξινόµησης για την Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας σε πολλές χώρες (χρησιµοποιείται ήδη σε πάνω από
47 χώρες).
Η τρέχουσα έκδοση του ICPC-2 χρονολογείται από το 1998. Διαθέτει θησαυρό και αντιστοίχιση σε
άλλες ταξινοµήσεις, όπως για παράδειγµα στο ICD-10, έτσι ώστε να είναι δυνατή η χρησιµοποίηση και
εκµετάλλευση των δεδοµένων τους.

Το ICPC-2 βασίζεται στη χρησιµοποίηση µιας απλής δοµής δύο αξόνων. Ο πρώτος άξονας αποτελείται από
17 κεφάλαια. Τα 15 από τα 17 κεφάλαια αντιστοιχούν σε τµήµατα του σώµατος, ένα κεφάλαιο αναφέρεται
σε ψυχολογικά προβλήµατα και ένα σε κοινωνικά. Κάθε κεφάλαιο κωδικοποιείται µε τη χρήση ενός
γράµµατος (Α έως Ζ). Ο δεύτερος άξονας αποτελείται από 7 τµήµατα, τα οποία χρησιµοποιούν ένα εύρος
διψήφιων κωδικών. Συνολικά, η κωδικοποίηση κατά ICPC-2 βασίζεται σε τριψήφιους κωδικούς (1 γράµµα
και 2 νούµερα) που σχηµατίζονται από το συνδυασµό του γράµµατος του κεφαλαίου και του διψήφιου
κωδικού του τµήµατος.
Το τµήµα 1 αφορά στα συµπτώµατα και τις ενοχλήσεις και χρησιµοποιείται για να περιγράψει το
πρόβληµα που διαχειρίζεται ο ιατρός κατά την εµφάνισή του. Το τµήµα 7 αφορά τις διαγνώσεις και τις
ασθένειες, και χρησιµοποιείται όταν υπάρχουν επαρκείς σχετικά πληροφορίες ώστε να καταλήξει ο ιατρός
στη διάγνωση. Το τµήµα 7 αφορά στις διαγνώσεις/ασθένειες. Εµπεριέχει πέντε υποοµάδες σχετικά µε τις
µολυσµατικές ασθένειες, τα νεοπλάσµατα, τους τραυµατισµούς, τις συγγενείς ανωµαλίες και λοιπές
ασθένειες. Τα τµήµατα 2 έως 6 είναι κοινά για όλα τα κεφάλαια και εφαρµόζονται ανάλογα σε κάθε όργανο ή
τµήµα του σώµατος.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κεφάλαια και τα τµήµατα σύµφωνα µε το ICPC-2 (Πίνακας 4.4 και 4.5).

Α Γενικά και µη καθορισµένα R Αναπνευστικό σύστηµα

B Αίµα, Αιµοποιητικά όργανα και
Ανοσοποιητικό σύστηµα
D Γαστρεντερικό σύστηµα
F Οφθαλµός
H Ους-Αυτί
K Κυκλοφορικό σύστηµα
L Μυοσκελετικό σύστηµα
N Νευρικό σύστηµα
P Ψυχιατρικά-Ψυχολογικά
S Δέρµα
T Ενδοκρινολογία, Μεταβολισµός, Θρέψη
U Ουρολογία
W Εγκυµοσύνη, Γονιµότης, Οικογενειακός Προγραµµατισµός
X Γεννητικό σύστηµα γυναίκας
Y Γεννητικό σύστηµα άνδρα
Z Κοινωνικά προβλήµατα

Πίνακας 4.4 Κεφάλαια του ΙCPC.

Τµήµα Κωδικός
1. Συµπτώµατα – Ενοχλήσεις 01-29
2. Διαδικασίες πρόληψης / Διαγνωστικές διαδικασίες 30-49
3. Θεραπευτικές διαδικασίες / φαρµακευτική αγωγή 50-59
4. Αποτελέσµατα εξετάσεων 60-61
5. Διοικητική πληροφορία 62
6. Παραποµπή – άλλες διαδικασίες 63-69
7. Διαγνώσεις και ασθένειες 70-99

Πίνακας 4.5 Τµήµατα του ΙCPC.

Σύµφωνα µε την παραπάνω κωδικοποίηση, η διάγνωση για την πνευµονία κατά ICPC-2, θα είναι R81 (το R
αντιστοιχεί στο κεφάλαιο αναπνευστικού και το 81 αντιστοιχεί στη διάγνωση της πνευµονίας), ενώ η
φαρυγγίτιδα αντιστοιχεί στο R74, η λαρυγγίτιδα στο R77, η οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο αντιστοιχεί στο L90,
η ρευµατοειδής αρθρίτιδα στο L88, το αίσθηµα ανησυχίας/νεύρων/έντασης αντιστοιχεί στο P01, ο φόβος για
υπέρταση είναι το K25, κ.λπ.
Οι βασικές αρχές αυτής της κωδικοποίησης περιγράφουν ένα πλαίσιο επεξήγησης της αλληλεπίδρασης
ασθενή – ιατρού στην Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας τόσο σε ένα περιστατικό, όσο και σε µια σειρά
περιστατικών. Επιτρέπεται επίσης η παρακολούθηση της άποψης του ασθενή για την υγεία του, ενώ γίνεται
δυνατή η πλήρης απεικόνιση της κατάστασης της υγείας ενός ατόµου, κατά τη διαδικασία της θεραπείας.
Μέσω του ICPC-2 κωδικοποιούνται επιτυχώς περί το 90% των επισκέψεων στην Πρωτοβάθµια Φροντίδα
Υγείας, όπως επίσης και κοινωνικού χαρακτήρα προβλήµατα.

Ένα από τα βασικά πλεονεκτήµατα του ICPC-2 είναι πως ακολουθεί την διαδικασία της πρωτοβάθµιας
φροντίδας υγείας και έτσι διευκολύνει την εύκολη πρόσβαση σε στοχευµένες οµάδες νοσηρότητας (π.χ.
καρδιαγγειακά νοσήµατα, λοιµώξεις του αναπνευστικού, τραυµατισµοί, εµβολιασµοί, κ.λπ.). Επιπλέον, είναι
µια µικρή σχετικά κωδικοποίηση, έχοντας 1404 όρους.
Επειδή όµως έχει σχεδιαστεί ως ένα επιδηµιολογικό εργαλείο, περιλαµβάνει µόνο συγκεκριµένη
ορολογία για τα πιο κοινά προβλήµατα που συναντώνται στην γενική πρακτική. Τα λιγότερο κοινά
προβλήµατα τοποθετούνται σε γενικούς κωδικούς/όρους όπως για παράδειγµα «άλλες ασθένειες του
αναπνευστικού συστήµατος». Ένα ακόµη σηµαντικό µειονέκτηµα της συγκεκριµένης κωδικοποίησης είναι
πως δεν διαθέτει επαρκή εξειδίκευση. Για παράδειγµα όλοι οι τύποι διαβήτη οµαδοποιούνται στον ίδιο
όρο/κωδικό (διαβήτης) χωρίς να µπορεί να γίνει διάκριση µεταξύ των διαφορετικών τύπων. Οι ασθένειες
HIV+ και AIDS οµαδοποιούνται επίσης σε έναν ίδιο κωδικό. Τέλος, το ICPC-2, όπως και το ICD, είναι ένα
στατικό σύστηµα το οποίο αναθεωρείται κάθε ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα.

Είναι σηµαντικό να τονισθεί πως η ICPC-2 διαθέτει πίνακα αντιστοίχισης για κάθε κωδικό της σε έναν ή
περισσότερους κωδικούς ICD-10.

3.6 DRGs
Οι Οµοειδείς Διαγνωστικές Οµάδες ή αλλιώς DRGs (Diagnosis Related Groups) [33, 34], αφορούν την
κατηγοριοποίηση µιας επίσκεψης σε κάποιο νοσοκοµείο σχετικά µε το ποιο ήταν το πρόβληµα και πώς
αντιµετωπίστηκε σε έναν ασθενή. Τα DRGs αποτελούν ουσιαστικά ένα σύστηµα ταξινόµησης το οποίο
οµαδοποιεί τους ασθενείς ανάλογα µε την κατανάλωση των πόρων που απαιτούνται για τη φροντίδα
τους και σε σχέση µε τα κλινικά χαρακτηριστικά τους.
Η κατηγοριοποίηση DRG προσδιορίζεται από ένα πρόγραµµα οµαδοποίησης το όποιο βασίζεται σε
διαγνώσεις και διαδικασίες κωδικοποιηµένες µε το ICD-10-CM, καθώς και σε στοιχεία του ασθενή όπως
ηλικία, φύλο, διάρκεια παραµονής στο νοσοκοµείο και άλλους παράγοντες. Συνήθως, το DRG προσδιορίζει
το ποσό που θα κοστίσει µια επίσκεψη (µε την ευρεία έννοια), ανεξάρτητα από τις χρεώσεις που έχουν
προκύψει. Οι κωδικοί DRG είναι χρήσιµοι κυρίως για να διευκολύνουν τέτοιου είδους οικονοµικές αναλύσεις
και όχι για κλινικές έρευνες ή θεραπευτική αγωγή στους ασθενείς, καθώς δεν έχουν την απαραίτητη κλινική
σαφήνεια.
Αυτό το σύστηµα ταξινόµησης αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ‘70 από το πανεπιστήµιο του
Yale, σε συνεργασία µε την Οικονοµική Διαχείριση Φροντίδας Υγείας (Health Care Finance Administration -
HCFA), που διαχειριζόταν το πρόγραµµα Medicare, το οποίο χρηµατοδοτούσε τις υπηρεσίες υγείας για τους
συνταξιούχους (ανεξαρτήτου ηλικίας, ανικανότητας ή αιτίας) µε την παρακράτηση ενός συγκεκριµένου
φόρου επί του µισθού. Αυτά τα πρωτογενή DRGs αναπτύχθηκαν ουσιαστικά ως εργαλείο διαχείρισης των
εξόδων και υποβοήθησης των νοσοκοµείων και των κλινικών να παρακολουθήσουν τη χρήση και την
ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών. Σε επόµενη φάση, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υιοθέτησε τα DRGs, το
1983, ως µηχανισµό για αποζηµιώσεις των παρεχόµενων υπηρεσιών υγείας. Αν και αρχικά σχεδιάστηκαν για
να αποζηµιώνονται τα νοσοκοµεία για τις υπηρεσίες τους, στη συνέχεια χρησιµοποιήθηκαν για ευρύτερους
σκοπούς, οι οποίοι µπορούν να ενταχθούν σε τρεις κύριες κατηγορίες:

• Αύξηση της διαφάνειας

o Ως κεντρικός άξονας στη δηµιουργία των Οµοειδών Διαγνωστικών Οµάδων (DRGs),
ήταν η ιδέα που ενυπάρχει σε κάθε προσπάθεια ταξινόµησης, δηλαδή να
συµπυκνώσει έναν εξαιρετικά µεγάλο αριθµό στοιχείων που εµφανίζονται να είναι
µοναδικά σε έναν περιορισµένο αριθµό οµάδων που έχουν ορισµένα κοινά
 χαρακτηριστικά. Το κύριο όφελος µιας τέτοιας προσέγγισης είναι ότι επιτρέπει
ορισµένες αναλύσεις που ειδάλλως δεν θα ήταν δυνατές. Για παράδειγµα, η σύγκριση
των δαπανών, της ποιότητας και της αποτελεσµατικότητας. Ως εκ τούτου, θεωρείται
ότι αυξάνει τη διαφάνεια σε σχέση µε την απόδοση και την κατανάλωση των πόρων
σε έναν τοµέα όπου µέχρι πρότινος χαρακτηριζόταν από ακραία προβλήµατα, αφού
τόσο οι ρυθµιστές όσο και οι πληρωτές ήξεραν ελάχιστα για τις εσωτερικές
διαδικασίες των νοσοκοµείων και δεν είχε κανένα µέσο να διεξάγουν συγκρίσεις και
να καταλήξουν σε συµπεράσµατα. Εποµένως, εννοιολογικά, ένα από τα θεµελιώδη
πλεονεκτήµατα των DRGs είναι ότι προσφέρουν ένα πλαίσιο για µια ακριβή
αξιολόγηση των δαπανών σε ένα δεδοµένο ασθενή, η οποία λαµβάνει υπόψη τα
παρατηρούµενα και µετρήσιµα χαρακτηριστικά του ασθενή. Οµοίως, τα DRGs
µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να αξιολογηθούν και άλλες διαστάσεις επίδοσης,
όπως η αποδοτικότητα και η ποιότητα. Για όλους αυτούς τους λόγους η βασική
τεχνική δυσκολία είναι να εξασφαλιστεί η κατάλληλη διευθέτηση των παραγόντων
που υποκρύπτονται πίσω από τον έλεγχο των νοσοκοµείων, όπως για παράδειγµα οι
αµοιβές, τα χαρακτηριστικά του ασθενή, κ.ά.
• Αύξηση της αποδοτικότητας
o Το δεύτερο κίνητρο της εισαγωγής των Οµοειδών Διαγνωστικών Οµάδων (DRGs)
είναι ακόµη πιο φιλόδοξο. Αφορά στη χρήση τους ως µηχανισµού υπολογισµού
αποζηµίωσης και διάθεσης πόρων για τα νοσοκοµεία. Σε αυτό το σκεπτικό η
εφαρµογή και η οργάνωση του συστήµατος των DRGs είναι ακόµη πιο σύνθετη,
δεδοµένου ότι ο στόχος δεν είναι µόνο να αποζηµιώνονται οι πάροχοι των υπηρεσιών
υγείας µε λογικές τιµές για την εργασία τους, αλλά και να αποθαρρύνονται στην
παροχή περιττών υπηρεσιών και προσοχής, ενθαρρύνοντας έτσι την αποδοτικότερη
παροχή της κατάλληλης φροντίδας. Προηγούµενες προσεγγίσεις που βασίζονταν
στην ιδέα αµοιβή-για-υπηρεσία (fee-for-service), πριν από την εισαγωγή των DRGs
στις ΗΠΑ, αποδείχτηκαν ανεπαρκείς και δαπανηρές µιας και επέτρεπαν στα
νοσοκοµεία να χρησιµοποιούν και να τιµολογούν περιττές ή και µη αποτελεσµατικές
υπηρεσίες. Η χρήση των DRGs έγινε ελκυστική για τους ιθύνοντες και αυτούς που
σχεδιάζουν την πολιτική υγείας, µιας και περιείχαν τις δαπάνες των νοσοκοµείων,
ενώ απέφευγαν τις διαµάχες για σφαιρικούς προϋπολογισµούς. Σε αυτό το πλαίσιο,
δηµιουργήθηκε η έννοια των «προσδοκώµενων πληρωµών ή αποζηµιώσεων» έναντι
της αναδροµικής έννοιας της «αµοιβής-για-υπηρεσία» που ίσχυε µέχρι πρότινος.
Στην Ευρώπη, εντούτοις, οι σφαιρικοί προϋπολογισµοί και η ηµερήσια αποζηµίωση
(per-diem) ήταν οι κυρίαρχες µορφές που χρησιµοποιούνταν για να πληρώσουν τα
νοσοκοµεία πριν από την εισαγωγή των DRGs. Φαίνεται λοιπόν πως η αφετηρία ήταν
διαφορετική, τόσο όσον αφορά στους στόχους (όχι συγκράτηση των εξόδων, αλλά
αποδοτικότητα και δικαιοσύνη), όσο και στην «προσδοκία» (τα DRGs βασίζονται
λιγότερο στην προσδοκία από τους προϋπολογισµούς που δεν στηρίζονται στον όγκο
και στα δεδοµένα των ασθενών). Αρχικά, τόσο στην Αµερική όσο και στην Ευρώπη,
τα συστήµατα που βασίστηκαν στα DRGs ταίριαξαν καλά µε το παράδειγµα του
σχεδιασµού της δηµόσιας πολιτικής υγείας σύµφωνα µε γενικές οικονοµικές αρχές,
καθώς µπόρεσαν να χρησιµοποιηθούν για να ασκήσουν οικονοµική πίεση και να
ενθαρρύνουν την αποδοτική χρήση των πόρων και µε αυτό τον τρόπο να µιµηθούν
αγορές προϊόντων που παράγουν σε οριακό κόστος. Ακόµη και σε αυτή την
περίπτωση όµως ο ρόλος των DRGs απαιτεί προσεκτικά και ισορροπηµένα κίνητρα
και συγκεκριµένη και ξεκάθαρη µεθοδολογία.
• Διοικητική υποστήριξη
o Στις χώρες όπου το σύστηµα αποζηµιώσεων των νοσοκοµείων βασίζεται σε
προϋπολογισµούς ή ηµερήσιες αποζηµιώσεις, η διοίκηση είχε ελάχιστες πληροφορίες
για τους τύπους των υπηρεσιών που προσέφερε και τις ανάλογες δαπάνες. Τα DRGs
χρησιµεύουν σηµαντικά στην υποστήριξη της διοίκησης και των διευθυντών των
νοσοκοµείων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παρακολουθούν ή ακόµη και να
ελέγχουν την εργασία και την αποδοτικότητα των νοσοκοµειακών ιατρών.
Αρχικά χρησιµοποιήθηκαν πέντε µεταβλητές για τον καθορισµό των Οµοειδών Διαγνωστικών Οµάδων
(DRGs):

• κωδικός διάγνωσης (αρχική ή δευτερεύουσα, ενώ µπορούν να συµπεριληφθούν επιπλοκές ή

συν-νοσηρότητες)
• κωδικός διαδικασίας (χειρουργικό ή µη, ενώ µπορεί να συµπεριληφθεί η απαίτηση για
εξειδικευµένο προσωπικό ή η χρήση εξειδικευµένων υπηρεσιών)
• ηλικία (σε έτη ή µήνες για τα νεογέννητα)
• φύλο
• κατάσταση εξιτηρίου (π.χ. αν ο ασθενής διακοµίστηκε σε άλλο νοσοκοµείο ή σε κατ’ οίκον
νοσηλεία ή µε βραχεία νοσηλεία ή περίπτωση θανάτου, κ.λπ.).

Παρόλο που η ταξινόµηση αλλάζει λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων, της χρήσης νέων φάρµακων, της
εµφάνισης νέων ασθενειών, κ.ο.κ., η λογική στη δόµηση των διαφορετικών εκδόσεων των DRGs παραµένει η
ίδια.

Στις περισσότερες χώρες, ο δηµόσιος τοµέας είναι ο κυρίαρχος στους εσωτερικούς (νοσηλευόµενους)
ασθενείς. Με λίγα λόγια, τα δηµόσια νοσοκοµεία διατηρούν το µεγαλύτερο µερίδιο των ασθενών. Σε αυτά τα
νοσοκοµεία, οι επαγγελµατίες υγείας εργάζονται µε κάποιο σταθερό µισθό. Καθώς στα δηµόσια νοσοκοµεία
δεν υπάρχει ανταγωνισµός µεταξύ τους, ενώ οι ισχύουσες νοµοθεσίες και κανονισµοί µπορεί να εµποδίζουν
την αποδοτικότητα, τα DRGs θεωρούνται ως ο τρόπος για να αυξηθούν τα κίνητρα για την αποτελεσµατική
και αποδοτική παροχή υπηρεσιών. Παρόλα αυτά, η χρήση τους µπορεί να οδηγήσει και σε µη επιθυµητές
συµπεριφορές, όπως για παράδειγµα τα πρόωρα εξιτήρια από το νοσοκοµείο ακόµα και σε περιστατικά που
χρήζουν περαιτέρω νοσηλείας. Εποµένως, η επιτυχία οποιουδήποτε συστήµατος DRGs εξαρτάται τελικά από
το βαθµό στον οποίο αυτό παρακινεί και κινητοποιεί τους παρόχους υπηρεσιών υγείας σε συνάρτηση µε τους
κοινωνικούς στόχους και ανάγκες.

Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, ο απώτερος σκοπός των DRGs είναι η αποζηµίωση ανά περίπτωση να
αποτελέσει κίνητρο για τα νοσοκοµεία ώστε να κάνουν αποτελεσµατική και αποδοτική χρήση των πόρων
τους. Καθώς λοιπόν οι αποζηµιώσεις των νοσοκοµείων σχετίζονται µε το αποτέλεσµά τους, µετρούµενο σε
διαγνώσεις ή διαδικασίες, αντιµετωπίζουν ένα κίνητρο για να µειώσουν την κατανάλωση των πόρων ανά
υπηρεσία. Άλλες ανησυχίες σχετικά µε απρόβλεπτες συµπεριφορές και κίνητρα από τη χρήση των DRGs
αφορούν στην ποιότητα της παρεχόµενης φροντίδας και στην τεκµηρίωση της παρεχόµενης υπηρεσίας.
Ακολουθεί µια λίστα (Πίνακας 4.6) από πιθανές ανεπιθύµητες συνέπειες και κίνητρα.

Τεκµηρίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών

Ενθάρρυνση περισσότερης κωδικοποίησης των διαδικασιών ή των δευτεροβάθµιων διαγνώσεων εάν, κάτι τέτοιο
οδηγεί σε αυξηµένη αποζηµίωση.
Η πολυπλοκότητα του συστήµατος ταξινόµησης των ασθενών µπορεί να οδηγήσει σε λανθασµένη κωδικοποίηση.
Η γραφειοκρατία σε σχέση µε την τεκµηρίωση αποσπά πόρους και προσοχή µακριά από την κύρια λειτουργία και
την ιατρική περίθαλψη.
Ποιότητα παρεχόµενης φροντίδας
Παροχή περισσότερης φροντίδας σε ασθενείς των οποίων οι αναµενόµενες δαπάνες είναι χαµηλότερες από τη
σχετική αποζηµίωση.
Μειωµένη παροχή φροντίδας σε ασθενείς των οποίων οι αναµενόµενες δαπάνες είναι υψηλότερες από τη σχετική
αποζηµίωση.
Εντατικότερη φροντίδα των ασθενών, εάν αυτό οδηγεί σε αυξηµένη αποζηµίωση (µόνο στην περίπτωση όπου η
αυξηµένη αποζηµίωση υπερβαίνει τις δαπάνες).
Ενθάρρυνση για ελαχιστοποίηση των δαπανών κατά τη διάρκεια της φροντίδας χωρίς παράλληλη εκτίµηση της
ποιότητας (σε συνθήκες πληρωµή ανά περίπτωση).
Ενθάρρυνση για µεταφορά των εξόδων σε τρίτους.

Πίνακας 4.6 Ανεπιθύµητες συνέπειες και κίνητρα από τη χρήση των DRGs.
Ο βαθµός στον οποίο οι Οµοειδείς Διαγνωστικές Οµάδες (DRGs) ενθαρρύνουν θεµιτά ή µη κίνητρα και
συµπεριφορές, και η γενικότερη «καθαρή» επίδραση όσον αφορά στις δαπάνες και στην ποιότητα, δεν
µπορούν να καθοριστούν εξ αρχής δεδοµένου ότι σχετίζονται άµεσα µε το περιεχόµενο και την πρακτική
εφαρµογή. Μόνον η ίδια η εµπειρία δείχνει το τελικό αποτέλεσµα.

Συµπερασµατικά, µπορούµε να υποστηρίξουµε πως τα DRGs είναι σαφώς ελκυστικά για τους φορείς χάραξης
πολιτικής, δεδοµένου ότι εισάγουν τα µέσα για µέτρηση και αποτίµηση της απόδοσης των νοσοκοµείων και
της χρήσης των πόρων. Επιπρόσθετα, µπορούν και προκαλούν τον ανταγωνισµό που λείπει από τη
συγκεκριµένη αγορά, τουλάχιστον στο δηµόσιο τοµέα.

Για να επιτραπούν οι σηµαντικές προαναφερθείσες συγκρίσεις απόδοσης και να κινητοποιηθούν οι πάροχοι

υπηρεσιών υγείας σε ευθεία γραµµή µε τους ευρύτερους κοινωνικούς στόχους, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη
προσοχή στις τεχνικές λεπτοµέρειες και στη λειτουργικότητα. Είναι γεγονός, πως ακόµη και σήµερα, τα
εµπειρικά στοιχεία στα αποτελέσµατα από τη χρήση των DRGs παραµένουν περιορισµένα από τις
περισσότερες χώρες. Οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έµφαση στους παράγοντες
που επηρεάζουν τις αποζηµιώσεις (π.χ. ρυθµιστικούς, οργανωτικούς, λειτουργικούς, κ.λπ.), καθώς και στο
πώς θα συνυπολογίζεται η διαφορά στην παρεχόµενη ποιότητα, κάτι το οποίο δεν συµπεριλαµβάνεται στην
κατά DRG κωδικοποίηση. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να κρατηθεί χαµηλό το κόστος διαχείρισης, ώστε να µην
αποσπάται η προσοχή του νοσοκοµείου από την κύρια λειτουργία του, που είναι η παροχή φροντίδας υγείας.
Τέλος, θα πρέπει να µελετηθεί και η αντιµετώπιση των νέων και πανάκριβων τεχνολογιών οι οποίες αφορούν
πολύ περιορισµένο αριθµό και περιπτώσεις ασθενών.

Μια πρόσφατη προσπάθεια εισαγωγής των DRGs στην Ελλάδα, είναι αυτή των ΚΕΝ (Κλειστά Ενοποιηµένα
Νοσήλια) [35], τα οποία αποτελούν µια διαδικασία τιµολόγησης και διαχείρισης νοσοκοµειακών νοσηλειών
ασθενών. Σκοπός της διαδικασίας ήταν η οµαδοποίηση όλων των νοσηλειών ασθενών σε κατηγορίες (περίπου
700), έτσι ώστε να απλοποιηθεί η διαδικασία τιµολόγησης, ελέγχου, εκκαθάρισης τιµολογίων και
αποζηµίωσης των νοσηλευτικών ιδρυµάτων από τους ασφαλιστικούς οργανισµούς.
Οι αρχικές προσδοκίες από την εισαγωγή των ΚΕΝ ήταν να προκύψουν µεγάλα οφέλη σε
διαχειριστικό χρόνο και κόστος, τόσο των νοσηλευτικών ιδρυµάτων όσο και των ασφαλιστικών οργανισµών,
και να επιταχυνθούν σηµαντικά όλες οι σχετικές διαδικασίες. Επί της ουσίας, τα ΚΕΝ δεν είναι τίποτε άλλο
από ένας γενικευµένος τιµοκατάλογος νοσηλειών, ο οποίος καθορίζει το κόστος και τη Μέση Διάρκεια
Νοσηλείας (ΜΔΝ) για κάθε κατηγορία νοσηλείας. Για παράδειγµα, η «Λαπαρασκοπική χολοκυστεκτοµή µε
κλειστό χοληδόχο πόρο ή µε καταστροφικές ή σοβαρές συνυπάρχουσες παθήσεις - επιπλοκές» έχει κωδικό
Η08Μ και κοστολογείται στα 2.111€, µε µέση διάρκεια νοσηλείας 6 ηµέρες, ενώ η «Λαπαρασκοπική
χολοκυστεκτοµή χωρίς κλειστό χοληδόχο πόρο χωρίς καταστροφικές ή σοβαρές συνυπάρχουσες παθήσεις -
επιπλοκές» έχει κωδικό ΚΕΝ Η08Χ και έχει κοστολογηθεί στα 1.273 €, ενώ έχει ΜΔΝ 2 ηµέρες.
Η πρόσφατη και σύντοµη εµπειρία όµως αποδεικνύει πως δεν υπήρξε καµία σοβαρή µελέτη προτού
της εισαγωγής τους, ενώ είναι εµφανής η απουσία προηγούµενης προεργασίας προκειµένου να αποφευχθούν
πολλά από τα προαναφερθέντα προβλήµατα (π.χ. πόσα ΚΕΝ µπορούν να καταχωρηθούν ανά µία νοσηλεία,
κ.λπ.). Η δε τρέχουσα κοστολόγηση των ΚΕΝ, έρχεται πολλές φορές σε αντίθεση µε τη σοβαρότητα των
ασθενειών / επεµβάσεων, όπου φαίνεται να µην έχει προηγηθεί µια ολοκληρωµένη µελέτη µε ουσιαστικά και
πρακτικά δεδοµένα από την ελληνική πραγµατικότητα ή έστω τη διεθνή εµπειρία. Σε κάθε περίπτωση, ακόµη
και στην περίπτωση υιοθέτησης βέλτιστων πρακτικών, θα πρέπει να µελετούνται και οι ιδιοµορφίες της
χώρας και του ευρύτερου περιβάλλοντος εργασίας, ώστε να προσαρµόζονται επιτυχώς παρόµοιες πρακτικές.
Ήδη η λειτουργία των ΚΕΝ στην Ελλάδα αντιµετωπίζει σηµαντικά προβλήµατα, µε τα νοσηλευτικά ιδρύµατα
(δηµόσια και ιδιωτικά) να µην γνωρίζουν ακόµη και σήµερα πώς να τιµολογήσουν τις επεµβάσεις, ενώ δεν
υπάρχουν ακόµη και σήµερα κάποιες επεµβάσεις στην λίστα των ΚΕΝ, κ.λπ. Τέλος, έχουν αναπτυχθεί και
επιγραµµικές εφαρµογές όπου δίνουν την δυνατότητα αναζήτησης του κατάλληλου ΚΕΝ εισάγοντας για
παράδειγµα τον κωδικό ICD-10 [36]. Οι προβληµατισµοί της αγοράς υγείας και η σταλία στην άµεση λήψη
αποφάσεων και την επίλυση των εµφανιζόµενων προβληµάτων αποτελεί σκόπελο στην ίδια την προσπάθεια,
αλλά και σε κάθε άλλη αντίστοιχη προσπάθεια. Σε κάθε περίπτωση, καλό θα ήταν παρόµοιες προσπάθειες, αν
δεν έχουν µελετηθεί επαρκώς, να υλοποιούνται αρχικά σε πιλοτικό επίπεδο και στη συνέχεια να
εφαρµόζονται σε ευρεία κλίµακα.
3.7 Λοιποί τρόποι τυποποίησης και κωδικοποίησης στην υγεία
Στις προηγούµενες ενότητες αναφέρθηκαν κάποιες από τις κυριότερες µορφές κωδικοποίησης και
ταξινόµησης στο χώρο της υγείας. Εκτός αυτών, υπάρχουν αξιοσηµείωτες προσπάθειες και από άλλους
οργανισµούς και επιστηµονικές οµάδες. Στη διεθνή κοινότητα οι προσπάθειες για την τυποποίηση και τη
δηµιουργία προτύπων και ταξινοµήσεων είναι µεγάλη και συνεχής. Ενδεικτικά, αναφέρονται στη συνέχεια,
πολύ περιληπτικά, κάποιες ακόµη τυποποιήσεις και πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί για το χώρο της υγείας.

3.7.1 LOINC (Logical Observation Identifiers Names and Codes)

Το LOINC [37] διατηρείται από το Regenstrief Institute του Indiana University των ΗΠΑ. Ξεκίνησε το 1994
από το συγκεκριµένο ινστιτούτο, ως ανάγκη για την ψηφιακή µετακίνηση των κλινικών δεδοµένων από τα
εργαστήρια που παράγουν τα δεδοµένα για τα νοσοκοµεία, τους ιατρούς και τους λοιπούς χρήστες των
κλινικών πληροφοριών. Σκοπός του είναι η διευκόλυνση στην ανταλλαγή πληροφοριών και στην εξαγωγή
συµπερασµάτων για κλινική, διοικητική χρήση και έρευνα. Το LOINC κωδικοποιεί τόσο εργαστηριακά, όσο
και κλινικά αποτελέσµατα. Το εργαστήριο τµήµα της κωδικοποίησης LOINC καλύπτει όλες τις παρατηρήσεις
σε κλινικά εργαστήρια, συµπεριλαµβανοµένων των ακόλουθων τοµέων ειδικότητας: χηµεία
(συµπεριλαµβανοµένης την παρακολούθηση των θεραπευτικών φαρµάκων και της τοξικολογίας),
αιµατολογία, µικροβιολογία (συµπεριλαµβανοµένης της παρασιτολογίας και της ιολογίας), ορολογικών
εξετάσεων, κυτταρολογία, τράπεζα αίµατος, χειρουργική παθολογία και γονιµότητα. Καλύπτει επίσης και
τους περισσότερους όρους από την κτηνιατρική. Συµπεριλαµβάνει επίσης και µετρήσεις που απαιτούνται
συνήθως για την ερµηνεία των ελέγχων, όπως για παράδειγµα η δόση για τις συγκεντρώσεις των φαρµάκων
που χρησιµοποιούνται στη φαρµακοκινητική, οι µονάδες αίµατος που χορηγήθηκαν για την τράπεζα αίµατος,
κ.λπ. Το κλινικό τµήµα καλύπτει οτιδήποτε µη εργαστηριακό. Συνεπώς, υπό την ίδια φιλοσοφία, σχετίζεται
µε ότι µπορεί να ελεγχθεί, µετρηθεί ή παρατηρηθεί σε έναν ασθενή χωρίς τη λήψη κάποιου δείγµατος.
Συµπεριλαµβάνει κωδικούς για την παρακολούθηση π.χ. των ζωτικών σηµείων, του
ηλεκτροκαρδιογραφήµατος, υπέρηχου καρδιάς, ουρολογικών απεικονίσεων, ακτινολογικών
εξετάσεων/µελετών, κ.ο.κ.

Ο σκοπός του LOINC είναι να δηµιουργήσει µοναδικά/καθολικά αναγνωριστικά (ονόµατα και κωδικούς) που
θα χρησιµοποιούνται στα πλαίσια ήδη υπαρχόντων µηνυµάτων (ASTM E1238, HL7, CEN TC251, DICOM).
Οι κωδικοί LOINC εµφανίζονται µέσα στα µηνύµατα HL7 µε το χαρακτηριστικό «LN». Όταν
χρησιµοποιούνται µέσα σε µηνύµατα επιτρέπουν την ανταλλαγή κλινικών εργαστηριακών δεδοµένων µεταξύ
ετερογενών υπολογιστικών συστηµάτων. Για το λόγο αυτό απαιτείται το κάθε αναγνωριστικό να έχει ένα
πλήρως καθορισµένο όνοµα το οποίο θα δηµιουργείται µε συγκεκριµένο τρόπο. Έτσι οι χρήστες µπορούν να
δηµιουργούν ονόµατα για τους ελέγχους/τις παρατηρήσεις τους, τα οποία µπορούν να συνδεθούν µε τα
µοναδικά/καθολικά αναγνωριστικά ελέγχου εκµεταλλευόµενοι ηµι-αυτόµατες µεθόδους.
Σε κάθε όνοµα αντιστοιχεί ένας κωδικός (LOINC code) που χρησιµοποιείται για να αναγνωριστούν
τα αποτελέσµατα των ελέγχων/παρατηρήσεων στις ηλεκτρονικές αναφορές. Το πλήρες όνοµα µιας κλινικής
παρατήρησης αποτελείται από έξι ή επτά µέρη: το όνοµα του µέρους ή αναλύτη που µετράται (π.χ. γλυκόζη,
προπρανολόλη), το χαρακτηριστικό που παρατηρείται (π.χ. η συγκέντρωση της ουσίας, η µάζα, ο όγκος), η
χρονική στιγµή της µέτρησης (π.χ. στιγµιαία ή όχι), το είδος του δείγµατος (π.χ. ούρα, ορός), η κλίµακα
µέτρησης (π.χ. ποιοτική ή ποσοτική), καθώς και η µέθοδος της µέτρησης (π.χ. ραδιοανοσοανάλυση). Αυτά
περιγράφονται, σύµφωνα µε τα ανωτέρω, µε την ακόλουθη σύνταξη:

<Analyte/component>:<kind of property of observation or measurement>:<time aspect>:<system

(sample)>:<scale>:<method>

Στην ανωτέρω σύνταξη ο χαρακτήρας «:», είναι µέρος του ονόµατος και χρησιµοποιείται για να διαχωρίσει
τα κύρια µέρη του ονόµατος. Το πρώτο µέρος µπορεί να διαχωριστεί επιπλέον σε έως και τρία υπο-τµήµατα
τα οποία διαχωρίζονται από τον χαρακτήρα «^». Το πρώτο υπο-τµήµα µπορεί επίσης να περιέχει πολλά
επίπεδα αυξηµένης ταξινόµησης τα οποία διαχωρίζονται από µια τελεία «.». Το τρίτο και το τέταρτο µέρος
του ονόµατος (time aspect και system/sample) µπορούν επίσης να έχουν ένα υπο-τµήµα. Ακολουθούν κάποια
παραδείγµατα πλήρους ονοµατοδοσίας σύµφωνα µε την κωδικοποίηση LOINC:
Sodium:SCnc:Pt:Ser/Plas:Qn
Sodium:SCnc:Pt:Urine:Qn
Sodium:SRat:24H:Urine:Qn
Creatinine renal clearance:VRat:24H:Ur+Ser/Plas:Qn
Glucose^2H post 100 g glucose PO:MCnc:Pt:Ser/Plas:Qn
Gentamicin^trough:MCnc:Pt:Ser/Plas:Qn
ABO group:Type:Pt:Bld^donor:Nom
Body temperature:Temp:8H^max:XXX:Qn
Chief complaint:Find:Pt:^Patient:Nar:Reported
Physical findings:Find:Pt:Abdomen:Nar:Observed

3.7.2 ATC/DDD (Anatomical Therapeutic Chemical Classification System with Defined Daily
Doses)

Το Ανατοµικό Θεραπευτικό Χηµικό Σύστηµα Ταξινόµησης (ATC) [38] είναι ένα σύστηµα που
χρησιµοποιείται για την ταξινόµηση των φαρµάκων. Δηµιουργήθηκε αρχικά το 1969 από τον Παγκόσµιο
Οργανισµό Υγείας και ανανεώνεται συνεχώς. Αποτελεί την επικρατέστερη κωδικοποίηση για φάρµακα και
δραστικές ουσίες σε διεθνές επίπεδο, ενώ έχει υιοθετηθεί και από τον Ελληνικό Οργανισµό Φαρµάκων
(ΕΟΦ). Στόχος του είναι να αποτελέσει εργαλείο για έρευνες σχετικά µε τη χρήση των φαρµάκων και κατά
συνέπεια να βελτιώσει την ποιότητα από την κατανάλωσή τους. Στη συγκεκριµένη ταξινόµηση, τα φάρµακα
διαχωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα µε το όργανο ή το σύστηµα στο οποίο επιδρούν και µε τις
χηµικές, φαρµακολογικές και θεραπευτικές ιδιότητές τους. Ταξινοµούνται σε πέντε διαφορετικά επίπεδα, από
τα οποία µπορούν στη συνέχεια να εξαχθούν πολύτιµα συµπεράσµατα και να γίνουν στατιστικές µελέτες.
Είναι πολύ πρακτικό για τους ιατρούς, καθώς επιτρέπει µεταξύ άλλων και την επιλογή συγγενών φαρµάκων.
Τέλος, οι Καθορισµένες Ηµερήσιες Δόσεις (DDD) αφορούν ουσιαστικά την υποτιθέµενη µέση ηµερήσια
δόση για κάποιο φάρµακο σε σχέση µε τις ενδείξεις του. Το DDD καταχωρείται µόνον σε φάρµακα όπου τους
έχει ήδη αποδοθεί ένα κωδικός ATC.

3.7.3 ICF (International Classification of Functioning, Health and Disabilities)

Η Διεθνής Ταξινόµηση Λειτουργικότητας, Υγείας και Αναπηριών (ICF) [30] αναπτύχθηκε από τον ΠΟΥ
περίπου το 1980 και αποτελεί µια ταξινόµηση για τη µέτρηση της υγείας και της ανικανότητας τόσο σε
ατοµικό, όσο και σε επίπεδο πληθυσµού. Μέσω του ICF είναι δυνατή η περιγραφή των αλλαγών στη
λειτουργικότητα του σώµατος (το επίπεδο της ικανότητας και της αποδοτικότητας). Ο όρος λειτουργικότητα
αναφέρεται σε όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου σώµατος, ενώ η ανικανότητα είναι όρος οµπρέλα για τις
πιθανές εµφανίσεις ανικανότητας (π.χ. την περιορισµένη κινητικότητα, κ.λπ.) και την περιορισµένη
συµµετοχή σε δραστηριότητες. Συµπεριλαµβάνει επίσης και παράγοντες του ευρύτερου περιβάλλοντος οι
οποίοι αλληλεπιδρούν µε τα προαναφερθέντα. Ουσιαστικά αφορά την πιθανή «µείωση» του επιπέδου υγείας
η οποία οδηγεί σε περιορισµό των ικανοτήτων.
Παρέχει µια κοινή γλώσσα για τον καθορισµό και την µέτρηση της ανικανότητας, καθώς και την
κατάλληλη ταξινόµηση και κωδικοποίηση. Είναι πολύτιµο γιατί καταφέρνει και συνδυάζει το ιατρικό µε το
κοινωνικό µοντέλο της ανικανότητας (Εικόνα 4.15). Η Διεθνής Ταξινόµηση Λειτουργικότητας, Υγείας και
Αναπηριών (ICF) αποµακρύνεται από τα αίτια της ανικανότητας και εστιάζεται µόνον στην αποµένουσα
λειτουργικότητα (άσχετα από την αιτία που προκάλεσε για παράδειγµα την µείωσή της).
Εικόνα 4.15 Το ολοκληρωµένο βιο-ψυχο-κοινωνικό µοντέλο του ICF (Πηγή: WHO 2001, 18).

3.7.4 ICHI (International Classification of Health Interventions)

Η συγκεκριµένη ταξινόµηση (Διεθνής Ταξινόµηση Επεµβάσεων Υγείας) έχει στόχο την παροχή ενός κοινού
«εργαλείου» στο χώρο της υγείας για την τεκµηρίωση και ανάλυση της διασποράς και διείσδυσης των
επεµβάσεων υγείας για στατιστικούς σκοπούς. Χρησιµοποιεί µια κοινή ορολογία ώστε να επιτρέπεται η
συλλογή και σύγκριση των δεδοµένων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ανάγκη εντοπίστηκε αρχικά το 1971
και περιορίστηκε στις χειρουργικές επεµβάσεις. Οι συνεχώς αυξανόµενες ανάγκες στο χώρο της υγείας,
οδήγησαν στην επέκταση της συγκεκριµένης ταξινόµησης. Απώτερος στόχος της Διεθνής Ταξινόµησης
Επεµβάσεων Υγείας (ICHI) [39, 40] είναι η κάλυψη ενός ευρέως φάσµατος των µέτρων που λαµβάνονται για
θεραπευτικούς και προληπτικούς σκοπούς από τις ιατρικές, χειρουργικές και άλλες σχετικές µε την υγεία
υπηρεσίες. Πρόσφατα ο ΠΟΥ, ο οποίος διατηρεί και το ICHI, πρότεινε την ανάπτυξη µιας σύντοµης λίστας
από επεµβάσεις για διεθνή χρήση, βασισµένη στις τροποποιήσεις που έγιναν από την επιστηµονική οµάδα της
Αυστραλίας (Australian Modifications) επάνω στην ταξινόµηση ICD-10 (ICD-10-AM). Αυτή η προσπάθεια
στοχεύει να εξυπηρετήσει τις χώρες που δεν έχουν ακόµη υιοθετήσει το δικό τους σύστηµα ταξινόµησης για
τις επεµβατικές πράξεις.
Η αρχική έκδοση της Διεθνής Ταξινόµησης Επεµβάσεων Υγείας (ICHI) έχει προσαρµοστεί ώστε να
συµβαδίζει µε τα κριτήρια που θέτουν αναγνωρισµένα πρότυπα. Πιο συγκεκριµένα, οι πολλαπλοί τοµείς
εφαρµογής µιας τέτοιας ταξινόµησης απαιτούν µια πολυαξονική σύλληψη της γνώσης. Επιπλέον, ο ταχύς
ρυθµός των αλλαγών στην επιστήµη και την τεχνολογία επιβάλει συχνές αναθεωρήσεις. Η αρµόδια επιτροπή
του ΠΟΥ αναπτύσσει σχέδια και υποστηρίζει αυτή την προσπάθεια.

Απώτερος σκοπός του ICHI είναι:

• Η περιγραφή και σύγκριση της παροχής των επεµβάσεων υγείας που καλύπτουν το πλήρες
φάσµα του συστήµατος υγείας και που µπορεί να χρησιµοποιηθούν σε τοπικό, εθνικό ή
διεθνές επίπεδο, καθώς και σε διαφορετικούς πληθυσµούς.
• Η παροχή µιας ταξινόµησης για τις χώρες ώστε να χρησιµοποιηθεί σε εθνικό επίπεδο ή
αλλιώς να χρησιµοποιηθεί ως βάση για µια πιο λεπτοµερή εθνική ταξινόµηση ή ταξινόµηση
ανά ειδικότητα.
• Η παροχή ενός πλαισίου για συγκρίσεις µεταξύ χωρών σε σχέση µε την χρήση των
επεµβάσεων υγείας.
 • Η υποστήριξη στην ανάπτυξη πολιτικών υγείας σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο και
µεταξύ διαφόρων πληθυσµών.
• Η συµβολή στην σύγκριση των αποτελεσµάτων των επεµβάσεων, καθώς και στην
αποτελεσµατικότητα του συστήµατος υγείας.
• Η παροχή µιας βάσης για οµαδοποίηση περιπτώσεων που µπορεί να χρησιµοποιηθούν για
σκοπούς αποζηµιώσεων.
• Η αποφυγή επανάληψης των προσπαθειών σε εθνικό επίπεδο.

Ως επέµβαση/παρέµβαση υγείας, µπορεί να οριστεί µια δραστηριότητα που πραγµατοποιείται για, µε ή για
λογαριασµό ενός ατόµου ή ενός πληθυσµού, σκοπός του οποίου είναι να βελτιώσει, να αξιολογήσει ή να
τροποποιήσει την υγεία, τη λειτουργία ή τις συνθήκες υγείας. Η ταξινόµηση ICHI περιλαµβάνει παρεµβάσεις
σε διαφορετικά πεδία όπως η επείγουσα φροντίδα, η πρωτοβάθµια φροντίδα, η αποκατάσταση, η παροχή
βοήθειας σχετικά µε την λειτουργία, η παραδοσιακή ιατρική, η πρόληψη και οι βοηθητικές υπηρεσίες όπως η
µεταφορά ασθενών. Οι επεµβάσεις/παρεµβάσεις µπορεί να παρέχονται από κάθε εµπλεκόµενο, όπως: ιατροί,
οδοντίατροι, νοσηλευτές, παραϊατρικά επαγγέλµατα, παραδοσιακοί πάροχοι ιατρικής φροντίδας και
επαγγελµατίες δηµόσιας υγείας.

Η ταξινόµηση και κωδικοποίηση κατά ICHI δεν καλύπτει έννοιες που έχουν ταξινοµηθεί αλλού κατά WHO-
FIC, όπως η κατάσταση υγείας ή ανθρώπινη λειτουργία που είναι η/οι αιτία/ες για την επέµβαση, ο πάροχος
της επέµβασης ή το «στήσιµο» της επέµβασης. Η συγκεκριµένη κωδικοποίηση αποτελείται από επτά
χαρακτήρες που διαµορφώνουν τρεις άξονες:

• Τρία (3) γράµµατα για το στόχο (target)

• Δύο (2) γράµµατα για την ενέργεια (action)
• Δύο (2) γράµµατα για το µέσο (means)

Ακολουθεί ένα παράδειγµα κωδικοποίησης µε βάση τη Διεθνή Ταξινόµηση Επεµβάσεων Υγείας (ICHI):

AHU LK AA à Μεταµόσχευση ήπατος (Auxiliary liver transplant; Auxiliary hepatic transplantation

leaving patient’s own liver in situ; Other transplant of liver)

Η συγκεκριµένη ταξινόµηση απαντά ουσιαστικά στο ερώτηµα «Τι γίνεται σε ποιον στόχο και πώς;». Ο
πρώτος άξονας (target) αφορά τις οντότητες στις οποίες διενεργείται η επέµβαση/παρέµβαση (π.χ. ανατοµία,
ανθρώπινη λειτουργία, περιβαλλοντικοί παράγοντες, συµπεριφορές, κ.ά.). Ο δεύτερος άξονας (action) αφορά
την δράση η οποία διενεργείται από κάποιον σε ένα συγκεκριµένο στόχο (target) κατά τη διάρκεια µιας
παρέµβασης υγείας. Στον δεύτερο άξονα περιλαµβάνονται ενέργειες διαγνωστικές, θεραπευτικές,
υποστήριξης πελατών, διαχειριστικές και προληπτικές. Ο τρίτος άξονας (means) περιλαµβάνει οντότητες που
περιγράφουν τις διαδικασίες και τις µεθόδους µέσω των οποίων έγινε η ενέργεια (action). Οµαδοποιούνται ως
ακολούθως:

• Η Προσέγγιση: η διαδικασία µε την οποία γίνεται η πρόσβαση της ενέργειας στον στόχο (π.χ.
ανοιχτά, ενδοσκοπικά, εξωτερικά, κ.λπ.).
• Η Τεχνική που χρησιµοποιείται ως µέρος της ενέργειας (π.χ. ακτινοβολία, µαγνητική
τοµογραφία, κ.λπ.).
• Η Μέθοδος: περιγράφει το πώς αναλαµβάνεται η συγκεκριµένη ενέργεια (π.χ. νοµοθεσία και
ρύθµιση, φορολογικά µέτρα, κ.λπ.).
• Το Δείγµα (π.χ. αίµα, ιστός, κ.λπ.).

Είναι σηµαντικό να τονισθεί το γεγονός πως οι συσκευές/εργαλεία δεν έχουν συµπεριληφθεί ως άξονας, διότι
η πλειοψηφία των παρεµβάσεων δεν περιλαµβάνει µια συσκευή και οι συσκευές αλλάζουν γρήγορα. Επίσης,
τα φάρµακα ή άλλες ουσίες που χορηγούνται µέσω µιας παρέµβασης ταξινοµούνται αλλού (π.χ. ταξινόµηση
κατά ATC).

3.7.5 NCPDP (National Council for Prescription Drug Programs)

Το Εθνικό Συµβούλιο για τη Συνταγογράφηση Φαρµάκων (NCPDP) [41], είναι ένας µη κερδοσκοπικός
οργανισµός ανάπτυξης προτύπων, εγκεκριµένος από το ANSI (American National Standards Institute) των
ΗΠΑ, ο οποίος έχει αναπτύξει πρότυπα για την ανταλλαγή πληροφοριών που σχετίζονται µε χρεώσεις,
προµήθειες και υπηρεσίες φαρµάκων καθώς και την καταλληλότητα αυτών, ανάµεσα σε φαρµακεία και
ασφαλιστικές εταιρείες. Αυτά χρησιµοποιούνται από το 1985 και σήµερα εξυπηρετούν περισσότερο από το
90% των φαρµακείων στις ΗΠΑ. Οι ίδιες επιστηµονικές οµάδες εργάζονται επάνω σε πρότυπα που έχουν να
κάνουν µε τις αντενδείξεις των φαρµάκων καθώς και µε την εξέταση της χρήσης και κατανάλωσης που
γίνεται στα φάρµακα.

3.7.6 IEEE MEDIX

Το Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών (IEEE – Institute of Electrical and Electronics
Engineers) και η επιστηµονική κοινότητα Μηχανικών στην Ιατρική και τη Βιολογία (Engineering in Medicine
and Biology Society - EMB), ανέπτυξαν το πρότυπο ανταλλαγής ιατρικών δεδοµένων (MEDIX - Medical
Data Interchange Standard) [42] για την ανταλλαγή ιατρικών δεδοµένων µεταξύ πληροφοριακών συστηµάτων
νοσοκοµείων. Το πρότυπο MEDIX προχωρά πιο πέρα από το HL7 και περιλαµβάνει όλα τα θέµατα που
έχουν να κάνουν µε τη σύνδεση υπολογιστικών συστηµάτων, όπως είναι το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, η
παγκόσµια διευθυνσιοδότηση, η ανταλλαγή αρχείων και η πρόσβαση σε αυτά, καθώς και άλλα πιο τεχνικά
θέµατα. Το HL7 και το MEDIX αποτελούν το ευρύτερο φαινόµενο της Ηλεκτρονικής Ανταλλαγής
Δεδοµένων (EDI - Electronic Data Interchange). Είτε χρησιµοποιείται για να συνδέσει διάφορα συστήµατα
µιας εταιρίας, είτε συστήµατα διαφορετικών εταιριών, το EDI εξασφαλίζει ότι η αρχιτεκτονική των
υπολογιστών ακολουθεί πιστά την αρχιτεκτονική της επιχείρησης. Το EDI έχει µεγάλες προοπτικές και για
τον τοµέα της υγείας, ενώ χρησιµοποιείται ήδη ευρύτατα στον τραπεζικό τοµέα.

3.7.7 MeSH (Medical Subjects Heading)

Ο ιατρικός γνωστικός θησαυρός MeSH [43] αποτελεί ένα θησαυρό λεξικό το οποίο ελέγχεται από την Εθνική
Βιβλιοθήκη Ιατρικής (National Library of Medicine - NLM). Διατηρεί µια ιεραρχική δοµή µε 26.142
περιγραφές στην έκδοση του 2011, ενώ καλύπτει 177.000 όρους/επικεφαλίδες. Υπάρχουν επίσης ακόµη
199.00 όροι οι οποίοι καλούνται Supplementary Concept Records µέσα σε ένα ξεχωριστό θησαυρό. Το MeSH
χρησιµοποιείται για την ευρετηρίαση των άρθρων από τα κορυφαία 5.400 βιοϊατρικά επιστηµονικά περιοδικά
για τη βάση δεδοµένων MEDLINE®/PubMED®. Χρησιµοποιείται επίσης για τη βάση δεδοµένων της NLM η
οποία περιλαµβάνει την καταχώρηση των βιβλίων, των εγγράφων, και των οπτικοακουστικών µέσων που
αποκτούνται από τη βιβλιοθήκη. Κάθε βιβλιογραφική αναφορά συνδέεται µε ένα σύνολο όρων πλέγµατος
που περιγράφουν το περιεχόµενο του στοιχείου. Οµοίως, οι ερωτήσεις αναζήτησης χρησιµοποιούν το
συγκεκριµένο λεξιλόγιο πλέγµατος για να βρουν τα στοιχεία σε ένα επιθυµητό θέµα. Περιέχει περίπου 18.000
κύριες θεµατικές ενότητες που ανανεώνονται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα και καλύπτει τους
περισσότερους τοµείς στο χώρο της υγείας.

3.7.8 UMLS (Unified Medical Language System)

Το Σύστηµα Ενοποιηµένου Ιατρικού Λεξικού (UMLS) [44] είναι ένα σύνολο από αρχεία και λογισµικό τα
οποία σχετίζουν πολλά λεξιλόγια και πρότυπα υγείας και βιοϊατρικής µε στόχο τη διαλειτουργικότητα µεταξύ
των υπολογιστικών συστηµάτων. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για τη βελτίωση ή ανάπτυξη εφαρµογών, όπως
ηλεκτρονικών φακέλων υγείας, εργαλείων ταξινόµησης, λεξιλογίων και µεταφραστών. Το σύστηµα
Ενοποιηµένου Ιατρικού Λεξιλογίου (Unified Medical Language System) έχει ως στόχο την εδραίωση µιας
εννοιολογικής σύνδεσης µεταξύ των απαιτήσεων του χρήστη για µια συγκεκριµένη πληροφορία και των
διαφόρων πηγών άντλησης της πληροφορίας, όπως για παράδειγµα οι βάσεις δεδοµένων ιατρικής
βιβλιογραφίας, τα συστήµατα διαχείρισης ιατρικών αρχείων ή οι βάσεις ιατρικής γνώσης. Δεδοµένου ότι µια
έννοια µπορεί να εκφραστεί µε διάφορους τρόπους µέσω αυτών των πηγών, είναι πολύ σηµαντικό να
προσδιοριστεί ποιος από αυτούς είναι ο πλέον ενδεδειγµένος για τη συγκεκριµένη διερεύνηση του χρήστη. Ο
γνωστικός µεταθησαυρός UMLS περιέχει περίπου 250.000 έννοιες και πάνω από 540.000 διαφορετικούς
όρους. Συνενώνει όρους από τα συστήµατα κωδικοποίησης MeSH, SNOMED, ICD-9-CM, καθώς και άλλα
µικρότερα τέτοια συστήµατα που χρησιµοποιούνται σε εξειδικευµένες περιπτώσεις (π.χ. το DSM-IV για
ψυχικές διαταραχές, το ISSLC για τον καρκίνο, κ.ά.), όπως επίσης και έννοιες που χρησιµοποιούνται σε
βάσεις ιατρικής γνώσης και επιλεγµένα συστήµατα διαχείρισης ιατρικών αρχείων. Το Ειδικό Λεξικό του
UMLS περιέχει γλωσσολογικές πληροφορίες και επίσης την ειδική αγγλική ορολογία που χρησιµοποιείται
στις βιοϊατρικές εφαρµογές.

3.7.9 Οντολογίες

Η ορθή αναπαράσταση των πληροφοριών στην υγεία δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Η αναζήτηση, εύρεση
και απεικόνιση της γνώσης και των εµπειριών στο χώρο της υγείας είναι εξαιρετικά πολύτιµη αλλά και
πολύπλοκη ως διαδικασία. Η διαχείριση της γνώσης µε τις κλασικές µεθόδους αντιµετωπίζει πολλά
προβλήµατα. Για παράδειγµα, η χρήση λέξεων κλειδιών (keywords) έχει συχνά µικρή ακρίβεια στα
αποτελέσµατα, ενώ οι λέξεις κλειδιά δεν αποτελούν ουσιαστικά γνώση. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσµατα µιας
τέτοιου είδους αναζήτησης δεν µπορούν να ταξινοµηθούν σηµασιολογικά. Μια απάντηση στην
αποτελεσµατική ανταλλαγή γνώσεων και εµπειριών µεταξύ των επαγγελµατιών υγείας ή/και των ασθενών
αποτελεί η υλοποίηση οντολογιών. Οι οντολογίες έρχονται επίσης να λύσουν το πρόβληµα της
ανοµοιοµορφίας των µεθόδων µοντελοποίησης και των γλωσσών και των εργαλείων λογισµικού που
χρησιµοποιούνται και περιορίζουν ουσιαστικά την απαιτούµενη διαλειτουργικότητα και την
επαναχρησιµοποίηση της γνώσης. Η εξάλειψη ή η µείωση της σύγχυσης σχετικά µε έννοιες και όρους και
τελικά η απόκτηση κοινής αντίληψης αποτελεί το ζητούµενο ενοποιητικό πλαίσιο ανάµεσα στις διαφορετικές
οπτικές γωνίες και συµβάλει στην βελτίωση της επικοινωνίας και της διαλειτουργικότητας. Σύµφωνα µε τον
Gruber (1993), µια οντολογία είναι µια τυπική (formal), κατηγορηµατική (explicit) προδιαγραφή µιας
διαµοιρασµένης (shared) εννοιολογικής αναπαράστασης (conceptualization). Ο όρος «εννοιολογική
αναπαράσταση» (conceptualization) αναφέρεται σε ένα αφηρηµένο µοντέλο φαινοµένων του κόσµου στο
οποίο έχουν προσδιοριστεί οι έννοιες που σχετίζονται µε τα φαινόµενα αυτά. Ο όρος «κατηγορηµατική»
(explicit) σηµαίνει ότι το είδος των εννοιών που χρησιµοποιούνται, και οι περιορισµοί που αφορούν την
χρήση αυτών των εννοιών είναι προσδιορισµένα µε σαφήνεια. O όρος «αυστηρή» (formal) αναφέρεται στο ότι
η οντολογία πρέπει να είναι µηχανικά αναγνώσιµη. Ο όρος «διαµοιρασµένη» (shared) αναφέρεται στο ότι η
οντολογία πρέπει να αποτυπώνει γνώση κοινής αποδοχής στα πλαίσια µιας κοινότητας. Εναλλακτικά, ως
οντολογία ορίζεται ένας τυπικός και σαφής ορισµός µιας κοινής και συµφωνηµένης εννοιολογικής
µορφοποίησης που αφορά σε ένα πεδίο ενδιαφέροντος. Αυτή η τυπική αναπαράσταση γνώσης ως ένα σύνολο
εννοιών, σχέσεων και ιδιοτήτων, µπορεί να χρησιµοποιηθεί για συλλογιστική (εξαγωγή συµπερασµάτων ή
νέας γνώσης) και για την δοµηµένη περιγραφή γνώσης ενός πεδίου ενδιαφέροντος. Οι οντολογίες
χρησιµοποιούνται κυρίως στην Τεχνητή Νοηµοσύνη, στον Σηµασιολογικό Ιστό, στη Βιοπληροφορική, και σε
άλλους κλάδους, ως µια µορφή αναπαράστασης της γνώσης. Η χρήση οντολογιών επιτρέπει την
σηµασιολογική εύρεση πληροφοριών βάσει καθορισµένων κριτηρίων, ενώ δεν περιορίζει το βάθος της
αναπαράστασης της γνώσης και έχει τη δυνατότητα συνεχούς επικαιροποίησης. Συµπερασµατικά, λοιπόν, οι
οντολογίες χρησιµοποιούνται για να περιγράψουν ένα συγκεκριµένο τοµέα. Οι όροι και οι σχέσεις τους
ορίζονται εµφανώς στον τοµέα αυτό, ενώ υπάρχει κάποιος µηχανισµός και κάποια µεθοδολογία για την
οργάνωση των όρων αυτών (π.χ. µία ιεραρχική δοµή χρησιµοποιεί τις σχέσεις IS-A ή HAS-A). Είναι
σηµαντικό, σε κάθε περίπτωση υλοποίησης οντολογιών, να προηγείται µία συµφωνία µεταξύ εκείνων που θα
χρησιµοποιήσουν την οντολογία, ώστε να παραµένει σταθερή η έννοια των όρων. Η ωφελιµότητα από την
χρήση των οντολογιών στην υγεία είναι εµφανής από την εκτεταµένη χρήση τους [45-50].

3.8 Συµπεράσµατα
Ο παραγόµενος όγκος από δεδοµένα στο χώρο της υγείας είναι ίσως από τους µεγαλύτερους. Παρόλα αυτά
είναι εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να διαχειριστεί και εκµεταλλευτεί όλη αυτή την αποθηκευµένη
πληροφορία. Ταυτόχρονα όµως, η ανάγκη για αξιόπιστη πληροφόρηση είναι επιτακτική για την παροχή
ποιοτικών υπηρεσιών υγείας από τους επαγγελµατίες του χώρου. Η χρήση των υπολογιστών στην καθηµερινή
πράξη έχει σηµαντικά πλεονεκτήµατα, όπως για παράδειγµα η καλύτερη δόµηση των αποθηκευµένων
πληροφοριών. Η απαίτηση για δυνατότητα επεξεργασίας των αποθηκευµένων πληροφοριών σε συνδυασµό µε
την ολοένα και µεγαλύτερη υιοθέτηση ηλεκτρονικών φακέλων υγείας και άλλων παρόµοιων εφαρµογών,
οδήγησε στην ανάγκη για κωδικοποίηση. Η χρήση των κωδικών µπορεί και συνδυάζει επίσης την χρήση
συνωνύµων και ακρωνυµίων, ενώ µπορεί να επιτρέψει και λέξεις-κλειδιά για να περιγραφεί για παράδειγµα
µια ιδέα σε ένα ιατρικό αρχείο. Ταυτόχρονα, εξασφαλίζει ότι η συγκεκριµένη έννοια που αντιπροσωπεύεται
από τον κωδικό θα είναι ενιαία για όλους τους χρήστες. Αυτό µε την σειρά του έχει ως αποτέλεσµα την
συνοχή στην εισαγωγή των δεδοµένων και στην αξιοπιστία των εκθέσεων. Η σαφήνεια αυτή αυξάνει
εποµένως την ποιότητα της φροντίδας, ενώ διευκολύνει την ακριβή και ταχεία ανάκτηση των απαιτούµενων
πληροφοριών. Για παράδειγµα, µε τη χρήση κωδικών είναι πλέον εύκολο για κάποιον να αναζητήσει και να
βρει όλους τους ασθενείς που έχουν περάσει µια συγκεκριµένη ασθένεια ανεξάρτητα από το πώς
περιγράφεται στον ιατρικό τους φάκελο. Επιτρέπεται επίσης η εύκολη χρονολογική αποτύπωση και σύγκριση
δεδοµένων και πληροφοριών.
Παρόλα αυτά, η κωδικοποίηση µπορεί να έχει και κάποια µειονεκτήµατα. Για παράδειγµα, απαιτεί το
χρήστη να σκέφτεται µε διαφορετικό τρόπο και µε συγκεκριµένους όρους όταν προσπαθεί να περιγράψει ένα
πρόβληµα. Τα συστήµατα κωδικοποίησης θα πρέπει εποµένως να είναι αρκετά ευέλικτα, ώστε να επιτρέπουν
την ευελιξία που απαιτείται από πλευράς χρήστη ενώ παράλληλα να εξασφαλίζουν την ακριβή ερµηνεία των
καταχωρηµένων πληροφοριών από άλλους χρήστες. Αυτό πιθανόν να δυσκολεύει αρχικά τους χρήστες και να
καθιστά µια προϋπάρχουσα εργασία πιο χρονοβόρα, αλλά τα οφέλη από την υιοθέτηση τέτοιων λύσεων είναι
πολλαπλά. Τα σηµερινά συστήµατα κωδικοποιούν επιτυχώς όχι µόνον θέµατα που άπτονται της διάγνωσης,
αλλά και λεπτοµέρειες σε ιατρικά αρχεία, σε φάρµακα και συνταγογραφήσεις, σε θεραπευτικές µεθόδους,
παράγοντες κινδύνου, αποτελέσµατα, οικογενειακό ιστορικό, κ.ά. Έτσι είναι δυνατή η άµεση και αυτόµατη
επεξεργασία όλων αυτών των πολύπλοκων και πολυσύνθετων δεδοµένων µε τη χρήση των υπολογιστών. Με
την χρήση της κωδικοποίησης δίνεται η δυνατότητα να υπάρχουν άµεσες προειδοποιήσεις π.χ. σχετικά µε
αλλεργίες από τη χορήγηση συγκεκριµένων φαρµακευτικών ουσιών, αντενδείξεις, παρενέργειες µε άλλες
θεραπείες, κ.ο.κ. Με την υιοθέτηση τέτοιων λύσεων αναβαθµίζεται εποµένως η ποιότητα των παρεχόµενων
υπηρεσιών από τους ιατρούς. Για τη διευκόλυνση και την πιο αποτελεσµατική αναζήτηση, τα περισσότερα
συστήµατα ταξινόµησης χρησιµοποιούν ιεραρχική δοµή.

Η ταξινόµηση από την άλλη, είναι µια µέθοδος που τοποθετούνται οι κωδικοί µε δοµηµένο τρόπο ώστε να
έχει νόηµα. Μια καλή ταξινόµηση επιτρέπει τη διαχείριση των δεδοµένων µέσα από οµάδες κωδικών και όχι
απλά µε τη χρήση συγκεκριµένων ατοµικών κωδικών. Το επίπεδο εξειδίκευσης που απαιτείται από κάθε ένα
από τα συστήµατα ταξινόµησης ποικίλλει σηµαντικά. Ιδανικά θα έπρεπε να υπάρχει ένα καθολικό σύστηµα
κωδικοποίησης το οποίο θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των εµπλεκοµένων στο χώρο της υγείας
ακόµη και αν υπάρχουν αντικρουόµενα «συµφέροντα». Κάτι τέτοιο όµως δεν είναι εφικτό. Για παράδειγµα,
ένα σύστηµα που ταξινοµεί τις ασθένειες σε µεγάλες/ευρείες µόνον κατηγορίες ή κλάσεις (π.χ. πεπτικό,
καρδιαγγειακά, κ.ο.κ.), δεν έχει µεγάλη χρησιµότητα για κάποιον ιατρό που επιθυµεί να καταγράψει
περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε το συµβάν της υγείας ενός ασθενή. Σε αντίθεση µε αυτό, οι
λεπτοµέρειες σχετικά µε έναν ασθενή έχουν µικρή χρησιµότητα όσον αφορά τον ευρύτερο σχεδιασµό για την
παροχή υπηρεσιών υγείας. Για αυτό το λόγο πολλές φορές χρησιµοποιούµε πολλά διαφορετικά συστήµατα
προκειµένου να επιτύχουµε το επίπεδο της λεπτοµέρειας που θέλουµε, συνδυάζοντάς τα όταν αυτό είναι
εφικτό. Σε αυτή την διαδικασία, απαιτείται η αντιστοίχιση του πιο λεπτοµερούς συστήµατος στο λιγότερο
λεπτοµερές. Αυτό οδηγεί φυσικά στην αντιστοίχιση π.χ. µιας οµάδας κωδικών ή πολλαπλών επιµέρους
κωδικών, από το πιο πολύπλοκο σύστηµα, σε έναν κωδικό στο άλλο. Τέλος, για την αποτελεσµατική
ανάκτηση των δεδοµένων θα πρέπει και οι ηλεκτρονικοί ιατρικοί φάκελοι να δοµούνται κατάλληλα, ώστε να
επιτρέπουν στον υπολογιστή να αναγνωρίζει το σωστό όρο ή κωδικό. Για παράδειγµα, ο όρος «καρκίνος
προστάτη» έχει πολύ διαφορετική σηµασία αν βρίσκεται στην ενότητα του ιατρικού φακέλου του ασθενή µε
τίτλο «οικογενειακό ιστορικό» για την πορεία της υγείας του. Γίνεται εύκολα αντιληπτό εποµένως, πως η
ανάκτηση των δεδοµένων από έναν ιατρικό φάκελο απαιτεί την ταυτόχρονη διασταύρωση του τµήµατος του
φακέλου από το οποίο εξάχθηκαν.
Τα συστήµατα ταξινόµησης υιοθετούνται όλο και περισσότερο σε όλο τον κόσµο, ιδιαίτερα όπου
χρησιµοποιούνται µηχανογραφηµένα ιατρικά αρχεία και φάκελοι ασθενών. Τα πλεονεκτήµατα είναι πλέον
εµφανή, σύµφωνα µε τα όσα αναλύθηκαν στο παρόν κεφάλαιο. Οι συνέπειες από την µετέπειτα χρήση των
κατάλληλων κωδικοποιήσεων και ταξινοµήσεων είναι τεράστιες και µε πολύπλευρα οφέλη για όλους τους
εµπλεκόµενους φορείς στο σύστηµα υγείας. Η επίτευξη της διαλειτουργικότητας, είναι ένα από τα
απαιτούµενα σηµεία για όλα τα συστήµατα κι εφαρµογές υγείας και η σωστή κωδικοποίηση και ταξινόµηση,
µε την παράλληλη και κατάλληλη χρήση κοινά αποδεκτών προτύπων, µπορούν να βοηθήσουν τα µέγιστα
προς αυτό τον στόχο.
 Βιβλιογραφικές Αναφορές Κεφαλαίου

[1] European Commission, “eHealth Action Plan 2012-2020 - Innovative healthcare for the 21st century”,
COM (2012), 736 final, Brussels, 6. Dec., 2012.
[2] EIF, “Article 2 of Decision No 922/2009/EC of the European Parliament and of the Council of 16
September 2009 on interoperability solutions for European public administrations”, (ISA) OJ L 260, p.
20, 3 Oct., 2009.
[3] European Commission, “European Interoperability Framework (EIF) for European public services”, COM
(2010), 744 final. Brussels, 16 Dec., 2010. Annex 2 to the Communication from the Commission to the
European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee
of Regions “Towards interoperability for European public services”, 2010. [Online]. Available:
http://ec.europa.eu/isa/documents/isa_annex_ii_eif_en.pdf. [Accessed: 15 May 2015].
[4] Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Οδηγία 2011/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συµβουλίου της 9ης Μαρτίου 2011 περί εφαρµογής των δικαιωµάτων των ασθενών στο πλαίσιο της
διασυνοριακής υγειονοµικής περίθαλψης, 2011. [Online]. Available: http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:088:0045:0065:el:PDF. [Accessed: 15 May
2015].
[5] Official Journal of the European Union, Commission Recommendation of 2 July 2008 on cross-border
interoperability of electronic health record systems (notified under document number C(2008) 3282)
(2008/594/EC), 2008. [Online]. Available: http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:190:0037:0043:EN:PDF. [Accessed: 15
May 2015].
[6] Council of the European Union, Council Conclusions on Safe and efficient healthcare through eHealth
2980th Employment, Social Policy, Health and Consumer Affairs Council meeting Brussels, 1
December 2009, [Online]. Available:
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/111613.pdf. [Accessed: 19
April 2015].
[7] eHealth Governance Initiative, Memorandum of Understanding between the United States department of
health and human services and the European Commission on cooperation surrounding health related
information and communication technologies, 2010. [Online].Available:
http://www.ehgi.eu/default.aspx. [Accessed: 3 May 2015].
[8] http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/cf/dae/document.cfm?doc_id=1784. [Accessed: 15
May 2015].
[9] European Commission, Brussels, 16.12.2010 COM(2010) 744 final Communication from the Commission
to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee, the
Committee of the Regions Towards interoperability for European public services, 2010. [Online].
Available: http://ec.europa.eu/isa/documents/isa_iop_communication_en.pdf. [Accessed: 3 May
2015].
[10] Official Journal of the European Union, Directive 2011/24/EU of the European Parliament and of the
Council of 9 March 2011 on the application of patients’ rights in cross-border healthcare, 2011.
[Online].Available: http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:088:0045:0065:EN:PDF. [Accessed: 3 May
2015].
[11] Ec.europa.eu., “European Standards - Commission, Growth”, 2015. [Online]. Available:
http://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/. [Accessed: 9 May 2015].
[12] European Commission, Digital Agenda for Europe, “Connecting Europe Facility”, 2015. [Online].
Available: https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/connecting-europe-facility/. [Accessed: 9 May
2015].
[13], European Commission, Digital Agenda for Europe, “Have your say on geo-blocking and the role of
platforms in the online economy”, 2015. [Online]. Available:
http://ec.europa.eu/information_society/apps/projects/factsheet/index.cfm?project_ref=270941.
[Accessed: 9 May 2015].
[14] CEN/TC 251 Business Plan 2015 – 2018, Executive Summary, 2015. [Online]. Available:
http://standards.cen.eu/BP/6232.pdf. [Accessed: 9 May 2015].
[15] Ec.europa.eu., “European Commission ISA”, 2015. [Online]. Available:
http://ec.europa.eu/isa/index_en.htm. [Accessed: 9 May 2015].
[16] Hl7.org, “Health Level Seven International”, 2015. [Online]. Available: http://www.hl7.org. [Accessed: 9
May 2015].
[17] P.K. Sinha, G. Sunder, P. Bendale, M.D. Mantri, A.C. Dande, Electronic Health Record. Standards,
Coding Systems, Frameworks and Infrastructures, Wiley-IEEE Press, Nov., 2012, ISBN 978-1-118-
47966-7.
[18] Openhr.org, “openEHR”, 2015. [Online]. Available: http://www.openehr.org/. [Accessed: 9 May 2015].
[19] Health Level Seven International, “Clinical Document Architecture, R2”, 2015. [Online]. Available:
http://www.hl7.org/implement/standards/product_brief.cfm?product_id=7. [Accessed: 9 May 2015].
[20] WHO, “International Classification of Diseases (ICD)”, 2015. [Online]. Available:
http://www.who.int/classifications/icd/en/. [Accessed: 12 May 2015].
[21] Ihtsdo.org, “International Health Terminology Standards Development Organisation”, 2015. [Online].
Available: http://ihtsdo.org/snomed-ct/. [Accessed: 26 February 2015].
[22] K. Krippendorff, Content Analysis: An introduction to its methodology, Newbury Park, C.A: Sage, 1980.
[23] CEN & CENELEC, “European Standardization: Healthcare – CEN & CENELEC sectors”, 2015.
[Online]. Available: http://www.cencenelec.eu/standards/Sectors/healthcare/Pages/default.aspx.
[Accessed: 26 February 2015].
[24] American National Standards Institute, “Overview of the U.S. Standardization System”. 2015. [Online].
Available: http://www.ansi.org/about_ansi/introduction/introduction.aspx?menuid=1. [Accessed: 9
May 2015].
[25] Din.de, “DIN – German Institute for Standardazation”, 2015. [Online]. Available: http://www.din.de/en.
[Accessed: 9 May 2015].
[26] StandardsPortal.org, “Resources: Standards Developing Organizations (SDOs)”, 2015. [Online].
Available: http://www.standardsportal.org/usa_en/resources/sdo.aspx. [Accessed: 12 March 2015].
[27] Dicom.nema.org, “Digital Imaging and Communications in Medicine Homepage”, 2015. [Online].
Available: http://dicom.nema.org/. [Accessed: 29 May 2015].
[28] I.M. Moriyama, R.M. Loy, A.H.T. Robb-Smith, History of the statistical classification of diseases and
causes of death, H. M. Rosenberg, D. L. Hoyert, Eds., Hyattsville, MD: National Center for Health
Statistics, 2011.
[29] WHO, “International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)”, 2014. [Online].
Available: http://www.who.int/classifications/icf/en/. [Accessed: 9 May 2015].
[30] WHO, “How to use the ICF: A practical manual for using the International Classification of Functioning,
Disability and Health (ICF)”, Exposure draft for comment, Geneva: WHO, Oct., 2013.
[31] Family Medicine Research Centre, “Users Guide ICPC-2 PLUS”, Family Medicine Research Centre,
University of Sydney in co-operation with World Organization of Family Doctors (WONCA),
 [Online]. Available: http://sydney.edu.au/medicine/fmrc/icpc-2-plus/end-
users/PC_UserGuide_Web2007.pdf. [Accessed: 10 January 2015].
[32] Globalfamilydoctor.com, “WONCA Homepage”, 2015. [Online]. Available:
http://www.globalfamilydoctor.com/. [Accessed: 10 May 2015].
[33] J. Schreyögg, T. Stargardt, O. Tiemann, R. Busse, “Methods to determine reimbursement rates for
diagnosis related groups (DRG): a comparison of nine European countries”, Health Care
Management Science, vol. 9, no. 3, pp. 215-223, 2006.
[34] R. Busse, A. Geissler, W. Quentin, M. Wiley, Eds., Diagnosis-Related Groups in Europe. Moving
towards transparency, efficiency and quality in hospitals, European Observatory on Health Systems
and Policies Series, Open University Press, McGraw-Hill Education, 2011, ISBN-13: 978-0-33-
524557-4.
[35] Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, «Κλειστά Ενοποιηµένα Νοσήλια και Ηµερήσιο Νοσήλιο στο ΕΣΥ»,
ΦΕΚ946/27-03-2012.
[36] Kenicd.e-healthnet.gr, «Εφαρµογή των Κλειστών Ενοποιηµένων Νοσηλίων (ΚΕΝ) του Ε.Σ.Υ», 2012.
[Online]. Available: http://kenicd.e-healthnet.gr/. [Accessed: 23 May 2015].
[37] Loinc.org, “LOINC Homepage”, 2015. [Online]. Available: http://loinc.org/. [Accessed: 9 May 2015].
[38] WHO, Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology, Guidelines for ATC classification and
DDD assignment 2014, Oslo, 2013, ISBN 978-82-8082-596-4.
[39] WHO, “International Classification of Health Interventions (ICHI)”, 2015. [Online]. Available:
http://www.who.int/classifications/ichi/en/. [Accessed: 24 February 2015].
[40] WHO-FIC Family Development Committee, “Alpha version of the International Classification of Health
Interventions (ICHI)”, 2012 WHO-FIC Network Annual Meeting, Brazil, 13-19 Oct., 2012.
[41] Ncpdp.org, “NCPDP Homepage”, 2015. [Online]. Available: http://www.ncpdp.org/. [Accessed: 10 May
2015].
[42] J.J. Harrington, “IEEE P1157 MEDIX: A Standard for Open Systems Medical Data Interchange”, Annals
of the New York Academy of Sciences, vol. 670, pp. 116-126, 1992. [Online]. doi: 10.1111/j.1749-
6632.1992.tb26081.x. [Accessed: 12 May 2015].
[43] U.S. National Library of Medicine, “Medical Subject Headings (Mesh)”, 2015. [Online]. Available:
http://www.nlm.nih.gov/mesh/. [Accessed: 9 June 2015].
[44] U.S. National Library of Medicine, “Unified Medical Language System (UMLS)”, 2015. [Online].
Available: http://www.nlm.nih.gov/research/umls/. [Accessed: 29 May 2015].
[45] Y. Koumpouros, G.L. Nicolosi, M. Martínez-Sellés, “Critical success factors for establishing a
multidisciplinary health community knowledge management system using internet-based ICTs: the
cardiology paradigm”, International Journal of Healthcare Technology and Management, vol. 7,
no.3/4, pp. 283-302, 2006.
[46] J. Fernández, M. Martínez-Selles, C.J. Correal, M.T. Arredondo, G.L. Nicolosi, Y. Koumpouros, E.
Martinelli, “Self-Maintained Collaborative and Multidisciplinary System for Knowledge Management
in Cardiology”, Computers in Cardiology, vol. 31, pp. 597-600, 19-22 September 2004. [Online].
Available: doi: 10.1109/CIC.2004.1443009. [Accessed: 9 May 2015].
[47] J. Fernández, M.T. Arredondo, Y. Koumpouros, M. Martinez, G.L. Nicolosi, E. Martinelli, “Modelling of
multidisciplinary knowledge in cardiology by the use of a domain ontology”, Proceedings of the 65o
Congresso Nazionale della Societa Italiana de Cardiologia, 11-15 December 2004, Rome, Italy.
[48] C. Puri, K. Gomadam, P. Jain, P.Z. Yeh, K. Verma, “Multiple Ontologies in Healthcare Information
Technology: Motivations and Recommendation for Ontology Mapping and Alignment”, ICBO:
International Conference on Biomedical Ontologies, Working with Multiple Biomedical Ontologies
Workshop, 26 July 2011, Buffalo, NY, USA.
[49] B. Smith, M. Brochhausen, “Establishing and Harmonizing Ontologies in an Interdisciplinary Health
Care and Clinical Research Environment”, in B. Blobel, P. Pharow and M. Nerlich, Eds., eHealth:
Combining Health Telematics, Telemedicine, Biomedical Engineering and Bioinformatics on the
Edge (Global Expert Summit Textbook, Studies in Health, Technology and Informatics, 134), IOS
Press, Amsterdam, pp. 219-234.
[50] O. Iroju, A. Soriyan, I. Gambo, “Ontology Matching: An Ultimate Solution for Semantic Interoperability
in Healthcare”, International Journal of Computer Applications (0975 – 8887), vol. 51, no.21, pp. 7-
14, August 2012.