FAQE 28

Cka nenkuptojme me UE ?

E drejta europiane ne kuptimin e ngushte perfshin teresine e normave juridike te organizatave

nderkombetare europiane e cila ka per baz kontratat mbi themelimin e ketyre bashkesive.

Ne kuptimin e gjere nenkuptohet e drejta e te gjithave organizatave internacionale evropiane

qe rezulton nga kontrata perkatese ndershteterore per themelimin e ketyre organizatave.

Si ndahen organizatat evropiane ne baze te funksionit qe kryejne?

E keto institucione ndershteterore ndahen ne baz te funksionit qe kane, ndahen ne organizata

ekonomike, politike, mbrojtje dhe sigurie

Cilat jane organet e Keshillit te Evropes?

organet e keshillit te evropes jane keshilli I ministrave dhe asambleja.

Me sa delegate perfaqesohet Shqiperia ne asamblene e keshillit te evropes?

Republika e shqiperise ka te drejte te perfaqesohet me 4 delegat ne asamblene e keshillit te

evropes.

Ku qendron dallimi ne mes te NATO dhe Bashkimit perendimor evropian?

Te dy organizata miren te jene organizatat me funksion mbrotje pra ushtarak. Nato kryesisht
eshte nje mase preventive perball rrezikut qe vinte ate koha nga bashkimi sovjetik dhe vendet
tjera komuniste e europes lindore. Bashkimi perendimor europian pploteson ne menyre shtese
bashkepunimin e shteteve europiane ne fushen e politikes se sigurise dhe rregullon kufizimin e
forcave tokesore dhe ajrore.

Cfare karakteri juridik ishin aktet perfundimtare te helsinkit?

Aktet perfundimtare te conferences per siguri dhe bashkepunim ne evrope pra te njohura si
aktet e helsinkut u nenshkruan nga te gjitha vendet europiane. Kjo nuk kishte karakterin juridik
ten je kontrate apo marveshje. Ato akte nuk ishin asgje tjeter veqse nje shprehje e vullnetit te
mire ku shtetet pjesmarrese deklaroheshin qe nepermjet kontakteve tjera te rregullta ta
thellojne bashkepunimin mes tyre.

Cilat jane burimet primare te se drejtes europiane?

Permbajne berthamen berthamore te se drejtes europiane. Kane nje rang me te larte

normative se burimet sekondare. Ato perbehen nga burimet e shkruara dhe te pashkruara
Te shkruara: perbehen nga kontratat themeluese dhe te drejtat themelore te cilat jane te
kodifikuara ne karten e te drejtave themelore te BE

Te pashkruara: parimet themelore te drejtesise dhe e drejta zakonore e BE

Burimet sekondare?

Kane nje rang me te ulte, miratohen ne baze te kontratave themeluese. Keto jane ne harmoni
me burimet primare. Hyjne: rregullore,udhezimet,vendime,rekomandime,mendimet.

Cilat nga burimet te drejtes europiane kane fuqi me te madhe juridike dhe pse?

Burimet primare te se drejtes evropiane kane nje rang me te larte juridik ne raport me burimet
sekondare, nga kjo rrjedh se burimet sekondare mund te jene vetem atehere te velfshme kur
ato qendrojne ne harmoni te plote me burimet pprimare.

Cka nenkuptojme me zbatimin direct ten je akti juridik te bashkimit europian?

Zbatimi direct I aktit juridik te BE eshte kur akti juridik duhet te veproj drejtperdrejt dhe te kete
fuqi te ndikoj nga te gjitheve qe iu paraqitet ,pra dmth veprimin e tij dhe krijimin e efektit

Cka nenkuptojme me detyrushmerine dhe jodetyrushmerine e akteve te organeve te BE?

Detyrushmeria eshte krijimi I efektit juridik ndersa jodetyruhmeria enuk eshte akti I till I
detyrushem, mundet me qen zbatim I vullnetshem

Ne cilat raste munden direktivat te gjejne aplikushmerine e drejtperdrejte?

Direktivat munden te gjejne zbatushmeri te drejtperdrejt ne rastet e rendesishme ne punen e

BE dhe veprimtarne e saj qe sit e tilla duhet patjeter te zbatohen.

Aktet juridike qe nxirren nga institucionet e UE jane:

Rregullore,udhezime,vendime,rekomandime dhe mendime.

FAQE 40

Cila eshte arsyja per themelimin e BE per thengjill dhe celik?

Qellimi kryesor ka qene qe prodhimin gjerman te thengjillit dhe celikut I cili kishte nje
domethenie te madhe ushtarake dhe ekonomike, per tta vene nen kontroll nderkombetar.

Cka parashihej ne kontraten mbi Bashksine ekonomike europiane?

Krijimi I kesaj bashkesia kishte per qellim krijimin e nje tregu te perbashket te pergjithshem, nje
stabilitet ne rritje. Permirsim gjithnje e me te shpejt te nivelit te jetes dhe mardhenieve te
ngushta te shteteve qe marin pjes ne te etj.

Cka parashihet ne kontraten mbi BE per energji berthamore?

Qellimi I krijimit te kesaj bashkesie apo organizate europiane eshte qe ne kete menyre te
mundesohet krijimi I premisave te nevojshme per lindjen dhe rritjen e shpejte te industries
berhtamore, per rritjen e standardit jetesor ne shtetet anetare si dhe zhvillimin e shkembimeve
ne kete drejtim me vendet tjera.

Numero disa prej qellimeve per arritjen e te cilave eshte themeluar BE?

Njera prej tyre mund te jet edhe arsyeja qe BE me 27 apo edhe me meshum anetar te jete sa
me funksional eshte parashtruar nevoja e nje reforme substanciale te kontratave themeluese,
sidomos kur kemi parasysh se kontratat themeluese fillimisht ishin perpiluar vetem per 6
sshtete anetare te bashksive europiane.

Cilat vendime themelore I permban kontrata e nices?

Kontrata e nices kryesisht ka sjell ndryshime lidhur me institucionin e Komisionit europian qe

permbajne ne vete dhe nje perforcim te kompetencave te kryetarit te komisionit si dhe nr e
anetareve te komisionit.

Cilat ndryshime I solli marveshja e lisabones?

- Shuarja e sistemit te tri shtyllave te BE

- BE si trashegimtar I bashkesise europiane
- Obligueshmeria e kartes se te drejtave themelore te BE
- Posti I presidentit te keshillit evropian
- Perforcimi I inciatives qytetare ne vendimmarje etj.

Organet e BE?

Parlamenti europian,keshilli europiann, keshilli I BE, komisioni europian, gjykata e larte

europiane e drejtesise, gjykata e llogarive.

FAQE 47

Cka nenkuptojme me nocionin e supranacionalitetit?

Supranacionaliteti nenkupton fuqine dhe hierarkine me te larte qe e kane institucionet e UE ne
raport me institucionet e vendeve anetare te UE andaj dhe vendimet qe I nxjerrin keto
institucione jane te zbatushme dhe te obligueshme per vende anetare te UE.

Cfare domethenie ka supranacionaliteti per BE?

BE eshte nje organizate e themeluar ne baze te principit te supranacionalitetit. Kjo veqori e

supranacionalitetit e dallon BE prej organizatave tjera nderkombtare siq jane: organizata per
siguri dhe Bashkpunim europian, organizata e kombeve te bashkuara etj.

Si cfare rendi juridik eshte per tu definuar BE?

BE kemi te bejme me nje forme te re lidhjesh shtetesh e cila per tu rendit ne mes ten je shteti
ne kuptimin tradicional dhe nje organizate nderkombetare. E nga kjo eshte per tu konkluduar
se BE eshte nje rend juridik I veqant “sui generis”. BASHKIMI EUROPIAN PRA ESHTE NJE LIDHJE
E VEQANTE SHTETESH ME REND TE VETIN JURIDIK QE DERI ME TANI NUK KA NJOHUR E DREJTA
NDERKOMBETARE.

Si ndahet aftesia kontraktuese e BE dhe cka nenkkuptojme me te ne vecanti?

Aftesia kontraktuese e BE ndahet ne ate nderkombetare dhe private.

Nderkombetare: nga kjo rrjedh se BE eshte bartes I te drejtave dhe detyrimeve nderkombetare
dhe se perkohsisht mundet te lidhe kontrata nderkombetare.

Private: BE nepermjet komisionit ka aftesi kontraktuese private . sipas kesaj dispozite BE ne te

gjitha shtetet anetare ka karakterin e nje personi juridko-shqeor dhe lidhur me kete ajo eshte
shprehimisht e autorizuar qe te tregtoje me pasuri te tundshme dhe te patundshme si dhe
paraprakisht te jet pale ne konflikt para gjykate.

Cilat jane kriteret e kopehages, dhe cka perfshijne ato?

Kriteri politik: perfshijne stabilitetin institucional, rendin demokratik te shtetit ligjor,

respektimin e te drejtave themelore te njeriut si dhe mbrotjen dhe respektimin e pakicave

Kriteri ekonomik: nenkuptojme nje ekonomi funksionale te tregut, e cila do te jete ne gjendje te
perballet me presionin e konkurences dhe forcave te tregut te BE. Pra nje ekonomi e tregut-
konkurente ne tregun e perbashket te BE.

Kriteri juridik( acquis communautaire)- perfshin aftesine e nje shteti anetar qe detyrimet dhe
synimet qe sjell me veti anetaresimi ne BE te meren persiper, cka do te thore pervetesimi I
legjislacionit te BE.
A eshte e mundshme dalja nga BE?

Dalja nga BE eshte bere me hyrjen ne fuqi te marveshjes se lisabones, ku percaktohet se nje
shtet anetar mundet ne harmoni me dispozitat e veta kushtetuese te marr vendim per te dalur
nga BE. Shteti qe deshiron ted al nga BE duhet qe kete qellim te vetin ti kumtoj KESHIllit
europian. Qe nga dita e daljes ten je shteti anetar nga BE kontratat themeluse nuk gjejne
zbatushmeri per shtetin perkates. Kontatat themeluese munden te gjejne zbatushmeri deri
maksimalisht dy vite mbas dates se daljes nga BE te shtetit anetar. Mirepo edhe pas daljes
shteti anetar mund te kerkoj prap anetaresimin.

Kush mund te bej suspendimin e nje shteti anetar?

Suspendimin nga nje shtet anetar mund ta bej keshilli me shumic votash dhe me miratim te
parlamentit europian, kur konstaton se ekziston rreziku I nje shklje te rende konrekte te
parimeve te kontrates themeluse nga ana e nje shteti anetar.

Ne cilat raste mundet te behet suspendimi I nje shteti anetar?

Keshilli eshte I autorizuar qe me shumice te kualifikuar votash ta bej suspendimin e te drejtave

te caktuara te cilat I takojne shtetit anetar ne baze te perdorimit te kesaj kontrate. Se cilat te
drejta jane per tu suspenduar mbetet kompetenc e keshillit.

Faqe 68

1. Si jane bere fillimisht zgjedhjet per parlamentin europian?

Deputetet e parlamentit europian zgjedhen per nje mandate 5vjeqar qe do te thore periudha
legjislative e parla europian zgjat 5 vjet.

2 Cilat jane funksionet e parla. Europian?

Parla europian ka funksione te ndryshme te cilat ne baz te karakterit qe kane ndahen ne tri
grupe : perfaqesimi I popujve te shteteve anetare, transmetimi I legjitimitetit demokratik dhe
ekuilibrimi I forcave.

3 Si ndahen kompetencat e parla. Europian?

Ai ushtron pushtetin legjisslativ ne bashkepunim me keshillin e ministrave

Miraton buxhetin e BE

Ushtron kontroll demokratik mbi institucionet tjera te be-se

Miraton marveshje te rendesishme nderkombetare.

4 A mundet parlamenti eruopian ti kontrolloj organet ekzekutive te bashkimit europian

Me kompetenca per kontroll politik eshte per tu nenkuptuar e drejta e parlamentit europian
per kontroll te organeve ekzekutive te BE. Po ashtu eshte nga e drejta nacionale vetekuptohet
qe e drejta e kontrollit te organeve ekzekutive eshte njera prej funksioneve themelore ten je
parlamenti.

5 Si I mer vendimet parlamenti europian

Parla europian vendimet e veta ne pergjithesi I mer me shumica te votave, derisa nuk eshte
percaktu ndryshe ne kontraten themeluese.

8 Cfare konsekuence ka per komisionin shpallja e mosbesimit nga ana e parla europian?

Vendimi per mocionin e mosbesimit duhet te miratohet me shumice te dyfishte. Lidhur me kete
kerkesa duhet te paraqitet me shkrim te kryetari I parlamentit dhe duhet te tiitullohet si
kerkese per shpalljen e mosbesimit. Si dhe duhet te permbaj nje arsyetim perkates.

9 Ka te drejt parla europian ta emeroj komisionin?

Per dallim nga parlamentet kombetare te cilat kane te drejte te emeroojne nje qeveri te re,
parlamenti europian nuk ka competence te emeroj te emeroj nje komision te ri ne vend te atij
qe sapo ka dhene doreheqje kolektive.

10. Kur mundet ti mbroj te drejtat e veta parla europian pran gjykates se larte europiane te
drejtesise?

Parla europian ka te drejte te padise prane gjykates se larte evropiane te drejtesise, ne rast se
organet e bashkesise evropiane nepermjet ten je akti juridik I kane shkele te drejtat e tij.

11.Cka nenkuptojme me imunitetin dhe indemnitetin e delegateve te parla europian?

Deputetet e parla europian gezojne imunitet dhe indemnitet diplomatic

Imuniteti: I siguron atyre mbrojtje nga ndejkja penale e organeve perkatese.

Indemniteti: e garanton ne te kunderten nje mandat te lire dhe te pavarur te deputeteve tee
parla europian.

12. Kush e nxjerr rregulloren e punes te parla europian?

Parlamenti europian si qdo parlament tjeter rregullat per kryerjen e aktivitetit te vet te jashtem
dhe te brendshem I ka te percaktuara ne rregulloren e vet te punes. Parlamenti e ncjerr vet
rregulloren e punes.

14. Per cfar arsye nuk jane te perfaqesuara ne menyr prorpocionale shtetet anetare ne parla
europian?

Ne parla europian perfaqesimi behet ne menyre degresive proporcionale kun je shtet anetar I
BE perfaqesohet me se paku 6 dhe me shumti me 96 anetar ne parla europian.

15.Kush mundet tua marr mandatin delegateve te parlamenti europian

Anetaret e parlamentit europian e ushtrojne ne menyre te lire dhe te pavarur mandatin e tyre.
Kjo do te thote se ata I nenshtrohen vetem ndergjegjes se vet dhe se mandatin e tyre nuk
mundet tua merr as parlamenti naacional as partia te ciles ata I takojne as qeveria kombetare e
as keshilli I ministrave te BE.

16. Si ndahen kompetencat e parla europian sipas karakterit qe kane

Sipas karakterit qe kane kompetencat ndahen ne 5 lemi te ndryshme si kompetencat

legjislative, buxhetore, kontrolli politik, funksioni keshilldhenes dhe pjesemarrja ne zgjedhjen e
presidentit te komisionit europian.

FAQE 85.

Sa anetar I ka keshilli

Keshilli eshte nje organ I BE ne te cilin qeverite e shteteve anetare dergojne nje perfasqesues te
vetin I cili eshte I autorizuar te veproj ne emer te qeverise te shtetit qe ai perfaqeson. Se kush
eshte anetar qeverie e percaktohjne normat kushtetuse te shteteve anetare.

Cfare statusi kane perfaqesusit e shteteve anetare te keshillit

Sa I perket perfaqesueve te shteteve anetare ne keshill eshte per tu theksuar se ata jane te
varur nga direktivat e qeverive apo ministrave te vet ne baze te normave kushtetuese nacionale
edhe pse shtetet anetare jane te obliguaara te siggurojne funksionimin e keshillit sipas parimit
te subsidiaritetit.

Ne cfare baze behen perjashtime sa I perket statusit te anetareve te keshillit

Kush e kontrollon veprimtarin e keshillit

Keshilli mund te inicoje prane gjykates se larte evropiane te drejtesise kontrollin e ligjshmerise
te akteve juridike te nxjerrura nga organet tjera te BE. Keshilli mund te ushtroj kontroll mbi
komisionin kur nje anetar I komisionit nuk I ploteson kushtet qe te ushtroj postin e vet apo kur
ai ka bere shkelje te rende te normave te se drejtes evropiane. Ne keto raste me kerkes te
keshillit gjykata e larte evropiane e drejtesise e shkarkon ate nga posti.

Numero disa prej detyrave te keshilit

Percakton interest strategjike te BE dhe te vijes politike te sigurise se jashtme si dhe kordinimi I
politikave me qelllim qe keshtu te arrihen qellimet e kontratave themeluse.

A ka keshilli kompetenc per kontroll?

Sa I perket kompetencave per kontroll, keshilli I posedon ato vetem ne raste te veqanta , kur kjo
gje atij I njiihet shprehimisht ne kontrata themeluese. Keshilli mund te inicoje prane gjykates se
larte evropiane te drejtesise kontrollin e ligjshmerise te akteve juridike te nxjerrura nga organet
tjera te BE. Keshilli mund te ushtroj kontroll mbi komisionin kur nje anetar I komisionit nuk I
ploteson kushtet qe te ushtroj postin e vet apo kur ai ka bere shkelje te rende te normave te se
drejtes evropiane. Ne keto raste me kerkes te keshillit gjykata e larte evropiane e drejtesise e
shkarkon ate nga posti.

Ne sa lloj procedurash I aprovon vendimet e veta keshilli

Vendimmarrja behet nepermjet procedurave si: me shumice votash, me shumic te kualifikuar

vothash dhe ne menyre unanime.

Cka permban kompromisi I luksemburgut dhe cfar konsekuenca juridike ka ai

Ne luksembur arrihet nje kompromis I cili parasheh qe ne rastet kur nje shtet anetar I keshillit
sa I perket aprovimit ten je ceshtjeje te caktuar e cila per te ka nje rendesi te veqante,
parashtron kerkesen qe vendimi te meret ne menyre unanime atehere shtetet anetare jane te
obliguara qe te konsultohen ndermjet veti deri sa te bien ne ujdi sa I perket aprovimit unanim
te ceshtjes perkatese. Konsekuencat e kompromisit te luksemburgut do te ishin praktikisht
fundi I principit te shumices se votave dhe futja e drejtes te vetos per secilin shtet anetar.

Nga kush perbeehet kshilli

Cka nenkuptojme me bartjen e votes per perfaqesim ne nje anetar tjeter

Eshte e mundshme qe nje anetar I keshillit ti barti apo ti delegoj voten e vet nje anetari tjeter
me qellim te perfaqesimit. Ky rregullim I mundeson ne njeren ane anetareve te keshillit qe te
lirohen nga pjesmarja e tyre ne seancat e keshillit.

Cilat jane detyrat e perfaqesusve te perhershem prane keshilit?

Anetaret e komisionit te perfaqesuesve te perhershem luajne rolin e ambasadoreve dhe jane te

varur nga direktivat e shtetve anetare nga ata vijne. Detyrat e perfaqesueve te erhershem te
shteteve anetare eshte me teper e natyres teknike dhe ka per qellim qe tua lehtsojne
formalitetet anetareve te keshillit.

Beje dallimin ne mes te keshillit( te BE), te keshillit evropian dhe keshillit te evropes.

Faqe 93

Nga kush perbehet komisioni evropian?

Aktualisht komision perbehet nga 27 anetar te cilet joformalisht quhen KOMISAR.

A jane te varur nga direktivat e qeverive te tyre anetaret e komisionit europian?

A mundet te pengoje parlamenti europian emerimin e nje shtetasi te vendeve anetare per
anetar te komisionit europian?

Parimisht keshilli I BE propozon nje kandidat nga mesi I shumices parlamentare. Parlamenti
europian e zgjedh nje kandidat te propozuar me shumic votash. Nese kandidati I propozuar nuk
zgjidhet ngga parla. Europian ateher keshilli I BE me shumic te kualifikuar te votave propozon
Brenda afatit njemujor nje kandidat tjeter.

Si ndahen detyrat dhe kompetencat e komisionit europian

Ne radhe te pare ka KE ka nje monopol te inciatives legjislative lidhur me nxjerrjen e akteve
juridike te BE. Poaashtu komisioni ka kompetenca ne sferen e perfaqesimit te jashtem te BE, ne
sferen e kontrollit te ligjshmerise te veprimeve te shteteve aneetare.

Cka permban kompetenca per kontroll e komisionit europian

Njera prej detyrave kryesore te komisionit europian eshte te kontrolloj perdorimin dhe
zbatimin e normave te kontratave themeluse nga ana e shteteve anetare te bashkimit europian

Cka nenkuptojme me te drejtat ekzekutive te komisionit euroian

Ne ato raste ne te cilat bashkesia europiane disponon te drejta ekzekutive, kjo gje ushtrohet
nga komisioni. Per kete asrsye komisioni eshte njekohsisht edhe nje organ administrativ.

FAQE 125

Si perbehet gjykata e larte europiane

Perbehet nga nje gjyqtar per qdo shtet anetar( qk do te thote nga 27 gjyqtar gjythsej)

Cfar funksioni ka ajo

Gjykata paraqet mbrojtesin themelor te se drejtes, shtyll e integrimit ne te cilen njekohsisht

zhvillohet e drejta e komuniteteve

Cilat jane detyrat dhe kompetencat e saj

Detyrat dhe kompetencat e gjykates se larte europiane jane qe te kontrolloj dhe siguroj
respektimn e se drejtes ne interpretimin dhe zbatimin e normave te percaktuara ne kontratat
themeluese nga ana e institucioneve legjislative dhe ekzekutive te BE si dhe te shteteve
anetare.

Kush ka legjitimitetin per ngritjen e padis lidhur me shkeljen e kontrates themelore

Ushtrimi I te drejtes se padise nga ana e shteteve anetare eshte I kushtezuar nga nje faz jo
gjyqesore e destinuar qe te bej percaktimin e kendveshtrimeve te paleve me qellim qe nje
vajtje ne gjykat te behen vetem ne rastin e ekzsitences se nje mosmarveeshje efektive midis
tyre. Nga kjo percaktohet qe nje shtet anetar duhet ti drejtohet komisionit europian para se te
bej nje padi kunder nje shteti tjeter anetar te bazuar mbi pretendimin e nje shkeljeje te
detyrimeve qe ketij te fundit I takojne ne kuader te kontratave themeluse.

Kush ka legjitimitetin per ngritjen e padis lidhur me annulimin e akteve juridike

Kush ka legjitimitetin per ngritjen e padis lidhur me mosveprimin e organeve te BE

Ne rastet e veqanta edhe personat juridik apo fizik munden te ngriten padi para gjykates se
larte europiane qe te vertetohet se Parla europian, keshilli europian, keshilli I BE, komisioni dhe
banka qendrore europiane duke mos ndermarr nje veprim pra duke mos nxjerre nje akt te
caktuar juridik ka shkelur dispozitat e kontratave themeluse. Se kur esht gjykata e larte
europianne kompetente ti shqyrtoj keto padi ne shkalle te pare, kjo varet ne rastin konkret nga
subjektet e procedures.

Cilat jane premisat qe justifikojne shperblimin e demit

Pershkruaj pushtetin paragjykimor te gjykates se larte europiane

Legjitimitetin per parashtrimin e kerkeses prane gjykates se larte europiane qe kjo te marr nje
vendim paragjykimor lidhur me njeren nga ceshtjet e percaktuara te kontrates themeluese e
kane vetem gjykatat e shteteve anetare.

Si mer vendimet e veta gjykata e larte europiane

Vendimet e gjykates se larte meren ne pergjithsi me shumicen e votave. Per te qene gjykata e
afte per te mar vendime ne kuader te senateve te medha eshte e nevojshme qe te jene te
pranishem ne séance te pakten 9 gjykates. Ndersa vendimet e plenumit te gjykates mjunden te
meren vetem kur ne sall jan te pranishem 15 gjykates.

Ku qendron dallimi ne mes te gjykates se larte europiane dhe gjykates se BE

Dallimi mes gjykates BE dhe gjykates se larte europiane qendron ne radhe te pare ne ate se
gjykata e BE nuk eshte organ I BE. Poashtu gjykata e BE eshte vetem gjykat e instances se pare.
Vendimet e gjykates se BE munden nen kushte te caktuara te apelohen prane gjykates se larte
europiane.

Cka jane gjykatat e fushlemive

Mundesia e themelimit te gjykatave te fushelemive te ndryshme eshte pare qysh me kontraten

e nices. Sipas kesaj parla europian dhe keshilli I BE ne procedure e rregullt legjislative munden
te themelojne gjykata te fushlemive te ndryshme te cilat jane kompetente ne instance te pare
per apdit e veqanta nga keto fushlemi.

FAQE 136

Prej kur gjykata e llogarive ka kualitetin e organit te Bashkimi europian>

Gjykata e llogarive e cila eshte njeheris organi I shtat dhe I fundit I BE , iu ka njohur cilesia e
organit te BE qysh nepermjet te kontrates se mastrihit gjegjesisht me hirjen e saj ne fuqi.

Prej sa anetareve perbehet gjykata e llogarive

Gjykata e llogarive perbehet nga nje shtetas per qdo shtet anetar te BE pra rrjedhimit 27
anetar.

Si zgjidhen ata dhe per qfar mandate

Anetar duhet te zgjidhet vetem personalitetet te cilat ne shtetet anetare jane apo
kan qene anetare te organeve perkatese per kontroll ose qe kane nje kualifikim specific per ate
funksion. Emerohen njezeri per nje mandate 6 vjeqar

Pershkruaj detyrat dhe kompetencat e gjykates se llogarive ne gjeresi?

Gjykata e llogarive kontrollon llogarine e te gjytha te hyrave dhe te dalurave. Kontrollon edhe te
gjitha te hyrat dhe te dalurat te institucioneve te themeluara nga BE. Sa I perket ushtrimit te
kontrollit te ligjshmerise dhe rregullsise te llogarive te kontrolluara, gjykata e llogarive I
raporton parla.europian dhe keshillit lidhur per kete. Pra pos tjerash eshte e nevojshme qe
gjykata e llogarive te kujdeset qe bilanci I llogarive te jete pozitiv.

Faqe 142

Cilat jane detyrat e pergjithshme te organeve ndihmese te bashkesise europiane dhe cfar
karakteri kane ato?

BE per permbushjen e detyrave me qellim te realizimit te synimeve te veta sa I perket idese per
integrim gjithe europian perveq organeve te percaktuara shprehimisht .. sherbehet edhe nga
organe tjera ndihmese apo keshildhenese siq jane; komiteti ekonomik dhe social , komiteti I
regjioneve dhe banka europiane per invesitme.
Si dhe nga kush perbehet komiteti ekonomik edhe social

Perbehet maksimalisht prej 350 anetareve. Perbehet nga perfaqesusit e gr te ndryshme te jete
ekonomike dhe sociale, e posaqerisht nga perfaqsusit e organizatave qe perfaqesojne
punemarsit dhe pundhensit, si dhe nga perfaqsusit e lemive te ndryshme profesinale dhe
kultturore. Per nje mandate 4 vjeqar nga keshilli I BE me nje vendim te marr nje zeri.

Cilat jane detyrat dhe kompetencat e tij

Sa I perket kompetencave te komitetit ekonomik dhe social , vlen te thkesohet se keshilli I be

ose komisioni europian jane te detyruara te konsultohen me komitetin ne rastet e parapara nga
kontrata themeluse

Cili eshte funkjsioni I tij

Ka funksion keshilldhenes. Parla europian, keshilli I BE, dhe komisioni europian ndihmohen nga
komiteti ekonomik e social ne ushtrimin e funksioneve te tyre.

Si dhe nga kush perbehet komiteti I regjioneve]

Nr I anetareve eshte I perbere maksimalisht prej 350 anetareve

Cilat jane kompetencat dhe detyrat e tij

Ka funksion keshilldhenes, detyr kryesore e komitetit te regjioneve eshte te raprtoj per zhvillim
ekonomik ne regjione dhe te jep keshilla sa I perket subvencionimit(ndarjes se ndihmave) nga
ana e BE.

Cilat jane detyrat dhe kompetencat e bankes europiane per investime

Detyre e bankes europiane per investime eshte te kontribuoje, funksioni kryesor eshte qe te
favorizoj nje zhvillim harmonic te tregut te perbashket, mundet te bashkepunoj ne financimin e
te gjith sektoreve te ekonomise, nepermjet te dhenies se huave dhe garancive pa ndjekur
qellime te veta perfitimi

Kush mjundet te marr hua nga banka europiane per investime

Huat e destinuara per te financuar projektet perkatese mund te jepen si nga shtetet anetare
ashtu edhe nga ndermarjet private ose publike dhe duhet te kene te bejne kryesisht me
projekte investimesh qe jane per tu kryer ne territorin e shteteve te BE.

Faqe 154
Numero disa nga kompetencat e BE sa I perket ushtrimit te pushtetit legjislativ

Sa I perket ushtrimit te pushtetit legjislave dallojme kompetencat ekskluzive dhe konkuruse.

Cilat jane kompetencat ekskluzive

Ne fushlemine e kompetencave ekskluzive BE-s I eshte bere nje bartje absolute e pergjegjesise
cka do te thore se vetem ai ka te drejte te ushtroje pushtetin legjislativ. Nga kjo del se shtetet
anetare nuk kane te drejte te ushtrojne pushtetin legjislativ ne lemin perkatese. Fushlemit qe
bejne pjes ne kete competence jane: unionin doganor, rregullat e konkurences lidhur me
funksionimin e tregut te perbashket, politiken monetare etj.

Cilat jane kompetencat konkuruse

Ne fushen e kompetences konkuruse BE po thuajshe gjithmone mundet te ushtroj pushtetin

legjislativ. Derisa BE nuk e ushtron kete autorizim nje competence e tille kalon te shtetet
anetare. Kompetenca konkuruse e BE perfshin keto fushelemi: tregun e brendshem, politiken
sociale lidhur me aspektet e percaktuara ne kontrat, bujqsin, ambientin, mbrotjen e
konsumatorit etj..

Cilat jane kompetencat paralele

Per komepetencat paralele behet fjale ne te gjitha ato raste ne te cilat organet e BE munden te
nxjerrin nje akt juridik ne nje fushelemi te caktuar, I cili nuk do te prodhonte automatikisht nje
efekt juridik me karakter urdherues apo ndalus per shtetet anetare ne fushlemi perkatese.
Fushelemit ne te cilat gjejn zbatushmeri kompetenca paralele e BE jane: mbrotja dhe
permirsimi I shendetit te njeriut, industria, kultura, turizmi , arsimimi etj.

Permendi disa nga proceduarat per nxjerrjen e akteve juridike

Procedura per nxjerrjen e nje norme juridike varet nga kompetenca perkatese per ushtrimin e
pushtetit legjislativ ne nje lemi te caktuar. Me marveshjen e lisabones eshte arritur qe kjo
shumellojshmeri ne njefare menyre te reduktohet dhe parimisht mund te thuhet se ushtrimi I
pushtetit legjislativ nga ana e BE behet kryesisht neper tri procedurave te ndryshme legjislative:
proc. E rregullt legjislative, proc e veqante legjislative dhe proc tjera legjislative.

Cila forme eshte parapare per nxjerrjen e akteve juridike

Me hyrjen ne fuqi te marveshjes se lisabones procedura e rregullt legjislative perben shtyllen

kryesore te ushtrimit te pushtetit legjilsativ si ne askeptin kualitativ ashtu edhe ne ate
kuantitativ. Procedura rregullt legjislative gjen zbatueshmeri gjate ushtrimit te pushtetit
legjislativ nga organet e BE. REndesia e procedures se rregullt legjislative qendron ne vete faktin
qe parlamentit europian I njohiet nje e drejte e denje e bashkevendimi ne nxjerrjen e akteve
juridike te BE. Parlamenti europian dhe keshilli I BE bashkeveprojne ne menyre te barabarte ne
nxjerrjen e akteve juridike te BE.

Faqe 175

Numero cilat jane masat kryesore qe I parasheh KMPBE me qellim te sigurimit te qarkullimit
te lire te mallrave

Me qellim qe te sigurohet nje qarkullim I lire I mallrave kontara mbi menyren e punes te BE
(kmpbe) ne dispozitatt e veta parasheh para se gjithash ndalimin e taksave doganore te
importit dhe eksportit si dhe heqjen e kufizimeve kuantitative ne mes te shteteve anetare te
BE.

Cka nenkuptjme me nocionin mall

Me nocionin mall eshte per tu kuptuar cdo object trupor qe ka nje vlere te caktuar ne te holla
dhe per shkak te kesaj mund te jet object tregtimi.

A jane hedhurinat mall ne kuptimin e KMPBE

Ne rast se hedhurinat mund te perpunohen atehere kemi te bejme me mall. Ndersa gjykata e
lart europiane hedhurinat I trajton si malrra pavarsisht se ato a mund te riprodhohen ose jo.

Cka nenkuptpojme me nocionin mallra te BE

Me mallra te BE kemi te bejme para se gjithash kur keto kane preardhje nga shtetet anetare.
Mirepo ketu perfshihen edhe malrrat qe vijne nga shtetet e treta, e qe ne shtetet anetare
perfshihen nga qarkullimi I liri I mallrave.

Cka nenkuptojme me nocionin DOgana

Dogana jane te gjitha ato taksa te cilat mblidhen nga shteti anetar me rastin e importimit edhe
eksportimit te mallit nen emrin taksa doganore.

Cka nenkuptojme me nocionin taksa me efekt te njejte

Taksa me efekt te njejtje jane te gjitha ato ngarkesa financiare me larte te njejte te cilat vihen
ne menyre te njeanshme nga shteti per shkak te kalimit te kufirit nga mallrat.

Numero ato ngarkesa financiare qe nuk perfshihen nga ndalesat e nenit 30 te KMPBE dhe
sqaro pse
Ne praktike ekzistojne tri lloje te ngarkesave fnanciare te cilat nuk jane taksa me efekt te njejte
dhe qe rrjedhimisht nuk perfshihen nga ndalesa e nenit 30 TE KMBPE. Ato jane: taksat per
sherbimet qe jane ne interes privat, taksat ne kuadrin e sistemit te pergjithshem te brendhsem
dhe taksat e lejueshme sipas kontratave themeluese.

Qka nenkuptojme me ndalimin e kufizimeve kuantitative

Per jetesimin e qarkullimit te lire te malrrave perveq unionit doganor sherben edhe ndalimi I
kufizimeve kuantitative dhe masave qe kane efekt te njejte.

Pershkruaj ne pergjithesi domethenien e kharmonizimit ne baz te nenit 144 te kmpbe

Eshte detyre e BE qe ti harmonizoj normat juridike nacionale te shteteve anetare per aq sa kjo
eshte e nevojshme per funksionimin e tregut te perbashket.

Perse nuk I eshte ndaluar diskriminimi I vendesve

Per shkak te aplikimit te lirive themelore mund te vjen deri ten je trajtim me I mire I te huajve
se sa I vendesve. Ky problem I diskriminimit te vendesve njihet si diskriminim I kundert. Kjo
eshte para se gjithash keshtu sepse lirite e pergjithshme themelore gjejn zbatim vetem ne
rastet kur kemi te bejme me nje qarkullllim I cili I tejkalon kufiijte ne mes shteteve anetare.

Faqe 187

Cka perfshijne ne pergjithesi qarkullimi I lire I personave

Para se te fillojme te shtjellojme ne veqanti qarkullimin e lire te personave eshte per tu

konkluduar se kjo vlere e larte ne vete ngerthen dy elemente: lirine e qarkullimit te punetoreve
dhe lirine e vendosjes.

A mund te thirren ne te drejten per trajtim te barabart puntoret endacak

A kane te drejte pjestaret e familjeve te punetoreve endacak per leje qendrim

A mund te kufizohet e drejta e qarkullimit te punetoreve endacak

Permend gjeresisht kur eshte nje gje e tille e mundshme

Cka nenkuptojme me lirine e vendosjes dhe qka perfshin ajo

Liria e vendosjes permban ne pergjithesi te drejten ne nje shtet anetar, sipas normave juridike
nacionale te tij, per te zhvilluar veprimtari te pavarur ekonomike si dhe per te themeluar
ndermarje. Sa I perket lirise se vendosjes kemi te bejme me kufizime ne raste te veqanta psh
kur nje kufizim eshte I nevojshem per shkak te rrezikimit te rendit dhe siguris publike apo
shendetsis apo per shkak se liria e vendosjes nuk gjen zbatim sa I perket te veptrimtarive te tilla
qe kane te bejne me ushtrimin e pushtetit shteteror.

Kur gjen aplikim ajo

Pra sa I perket veprimtarise eshte e nevojshme qe ajo te jete ekonomike, e pavarur, dhe te
ushtrohet per nje kohe te pacaktuar. Sa I perket themelimit te ndermarjeve ketu ne radh te
pare eshte parapare themelimi I selive te tyre.

A mundet te perkufizohet ajio dhe si?

Liria e vendosjes nenkupton pr ate drejten per udhetim, lejeqendrim dhe mbetje ne shtetin
anetar.

Pse nuk mund ta gezojne teresisht lirin e qarkullimit te personave shtetasit e anetareve te rije
prej fillimit te anetaresimit?

Shume punetor do te dyndeshin ne perendim me qellim te punesimit ten je jete me te mire. Te

pakten ky eshte mendimi I pergjithshem. Per kete arsye me rastin e pranimit te anetareve te
rije ne kontraten e kopenhages eshte percaktuar qe liria e qarkullimit dhe vendosjes te
punetoreve sa I perket anetareve te rije nuk do te gjej zbatim ne viitet e ardhshme, pas ca
vitesh edhe shtetasit e vendeve te reja anetare mund ta gezojne ne teresi lirine e qarkullimit te
personave sepse deri atehere pritet te behet nje nivelizim I zhvillimit keshtu qe rjedhimisht do
te evitohen dyndjet e meta te popullsis.

Faqe 192

Kur gjen aplikim liria e ofrimit te sherbimeve

Liria e ofriimit te sherbimeve vlen ne baz te neneve te kmpbe per shtetasit e anetareve te cilet
kan vendbaminin e perhershem ne njerin prej shteteve anetare. Liria e ofrimit te sherbimeve
vlen poshtu edhe sa I perket personave juridik.

Si ndahet sias karakterit te saj liria e ofrimit te sherbimeve

Ne baze te karakterit te tyre dallojme keto lloje: positive, negative dhe korresponduese

Me lirin positive te ofrimit te sherbimeve kemi te bejme kur ofruesi I shperbimeve paraqietet te
marresi I sherbimeve ne nje shtet tjeter anetar

Me lirin negative te ofrimit te sherbimeve kemi te bejme kur marresi I sherbimit paraqitet te
ofruesi I sherbimit ne nje shtet tjeter anetar

Dhe ne fund me sherbime korresponduese kemi te bejme kur sherbimi I ofruar permban edhe
tejkalimin e kufirit. Kjo nuk do te thore se ofruesi dhe marrresi I sherbimit duhet te qendroj
gjithmone ne nje shtet tjeter. Mjafton kur sherbimi vete I tejkalon kufijte.

A mundet te gjej zbatim liria e ofrimit te sherbimeve kur ofruesi dhe marresi I sherbimit vjen
nga shteti I njejte

Cka permban liria e ofrimit te sherbimeve

Edhe pse nuk eshte percaktuar shprehimisht, liria e ofrimit te sherbimeve perben edhe te
drejten per udhetim dhe lejeqendrim sa I perket ofrimit te sherbimeve. Ajo nenkupton se
sherbimet jane per tu ofruar dhe per ti marr ne nje vend tjeter ne te njetat kushte siq ofrohhen
dhe merren nga vendasit.

KOLLOFIUMET

Cka paraqet UE dhe cilat jane qellimet e tij? Faqe 9

E drejta europiane ne kuptimin e ngushte perfshin teresine e normave juridike te organizatave

nderkombetare europiane e cila ka per baz kontratat mbi themelimin e ketyre bashkesive.

Ne kuptimin e gjere nenkuptohet e drejta e te gjithave organizatave internacionale evropiane

qe rezulton nga kontrata perkatese ndershteterore per themelimin e ketyre organizatave.

Karakteristikat e rregulloreve ? faqe 22

Rregullloreet e BE kane efekt te pergjithshem dhe I detyrojne ne teresi dhe ne menyre te
drejteperdrejte shtete anetare. Pra rregulloret e BE veqohem me keto tri karakteristika ; me
karakterin e pergjithshem, detyrueshmeria, dhe aplikueshmeria e tyre e drejteperdrejt

Direktivat
intstrumenti me I rendesishem juridik I BE. Jane akte juridike te cilat I detyrojne ato shtete
anetare te cilave ju drejtohen lidhur me objektivat qe duhet ti realizojne adresatet pra personat
fizik dhe juridik. Direktivat I detyrojne vetem ato shtete anetare ne te cilat jane te adresuara
dhe vetem ne ate mase sa eshte qellii I tyre. Ketu edhe qendron dallimi mes direktivave de
rregulloreve. Sepse rregulloret kan efekt te pergjithshem dhe jan te detyrushme ne te gjitha
elementet e tyre.

Vendimet 25

Jane akte juridike te cilat jane te detyrueshme per te gjithe ata adresate ne te cilet jane te
adresuara ato. Vendimet jane gjithashtu te detyrushme ne te gjitha elementet e tyre pra
ndryshe nga direktivat adresate te vendimeve mund te jene si shtetet anetare ashtu edhe
perosonat fizik dhe juridik. Karakteristike eshte se ato ne menyre individuale dhe konnkrete I
detyrojne adresaet e vet. Pikerisht sepse jane te pajisura me efekt individual.

Traktati I libsones dhe karakteristikat – fletore

Traktati I lisbones I ka sjell keto risi: mundesine e daljes se shteteve nga UE, krijimin e gjykatave
Brenda vendeve anetare, paisjen e UE me subjektiivitet juridik, vendosjen e sistemeve
3shtyllesh ne kuader te BE

Keshilli I ministrave – kompetencat script

Miraton normat komunitare, kordinon politikat e pergjithshme ekonomike te shteteve anetare,

lidh marveshje nderkombetare, aprovon buxhetin, zhvillon politiken e jashtme dhe te sigurise
se perbashket te bashkimin ne baz te direkteivave te keshillit.

Dallimet ne mes rregulloreve dhe direktivave dhe ngjashmerite 24

Direktivat I detyrojne vetem ato shtete anetare ne te cilat jane te adresuara dhe vetem ne ate
mase sa eshte qellii I tyre. Ketu edhe qendron dallimi mes direktivave de rregulloreve. Sepse
rregulloret kan efekt te pergjithshem dhe jan te detyrushme per shtetet anetare ne te gjitha
elementet e tyre.

Karakteristikat e tregut te brendshem script

Pazari I brendshem ne UE paraqet nje hapsire ose territory pa kufi, ne te cilen sigurohen ; e
drejta e levizjes se lire te individeve, mallrave, kapitalit, dhe sherbimeve- te njohura me emrin 4
lirite ne UE. Pa respektimin e te cilave nuk ka treg te brendshem

Bashkepunimi te ushtrimi I pushtetit legjislativ script

Bashkepunimi si procedur e nxjerrjes se vendimeve Brenda UE eshte procedur legjislative I cili

ka rol qendror ne sistemin e miratimit te vendimeve ne be.komisioni e ben propozimin, keshilli I
ministrave dhe parla e diskutojne, vendimi mirret bashkarisht nga keshilli dhe parlamenti.

Kufizimet e levizjeve te lire te mallrave

Per mallrat qe vin nga vendet qe sjane shtete anetare.

Procesi stabilizim asocimit ne mes UE dhe KS

Eshte process ne te cilin kosova pergadit per plotesimin e kushteve te BE, pra qe te jete anetare
e BE.

Komponentet themelor per levizje te lire te kapitalit

1) Mobilitetin e paras dhe kapitaleve

2) Liberalizimin e pagesave
3) Iberalizimin e tregut te sigurimeve
4) Krijimin e nje tregu te perbashket per sherbime financiare.

Institucionet qe bashkepunojne ne be?

Jane komisioni europian, keshilli europian dhe parla europian.

SHTESE:

Funksionet e bankes qendrore te europes

Ushtrimi I veprimtarise devizove, ruajtja dhe menaxhimi I rezervave devizore te vendeve

aneare, permirsimi dhe funksionimi pa pages I sistemit te pagave, menaxhon euron dhe siguron
stabilitetin e qmimeve, etj.

Cilat nga parimet bejne pjes ne parimet e veqanta te UE

P. I proporcionalitetit, I subsidiaritetit dhe I mosdiskriminimit.

Rregulloret dhe tratkatet (karakteristikat)

Kane efekt juridik te drejtperdrejt dhe te pergjithshem

Komponentet themelor te levizjes se lire te njerzve:

Me lirine e qarkullimi te njerzve kuptojme levizjen e lir te qytetareve te BE=se neper shtetet
anetare te BE-se pa kurrefar pengesash administrative. Komponentet: qarkullimi I punetore dhe
liria e vendosjes.

Cfare lloj marveshjes lidh BE vendet joanetare

Marveshjet e asocimit, e bashkepunimit, marveshjet e tregtise.

Institucioni I UE qe merr pjes ne te gjitha procedurat e vendimarjes ne kuader te BE eshte

Parla.europian

Qellimet kryesore qe pahasheh marveshja e stabilizim ascocim

Jane dialogu politik, liberaliziimi I tregtis. Bashkpunimi ne fushen e drejtsise dhe te puneve te
brendshme.

Qellimet e UE

Nxitja e zhvilllimit ekonomik dhe shoqror, krijimi I nje hapsire pa kufij te brendshem, udheheqja
e politikes se perbashket me jasht dhe te sigurise, etj..