ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ 1893-1947

1893 Πτώχευση της ελληνικής οικονομίας – αναστολή πληρωμής εξωτερικών

δανείων
1896 Α΄ σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες στην Αθήνα
1896-1898 Το 1896 επανάσταση της Κρήτης που οδηγεί στον ελληνοτουρκικό πόλεμο
του 1897 ο οποίος λήγει με την ήττα της Ελλάδας.
Η Κρητική επανάσταση οδηγεί στη δημιουργία της αυτόνομης Κρητικής
Πολιτείας
1897 Επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου
1904-1908 Ένοπλος Μακεδονικός αγώνας
1908 Κίνημα Νεοτούρκων στην Τουρκία, που πυροδοτεί φιλελεύθερες
μεταρρυθμίσεις και την ψήφιση συντάγματος.
1906-1907 Πρώτο ισχυρό κύμα απεργιών σε Αθήνα, Πειραιά και Λαύριο
1907 Ίδρυση ΣΕΒ
Το Κοινωνικόν μας Ζήτημα του Γ. Σκληρού
1909 Μτφρ. Κομμουνιστικού Μανιφέστου από Κ. Χατζόπουλο
Ίδρυση της Φεντερασιόν στη Θεσσαλονίκη (εκ των βασικών ιδρυτικών
οργανώσεων-μελών αργότερα του ΣΕΚΕ)
1909 Στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί που καλεί τον Ελευθέριο Βενιζέλο να
αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Στο κίνημα, εκτός από το στρατό,
πρωτοστατούν τα μικρομεσαία στρώματα («παραγωγικές τάξεις»), τα οποία
κυρίως πλήττονται οικονομικά· εμφορούνται από αντιπλουτοκρατική
ιδεολογία με μάλλον παραδοσιακά χαρακτηριστικά.
Εγκαινιάζεται μια περίοδος επεμβάσεων του στρατού στην πολιτική ζωή
της χώρας (η οποία ουσιαστικά λήγει το 1974)
Το 1910 ο Βενιζέλος, ιδρυτής του κόμματος των Φιλελευθέρων, κερδίζει τις
εκλογές και γίνεται πρωθυπουργός
1910 Αγροτικές ταραχές στη Θεσσαλία (Κιλελέρ)
1911 Νέο σύνταγμα που αναθεωρεί το προηγούμενο του 1864 χωρίς
ουσιαστικές αλλαγές, αλλά με φιλελεύθερες τροποποιήσεις
1912 Η Ιταλία προσαρτά τα Δωδεκάνησα
1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι.
Συνθήκη Βουκουρεστίου (Αύγουστος 1913) με την οποία αποφασίζεται:
- Ήπειρος και νότια Μακεδονία προσαρτώνται στην Ελλάδα
- Η Μακεδονία μοιράζεται ανάμεσα στην Ελλάδα (51%), τη Σερβία (38%)
και την Βουλγαρία (10%)
- Εδαφικά κέρδη των βαλκανικών χωρών εις βάρος της Τουρκίας
Τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου de facto στην Ελλάδα.
Αυτονόμηση της Αλβανίας.
1913 Δολοφονία βασιλιά Γεωργίου Α΄ στη Θεσσαλονίκη. Τον διαδέχεται ο
Μάρτιος Κωνσταντίνος Α΄.
1914 Έναρξη Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Όψεις εκσυγχρονισμού, ο νόμος 281 που αναγνωρίζει τα εργατικά σωματεία
1915 Διαφωνία Βενιζέλου - βασιλιά Κωνσταντίνου για τη συμμετοχή της Ελλάδας
στον πόλεμο.
Παραίτηση Βενιζέλου
Έναρξη της περιόδου του «εθνικού διχασμού» ανάμεσα στους
βενιζελικούς και τους βασιλικούς που φθάνει μέχρι τη δικτατορία του
Μεταξά το 1936.
1916 Βενιζελικό κίνημα που καταλήγει στη δημιουργία του «κράτους της
Θεσσαλονίκης» (Μακεδονία, νησιά Αιγαίου, Κρήτη) το οποίο μπαίνει στον
πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ (της Συμμαχίας Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας).
Αγγλογαλλικός αποκλεισμός του κράτους των Αθηνών του βασιλιά
 Κωνσταντίνου.
1917 Ψήφιση νόμων για την αγροτική μεταρρύθμιση
1917 Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος εγκαταλείπει την Ελλάδα και τον διαδέχεται ο
δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρος, ενώ επιστρέφει ο Βενιζέλος, και η
Ελλάδα ενοποιείται ξανά.
1918 Οκτώβριος: Ίδρυση Γ.Σ.Ε.Ε. (Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος)
Νοέμβρ.: Ίδρυση Σ.Ε.Κ.Ε. (Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος).
Το κόμμα του Βενιζέλου, όπως και ο ίδιος, βλέπει για πολλούς λόγους θετικά
τόσο την ίδρυση του ενιαίου κόμματος όσο και τη συνεργασία. (κάτι που βέβαια
γρήγορα αλλάζει…)
[Το 1924 το ΣΕΚΕ μετονομάζεται σε ΚΚΕ].
[Όταν ιδρύθηκε η Κομμουνιστική Διεθνής το 1919 (Μάρτιο), το ΣΕΚΕ δεν
προσχωρεί μεν σε αυτήν, αποφασίζει όμως να «προπαρασκευάσει» την
ένταξή του, διακόπτοντας κάθε δεσμό με την Β΄ Διεθνή, αλλά χωρίς να
αναγκαστικά να εγκαταλείψει τις σχέσεις του με τα σοσιαλ. Κόμματα της Β΄
Διεθνούς. Λίγο αργότερα η πρώτη εσωτερική αντιπολίτευση για τη μη
αποφασιστική σύνδεση με Γ΄ Διεθνή. ]
1919 Απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη – έναρξη Μικρασιατικού πολέμου.
Μάιος Το ΣΕΚΕ εναντιώνεται στην εκστρατεία (και στη συμμετοχή της Ελλάδας σε
αυτή) ενάντια στην Οκτ. Επανάσταση – αντιπολεμική προπαγάνδα
Ριζοσπάστη αλλά και στο μέτωπο του πολέμου – φυλάκιση μελών ηγεσίας του
ΣΕΚΕ
1920 Συνθήκη Σεβρών:
Αύγουστος Η Ελλάδα κερδίζει τη Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο, τα Δωδεκάνησα,
την περιοχή της Σμύρνης.
Διαμελισμός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με δημιουργία σειράς νέων
κρατών και σφαιρών επιρροής των Μεγάλων Δυνάμεων.
Εγκαθίδρυση καθεστώτος διεθνούς ελέγχου στα στενά (Δαρδανέλια,
Μαρμαρά, Βόσπορο)
Η συνθήκη γίνεται αποδεκτή από τη σουλτανική κυβέρνηση, αλλά δεν
κυρώνεται, κυρίως λόγω της αντίδρασης του εθνικιστικού κινήματος του
Κεμάλ Ατατούρκ που καθίσταται η πραγματική τουρκική κυβέρνηση.
1920 Εκλογική ήττα των βενιζελικών και σχηματισμός κυβέρνησης από την
Νοέμβρης αντιβενιζελική παράταξη.
Επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου μετά τον αιφνίδιο θάνατο του
Αλέξανδρου τον Οκτώβριο και το δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου του 1920.
1920 Το Εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ αποφασίζει το Κόμμα να κατέβει στις
εκλογές με βασικό σύνθημα το σταμάτημα του πολέμου, ακόμα και με
αντιβενιζελική στάση.
Σεπτ. 1920: Β΄ Συνέδριο ΓΣΕΕ, όπου κυριαρχεί η ηγετική ομάδα του ΣΕΚΕ,
και γίνεται αποδεκτή η «πάλη των τάξεων» > οργανωτική σύνδεση με ΣΕΚΕ
και Γ΄ Διεθνή – αποχώρηση μετριοπαθών σοσιαλιζόντων (π.χ. ομάδας
Γιαννιού).
1922 Μικρασιατική καταστροφή.
Βενιζελικό στρατιωτικό κίνημα [«Επανάσταση»], με ηγέτη τον
συνταγματάρχη Νικόλαο Πλαστήρα, ρίχνει την βασιλική κυβέρνηση και
αναγκάζει σε εξορία τον βασιλιά Κωνσταντίνο, τον οποίο διαδέχεται ο
πρωτότοκος γιος του Γεώργιος Β΄.
Μετά την καταστροφή, η κρίση στο εσωτερικό του ΣΕΚΕ, λόγω
αντιπαράθεσης οπαδών της Γ΄ Διεθνούς με ρεφορμιστές και κυριαρχίας ως
τότε των δεύτερων, εντείνεται. Όμως, η έλευση των παλαιών πολεμιστών και
η ενσωμάτωσή τους στη ζωή του κόμματος δίνει νέα ώθηση στις ριζοσπαστικές
τάσεις πλέον.
1923 Ιανουάριος: Συμφωνία για την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ
 Ελλάδας και Τουρκίας.
Ιούλιος: Συνθήκη της Λωζάννης με την οποία αποδίδονται στην Τουρκία η
Σμύρνη, η ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος και τα στενά, ενώ
τα Δωδεκάνησα αναγνωρίζονται ως ιταλική κτήση. Η Ελλάδα κρατά τη
δυτική Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου.
1923 Έναρξη της εφαρμογής της αγροτικής μεταρρύθμισης με απαλλοτρίωση των
μεγάλων αγροτικών κτημάτων και απόδοσή τους στους αγρότες.
Παράλληλα όμως αντιμετωπίζεται με τη βία (κυβέρνηση Πλαστήρα) το
αντιπολεμικό και συνάμα κοινωνικό κίνημα των παλαιών πολεμιστών. Το ίδιο
συμβαίνει (ήδη πριν τη Μικρ. Καταστροφή) με το εντεινόμενο εργατικό
κίνημα (11 νεκροί στο Πασαλιμάνι στη Γενική Απεργία του 1923).
Εξάλλου: μετά την οριστική ταφή της Μεγ. Ιδέας, ο εχθρός είναι ο
«εσωτερικός εχθρός», δηλαδή ο κομμουνισμός.
1924 - Φεβρ.: σύνοδος Εθνικού Συμβουλίου ΣΕΚΕ: οι νέες δυναμικές
[παραίτηση Κεντρικής Επιτροπής, και νέα με Μάξιμο, Κορδάτο και
Αποστολίδη, για προετοιμασία έκτακτου συνεδρίου. Νέα στελέχη: Παντελής
Πουλιόπουλος, Γιώργης Σιάντος, κ.ά. Έξω από το κόμμα η παλαιά φρουρά
που είχε σοσιαλίζουσες και ρεφορμιστικές τάσεις.]
- Τρίτο Έκτακτο Συνέδριο: το νέο όνομα κατακυρώνεται, ΚΚΕ, όπως
φυσικά και η οριστική προσχώρηση στην Κομμ. Διεθνή – όλη η
προηγούμενη ηγεσία, η σοσιαλιστική, εξαφανίζεται από την ενεργό ζωή του
κόμματος – ολοκληρώνεται μια περίοδος διαμάχης και αποσαφηνίζεται η
φυσιογνωμία του κόμματος = κομμουνιστικοποίηση
[Τρεις αποφάσεις αποφασιστικής σημασίας, προς την κατεύθυνση αυτή:
1. Για πρώτη φορά αποδεκτό το σύνολο των αποφάσεων της Κομμ. Διεθνούς
και της Βαλκανικής Κομμ. Ομοσπονδίας, κάτι που ευθυγραμμίζει πλέον το
ΚΚΕ με τη στρατηγική του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος
2. Αποδοχή του συστήματος του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού ή
«μπολσεβικοποίηση»
3. Εγκατάλειψη της γραμμής της «νομίμου υπάρξεως» και επαναστατικός
στόχος ανατροπής του αστικού πολιτικού συστήματος και εγκαθίδρυσης
«εργατοαγροτικής κυβέρνησης»
4. [Και μια 4η απόφαση, με πολύ παρασκήνιο και σημαντικές συνέπειες:
«ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη»]
1924-1935 Περίοδος αβασίλευτης δημοκρατίας
1924 Στις 25/3/1924 η Δ΄ Συντακτική Συνέλευση ψηφίζει ομόφωνα την έκπτωση
Μάρτιος της Δυναστείας και την ανακήρυξη της δημοκρατίας (ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄
είχε ήδη εγκαταλείψει την Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1923)
1925 – 1926 Δικτατορία στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου (Μάρτιος 1925 έως
Αύγουστο 1926)
1927 Θέσπιση δημοκρατικού συντάγματος
Μάρτιος Το Γ΄ Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ διαγράφει, μεταξύ άλλων, τον Γ. Κορδάτο
1927 από το κόμμα, για «αντικομματική στάση» (επέμενε στην αντίθεσή του με τη
γραμμή για ανεξαρτησία της Μακεδονίας, και ουσιαστικά γιατί είχε
προσχωρήσει στην τροτσκιστική αντιπολίτευση)
Το 1928: η ομάδα Σπάρτακος (δεν συμμετέχει ο Κορδάτος) επιχειρεί να
εκφράσει την αριστερή αντιπολίτευση στο ΚΚΕ.
[Στην Ελλάδα, από το 1930 μέχρι το 1934, τη Διεθνή Αριστ. Αντιπολ.
εκφράζει η «Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων-Λενινιστών»
(Αρχειομαρξιστών)]
Δεκ. 1928 Δ΄ Τακτικό Συνέδριο ΚΚΕ: ξεκόβει ακόμα περισσότερο από την ιδρυτική
γενιά των παλαιών σοσιαλιστών αλλά και από εκείνη των παλαιών
πολεμιστών ενώ λίγοι διανοούμενοι μένουν.
1929 Ψήφιση του νόμου περί «Ιδιώνυμου αδικήματος» από την κυβέρνηση
 Βενιζέλου (νόμου που στρεφόταν κυρίως εναντίον των κομμουνιστών)
Μια χωρίς προηγούμενο ένταση κινητοποιήσεων αγροτών και προσφύγων και
κοινωνικών αγώνων με έντονη συμμετοχή της εργατικής τάξης. Ενισχύεται
και από τις νέες τάσεις στη γραμμή του ΚΚΕ (και της Κομμ. Διεθνούς): το
σύνθημα της γενικής πολιτικής απεργίας
Ξεκαθαρίζεται μια στροφή στη γραμμή του ΚΚΕ (ήδη από το Δ΄ Συνέδριο):
Επισήμως, το ΚΚΕ δέχεται ότι η επερχόμενη επανάσταση στην Ελλάδα θα
είναι προλεταριακή, αλλά θα έχει να εκπληρώσει καθήκοντα
αστικοδημοκρατικής επανάστασης μεγάλης έκτασης: ξεκαθάρισμα
φεουδαλικών υπολειμμάτων
[Η Κομμ. Διεθνής αναγνώριζε 3 ειδών κυοφορούμενες επαναστάσεις:
προλεταριακές, δημοκρατική δικτατορία των εργατοαγροτικών κυβερνήσεων,
και εθνικοαπελευθερωτικές (δεν κατέτασσε κάπου την Ελλάδα)].
1930 Δικαίωμα ψήφου με περιορισμούς στις γυναίκες στις δημοτικές εκλογές:
Το Φεβρουάριο του 1930, με διάταγμα παραχωρείται το δικαίωμα της
ψηφοφορίας στις δημοτικές εκλογές, όχι όμως και το δικαίωμα του
εκλέγεσθαι, για τις γυναίκες που ήταν άνω των 30 ετών και γνώριζαν
ανάγνωση και γραφή (ποσοστό μικρότερο του 10% !).
Ας σημειωθεί ότι η βουλευτική ψήφος και συνεπώς τα πλήρη πολιτικά
δικαιώματα κατοχυρώθηκαν στις Ελληνίδες το 1952.
Νοέμβριος Απόφαση της ΚΔ που έδωσε οριστικά τέλος στην εσωτερική πολιτική
1931 διαμάχη στο ΚΚΕ:
- νέα ηγετική ομάδα επιβλήθηκε, νεαρότατη στα χρόνια και διαμορφωμένη
στις κομματικές σχολές της Σοβ. Ένωσης
- όλη η παλιά διοίκηση του ΚΚΕ παύτηκε και οι περισσότεροι κλήθηκαν στη
Σοβ. Ένωση
- στηλιτεύθηκε κάθε συζήτηση στο κόμμα και επιβλήθηκε η γραμμή του
«σοσιαλφασισμού» - εξουδετέρωση, σταδιακά, όλων των ρευμάτων και
ενίσχυση της νέας ηγεσίας που κρυσταλλώθηκε με τις διαδικασίες της
περιόδου 1931 ως το 1936 (επισήμως γραμματέας ο Ζαχαριάδης, το 1934,
στην 6η Ολομέλεια της Κ.Ε.)
1934 6η Ολομέλεια τον Ιανουάριο: στην ιστοριογραφία περί ΚΚΕ έχει ως τώρα
θεωρηθεί ως η μεγάλη καμπή, ως προς το χαρακτήρα της επικείμενης
επανάστασης: ρητά «αστικοδημοκρατική», και όχι πλέον «προλεταριακή».
Η πρώτη διαλλακτικότητα θα έρθει το Φθινόπωρο του 1934 (Σύμφωνο
Κοινής Δράσης Ενάντια στην Στρατιωτικοφασιστική Δικτατορία 5.10.34,
ουσιαστικά με μικρά σοσιαλιστικά κόμματα)
Αλλά η πολιτική γραμμή συμμαχίας με το ευρύ φάσμα των αντιφασιστικών
δυνάμεων της χώρας όχι πριν το 1935 (καλοκαίρι).
1932 Το 1932 ψηφίζεται από την κυβέρνηση Βενιζέλου ο ιδρυτικός νόμος του ΙΚΑ
(Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων), ακυρώθηκε όμως μετά την πτώση της.
1934 Το 1934 ψηφίζεται και κυρώνεται από την κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος
ο προηγούμενος νόμος, τροποποιημένος υπέρ των αιτημάτων των εργοδοτών.
1937 Το ΙΚΑ τελικά τίθεται σε λειτουργία το 1937 από την δικτατορία Μεταξά.
1935 Αποτυχημένο κίνημα του Βενιζέλου εναντίον της κυβέρνησης του Λαϊκού
Μάρτιος Κόμματος αναγκάζει τον Βενιζέλο να εγκαταλείψει την Ελλάδα.
1935 Νόθο δημοψήφισμα αποφαίνεται υπέρ της επιστροφής του βασιλιά
Νοέμβριος Γεωργίου Β΄.
1936 Θάνατος του Βενιζέλου στη Γαλλία.
Μάρτιος
1936 Εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου από τον στρατηγό
Αύγουστος Ιωάννη Μεταξά που έχει την υποστήριξη του Γεωργίου Β΄.
1940 Ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας.
Οκτώβριος
1947 Ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα