TÌM HIỂU VỀ KỸ THUẬT “NHẬN DẠNG BIỂN SỐ XE”

Nguyễn Hữu Nghĩa1, Huỳnh Văn Được2, Phạm Quốc Toàn3 và

Huỳnh Thị Ngọc Hân4
Email:
1 2
nhnghia2211@gmail.com duoc5991@gmail.com
3 4
quoctoan@gmail.com ngochan@gmail.com
Tóm Tắt: Báo cáo nhằm mục đích tìm hiểu bài toán giám sát, quản lý
các phương tiện giao thông một cách tự động thông qua việc “Phát
hiện và nhận dạng chữ, số trong biển số xe”.
Từ khóa: biển số xe, kỹ thuật nhận dạng, xử lý ảnh, tách kí tự, bộ lộc.
1. GIỚI THIỆU:
Ngày nay trên thế giới bên cạnh việc tăng trưởng kinh tế là sự phát triển của các
ngành khoa học kỹ thuật nói chung, mà trong đó ngành công nghiệp sản xuất các
phương tiện giao thông là một trong những ngành có tốc độ phát triển cực nhanh.
Sự phát triển ấy được thể hiện rõ nhất thông qua những năm gần đây, các phương
tiện giao thông ngày một tăng cao và đa dạng. Tuy nhiên điều đó lại gây ra áp lực
đối với những người và cơ quan các cấp quản lý, làm cho công tác quản lý và giám
sát sẽ khó khăn hơn...
Và đây cũng là một trong những vấn nạn ở Việt Nam. Công tác quản lý phương
tiện giao thông nói chung và quản lý ôtô, xe máy là vô cùng phức tạp, cũng như
phát hiện, xử phạt các hành vi vi phạm giao thông, sẽ tốn nhiều thời gian và công
sức hơn.
Để giảm nhân lực và xử lý trong việc công tác quản lý, kiểm soát phương tiện
giao thông, trên thế giới đã nhanh chóng xây dựng hệ thống giám sát tự động đối
với các phương tiện giao thông. Và các hệ thống giám sát và lấy biển số xe là mục
tiêu giám sát. Hệ thống này đã được sử dụng rộng rãi tuy nhiên ở Việt Nam đây
vẫn là một lĩnh vực mới mẻ.
Do đó nhóm chúng tôi chọn đề tài “ Tìm hiểu hệ thống nhận dạng biển số xe”
với mục đích trợ giúp cho công tác giám sát, quản lý các phương tiện giao thông
một cách hiệu quả, dễ dàng và nhanh chóng hơn.
Phần còn lại của bài báo như sau: Phần 2 tìm hiều về biển số xe. Phần 3 trình
bày kỹ thuật xử lý ảnh. Phần 4 trình bày về tách lấy kí tự. Tiếp theo là phần 5 trình
bày nhận dạng biển số xe. Cuối cùng là phần 6 kết luận.

2. TÌM HIỂU VỀ BIỂN SỐ XE:

1
2.1 Quy định về biển số xe ở Việt Nam:
Ở Việt Nam, biển kiểm soát xe cơ giới (còn gọi là biển số xe) là tấm biển gắn
trên mỗi xe cơ giới, được cơ quan công an cấp khi mua xe mới hoặc chuyển
nhượng xe.
Biển số xe được làm bằng hợp kim nhôm sắt, có dạng hình chữ nhật hoặc hơi
vuông, trên đó có in những con số và chữ cho biết: Vùng và địa phương quản lý,
các con số cụ thể khi tra trên máy tính còn cho biết danh tính người chủ hay đơn vị
đã mua nó, thời gian mua nó phục vụ cho công tác an ninh... Đặc biệt trên đó còn
có hình quốc huy dập nổi của Việt Nam. [1]
2.2 Phân loại biển số xe:
 Màu sắc:
 Nền biển màu trắng, chữ màu đen là thuộc sở hữu cá nhân và xe của các
danh nghiệp.

Hình 1: Biển số xe nền trắng chữ đen.

 Nền biển màu xanh dương, chữ màu trắng là biển xe của các cơ quan
hành chính sự nghiệp (dân sự).

Hình 2: Biển số xe nền xanh chữ trắng.

2
  Nền biển màu đỏ, chữ màu trắng là xe quân đội, xe của các doanh
nghiệp quân đội.

Hình 3: Biển số xe quân đội.

 Nền biển màu vàng chữ trắng là xe thuộc Bộ tư lệnh Biên Phòng (ít
gặp).
 Nền biển màu vàng chữ đen là xe cơ giới chuyên dụng làm công trình.
 Biển xe dân sự , thuộc sở hữu của các tổ chức, cá nhân, cơ quan các tỉnh,
thành phố mang biển với số tương ứng tới quy định biển số của các tỉnh
thành.

3
 Hình 4: Biển số xe của 64 tỉnh, thành phố

 Biển xe các cơ quan thuộc Bộ Quốc Phòng .

Hình 5: Biển số xe của Tổng Cục Hậu Cần.

4
  Theo quy định của thông tư 36/2010/TT-BCA do Bộ Công An ban hành
ngày 12 tháng 10 năm 2010, kể từ ngày 6 tháng 12 năm 2010 các biển số
xe tại Việt Nam sẽ tăng từ bốn số lên năm số.

Hình 6: Biển số xe 5 số.

3. KỸ THUẬT XỬ LÝ :
3.1 Xử lý ảnh là gì:
Xử lý ảnh là bước cơ bản tiền đề cho nghiên cứu, thật chất là nâng cao chất
lượng hình ảnh để cung cấp thông tin số liệu cho ứng dụng thị giác vào điều khiển.
Bắt đầu từ việc thu nhận hình ảnh từ các thiết bị chuyên dụng và gửi đến dữ
liệu máy tính. Dữ liệu sẽ được tác động thông qua các thuật toán tương ứng nhằm
nâng cao chất lượng ảnh để làm cơ sở cho việc nhận dạng. [4]

3.2 Phương pháp xử lý ảnh:

3.2.1- Khử nhiễu:
Có 2 loại nhiễu cơ bản trong quá trình thu nhận ảnh:
• Nhiễu hệ thống: là nhiễu có quy luật có thể khử bằng các phép biến đổi.
• Nhiễu ngẫu nhiên: vết bẩn không rõ nguyên nhân → khắc phục bằng các
phép lọc.
3.2.2 Chỉnh mức xám:

5
 Nhằm khắc phục tính không đồng đều của hệ thống gây ra. Thông thường có 2
hướng tiếp cận:
• Giảm số mức xám: Thực hiện bằng cách nhóm các mức xám gần nhau thành
một bó. Trường hợp chỉ có 2 mức xám thì chính là chuyển về ảnh đen trắng.
• Tăng số mức xám: Thực hiện nội suy ra các mức xám trung gian bằng kỹ thuật
nội suy. Kỹ thuật này nhằm tăng cường độ mịn cho ảnh.
3.2.3 Sử dụng các bộ lọc:
 Kỹ thuật lọc trung vị:
Ý tưởng: sử dụng một cửa sổ lọc (ma trận 3x3) quét qua lần lượt từng điểm ảnh
của ảnh đầu vào input. Tại vị trí mỗi điểm ảnh lấy giá trị của các điểm ảnh tương
ứng trong vùng 3x3 của ảnh gốc lấp vào ma trận lọc. sau đó sắp xếp các điểm ảnh
trong cửa sổ này theo thứ tự tăng dần, gán điểm ảnh nằm chính giữa (trung vị) của
dãy giá trị điểm ảnh đã được sắp xếp ở trên cho giá trị điểm ảnh đang xét của ảnh
đầu ra output. Sơ lược ý tưởng trên:

Quét cửa sổ lọc – điền Xử lý thành phần

giá trị vào cửa sổ lọc trong cửa sổ lọc

Lưu lại thành phần Sắp xếp tăng các thành

gán cho output phần trong cửa sổ lọc

 Kỹ thuật lọc trung bình:

Ý tưởng: Tương tự như kỹ thuật lọc trung vị, sử dụng một cửa sổ lọc (ma trận
3x3) quét qua lần lượt từng điểm ảnh của ảnh đầu vào input. Tại vị trí mỗi điểm
ảnh lấy giá trị của các điểm ảnh tương ứng trong vùng 3x3 của ảnh gốc lấp vào ma
trận lọc. Với hai bước: tính tổng các thành phần trong cửa sổ lọc và sau đó lấy
tổng chia cho các phần tử của cửa sổ lọc. Sơ lược ý tưởng trên:

Quét cửa sổ – điền Xử lý thành phần

giá trị cửa sổ lọc trong cửa sổ lọc

Gán giá trị trung Tính giá trị trung

bình cho ảnh đầu ra bình các thành phần
trong cửa sổ lọc

6
3.2.4 Trích chọn đặc điểm:
 Tuỳ theo mục đích nhận dạng mà chọn ra những đối tượng phù hợp.
 Đặc điểm không gian: Phân bố mức xám, xác suất, biên độ, điểm uốn .v.v
 Đặc điểm biến đổi: Thực hiện lọc vùng (zonal filtering). Các bộ vùng
được gọi là “mặt nạ đặc điểm” (feature mask) thường là các khe hẹp với
hình dạng khác nhau (chữ nhật, tam giác, cung tròn v.v..)
 Đặc điểm biên và đường biên: Đặc trưng cho đường biên của đối tượng
và do vậy rất hữu ích trong việc trích chọn các thuộc tính bất biến được
dùng khi nhận dạng đối tượng. Có thể được trích chọn nhờ toán tử
gradient, toán tử Laplace, toán tử “chéo không” (zero crossing) …v.v..
Việc trích chọn hiệu quả các đặc điểm giúp cho việc nhận dạng các đối
tượng ảnh chính xác, với tốc độ tính toán cao và dung lượng nhớ lưu trữ giảm
xuống.
4. Tách lấy kí tự :
4.1 Khái niệm:
Tách thành các ảnh đơn chứa các kí tự từ ảnh vùng biển số đã thu được. [2]
4.2 Các kỹ thuật tách lấy kí tự:
 Có nhiều kỹ thuật tách lấy kí tự :
 Tách tĩnh.
 Lượng tử hóa vecto (vector quantization).
 Lược đồ chiếu ngang và dọc (vertical and horizontal projection).
 Mạng noron (neural network).
 Trí tuệ nhân tạo (AI).
 Hình thái học (Morphology).
4.3 Phương pháp hình thái học:
Phương pháp hình thái học: mỗi 1 ký tự trên biển số sẽ là 1 đối tượng có đặc
điểm hình thái học cụ thể như là chiều cao, chiều rộng, tỉ lệ 2 chiều…Biến đổi
tương đối ít (nếu ảnh biển số được đưa về cùng một kích cỡ) mà dựa vào đó ta có
thể tách ra được cụ thể từng ký tự một. Từ đó ta có thuật toán tách kí tự từ ảnh
xám biển số sau đây:
Đưa ảnh xám biển số về cùng độ phân giải 160x210 sau đó thực hiện xóa biên
ảnh biển số.
Xác định ngưỡng xám để nhị phân bức ảnh biển số. Khâu này rất quan trọng
quyết định tính chính xác của việc nhận dạng kí tự.
 Nghiên cứu đã chọn ngưỡng xám theo các bước sau:
 Nâng cao tính tương phản của ảnh biển số bằng thuật toán cân bằng hóa
lược đồ xám (histogram equalization).

7
  Dùng thuật toán Otsu để xác định ngưỡng xám của bức ảnh mới này,
đây là ngưỡng xám cần tìm.
Lọc nhiễu để loại bỏ bớt các đối tượng và gán nhãn cho các đối tượng còn lại.
Tách ra các ký tự thông qua đặc tính về hình thái học, cụ thể là: 8 pixel ≤ chiều
rộng ≤ 45 pixel 45 pixel ≤ chiều cao ≤ 85 pixel
 Ưu điểm:
 Không phụ thuộc vào độ nghiêng của biển số.
 Không phụ thuộc vào nhiễu.
 Biển số có thể không làm sạch được nhưng vẫn nhận dạng chính xác.
 Nhược điểm: Phụ thuộc vào độ chính xác của ảnh nhị phân có lấy hết
được ảnh ký tự từ ảnh xám.

5. Nhận dạng biển số xe:

5.1 Khái niệm:
Kỹ thuật nhận dạng biển số xe là một hệ thống có khả năng thu nhận hình ảnh
cũng như là “đọc” và “hiểu” các biển số xe một cách tự động. [3]
5.2 Các phương pháp nhận dạng:
Có khá nhiều phương pháp nhận dạng:
 Tách tĩnh.
 Lượng từ hóa vecto.
 Lược đồ chiếu ngang và dọc.
 Mạng noron.
 Trí tuệ nhân tạo.
 Hình thái học….
5.3 Phương pháp nhận dạng sử dụng mạng noron:
Phương pháp phổ biến nhất để nhận dạng ký tự là sử dụng mạng noron tức là
huấn luyện cho máy tính để nhận dạng các ký tự.
Tuy nhiên do số lượng ký tự trên biển số là không nhiều nên để đảm bảo tốc
độ xử lý nghiên cứu đã sử dụng phương pháp Hình thái học để giải quyết khâu
này bởi vì các ký tự đều có những đặc điểm hình thái đặc biệt có thể phân biệt
với nhau chẳng hạn như “0” có lỗ trống ở giữa, “8” có 2 lỗ trống hay “X” đối
xứng 2 trục dọc và ngang… Đặc biệt khâu này được thực hiện trên cơ sở xây
dựng cây nhị phân tối ưu của các đặc điểm hình thái nên đảm bảo tính khoa học
và tính chính xác cao. Từ thực tế thực hiện, nghiên cứu đưa ra thuật toán của
khâu này như sau:

8
  Quan sát chọn ra các đặc tính phân biệt ký tự để xây dựng ma trận
đặc tính.
 Xây dựng cây nhị phân tối ưu từ ma trận đặc tính và tập ký tự thu
được từ bước tách ký tự.
 Quan sát cây nhị phân và kiểm tra xem số đặc tính như vậy đã đủ để
nhận dạng chưa, thiếu (dư) thì phải bổ sung (bỏ đi) và quay lại bước
đầu tiên.
 Tiến hành nhận dạng các ký tự trên cơ sở cây nhị phân tối ưu tìm
được.
 Qua tiến hành các bước của thuật toán trên, nghiên cứu đã sử dụng nhóm
các đặc tính để phân biệt các ký tự là chữ số và các ký tự là chữ cái.
 Đối với chữ số: số điểm cắt dọc ½, tục dọc, trục ngang, số lỗ tròn,
vị trí lỗ tròn.
 Đối với chữ cái: số lỗ tròn, mở trên hay đóng trên, mở dưới hay đ
óng dưới,trục dọc, trục ngang, số điểm cắt dọc ½và số điểm cắt ng
ang ½.
6. Kết luận:
Báo cáo đã trình bày một cách hệ thống về bài toán nhận dạng biển số xe và các
hướng giải quyết trên cơ sở các bài toán cơ bản: Phát hiện vùng chứa biển số xe và
bài toán nhận dạng chữ và số trong vùng được phát hiện.
Chúng tôi hy vọng rằng ở Việt Nam không xa, thì các hệ thống này được sử
dụng nhiều, để hỗ trợ một phần công tác giám sát, quản lý các phương tiện giao
thông một cách hiệu quả hơn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Biển xe cơ giới Việt Nam. Được Truy Lục Từ:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Bi%E1%BB%83n_xe_c%C6%A1_gi%
E1%BB%9Bi_Vi%E1%BB%87t_Nam [25-12-2015].

[2]. Tự động nhận dạng biển số đăng ký xe trong ảnh chụp từ camera. Được
Truy Lục Từ: http://luanvan.co/luan-van/tu-dong-nhan-dang-bien-
so-dang-ky-xe-trong-anh-chup-tu-camera-17900/ [01-12-2015].

[3]. Tìm hiểu bài toán nhận dạng biển số xe. Được Truy Lục Từ:
http://doan.edu.vn/do-an/do-an-tim-hieu-bai-toan-nhan-dang-bien-
so-xe-31943/ [04-12-2015].

9
[4]. Xử lý ảnh. Được Truy Lục Từ:
http://pdaotao.duytan.edu.vn/uploads/Mark/giao%20trinh%20xu%20
ly%20anh.pdf [04-12-2015].

10