Planbureau Leefomgeving
Niet minder
natuur
nodig maar
juist méér
Nederland heeft niet
minder, maar juist méér
natuur nodig om de stik-
stofcrisis het hoofd te
bieden. Volgens het
Planbureau voor de
Leefomgeving moeten er
tienduizenden hectares
natuurgebied bijkomen
om Europese natuur-
doelen te halen.
Peter Winterman
Den Haag
Het advies van het PBL, dat
vandaag verschijnt, is op-
vallend omdat het kabinet
op dit moment onderzoekt
of natuurgebieden in Ne-
derland geschrapt kunnen
worden. Dat willen rege-
ringspartijen VVD en
CDA, die vinden dat de Eu-
ropese natuurregels mo-
menteel veel boeren, bou-
wers en bedrijven in de
weg zitten.
Volgens het planbureau
is het vrijwel onmogelijk
natuurgebieden te schrap-
pen. ,,Je kunt niet zomaar
een natuurgebied opge-
ven’’, zegt PBL-onderzoe-
ker Arjen van Hinsberg.
,,Dan verslechtert de na-
tuur op korte termijn. Dat
heeft ook juridische gevol-
gen: de rechter kan dat af-
keuren.’’ Nederland telt
ruim 160 Natura 2000-ge-
bieden en heeft zich ertoe
verplicht die goed te be-
schermen.
Volgens Europese regels
mogen natuurgebieden al-
leen verdwijnen als er fou-
ten zijn gemaakt bij de aan-
Oosterhout
vrijdag 13 december 2019
Gespannen stemming
Is het premier Boris Johnson
wijzing of als een gebied gelukt? Heeft hij na de Britse
niet meer te redden valt,
bijvoorbeeld vanwege kli- verkiezingen de meerderheid
maatverandering. Daar-
mee lijkt de lobby van Ne-
in het parlement?
derland in Brussel om na- P3
tuur te schrappen vrijwel
Laatste nieuws op bndestem.nl
kansloos. ,,Als je de natuur-
doelen voor 100 procent
wilt halen, kom je er niet FOTO KIRSTY WIGGLESWORTH/AP
zonder extra natuur’’, zegt
Van Hinsberg. ,,Van som-
mige planten en dieren zijn
er zo weinig in Nederland,
dat je forse uitbreiding no- ‘Ik had nog zo gewaarschuwd’
dig hebt om instandhou-
ding te garanderen. Dus: Hulpverlening faalde bij de dood van baby
grotere natuurgebieden en
meer verbindingszones Rivano in Breda, stelt halfzus van verdachte
tussen die gebieden.’’ Van Stad en Streek 2-3
Hinsberg schat dat tiendui-
zenden hectares extra na-
tuur nodig kunnen zijn.
Het planbureau advi-
seert het kabinet op lange
termijn veel meer te doen Een verborgen Vincent?
dan alleen de stikstofneer-
Mogelijk werk Van Gogh onder
slag omlaag brengen (zoals
nu bijvoorbeeld door de la- ander schilderij in Nuenen P2
gere maximumsnelheid).
‘Stikstof is slechts één van
de knoppen om de kwali-
teit van de natuur verder te
beschermen’, zo staat in
het advies. Volgens het PBL
kan ook verhoging van de Europa League
grondwaterstand helpen, voorbij voor
net als het uitbreiden van
kleine ‘postzegels’ natuur Feyenoord
naar ‘grotere aaneengeslo-
ten gebieden’. AZ hard onderuit
Door deze extra maatre- bij Manchester
gelen worden natuurgebie- United, PSV speelt
den robuuster en kunnen gelijk
meer vergunningen wor-
P26-27
den verleend voor bouw en
andere projecten.
P15
ma/vr
Van tijd tot bndestem.nl Jaargang 158 Prijs € 2,75
tijd regen Ook voor het laatste BN DeStem is onderdeel van:
regionale nieuws Geen krant ontvangen?
8°C Bel 088-0561520
2 NIEUWS vrijdag 13 december 2019

GO
LAGE ZWALUWE
y.sjoukes@bndestem.nl
Column

YOLANDA SJOUKES
Misdaadnetwerk
achter drugslab
Achter het drugslab dat
Een verscholen
vorig jaar is opgerold in
Lage Zwaluwe gaat ver- Van Gogh?
Intercity Defect moedelijk een grote cri-
minele organisatie schuil,
die bedreigingen en inti-
midatie niet schuwt. Dat
Een schilderij van Anthon van
Rappard dat sinds 2014 in het
Van Gogh Museum naar het Bra-
bantse dorp om de toets van twee
blijkt duidelijk uit uitlatin- Vincentre in Nuenen hangt, werken van amateurkunstenaar
elgië leek deze week in vliegtuigen vanaf Schiphol, Rot- heeft een tweede onderschilde- Anton Kerssemakers te bestuderen.

B
Afrika te liggen. Mijn trein-
reisje Antwerpen-Breda
duurde net zo lang als de vlucht
van Eindhoven naar Marrakesh: 3,5
uur. In de trein werden voedsel-
pakketten uitgedeeld. Dat deed
me ook aan Afrika denken...
We kregen onze koekjes en wa-
terflesjes van de onderstationchef
van Antwerpen himself. Dat uit-
delen hadden hij en zijn collega’s
vaker gedaan. De Intercity Direct
heeft de bijnaam Intercity Defect
niet voor niets.
Een Engelse medepassagier had
weinig trek. Hij ging zijn vliegtuig
missen en probeerde een oplos-
sing bij elkaar te bellen. Ik had met
hem te doen. Hoeveel mensen
zouden hun vlucht al hebben ge-
mist door deze jaren falende trein-
verbinding?
Deze haper-
trein moet on-
derhand goed
zijn voor
honderden
lege
stoe-
len
in
DE STELLING
Vandaag: Het Planbureau heeft gelijk, er moet juist extra
natuur komen.
■ Reageer op bndestem.nl
Gisteren:
terdam en Brussel Airport. Een
speciale waarschuwing zou niet
misstaan: ‘Attentie, wie met de In-
tercity Direct naar een luchthaven
gaat, loopt meer dan gemiddeld
risico zijn vlucht te missen’.
Arm Breda. De bestuurders van
deze stad waren nog wel zó trots
toen de Parel van het Zuiden een
internationale trein kreeg. De stad
noemt zich sindsdien internatio-
nale schakelstad en wethouders
oreren over een toekomst waarin
je in drie kwartier van Breda in Pa-
rijs bent. Of in Kopenhagen.
Maar de meeste dromen zijn be-
drog. De realiteit is dat België en
Nederland samen niet goed spo-
ren. Deze week nog, bleek het sta-
tion in Breda de op een na slecht-
ste van Nederland als het gaat om
punctualiteit. Van alle treinen die
in Breda vertrekken rijdt 88,3 pro-
cent op tijd (landelijk gemiddelde:
94,8 procent). Dit slechte resultaat
komt vooral door de Intercity Di-
rect.
Dus als ik dan weer een Bredase
wethouder hoor roepen over een
snelle verbinding met Parijs of Ko-
penhagen dan denk ik, nakau-
wend op mijn koekje uit het voed-
selpakket van de NMBS: zullen we
het eerst eens van Breda naar Ant-
werpen proberen?
Nederland en België
sporen niet
gen van zowel de officier
van justitie als de recht-
bank tijdens een tussen-
tijdse zitting tegen de
twee tot nu toe aange-
houden verdachten. De
twee, Pedro D. uit Lage
Zwaluwe en John R. uit
Maastricht blijven voorlo-
pig vastzitten.
Stad en Streek 8
VLIJMEN
Mighty Mike
staat op scherp
Na een wat flets eerste
half jaar laat darter Mi-
chael van Gerwen in de
tweede helft van 2019
zien dat hij nog altijd be-
schikt over zijn befaamde
gaspedaal. Het WK ziet
Mighty Mike dan ook met
vertrouwen tegemoet. De
succesvolle tweede helft
van dit jaar kwam niet
door extra trainingsar-
beid. ,,Ik win er niks mee
door heel veel te trainen.”
Sport 31
DELFT
De Swapfiets
verovert Europa
Het begon met veertig
fietsen voor Delftse stu-
denten. Vijf jaar later rij-
den er al 180.000 Swap-
fietsen rond in Nederland
en het buitenland. En dat
ring, zo blijkt uit recent onder-
zoek. Is daarin de hand van Vin-
cent van Gogh te ontdekken?
Rob Schoonen
Nuenen
In het Vincentre in Nuenen hangt
het schilderijtje Garen winden van
Anthon van Rappard. Het is ge-
schilderd in Nuenen in mei 1884.
Van Rappard penseelde het tijdens
de tien dagen dat hij te gast was bij
zijn collega en vriend Vincent van
Gogh. De Brabantse en de
Utrechtse kunstenaar schilderden
samen onder andere wevers in hun
huisjes en boeren in en rond Nue-
nen.
Het schilderij van Van Rappard
heeft een onderschildering; een
stilleven met een kan, glas en wat
fruit. Komende zondag wordt be-
kendgemaakt dat het schilderij nóg
een onderschildering heeft waarin
je een landschap met een molen,
een ondergaande zon en een water-
partij in kan herkennen. Dat blijkt
uit recent onderzoek door Kunst-
en onderzoeksfotografie René Ger-
ritsen in Amsterdam en kunsthan-
del Art Dumay in Nuenen.
Paul Dumay zag jaren terug in
een catalogus van veilinghuis
Christie’s een schilderij van Van
Rappard. ,,Bleek dat in Nuenen te
zijn gemaakt. Ik heb toen ook gelijk
gevraagd of het nog beschikbaar
was.” Het schilderij is uiteindelijk
voor 16.000 euro gekocht en hangt
sindsdien in het cultuurcomplex
waar het Nuenense leven van Van
Gogh wordt belicht.
Even na die aanschaf kwam het
De twee onderzoekers namen ook
het schilderij van Van Rappard mee
en daaruit bleek dat er een onder-
schildering zat. Melanie Dumay:
,,Er was toen geen geld voor verder
onderzoek.”
Eerder dit jaar gaf het echtpaar
Dumay aan verdere studie wel te
willen financieren en dat onder-
zoek is onlangs afgerond. Uitkomst:
er zit mogelijk nóg een schildering
onder.
Bij Gerritsen zijn verschillende
onderzoeksmethoden toegepast,
waaronder infrarood-licht en infra-
rood-reflectografie. Art Dumay-
conservator Jolien Lamberts:
,,Vooral in het infrarood denken wij
iets te zien. Iets wat lijkt op een
landschap, een vlak daaronder wat
zou kunnen duiden op een water-
partij. En er is een keurig rond bol-
letje. Dat zou zomaar een zon of een
maan kunnen zijn. Rechts zie je iets
dat lijkt op een molen.”
Het Van Gogh Museum heeft
eerder wel aangegeven dat het ge-
bruikte linnen niet is herkend als
zijnde gebruikt door Van Gogh.
Wat nog gedaan kan worden om
meer duidelijkheid te krijgen? Paul
Dumay: ,,Macro-röntgen-fluores-
centie kan helpen, maar is lastig.”
Zowel Van Rappard als Van Gogh
had geen cent te makken. En ze
hebben die tien dagen in 1884 sa-
men opgetrokken. Dumay: ,,Dan is
het toch denkbaar dat Van Rappard
aan een nieuw werkje wil beginnen
en Van Gogh – die naast hem zit -
zegt: ‘Anthon, ik heb hier nog wel
een half beschilderd doekje voor je,
schilder daar maar overheen, jon-
gen’.”

83% 17%
Het is absurd om zullen er waarschijnlijk
een kind van 9 nog veel meer worden.
jaar al naar de Het succesvolle bedrijf
universiteit te werd vijf jaar geleden
sturen. door een groepje TU-stu-
denten uit Delft opge-
richt. Nu kun je in bijna
1530 reacties Eens Oneens zeventig steden in Neder-
land, België, Duitsland en
Denemarken een abon-
nement op een Swapfiets
Toos & Henk Paul Kusters nemen.
Pagina 20-21

De tweede onderschildering in het werk van Van Rappard, met

bomenrij, zon/maan en een waterpartij. BRON ART DUMAY

Af en toe
is groot
onderhoud
nodig
—Peter van der Vorst
over GTST
P32-33

Voor meer Paul Kusters, zie bndestem.nl/paulkusters
vrijdag 13 december 2019
GO
Britse kiezer uit frustratie massaal naar de stembus
Boris Johnson stevent af
op absolute meerderheid
Boris Johnson heeft hoog inge-
zet, gegokt en fors gewonnen.
Volgens de exitpolls zou de
Britse premier gisteren een
ruime overwinning hebben ge-
haald. Een meerderheid van
bijna tachtig zetels lijkt meer
dan genoeg om ‘brexit van de te-
levisie te krijgen’. Ofwel
Johnson kan volgende maand
het lidmaatschap van de EU op-
zeggen. En zich bezighouden
met zaken dichter bij huis die de
Britten minstens zo aangaan.
Bob van Huët
Rotterdam/Londen  Twitter
De Conservatieven winnen 368 ze-
tels. Dat betekent een ruime zege
die men zich voornamelijk herin-
nerde uit de tijd van partij-icoon
Margaret Thatcher. Labour krijgt in
de exitpolls 191 zetels wat het
slechtste resultaat sinds 1935 zou
betekenen. Die uitslag betekent ook
dat de dagen van Jeremy Corbyn
zijn geteld. Het is de tweede verkie-
zing op rij die hij verliest.
Hoewel er nog veel kiesdistricten
waren waar tot diep in de nacht on-
zekerheid heerste over de lokale
uitslag en de invloed daarvan op
het grote plaatje, wordt uitgegaan
van een daverende overwinning
voor de Conservatieven. Het bete-
kent dat meesterstrateeg Domi-
nique Cunnings, de adviseur van
premier Johnson, alles goed heeft
aangevoeld. ‘Take control’ en ‘Get
brexit done’’, waren de overtuigende
slogans in zowel het referendum
van drie jaar geleden als bij deze
verkiezingen. Dat wil zeggen dat
traditionele Labour-bolwerken on-
danks allerlei bedenkingen toch
hebben gestemd vóór een oude vij-
and: de Conservatieve Partij.
Immigratie
Liever Boris dan geen brexit, zo was
blijkbaar de doorslaggevende rede-
nering in het noorden van Enge-
land. Immigratie en de komst van
goedkope Oost-Europese arbeids-
Brabantse CDA heeft sleutel boerenbeleid én coalitie
De druk op de Brabantse CDA-
fractie zal vandaag opnieuw
groot zijn. De partij heeft niet al-
leen een cruciale stem bij het
stikstofbeleid, maar bezegelt
daarmee waarschijnlijk ook het
lot van de coalitie.
Lukas van der Storm
en Paul Driessen  sprak in eerste instantie van ‘een
ANALYSE
Negen maanden extra tijd voor vee-
houders om aan de strengere Bra-
bantse milieu-eisen voor stallen te
voldoen. En bij verdere stikstofaf-
spraken wordt ook de agrarische
sector nadrukkelijk betrokken. Met
die handreikingen hoopte het Bra-
bantse provinciebestuur vorige
week alsnog tot een breed gedragen
䊱 De uitslag van de eerste exitpolls op het BBC-gebouw in Londen. FOTO’S AFP
䊱 Op sociale media waren ze gisteren een hit: al die honden bij de stembureaus. FOTO’S AP, EPA
migranten zette veel kwaad bloed
in voormalige kolen- en staalgebie-
den wat anti-EU-gevoelens op-
stookte. Traditioneel rode kiesdis-
tricten kleurden voor een keer
blauw als de rokjes van Margaret
Thatcher. Johnson compenseerde
daarmee enig verlies in en rond
Londen. Eerste analyses meldden
dat Labour een partij van wat grote
steden is geworden, terwijl de Con-
servatieven verder overal de baas
stikstofbeleid te komen. Maar of het
genoeg is om de ergste kou bij boe-
ren uit de lucht te nemen?
In elk geval niet bij de radicale tak
van het boerenprotest: Farmers De-
fence Force (FDF) ziet negen maan-
den uitstel als een lachertje. Maar
boerenorganisatie ZLTO was genu-
anceerder. Voorman Wim Bens
doorbraak’. Om daar vervolgens
weer wat van terug te komen.
Politiek gezien concentreert de
spanning zich andermaal rond het
CDA. De partij nam vorige maand
stelling door bij diverse landbouw-
voorstellen mee te stemmen met de
oppositie. De twee CDA-gedepu-
teerden Marianne van der Sloot en
Renze Bergsma dienden daarop
hun ontslag in. Het CDA zegde de
zijn. De triomferende premier ver-
wacht na zijn succes nu vlot een
gunstige vertrekregeling uit de Eu-
ropese Unie te kunnen uitonder-
handelen ondanks onvermijdelijk
gesteggel over details. Johnson be-
loofde zich eindelijk ook bezig te
gaan houden met niet-brexitzaken
die de Britten evengoed aan het
hart gaan zoals de gezondheidszorg
en de veiligheid op straat. Tiendui-
zenden ziekenhuiswerkers en poli-
steun aan de coalitie ook daarna
echter niet op.
Ziet de partij dan toch nog moge-
lijkheden om ook na het stikstofbe-
sluit van vandaag binnenboord te
blijven, en zelfs weer toe te treden
Politiek gezien
concentreert de
spanning zich weer
rond het CDA
tot het provinciebestuur? Op die
vraag kwam de afgelopen week na-
tuurlijk nog geen antwoord. CDA-
fractievoorzitter Ankie de Hoon
maakte echter wel duidelijk dat ze
blij is met de beweging die ze ziet
tiemensen zijn door hem beloofd.
Die moeten er nu komen.
Waar David Cameron en Theresa
May sneuvelden door instabiele re-
geringen, beschietingen vanuit de
eigen partij en een rammelende co-
alitie met de Noord-Ierse protes-
tanten, lijkt dus uitgerekend de
wispelturige en onvoorspelbare Bo-
ris Johnson voor politieke rust te
kunnen zorgen. Met deze solide
meerderheid kan hij zich zelfs nog
bij het provinciebestuur. Vanuit de
overige coalitiepartijen lijkt de deur
naar een definitief herintreden van
het CDA ook wel open te staan.
Tenminste, als de partij nu wél in-
stemt met de stikstofplannen. In
dat scenario lijkt het waarschijnlijk
dat de partijen elkaar nog eens goed
in de ogen kijken, het verleden uit-
praten en verder gaan waar ze ge-
bleven waren. Met Van der Sloot en
Bergsma? De Hoon noemde die op-
tie gisteren ‘ongeloofwaardig’,
maar uitgesloten lijkt het bij voor-
baat niet. Maar kan het CDA met
deze negen maanden uitstel wél
zomaar weer in het gareel van de
coalitie gaan lopen, zonder dat op-
nieuw de pleuris uitbreekt binnen
de agrarische achterban?
De toorn van FDF zal de partij
NIEUWS 3
wat buitenbeentjes en dwarsliggers
in eigen gelederen permitteren.
Toch moet ook hij beginnen aan
een jaar van moeilijke onderhande-
lingen over de uitwerking van nu
met Brussel gemaakte afspraken.
Honden waren plots erg aanwe-
zig op een rustig verlopen, regen-
rijke, verkiezingsdag. Niet alleen
premier Johnson, maar ook de
Schotse premier Nicola Sturgeon –
die eigenlijk bang is voor honden –
poseerde met een keffer. De burge-
meester van Londen Sadiq Kahn
bracht de grootste hond mee.
De hashtag #DogsATPolingStati-
ons’(Honden bij het stembureau)
was zelfs even trending op twitter.
Iedereen leek zijn hond mee te ne-
men naar de stembus. Oppositielei-
der Jeremy Corbyn (70) had geen
hond maar wel te maken met een
beest. Een als Elmo uit Sesam Straat
verklede man wachtte hem op en
moest door veiligheidsdiensten be-
dwang worden gehouden toen hij
wat al te opdringerig werd.
Vragen zijn er wel over het gedrag
van Boris Johnson tijdens de cam-
pagne. Volgens Rasmus Kleis Nile-
sen, directeur van het Instituut
voor Journalistiek van de universi-
teit van Oxford, had de premier a la
Donald Trump ‘de grenzen opge-
zocht’ van aanvaardbaar gedrag.
Nielsen deed een beroep op de
Conservatieve Partij waakzaam te
blijven en niet mee te gaan in het
Amerikaanse voorbeeld. ,,Dit is een
regeringspartij, een mainstream
partij. Johnson is een carrière poli-
ticus, geen uitschieter. Er bestaat
geen partij die meer de gevestigde
orde vertegenwoordigd dan de
Conservatieve Partij. Als ze het ge-
drag van Boris passen en goed gaan
vinden moeten we aanvaarden dat
er een nieuw normaal is gekomen.”
Kijk op de site van deze
krant voor de updates van
de Britse verkiezingen.
ongetwijfeld wekken, maar die is
voor de CDA nog wel te dragen.
Veel zal afhangen van de houding
die de ZLTO, een club waarvan de
achterban nauw samenvalt met die
van het CDA, vandaag aanneemt.
Als de tevredenheid over de uitge-
stoken hand overheerst, heeft het
CDA de ruimte om te draaien.
Stookt de ZLTO het vuur op-
nieuw hoog op, dan zitten het CDA
opnieuw klem. Dan dreigt een
nieuwe impasse, en het is maar de
vraag of boeren en ZLTO daar wat
mee opschieten. Voor de resterende
coalitiepartijen zit er dan namelijk
maar één ding op: een andere meer-
derheid vinden met steun van in
elk geval de SP. Een scenario dat
voor de agrarische sector bijna per
definitie ongunstiger zal uitvallen.
4 NIEUWS
Foute kersttrui:
hoe gekker, hoe beter
Trek je lelijkste kersttrui uit de kast: het is vandaag
Foute Kersttruiendag. Hoe gekker of lelijker, hoe
beter. Als het maar opvalt. De Foute Kersttruiendag is óók
een dag met een bedoeling:  initiatiefnemer Save the
Children vraagt er aandacht mee voor kinderen in nood.
Marloe van der Schrier
Rotterdam
erdie Toenders (32) had
G vorig jaar een blauwe
kersttrui, daarop een
grote kerstboom met
knipperende lampjes.
Ook de trui voor dit jaar ligt al klaar:
een trui met een elfje erop die zegt:
‘Don’t eat yellow snow’. Ze is inko-
per bij Fris-Co, een exporteur in
groente en fruit. ,,Een paar jaar gele-
den had één collega een kersttrui
aan, dat jaar daarna hebben we het
groter aangepakt en had iedereen
hem aan.”
Het is goed voor de sfeer vertelt ze,
en een goede manier om een gesprek
te starten. ,,We doen handel met de
Italiaanse markt, daar was het con-
cept helemaal onbekend. Het leverde
heel veel reacties op. Ze zeiden:
‘Gekke Nederlanders, wat doen jullie
nou?’”, lacht Toenders. ,,We wisten
zelf in eerste instantie niet eens dat
het voor het goede doel was.”
Op het kantoor van winkelketen
Flying Tiger waren ze zich in sep-
tember al aan het voorbereiden op
Foute Kersttruiendag, vertelt marke-
ting coördinator Guus van Nijnatten.
,,Alle storemanagers kwamen naar
het kantoor in Amsterdam en toen
hebben we zelf al onze eigen kerst-
trui gemaakt. We verkopen natuur-
lijk heel veel knutselspulletjes, dus
met een oude trui kun je ook een
kersttrui maken.”
Kantoor
De 220 medewerkers van de winkel-
keten – op het kantoor en op de
winkelvloer zelf – dragen allemaal de
hele week al hun kersttrui. ,,We
hebben er een week van gemaakt”,
vertelt Van Nijnatten. ,,Het is een
leuke manier om ook jezelf een
beetje voor gek te zetten.” Het
bedrijf heeft er bovendien een
kerstkaartenactie aan gekoppeld:
20 procent van de opbrengst van
de kaarten gaat naar Save the
Children, de oorspronkelijke initia-
tor van Foute Kersttruiendag. 
Annemieke Ruggenberg van Save
the Children ziet dat de actie – dit
jaar voor de vierde keer in Neder-
land – steeds breder wordt opge-
pakt. ,,Er is bij bedrijven meer
maatschappelijk bewustzijn”,
Het is een leuke
manier om ook
jezelf een beetje
voor gek te zetten
—Guus van Nijnatten,
Flying Tiger
ervaart ze. Dit jaar hebben 850
bedrijven en 650 scholen zich of-
ficieel aangemeld. Bedrijven die
zich van tevoren aanmelden en
een actie willen opzetten rondom
de Foute Kersttruiendag krijgen
een officieel informatiepakket
toegestuurd waarmee ze mensen
binnen hun organisatie enthou-
siast kunnen maken. ,,Zo’n
kersttrui is een makkelijke ma-
nier om mensen te benaderen,
heel laagdrempelig en het is een
goede gespreksopening”, ver-
klaart Ruggenberg het succes.  Iedereen een kersttrui aan, dat
Vorig jaar haalde de organisatie
ruim 200.000 euro binnen met
Foute Kersttruiendag. De organi-

 In een
paar jaar is de
Foute Truien-
dag – bedacht
door Save the
Children – uit-
gegroeid tot
een popu-
laire actie.
vrijdag 13 december 2019
GO
satie heeft dit jaar drie goede
doelen uitgezocht waar het
opgehaalde geld heen gaat:
ondervoede kinderen in Somalië,
Syrische vluchtelingenkinderen
in Libanon en gezinshereniging
in Soedan. 
Daan Verpalen (25) werkt als
managementtrainee bij Philips
en besloot de actie dit jaar op te
zetten bij zijn bedrijf. ,,Ik vind de
kerst een mooi moment om wat
terug te geven aan mensen die
het minder hebben”, vertelt hij.
,,Het is leuk om dat te koppelen
aan Foute Kersttruiendag. Ik
denk dat het aanstekelijk werkt.
geeft warmte en gezelligheid.” 
1000 euro
Verpalen koos samen met zijn
collega een eigen goed doel – kinde-
ren in Nicaragua – waar de Philips
Foundation al mee samenwerkt. Ze
hebben al 1000 euro opgehaald. ,,Het
loopt en het leeft. We hebben het ge-
promoot via de e-mail. Ik heb begre-
pen dat het heel bijzonder is dat zo’n
actie, opgezet door twee mensen, zo
goed loopt binnen het hele bedrijf.” 
En dat terwijl kersttruiendag nog
moet komen: ,,We hebben besloten
het te verplaatsen naar volgende week
dinsdag”, vertelt Verpalen. ,,Dan heb-
ben we een kerstfeest op kantoor en
het is  mooi om deze actie daaraan te
linken.”  Zelf trekt Verpalen natuurlijk
ook een kersttrui aan: ,,Ik heb een hele
eenvoudige en klassieke kersttrui in
de kast liggen. Misschien moet ik er
nog eentje aanschaffen?”
vrijdag 13 december 2019
GO
PROTEST VREDESPALEIS
■ Demonstranten keren zich tegen regerings-
leider Aung San Suu Kyi van Myanmar, bij het
verlaten van het Vredespaleis in Den Haag. Ze
heeft het Internationaal Gerechtshof ge-
vraagd te stoppen met de zaak over de ver-
meende volkerenmoord in haar land. Het over-
4,5 procent erbij, eenmalig 875 euro
Onderwijs-cao rond,
staking gaat door
Basisschoolleraren, onderwijs-
ondersteuners en schoolleiders
krijgen er vanaf 1 januari 4,5
procent salaris bij. Ook krijgen
ze in februari eenmalig honder-
den euro’s extra. De onderwijs-
bonden en sectororganisatie
PO-Raad zijn eindelijk tot cao-
afspraken gekomen.
Ellen van Gaalen
Den Haag
Bemiddelaar Mariëtte Hamer
moest eraan te pas komen om de
boel vlot te trekken.  Vorige
maand klapten de onderhandelin-
gen voor de tweede keer.
Gisteren zetten ze hun (voorlo-
pige) handtekening wél na tien da-
gen af en aan onderhandelen.
Vanaf 1 januari krijgt al het onder-
wijspersoneel er 4,5 procent salaris
bij. In februari kunnen ze een extra
bedrag verwachten van 33 procent
van het nieuwe maandloon. Ook
krijgen ze een eenmalig bedrag
van 875 euro, afhankelijk van hoe-
veel uren ze werken. Dat geld
komt van de 460 miljoen euro die
minister Slob vlak voor de staking
begin november vrijmaakte.  het nieuwe maandloon bij.
De cao loopt tot 1 november
2020. ,,Met het afsluiten van deze
cao is een belangrijke stap gezet en
dat werd tijd. Het is belangrijk dat
iedereen die werkt in het primair
onderwijs dit zo snel mogelijk
merkt op de salarisstrook”, re-
ageert CNV-onderhandelaar Hans
de Jong.
De leraren, ondersteuners en
schoolleiders krijgen de salarisver-
hoging pas vanaf februari op hun
rekening, met januari met terug-
werkende kracht erbij. De PO-
Raad en onderwijsbonden moe-
wegend islamitische Gambia beschuldigt My-
anmar ervan het VN-verdrag tegen volkeren-
moord uit 1948 te schenden. De regering van
Myanmar zou genocide plegen door de mos-
limminderheid van de Rohingya systematisch
te verdrijven of uit te moorden. FOTO ANP
ten eerst hun leden nog over het
voorstel raadplegen en kunnen pas
op 10 januari definitief de handte-
kening zetten.  dichten en het beroep aantrekke-
Dat de cao nu wel op tafel ligt,
heeft volgens Rinda den Besten,
voorzitter van de PO-Raad, alles te
maken met de creatieve blik van
bemiddelaar Hamer. ,,Ze stelde
een langere looptijd van de cao
voor, waardoor we een hoger bod
konden doen, namelijk 4,5 pro-
cent.’’
De looptijd tot november is be-
wust gekozen. In die tijd staat de
onderwijsbegroting weer op de
agenda en willen alle partijen zich
33%
■ Infebruari krijgt het on-
derwijspersoneel er ook
eenmalig 33 procent van
richten tot de politiek voor meer
geld. Met deze nieuwe cao blijft
een langgekoesterde wens name-
lijk onvervuld. De loonkloof tus-
sen leraren op basis- en middel-
bare scholen wordt er niet kleiner
op. Den Besten: ,,Daarvoor hebben
we echt meer geld nodig. Iedereen
heeft het kunnen narekenen: we
gebruiken alles wat we hebben.”  ,,Dat betekent dat leraren er deze
Daarom heeft deze deal geen en-
kel gevolg voor de tweedaagse sta-
king op 30 en 31 januari. Het basis-
onderwijs strijdt nog steeds voor
meer structureel geld om de loon-
kloof met middelbare scholen te
lijker te maken.
Voor de schoolleiders en het on-
derwijsondersteunend personeel
is deze cao extra belangrijk. Voor
hen zijn afspraken gemaakt over
vernieuwing van functies, waar-
door ze beter kunnen doorgroeien.
De Algemene Vereniging School-
leiders (AVS) is blij dat de deal
rond is. Eerder kregen onder meer
de directeuren er nog geen geld bij,
terwijl hun was beloofd dat daar
afgelopen maart al verandering in
zou komen. ,,Schoolleiders verdie-
nen soms minder dan leraren. Er is
een groot tekort aan directeuren,
eindelijk wordt dit probleem nu
rechtgetrokken. Als schoolleiders
moesten we heel wat geduld op-
brengen, maar in dit akkoord
wordt dat beloond”, reageert voor-
zitter Petra van Haren. 
Assistenten
Ook voor de onderwijsondersteu-
ners komen meer mogelijkheden
om door te groeien. ,,Onderwijsas-
sistenten zitten nu vaak vast in sa-
larisschaal 4, maar met het ak-
koord komen er twee nieuwe
functies met salarisschaal 5 en 6
bij”, zegt AOb-onderhandelaar
Eugenie Stolk. Volgens de bonden
doen veel onderwijsassistenten al
complex werk, waardoor ze ver-
wachten dat veel van hen direct
naar hogere salarisschalen groeien.
Minister Arie Slob noemt het
‘heel mooi’ dat er een akkoord is.
kabinetsperiode gemiddeld 14
procent bij krijgen. Dat gun ik ze
van harte.’’
NIEUWS 5
PERMANENTE EXPOSITIE
’s Lands geboortepapieren in NA
De geboortepapieren van Ne- cumenten zichtbaarder te ma-
derland zijn vanaf volgend jaar ken. Replica’s van de eeuwen-
zomer te zien in een tentoon- oude papieren moeten over een
stelling in het Nationaal Ar- aantal jaar ook worden ten-
chief in Den Haag. De Unie van toongesteld in het nieuwe
Utrecht (1579), de Apologie van Tweede Kamergebouw en mo-
Willem van Oranje (1580), die gelijk ook nog op andere plek-
vandaag precies 439 jaar oud is, ken. Volgens VVD-fractieleider
en het Plakkaat van Verlatinghe Klaas Dijkhoff verdienen de
(1581) zijn dan zeven dagen per geboortepapieren van ons land
week gratis te bezoeken. Dat een trotse, prominente plek in
schrijft minister Ingrid van En- het volle daglicht. Dat is niet
gelshoven (Cultuur) aan de mogelijk, schrijft Van Engels-
Tweede Kamer, na een pleidooi hoven. ,,Experts waarschuwen
van regeringspartijen VVD en dat na een week in daglicht, de
CDA om deze historische do- inkt vrijwel verdwenen is.”
AZC
Helft COA-personeel
verbaal aangevallen
Ruim de helft van alle mede-
werkers van het Centraal Or-
Ik geef gaan opvang Asielzoekers
(COA) heeft in de afgelopen
iedereen twee jaar een of meerdere ke-
een hand, ren te maken gehad met onge-
wenst gedrag door bewoners
zelfs van asielzoekerscentra (azc’s).
Bouterse Daarbij gaat het om schelden,
intimidatie en bedreiging. Ook
zegt een kwart van het perso-
Premier Mark Rutte geeft de neel in een enquête dat het in
omstreden premier van Malta, de laatste twee jaar te maken
Muscat, gewoon een hand heeft gehad met ongewenst ge-
tijdens de EU-top in Brussel. drag door collega’s.
GREENPEACE
50 activisten
opgepakt
De politie heeft in
WAPENWEDLOOP?
Defensie VS
test raket
De VS hebben weer
Brussel vijftig de- een militaire raket-
monstranten van test uitgevoerd. Het
Greenpeace gear- projectiel werd gis-
resteerd. De beto- teren van de lucht-
gers krijgen een ISRAËL machtbasis Vanden-
boete vanwege het berg in Californië af-
Netanyahu legt
gebruik van Ben- gevuurd. De test
gaals vuur. Green-
posten neer voedt de vrees voor
peace betoogde gis- De Israëlische pre- een nieuwe wapen-
teren, bij de start mier Benjamin Neta- wedloop tussen de
van de klimaattop, bij nyahu legt per 1 ja- grootmachten Ame-
de hoofdzetel van de nuari al zijn minister- rika en Rusland.
Europese Raad en posten neer, behalve Washington zegde
staken die symbo- het premierschap. begin augustus het
lisch in brand. De Hij nam deze beslis- INF-verdrag op dat
Green Deal is vol- sing vanwege de in 1987 gesloten
gens Greenpeace aanklacht van cor- werd tussen Reagan
ontoereikend. ruptie tegen hem. en Gorbatsjov.
6 NIEUWS
Column
NYNKE DE JONG
Boerenpromotie
armers Defence Force, de
F ongedurige tak van het boe-
renprotest, wil volgende
week een enorme protestactie
houden. Ze dreigen met het bezet-
ten van distributiecentra van su-
permarkten, zodat wij allemaal
weer eens ervaren hoe lege schap-
pen eruitzien, en wellicht da-
nig in de knoei komen met
de kerstboodschappen. Nu
maakt het mij niet uit dat
mijn kerstdiner uit
kliekjes uit de vriezer
zal bestaan – we kun-
nen een week eten van
alles wat daar opgesla-
gen ligt – maar ik
vraag mij vooral af
wat Farmers De-
fence Force hier-
mee wil berei-
ken.
Het boeren-
protest moet
het toch heb-
ben van de
goodwill in de
samenleving.
Zolang de bur-
gers nog trots zijn
@Nynke
op de boer, nemen ze de trekkerfi- houderij, ergens in het Noorden
les voor lief. Maar zorg ervoor dat
ouderen zonder grote vriezer geen
warme maaltijd op tafel kunnen
van Friesland. In de film vertelt hij
over zijn bedrijfsvoering, over
hoeveel tijd en energie hij steekt
zetten, of dat baby’s bij gebrek aan in het behoud van de weidevogels.
luiers in een oude theedoek moe- Waarom hij ervoor gekozen heeft
ten schijten, en die begripvolle om de melkproductie van zijn
houding verdwijnt als sneeuw koeien te verminderen, zodat hij
voor de zon. Als je meer waar- meer tijd overhoudt voor die kie-
dering voor je werk wil, viet en de grutto. Hans probeert
moet je er niet voor zorgen zijn land niet alleen in te zetten
dat we met kerst zonder voor een zo hoog mogelijke omzet;
pleepapier zitten. hij probeert ook iets terug te doen
voor de mooie omgeving waarin
Via Facebook kreeg ik hij is opgegroeid. Een bewuste,
een ander boerenpro- moderne boer, die graag laat zien
motiefilmpje onder wat voor fantastisch werk hij
ogen. Het is een heeft.
film over het
bedrijf van Ik geloof heilig dat de film over
Hans. Boer Hans meer begrip voor de
Ik volg met positie van de boer genereert, dan
belangstel- het bezetten van een distributie-
ling de ont- centrum zal doen. Boeren, laat
wikkeling zien wat je doet, wees er trots op.
van zijn Daar bereik je meer mee dan met
melkvee- blokkades.
Boeren, laat zien wat je doet,
wees er trots op. Zo bereik je
meer dan met blokkades
NS gaat specificatie
‘met persoon’ bij
aanrijding weglaten
De NS zal vanaf 15 december,
met de start van de nieuwe
dienstregeling, niet langer in
betreffende omroepberichten
en online spreken over een
‘aanrijding met een persoon'.
Edwin van der Aa
Utrecht
Voortaan wordt louter gemeld dat
het om een ‘aanrijding’ gaat, zon-
der te specificeren wat voor soort
aanrijding. Het gaat om de infor-
matie die te vinden is in de Reis-
planner, op de website van de ver-
voerder en die op stations en in de
trein wordt omgeroepen.
Ervaren treinreizigers weten
dat met de term ‘aanrijding met
een persoon’ vaak een zelfdoding
op het spoor wordt bedoeld. De
laatste weken was deze medede-
ling helaas weer meermaals te ho-
ren op verschillende stations in
Nederland.
Wens
Bij zorgverleners, professionals
op het gebied van suïcide-preven-
tie en mensen die betrokken zijn
bij dit onderwerp, bestaat volgens
de NS al langer de wens dat de
omroeptekst wordt aangepast.
Recent heeft Trimbos-instituut
vrijdag 13 december 2019
GO
hier onderzoek naar gedaan. De
omroeptekst ‘aanrijding met een
persoon’, kan bij reizigers emoties
losmaken, aldus de onderzoekers.
,,Trimbos adviseert daarom, in
een onderzoek dat binnenkort ge-
publiceerd wordt, de omroeptekst
aan te passen.”
Alternatieven
Op zoek naar alternatieven voor
de term heeft de NS gekeken naar
de wijze waarop hier in andere
landen mee wordt omgegaan. Dit
Ervaren reizigers
weten dat het vaak
om zelfdoding gaat
blijkt per land te verschillen. Va-
riërend van ‘aanrijding met een
persoon’, ‘aanrijding’ tot ‘inzet
van hulpdiensten’.
Engeland heeft onlangs de
keuze voor de omroeptekst ‘inzet
van hulpdiensten’ weer veran-
derd, omdat dit reizigers te veel
deed denken aan de grootschalige
inzet na aanslagen. NS heeft na
overleg met deskundigen daarom
gekozen voor de omroeptekst
‘aanrijding’. De vervoerder blijft
in de gaten houden hoe de
nieuwe tekst wordt ontvangen.
vrijdag 13 december 2019 NIEUWS 7
GO

Auto’s met internet kunnen Rijkswaterstaat schat aan informatie leveren

TA
TA ZENDEN NTERPRETEREN
o’s sturen continu data De data gaat naar ee
naa ar de fabrikant, zoals: databank. Een algoritme
• ABS van RWS trekt automatisch
• schokbr
c ekers conclusies. Naviga
i tiebe
ti bedrijv
d ij en Rijkswaterstaat
• la
ane assist (camera) Dat kan zijn: halen inform
matie en haalt data op en
• ru
uitenwissers • olie op de weg sturen die d
door naar stuurt wegwerkers
• waarschuwingslampen • voorwerpen op de weg navigatiesystemen in naar locatie, past
•mmistlampen • beschadigde belijning de auto’s erachter matrixborden aan
• airbag • beschadigd asfalt
• etc.

Weg veiliger door data uit auto

Rijkswaterstaat gaat de data
van honderdduizenden auto’s
gebruiken om realtime de ver-
keersveiligheid te verbeteren. In
een later stadium wordt de in-
formatie van de auto’s gebruikt
om de onderhoudstoestand van
het wegdek te meten.
Ton Voermans
Den Haag
Er rijden naar schatting 600.000
auto’s in Nederland die continu
verbonden zijn met internet. Het
zijn rijdende computers met tien-
tallen sensoren en camera’s die
voortdurend data naar de autofa-
brikant doorzenden. Een deel van
die gegevens gaat Rijkswaterstaat
volstrekt anoniem gebruiken.
Het gaat bijvoorbeeld om het
automatisch doorgeven van een
geactiveerde airbag, een glad of
slecht wegdek, of rommel op de
weg. Andere weggebruikers krij-
gen die informatie dan via hun na-
vigatie-app of boordcomputer.
Nederland doet dit project met
vier andere landen (Duitsland,
Luxemburg, Spanje en Finland),
vier autofabrikanten (BMW, Ford,
Mercedes en Volvo) en twee ser-
viceproviders (TomTom en Here).
Inmiddels hebben vijf andere au-
tomerken zich gemeld om ook
mee te doen. De data gaat van de
autofabrikanten naar Rijkswater-
staat en de servicebedrijven.
Nog dit jaar ontvangt Rijkswa-
terstaat van zo’n 250.000 auto’s in-
formatie. De deelnemende par-
tijen benadrukken dat de informa-
tie volstrekt anoniem is. Het gaat
Rijkswaterstaat om de gegevens
om de verkeersveiligheid mee te
verbeteren en niet om de identi-
teit van de chauffeur.
Adviseur Smart Mobility bij
Rijkswaterstaat Laurens Schrij-
nen: ,,Als een airbag ontploft, dan
weet je 99,9 procent zeker dat er
iets ernstigs aan de hand is met die
auto. Dat kun je realtime met an-
dere bestuurders delen. En onze
weginspecteurs kunnen meteen
op pad. En als meerdere auto’s op
een bepaalde plek een onver-
wachte stuurbeweging maken,
dan kan er iets op de weg liggen.
Aan de hand van de werking van
de ruitenwissers ontstaat een re-
genkaart die nauwkeuriger is dan
de kaart die buien-apps geven.’’
Rijkswaterstaat start in het ver-
volg hierop een proef om de data
van honderdduizenden auto’s met
een internetaansluiting te gebrui-
ken om de toestand van het weg-
dek te controleren. Nieuwe meet-
wagens zijn daardoor wellicht
overbodig. Autofabrikanten pro-
beren met de data digitale dien-
Door de werking van
de ruitenwissers krijg
je een nauwkeurige
landelijke weerkaart
—Laurens Schrijnen, adviseur
sten aan hun klanten aan te bieden
en aan wegbeheerders te verkopen
om te helpen het onderhoud van
het wegdek te verbeteren.
Rijkswaterstaat denkt aan de
hand van anonieme autodata de
toestand van het wegdek te kun-
nen meten. Als veel auto’s bijvoor-
beeld doorgeven dat de lane assist
even niet werkt, dan kan het zo
zijn, dat de belijning ter plaatse
niet goed is. Veel grote uitslagen
van de schokbrekers op een be-
paalde plek? Dan kan er iets op het
wegdek liggen of sprake zijn van
een kuil. Slaat de ABS even aan?
Als het niet regent, ligt daar wel-
licht olie op de weg of het wegdek
is door slijtage glad geworden.
Pril
De techniek is nog pril, maar er
zijn al bedrijven die aan de hand
van de minieme rotatieverschillen
van de wielen de slijtage van het
wegdek in kaart kunnen brengen.
Schrijnen: ,,Rijkswaterstaat had
tot voor kort twee ARAN-auto’s -
de Automatic Road Analyzers - die
reden heel het jaar over al onze
wegen door het land. Ze deden er
zo’n anderhalf jaar over om het
wegennet heel precies op te meten
en te bepalen waar onderhoud no-
dig is. Dure voertuigen met heel
gevoelige camera’s en meetappara-
tuur aan boord. Door brand zijn
beide voertuigen niet langer inzet-
baar, dat was reden om naar een
alternatief te kijken, zoals het in-
kopen van data. Die data uit ge-
wone auto’s is minder nauwkeu-
rig, maar je krijgt uit honderddui-
zenden auto’s wel héél veel data.
En dienstverleners bouwen die
data dan weer om tot hoogwaar-
dige toepasbare informatie.”
Autofabrikanten gebruiken data
om de werking van de auto’s te
monitoren en om de service aan
hun klanten te verbeteren. ,,BMW
meldt nu al gladde wegen op basis
van de data van de eigen auto’s.
Om een overzicht te krijgen van
het volledige wegennetwerk heb
je ook informatie nodig van an-
dere automerken. En de autobe-
drijven hebben elkaar.’’
Consumenten moeten wel zelf
de regie krijgen over de door hen
gegenereerde voertuigdata, vinden
ANWB, de autobranche en verze-
keraars. De macht van de autofa-
brikanten is nu te groot. Branche-
organisaties pleiten voor nieuwe
(Europese) wetgeving.
8 NIEUWS
Klokkenluider opgepakt
Twee agenten
verdacht van
lekken naar NRC
Twee politieagenten van de
eenheid noord-Holland zijn op
het politiebureau in Haarlem
gearresteerd op verdenking
van het lekken van vertrouwe-
lijke politiegegevens naar NRC
Handelsblad.
Koen Voskuil
Haarlem
Eén van de twee is een hoofd-
agente die misstanden aan het
Haagse bureau Hoefkade over on-
der meer racisme aan het licht
bracht. Dat bevestigen meerdere
bronnen na berichtgeving door
NRC.
De agente die is gearresteerd, is
sinds maart werkzaam in Noord-
Holland. Ze werd daarnaartoe
overgeplaatst nadat ze de Haagse
misstanden aan het licht had ge-
bracht. De vrouw kon na de mel-
ding niet meer in die stad werken,
onder meer vanwege pesterijen,
en werd naar een veiligere omge-
ving overgeplaatst.
Op het politiebureau Haarlem-
mermeer belandde ze in de vol-
gende affaire. Ze deed aangifte
van aanranding tegen haar team-
chef. Tijdens dat onderzoek
stuitte de politie op aanwijzingen
dat de vrouw vertrouwelijke poli-
Agente meldde
dat collega’s zich
schuldig maakten
aan racisme
tie-informatie heeft gedeeld met
NRC. De teamchef tegen wie ze
aangifte heeft gedaan, zit thuis,
maar is niet gearresteerd.
Volgens de rijksrecherche
wordt de hoofdagente verdacht
van schending van het ambtsge-
heim, valsheid in geschrifte, het
doen van valse aangifte, meineed
Oud-kankerpatiënt krijgt
schone lei bij verzekering
Den Haag Ex-kankerpatiën-
ten die tien jaar of langer ziek-
tevrij zijn, hoeven bij het aan-
vragen van een overlijdensri-
sicoverzekering niet meer te
melden dat zij ooit voor deze
aandoening zijn behandeld.
Voor mensen die minderjarig
waren toen de kanker werd
vastgesteld, gaat een termijn
van vijf jaar na einde behande-
ling gelden.
Daarover zijn de Neder-
landse Federatie van Kanker-
patiëntenorganisaties (NFK),
het ministerie van Financiën
en het Verbond van Verzeke-
raars het eens.
De organisaties gaan de ko-
mende maanden in ook ge-
vrijdag 13 december 2019
GO
UNICEF DIRECTEUR
‘Blinde Ansam
en computervredebreuk. De ver-
meende strafbare feiten zouden
hebben plaatsgevonden in augus-
uit Aleppo zal ik
nooit vergeten’
tus en september van dit jaar.
De andere opgepakte agent is
een man die volgens bronnen de
agente heeft geholpen bij haar
problemen met de teamchef. Ook
hij wordt verdacht van het lekken
van informatie aan de krant. Te-
gen beide agenten loopt nu een
disciplinair en een strafrechtelijk
onderzoek. Geert Cappelaere kent de frontlinies in Jemen en Syrië op
De opgepakte agente is erkend
als klokkenluider binnen de poli-
zijn duimpje. In het strijdgewoel ontfermde hij zich namens Unicef
tie. Mede op grond van haar mel-
ding werden vier politieagenten
over kinderen in nood. ,,Na tien jaar is het tijd om te stoppen.’’
van Bureau Hoefkade gestraft die
te veel geweld gebruikten bij de Hans van Zon  den-Oosten en Cappelaere, afkomst-
aanhouding van een verdachte. rig uit Vlaanderen, heeft er gewerkt.
Een agent met de rang van in- an zijn fiere blik en Aleppo (Syrië), Mosoel (Irak) en
specteur krijgt strafontslag en een
ander voorwaardelijk ontslag.
Daarnaast krijgen zes agenten
een officiële waarschuwing we-
gens ‘ongepast’ gedrag. Zo zou er
een groep agenten zijn geweest
die zich ‘Marokkanenverdelgers’
A montere tred is het ver-
strijken van zijn ‘houd-
baarheidsdatum’ niet af
te lezen. ,,Nee, de ver-
moeidheid zit van binnen’’, zegt
Geert Cappelaere (58), tot voor kort
regionaal Unicef-directeur voor het
Je moet leren
omgaan met
machteloos-
Sana’a (Jemen) zijn een paar van de
door oorlogsgeweld geteisterde plek-
ken waar hij zich bekommerde over
het lot van kinderen. Hij coördi-
neerde de opvang van miljoenen
jonge vluchtelingen, regelde verzor-
ging van hun wonden, vaccinaties, en
noemde.  Midden-Oosten en Noord-Afrika. heid. Je moet zorgde voor warme kleding tegen de
,,Voor het leiden van de operaties winterkou. Hij regelde met zijn
Intimidatie moet je altijd scherp zijn. Toen ik be- vasthouden ‘ploeg’ een plekje in een speelruimte
De agente stapte eerder dit jaar sloot dat het genoeg was, merkte ik aan hulp die of een schoolklasje.
over naar de eenheid Noord-Hol- pas hoe moe ik was. Voor al die ver- Cappelaere, zelf vader en opa,
land, waar haar een veilige werk- antwoordelijkheid betaal je een prijs. wel geslaagd maakte voor geen enkel kind een uit-
omgeving werd beloofd. De Beelden van vermoorde, verminkte is zondering. Ook niet voor ‘IS-kinde-
teamchef, die de agente nog kinderen blijven je emotioneren. Ik ren’ omdat ‘die er niet zijn’. Volgens
kende uit Den Haag, ontfermde ben op tijd gestopt.’’ hem kun je kleine kinderen niet af-
zich over haar. Noem een brandhaard in het Mid- schilderen als potentiële terroristen.
Hij zou de agente vervolgens
hebben geïntimideerd, onder
meer door het versturen van sek-
sueel getinte voorstellen via zijn
telefoon. Volgens de vrouw heeft
er ook een aanranding plaatsge-
vonden.
In het onderzoek naar die aan-
randing heeft de politie Noord-
Holland de telefoon uitgelezen
van de nu gearresteerde agenten.
Daaruit zouden de contacten met
NRC zijn gebleken.
sprek over kortere termijnen
voor kankersoorten waarbij
het risico op terugkeer van de
aandoening sterk is afgeno-
men of afwezig is.
De schone lei gaat gelden
voor alle verzekeraars op de
Nederlandse markt die over-
lijdensrisicoverzekeringen
aanbieden.
Directeur Richard Weur-
ding van het Verbond van
Verzekeraars is positief. ,,We
bewandelen een nieuwe route
om de verzekerbaarheid te
verbeteren, wat aansluit bij
onze maatschappelijke ambi-
tie om zo veel mogelijk men-
sen een verzekering te
bieden.’’
vrijdag 13 december 2019
GO
Ook zij willen kind zijn, spelen en
naar school kunnen.
U heeft in tien jaar tijd mooie din-
gen bereikt, maar door oplaaiend
oorlogsgeweld ook vele nederla-
gen geleden. Stopt u zonder
schuldgevoel?
,,Ik heb absoluut niet genoeg kunnen
doen, maar je kunt de oorlog niet
stoppen. Dat moeten anderen doen.
Je moet leren om te gaan met de
machteloosheid. Het is onmogelijk
om elke dag in die benarde omstan-
digheden elk kind te helpen. Je mag
’s avonds niet naar bed gaan met de
gedachte dat je veel kinderen níét
hebt geholpen. Je moet je vasthouden
aan hulp die wél is geslaagd. Op de
vraag of ik binnen mijn mogelijkhe-
den genoeg heb gedaan, zeg ik ja.
Daar ben ik fier op. We hebben nooit
opgegeven. We gingen naar plekken
waar niemand anders kon of durfde
te komen. Om er met rebellen te pra-
ten, om kinderen in bescherming te
nemen.’’
Nooit de aanvechting gehad het
bijltje erbij neer te gooien?
,,Ik heb het af en toe heel lastig gehad.
Maar stoppen? Nooit! Ook niet in Je-
men, waar vlak bij mijn huis de bom-
men vielen en ik moest worden ge-
evacueerd. Ik heb toen zes maanden
in mijn kantoor moeten werken en
slapen. Ik heb het slechtste gezien in
mensen maar heb ook het mooiste
van de mensheid mogen aanschou-
wen. Al die weerbaarheid, die onver-
zettelijkheid in kinderen, daar kun je
alleen maar dankbaar voor zijn.’’
Tijdens alle hulpacties zijn u onge-
twijfeld een paar indringende kin-
dergezichten bijgebleven. Aan wie
denkt u het eerst?
,,Aan Ansam. Een blind meisje uit
NIEUWS 9
Aleppo. Ze kan prachtig zingen. Toen om hulp. Ik blijf een beroep doen op
we in de vluchtelingenopvang stil- het geweten van de wereld omdat de
stonden bij het zevende jaar van de afschuwelijke werkelijkheid normaal
oorlog hebben we met haar een koor dreigt te worden. De wereld neemt
gevormd. Dat optreden is een van de de mensenrechten, de rechten van
mooiste geschenken in die tien jaar. kinderen, steeds minder serieus. Ter-
Het meisje vergat alle ellende, wijl kinderen altijd moeten worden
straalde plezier, trots en hoop uit. Dat beschermd, want zij zijn te jong om
moment, vastgelegd op video, is voor in crises eigen verantwoordelijkheid
mij heilig. Ansam woont trouwens te dragen.’’
inmiddels met haar familie in Duits-
land.’’ Wat is uw grootste angst?
,,Dat de existentiële menselijke waar-
Het Midden-Oosten is geen vijver den nog meer aan belang zullen ver-
met stilstaand water. Er woedt al- liezen. Dat er geen plaats is voor de
tijd een nieuwe storm. Heeft u alle ander omdat het eigen ik vooropstaat.
ontwikkelingen kunnen bijhouden? Bij de toekomst van het Midden-
,,Toen ik begon, had ik altijd de be- Oosten heb ik dubbele gevoelens.
hoefte om alles te willen begrijpen. Politieke leiders geven geen aanlei-
Al snel leerde ik dat dit de slechtste ding tot veel vertrouwen. Maar als ik
strategie zou zijn. Iemand die van- naar de kinderen kijk, dan geloof ik
daag zegt dat hij heel het Midden- nog wel in een goede toekomst. Dan
Oosten begrijpt, is ongeloofwaardig. moet je wel in hen investeren en hen
We kunnen het einde van alle el- niet langer laten vermoorden en
lende amper overzien. Oude conflic- verminken. Vergeet niet dat 40 tot
ten worden niet opgelost, elke keer 50 procent van de bevolking jonger is
komen er weer nieuwe crises bij, zo- dan 24 jaar. Hun grootste wens is om
als het bloedige straatprotest in Irak.’’ de regio te verlaten omdat ze weinig
tot geen perspectief zien. Veel kinde-
De wereld is wreed. Hoe langer ren hebben nooit vrede gekend. Oor-
een groot conflict duurt, hoe meer log dreigt voor hen het nieuwe nor-
de aandacht verslapt voor ieder- maal te worden en dat willen ze
een die er onder te lijden heeft. niet.’’
,,Het is heel moeilijk om daarmee te
leven. Het lijden van kinderen wordt Kijk op de site bij /video
er niet minder om. Wat ik nog lasti- Ansam zingt op de ruïnes van
ger vind, is dat zij iets ergs in de over- Aleppo.
treffende trap moeten meemaken om
weer aandacht te krijgen. Twee jaar
geleden had ik geen woorden meer
om de wereld te vertellen wat er aan
de hand was. Ik heb toen een blanco
verklaring uitgebracht bij de vraag
■ Cappelaere bezocht kinderen in vluchtelingen-
kampen in Mafrak, Jordanië (bovenste foto), Sana’a
(onder) en Hodeia, Jemen (grote foto). Midden:
Ansam op de puinhopen in
Aleppo, Syrië. FOTO’S UNICEF, EPA
vrijdag 13 december 2019 NIEUWS 11
GO

Dankzij hulp Esther en vriend overleefde meisje de aanval Kind op

achterbank
‘Honden wilden haar bij liquidatie
AMSTELVEEN De 39-jarige
crimineel Rachid Kotar uit
Amstelveen is gisteren rond

levend verscheuren’ 17.15 uur doodgeschoten bij

Esther Tuls en haar
vriend redden in 2014
een tienermeisje dat
werd aangevallen door
dertien agressieve
honden. Deze week
werden ze gehuldigd
voor hun heldendaad.
Sebastiaan Quekel
Schoonhoven
Het moest een gezellige en romanti-
sche dag worden voor Esther Tuls
(33) uit Schoonhoven en haar
Vlaamse vriend Jurgen Mariën. Op
zondag 2 februari 2014 reden ze na
een dagje winkelen in Maastricht
langs een akker in Riemst, net over
de Limburgse grens. Ineens zagen ze
een grote groep honden wild over het
veld stuiteren.
Vreemd, vond Esther. ,,We dachten
eerst dat er een dood beest op de
grond lag. Maar toen we verder re-
den, zagen we ineens een kinderfiets
langs de weg liggen. En toen hoorden
we het. Gegil, vreselijk veel gegil. Het
ging door merg en been.”
Van een afstandje zag Esther hoe
een meisje als een lappenpop heen
en weer werd geslingerd door de
bende dolle honden. De 11-jarige
Yuki werd tientallen keren gebeten
en verloor het vel van haar arm. Wild
stampte ze om zich heen, waar de
honden alleen maar feller op reageer-
den. Ze beten haar in bijna alle lede-
maten. Een chocoladereep die ze nog
vast had, had ze ver weggesmeten in
een poging de honden af te leiden.
De dertien bouviers en labradors
hadden echter enkel oog voor het
blonde meisje en lieten niet los.
,,Het was echt verschrikkelijk om
te zien”, zegt Esther. ,,Die honden
waren zó vals, zó agressief. Ze waren
䊱 Yuki (links) was er echt op uit haar levend te ver-
11 toen ze werd aan- scheuren. Haar op te eten. Ze zat he-
gevallen. Deze week
werden redders Es-
lemaal onder het bloed en had bijna
niets meer aan. Al haar kleren waren
ther Tuls en Jurgen
Mariën gehuldigd.
eraf gescheurd. Mijn vriend pakte
snel een grote stok en rende brullend
FOTO ATV op de honden af. Natuurlijk waren
we bang dat de honden ons ook zou-
den grijpen, maar we moesten en
zouden dat meisje helpen.’’
Redding
Het stel kwam net op tijd. ,,We leg-
den het meisje snel in de auto en re-
den samen met een buurtbewoner
naar het ziekenhuis. Daar is ze met
spoed geopereerd. Ik durf wel te stel-
len dat als wij er niet waren geweest,
Natuurlijk Yuki het niet meer had kunnen na-
waren we bang vertellen.’’ Het tienermeisje beaamt
dat. ,,Zij waren mijn redding. Als ze
dat de honden daar niet toevallig waren langsgeko-
ons ook men, zat ik hier niet meer.’’
De honden die Yuki aanvielen, ble-
zouden grijpen ken te zijn ontsnapt bij een honden-
—Esther Tuls fokker uit de buurt. Ze werden ge-
vangen en afgemaakt. Het conflict
tussen de hondenfokker en de ouders
van Yuki leidde tot een slepende
rechtszaak die tot op de dag van van-
daag doorettert. Dat is ook de reden
waarom Esther en Jurgen nu pas ge-
huldigd zijn voor hun heldendaad.
,,Ik hoop dat Yuki en haar familie
krijgen waar ze recht op hebben’’,
zegt Esther. ,,Die honden waren
zwaar verwaarloosd en helemaal op-
gefokt. Daar moet verantwoording
voor worden afgelegd.’’
Het weerzien met Yuki in het ge-
meentehuis van Antwerpen voor de
huldiging afgelopen dinsdag was zo-
als altijd bijzonder en emotioneel.
,,Wij hebben door de gebeurtenissen
een heel speciale band gekregen’’,
zegt Esther. ,,Er is eigenlijk altijd wel
contact geweest. Yuki en haar ouders
zijn ons erg dankbaar voor wat we
hebben gedaan, maar voor ons is het
inmiddels heel normaal geworden. Ik
denk dat iedereen zo zou hebben ge-
reageerd in een noodsituatie.’’
zijn auto voor de luxe sport-
school Health City aan de
Escapade in Amstelveen.
Het is volgens ingewijden
vrijwel zeker een liquidatie.
Kotar werd doodgeschoten,
terwijl een 4-jarig kindje op
de achterbank van de auto
zat. Of het een kind is van het
slachtoffer, kon een woord-
voerster van de politie niet
zeggen. Het kind bleef onge-
deerd en is door familie op-
gevangen.
Het slachtoffer reed vol-
gens een bron in een gepant-
serde BMW. De politie was
kort na de schietpartij op
zoek naar een Volkswagen
Transporter van een oud mo-
del, met geblindeerde achter-
ruiten.
Niet veel later vond de poli-
tie in Duivendrecht een uit-
gebrande auto. Het gebied
werd afgezet. Of de uitge-
brande auto verband houdt
met de schietpartij is nog niet
duidelijk.
Supers naar
rechter om acties
LELYSTAD De supermarkt-
branche stapt naar de rechter om
een verbod te eisen op eventuele
blokkades van distributiecentra of
winkels door actievoerende boeren
woensdag. ,,We hebben geen an-
dere keuze dan het aanspannen van
een kort geding”, zegt een woord-
voerster van het Centraal Bureau
Levensmiddelenhandel.
De advocaat van de brancheorga-
nisatie had actiegroep Farmers De-
fence Force een ultimatum gesteld:
gisteren moesten de boeren voor
10.00 uur garanderen dat ze afzien
van blokkades die de supermarkten
duperen. Het CBL heeft niks van ze
vernomen. Het kort geding dient
maandagochtend voor de recht-
bank in Lelystad.

Kroongetuige kort te zien door blunder rechtbank

Door een blunder van de recht-
bank is kroongetuige Nabil B.
gisteren korte tijd te zien ge-
weest in de perskamer waar
tientallen journalisten het pro-
ces rondom de liquidatiezaak
van Ridouan Taghi volgden. Dat
is opvallend, omdat de kroonge-
tuige uit veiligheidsoverwegin-
gen zwaar wordt beveiligd.
Yelle Tieleman
Schiphol
De kroongetuige (32) had via een
videoverbinding contact met de
voorzitter van de rechtbank. Via
een van de camerstandpunten in de
zaal was de kroongetuige te zien op
het beeldscherm in de zittingszaal,
dat werd uitgezonden in de perska-
mers. Het duurde nog geen mi-
nuut, toen ging de verbinding op
zwart. Daarna verscheen hij niet
meer in beeld. De kroongetuige
volgt de zitting normaal in een af-
gezonderde cabine en is dan ge-
schminkt en vermomd. Ook is hij
alleen zichtbaar voor de drie rech-
ters en officieren van justitie.
Gisteren begon onder zeer
strenge beveiligingsmaatregelen de
eerste openbare zitting sinds de
moord op advocaat Derk Wiersum,
die kroongetuige Nabil B. bijstond.
Onlangs werd duidelijk dat de enig
overgebleven advocaat van de
kroongetuige is gestopt. De rech-
ters en officieren in deze zaak wor-
den sinds de moord op Wiersum
stevig beveiligd. Ook mochten ca-
mera’s en rechtbanktekenaars de
officieren van justitie en de rech-
ters niet in beeld brengen – een uit-
zonderlijke maatregel.
Het Marengo-proces draait om
zeventien verdachten die worden
verdacht van het plegen van vijf
moorden en een lange reeks pogin-
Gisteren was de
eerste openbare
zitting sinds de
moord op Wiersum
gen tot moord. Daarbij gaat het on-
der meer om een vergismoord en
de moord op een onschuldige man.
Hiertoe behoort ook het beramen
van een aanslag met een bazooka
op een spyshop in Nieuwegein. De
groepering zou volgens het OM on-
der leiding staan van Ridouan
Taghi en Saïd Razzouki, beide
voortvluchtig. Het OM heeft
100.000 euro op hun hoofd gezet.
Door de moord op Wiersum
heeft het proces flinke vertraging
opgelopen. Oorspronkelijk zou
kroongetuige Nabil B. dit najaar bij
een onderzoeksrechter worden ver-
hoord over de ruim 41 verklaringen
die hij heeft afgelegd. Het is de be-
doeling dat dit alsnog gaat gebeu-
ren, begin januari. Volgens het OM
kan dat doorgaan, ook als de kroon-
getuige nog geen advocaat heeft.
Het OM heeft drie maanden uit-
getrokken voor de verhoren, die
voor de advocaten van de verdach-
ten belangrijk zijn. Zij stellen dat de
kroongetuige onbetrouwbaar is en
willen hem hiermee confronteren.
Een van de advocaten die hier veel
belang bij heeft, is Nico Meijering.
Hij verdedigt Mo R., een van de
hoofdverdachten en een jeugd-
vriend van de kroongetuige. R. gaf
onlangs een opvallende verklaring
bij de recherche, waarin hij stelt dat
het de kroongetuige was die vanuit
zijn cel een moordaanslag op hem
heeft laten uitvoeren. Dat was in
december 2017, toen R. naar eigen
zeggen door de kroongetuige naar
een plek werd gelokt waar hij werd
beschoten. De aanslag overleefde
hij ternauwernood. Volgens R. had
hij contact met zijn voormalige
vriend via een versleutelde Black-
berry.
Het OM denkt dat het proces in
het najaar van 2020 inhoudelijk kan
worden behandeld.
12 NIEUWS
INTERVIEW VU-DECAAN RUARD GANZEVOORT
‘Nederland
super-
tolerant?
Ik vrees van niet’
Een fel antihomopamflet spleet begin dit jaar de kerk.
Op de religiefaculteit van de VU ondertekenden diverse
docenten het orthodoxe statement. Decaan
Ruard Ganzevoort (zelf homo) zat met de brokstukken.
Niels Klaassen
Amsterdam
e Nederlandse
D
Nashville-verklaring
staat bol van kerke-
lijk jargon. Toch was
de boodschap niet
mis te verstaan be-
gin januari: homoseksualiteit en
transgenders worden fel afgekeurd,
het traditionele huwelijk tussen
man en vrouw is zoals God het be-
doeld heeft. Een aantal van de or-
thodoxe sympathisanten werkt op
de faculteit religie en theologie van
de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Dus zat decaan Ruard Ganze-
voort (54) met een heikele kwestie.
Hijzelf was als dominee van de Ne-
derlands Gereformeerde Kerken in
2006 nog uit het ambt gezet toen hij
uit de kast kwam en een relatie met
een man kreeg. De Nashville-dis-
cussie leidde op de VU tot een stevig
debat over het pamflet, maar ook
over de invulling van het onderwijs.
䊱 Protestactie tegen Nashville-verklaring bij het hoofdkan-
toor van de SGP in Rotterdam. FOTO JAN KOK
vrijdag 13 december 2019
GO
Stel: we stappen nu vijf college-
NASHVILLE zalen binnen, horen we dan ner-
gens fundamentalistische teksten
Pamflet of onverdraagzame dogma’s uit
de mond van docenten?
tegen Een paar tellen zwijgt Ganzevoort,
homo’s tijdens het gesprek op zijn facul-
teitskantoor in de betonnen VU-
Begin dit jaar kolos aan de Amsterdamse De Boe-
barstte de bom lelaan. ,,Eeehm, ik zou er niet voor
rond de ortho- honderd procent mijn hand voor in
doxe Nashville- het vuur steken dat het niet gebeurt.
verklaring, een uit Maar dan speelt ook iets anders mee.
Amerika overge- Als je teksten van strenggelovigen
waaid ‘tegenge- leest of hoort, kun je als buiten-
luid’ van streng- staander denken: wat is dat nou?!
gelovige christe- Maar als je de kerk van binnen kent,
nen tegen ‘de se- dan snap je het jargon. Zo’n Nash-
culiere tijdgeest ville-verklaring: de toon past hele-
van de 21ste maal in de traditie.”
eeuw’. De opstel-
lers wijzen homo- Het uit de VS overgewaaide religi-
seksualiteit en euze pamflet leidde tot grote ophef
transgenders re- binnen en buiten de geloofs-
soluut af. gemeenschap, van lhbt-belangen-
clubs tot op het Binnenhof: massaal
klonk woede over de afwijzende
geboden. Toen de storm eind ja-
nuari weer ging liggen en de ophef-
karavaan verder trok, zat Ganze-
voort met een probleem. Hier op homo uit de kast gekomen,
zijn faculteit, de plek waar domi- daarna werd u uit het dominees-
nees, imams en andere voorgangers ambt gezet.
worden opgeleid, was het stille oog Je zet mensen ,,Ik ken de kerk. Ik weet dat in or-
van de Nashville-storm. Diverse thodoxe kringen zulke opvattingen
docenten ondertekenden het pam- weg. Terwijl leven over homoseksualiteit of
flet, een van hen – Piet de Vries,
theologiedocent aan het Hersteld
geloof over transgenders. Niet alleen bij christe-
nen, maar ook in de islam bijvoor-
Hervormd Seminarium – vergeleek
de ‘transgenderideologie’ zelfs met
naastenliefde beeld. Mijzelf raakt het inmiddels
niet meer, ik vat het niet persoonlijk
die van de nazi’s: ,,Toen de nazi- gaat op. Maar ik besef ook dat ik in een
ideologie zich opdrong, zwegen de luxe positie zit, ik sta aan het hoofd
kerken. Nu dringt de genderideolo- van de faculteit. Voor studenten die
gie zich op en zwijgen de kerken Hoe gaat zo’n gesprek? worstelen met hun geaardheid bij-
weer te vaak.’’ ,,Rustig, toch wel. We vroegen voorbeeld, ligt dat anders. En dat
hem waarom het op deze manier vind ik het ook het pijnlijke: je zet
Wat dacht u toen? moest, waarom hij het zo formu- mensen weg in plaats van je te ont-
,,Het was een bizarre redenering. leert, waarom gekozen werd voor fermen over hen. Terwijl geloof over
Dat je transgenders op één lijn zet deze vorm. Een afwijkende mening naastenliefde gaat.”
met nazi’s is ondenkbaar. We lieten hebben, mag. Maar als je het zo op-
meteen weten dat zo’n uitspraak schrijft, kwets je mensen.” Waar komt bij hen dan toch de
absoluut niet kan, De Vries nam behoefte vandaan om zo’n fel
zijn woorden terug.” Schrok u ervan? U bent zelf als antihomopamflet op te stellen?
vrijdag 13 december 2019 NIEUWS 13
GO

PASPOORT Hoe blussen jullie hier die ideolo-

gische brand?
,,We zijn veel met elkaar in gesprek
Ruard gegaan. Natuurlijk mag je afwij-
Ganzevoort kende meningen hebben. Als jij
denkt dat ik als homo in de hel
■ Eerste Kamerlid voor komt, mag je dat denken. Maar we
GroenLinks, hoogle- moeten hier met respect met elkaar
raar praktische theolo- omgaan, studenten moeten zichzelf
gie (sinds 2005, VU) kunnen zijn. Daar sta ik voor.”
en werd in 2017 de-
caan van de faculteit Je kunt het bijna niet goed doen. 䊱 Frisse lucht is goed voor mensen met astma. FOTO SHUTTERSTOCK
religie en theologie van Toen jullie de regenboogvlag he-
de Vrije Universiteit in sen als steun voor de lhbt-ge-
Amsterdam.

■ Ganzevoort was do-

meenschap kwam er kritiek van
gelovige studenten.
,,Ja, zij vonden dat we partij kozen
minee van de Neder-
lands Gereformeerde
tegen hen. Veel van de studenten
hier zijn in de loop van de jaren ook
Kerken. In 2006 werd
hij uit het dominees-
ambt gezet toen hij uit
orthodoxer geworden. Tegenwoor-
dig kiezen enigszins in religie geïn-
teresseerde studenten eerder voor
de kast kwam als filosofie of geschiedenis, bij theolo-
homo en een relatie gie zitten vaak mensen met sterkere
met een man kreeg. geloofsidentiteiten. Maar ook tegen
hen zeggen we: als universiteit zijn
■ Ganzevoort heeft vijf we er voor iedereen.”
kinderen uit een eer-
der huwelijk. Toch biedt geloofsvrijheid geen
vrijbrief voor fundamentalisme. De
heisa over het Nashville-pamflet
heeft het debat over het onderwijs
extra aangewakkerd. Ganzevoorts
faculteit ging in gesprek met de op-
leiders over hun lessen, niet als een
soort liberale politie, maar wel om
het ‘academisch niveau’ op peil te
houden: ,,We kijken opnieuw naar
literatuurlijsten. Als je bijvoorbeeld
stelt dat homoseksualiteit iets psy-
chisch is dat je kunt genezen, ga je
voorbij aan wetenschappelijk bewijs
dat het anders ligt. Dat kan niet op
een universiteit, zoals je ook niet
kunt ontkennen dat het klimaat ver-
andert. Ze hoeven echt niet allemaal
liberalen te worden, maar het moet
Als je stelt wel een academisch niveau heb-
ben.”
dat homo-
Dat zullen gezellige bijeenkom-
seksualiteit sten zijn.
te genezen ,,We praten, we hoeven geen vrien-
den te zijn. Maar we moeten wel
is, ga je streven naar verbinding. Soms zeg-
gen mensen: het is al heel wat als
voorbij aan twee kampen vreedzaam langs el-
kaar heen leven en elkaar niet de
bewijs dat hersens inslaan. Maar dat vind ik
䊱Ruard Ganzevoort: niet genoeg om een samenleving op
,,We moeten ook het anders te bouwen. Een vriend uit de Ver-
niet doen alsof dit
exclusief iets is voor
ligt. Dat kan enigde Staten zei eens tegen mij:
Nederland tolerant? Nee hoor, ‘you
de Biblebelt.’’
FOTO MARCO OKHUIZEN
niet op een just don’t care’, het maakt ons ge-
woon niet uit. Dat klopt, denk ik.
Advies: behandeling van
astmapatiënten in de
bergen niet vergoeden
Kinderen en volwassenen met
ernstige astma krijgen hun
behandeling in het Zwitserse
hooggebergte bij Davos voort-
aan niet meer vergoed als het
aan Zorginstituut Nederland ligt.
Het Longfonds spreekt van een
zwarte dag voor astmapatiënten
die zijn aangewezen op de zui-
vere lucht in de Alpen.
Marco Willemse
Diemen
Het Zorginstituut, een belangrijk
advies- en kwaliteitsorgaan, advi-
seert minister Bruno Bruins van
Volksgezondheid te stoppen met
het vergoeden van de behandeling
in Davos, omdat die niet bewezen
effectief zou zijn.
Als de bewindsman het advies
overneemt, dan verdwijnen de op-
names op 1000 kilometer van huis
en een hoogte van 1600 meter uit
het verzekeringspakket. Volgens
Longfondsdirecteur Michael Rut-
gers schiet het Zorginstituut in de
eigen voet met het advies. ,,Lijders
aan zware astma kunnen dan niet
meer terecht op de plek waar ze de
beste zorg krijgen. Het betekent dat
ze meer medicijnen moeten ge-
bruiken, in de ziektewet belanden
en op intensive cares terechtko-
men. Het is daarmee allesbehalve
een effectief besluit.’’
Het Nederlands astmacentrum
neemt ieder jaar zo’n honderd kin-
deren en volwassenen op voor een
therapie op hoogte. De opnames
duren doorgaans enkele maanden.
Door het ontbreken van huisstof-
mijt en andere astmaprikkels boven
1500 meter komen de patiënten er
volgens de voorstanders op krach-
ten en gebruiken ze minder medi-
catie. De verbetering houdt volgens
in Davos werkzame artsen nog een
tijd aan na terugkeer in eigen land.
Het instituut in de hoogstgelegen
stad van Zwitserland werd 120 jaar
geleden opgericht, toen nog voor
lijders aan tuberculose.
De patiëntenvereniging Neder-
land Davos voorziet net als het
Longfonds een onnodige kosten-
stijging, zegt vicevoorzitter Ineke
van Dijk. ,,Mensen met ernstige
astma knappen enorm op na een
intensieve longrevalidatie in het
hooggebergte en ze blijven zich ook
veel langer goed voelen. Dit in te-
genstelling tot behandelingen op
zeeniveau, waar de effecten vaak na
een jaar minder worden.’’
Ziekenhuis
Charissa Schouten (26) verblijft
met enige regelmaat in Davos om
op krachten te komen. Ze is ten
einde raad: ,,Ik kan straks nergens
meer terecht voor een effectieve be-
handeling. Ik zal veel vaker in het
ziekenhuis komen te liggen. Het is
een vreselijk vooruitzicht.”
Het Longfonds, de Vereniging
Nederland Davos en de Long Alli-
antie Nederland trekken samen op
in het Davosdossier, laat Rutgers
weten. ,,We blijven ons ervoor in-
zetten dat de juiste zorg aan deze
mensen wordt gegeven. Daar zul-
len we de minister op aanspreken.”

universiteit Soms moet het schuren, dan komt

er een gesprek en volgt meer be-
grip.”
,,Ik denk dat het vreemd genoeg een
signaal is dat het de goede kant op- Wat levert zo’n gesprek dan op?
gaat. Ik ben ervan overtuigd dat het ,,Begrip. En dat is nodig. Een van
pamflet een reactie is op de ver- onze studenten schreef een essay
schuiving die men in de eigen ach- over homoseksualiteit. Hij is con-
terban ziet, dat er steeds meer be- servatief, somde keurig op wat zijn
grip komt voor homoseksualiteit. kerk daarvan vindt, waarom het al-
Dat je kunt trouwen met degene lemaal niet mocht. Klaar. Ik daagde
van wie je houdt. Deze verklaring hem uit en zei: ga nou eens in ge-
is een ultieme poging om mensen sprek met echte mensen. Ga inter-
bij de les te houden. Maar het is views afnemen met gelovige
een achterhoedegevecht, het ver- homo’s, transgenders, lesbiennes,
schuift al.” ouders en dominees die ermee ge-
worsteld hebben. Uiteindelijk
Het maakt ook veel kapot. kwam hij met een ander stuk, was
,,Het kwetst en het polariseert, ja- hij in staat te reflecteren. Hij was
zeker. Maar we moeten ook niet natuurlijk niet van mening veran-
doen alsof dit exclusief iets is voor derd, maar leerde wel om met de
de Biblebelt, zo tolerant is Neder- menselijke maat te kijken. Dan ben
land ook weer niet, vrees ik. Kijk ik al tevreden. Stel dat hij ooit domi-
wat er op de voetbalvelden geschol- nee wordt, en hij zit alleen nog maar
den wordt, wat in tv-programma’s op die harde lijn, dan kan hij men-
nog over tafel gaat.” sen beschadigen.”
vrijdag 13 december 2019
GO
Steeds vaker gang naar de rechter om roddelpers
‘BN’ers voelen zich machteloos,
maar zijn het niet’
Bridget Maasland en André
Hazes vochten deze week los
van elkaar een strijd uit met
weekblad Privé. Marco Borsato
en Katja Schuurman zetten re-
cent social media in om onwel-
gevallige publicaties recht te
zetten. Bijten BN’ers opeens van
zich af?
Dennis Jansen
Alexander van Eenennaam
Amsterdam
Een donatie aan dierenbescher-
mers op Bonaire en een openlijke
spijtbetuiging waren dinsdag vol-
doende voor André Hazes om af te
zien van een gang naar de rechter.
Weekblad Privé had na het nieuws
over zijn nieuwe relatie met pre-
sentatrice Bridget Maasland op de
voorpagina een foto geplaatst van
zijn zoontje met – knipoog naar
Hazes senior – de tekst: Kleine
jongen, hoe leg je hem dit uit?
Gisteren kwam Hazes met zijn
nieuwe liefde mee naar de recht-
bank van Amsterdam. Bij wijze
van steun, want het draaide deze
keer om Maasland, die in kort ge-
ding van Privé een rectificatie en
schadevergoeding van 7500 euro
eiste. De rechter bepaalt op 20 de-
cember of de berichten over een
‘huwelijksnacht’, zoals Privé de
vermeende romantische nacht
tussen Hazes en Maasland om-
schreef, te ver gingen. Het ge-
beurde bij het huwelijksfeest van
Patty Brard in 2014, toen Hazes al
een relatie had met Monique Wes-
tenberg, inmiddels zijn ex.
Privé-hoofdredacteur Evert San-
tegoeds betitelt het als toeval dat
in dezelfde week twee sterren in
de aanval gaan tegen zijn blad.
,,Mijn vorige bezoek aan de recht-
bank was zes jaar geleden, ik ont-
dek daar dus geen trend in’’, aldus
Santegoeds. Benno de Leeuw, ma-
nager van onder anderen de Top-
pers en O’G3NE, ziet dat anders.
,,Sterren ondernemen nu sneller
Schrappen natuurgebieden ligt gevoelig
De oproep voor meer natuur ligt
politiek zeer gevoelig. Rege-
ringspartijen VVD en CDA zijn
juist voorstander van het
schrappen van natuurgebieden.
Peter Winterman
Den Haag
Het kabinet onderzoekt nu wat de
mogelijkheden zijn om natuur te
schrappen. VVD-Kamerlid Mark
Harbers noemde het Wierdense
Veld in Overijssel en de Grevelin-
gen bij Zeeland als voorbeelden van
op te doeken natuurgebieden. Ook
CDA-Kamerlid Jaco Geurts ziet
graag dat het Overijsselse natuur-
gebied verdwijnt: agrariërs in die
regio smeken daar al jaren om.,,Ne-
䊱 André Hazes en zijn nieuwe liefde Bridget Maasland op weg naar de rechtbank in Amsterdam. FOTO ANP
actie, omdat ze meer last hebben
van publicaties. Vroeger had je een
paar kranten en bladen Tegen-
woordig blijft een publicatie on-
Mijn vorige bezoek
aan de rechtbank was
zes jaar geleden, ik
noem dat geen trend
—Evert Santegoeds, Privé
line dooretteren en op social me-
dia kan ook iedereen er nog eens
een mening over geven.’’
Zowel Hazes als Maasland
meldde zich voor de strijd met
Privé bij het advocatenkantoor van
directeur Peter R. de Vries, wiens
derland zal op termijn blijven vast-
lopen als we op de huidige rigide
manier blijven omgaan met Na-
tura2000-gebieden’’, zei Harbers
vorige maand tijdens een stikstof-
debat.
Postzegelnatuur
De Nederlandse ‘postzegelnatuur’
maakt het oplossen van de stikstof-
crisis extra ingewikkeld. Naast het
Planbureau voor de Leefomgeving
(PBL) vinden andere deskundigen
ook dat er juist grotere natuurge-
bieden moeten komen. ,,Dat maakt
het makkelijker om aan de Euro-
pese natuurwetgeving te voldoen’’,
zei hoogleraar natuurbescher-
mingsrecht Kees Bastmeijer eerder
in deze krant. ,,In grotere gebieden
zoon Royce gespecialiseerd is in
dit soort zaken. Peter R. de Vries is
met zijn vele media-optredens een
krachtenveld op zich. Hij verde-
digt op televisie (onder meer RTL
Boulevard) de zaken die zijn zoon
(mogelijk) voor de rechter bepleit.
Zo kwam het tweetal recent ook
op voor Olcay Gulsen in een zaak
tegen Quote en Rossana Kluivert,
die zich onheus bejegend voelde
door tv-programma Opgelicht?!.
Van een trend wil Peter R. de
Vries niet direct spreken, maar er
is volgens hem wel meer bewust-
wording. ,,Veel BN’ers voelen dat
ze machteloos staan. Dat er maar
van alles over hen geschreven kan
worden. Dat is niet zo, je kunt er
iets tegen doen.’’
Met de komst van advocaten die
zich specifiek op onrechtmatige
䊱 De Oostvaardersplassen ble-
ven door bezuinigingen een ge-
ïsoleerd natuurgebied. FOTO ANP
publicaties toeleggen, zoals De
Vries’ zoon Royce, is er meer aan-
dacht om ‘onware verhalen’ en het
ongeoorloofde gebruik van foto’s
aan te pakken. ,,Zo gaan op inter-
net velen aan de haal met foto’s
van BN’ers. Dat kun je juridisch
aanpakken. Dat zie je ook aan de
zaak die John de Mol heeft aange-
spannen tegen Facebook rond de
bitcoinadvertenties die onrecht-
matig zijn beelden gebruiken.’’
Affaire
Sterren kunnen hun verdediging
uitbesteden aan een advocaat,
maar kunnen die ook zelf ter hand
nemen. Zoals Marco Borsato, die
recent via Instagram anticipeerde
op een publicatie van Privé over
een heimelijke affaire met pianiste
Iris Hond. Hij deelde een verkla-
kunnen we soorten die nu ernstig
bedreigd worden beter in stand
houden. Daardoor komt er op en
duur minder druk op kleine ge-
biedjes. Het kabinet zou een delta-
plan kunnen maken dat een ro-
buuste natuur oplevert.’’
Het pleidooi van het PBL voor
meer verbindingszones tussen na-
tuurgebieden is niet nieuw. In de
jaren 90 werd het doel gesteld dat
Nederland in 2020 een ‘ecologische
hoofdstructuur’ zou hebben: een
netwerk van natuurgebieden en
parken die onderling verbonden
zijn met corridors waarlangs dieren
en planten zich verplaatsen.
Maar toenmalig staatssecretaris
Henk Bleker (CDA) gooide dat plan
in 2011 in de prullenbak. Hij bezui-
NIEUWS 15
ring met zijn volgers, die daardoor
het nieuws op een ‘gecontro-
leerde’ manier ontvingen.
Katja Schuurman zette eind vo-
rige maand ook op haar eigen ka-
naal een bericht van Story recht.
Dat blad schreef dat de presenta-
trice in een kliniek afkickte van
een seksverslaving. Sylvie Meis,
die te maken heeft met de hardere
Duitse roddelpers, laat haar zoon-
tje op haar social media al geruime
tijd buiten beeld. Ze doet dat op
advies van haar juridische advi-
seurs om zaken als die van Hazes
en Privé te voorkomen.
Frank Wisse, manager van on-
der anderen Dave Roelvink,
Froukje de Both en Lucia Rijker,
vindt het gebruik van social media
geen vervanging van een rechts-
gang. ,,Het is een aanvulling. Als er
echt iets schadelijks wordt ge-
schreven dat nergens op gebaseerd
is, dan delen BN’ers nu eerst hun
mening op social media, om
daarna een advocaat te bellen. Tien
jaar geleden begeleidde ik Wendy
van Dijk en stelde de rechter ons
in het gelijk toen GeenStijl be-
weerde dat ze een slippertje had
begaan met Reinout Oerlemans.
Daar zijn we vol in gegaan, er is ge-
rectificeerd.”
Santegoeds, die bij Hazes het
ongelijk toegaf maar dat bij Maas-
land niet doet, ziet geen breder
verband in de twee klachten van
deze week. ,,Een ongeluk komt
nooit alleen’’, aldus de Privé-
hoofdredacteur, die stelt dat de
zaak Maasland ‘Clintoniaanse’
vormen krijgt. ,,Met een rechter
die moet gaan definiëren wat seks
precies is. Bridget hield het bij een
heftige zoen, we zullen zien hoe
de rechter zijn weg vindt in dit
schemergebied.’’
(m.m.v. Marlies van Leeuwen)
Kijk op de site bij /video
naar het mediaspektakel
rond André en Bridget
nigde 70 procent op de aankoop en
het beheer van natuur. Ook droeg
hij het natuurbeleid grotendeels
over aan de provincies. Een gevolg
Het kabinet zou een
deltaplan kunnen
maken dat robuuste
natuur oplevert
—Kees Bastmeijer, hoogleraar
daarvan was dat de Oostvaarders-
plassen een geïsoleerd natuurge-
bied bleven, waar herten, runderen
en paarden tijdens karige winters
niet uit kunnen ontsnappen.
20 ECONOMIE vrijdag 13 december 2019

GO

Kort SUCCESVERHAAL DELFTSE STUDENTEN

ABN Amro

+4,2%
Meer financials
profiteerden van
Leenfiets
met blauwe
de eerste pers-
conferentie van
LEEFTIJDSDISCRIMINATIE BREEKPUNT ECB-president
Lagarde.
Bakkers weer zonder cao
De vakbonden kunnen het niet eens wor-
den met de ambachtelijke bakkers over een Arcelor
minimumloon voor werknemers van 21 en
22 jaar. Daardoor is de eerder afgesloten cao
Bakkersbedrijf gedeeltelijk van de baan. De
in mei afgesloten arbeidsovereenkomst be-
vatte nog jeugdlonen voor 21- en 22-jarigen,
maar dat geldt sinds juli als leeftijdsdiscri-
minatie. Het ministerie van Sociale Zaken
Mittal

+3,4%
De staalfabrikant
voorband
en Werkgelegenheid weigert de cao alge-
meen verbindend te verklaren.

ZORGEN ROND WONINGMARKT

‘Nederland is kwetsbaar’
had de wind mee
in de AEX.

Heineken
verovert EU
-1,8%
Nederland is kwetsbaar voor een crash op de
woningmarkt. Dat concludeert kredietbe-
oordelaar Moody’s. In het ergste scenario Het begon met veertig fietsen voor Delftse
stagneert de economische groei volledig. Bij
mildere scenario’s gaat de groei er zo’n De bierbrouwer studenten. Vijf jaar later rijden er al 180.000 Swap-
1 procent op achteruit. Moody’s denkt dat eindigde in het
Nederland een (bescheiden) schok op de rechterrijtje van fietsen rond – en dat zullen er waarschijnlijk nog veel
woningmarkt overigens prima kan opvan- de dalers.
gen, want ‘de begroting staat er goed voor’. meer worden. ,,Nooit meer een lekke band hoeven
plakken, heerlijk toch?’’ 
KPN

-2,7%
Sanne Schelfaut
Amsterdam
Elke Nederlander heeft wel een ei-
Het telecombe- gen fiets in de schuur staan. Ten-
drijf sloot de rij minste, dat was altijd het geval.
bij de hoofdfond- Door de opkomst van leen- en
sen. abonnementsfietsen is dat eigen
bezit geen zekerheidje meer. Met
VS POMPEN STEEDS MEER OLIE OP name in steden rijden steeds meer
stalen rossen rond met een blauwe
‘Overschot oliemarkt blijft’ voorband. Hét handelsmerk van
De extra productiebeperkingen die de Swapfiets, het bedrijf dat vijf jaar
Opec-landen en Rusland zichzelf hebben geleden door een groepje TU-stu-
opgelegd, kunnen niet voorkomen dat de denten uit Delft is opgericht. In
wereldwijde oliemarkten volgend jaar nog bijna zeventig steden in Nederland,
steeds te kampen hebben met overschotten. België, Duitsland en Denemarken
Tot die conclusie komt het internationale kun je een abonnement op Swap-
energieagentschap IEA. Dat de maatregelen fiets nemen.  gendom is.  Tijdens hun tijd in Delft vroegen
maar beperkt effect zullen sorteren, komt Ruim 180.000 tweewielers heeft
doordat elders meer olie wordt geprodu- Swapfiets op dit moment rondrij-
ceerd. Het agentschap wijst vooral naar de den. Een deel daarvan wordt gere-
productiegroei uit schalie in de VS. Voor de pareerd in Amsterdam-West. Hier
benzineprijs is dit gunstig. opende het bedrijf, dat onder lei-
ding staat van Steven Uitentuis
(34), afgelopen zomer de grootste
werkplaats tot nu toe.
Zo’n tweehonderd fietsen per
dag worden er gerepareerd. Wie de
ruimte betreedt, ziet vooral heel
veel fietsen in de rekken staan (‘al-
lemaal voorraad’) en zestien werk-
plekken waar mecaniciens druk
doende zijn met repareren, smeren,
aandraaien en testen.  
Het concept is simpel: voor 16,50
euro (studenten betalen 13,50) per
maand krijgen klanten de garantie
van een altijd werkende fiets.  Als je
een lekke band hebt (of een ander
defect), wordt de fiets binnen een
dag gerepareerd.
Dat gemak blijkt te werken. Twee
jaar geleden waren ze bij het jonge
bedrijf blij dat ze 20.000 abonnees
binnenharkten, nu zijn dat er ne-
gen keer zo veel: 180.000. Als niet-
student betaal je bijna 200 euro per
jaar voor een fiets die dus niet je ei-
Rotgevoel
Toch is Steven Uitentuis niet bang
dat veel klanten hun Swapfiets-
abonnement zullen opzeggen als er
economisch mindere tijden aan-
breken. Uitentuis: ,,Mensen zijn dol
op gemak en dat bieden wij. Ieder-
een kent wel dat rotgevoel als je
weer eens een lekke band hebt en je
bent vergeten je fiets naar de fiet-
senmaker te brengen. Als je bij ons
abonnee bent, app of bel je en
wordt het probleem zo snel moge-
lijk verholpen. Vergelijk ons met
Netflix of Spotify, in deze maat-
schappij gaan we steeds vaker van
bezit naar gebruik.’’
de oprichters zich af waarom zoveel
studenten rondreden op een barrel.
,,Dat konden twee dingen zijn: of je
hebt het geld niet voor een dege-
lijke fiets of je wilt het risico niet lo-
pen dat-ie wordt gestolen. Om dat
op te lossen, hebben we Swapfiets
bedacht. Die blauwe band verwijst
naar Delfts blauw, dus naar de stad
waar ons concept is geboren. In
2014 hebben we een bericht op Fa-
cebook geplaatst met de vraag wie

NIEUWE EU-REGELS OM TE BELEGGEN

‘Fondsen schieten te kort’

Driekwart van de pensioenfondsen voldoet
volgens accountantsbureau KPMG nog niet
aan de nieuwe regels voor verantwoord be-
leggen. Volgens een nieuwe EU-richtlijn
180.000
■ Swapfiets heeft op dit moment
ruim 180.000 fietsen rondrijden
met de bekende blauwe voor-
moeten pensioenfondsen meewegen welke band. Het bedrijf heeft veel fiet-
invloed hun beleggingen hebben op het mi- senmakers in dienst.
lieu, sociale rechten en goed bestuur.
vrijdag 13 december 2019
GO
er voor een klein bedrag per maand
een goed werkende fiets wil ge-
bruiken. De vraag was groter dan
gedacht, we bleven nieuwe fietsen
bestellen.’’
Swapfiets ontwerpt zijn fietsen
zelf, alleen de productie wordt uit-
besteed. Inmiddels zijn er drie mo-
dellen in omloop: een omafiets
zonder versnellingen, een fiets met
zeven versnellingen en sinds juni is
er de Power7, een e-bike met ver-
snellingen die 75 euro per maand
kost. ,,We spelen in op op de markt.
De e-bike wint snel terrein in Ne-
derland, wij konden niet achterblij-
ven. De fiets is nog volop in ont-
wikkeling, vooropstaat dat we de
techniek zo simpel mogelijk willen
houden. Via onze datagegevens
krijgen we veel informatie binnen
over wat er vaker dan gemiddeld
stukgaat en wat we dus kunnen
verbeteren. Zo kunnen we onze
fietsen elke keer weer verbeteren.’’
Bij Swapfiets werken 1500 men-
sen, onder wie veel fietsenmakers.
,,We groeien hard en hebben altijd
behoefte aan fietsenmakers. We
proberen via een interne opleiding
en een samenwerkingsverband
met mbo’s zo goed mogelijk aan die
vraag te voldoen.’’
Bijtelling
De jonge onderneming staat ook
positief tegenover  de fiscaal aan-
trekkelijke fietsregeling die op 1 ja-
䊴 Steven Uitentuis: ,,Mensen zijn
dol op gemak.’’ FOTO’S PIM RAS
nuari ingaat. Met de nieuwe regels
wordt het een stuk aantrekkelijker
gemaakt om een fiets van de zaak te
gebruiken. De bijtelling voor een
fiets van de zaak is straks gebaseerd
op de methodiek zoals bij de bijtel-
ling voor een auto van de zaak. Het
bijtellingspercentage voor een fiets
van de zaak is vanaf 2020 7 procent. 
Fietsgebruik
,,Het kabinet vindt het belangrijk
dat er meer wordt gefietst, ook naar
het werk. Daar zijn wij het uiter-
aard mee eens en ik denk dat de re-
geling gunstig uitpakt voor het
fietsgebruik. Zeker de binnenste-
den slibben dicht door het autover-
keer en het aantal files op de snel-
wegen neemt fors toe. Dan helpt
het als er aantrekkelijke regelingen
komen voor de fiets.’’
Uitentuis pleit daarnaast voor de
bouw van voldoende fietsenstallin-
gen. ,,Utrecht laat met de recent ge-
opende megastalling zien hoe het
moet. Maar er is veel meer werk aan
de winkel. Wij hebben ervoor ge-
zorgd dat er minder barrels rondrij-
den en in de rekken blijven staan,
het zou fijn zijn als er meer
en goede parkeerfacili-
teiten komen in ons
land.’’
Swapfiets is al ac-
tief in België, Duits-
land en Denemarken,
maar breidt op korte
termijn uit naar nog meer
Europese landen. ,,We heb-
ben een lijst opgesteld van 250
Europese steden. Per stad bekijken
we hoe goed je daar kunt fietsen.
Dan kijken we naar het klimaat –
het is een probleem als het vaak re-
gent – naar de ligging en naar de in-
frastructuur. Een stad met enorme
hoogteverschillen is voor ons niet
aantrekkelijk, maar bijvoorbeeld
een stad aan de kust weer wel.’’
Ook in eigen land komen er re-
gelmatig nieuwe plaatsen bij. ,,We
zitten al in de grootste steden, nu
zijn de middelgrote plaatsen aan de
beurt.’’
Uber
Uitentuis is niet bang dat er te veel
concurrentie komt van bedrijven
als Uber, die nu ook met deelfietsen
de Nederlandse fietsmarkt bestor-
men. ,,Wij bieden echt een ander
concept aan, een deel- of leenfiets
gebruik je een paar uur, dat is heel
wat anders. Het kan prima naast el-
kaar bestaan.’’ Alhoewel Swapfiets
snel groeit, wil de Amsterdammer
niks kwijt over omzet- en winstcij-
fers. ,,Daar doen we geen uitspra-
ken over, maar als je wilt groeien,
kost dat nu eenmaal veel geld.’’
䊱 De bankvoorzitter tijdens haar debuut. FOTO FRANK RUMPENHORST
‘Wijze Uil’ van de
ECB laat rente
nog ongemoeid
De Europese Centrale Bank
(ECB) laat de rente ongemoeid.
Ook het opkoopprogramma
wordt niet aangepast.
Peet Vogels
Frankfurt
Het was het eerste publieke optre-
den van Christine Lagarde als
nieuwe president van de ECB.
Vanuit de markten werd met grote
belangstelling naar dit debuut uit-
gekeken. De vraag was vooral of
Lagarde het beleid van haar voor-
ganger Mario Draghi zou voort-
zetten of juist een andere koers
zou varen.
Onder andere Nederland en
Duitsland hebben moeite met de
koers die de ECB onder Draghi
voer. Vooral het almaar omlaag
duwen van de rente leidt tot kri-
tiek. Die lage rente pakt negatief
uit voor spaarders en pensioen-
fondsen. En de vraag is of het doel
van de lage rente, het verhogen
van de inflatie, wel wordt gehaald.
Lagarde gaf direct aan het begin
van haar verklaring al aan dat ze
het beleid van de ECB voorlopig
niet zal veranderen. De centrale
bank zal de rente dus nog lang ne-
gatief houden en doorgaan met
het opkopen van staatsleningen
van de eurolanden.
De nieuwe president maakte
wel bekend de strategie van de
ECB tegen het licht te willen hou-
den. ,,Dat wordt tijd, de laatste
keer dat de strategie is aangepast
was in 2003, zestien jaar geleden
dus’’, zegt Lagarde.
Strategie
Lagarde wil het komend jaar ge-
bruiken voor gesprekken met eco-
nomen, leden van het Europees
Parlement en maatschappelijke
groeperingen om van hen te ho-
ren wat ze van het monetaire be-
leid verwachten. Dat zal worden
meegenomen in de nieuwe strate-
gie die ze eind volgend jaar hoopt
te presenteren.
Ze waarschuwde wel direct
voor al te hoge verwachtingen.
,,Prijsstabiliteit is het enige man-
daat dat de ECB heeft en dat zal
ECONOMIE 21
het hart blijven van de nieuwe
strategie.’’ Maar er moet wel meer
aandacht komen voor zaken als
klimaatverandering en de opruk-
kende technologie, zei Lagarde.
Wat dat precies inhoudt, is nog
onduidelijk. ,,Het zou kunnen dat
ze bijvoorbeeld meer groene obli-
gaties gaan opkopen om zo de
rente op die obligaties te druk-
ken’’, geeft Elwin de Groot van de
Rabobank aan. Groene obligaties
zijn leningen voor milieuvriende-
lijke investeringen.
Lagarde presenteerde zich na-
drukkelijk als een onpartijdige
voorzitter van de ECB. ,,Ik ben
Ik ben geen havik
en geen duif. Ik
beschouw me als
een wijze uil
—Christine Lagarde, ECB
geen havik en geen duif. Ik be-
schouw me als een wijze uil’’, zei
ze op een vraag over haar positie.
Daarmee refereerde ze aan de
strijd binnen de ECB over het be-
leid van de bank. Haviken, zoals
Nederland en Duitsland, willen
een einde aan het ruime mone-
taire beleid dat de rente extreem
laag houdt. Duiven, zoals de zui-
delijke lidstaten, willen juist
voortzetting van het beleid. Zij
hebben tekorten op de begrotin-
gen en moeten veel lenen. Zij pro-
fiteren dus juist van die lage rente.
Lagarde koos wijselijk geen partij
in die discussie.
Al met al was er waardering
voor de persconferentie van La-
garde. ,,Dit optreden was prima
voor een eerste publiek optreden’’,
zegt De Groot. ,,Ze heeft geen fou-
ten gemaakt. Het was de verwach-
ting dat het beleid voorlopig on-
veranderd zal blijven. Het is nu af-
wachten wat er uit de discussie
over de nieuwe strategie gaat ko-
men. Maar die uitkomst laat nog
wel even op zich wachten.’’
vrijdag 13 december 2019
GO
Rapport corporaties wijst uit: bijna 100.000 huizen minder sinds 2013
Sociale huurwoning in de knel
Het aantal sociale huurhuizen
neemt in rap tempo af. Sinds
2013 ‘verdwenen’ er bijna
100.000 corporatiewoningen.
Gevolg: de wachtlijsten nemen
toe en meer mensen vallen bui-
ten de boot.  mensen hebben moeite hun huur
Stefan ten Teije
Den Haag
De koepel voor woningcorporaties
Aedes trekt aan de bel met een alar-
merend rapport. Volgens de koepel
is vorig jaar het aantal nieuwbouw-
woningen in de sociale sector naar
een dieptepunt  van 12.763 huizen
gezakt. De jaren ervoor waren het
er een paar duizend meer.
Wie dieper in de cijfers duikt, ziet
dat de sociale woningvoorraad in
zijn geheel afneemt. Het aantal hui-
zen dat wordt gesloopt of verkocht,
ligt  hoger dan het aantal huizen dat
beschikbaar komt via nieuwbouw
of aankoop. Daarnaast wordt een
deel van de voorraad door corpora-
ties geliberaliseerd. Dat wil zeggen
dat de huur bij aanvang van bewo-
ning boven de sociale huurgrens
van 720 euro uitkomt, waardoor de
bewoners geen recht meer hebben
op huursubsidie.
Stadsgeograaf Cody Hochsten-
bach is geschrokken van de cij-
fers: ,,Ik verbaas me over de snel-
heid  van de afname van sociale
huurwoningen. Dit is een zorg-
wekkende trend, die moet worden
gekeerd. We zien de wachtlijsten
alleen maar langer worden, meer
te betalen of vallen buiten de boot.’’
Het aantal geliberaliseerde huur-
huizen is in de periode 2013-2017
gegroeid van 87.000 naar 125.000,
een toename van 45 procent. In 2018
kwamen er nog eens 10.000 bij,
blijkt uit de  recente rapportage van
Aedes. Er zijn ook zo’n 100.000 hui-
zen verkocht, al neemt dit aantal de
laatste jaren wel af. Corporaties ver-
kopen huizen om de opbrengst te
investeren in nieuwe huizen en
verduurzaming, maar ook om voor
‘gemengde wijken’ te zorgen of
huurders de kans te geven ‘woon-
carrière’ te maken met de aankoop
van hun eigen huis.
Koophuis
Momenteel staan er bijna 2,2 mil-
joen sociale huurhuizen in Neder-
land, 28 procent van de totale wo-
ningvoorraad. De meeste Neder-
landers wonen in een koophuis (58
procent). De rest wordt verhuurd
door particulieren of commerciële
bedrijven.
Aedes-voorzitter Marnix Norder

Momenteel bestaat 28 procent van de totale woningvoorraad uit
sociale huurhuizen. FOTO HANS VAN RHOON
is somber over de toekomst van de
sociale woningbouw: ,,Jongeren, al-
leenstaanden, mensen met een
middeninkomen – de zoektocht
naar een huis is voor velen uitzicht-
loos. Dus kabinet, doe iets. Zorg
voor meer bouwlocaties, stop met
de verhuurderheffing en maak het
mogelijk dat corporaties midden-
huurwoningen kunnen bouwen.
Pas dan kunnen we mensen uit de
wooncrisis halen.’’
Cody Hochstenbach van de Uni-
versiteit van Amsterdam, die veel
NIEUWBOUW
publiceert over sociale tweedeling
op de woningmarkt, had het niet
beter kunnen zeggen. ,,De bevol-
king groeit en we hebben in ver-
houding méér sociale huurhuizen
nodig’’, zegt ze. ,,We zien echter het
omgekeerde gebeuren. Deels heeft
dat te maken met de toegenomen
belastingdruk bij woningcorpora-
ties waardoor ze minder kunnen
bouwen, maar het is ook gewoon de
uitkomst van decennialang politiek
beleid dat erop is gericht de sociale
huursector kleiner te maken.’’
ECONOMIE 23
Veel minder
vergunningen
Het aantal afgegeven bouw-
vergunningen daalt hard. Af-
gelopen jaar zijn 20 procent
minder nieuwbouwvergun-
ningen verstrekt dan vorig
jaar.  Volgens de cijfers van
het Centraal Bureau voor de
Statistiek zijn dit jaar nog
geen 39.000 vergunningen
afgegeven, vorig jaar kwam
dat aantal in dezelfde periode
nog op ruim 49.000.
Toch is het niet overal doffe
ellende, constateert huizen-
markteconoom Carola de
Groot van Rabobank. In Lely-
stad  kwam het aantal bouw-
vergunningen in de eerste
drie kwartalen uit op 205
tegen 142 in dezelfde periode
vorig jaar. En in de regio
Utrecht zijn 3164 vergunnin-
gen verstrekt tegen 3396
vorig jaar. In Groot-Amster-
dam steeg het aantal van
2384 naar 2778.  In Delft en
Westland steeg het zelfs van
425 naar 1018.
24 vrijdag 13 december 2019

GO

AUTO Miniatuurauto’s om van te kwijlen

VRAAG & ANTWOORD
Autospecialist Niek Schenk beantwoordt
lezersvragen. Mail naar auto@dpgmedia.nl
Waarom toont
matrixbord soms
geen ‘einde limiet’?
Op matrixborden boven de
weg wordt bij werkzaamhe-
den de verplichte limiet van
90 of 70 gevolgd door
‘einde limiet’: een cirkel met
twee strepen. Maar bij files
zie je ‘einde limiet’ niet. Gaat
het hierbij om een advies-
snelheid? —E. Beulakker
Nee, elke snelheid die op
deze borden wordt aangege-
ven geldt als verplichte limiet.
Bij filevorming reageert het
systeem automatisch razend-
snel op de vertragingen en
geeft dan ter plekke een
daarbij behorende limiet aan.
In die aanduidingen kan heel
Van Batman
tot stadsbus
Beroemde auto’s uit
tv-series en speelfilms
zijn steeds vaker als
miniatuur verkrijgbaar.
Maar ook de opkomst
van de elektrische auto is
snel verandering komen, dus
zou een aanduiding ‘einde duidelijk terug te zien in
limiet’ ook snel en vaak
wijzigen, wat het er voor de het actuele aanbod van
automobilist niet overzichtelij-
ker op maakt.
schaalmodellen.
Bij wegwerkzaamheden is de
snelheidslimiet van tevoren
Voor een paar tientjes
precies bekend, zowel het
traject als de tijdsduur. In dat
ben je de trotse eigenaar.
geval worden de matrixbor-
den handmatig ingesteld en
Ook leuk voor onder de
is het dus logischer om ‘einde kerstboom.
limiet’ aan te geven.

NIEK SCHENK
De Batmobile en in een fors formaat, voor de prijs

Waarom sluiten
autodeuren
automatisch?
Als wij in de auto stappen en
mijn man start de auto, gaan
de autodeuren soms auto-
matisch op slot. Waarom is
dat?
—Josien de Graaf
Deze automatische vergren-
deling treedt meestal in
werking vanaf een bepaalde
rijsnelheid. Dit is bedoeld om
de inzittenden te bescher-
men tegen carjacking (crimi-
nelen die het portier openen
en dwingen je auto af te
staan) of tasjesrovers die een
tas van de achterbank willen
graaien.
Je kunt het systeem via de
boordcomputer van de auto
in- of uitschakelen.
■ Batmobile (1966)
De Batman-films zijn mateloos
populair, maar het begon natuurlijk
allemaal met de klassieke tv-serie
uit 1966. De auto die daarin figu-
reerde is nagemaakt door Jada Toys,
in schaal 1:24 en inclusief de hoofd-
rolspelers. Batman staat naast de
auto, Robin zit op de bijrijdersstoel
te bellen: in 1966 was dat nog heel
futuristisch.
Het fantasievolle design van de
Batmobile is duidelijk geïnspireerd
op straaljagers en raketten, waar-
over de wereld zich in de jaren 60
nog verbaasde. Aardig gedetailleerd
spreekt ruim 50 van €34,95.
jaar later nog altijd
tot de verbeelding. ■ Lincoln Continental (1941)
FOTO’S BART HOOGVELD ‘The Godfather’
The Godfather, het eerste deel van een
trilogie en uitgebracht in 1972, is een
klassieker en wordt beschouwd als
een van de beste films van de vorige
eeuw. Marlon Brando, Al Pacino en
Diane Keaton nemen de hoofdrollen
voor hun rekening. De film draait om
een New Yorkse maffiafamilie in de
 Deze stadsbus jaren 40. Don Vito Corleone (Marlon
van het GEVU Brando) is de ‘peetvader’ van de ge-
reed van 1955 organiseerde misdaad en rijdt in een
tot en met 1972 pikzwarte Lincoln Continental. Zo-
in Utrecht rond. wel de acteur als de auto is verbluf-

Waarom hoef je In principe hebt u natuurlijk

op Zandvoort
geen 100 te rijden?
Misschien een domme
vraag, maar steeds als ik
hoor dat we op snelwegen
naar de 100 km/u moeten,
denk ik: en het circuit van
Zandvoort dan? Waar ze
massaal met 300 km/u
mogen rijden en ook nog
eens in zo’n mooi gebied?
Onvoorstelbaar dat dit is
goedgekeurd.
—Herma Makkink
gelijk. Maar een racecircuit is
nu eenmaal een privéterrein
en daar gelden niet dezelfde
regels als op de openbare
weg. Bovendien wordt op
zo’n circuit slechts zeer be-
perkt gereden. Pas als grote
aantallen auto’s massaal de
weg op gaan, neemt luchtver-
vuiling ernstige vormen aan.
Het goede nieuws uit de
autosport is overigens de
opkomst van de Formule E:
een soort Formule 1, maar
dan met elektrische auto’s.
vrijdag 13 december 2019 25
GO

Test
Peugeot 208 1.2 PureTech (100 pk/75 kW),
vanaf €20.630

Origineel design,
maar wel krap

䊱 Het digitale dashboard steelt de show, in tegen-

stelling tot de kleine kofferbak. FOTO’S BART HOOGVELD

Het wordt spannend Originele vorm-

fend goed nagemaakt in schaal 1:43 in
opdracht van Greenlight Hollywood.
Prijs €29,95.
voor de nieuwe Peu- geving. Innovatief
geot 208, nu zich ook 3D-instrumentarium.
niet minder interessant. Cararama zoek om met gepast geld te betalen. een nieuwe Clio en Pittige motor.
heeft hem nagemaakt in 1:43 voor een Knap gedetailleerd, met een beschei- Corsa aandienen. De Puik weggedrag.
zeer betaalbare prijs: €9,95. den prijs van €18,50. 208 onderscheidt zich
met een fris design Te krappe zit-
■ Volkswagen ID.3 ■ Audi e-Tron en pittig rijgedrag. ruimte achterin.
Pas in de zomer van 2020 wordt hij De allereerste elektrische Audi was Al aan de buitenkant Te kleine kofferbak.
bij de Nederlandse dealers verwacht, dit jaar al snel uitverkocht, maar als van de nieuwe 208 zie je Ongelijke vloer na
maar als schaalmodel kun je hem nu miniatuur is hij uit voorraad lever- dat nadrukkelijk naar omklappen bank.
al kopen: de Volkswagen ID.3. ’s We- baar. Zoals vrijwel elk schaalmodel sportiviteit is gezocht:
relds grootste autofabrikant heeft van tegenwoordig is hij geproduceerd hij kijkt venijnig de we-

■ VW Kübelwagen
De Volkswagen Kever kent iedereen,
minder bekend is de terreinauto die
op basis daarvan werd ontwikkeld.
De Kübelwagen was dan ook geen
groot succes. In de Tweede Wereld-
oorlog legde hij het af tegen de Ame-
rikaanse Jeep. De Kübelwagen, ge-
bruikt door de Wehrmacht en Waf-
fen SS, had namelijk geen vierwiel-
aandrijving en ook onvoldoende bo-
demvrijheid, waardoor hij binnen de
kortste keren vastliep in het terrein.
Het maakt hem historisch gezien
hoge verwachtingen van de allereer-
ste, als volledig elektrische auto ont-
wikkelde Volkswagen. De miniatuur
Grappige details zijn de
reclameborden van
Melkunie, waarop we
zelfs het figuurtje Joris
Driepinter terugzien
in schaal 1:43 is in fraaie parelmoer-
achtige lak gespoten. Gezien het ken-
teken hoort hij in Wolfsburg thuis:
de geboortestad van VW. Hij kost
€29,95.
■ Stadsbus Utrecht (1955)
Van 1955 tot en met 1972 reed deze
stadsbus van het Gemeentelijk Ener-
gie- en Vervoerbedrijf Utrecht
(GEVU) rond in Utrecht en omge-
ving. Het Zwitserse Editions Atlas
liet hem als Lijn 7 (Ringlijn Noord)
namaken in schaal 1:72. Verheul in
Waddinxveen maakte destijds deze
‘Holland Coach’, maar de aandrijflijn
kwam van het Britse Leyland. Grap-
pige details zijn de reclameborden
van Melkunie, waarop we zelfs het fi-
guurtje Joris Driepinter terugzien.
Bij de toegangsdeur prijkt het ver-
in China. Knap dat zelfs de videoca-
mera’s die dienstdoen als buitenspie-
gels, hoe klein ook, zijn nagemaakt.
Dankzij de kleurrijke remklauwen
en andere designaccenten is het een
fraai, kleurrijk schaalmodel gewor-
den. En bovendien verrassend be-
taalbaar: €29.
■ Peugeot e-208 GT
De nieuwe generatie van de Peugeot
208 verschijnt voor het eerst ook als
volledig elektrische variant. En nog
voordat hij in Nederland is gearri-
veerd, kun je hem al als schaalmodel
kopen. In 1:43 nagemaakt door (hoe
kan het anders) de Franse modelau-
tofabriek Norev. En ook gewoon bij
Peugeot zelf te bestellen. Prijs €39.
■ DS 7 Crossback
Citroën bracht de modelnaam DS
(van de legendarische ‘Snoek’) terug
tot een merknaam. De DS 7 is de
allereerste volledig zelf ontworpen
auto van het merk dat originaliteit en
exclusiviteit nastreeft. Het bijzon-
dere design is duidelijk terug te zien
in dit schaalmodel (1:42) van Norev.
Zo zijn de grille en achterlichten met
chirurgische precisie nagemaakt.
Prijs €42.
■ Mercedes-Benz EQC
De eerste elektrische Mercedes is een
feit. Deze EQC is door Minimax
nagemaakt in schaal 1:43. Bijzonder
geslaagd is de matte metallic-lak.
Vrijwel alle details zijn terug te zien,
eigenlijk ontbreekt alleen nog het
laadsnoer met stekker. Prijs €34,90.
reld in. Dat blijkt ook
binnenin, waar de
inmiddels bekende
i-Cockpit van Peugeot
domineert: een sportief,
kromgebogen dash-
board in twee lagen met
een laag geplaatst stuur,
waar je overheen en niet
tussendoor kijkt om de
instrumenten te zien.
De sportieve zit is ook
laag, waardoor je boven-
benen nauwelijks wor-
den ondersteund en dat
voelt weinig comforta-
bel. Het interieur oogt
zeer origineel. Hoogte-
punt is het digitale in-
strumentarium dat met
een slimme truc driedi-
mensionaal is gemaakt:
met een tweede transpa-
rant scherm eroverheen.
Ook zien we een fraai
gestileerde rij ‘pianotoet-
sen’ midden in het dash-
board, met daarachter
evenzoveel tiptoetsen.
Mooi, maar in de praktijk
niet handig. Want met 14
identieke knoppen bij el-
kaar is het lastig je weg te
vinden tijdens het rijden.
Op de achterbank is
het krap en ook de baga-
geruimte valt met 265 li-
ter tegen. De meest ver-
kochte auto in deze
klasse, de VW Polo, is
achterin veel ruimer en
biedt 351 liter bagage-
ruimte. Om nog maar te
zwijgen van de nieuwe
Clio met 391 liter. Boven-
7,3
■ De nieuwe 208
kenmerkt zich door
uitdagende rijeigen-
schappen en origineel
design, met als hoog-
tepunt het fraaie
3D-instrumentarium.
Maar de concurrentie
verslaat deze Peugeot
moeiteloos als het
gaat om de zitruimte
achterin en de baga-
geruimte.
dien houd je na het om-
klappen van de bank een
laadvloer over met on-
handig hoogteverschil.
Eenmaal op weg maakt
de 208 zijn sportieve be-
loften waar. De zuinige
1,2 liter driecilinder
motor (testverbruik 1:17)
reageert gewillig op het
gaspedaal, de versnel-
lingsbak schakelt prima,
de besturing is lekker
direct en de wegligging
behoort tot het beste wat
deze klasse te bieden
heeft. Hoewel de vering
redelijk comfortabel is,
blijkt de demping onaan-
genaam hard. Waar is
toch het comfort van
Peugeot gebleven?
–Niek Schenk
Kijk op de site bij
/auto voor extra
testnotities
26 SPORT vrijdag 13 december 2019

GO

Kort Formule 1
EUROPA LEAGUE FC PORTO - FEYENOORD

11
TENNIS
Ferrari presen-
teert op 11 fe-
bruari als eer-
ste renstal de
bolide voor ko-
Uit Europa na
Dimitrov komt naar Ahoy mend seizoen.
Normaliter
Er kleefde toch een sprankje hoop
Grigor Dimitrov (foto) maakt over twee
maanden voor de achtste keer zijn opwach-
showen ren-
stallen hun
aan de uitschakeling van Feyenoord
ting op het ABN AMRO World Tennis Tour-
nament in Rotterdam. De Bulgaar, 28 jaar
nieuwe auto
later. Ferrari
gisteren tegen Porto. De Rotterdammers
oud, debuteerde al op 17-jarige leeftijd in
Ahoy. Hij is momenteel de nummer 20 van
eindigde afge-
lopen seizoen
lieten zich in aanvallend opzicht veelvuldig
de wereld. Eerder werd al de komst van Da- als tweede van zien, maar faalden in het defensieve deel.
niil Medvedev, Stefanos Tsitsipas en Stan de construc-
Wawrinka bekend. De 47ste editie van het teurs.
indoorevenement heeft van 10 tot en met 16 3 FC Porto Bern tegen Young Boys waar straf-
februari plaats. schoppen werden weggegeven on-
2 Feyenoord der meer door een regelrechte
VOETBAL smash van Edgar Ié. En gisteravond
Mikos Gouka deed Feyenoord dat verdedigende
Grote landen domineren CL geklungel nog eens dunnetjes over
Rotterdam
Voor het eerst in de geschiedenis van de in een kletsnat Estádio do Dragão.
Champions League komen de teams die de Dat Feyenoord er na de jaarwisse- Het zorgde voor drie nederlagen,
achtste finales hebben bereikt uit de vijf ling weer niet meer bij is in Europa, die met de vijf punten in de drie
grootste competities, die van Spanje, Enge- Blessure kan in Rotterdam onmogelijk een thuiswedstrijden niet meer konden
land, Duitsland, Italië en Frankrijk. Spanje schok veroorzaken. Na de winst van worden weggepoetst.

2
en Engeland leveren samen de helft van de de UEFA Cup in 2002 speelde Fey- Bij de eerste Portugese treffer lag
overgebleven teams. Ajax wist vorig seizoen enoord immers alleen nog begin gisteren de volledige rechterkant
met FC Porto de groepsfase te overleven. De 2005 en begin 2015 een dubbele compleet open na één simpel hak-
andere veertien teams kwamen toen ook uit confrontatie in de Europa League. balletje en zag vervolgens keeper
de vijf grootste competities. Anderlecht Tweemaal in een kleine achttien Nick Marsman er allesbehalve sterk
moet het twee jaar, het zegt natuurlijk wel iets. uit bij een houdbare poging van
maanden stel- Maar toch, als Feyenoord gisteren Luis Díaz. Doelpunt twee was bij-
len zonder ver- in Portugal defensief beter voor de kans nog erger. Leroy Fer liet zich
dediger Phi- dag was gekomen, had een rentree makkelijk uitspelen door Tiquinho
lippe Sandler. in de knock-outfase er misschien Soares en vervolgens tikte Tyrell
De 22-jarige wel ingezeten. Het veldspel was ze- Malacia de bal in zijn eigen doel.
Amsterdamse ker in deel één alleszins aardig. En Op de bank moet John de Wolf,
huurling van ook in deel twee waren er kansen. ooit rasverdediger en mannetjes-
Manchester Maar defensief geknoei heeft putter in Rotterdamse dienst, zijn
City is geope- Feyenoord in de poulefase in Eu- handen voor zijn ogen hebben ge-
reerd aan ropa uiteindelijk de das omgedaan. slagen bij al het gepruts. Maar Fey-
ATLETIEK zijn linkerknie. In elk geval in de uitwedstrijden in enoord rechtte toch knap de rug en
Europa, waar in Glasgow tegen in recordtempo stond het weer 2-2
Hassan atlete van het jaar Rangers FC er een helft een defen- in Portugal. Eric Botteghin kopte
Sifan Hassan (foto) is door de Atletiekunie NBA sieve bende van werd gemaakt, in een zoals gewoonlijk zeer scherp
gekozen tot beste Nederlandse atleet van het aangesneden corner van Orkun
afgelopen jaar. Dat gebeurde op het Atletiek- GROEP G Kökcü achter keeper Agustín Mar-
gala in Ede. Vorig jaar viel de eer haar ook al
ten deel. De vakjury kon dit jaar niet om de
26-jarige Hassan heen. Zo leverde ze op de
WK in Doha een unieke prestatie. Ze won
de titels op de 1500 en de 10.000 meter.
55
Houston Roc-
Gisteren
FC Porto - Feyenoord
Rangers - Young Boys
3-2
1-1
chesín. En drie minuten later ver-
lengde Sam Larsson, die een fractie
eerder een grote kans had laten lig-
gen, een voorzet van Malacia keurig
achter dezelfde Argentijnse doel-

Doelman Nick Marsman,
hier het middelpunt vooraf
kets boekte bij man: 2-2. aan de 2-0 voor FC Porto,
Cleveland Ca- gespeeld w g v pt (v-t) Inmiddels had ook Rangers FC eiste met twee fouten een
Flitsen valiers de zes- 1 FC Porto * 6 3 1 2 10 8-9 een voorsprong genomen tegen negatieve hoofdrol op bij
tiende zege 2 Rangers * 6 2 3 1 9 8-6 Young Boys en dus had Feyenoord Feyenoord. FOTO EP
■ Ajax en ABN AMRO hebben hun sponsor- van dit seizoen. 3 Young Boys 6 2 2 2 8 8-7 met een derde treffer kwalificatie
contract verlengd tot 2023. ABN AMRO gaat Opvallend was 4 Feyenoord 6 1 2 3 5 7-9 binnen handbereik. Maar wederom
zich vanaf 2020 focussen op het versterken de bijdrage van * naar tweede ronde ging het defensief helemaal mis.
van de vrouwentak van de Amsterdamse James Harden,
club. hij scoorde
■ Red Bull Salzburg dreigt de Japanse spits liefst 55 pun-
Takumi Minamino tijdens de winterstop kwijt
te raken aan Liverpool. Volgens Britse media
is de Engelse koploper bereid om ruim 8 mil-
joen euro voor de 24-jarige international uit
ten.
AZ in de tweede helft onder
te trekken.
4 Manchester United GROEP L ging. Oussama Idrissi probeerde
een hoogstandje bij het strafschop-
0 AZ gebied als een eerste positief voor-
Gisteren
Manchester United - AZ 4-0 teken dat de nummer twee van de
AZ is tegen een forse nederlaag Partizan Belgrado - FC Astana 4-1 eredivisie niet onder de indruk was
aangelopen op Old Trafford van de hele entourage.
Quote van de dag tegen Manchester United (4-0). De gevallen Engelse topclub
gespeeld w g v pt (v-t)
Na een fraai begin keerde de En- 1 Manchester U. * 6 4 1 1 13 10-2
United kon daar aanvankelijk maar
gelse grootmacht de wedstrijd bijzonder weinig tegenover stellen.
‘Ik zou er direct voor in de tweede helft in amper elf
2 AZ *
3 Partizan Belgrado 6
6 2
2
3
2
1
2
9
8
15-8
10-10 En dat terwijl de Alkmaarders het
minuten volledig om. zonder topscorer Myron Boadu
tekenen om Real 4 FC Astana 6 1 0 5 3 4-19
* naar tweede ronde moesten doen. De spits was ge-
Madrid in de finale Nik Kok schorst door zijn rode kaart tegen
Rotterdam/Manchester Partizan Belgrado. In plaats daarvan
te ontmoeten’ formeerde trainer Arne Slot een ba-
– Ronaldo hoopt AZ had moeten winnen om Adembenemend waren de eerste sisformatie waarbij Calvin Stengs
met Juventus zijn groepswinnaar te worden. Die sta- minuten van AZ op Old Trafford, de spits was terwijl Jordy Clasie
oude club ni tus gaat nu naar Manchester Uni- waar bijna vierduizend AZ-fans weer centraal achterin stond. Man-
de CL-finale ted. AZ was dit seizoen nog onge- niet wisten wat ze zagen toen de bal chester United-trainer Solskjaer
te treffen. slagen in Europees verband. vlot van AZ-voet naar AZ-voet had niet al zijn sterren opgesteld,
vrijdag 13 december 2019 SPORT 27
GO

PSV sluit
defensief geknoei Europees
seizoen
treurig af
PSV heeft zijn Europese seizoen
afgesloten met een 1-1 gelijkspel
tegen Rosenborg. In Eindhoven
kon de ploeg alleen nog punten
voor de coëfficiëntenranglijst
verdienen, maar de volle winst
pakken tegen de ook al uitge-
schakelde Noren lukte niet.

Maarten Wijffels
Eindhoven

In een draak van een wedstrijd

scoorden Helland (de 0-1 voor de
pauze) en Ihattaren (1-1 na 63 mi-
nuten). De jonge PSV’er zorgde
voor het enige hoogtepuntje vanuit
Eindhovens perspectief.
PSV was met de gedachten al bij
de uitwedstrijd van zondag tegen
Feyenoord. Trainer Mark van Bom-
mel gaf Donyell Malen rust. De top-
scorer viel nog wel in. Michal Sadi-
lek en Ritsu Doan, zaterdag tegen
Fortuna Sittard (5-0) nog basisspe-
lers, bleven wegens lichte fysieke
klachten buiten de selectie voor het
duel met Rosenborg. Cody Gakpo
en Bruma vervingen Malen en
Doan en Olivier Boscagli speelde
links achterin, op de positie van Sa-
dilek. De Mexicaan Érick Gutiérrez
kreeg de voorkeur boven Pablo Ro-
sario.
Het was juist middenvelder Gu-
tiérrez die een negatieve hoofdrol
opeiste. Hij raakte de bal kwijt aan
Pål André Helland, waarna de aan-
valler scoorde met een geplaatst
schot.

Eerst stapte Marcos Senesi hele-
maal aan de zijkant van het veld
wel erg gretig in bij Moussa Ma-
rega. Marsman redde halfslachtig
op een schot van Otavio en Botteg-
hin werd op de lijn geklopt door
een woeste sliding van Soares,
waar arbiter Deniz Aytekin wei-
gerde in te grijpen: 3-2.
GROEP D
Gisteren
Dat deed de Duitse scheidsrech- het idee dat kwalificatie mogelijk kans, maar de invaller schoot op
PSV - Rosenborg 1-1
ter ook niet toen Steven Berghuis was. En waarom ook niet? Jesus Te- Marchesín. Er was uiteraard teleur-
LASK Linz - Sporting Lissabon 3-0
er kort voor rust spijkerhard in- catito Corona kwam goed weg toen stelling in het Rotterdamse kamp,
vloog bij Luis Díaz. Door de gele hij na rust de bal op de binnenkant maar ook duidelijk iets hoopge- gespeeld w g v pt (v-t)
kaart wist de aanvoerder dat hij ge- van de eigen paal tikte. De 2500 vends na afloop. Feyenoord groeit, 1 LASK Linz * 6 4 1 1 13 11-4
schorst zou zijn voor een eventuele meegereisde fans gingen fanatiek het kwakkelende PSV lijkt zondag 2 Sporting L. * 6 4 0 2 12 11-7
wedstrijd in de knock-outfase. achter hun ploeg staan, maar het op een mooi moment te komen. 3 PSV 6 2 2 2 8 9-12
Knock-outfase? Ja, want Feyenoord ‘wonder van Porto’ bleef uit. Luci- Als het de zaakjes defensief dan 4 Rosenborg 6 0 1 5 1 3-11
had halverwege het duel nog altijd ano Narsingh kreeg een reuzen- maar een stuk beter op orde heeft. * naar tweede ronde

OVERIGE GROEPEN

de voet gelopen Gisteren Groep H: Espanyol - CSKA Mos-

maar met Anthony Martial, Juan
Mata en Harry Maguire stond er
toch behoorlijk wat kwaliteit op het
veld. De Nederlander Tahith Chong
viel in de tweede helft nog in.
Stabiel
Calvin Stengs kreeg in de tweede
helft een grote mogelijkheid om de
score te openen. Die misser was
dubbel zonde, omdat de thuisploeg
even later wel de score kon openen
via Ashley Young en dat verder kon
uitbouwen via Greenwood (twee
keer) en Mata. Het was een fase dat
AZ, in de eredivisie verdedigend zo
stabiel, er alles aan moest doen om
niet tegen de grootste Europese ne-
derlaag uit de clubhistorie aan te lo-
pen. Die was enkele jaren geleden
tegen Olympique Lyon toen de uit-
wedstrijd uitliep op een 7-1 verlies-
partij. Gelukkig voor AZ bleef de
nederlaag beperkt tot vier treffers.
AZ moet snel herstellen van de
nederlaag want zondag wacht de
langverwachte eredivisietopper te-
gen Ajax die voor het eerst in lange
tijd in eigen huis kan worden ge-
speeld. De wedstrijd tegen Man-
chester United had het begin moe-
ten zijn voor een historische
droomweek tegen een opponent
van formaat.
Maar gezien ook de Champions
League-uitschakeling van Ajax
staan er zondag in Alkmaar twee
clubs tegenover elkaar die een be-
roerde midweek achter de rug heb-
ben.
䊱 AZ-verdediger Jordy Clasie (r)
kreeg geel tegen United. FOTO ANP
Groep A: Apoel Nicosia - Sevilla
1-0, Qarabag - Dudelange 1-1. Eind-
stand: 1. Sevilla 6-15, 2. Apoel Nico-
sia 6-10, 3. Qarabag 6-5, 4. Dude-
lange 6-4.
Groep B: Dinamo Kiev - FC Lugano
1-1, FC Kopenhagen - Malmö 0-1.
Eindstand: 1. Malmö 6-11, 2. FC Ko-
penhagen 6-9, 3. Dinamo Kiev 6-7,
4. FC Lugano 6-3.
Groep C: Getafe - FK Krasnodar
3-0, FC Basel - Trabzonspor 2-0.
Eindstand: 1. FC Basel 6-13,
2. Getafe 6-12, 3. FK Krasnodar
6-9, 4. Trabzonspor 6-1.
Groep E: Cluj - Celtic 2-0, Stade
Rennes - Lazio 2-0. Eindstand:
1. Celtic 6-13, 2. Cluj 6-12, 3. Lazio
6-6, 4. Stade Rennes 6-4.
Groep F: Standard Luik - Arsenal
2-2, Eintracht Frankfurt - Vitória
Guimarães 2-3. Eindstand:
1. Arsenal 6-11, 2. Eintracht Frank-
furt 6-9, 3. Standard 6-8, 4. Vitória
Guimarães 6-5.
kou 0-1, Loedogorets - Ferencváros
1-1. Eindstand: 1. Espanyol
6-11, 2. Loedogorets 6-8, 3. Ferenc-
város 6-7, 4. CSKA Moskou 6-5.
Groep I: VfL Wolfsburg - Saint-
Étienne 1-0, AA Gent - Oleksandrija
2-1. Eindstand: 1. AA Gent 6-12, 2.
VfL Wolfsburg 6-11, 3. Saint-Étienne
6-4, 4. Oleksandrija 6-3.
Groep J: AS Roma - Wolfsberger
2-2, Bor. Mönchengladbach -
Basaksehir 1-2. Eindstand: 1. Ba-
saksehir 6-10, 2. AS Roma 6-9,
3. Borussia Mönchengladbach
6-8, 4. Wolfsberger 6-5.
Groep K: Wolverhampton Wande-
rers - Besiktas 4-0, Slovan Brati-
slava - Sporting Braga 2-4. Eind-
stand: 1. Sporting Braga 6-14, 2.
Wolverhampton Wanderers 6-13, 3.
Slovan Bratislava 6-4, 4. Besiktas
6-3.
Nummers 1 en 2 naar knock-out-
fase (laatste 32).
vrijdag 13 december 2019 SPORT 29
GO

KEUKEN KAMPIOEN DIVISIE NAC

‘NAC is voetballen en met de

supporters een drankje doen’
Yadran Blanco
Den Bosch Op 21-jarige leeftijd
at als? Danny Ver- gekocht door Standard

W beek knikt. Wat als

alles in het teken
van de sport had
gestaan? Dan was
de eerste divisie vanaf zijn 27ste, als
voetballers op de toppen van hun
kunnen zijn, niet zijn domein ge-
weest. Met zijn kenmerkende relati-
vering. ,,Ach, weet je maat. Spijt heb
ik niet, wel had ik met de kennis van
nu dingen anders gedaan. Hoewel ik
mijn transfers verdiend heb met de
persoon en de voetballer die ik uit-
eindelijk ben.”
Verbeek (29) is geen druktemaker,
meer een joviale vent die je er goed
bij kan hebben. Een gangmaker die
van mensen en gezelligheid houdt.
Geen dwarsligger, gedoe is niet aan
hem besteed. Als hij 26 jaar is en be-
sluit om te vertrekken bij NAC, zijn
beste jaren liggen in het verschiet,
gaat hij met zichzelf in gesprek. ,,Wat
wil ik? Proberen mijn oude niveau te
halen, of mijn leven blijven
leven?” Verbeek duikt het
krachthonk in
en gaat indi-
vidueel trai-
nen. ,,Tijden zijn veranderd.
Toen ik doorbrak, waren die
gasten niet bezig met krachttrai-
ning.”
Bosschenaar Verbeek is morgen als
aanvoerder van FC Den Bosch terug
in het Rat Verlegh Stadion als tegen-
stander van NAC waarvoor hij in vier
jaar (2012-2014 eredivisie en 2015-
2017 eerste divisie) 111 wedstrijden (11
goals en 19 assists) speelde. ,,Mijn
tweede periode ben ik nooit echt fit
geweest en heb ik nooit mijn niveau
gehaald. Toch is de promotie het
hoogtepunt uit mijn carrière. Ieder-
De promotie met NAC
is het hoogtepunt uit
mijn carrière. Iedereen
had ons afgeschreven
—Danny Verbeek (29)
een had ons afgeschreven. Spelers die
waren aangetrokken en belangrijk
werden gemaakt, maakten het niet
waar. Richting de play-offs voelde je
het broeien, iedereen was scherp, we
groeiden naar elkaar toe.”
Blessures
Uitgerekend in de nacompetitie raakt
de blessuregevoelige Verbeek weer
geblesseerd en levert hij nauwelijks
een bijdrage aan de promotie. ,,Niet
veel gespeeld in de play-offs? Man, in
die elf minuten heb ik de assist gege-
ven voor de 2-2 van Dessers in Volen-
dam. Is dat niet zat dan?”
Dat Cyriel Dessers de huidig top-
scorer van de eredivisie is, had Ver-
beek niet verwacht. ,,De kwaliteit om
Luik, uitgeleend aan NAC en
FC Utrecht, overgenomen
door NAC en eerder dan
verwacht terug bij jeugdliefde
FC Den Bosch. Het gevoel dat
overheerst is dat Danny
Verbeek niet alles uit zijn
loopbaan heeft gehaald.
te scoren had hij toen al. Maar hij was trainers: hard én straight. Zo fanatiek
Danny Verbeek
te zacht, te lief en misschien te gemak- als de pest. Elke dag haalde hij er hon- keert vanavond MIS GEEN GOAL VAN
zuchtig. Spitsen zijn juist gemeen, derd procent uit. Een beetje gek, maar terug in het Rat NAC
hard, en puur met zichzelf bezig. Als niet overdreven, ik mocht hem wel.” Verlegh Stadion
Cyriel kon scoren, legde hij de bal Verbeek maakt vanaf 2016 de digitale als aanvoerder Lukt het NAC vanavond om te
breed.” omwenteling mee bij NAC. Iedere och- van FC Den scoren? Ga naar de BN De Stem-app of
tend wordt hij geacht met zijn telefoon Bosch. bndestem.nl/goalalert, installeer gratis
Goal Alert en ontvang tijdens de wed-
Herinneringen in te loggen en vragen te beantwoor- FOTO MAURICE VAN STEEN strijd binnen 5 minuten een melding én
Warme herinneringen bewaart hij aan den. ,,Hoe ik had geslapen, hoeveel uur, een video van elk doelpunt.
zijn eerste NAC-periode. Met mannen hoe ik de trainingen had ervaren, hoe
als Jelle ten Rouwelaar, Kees Luijckx, ik in mijn vel zat. Ik voelde daar niet
Jordy Buijs, Tim Gilissen, Anthony veel voor, terwijl de hele City-enclave NAC
Lurling, Alex Schalk en Mats Seun- niet beter weet. De oudere spelers
NAC: Javier Noblejas maakt,
tjens. ,,Nadat ik een keer was geope- dachten: wat is dat voor gekkigheid? net als Mounir El Allouchi, weer
1
6 Olij 17
reerd, kreeg ik een berichtje van de We kregen een kok, het eten werd voor deel uit van de wedstrijdselec-
Verschueren 24 3 Mashart
dokter van Standard Luik (NAC ons opgeschept. Behoorlijke porties tie. De Spaanse linksback Rösler Riera
huurde Verbeek van Standard, red.) dat rijst, kip, pasta, vis en groenten. Analy- miste vijf van de laatste zes 22 8
competitieduels vanwege een 14 7
ik in België moest revalideren. Ik wilde ses met beelden, krachttraining, ik ben Van der Gaag L. Ilic
kuitblessure. ,,Javier kan minu- Boussaid I. Ilic
bij NAC blijven en zag er tegenop om daar niet mee opgegroeid. Mijn eerste ten maken, maar begint niet”, 10 29
voor vier, vijf maanden een huis te hu- periode stonden de Nederlandse spe- zei trainer Ruud Brood giste- Dogan Stokkers
ren in Luik. ‘Leuk en aardig’, zei ik te- lers tussen de supporters een drankje ren. Over de 1-1 bij Telstar
zegt hij een week later: ,,We
gen mijn zaakwaarnemer, ‘maar jij re- te doen. Het is niet dat jongens van
hebben geen enorme wan- 11
10
17
gelt dat ik in Breda blijf.’ Hij weer: City anders zijn, maar toen was het prestatie geleverd. Je kan een Verbeek
Van Moorsel
Bouyaghlafen
‘Danny, rustig blijven.’ Kreeg ik later voetballen en naar huis. Dat was niet keer gelijkspelen tegen Telstar. 16 20 6
een kaart van de spelersgroep met het NAC dat ik kende. Het NAC-gevoel Wij gingen mee in hun spel. Dat Felida Rodrigues Van Son
daarop Frans Bauer. Echt, goud man.” is: voetballen en iets terugdoen voor de heeft niks met instelling te 13 3
maken, maar met tactisch in- 15 Velkov Väisänen 2
Aan weinig trainers heeft hij warme supporters. Maar ja, dat ben ik.” zicht. Het probleem was dat wij Dkidak Deijl
1
herinneringen. ,,Adrie Bogers was een elke bal naar voren schoten.”
Van der Steen
fijne vent en een goede trainer. En Volg de ontwikkelingen
Stijn Vreven stak er met kop en schou- bij NAC - FC Den Bosch Afwezig NAC: Monsalve (knie).
Afwezig FC Den Bosch: Van
FC Den Bosch
ders bovenuit. Een ander type, maar via ons liveblog op
der Winden, Laukart, Trotman Vandaag Oostrom
wel oprecht. Ik hou van eerlijkheid, dat bndestem.nl/nac en Hornkamp.
was hij. Vreven is anders dan andere 20.00 u TV FOX Schakelpro.
30 SPORT vrijdag 13 december 2019

GO

EREDIVISIE
SPEELRONDE 17 HANDBAL VROUWEN
Programma
WK IN JAPAN
Vandaag
20.00 uur sc Heerenveen - Willem II

Morgen
Programma
18.30 uur ADO - FC Groningen
Vandaag, halve finales
19.45 uur VVV - PEC Zwolle
09.30 uur Nederland - Rusland
19.45 uur Fortuna Sittard- RKC
12.30 uur Noorwegen - Spanje
20.45 uur FC Twente - Vitesse
Zondag
Zondag 09.30 uur Wedstrijd om brons
12.15 uur FC Emmen - Sparta 12.30 uur Finale
14.30 uur Feyenoord - PSV
16.45 uur AZ - Ajax
16.45 uur Heracles - FC Utrecht

Topscorers
Dessers (Heracles) en Malen (PSV) 11
Promes (Ajax) en Boadu (AZ) 10
Idrissi (AZ) 9
Huntelaar (Ajax), Vuckic (Twente),
Berghuis (Feyenoord), Linssen (Vi-
tesse) en Pavlidis (Willem II) 8

Stand
gespeeld w g v pt (v-t)
1 Ajax 16 13 2 1 41 52-14
2 AZ 16 12 2 2 38 38-8
3 PSV 16 9 4 3 31 37-19
4 Willem II 16 9 2 5 29 25-21
5 sc Heerenveen 16 7 6 3 27 27-19
6 FC Utrecht 16 8 2 6 26 29-22
7 Heracles 16 7 4 5 25 29-22
8 Feyenoord 16 6 7 3 25 27-25
9 Vitesse 16 7 3 6 24 26-24
10 FC Groningen 16 6 3 7 21 18-17
Lois Abbingh bij het WK in Japan in actie voor Oranje. Onder onderneemt de nummer 8 een schot tegen Zuid-Korea. FOTO’S EPA, BSR AGENCY.
11 Sparta 16 5 5 6 20 24-28
12 FC Twente 16 5 4 7 19 26-31

‘We staan 60 minuten

13 FC Emmen 16 4 3 9 15 18-32
14 Fortuna Sittard 16 4 3 9 15 20-40
15 VVV-Venlo 16 5 0 11 15 16-39
16 PEC Zwolle 16 4 1 11 13 22-37
17 ADO Den Haag 16 3 3 10 12 17-30
18 RKC Waalwijk 16 2 2 12 8 17-40

19 vechten van WK-finale’

KEUKEN KAMPIOEN
DIVISIE
SPEELRONDE

Programma Lois Abbingh, speelster van Rostov-Don, toernooi gebleken’’, zo houdt Ab- afhankelijk zijn van andere resul-
bingh hoop. ,,Het niveau ligt heel taten. Het is een lang en zwaar
Vandaag
20.00 uur NAC - FC Den Bosch
treft vanmorgen (09.30 uur) menig teamgenoot dicht bij elkaar. En Rusland is nog toernooi geweest voor iedereen.
niet één keer écht heel serieus ge- Natuurlijk, iedereen is moe, ieder-
20.00 uur NEC - Almere City als de Nederlandse vrouwen op het WK in Japan test. Dus wie het hardst vecht, kan een heeft pijntjes. Maar het enige
20.00 uur Roda JC - Jong AZ
20.00 uur FC Volendam - MVV tegen Rusland spelen om een finaleplaats. ,,Je die wedstrijd gaan bepalen.’’ wat je nog over die vermoeidheid
heen helpt, is het besef dat we alle-
20.00 uur
20.00 uur
Cambuur - Jong Ajax
Helmond Sport - Go Ahead
kunt er heel veel tactiek op loslaten, maar dit Pijntjes maal weten dat we nog 60 minu-
Daarbij gaat de fysieke staat van de ten vechten van een WK-finale
20.00 uur De Graafschap - Telstar wordt gewoon een vechtpot.’’ speelsters een enorme rol spelen, staan. We zijn zo dichtbij en nu
20.00 uur TOP Oss - Excelsior
20.00 uur Jong Utrecht - Eindhoven met acht WK-wedstrijden in de wil iedereen dat goud ook.’’
20.00 uur Jong PSV - FC Dordrecht Arjan Schouten ele kwaliteiten. Hun spel is de benen. ,,Je kan er vooraf nog zoveel Saillant detail is dat Abbingh en
Kumamoto laatste jaren véél dynamischer ge- tactiek op loslaten, maar dit gaat co. spelen tegen een Russische
Topscorers worden.’’ gewoon een vechtpot worden’’, ploeg die volgend jaar zomer in Ja-
e is de Rusland-des- Zo haalden de Russinnen verwacht Abbingh. ,,De druk staat pan niet onder de Russische vlag

Z
Mühren (Cambuur) 14 kundige van de Neder- drieënhalf jaar terug olympisch er nu vol op, omdat we niet meer uit mag komen tijdens de Zomer-
Traoré (Jong Ajax) 13 landse handbalsters. goud in Rio de Janeiro. En ook in spelen in Tokyo. Wereldantido-
Ekkelenkamp (Jong Ajax) en
Voor de Groningse Japan is de nummer twee van het pingbureau WADA heeft Rusland
Kharchouch (Telstar) 11
Lois Abbingh (27), EK van vorig jaar in topvorm en voor vier jaar verbannen van het
Stand sinds vorig jaar succesvol bij de nog zonder verlies. ,,Ze worden mondiale sporttoneel.
Russische kampioen Rostov-Don, door iedereen hier als grote kans- Natuurlijk, iedereen ,,Die straf is hier deze week wel
1 Cambuur
gespeeld
18 13
w g
3
v
2 42
pt (v-t)
45-13
kent de tegenstander in de halve hebber voor de wereldtitel gezien. is moe. Er zijn pijntjes. even ter sprake gekomen, ja’’, zo
finale van het WK nauwelijks ge- En dat is ook wel terecht’’, vertelt bekent Abbingh. ,,Het is alleen
2 Jong Ajax 18 11 3 4 36 50-26
heimen. Ze speelt doorgaans sa- Abbingh telefonisch vanuit haar
Maar we zijn 60 heel moeilijk voor ons om daar nu
3 De Graafschap
4 FC Volendam
18
18 10
9 8
3
1 35 36-14
5 33 30-26
men met acht van de achttien in- Japanse hotelkamer. minuten verwijderd iets zinnigs over te zeggen, want je
5 NAC * 18 9 4 5 31 28-19
ternationals bij haar club. Weet op Nederland verloor al drie keer van de WK-finale weet niet hoe alles zit. Je kent
6 Excelsior 18 9 4 5 31 38-33
welke automatismen het Russi- op het WK, van Slovenië, Duits- niet alle details, dus is een oor-
7 Go Ahead Eagles 18 6 10 2 28 30-23
sche team drijft. En ook met Am- land en Denemarken. Maar Oranje – Lois Abbingh (27) deel vellen wat lastig. Maar ze
8 NEC 18 7 6 5 27 28-23
bros Martín, de Spaanse bonds- kende in vergelijking met Rusland zullen zo’n sanctie ook
9 Jong Utrecht 18 7 6 5 27 28-25 coach van de Russen, werkt ze ook een lastigere aanloop naar de niet zomaar opleggen,
10 Telstar 18 7 4 7 25 27-27 normaal intensief samen. laatste vier. Rusland won ruim neem ik toch aan…”
11 Almere City 18 7 4 7 25 27-28 ,,Ik ken hun bedoelingen. Hun van China, Argenti- Deelname aan eindtoer-
12 FC Den Bosch 18 4 10 4 22 31-30 speelstijl. Weet dat ze gaan starten nië, Congo, Japan en nooien onder de neutrale vlag
13 FC Eindhoven 18 6 3 9 21 29-40 vanuit een héél harde verdediging. Zweden in de biedt de komende jaren uit-
14 Jong AZ 18 5 4 9 19 28-32 Maar het Russische handbal is de groepsfase, om komst voor de Russinnen, ver-
15 Roda JC -3 18 4 7 7 16 22-28 laatste jaren ook wel veel moder- daarna in de hoofd- wacht Abbingh. ,,Stel je voor: ze
16 Jong PSV 18 4 4 10 16 22-35 ner en sneller geworden’’, zo ronde de eigen favorieten- worden hier wereldkampioen.
17 MVV 18 4 4 10 16 18-32 waarschuwt Abbingh, naar wie ie- rol nog eens te onderstrepen met Dan kwalificeren ze zich als Rus-
18 TOP Oss 18 4 3 11 15 17-35 dereen bij Oranje kijkt, nu Rus- overtuigende zeges op Roemenië, land dus voor de Spelen, waar ze
19 Helmond Sport 18 3 5 10 14 20-41 land wacht in Japan. ,,Vroeger Montenegro en Spanje. ,,Iedereen als land dus niet naartoe mogen.
20 FC Dordrecht 18 1 5 12 8 24-48 leunden de Russen nog wel heel ziet Rusland ook als favoriet tegen Nou, ik verwacht ze daar gewoon
*Periodekampioen
veel op het fysiek en wat individu- ons. Maar dit is al eerder een gek weer te zien, hoor.’’
vrijdag 13 december 2019
GO
DARTS WK IN LONDEN
‘Ik kan altijd het
Na een wat flets
eerste half jaar liet
Michael van
Gerwen in de tweede
helft van 2019 zien dat
hij nog altijd beschikt
over zijn befaamde
gaspedaal. Het WK
ziet hij dan ook met
vertrouwen tegemoet.
Max van der Put
Vlijmen
Een dag nadat Michael van Gerwen
in een demonstatiewedstrijd gehakt
heeft gemaakt van de 59-jarige dart-
spensionado Phil Taylor (9-3, met
een indrukwekkend moyenne van
ruim 110), is hij in opperbeste stem-
ming. ,,Ik vind dat mooi, dit soort
potjes. Goede training voor het
WK.’’ Dat begint vandaag in
Londen voor hem met een
wedstrijd tegen Jelle Klaasen
of Kevin Burness, die eerder
op de avond hun partij uit de
eerste ronde afwerken.
Trainen kan de regerend
wereldkampioen in de darts-
kamer in zijn nieuwe huis in
Vlijmen. ,,Daar gooi ik we-
leens. Maar als ik echt een
goede sessie wil, ga ik toch
de deur uit.’’
Dat het tweede deel
van 2019 sportief zo suc-
cesvol was voor Mighty
Mike, kwam niet door
extra trainingsarbeid.
,,Ik moet het wel bij-
houden, maar ik
win er niks mee
door heel veel te
gaan trainen.’’
Belangrijker
voor hem is dat
hij rust heeft in
zijn hoofd. Het
is dan ook geen
toeval dat de
pijlen weer
bijna altijd daar
gaspedaal wat
dieper indrukken’
landen waar hij wil, sinds Daphne en
hij de komst van een tweede kind
Ik moet aankondigden. ,,Wat betreft het krij-
gen van kinderen hebben we niet al-
het wel tijd evenveel geluk gehad. Ik wilde
bijhouden, niet te oud vader worden. Maar het
was ziekenhuis in, ziekenhuis uit,
maar een miskraam... Dat doet wat met je.
ik win Als het dan goed gaat, zorgt dat voor
opluchting en blijdschap. Het zou
er niks goed kunnen dat dat invloed heeft op
mee door mijn dartsprestaties. Een groot deel
zit toch tussen de oren. Het is heel
heel veel belangrijk randzaken buiten te kun-
te gaan nen sluiten tijdens een wedstrijd. Op
zich kan ik dat altijd wel goed.’’
trainen
– Michael van Mentaal aspect
Gerwen Hij is dan ook niet zo bang voor de
aanstormende subtop. De moyennes
van de echte toppers als Van Gerwen,
Peter Wright en Gerwyn Price stij-
gen nauwelijks meer, terwijl er bij de
achtervolgers nog wel groei in zit.
,,Klopt’’, zegt Van Gerwen. ,,Maar
dan kom je weer bij dat mentale as-
pect uit. Er zijn veel jongens die 100
gemiddeld kunnen gooien, maar
dan... Ik heb altijd nog het gevoel dat
ik het gaspedaal wat dieper kan in-
drukken als het nodig is.’’
Onlangs won Van Gerwen zijn
honderdste toernooi van de bond
PDC (Professional Darts Corpo-
ration). Zijn volgende doel?
,,Honderd tv-titels (op tv uitge-
䊴 Michael van Gerwen
komt vandaag meteen al in
actie op het WK in Londen.
FOTO GETTY IMAGES
SPORT 31
zonden toernooien, red.). Ik sta nu op
vijftig, maar die honderd ga ik zeker
halen.’’ Dat hij de zestien wereldtitels
van Phil Taylor gaat halen, is een uto-
pie volgens drievoudig wereldkampi-
oen
Eerst maar eens deze editie. ,,Ik
voel me goed, ik ben er klaar voor.
Natuurlijk is Price een concurrent.
Maar die kan ik pas in de finale tegen-
komen, als hij die al haalt.’’ Ziet hij
good old Gary Anderson, wereldkam-
pioen in 2015 en 2016, nog als serieuze
kanshebber? ,,Veel mensen denken
dat hij daar niet meer toe in staat is,
maar ik beschouw hem nog wel als
een outsider.’’ Op de achtergrond kan
de meeluisterende Vincent van der
Voort, die maandag zijn eerste WK-
partij gooit, zich niet meer inhouden:
,,Iedereen behalve Michael is een out-
sider, toch?’’
PROGRAMMA WK
Vandaag, vanaf 20.00 uur
Eerste ronde (best of 5 sets):
Klaasen (Ned) - Burness (NIe)
Huybrechts (Bel) - Nentjes (Ned)
Humphries (Eng) - Petersen (ZA)
Tweede ronde (best of 5 sets):
Van Gerwen (Ned/1) - Klaasen/
Burness
Morgen (Nederlandse deelnemers)
Tweede ronde (best of 5 sets),
4de partij vanaf 13.30 uur:
Wattimena (Ned/18) - Humphries/
Petersen
Eerste ronde (best of 5 sets),
3de partij vanaf 20.00 uur):
Van Barneveld (Ned) - Young (VS)
32 MEDIA & CULTUUR vrijdag 13 december 2019

GO

SOAP NIEUWE STIJL

ANGELA
KIJKT TV
MuZiek

Sting weer Met de introductie

op Bospop van de familie
Sting maakt zijn
afgeblazen op- Verduyn met Johnny

Knakworst
treden op Bos-
pop afgelopen Kraaijkamp jr. als opa
zomer goed. De
zanger treedt Henk, hondje Dolly en
op tijdens de
et duurt nog vijf maanden voor het zover is, meer buitenopnames
H
komende editie
maar het Eurovisie Songfestival is nu al niet van het festival
van de tv af te slaan. Was vorige week in in Weert (10 tot moet Goede Tijden,
DWDD de bekendmaking van het presentatietrio, en met 12 juli).
afgelopen dinsdag dook Opgelicht?! in de wereld van Vorig jaar zegde
Slechte Tijden de
woekerhandel met finalekaartjes en hotelkamers. de Brit af we-
gens een keel-
verloren kijker
ik voelde me meteen aangesproken. Ik heb name-
lijk ook al menigmaal met eurotekens in de ogen be-
ontsteking. terugwinnen. RTL-
rekend hoeveel gezellige Moldaviërs en Wit-Russen
wij à 1000 euro per nacht zouden kunnen stapelen
baas Peter van der
in ons Rotterdamse souterrain. Het gebrek aan een Vorst is ervan
privédouche compenseren we met een homemade
ontbijtje, gratis stalling voor de XL regenboogvlag- overtuigd dat de
gen en als het regent, taxiën we tegen een geringe
vergoeding naar de dichtstbijzijnde metro richting oersoap een
Ahoy. Moet je kijken wat dat oplevert. Dan kunnen

GTS
aniMatie
we best 700 euro betalen voor een finalekaartje op
Verfilming
renaissance wacht.
de zwarte markt.
Beatle-boek
Woensdag hield de eurovisiekaravaan wederom Paul McCart-
halt in De Wereld Draait Door. Geen bekendmaking neys kinder-
dit keer, maar een oproep. En wel aan verenigingen boek High in the

‘Op
om zich aan te melden voor een glansrol in de Clouds wordt
postcards. Er was een tijd dat ik me geroepen had verfilmd. Netflix
gevoeld om uit te leggen wat dat zijn, maar sinds maakt een ani-
de glorieuze overwinning van Duncan valt de matiefilm van

moet je
term op tv even vaak als de woorden stikstof en het boek uit
PFAS en hoort het bij de algemene ontwikkeling. 2005. McCart-
ney is erg en-
DWDD zou DWDD niet zijn als ze het onderwerp thousiast. ,,Ik

altijd een
niet meeslepend oppakten. Aan tafel korfballers, kan niet wach-
klokkenluiders, Caribische drummers en knak- ten tot de we-
worstrenners die zich al hebben aangemeld voor reld het kan
een momentje van faam voor 180 miljoen kijkers. zien.”

beetje kunnen mopperen’

Ik vind het briljant bedacht van het organiserende
comité om deze typisch Hollandse clubjes centraal
te stellen in de filmpjes en niet de geijkte tulpen-
velden, molens van Kinderdijk en klomp van de
Zaanse Schans. Het songfestival draait om verbroe-
dering en het verenigingsleven is daar het school-
voorbeeld van. Langs het voetbalveld, puffend in
de tuba of bloemenwagens versierend vallen poli- Gudo Tienhooven Van der Vorst zelf, sinds kort eige-
tieke en sociale verschillen weg en zijn we allemaal naar van een viervoeter met de naam
gelijk. n het fictieve Meerdijk was Molly.

I
de tijd van onbezorgdheid al
Bovendien steken wij nederlanders er zelf ook even voorbij. Ja, een deel van
nog wat van op. Ik bedoel, knakworstrenners? Ik de fans ziet GTST tegenwoor-
dacht dat het tonknuppelen van Martien Meiland dig via het platform Video-
het toppunt van lokale folklore was, maar in Bra- land, maar dan nog: het aan-
bant gaan ze altijd voor de overtreffende trap. Als tal kijkers (bij het traditio-
ik Eurovisie-opperbaas Sietse Bakker was, promo- neel tv-kijken ooit steevast meer dan
veerde ik hen meteen tot pauzenummer. Het is een miljoen, tegenwoordig zo’n
een stuk goedkoper dan het invliegen van Ma- 700.000 à 800.000) slonk, aldus tele-
donna. Je hebt enkel een paar gekke maskers nodig visiedirecteur Peter van der Vorst
en een 11 meter lange knakworst, lekkere beat van van RTL. Hij beloofde eerder al ‘min-
Armin eronder en zie de inzending van Malta eens der wijntjes en meer broodjes kaas’.
rennen. Ik hoor Cornald Maas vanuit zijn com- Gisteren kreeg de pers in en rond de
mentatorhokje al iets vileins roepen. studio’s van Endemol Shine eindelijk
een beter beeld van dat GTST 2.0.
Nog maar vijf maanden. Ik vind het nu al jammer.  ,,Je zou kunnen zeggen dat we te-
ruggaan naar de kern’’, stelt produ-
cent Rohan Gottschalk, jarenlang
een van de hoofdschrijvers van de
Quote van de dag bijna dertig jaar oude serie. ,,Het
werd een beetje een glamoursoap en
Ik krijg er nog dat past niet meer bij deze tijd. De
kijker, die meer behoefte heeft aan
een brok herkenbaarheid, heeft zich een
van in mijn keel beetje van ons vervreemd.’’
En dus volgen we vanaf 30 decem-
ber (op Videoland al een week eer-
der) de familie Verduyn. Met (de te-
rugkeer van) acteur Cas Jansen als Ju-
lian, zijn vrouw Saskia (Tamara
— Marco Borsato vertelt in het blad Zin dat hij Brinkman), drie pubers, opa Henk in
zijn gouden platen opborg toen zijn oudste zoon de gedaante van Johnny Kraaijkamp
zei er ‘waarschijnlijk nooit zo veel te krijgen’.  jr. én het hondje Dolly. Die laatste is
– vertelt hij trots – een vondst van
Kijkersonderzoeken wijzen vol-
gens Rohan Gottschalk uit dat GTST
zich meer moet richten op veertigers
Af en toe met jonge kinderen. ,,De Verduyns
is groot wonen bewust niet in een keurig
Ikea-huis. We zien echte rommel,
onderhoud spullen van verschillende generaties
nodig en dat en in de hoek een kastje van de over-
leden oma. Het is bovendien een ge-
punt hadden zin dat, ook heel herkenbaar, de
we een beetje broek moet ophouden en daarvoor
hard moet werken. Gaat dat tientje
bereikt naar een kledingstuk van dochter
Merel of gaat het toch in de geldpot
—Peter van der Vorst
voor een gezamenlijke vakantie?’’
Er werd meer aan de formule ge-
sleuteld. Zo is het aantal buitenopna-
mes flink opgeschroefd om volgens
ceo Boudewijn Beusmans van Ende-
mol Shine Nederland, Meerdijk ‘tast-
baarder en realistischer’ te maken.
Ook werden nieuwe schrijvers aan-
getrokken, die met elkaar in een wri-
ter’s room de meer voor deze tijdgeest
typerende verhaallijnen bedenken en
bewaken. Zelfs de slogan werd aan-
gepast: ‘Voor je het weet, zit je er he-
lemaal in’, luidt deze nu. ,,Alles om
de kwaliteit te verbeteren.’’
En dat was nodig, meent Peter van
der Vorst. ,,Af en toe is groot onder-
houd nodig en dat punt hadden we
een beetje bereikt. Succes leek te lang
vanzelfsprekend. ,,En hang er geen
vrijdag 13 december 2019
GO
T
getallen aan, maar het marktaandeel
van GTST moet structureel gaan stij-
gen. Ja, dat gaat absoluut lukken! We
hebben de intentie nog heel lang met
de serie door te gaan. Dit is en blijft
een belangrijke pijler voor RTL 4.’’
Ook GTST-veterane Caroline de
Bruijn, sinds 1992 beter bekend als Ja-
nine Elschot, vond het tijd voor ver-
andering. ,,Het hoeft allemaal echt
niet aan te voelen als het echte leven.
Kom op, het is een soap! Maar in
korte tijd twee keer worden ontvoerd
door een seriemoordenaar is wel wat
veel. Mijn personage belandde ooit
als heks bijna op de brandstapel.
Zoiets zul je niet snel meer zien.’’
,,Maar weet je wanneer het pas écht
misgaat?’’ De Bruijn lacht. ,,Als je
mensen ineens hoort roepen: ‘Dat
GTST is me toch kwalitatief goed
zeg!’ Op GTST moet je altijd een
beetje kunnen blijven mopperen.’’
Het hoeft allemaal echt niet aan
te voelen als het echte leven
—GTST-veterane Caroline de Bruijn
MEDIA & CULTUUR 33

Kinky Boots en Anastasia grossieren in nominaties. FOTO’S ROY BEUSKER
Kinky Boots en
Anastasia favoriet
bij Musical Awards
Met elk tien nominaties zijn rie van der Klei), Choreografie
Kinky Boots en Anastasia de (Peggy Hickey).
grote kanshebbers op een van Lazarus, de muzikale zwanen-
de  twaalf Musical Awards, die zang van David Bowie, is voorge-
22 januari worden uitgereikt. dragen voor de Beste Regie (Ivo
Ook Lazarus, de zwanenzang van Hove), Mannelijke Hoofdrol
van David Bowie, maakt voor (Pieter Embrechts en Dragan Ba-
beste regie, hoofdrolspelers en kema) en Beste Vormgeving/To-
musical kans op een onder- neelbeeld (Jan Versweyveld).
scheiding. De jury zag dit jaar de volgende
musicals: Anastasia, Lazarus, Kinky
Arno Gelder Boots, Marvellous, ’t Schaep met de 5
pooten, Brugklas, Annie, Fun Home,
Met  negentien nominaties is Op hoop van zegen en Stil in mij.
Stage Entertainment de grootste
kanshebber op een van de twaalf  Lazarus. FOTO JAN VERSWEYVELD
Musical Awards, die op 22 januari
in de RAI in Amsterdam worden
uitgereikt. Die avond, live uitge-

Opa Henk met zonden door AvroTros op NPO 1,
hondje Dolly in de wordt ook de winnaar van de AD
gezellig-rommelige Publieksprijs voor Beste Musical
huiskamer van de fa- bekendgemaakt.
milie Verduyn. FOTO RTL Kinky Boots en Anastasia zijn
voor twintig prijzen genomineerd,
onder andere voor de award voor
de beste Grote Musical. Bovendien
maakt Kinky Boots kans op onder
meer de prijs voor Mannelijke
Hoofdrol (Naidjim Severina),
Vrouwelijke Bijrol (Vajèn van den
Bosch) en Mannelijke Bijrol (Den-
nis Willekens).
Voor Anastasia lonkt de Vrou-
welijke Hoofdrol (Tessa Sunniva
van Tol), Vrouwelijke Bijrol (Ger-
34 TELEVISIE vrijdag 13 december 2019

GO

Kijkcijfers woensdag 11 december

1. Journaal 20.00 uur NPO1 1.817.000 Terugblik
2. Tussen kunst en kitsch NPO1 1.724.000
3. Journaal 18.00 uur NPO1 1.350.000 Al vijf jaar rapporteert wetenschapsmagazine
4. De Wereld Draait Door NPO1 1.286.000 De kennis van nu over baanbrekend onderzoek
5. EenVandaag NPO1 1.186.000 en technologische ontwikkelingen. Vanavond
6. Midsomer Murders NPO1 935.000 blikken Diederik Jekel en Elisabeth van Nim-
VRIJDAG 7.
8.
Pauw
Het perfecte plaatje
NPO1
RTL4
877.000
836.000
wegen terug op enkele onderwerpen. Zo ging
de eerste aflevering over de impact van een

13 DECEMBER 9.
10.
Half Acht Nieuws
Goede Tijden, Slechte Tijden
RTL4
RTL4
825.000
789.000
zittend bestaan op de gezondheid.
■ De Kennis van Nu special, 21.05, NPO2

NPO1 NPO2 NPO3 RTL4

05.55 Ochtendprogramma’s 09.15 Goede-
morgen Nederland 09.30 NOS Journaal 09.40
Goedemorgen Nederland 10.00 NOS Journaal
10.15 Nederland in beweging 10.30 MAX
Geheugentrainer 11.00 NOS Journaal 11.15 Tijd
voor MAX 12.00 NOS Journaal 12.35 Bak mee
met MAX 13.00 NOS Journaal 13.10 NOS
Sportjournaal 13.20 Na Het Nieuws 14.00 NOS
Journaal 15.35 Bak mee met MAX 16.00 NOS
Sport: Schaatsen World Cup Nagano 17.00
NOS Journaal 17.10 Tijd voor MAX
18.00 NOS JOURNAAL
18.15 EENVANDAAG
18.30 NOS GESPREK MINISTER-
PRESIDENT
18.45 SPORT NOS SPORTJOURNAAL
19.00 DE WERELD DRAAIT DOOR
Talkshow met Matthijs van
Nieuwkerk.
20.00 NOS JOURNAAL
20.35 SERENGETI
Natuurdocumentairereeks. Tegen-
slag.’ Kali de leeuwin moet terug-
keren naar haar groep als één van
haar welpen gedood wordt. Olifan-
tenmoeder Nalla krijgt te maken met
het tienergedrag van Tembo.
21.30 ANDRÉ RIEU WELCOME TO MY
WORLD
Realityreeks. ‘Dreams Come True.’
André Rieu helpt dromen te laten
uitkomen. Zo verrast hij een blozende
bruid met haar droomtrouwjurk en
kunnen zijn fans een
plaats in het orkest inne-
men. Franco, de contra-
bassist, reist naar Italië om
zijn moeder te verrassen.
22.25 SPORT NOS STUDIO SPORT
EREDIVISIE
23.00 PAUW
00.00 NACHTPROGRAMMA’S
07.00 Ochtendprogramma’s 09.55 Nu te zien!
10.10 MAX maakt mogelijk 10.25 Keuringsdienst
van Waarde 11.00 NOS Journaal 11.15 NOS
Journaal 11.35 De Wereld Draait Door 12.30
BinnensteBuiten 12.57 Politieke Partijen:
PvdD 13.00 NOS Journaal 13.25 Het uur van de
wolf: Harvey Weinstein - Untouchable 15.15 EO
Metterdaad 15.35 Typisch: Dwingeloo 16.00
NOS Journaal 16.10 How to Be a Man 17.00
NOS Journaal 17.10 Karim pakt zijn kans 17.40
Vroege Vogels presenteert: Levende Rivier
18.35 BINNENSTEBUITEN
19.10 MELDPUNT
Consumentenmagazine.
19.40 PROFESSORS OP PAD
Documentairereeks over bijzondere
Nederlandse natuurgebieden.
‘Gelderse Poort.’ De professors gaan
naar de Gelderse Poort.
20.25 2 VOOR 12
Quiz over de meest uiteenlopende
onderwerpen.
21.05 DE KENNIS VAN NU SPECIAL
22.00 NIEUWSUUR
22.55 FILM THE SQUARE
Tragikomedie van Ruben Östlund
(Denemarken/Duitsl./Fr./Zweden
2017) met Claes Bang (Christian) en
Elisabeth Moss (Anne).
In een prestigieus museum voor he-
dendaagse kunst wordt het nieuwste
werk van een beroemde Argentijnse
kunstenaar voorbereid, een installatie
bedoeld om altruïsme te bevorderen.
De curator, een gerespecteerd man,
schakelt een pr-bureau
in om de nodige buzz te
creëren rond de kunst-
installatie. Maar dit leidt
tot een crisis.
01.20 DE NACHTZOEN
01.35 NACHTPROGRAMMA’S
06.25 Ochtendprogramma’s 13.11 Giulia en 06.20 Teleshop 4 06.30 RTL Nieuws (Doorl.
Sophie krijgen een katje 13.14 Ik wil witte bonen herh.) 09.10 RTL Boulevard 10.00 Koffietijd
13.25 Nora zoekt een sport 13.31 Flessenboot 11.00 Goede Tijden, Slechte Tijden 11.35 The
13.35 Nelli en Nora 13.40 Zappelin Go 13.47 Pim Bold and the Beautiful 12.10 E.R. 13.10 Teleshop
& Pom 13.50 Koekiemonsters eetkar 14.00 4 13.45 De bloemenstal 14.05 Beau 15.05 Dr.
Sesamstraat 14.15 Barbapapa rond de wereld Phil 16.00 Hoe zal ik het zeggen? 17.00 5 uur
14.20 BabyBeestenBoel 14.30 Jungle Book live
14.40 Machtige Mike 14.50 Puppy Patrol 15.15
Remy en Juliyat 15.35 Peperbollen 16.05 Lucas 18.00 RTL NIEUWS
etc. 16.15 SpangaS 16.25 #forever 16.35
#forever 16.50 Checkpoint 17.15 De buiten- 18.15 EDITIE NL
dienst 17.35 Freek in het wild 17.55 Remy en Nieuwsmagazine waarin de
Juliyat actualiteit op verras-
sende wijze wordt
18.15 DE REGELS VAN FLOOR belicht.
18.25 SPANGAS
18.35 HET KLOKHUIS
19.00 NOS JEUGDJOURNAAL
19.25 FIRST DATES 18.30 RTL WEER
Datingshow waarin singles met el- 18.35 RTL BOULEVARD
kaar op blind date gaan in het ‘First Actualiteitenmagazine.
Dates’-restaurant. 19.30 RTL NIEUWS
20.25 FILM BELLICHER: CEL 19.50 RTL PAKT UIT!
Actiethriller van Peter De Baan (Ne- Realityreeks waarin iemand een
derland 2012) met Daan Schuurmans onvergetelijk moment wordt bezorgd.
(Michael Bellicher), Tim Murck (Ri- 19.55 RTL WEER
chard Allaart) en Anniek Pheifer 20.00 GOEDE TIJDEN, SLECHTE TIJDEN
(Guusje van Donnee). Nederlandse soap. Shanti baalt van
haar moeder en daagt haar uit. Dit
21.55 TREURTEEVEE leidt tot een ongekende bekentenis.
Nederlandse tragikomische serie. Linda leert een les van Tiffy.
‘Niets.’ Uusbief neemt afscheid van 20.30 THE VOICE OF HOLLAND
zijn overleden moeder en haar vagina Talentenjacht waarin wordt gezocht
neemt afscheid van hem. Frederik naar de beste nieuwe zangstem van
Kaak interviewt Marja- Nederland.
malla Bonin Prajahama- 22.30 BEAU
nassa over haar boek Talkshow waarin Beau van Erven
Ik ben een vlieg. Dorens de dag doorneemt met
kijkers en gasten.
23.35 RTL NIEUWS
22.30 TOREN C 23.50 RTL WEER
Satirische sketchshow met Maike 23.55 RTL BOULEVARD
Meijer en Margôt Ros. Actualiteitenmagazine.
23.05 JEUK 00.50 BEAU
23.40 NACHTPROGRAMMA’S 01.55 TELESHOP 4

RTL7 RTL8 SBS9 Ziggo Sport Comedy Central

06.00 Ochtend- en dagprogramma’s
18.00 FLODDER
18.30 ‘ALLO ‘ALLO!
19.00 IDIOTEN OP DE WEG
Realityreeks.
19.30 STOP! POLITIE
Realityreeks.
20.00 SPORT RTL 7 DARTS:
WK 2020
Liveverslag van het WK
darts.
00.00 SPORT RED BULL
UNCONTAINED
00.30 FILM TUSK
Horrorfilm van Kevin Smith
(VS 2014) met Michael
Parks (Howard Howe) en
Justin Long (Wallace
Bryton). Wallice is een
podcaster die mensen met
eigenzinnige verhalen in-
terviewt. Uit nieuwsgierig-
heid reageert hij op een
vreemde advertentie uit
Canada van een oude zee-
man met een verhaal over
een walrus.
02.40 TELESHOP 7
06.30 Ochtend- en dagprogramma’s
18.05 THE BOLD AND THE
BEAUTIFUL
Soap.
18.35 GREY’S ANATOMY
Dramaserie.
19.30 E.R.
Ziekenhuisserie.
20.30 FILM 12 DAYS OF
GIVING
Tv-drama van Christine
Conradt (VS 2017).
22.30 FILM THE ROOFTOP
CHRISTMAS TREE
Kerstfilm van David
Winning (Canada 2016)
met Michelle Morgan
(Sarah Wright), Tim Reid
(Dale Landis) en Roger
Dunn (Sam Conner). Net
als elk jaar plaatst Dale
Landis een kerstboom op
het dak van zijn huis,
hoewel hij weet dat dit
verboden is.
00.30 GREY’S ANATOMY
Dramaserie.
01.30 TELESHOP 8
06.00 Ochtend- en dagprogramma’s
18.40 GHOST WHISPERER
Dramaserie.
19.30 GHOST WHISPERER
Dramaserie.
20.30 FILM PACIFIC RIM
Sf-actiefilm van Guillermo
del Toro (VS 2013) met
Charlie Hunnam (Raleigh
Becket), Rinko Kikuchi
(Mako Mori) en Idris Elba
(Stacker Pentecost).
Wanneer plots monster-
lijke buitenaardse wezens
uit de oceanen oprijzen,
breekt er een verschrikke-
lijke oorlog uit. Om de
monsters te bestrijden
bouwen de mensen
gigantische robots: de
Jaegers.
23.00 FILM SOUND OF
THUNDER
Sf-actiefilm van Peter
Hyams (Duitsl./Tsjechië/
USA 2005) met Ben
Kingsley (Charles Hatton).
01.00 ASTROTV
09.20 WK HANDBAL: HALVE
FINALE 1
Liveverslag van het eerste
duel in de halve finale van
het dames WK in Japan.
12.20 WK HANDBAL: HALVE
FINALE 2
Liveverslag van het
tweede duel.
19.30 INSIDE AJAX
Exclusief voor Ziggo Sport,
het laatste nieuws vanuit
de Johan Cruijff Arena en
vanaf De Toekomst.
22.30 MAX VERSTAPPEN 2019
Vanuit Tuschinski in
Amsterdam blikt Max
Verstappen terug op een
opnieuw bewogen Formule
1-seizoen. Samen met Rob
Kamphues bespreekt hij
de hoogtepunten, diepte-
punten en andere memo-
rabele momenten van dit
jaar.
(advertentie)
06.00 Ochtendprogramma’s 11.50
Friends 12.40 How I Met Your Mother
13.30 Modern Family 14.25 South
Park 15.25 Family Guy 16.15 Bob’s
Burgers 17.05 Friends 18.00 How I
Met Your Mother 18.50 Modern
Family 19.40 The Daily Show 20.05
Family Guy 20.30 The Graham
Norton Show: Best Of 21.30 Jeff
Ross Presents Roast Battle II 22.30
Comedy Central Roast of Alec Bald-
win 00.35 Nachtprogramma’s
Eurosport
06.30 Ochtend- en dagprogramma’s
17.00 Biatlon: World Cup in Hoch-
filzen (Oostenrijk) 17.55 Biatlon: World
Cup in Hochfilzen (Oostenrijk) 19.00
Snooker: Home Nations Series in
Glasgow (Groot-Brittannië) 19.40
Bulletin 19.45 Snooker: Home
Nations Series in Glasgow (Groot-
Brittannië) 23.00 Bulletin 23.10
Schansspringen: World Cup in
Klingenthal (Duitsland) 00.00 Nacht-
programma’s
vrijdag 13 december 2019 TELEVISIE 35
BS

Identiteit Weldoener Donkere toren

Nederlandse thriller, naar het boek Cel Baxter wint 50.000 dollar en besluit Onze wereld is niet de enige; er zijn meerdere
van Charles den Tex, met Daan Schuurmans daarmee als anonieme weldoener realiteiten die bij elkaar worden gehouden
in de hoofdrol. Michael Bellicher is getuige enkele arme families een fijne kerst door een Donkere Toren. De Man in Black is
van een raadselachtig auto-ongeluk met te bezorgen. De 7-jarige Westin ont- vastbesloten de toren omver te werpen en
fatale afloop. De politie is ervan overtuigd dat maskert en chanteert hem. Bovendien alleen de Gunslinger kan hem tegenhouden.
hij de dader is, maar al snel blijkt dat iemand ziet hij in Baxter wel een goede match Fantasyfilm met Idris Elba en Matthew McCo-
Michaels identiteit gestolen heeft. voor zijn alleenstaande moeder. naughey, naar de boeken van Stephen King.
■ Bellicher: Cel, 20.25, NPO3 ■ 12 Days of Giving, 20.30, RTL8 ■ The Dark Tower, 20.30, SBS6

RTL5 SBS6 NET5 Veronica

06.00 Teleshop 5 16.40 Makelaars met een
missie 17.40 Dr. Phil
18.30 DEURWAARDERS UK
Realityreeks waarin gerechts-
deurwaarders uit Engeland en Wales
worden gevolgd. Terwijl de deur-
waarders overgaan tot beslag-
leggingen en uitzettingen, vertellen
de wanbetalers hun vaak hartver-
scheurende verhaal.
19.30 HORRORHUURDERS &
HUISJESMELKERS
Realityreeks over de toenemende
conflicten tussen huurders en
verhuurders.
20.30 DE ANDERE KANT VAN
NEDERLAND
Reportagereeks over de kloof tussen
arm en rijk in Nederland. De 49-jarige
Trees kan wegens gezondheids-
problemen niet werken. Voor haar
17-jarige zoon krijgt ze kinderbijslag,
maar dat vervalt op zijn 18e. Ze weet
niet hoe ze dan moet rondkomen. De
28-jarige Kim heeft drie katten, een
konijn en een hamster, en een week-
budget van 40 euro.
21.30 KEES VAN DER SPEK:
OPLICHTERS AANGEPAKT
Misdaadmagazine met de verborgen
camera. ‘De charlatan.’ Kees van der
Spek en zijn team blijven in Nederland
en onderzoeken de werkwijze van
een oer-Hollandse charla-
tan. Een vijftiger die met
gladde praatjes dames
inpalmt en ze voor tien-
duizenden euro’s oplicht.
22.30 24 UUR IN DE E.R.
23.30 HORRORHUURDERS &
HUISJESMELKERS
00.30 TELESHOP 5
06.00 Hart van Nederland 07.50 Shownieuws -
Late editie 08.25 Huizenjacht 09.10 Droomhuis
op het platteland 10.10 Droomhuis op het platte-
land 11.15 Wat eten we? 12.00 Utopia 12.55
Lingo 13.25 Man bijt hond 13.55 Huizen onder
de hamer 14.55 De handhavers 15.50 Mr. Frank
Visser rijdt visite 16.50 Secret Life of the Zoo
17.30 Wat eten we?
18.00 UTOPIA
Nederlandse realityreeks.
19.00 HART VAN NEDERLAND - VROEG
19.15 SHOWNIEUWS - VROEGE EDITIE
Showbizzmagazine.
19.30 MAN BIJT HOND
Humaninterestmagazine. Door het
kleine nieuws groot en
het grote nieuws klein te
maken, wordt Nederland
met een knipoog in
beeld gebracht.
20.00 LINGO
Spelshow met Jan Versteegh. Twee
teams proberen zoveel mogelijk
5-, 6- en 7-letterwoorden te raden en
op de juiste manier te spellen.
20.30 FILM THE DARK TOWER
Avonturenfilm van Nikolaj Arcel (VS
2017) met Idris Elba (Roland),
Matthew McConaughey (Walter) en
Tom Taylor (Jake).
22.30 HART VAN NEDERLAND -
LATE EDITIE
Toegankelijk nieuwsprogramma.
23.20 PIETS WEERBERICHT
23.25 MAN BIJT HOND
Humaninterestmagazine. Door
het kleine nieuws groot en het
grote nieuws klein te maken, wordt
Nederland met een knipoog in
beeld gebracht.
23.55 UTOPIA
00.55 ASTRO TV
06.00 Hart van Nederland 07.30 TV Winkel
08.00 Tommy Teleshopping 11.25 Astro TV
13.25 Tommy Teleshopping 14.10 Without a
Trace 15.05 Without a Trace 16.00 Without a
Trace 16.55 NCIS: Los Angeles 17.50 NCIS:
Los Angeles
18.35 NCIS: LOS ANGELES
Amerikaanse misdaadserie.
19.30 NCIS: LOS ANGELES
Amerikaanse misdaadserie. ‘Kolchec,
A.’ Enkele bemanningsleden van de
vermiste olietanker die Arkady Kol-
check gebruikt had tijdens zijn deal
met Rusland, worden dood aange-
troffen in de oceaan.
20.30 CRIMINAL MINDS
Amerikaans-Canadese misdaad-
serie. ‘Innocence.’ Kort nadat de BAU
stappen heeft ondernomen om de
lokale politie te helpen een hoofd-
verdachte te isoleren
voor een moord in Talla-
hassee, Florida, wordt
een tweede persoon
gedood.
21.25 CRIMINAL MINDS
Amerikaans-Canadese misdaad-
serie. ‘The Tall Man.’ Het team doet
onderzoek naar drie personen die
spoorloos zijn verdwenen in de
bossen. JJ is op vakantie in het dorp
waar ze is opgegroeid, maar moet
terugkeren.
22.20 CRIMINAL MINDS
Amerikaans-Canadese misdaad-
serie. ‘Luke.’ Het team gaat naar
Maryland om er onderzoek te doen
naar vier moorden.
23.05 CRIMINAL MINDS
Amerikaans-Canadese misdaad-
serie.
00.05 NACHTPROGRAMMA’S
18.00 THIS IS STAR WARS
Magazine.
18.05 VERONICA’S FUNNIEST
Komische show.
18.10 THE BIG BANG THEORY
Amerikaanse komische serie.
18.30 TWO AND A HALF MEN
Amerikaanse komische serie.
19.00 TWO AND A HALF MEN
Amerikaanse komische serie.
19.25 THE BIG BANG THEORY
Amerikaanse komische serie.
19.50 THE BIG BANG THEORY
Amerikaanse komische serie. ‘The
Confidence Erosion.’ Sheldon en
Amy proberen hun huwelijksstress
weg te nemen door de voorbereidin-
gen wiskundig te benaderen.
20.30 SPORT VERONICA INSIDE
Voetbaltalkshow met Wilfred Genee,
Johan Derksen en René van der Gijp.
22.00 FILM ERASER
Actiethriller van Chuck Russell (VS
1996) met Arnold Schwarzenegger
(John ‘The Eraser’ Kruger) en
Vanessa Williams (Dr. Lee Cullen).
John Kruger, een gewaardeerde FBI-
agent, werkt op het departement
getuigenbescherming. Hij bezorgt
getuigen die gevaar lopen een
nieuwe identiteit en zorgt ervoor
dat alle sporen uit hun verleden
vakkundig worden gewist. Zo wordt
hij belast met de bescherming van
Lee Cullen, een vrouw die de
verkoop van gesofisti-
ceerde wapens aan
Russische wapen-
handelaars op het spoor
is gekomen.
00.15 SPORT UEFA CHAMPIONS
LEAGUE MAGAZINE
00.45 NACHTPROGRAMMA’S

OVERIGE TV

■ OMROEP ZEELAND
08.00 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 17.30 Zeeland Nu
17.46 Trugkieke 18.00 Zee-
land Nu 18.16 Trugkieke 18.30
Zeeland Nu 18.46 Trugkieke
19.00 Zeeland Nu 19.16 Trug-
kieke 19.30 Zeeland Nu 19.46
Trugkieke 20.00 Zeeland Nu
20.16 Trugkieke 20.30 Zee-
land Nu 20.46 Trugkieke
21.00 Zeeland Nu 21.16 Trug-
kieke 21.30 Zeeland Nu 21.46
Trugkieke 22.00 Zeeland Nu
22.16 Trugkieke 22.30 Zee-
land Nu 22.46 Trugkieke
23.00 Nachtprogramma’s
■ OMROEP BRABANT
06.07 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 15.00 NOS journaal
met regionieuws 15.16 Regio-
Ned 15.26 Brabants Buske
15.45 RegioNed 15.55 Bra-
bants Buske 16.14 RegioNed
16.24 Brabants Buske 16.43
RegioNed 16.56 Brabants
Buske 17.15 RegioNed 17.30
Brabant Nieuws 18.00 Merlijn
over de grens 18.30 Brabant
Nieuws 19.00 Merlijn over de
grens 19.30 Brabant Nieuws
20.00 Merlijn over de grens
20.30 Brabant Nieuws 21.00
Merlijn over de grens 21.30
Brabant Nieuws 22.00 Merlijn
over de grens 22.30 Brabant
Nieuws 23.00 Merlijn over de
grens 23.30 Brabant Nieuws
00.00 Nachtprogramma’s
■ ÉÉN
09.00 Ochtendprogramma’s
13.30 Iedereen beroemd
13.55 Thuis 14.20 Clips 14.35
Animalitis 15.20 Vanity Fair
16.10 A Very Modern Grand
Hotel 16.50 Buren 17.10 Flik-
ken Maastricht 18.04 Het
Journaal update 18.15 Dage-
lijkse kost 18.30 Blokken
19.00 Het journaal 19.40
Iedereen beroemd 20.10
Thuis 20.40 Midsomer Mur-
ders 22.15 Poldark 23.20 Het
journaal 23.45 The Game
01.45 Nachtprogramma’s
■ CANVAS
09.00 Ochtendprogramma’s
12.30 Rolkrant 14.00 Ketnet
Junior 19.00 Rolkrant 19.25
Sporza: Europa League Ma-
gazine 20.00 Terzake 20.30
De afspraak op vrijdag 21.20
Foxcatcher 23.30 Nacht-
programma’s
■ DISCOVERY
06.00 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 14.05 How It’s
Made 14.30 Salvage Hunters
15.20 Outback Truckers 16.10
Barnwood Builders 17.00
Wheeler Dealers 18.00 Bag-
gage Battles 18.30 Salvage
Hunters 19.30 Auction Hun-
ters 20.30 Finding Escobar’s
Millions 21.30 Clandestino
22.30 Wheeler Dealers 23.30
Nachtprogramma’s
■ NATIONAL GEOGRAPHIC
06.00 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 14.05 Inside: Area
51’s Secrets 15.00 Drain the
Oceans 16.05 World’s Most
Extreme 17.05 Air Crash In-
vestigation 18.05 Cesar to
the Rescue 20.00 The Incre-
dible Dr. Pol 23.55 Drugs Inc.
00.55 Nachtprogramma’s
■ BBC 1
07.00 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 14.00 BBC News at
One; Weather 15.00 Escape
to the Country 16.00 Money
for Nothing 16.45 Garden
Rescue 17.30 The Repair
Shop 18.15 Pointless 19.00
BBC News at Six; Weather
20.15 The One Show 21.00
EastEnders 21.30 Question
Time Election Special - the
Result 22.30 Have I Got
News for You 23.00 BBC
News at Ten 23.55 Nacht-
programma’s
■ BBC 2
07.30 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 14.15 The Hairy
Bikers Home for Christmas
15.00 Election 2019 19.00
Strictly: It Takes Two 20.00
Richard Osman’s House of
Games 20.30 Mastermind
21.00 Mountain Vets 22.00
The Name of the Rose 23.00
Mock the Week 23.30 Nacht-
programma’s
■ ARD
09.00 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 14.00 Tagesschau
17.15 Brisant 18.00 Wer weiß
denn sowas? 18.50 Quizdu-
ell-Olymp 20.00 Tagesschau
20.15 Freitag im Ersten: Der
beste Papa der Welt 21.45
Tagesthemen 22.00 Tatort
23.30 Nachtprogramma’s
■ ZDF
09.00 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 16.00 Heute - in
Europa 16.10 Die Rosenheim-
Cops 17.00 Heute 17.10 Hallo
Deutschland 17.45 Leute
heute 18.00 SOKO Wien
19.00 Heute 19.25 Bettys
Diagnose 20.15 Ein Fall für
zwei 21.15 SOKO Leipzig
22.00 Heute journal 22.30
Heute-show - Der Jahres-
rückblick 23.15 Der satirische
Jahresrückblick 2019 23.45
Nachtprogramma’s
■ WDR
06.20 Ochtend- en dagpro-
gramma’s 18.15 Servicezeit -
Live aus Hattingen 18.45
Aktuelle Stunde 20.00
Tagesschau 20.15 Der beste
Chor im Westen 21.45 WDR
aktuell 21.55 Der beste Chor
im Westen 22.10 Kölner Treff
23.40 Nachtprogramma’s
■ TV5
06.00 Ochtend- en dag-
programma’s 20.30 Journal
(France 2) 21.00 Léo 22.36
Journal (RTS) 23.06 Envoyé
spécial 00.52 Nachtprogram-
ma’s
 vrijdag 13 december 2019 bndestem.nl e-mail: redactie.oosterhout@bndestem.nl

Oosterhout
Praten met leeftijdgenoten kan problemen oplossen

Jongeren op pad tegen overlast

Jongeren die andere jongeren
aanspreken op het gebruik van
drank en drugs of op overlast
van vuurwerk. Deze preventieve
aanpak blijkt te werken. Daarom
gaat Oosterhout een Jongeren
Preventie Team optuigen.

Rob Musters
Oosterhout

rie jaar geleden gingen er in

D Oosterhout voor het eerst

jongeren de straat op om an-
dere jongeren aan te spreken op het
gebruik van vuurwerk. Het ging
slechts om een paar dagen voor de
jaarwisseling, maar het project
sloeg aan. ,,Die jongens vragen nog
steeds wanneer we dat weer gaan
doen’’, zegt jongerenwerker Chris-
tian Agterdenbos.
Het aantal meldingen van vuur-
werkoverlast daalde van 280 in 2016
naar 245 in 2017. De proef om jon-
geren aan te spreken is goed beval-
len.
,,We gaan het uitrollen over het
hele jaar’’, zegt Agterdenbos. ,,We
willen teams opzetten die bij eve-
nementen in Oosterhout en de
kerkdorpen of gewoon overdag
door de wijken lopen en gesprek-
ken aanknopen met tieners.”
Het idee is dat er een preventieve
werking van uitgaat. Dat overlast
wordt tegen gegaan, maar vooral ▲ Het Jongeren Preventie Team van Surplus spreekt in 2017 andere jongeren aan op vuurwerkgebruik. FOTO JOYCE VAN BELKOM/PIX4PROFS
dat de jongeren uit het team meer
informatie krijgen over het leven beleidsadviseur van de gemeente len: ,,Je bouwt aan je carrière en het team over straat te lopen.” problemen die jongeren hebben.
en de behoeften van jongeren op Ronald Slagmolen. Agterdenbos: vergroot je vaardigheden. Reken Het is niet de bedoeling dat het Dat is waardevol, want daar kan
straat. ,,Jongeren staan meer open ,,Jongeren vinden het misschien maar dat het goed op je cv staat als Preventie Team als een soort spio- hulp op maat ingeschakeld wor-
voor leeftijdgenoten”, zegt project- lastig om anderen aan te spreken, je iets voor je eigen stad doet. En we nage-eenheid de stad intrekt. Ag- den.”
leider Yvette Ilmer. maar daar hebben we trainingen zorgen voor stoere jassen om met terdenbos: ,,Absoluut niet. Als ie- Slagmolen: ,,Zo pak je problemen
In het verleden werd bij overlast voor.” mand een fiets steelt waar ik bij sta aan de voorkant aan.”
de politie ingeschakeld. De nieuwe Yvette Ilmer: ,,We vragen jonge of een crimineel feit pleegt, dan Gestart wordt met een groep van
aanpak geeft een beter inzicht in mensen die zich opgeven wat ze meld ik dat. Dat zeg ik van tevoren. tien jongeren. De werving start
problemen die bij de jeugd leven. nodig hebben. Als je bijvoorbeeld Het staat goed op je Voor de rest is het een kwestie van eind dit jaar. Agterdenbos: ,,Als zich
,,Als je weet wat er leeft, kun je ef- verlegen bent, kunnen we helpen vertrouwen. Als iemand staat te van iedere middelbare school een
fectieve maatregelen nemen. Zo met een cursus weerbaarheid.” cv als je iets voor je blowen ga ik echt de politie niet jongen en een meisje aanmelden,
zijn er tegen verveling allerlei spor- De gemeente kan ook helpen bij stad hebt gedaan bellen. De jongeren van het Preven- kunnen we beginnen.”
tieve en creatieve activiteiten in de het regelen van stageadressen en tie Team moeten vooral het gesprek Aanmelden: christian.agterden-
wijken opgezet en dat werkt’’, zegt opleidingen richting werk. Slagmo- —Ronald Slagmolen aangaan. Goed luisteren naar de bos@surplus.nl

Compromis in kwestie rond Ouderenlijn

pizzeria in oude synagoge
In de kwestie rond de vestiging
van een pizzeria in de oude sy-
nagoge van Geertruidenberg is
een compromis bereikt. Be-
zwaarmakers en toekomstige
exploitanten reiken elkaar de
hand door het plaatsen van een
plaquette. Daarop wordt de be-
laden geschiedenis van het
pand beschreven.
Marja Klein Obbink
Geertruidenberg
,,Met deze uitkomst kunnen we al-
len vrede hebben”, zegt Johan van
Uffelen, voorzitter van bezwaarma-
ker Stichting Stolpersteine. ,,Het
gesprek met de broers Marquart is
tegen eenzame
momenten
in goede sfeer verlopen. Het be-
zwaarschrift was dan ook niet ge- Een proef waarbij een-
richt op de exploitanten, maar be- zame 55-plussers elkaar
stemd voor de gemeente’’, verdui- kunnen bellen. Stad en
delijkt Van Uffelen nog eens. ,,Die Streek 9
jonge gasten zijn razend enthou-
siast bezig met het restaurantje. Ze
hebben te goeder trouw een ver-
gunning aangevraagd.’’
Geschiedenis
,,Klopt”, zegt Mickel-Guy Mar-
quart. ,,Door deze kwestie hebben Vijf jaar na orkaan Irma maakt Lianne
wij ons in de geschiedenis verdiept.
Het is vreselijk dat Joodse inwoners van Driel de balans op Sint Maarten op
zijn weggevoerd. Nu kan iedereen
kennis nemen van de geschiedenis. Sint Maarten is in de toekomst beter voorbereid op een
In die zin is een plaquette een ver- natuurramp, stelt Lianne van Driel die er trainingen
rijking.” verzorgde. Stad en Streek 5
2 STAD EN STREEK vrijdag 13 december 2019

GO

ETTEN-LEUR PROCES DOODGESCHUD KINDJE

▲ Het illegale vuurwerk dat in de flat in Bergen op Zoom is gevon-
den. FOTO WIJKAGENTEN BERGEN OP ZOOM
Politie stuit op 10
kilo vuurwerk in flat
De politie heeft gisteren in een
kelderbox van een flat in de
buurt van de Mozartlaan in Ber-
gen op Zoom een aantal tassen
met illegaal vuurwerk in beslag
genomen.
Brandweerauto
botst met auto
Een brandweerauto is
gistermiddag op de krui-
sing Florijnstraat met de
Penningweg in Etten-
Leur met een andere
auto in botsing gekomen.
De brandweerwagen
Tante baby
raakte daarbij flink be-
schadigd. Het ongeluk
gebeurde om 13.15 uur op
de kruising. Vermoedelijk De halfzus van de vader die
zag de ene bestuurder de
andere over het hoofd en wordt verdacht van het
reden beide voertuigen
tegen elkaar, met fikse doodschudden van baby Rivano
schade als gevolg.
in Breda, vindt dat het toezicht
TILBURG
op het kind en de hulpverlening
Onderscheiding gruwelijk faalden. ,,Ik heb ze
voor Jan Pelle gewaarschuwd.”
John Bas relatie al niet
Breda goed ging. Dat de
ces-verbaal gekregen en moet nog kleine slecht groeide,
gehoord worden. In totaal is er 10 elissa Kleijburg, de reden voor een opname in

Willem Brouwer
kilo zwaar (illegaal) vuurwerk in
beslag genomen, dat deels uit Polen
afkomstig is. ,,Mortiergranaten en
cobra’s: genoeg om de muren eruit
te blazen”, aldus de politie in Ber-
gen op Zoom. Het vuurwerk zal
worden vernietigd.
Jan Pelle is gisteren bij
zijn afscheid als directeur
van de Brabantse Ont-
wikkelings Maatschappij
(BOM) onderscheiden
met de Hertog Jan. Com-
missaris van de Koning
M oudere zus van ver-
dachte Kevin van
den B., oordeelt on-
verbloemd. ,,Mijn
broer is een monster. Ik twijfel
niet aan zijn schuld. Erger nog: ik
heb de instanties vóór de dood van
het ziekenhuis, en voortijdig
ter wereld kwam. Geboorteda-
tum: woensdag 19 april 2017.

Bergen op Zoom
De politie deed de vondst naar aan-
leiding van tips van diverse buurt-
bewoners en klachten over geluids-
overlast van knalvuurwerk. De flat-
bewoner in wiens kelder het spul is
gevonden, heeft intussen een pro-
Een buurtbewoner, die gisteren
de hond uitliet, bevestigt dat er veel
geknald wordt in de buurt. Hij
vindt het ‘niet safe’ om 10 kilo
vuurwerk in de kelder op te slaan,
maar zegt persoonlijk niet bang te
zijn voor het knalgoed.
Wim van de Donk reikte
in Tilburg de provinciale
onderscheiding aan hem
uit. Pelle was 11 jaar di-
recteur bij de BOM.
Daarvoor was hij onder
meer wethouder Econo-
mische Zaken in de Roo-
sendaal.
Rivano gewaarschuwd dat hij niet
te vertrouwen is. Ik hield mijn hart
al vast toen zijn vriendin L. zwan-
ger van hem bleek. Hij mishan-
delde haar, isoleerde haar.”
Gruwelijk
De Bredase vertelt haar verhaal
niet om Kevin te treffen, zegt ze,
daar oordeelt de rechter over. Voor
Agressief
Moeder L. verklaarde later dat haar
vriend niet alleen agressief tegen-
over haar was, maar voor en na de
geboorte van Rivano ook tegen-
over medewerkers van Veilig
Thuis en de Raad voor de Kinder-
bescherming die haar wilden be-
zoeken. Hen volgens L. niet eens
zou hebben binnen gelaten en fy-
siek bedreigde.
Al vrij snel na zijn geboorte

Advocaat drugsverdachten TILBURG

hekelt ‘schadelijke aanpak’
Advocaat Michel van Stratum
van twee verdachten in het
nieuwe onderzoek naar een
grote drugs- en witwasbende in
West-Brabant, zegt dat politie
en justitie zijn cliënten en hun
gezinnen grote schade toebren-
gen.
Hessel de Ree
Made/Sint Willebrord
Het is de derde keer in enkele jaren
dat de landelijke politie haar pijlen
richt op zijn cliënt L.R. in Made.
Twee keer eerder waren er bij deze
man invallen, net als bij een cliënt
in Sint Willebord. ,,Elke keer vin-
den ze geen geld, geen wapens en
geen drugs en volgen er geen
rechtszaken, laat staan veroordelin-
gen. Wel haalt justitie steeds uit-
bundig de media erbij. Als er dan
toch een rechtszaak komt en er
volgt vrijspraak, zoals bij de man in
Sint Willebord, dan hoor je ze niet”,
foetert Van Stratum.
De raadsman zegt dat zijn cliën-
ten de politie-aandacht meer dan
beu zijn. ,,Het is vooral schadelijk
voor hun gezinnen. Het hele dorp
praat over zo’n inval. Met name de
kinderen gaan er gebukt onder. En
je staat machteloos.”
Bij zijn cliënten is volgens Van
Stratum woensdag geen bewijs ge-
vonden dat duidt op witwassen of
internationale drugshandel. ,,Ze
hebben alleen documenten met be-
trekking tot een bedrijf meegeno-
men en een telefoon.”
In 2017 en 2018 deed de financiële
recherche al huiszoekingen bij de
man in Made en bedrijven en hui-
zen van mede-verdachten. Ook
toen was er de verdenking van wit-
wassen. Het nieuwe onderzoek Eu-
faula staat volgens Van Stratum los
van die zaken. Justitie verdenkt de
leden van het nieuwe netwerk geld
te hebben verdiend met onder
meer de invoer van drugs zoals co-
caïne via Europese havens.
De advocaat vindt de aanpak van
het Landelijk Parket ‘opmerkelijk’:
,,De verdenkingen zijn steeds
vooral gebaseerd op geruchten,
zachte informatie. Dan vinden ze
geen hard bewijs voor het grondde-
lict, de drugshandel, en gaan ze dus
maar financieel rechercheren.”
De politie denkt daar anders over.
Ze zegt het netwerk in beeld te
hebben gekregen door geldstromen
te volgen die voortvloeien uit
drugshandel. Doordat de recherche
het beveiligde berichten- en tele-
foonverkeer wist te ontsleutelen
kwam ze de leden van de criminele
organisatie op het spoor, stelt de
politie. Opvallend daarbij was vol-
gens de recherche dat de mannen
bijnamen gebruikten uit een kin-
derserie. Financieel rechercheren is
volgens de politie bij uitstek een
‘beproefde methodiek’ voor het
blootleggen van criminele netwer-
ken en verzamelen van bewijs.
Politie sloopt
de behandeling van deze uitzon-
derlijke zaak werden deze week
door de rechtbank in Breda liefst
Mijn broer is een
drugslabs kamp
Drugslaboratoria die in
drie dagen uitgetrokken. Nee, ze
wil dat hulpverleners en toezicht- monster. Ik twijfel
oktober door de Til- houders in de spiegel kijken. Wat niet aan zijn schuld
burgse politie werden hebben zij gedaan om te voorko-
ontmanteld, zijn gister- men dat Rivano zo gruwelijk aan —Melissa, halfzus verdachte
ochtend gesloopt. De zijn einde zou komen? Welke les
labs stonden op een leren ze uit dit drama? werd Rivano voor anderhalve
woonwagenkamp aan de Feit is dat het zware wietgebruik maand uit huis geplaatst in een
Rugdijk in Tilburg. Op 23 van Kevin en in mindere mate van pleeggezin. Op last van de kinder-
oktober hielden agenten zijn van origine Eindhovense rechter mocht het kind terug naar
een integrale controle op vriendin L. bij meerdere instanties zijn moeder, die een eigen onder-
de Rugdijk. Dat gebeurde bekend was, zo is inmiddels geble- komen kreeg voor begeleid wonen
in samenwerking met de ken. Dat hij losse handjes had én in de Bredase wijk Heuvelkwartier
gemeente en een ener- de totale controle over haar. Dat op voorwaarde dat vader Kevin
giebedrijf. Ze stuitten het tijdens de zwangerschap in de slechts op bezoek mocht komen
daar op de drugslabs.
Een verdachte werd toen
aangehouden.
‘Verlof voor opa’s
Kerst met
Anton Pieck
op Begijnhof
Het Begijnhof in Breda
houdt komende zondag
het evenement ‘Kerst
met Anton Pieck’. Het
Begijnhof in het centrum
van Breda is weer in
kerstsfeer gebracht met
een verlichte kerstboom
en een levensgrote
kerststal. Ook is de expo
Kevin van den B. tijdens de zitting van de Bredase rechtbank.
‘Anton Pieck - het stille TEKENING ERIC ELICH
hof’ te bezichtigen.
Info: begijnhofbreda.nl
vrijdag 13 december 2019 STAD EN STREEK 3
GO

Rivano: hulpverlening faalde

䊴 Halfzus Melissa zegt ook de moeder te hebben
gewaarschuwd voor haar broer: ,,Laat hem nooit
alleen met jouw kind!’’ (De afgebeelde voetjes zijn
ter illustratie en niet die van Rivano). FOTO THINKSTOCK

Dat schuldgevoel knaagt, maar

om zijn kind te zien.
,,Maar die stond binnen de kort-
ste keren met zijn tas op de stoep
en verborg zich als er mensen aan
de deur kwamen”, beweert zijn
nu 33-jarige halfzus Melissa. Zij
zegt dat ze toen al Veilig Thuis
West-Brabant benaderde, het ad-
vies- en meldpunt voor huiselijk
geweld en kindermishandeling.
Grote bek
De tante van Rivano vertelde naar
eigen zeggen uitvoerig over haar
angst en het gedrag van Kevin die
toen nog met de zwangere L. thuis
bij zijn moeder en vader in de
Haagse Beemden woonde en vol-
gens haar weinig werkte en veel
blowde.
,,Onze moeder kon niet tegen
hem op, haalde zelfs drugs voor
hem. Kevin terroriseerde en ma-
nipuleerde de boel, iedereen was
bang voor hem. Ook zijn vader,
mijn stiefvader, greep niet in. Ke-
vin zorgde van jongs af aan voor
problemen. Grote bek, drugs, ge-
weld, onzedelijk gedrag. Ik heb de
moeder van Rivano meermaals
gewaarschuwd: laat hem nooit al-
leen met jouw kind!”
Afpoeieren
Volgens de Bredase hebben niet
alleen Veilig Thuis, maar ook an-
dere instanties zich wel degelijk
om het lot van het moeder en
kind bekommerd. Maar werd niet
daadkrachtig genoeg opgetreden,
lieten medewerkers zich door Ke-
vin afpoeieren en ontbrak het aan
gedegen coördinatie om
moeder en kind te beschermen.
Die organisaties wilden tot nu
toe niet ingaan op specifieke vra-
gen in verband met de gerechte-
lijke procedure en de privacy van
betrokkenen.
Schuldgevoel
Kort na de dood van Rivano ver-
klaarde een geschokte burge-
meester Paul Depla dat ‘een net-
Kevin terroriseerde
en manipuleerde de
boel
—Melissa, halfzus verdachte
werk van hulpverle-
nende instanties’ betrokken was
bij de ellende in het jonge pro-
bleemgezin dat onder begeleiding
stond van de landelijke jeugd-
hulpinstantie William Schrikker
Groep. Het dossier bevat rappor-
tages, verslagen en uitspraken van
onder andere de gezondheids-
dienst GGZ, de Raad voor de Kin-
derbescherming, verslavingshulp
Novadic-Kentron, recherche, Jus-
titie, jeugdbescherming, jeugdre-
classering en Inspectie Jeugdzorg.
Het frustreert de zus, zelf moe-
der van twee grote kinderen, dat
velen niet hebben aangevoeld dat
het verkeerd zou kunnen aflopen.
Zij vraagt zich nog elke dag af of
ze zelf genoeg heeft gedaan, of ze
nog iets anders had kunnen doen.
het verwijt gaat vooral richting
hulpverleners en toezichthou-
ders. ,,Die hadden beter moeten
luisteren. Naar mij, naar anderen
en elkaar. En vervolgens harder
moeten ingrijpen, mijn broer weg
moeten houden bij moeder en
kind.”
,We krijgen er Rivano niet mee
terug. En wat denk je van zijn
moeder? Haar kind kwijt, zwaar
aan de medicijnen, op een schuil-
adres... Ik spreek haar regelmatig:
haar leven is een hel geworden.
Door mijn broer, die haar zelfs
vanuit de gevangenis nog heeft
bedreigd.”
,,Wat ik met dit verhaal wil? We
zijn al twee jaar verder en nog
weet de wereld niet waar de fou-
ten zijn gemaakt en door wie. Ik
hoop dat ze hem lang opbergen,
tbs geven. Maar vooral dat instan-
ties alerter worden, sneller ingrij-
pen, voorkomen dat met een an-
der kind gebeurt wat Rivano is
overkomen.”
Woedend
Het proces tegen Van den B. nam
drie dagen in beslag. Kleijburg
was alle dagen aanwezig op de pu-
blieke tribune. Op de laatste dag
van het proces was ze haar emo-
ties niet meer de baas toen de
rechter haar halfbroer toestem-
ming verleende om de crematie
van zijn opa bij te wonen. Die
overleed aan het begin van de
week. Woedend en overstuur ver-
liet ze met slaande deur de pu-
blieke tribune van de rechtszaal.
Ze vond het niet te verteren dat
haar halfbroer toestemming
kreeg: volgens haar had hij nau-
welijks contact met zijn opa.

crematie? Hij had amper contact met die man!’

Schreeuwend van woede verliet Melissa
Kleijburg gisteren de publieke tribune
van de rechtbank in Breda. Die had net
besloten dat haar halfbroer Kevin van
den B., verdacht van het doodschudden
van baby Rivano, verlof krijgt om naar de
crematie van zijn opa te gaan. Totaal on-
terecht, vindt zij.
Ine Cup
Breda
De 26-jarige Bredanaar Kevin zou volgens
zijn halfzus nauwelijks contact hebben ge-
had met zijn overleden opa. De beslissing
van de rechtbank om hem tijdelijk vrij te la-
ten was voor haar niet te verteren (zie ook
het interview hierboven).
Het was gisteren de derde dag van het pro-
ces tegen Van den B., die ervan wordt ver-
dacht dat hij op 19 november 2017 thuis in
Breda zijn zeven maanden oude zoontje Ri-
vano zo hard heen en weer schudde dat het
jongetje een dag later aan de gevolgen daar-
van overleed.
Nu kwam Van den B.’s advocaat aan het
woord, nadat dinsdag de officier van justitie
vijf jaar cel had geëist, plus tbs en betaling
van 40.000 euro immateriële schadevergoe-
ding aan de moeder van de baby.
De advocaat van de verdachte betoogde dat
onvoldoende bewezen is dat Kevin zijn
zoontje dusdanig hard heeft geschud, dat het
kind daardoor hersenletsel opliep. Volgens
de strafpleiter had het letsel ook kunnen
ontstaan door een ongeluk. Justitie legde aan
Van den B. doodslag met voorwaardelijk
opzet ten laste. Maar voorwaardelijk opzet
kan alleen worden aangenomen als er geen
sprake was van een ongeluk. En daar
wringt de schoen volgens de advocaat.
,,Het ontbreken van bewijs voor een onge-
luk wil niet zeggen dat een ongeluk niet is
gebeurd.”
Deskundigenrapport
Ook het tijdstip waarop Rivano zijn letsel
opliep is niet exact vast te stellen, zo blijkt
volgens de raadsman uit het deskundigen-
rapport. Het zou ook een of twee dagen
eerder kunnen zijn opgelopen. Het letsel
aan de oogbollen zou zelfs drie dagen te-
voren kunnen zijn ontstaan. In die dagen
waren beide ouders bij de baby, dus ook
moeder L. zou het fatale letsel kunnen
hebben toegebracht aan het kind.
De raadsman verzocht om vrijspraak
omdat in zijn ogen wettig en overtuigend
bewijs ontbreekt. ,,We weten te weinig om
tot een goede reconstructie te komen.”
Na het overlijden van de baby is wel sec-
tie op het lichaam gepleegd. Daaruit bleek
dat het kindje ernstig hersenletsel had,
bloeduitstortingen rondom de oogzenu-
wen, verwondingen aan zijn mondbodem
en tandvlees, een gescheurd tongriempje,
en inwendig letsel in zijn rompje. In eerste
instantie werd moeder L. ook als verdachte
aangemerkt; een maand geleden werd die
status opgeheven.
De rechtbank doet op 30 januari uit-
spraak.
4 STAD EN STREEK
BREDA
Stedelijk Museum presenteert
‘nieuwe’ werken uit Dongen
Aan de tentoonstelling ‘De heks
van Dongen – Een kunstenaars-
dorp in de 19e eeuw’ worden
met ingang van dinsdag 17 de-
cember twee werken toege-
voegd. Deze expositie is nog tot
en met 26 januari 2020 te zien in
het Stedelijk Museum Breda.
Het gaat om werken van Karel
Klinkenberg (1852-1924) en Au-
gust Allebé (1838-1927). Beide
schilderijen zijn aangeboden
door particulieren. Uit onder-
zoek blijkt dat het om ‘100 pro-
cent zeker’ authentieke werken
gaat. Het werk van Klinkenberg
is een kleinere versie op paneel
VERBOUWING ALDI
n De Aldi aan de Abdis van Thornstraat in Oosterhout wordt in
het tweede kwartaal van 2020 verbouwd. Dat heeft de super-
marktketen twee weken na de plotselinge sluiting laten weten.
,,Tot die tijd kan de ruimte gehuurd worden’’, aldus de woord-
voerder. De winkel die in maart open ging, sloot al na een half
jaar. FOTO CASPER VAN AGGELEN/PIX4PROFS
MADE
Simulator bootst
remweg bij noodstop na
Wie in het verkeer een noodstop
moet maken, heeft vak een lan-
gere remweg dan gedacht. Om
dit te laten ervaren brengt de
bus van Buro Rij- en Verkeers-
veiligheid morgenmiddag een
bezoek aan de gemeente Drim-
melen. De bus heeft een simula-
tor die op een veilige en unieke
manier laat zien hoe lang de
remweg daadwerkelijk is bij een
noodstop. De simulator staat
morgen tussen 10.30 en 16.00
uur op het Raadhuisplein in
Made. Meer info: burovv.nl.
van het schilderij Landschap met
boerderij te Dongen (1871-1872),
dat al deel uitmaakt van de mu-
seumcollectie. Het kleine pa-
neel van Allebé is een nog onbe-
kende versie van zijn schilderij
Koffiemalen (Troost) uit 1869,
waarop de Dongense boerin
Pietje Verhoef staat afgebeeld.
Het ontdekte schilderij van Al-
lebé (uit 1867) is een kleinere
variant van het origineel dat af-
komstig is uit de collectie van
het Stedelijk Museum Amster-
dam. De directie van het Stede-
lijk Museum Breda overweegt
de twee stukken aan te kopen.
TERHEIJDEN
Benefietgala voor
The Dream Factory
Stichting The Dream Factory
houdt morgenavond van 19.00
tot 00.30 een benefietgala in De
Cour in Terheijden. Dit doet zij
om geld in te zamelen voor The
Dream Factory. Deze avond
wordt de documentaire over hun
werk, die gemaakt is in Zuid-
Afrika, getoond en wordt er een
veiling gehouden met bijzondere
items als voetbaltenues, exclu-
sieve champagne en dinerbon-
nen. Aanmelden kan via de Face-
bookpagina van Stichting The
Dream Factory.
College luistert naar kritiek ’s Gravenmoer
Meer onderzoek
naar verkeer in dorp
Het Dongense kerkdorp ’s Gra-
venmoer is zeer kritisch over
het lokale verkeersplan voor de
Hoofdstraat en omgeving. Er
zijn grote zorgen over de snel-
heid van het verkeer en de vei-
ligheid voor fietsers.
Geert Nijland
’s Gravenmoer
Dat blijkt uit de reacties die de af-
gelopen maanden bij de gemeente
Dongen zijn binnengekomen en
uit de daarop volgende gesprekken
met alle betrokken partijen. In
grote lijnen komt het erop neer dat
de inwoners van het dorp twijfe-
len of met het schetsontwerp voor
de Hoofdstraat de doelen van het
Verkeersplan ’s Gravenmoer wor-
den gehaald.
De bedoeling van dat plan was
om onder meer de snelheid van
het verkeer door het dorp te verla-
gen, de veiligheid voor kwetsbare
verkeersdeelnemers te vergroten
Bomen Markstraat behouden, maar
oppositie stemt tegen boomborders
Het merendeel van de zilverlin-
des in de Marktstraat in Made
blijft staan. Daar heeft de raad
gisteravond mee ingestemd,
maar velen zien de plaatsing
van tien centimeter hoge
boomborders niet zitten.
Caroline van Schubert
Made
Óf de bomen mogen blijven staan,
was gisteren niet het onderwerp
van debat. Wel waarom de conclu-
sie vorig jaar heel anders was, toen
het college en een meerderheid
van de raad het rapport van advies-
bureau Storix volgde om 27 van de
78 monumentale zilverlindes uit
de straat te verwijderen.
en de geluidsoverlast terug te drin-
gen.
Naar aanleiding van de reacties
laat het college van burgemeester
en wethouders verder onderzoek
verrichten.
Zo zal er navraag worden gedaan
bij de politie en de gemeenten
Geertruidenberg en Drimmelen
over de ervaringen met het verbod
op vrachtverkeer in de dorpsker-
nen.
Alleen aantoonbaar bestem-
mingsverkeer is daar toegestaan in
de bebouwde kom. Daarnaast
wordt er gekeken naar de plannen
die er zijn in Waspik. Ook daar wil
men het ‘onnodige’ vrachtverkeer
weren uit de dorpskern. Met de
provincie wil de gemeente Don-
gen overleg over de mogelijkhe-
den om het agrarisch verkeer te
verplaatsen.
Verder zal ook in beeld worden
gebracht wat de mogelijke effecten
zijn van de veranderingen bij ver-
keersknooppunt Hooipolder en
De PvdA ziet de gemaakte fout
vooral in een verkeerde onder-
zoeksvraag waarbij de zichtbaar-
heid van winkels centraal stond.
,,Er is naar een conclusie toe gere-
deneerd.” Dat vindt wethouder
Jan-Willem Stoop niet, maar hij
spreekt wel van een leermoment.
,,Het is goed om er met een toet-
sende blik naar te blijven kijken.”
In het nieuwe voorstel worden
drie zieke bomen gekapt en her-
plant. Het lot van een vierde boom
wordt nog onderzocht. Ton de Bok
(Lijst Harry Bakker) zet zijn vraag-
tekens bij noodzaak van die kap:
,,Na een dubbele second opinion
vraag ik me af wat specialisme in
dit vakgebied voorstelt.” Stoop ga-
randeert hem dat de onderzoeks-
vrijdag 13 december 2019
OH
wordt er onderzoek verricht naar
de toepasbaarheid van alternatieve
snelheidsremmende maatregelen.
Gedacht wordt onder andere aan
een verzinkbare drempel in de
Hoofdstraat. Het gaat om een
drempel die meer remmend werkt
als er te hard wordt gereden en
nauwelijks merkbaar is als er rus-
tig wordt gereden.
Om het zware verkeer door ’s
Gravenmoer in kaart te brengen
wordt er vanaf april volgend jaar
een kentekenonderzoek gehouden
in het dorp.
Dat gebeurt niet nu al, omdat de
werkzaamheden aan de Vaartweg
de resultaten van zo’n onderzoek
kunnen beïnvloeden.
De herinrichting van de Hoofd-
straat staat gepland voor het voor-
jaar van 2021. Of die datum gehaald
wordt, hangt af van de onder-
zoeksresultaten. Het college ver-
wacht voor de zomer meer duide-
lijkheid over het vervolg van het
project.
bureaus het over die drie bomen
wél eens zijn.
Waar dat kan, worden boom-
borders van tien centimeter hoog
geplaatst, waar dat niet kan komen
boomkransen. ,,Wij willen overal
kransen, geen borders”, zegt Gijs
Broeders (Gemeentebelangen) ge-
let op de toegankelijkheid. De hele
oppositie stemt uiteindelijk tegen
de borders. De wethouder zegt toe
alternatieven te onderzoeken. Ook
een motie van de VVD, waarin
wordt gevraagd naar onderzoek
voor een infiltratiegoot voor de af-
voer van regenwater, wordt una-
niem ondersteund.
Op 17 januari staat er een infor-
matieavond voor inwoners ge-
pland.
vrijdag 13 december 2019 STAD EN STREEK 5
OH

LIANNE VAN DRIEL MAAKT BALANS OP

‘Sint Maarten beter voorbereid’

Na vijf jaar
rampenbestrijding op
Sint Maarten maakt
Lianne van Driel (52)
uit Dorst de balans
op. Ze heeft het
volste vertrouwen in
de organisatie die
hiervoor is opgezet.
Cees Joosen
Dorst/Sint Maarten

oewel het op Sint Maarten

H economisch beter gaat en het

toerisme weer op gang begint
te komen, is de schade nog niet
overal hersteld. Vooral het armere
deel van de bevolking leeft nog in
niet-herstelde onderkomens.
,,Ik vind het soms moeilijk om te
zien dat de geldstroom van ruim 500
miljoen die voor hulp was uitbe-
steed, er zo lang over doet om alle
mensen te helpen. En toch zijn men-
sen dankbaar met niks. Ze zijn en
blijven beleefd met respect voor ie-
dereen. ,,Het komt wel goed’’, zeggen
ze dan. Daar kunnen wij nog heel
wat van leren.’’ mee te helpen aan de wederopbouw. gang kon komen. Formeel zit dit ▲ Lianne van Driel ding is volgens Van Driel te danken
Van Driel verblijft sinds 2014 regel- Met name het verbeteren van de hulpproject er in juni 2020 op. Er (vooraan) met het aan het vertrouwen dat de inwoners
matig op Sint Maarten. Vanuit haar rampenbestrijding.’’ wordt gesproken over verlenging, hulpteam in 2017. hebben in de hun bekende hulpver-
functie bij de Regionale Ambulance- Regelmatig reist ze naar het getrof- omdat er nog zaken zijn die versterkt FOTO RUUD VERHALLE leners. ,,Voor de ramp kwamen en
voorziening (RAV) Brabant MWN fen gebied en voert de regie over de zouden kunnen worden.’’ gingen de hulpverleners. Vaak zon-
verzorgde ze er met collega’s trainin- rampenplanoefeningen en maakt De angst voor orkanen, maar ook der dat er iets gebeurde. Wij bleven
gen. Toen het eiland in 2017 door de met experts plannen voor het geval voor tsunami’s en aardbevingen, is terugkomen en boekten resultaten.
orkaan Irma werd getroffen, werd zij er een orkaan nadert, maar ook voor op Sint Maarten nog steeds groot. Ze doen nu mee aan de oefeningen
gevraagd voor de hulpverlening. ,,Ik andere mogelijke rampen. ,,We zijn ,,Irma heeft hen zeker trauma’s opge- met een andere mindset. Ze willen
was een vertrouwd gezicht en kende ook gestart met het opzetten van een leverd. Toen in september van dit jaar zich ontwikkelen. We leggen ze niets
de cultuur dankzij onze intense sa- informatiemanagement samen met de tropische storm Jerry door de re- op en wijzen nooit met het vingertje.
menwerking. Het ministerie van de andere eilanden volgens het sys- gio raasde en dreigde uit te groeien We leggen ze Dat werkt niet. Ze beseffen nu dat, als
Binnenlandse Zaken heeft ons toen teem dat we ook in Nederland ge- naar een orkaan, bespeurde ik angst ze goed voorbereid zijn, iets kunnen
voor een maand uitgezonden.’’ bruiken. Als dit lukt hebben we een bij veel mensen, maar iedereen stond niets op en doen tegen de gevolgen van de orka-
Na de noodhulp begon de weder- goed middel van afstemming tussen meteen op scherp. In spanning werd wijzen nooit nen. Ik zie taakvolwassenheid en ei-
opbouw. ,,Daarover had ik al tijdens de eilanden en Nederland bij een afgewacht, maar er gebeurde niets en genaarschap bij de verantwoordelijke
het verlenen van de noodhulp nage- (naderende) ramp, maar ook binnen bleef Sint Maarten gespaard voor met het mensen. Die ontwikkeling maakt me
dacht. Door de Vereniging van Ne- de rampenstructuur van Sint Maar- Jerry. Aan hoe er werd voorbereid zag vingertje blij en bevestigt mijn gevoel dat het
derlandse Gemeenten Internationaal ten. Een dergelijk systeem ontbrak ik dat het systeem werkte!’’ goed zal blijven gaan met de rampen-
(VNGI) werd ik toen gevraagd om tijdens Irma, waardoor hulp trager op Het succes van de rampenbestrij- – Lianne van Driel bestrijding in dit gebied.’’
6 STAD EN STREEK
▲ De verbouwing van azc Gilze start begin 2020. De woonpanden krijgen een extra verdieping en worden gemoderniseerd. FOTO COA
Zorgen over staat van onderhoud azc
Omwonenden van asielzoekers-
centrum Prinsenbosch in Gilze
maken zich zorgen over de staat
van onderhoud en de aanstaande
verbouwing van de panden op het
terrein. Zij willen meer aandacht
voor de monumentenstatus en de
natuurwaarde van het complex.
Rijan van Leest
Gilze
,,Dit rijksmonument wordt ver-
knald’’, zegt Guus van Roozendaal,
omwonende en lid van de overleg-
commissie azc. De historische pan-
den, die sinds 1994 in bezit zijn van
Centraal Orgaan opvang asielzoekers
(COA), hebben volgens hem al jaren
te lijden onder slecht onderhoud. In
de renovatie die waarschijnlijk in
2020 start, heeft hij echter ook weinig
vertrouwen. ,,Die plannen doen geen
recht aan het monument. Zo passen
de dakkapellen niet bij de gebouwen
en klopt de ruitverdeling niet.’’
De ingrijpende verbouwing is no-
dig om de van oorsprong militaire
panden meer geschikt te maken voor
bewoning. Prinsenbosch werd in
1941 door de Duitsers gebouwd als
verblijf voor het personeel van hun
luchtmacht. Om de geallieerden te
misleiden werd het kamp gebouwd
als een plattelandsdorp. Inmiddels is
het weiland veranderd in een bos.
Een buurtbewoner, die liever ano-
niem blijft, beschikt over informatie
waaruit blijkt dat een groot deel van
deze bomen zal worden gekapt. ,,Hoe
gaat dat gecompenseerd worden? En
hoe gaat COA ervoor zorgen dat de
tien soorten vleermuizen hier kun-
nen blijven? Met onze natuurvereni-
ging hadden wij daarin graag iets
voor COA willen betekenen, maar
het lijkt erop dat ze niet met ons wil-
len samenwerken.’’
Officierswoningen
Ook de officierswoningen aan de
noordkant van het terrein verkeren
in slechte staat. Volgens burgemees-
ter Jan Boelhouwer is COA in ge-
sprek met andere partijen om deze
woningen over te nemen. ,,Wonen
zal er straks niet meer mogelijk zijn,
maar we willen er wel kleinschalige
bedrijvigheid toestaan’’, zegt hij.
De noodunits die sinds 2015 op het
terrein staan, zijn eveneens een
doorn in het oog van omwonenden.
Deze zijn destijds geplaatst om de
vrijdag 13 december 2019
OH
hoge instroom van vluchtelingen op
te vangen. ,,In de bestaande gebou-
wen was niet genoeg ruimte’’, zegt
De renovatie- Boelhouwer. ,,Bovendien was het al
plannen doen de bedoeling dat er voor de renovatie
noodunits geplaatst zouden wor-
geen recht den.”
aan het Aangezien de renovatie voor ko-
monument mend jaar gepland staat, blijven de
units staan. De natuur en het achter-
– Guus van stallige onderhoud brachten de ge-
Roozendaal, lid meente vorig jaar in een spagaat tus-
overlegcommissie azc sen twee provinciale diensten. Boel-
houwer: ,,De monumentencommis-
sie eiste dat de gemeente COA zou
dwingen om de officierswoningen
op te knappen. De omgevingsdienst
verbood dat juist vanwege de vleer-
muizen.’’
COA kon vandaag nog niet reage-
ren op de kwesties.
vrijdag 13 december 2019
OH
Raad over Raamsdonksveer
Knip blijft:
‘centrum
veiliger’
De ‘knip’ met de paaltjes op de
Keizersdijk in Raamsdonksveer
blijft intact. Het besluit wordt
niet teruggedraaid. Het voorstel
van VVD en Keerpunt ’74 om
recht te doen aan de enquête
onder bewoners en winkeliers
kreeg geen bijval van de andere
raadsfracties.
Marja Klein Obbink
Raamsdonksveer
In die enquête toonde driekwart
van de 1800 ondervraagden zich te-
genstander van de Knip.
Volgens Frans Eikhout van Lo-
kaal Plus zou de uitslag van de en-
quête heel anders zijn als die nu, na
de aanpassing, zou zijn gehouden.
Ook vond hij de enquête niet repre-
sentatief omdat alleen omwonen-
den en winkeliers naar hun mening
is gevraagd. ,,Het is het er nu aan-
merkelijk veiliger geworden met
ondermeer het verhoogde fiets-
pad.’’
Voor de VVD is het onverteerbaar
dat de ondernemers, volgens de
fractie, onder de knip te lijden heb-
ben. Ook is de uitslag van de en-
quete ‘kraakhelder’, aldus indiener
van de motie VVD’er Dennis Ha-
vermans. Hij: ,,Wij waren in eerste
instantie voorstander van de Knip
maar zijn van inzicht veranderd.
Wij moeten de ondernemers koes-
teren.". Hij stelde voor om samen
met bewoners en winkeliers een
‘autoluwe variant’ te onderzoeken
en nog voor de zomer van 2020 met
een voorstel te komen. Hij kreeg al-
leen steun van Keerpunt.
Zo is er voor de andere fracties,
waaronder Morgen!, geen enkel
aantoonbaar bewijs dat onderne-
mers onder de knip te lijden heb-
ben. ,,Er is maar één ondernemer
die een poging heeft gedaan om dat
aan te tonen”, aldus een sceptische
Mirjam de Groot. Zij vond het ook
financieel ‘een onverantwoord
keuze’, net als Frans Eikhout, om de
knip terug te draaien. Uit het on-
derzoek van wethouder John van
Vugt blijken maatregelen als wo-
ningisolatie en wegdekverandering
gauw zo’n 3,5 ton euro te gaan kos-
ten.
De meerderheid van de raad (11
tegen 7 stemmen) wil wachten tot
2023 voor een nieuwe afweging. In
dat jaar wordt duidelijk hoe de ver-
keersstromen gaan lopen wanneer
Het is het er nu
aanmerkelijk
veiliger geworden
– Frans Eikhout, Lokaal Plus
de aansluiting van de watertoren in
knooppunt Hooipolder komt te
vervallen.
Voor wethouder Van Vugt blijft
de uitkomst van de enquête ‘een di-
lemma’. ,,Maar ik ben het wel met
Eikhout eens dat als je die nu zou
houden, de mensen het een stuk
veiliger vinden geworden.’’
Het moet hem ook van het hart
‘dat je als raad over zulke grote pro-
jecten niet steeds met nieuwe in-
zichten moet komen’. ,,Het isoleren
van woningen en verkeersaanpas-
singen gaat in de goedkoopste op-
lossing 240.000 euro kosten. Dat
geld hebben we niet.’’
Ook Van Vugt wil wachten tot
2023. Dan wordt duidelijk wat de
effecten zullen zijn op het verkeer
binnen Raamsdonksveer als de
aansluiting bij de watertoren is ver-
dwenen.
▲ Frans Brandenburg (r) en Hans de Waart (l) repeteren voor het kerstconcert dat ze morgen geven
voor hun medebewoners. FOTO RAMON MANGOLD/PIX4PROFS
Duo trakteert bewoners
Riethorst op kerstconcert
Frans Brandenburg en Hans de
Waart, twee bewoners van ver-
zorgingstehuis De Riethorst
aan de Buurstede in Ooster-
hout geven morgenavond een
kerstconcert voor hun medebe-
woners.
Margreet Kwaks
Oosterhout
Frans Brandenburg ziet uit naar
het optreden met zijn gitaar. Weer
gitaar spelen was zijn grootste
wens toen hij zo’n anderhalf jaar
geleden in De Riethorst kwam. ,,Ik
ben hier terecht gekomen door
een boom”, grapt hij. Hij doelt op
zijn lichamelijke ongemakken
vanwege een ongeval. Schouder-
klachten weerhielden hem van gi-
taar spelen. Een liefde die hij in
zijn jeugdige jaren uitoefende in
verschillende bands, waaronder
FOG. Met deze band speelde hij in
het voorprogramma van Q65: een
Haagse popgroep uit de jaren zes-
tig. ,,Met FOG moest ik helaas
stoppen. Mijn overleden vrouw
STAD EN STREEK
wilde dat, want ze zag me anders
bijna nooit”, licht Brandenburg
toe.
Hij wordt morgenavond bege-
leid door Hans de Waart op key-
board. Voor hem is het de eerste
keer dat hij optreedt. Sinds enkele
maanden speelt hij samen met
Brandenburg. ,,Ik volg al twintig
jaar les bij Wilma van der Draaij
van Muziekschool Plus uit Rijen”,
vertelt De Waart. ,,Ze komt nu
In een kamer zag ik
een gitaar boven de
bank uitsteken en zo
krijg je contact
– Hans de Waart
naar De Riethorst om les te geven.
Toen zag ik vanaf de gang in een
kamer een gitaar boven de bank
uitsteken en zo krijg je contact.”
De muziekdocent hielp Bran-
denburg om, ondanks zijn schou-
7
derklachten, weer gitaar te spelen.
Ze zette de mannen aan tot sa-
menspel. Het klikte vanaf het eer-
ste moment tussen de heren, die
beide van origine uit Amsterdam
komen. De lol spatte ervan af en ze
improviseerden er lustig op los.
Zo kwam muziekdocent Van
der Draaij op het idee voor het
kerstconcert. De uitvoering is ook
voor De Waart een overwinning.
Door de onzekerheid die zijn
ziekte hem geeft, had hij moeite
om zijn muziekspel met anderen
te delen. ,,Ik zit hier niet voor de
lol”, laat hij weten ,,maar samen
hebben we het heel gezellig.” De
Waart komt uit een muzikale fa-
milie. Hij speelde blokfluit,
Spaanse gitaar en musiceerde in
een drumband. Toen hij zijn doch-
ter een keyboard cadeau gaf, ont-
stond ook zijn passie voor dit in-
strument dat hij dagelijks bespeelt.
Het concert vindt plaats van
18.30 tot 21.00 uur. Naast dit muzi-
kale duo treden ook andere leer-
lingen van Muziekschool Plus en
de Bredase Milaunus Ambeua op.
8 STAD EN STREEK
‘Misdaadnetwerk achter drugslab Zwaluwe’
Achter het drugslab dat vorig
jaar is opgerold in Lage Zwa-
luwe gaat vermoedelijk een
grote criminele organisatie
schuil, die bedreigingen en inti-
midatie niet schuwt. Dat blijkt
duidelijk uit uitlatingen van
zowel de officier van justitie als
de rechtbank tijdens een tus-
sentijdse zitting tegen de twee
tot nu toe aangehouden ver-
dachten.
Johan van Uffelen
Lage Zwaluwe/Maastricht
Die veronderstelling voedt de angst
van de rechtbank dat bij beiden,
Pedro D. (35) uit Lage Zwaluwe en
John R. (59) uit Maastricht, een
reëel risico bestaat dat zij in herha-
ling vallen als ze in vrijheid hun be-
rechting zouden kunnen afwach-
ten. De kans bestaat dat zij dan
zwichten voor de druk. Daarom
wordt hun voorlopige hechtenis
niet geschorst.
Op de blaren zitten
,,Indien je je in deze wereld begeeft,
is het uiterst moeilijk om je eraan
te onttrekken. Als je met dit soort
lieden in zee gaat, moet je ook maar
op de blaren zitten”, vindt officier
van justitie Karlijn Gimbrère. De
Zwaluwnaar zit inmiddels al 407
dagen vast, de Limburger ruim zes
maanden.
In het laboratorium dat op 10 ok-
tober 2018 werd opgerold, werd vol-
▲ Bij
de ontruiming van het drugslab in Lage Zwaluwe kwamen tal van vaten tevoorschijn. Achter de
productielocatie zou een criminele organisatie zitten. ARCHIEFFOTO MARCEL VAN DORST/MARICMEDIA
gens justitie BMK, grondstof voor
amfetamine en methamfetamine,
beker bekend als (crystal) meth, ge-
produceerd.
De Zwaluwnaar krijgt bovendien
een hennepkwekerij met 275 plan-
ten op zijn dagvaarding. Die kwe-
kerij zat in een verborgen kelder
onder zijn woning.
De veronderstelling dat achter
het drugslab een misdaad-netwerk
zit, wordt gestaafd door hetgeen
advocaat Barry van de Luijtgaarden
van hoofdverdachte Pedro D. al
eerder betoogde; terwijl D. al vast-
zat ontplofte er afgelopen juni een
projectiel bij de auto van zijn part-
ner.
Eerder was al een kogelgat gevon-
den in zijn woning. Dat lijken
waarschuwingen dat hij zijn kaken
stijf op elkaar moet houden.
Zijn raadsman zal tijdens de in-
houdelijke zitting – die gepland
staat voor 20 maart – aanvoeren dat
zijn cliënt de loods bij zijn woning
onder ‘psychische overmacht’ ter
vrijdag 13 december 2019
BH
beschikking heeft gesteld. Hij zou
nu ook kampen met een angst-
stoornis. Overigens zijn er volgens
de officier voldoende aanwijzingen
dat D. ook zelf ‘heeft staan labo-
reren’.
Grote pestzooi
Op verzoek van zijn raadsman
wordt nog een verbalisante ge-
hoord. Advocaat Van de Luijtgaar-
den meent dat wat is aangetroffen,
‘namelijk één grote pestzooi’, veel
meer duidt op een chaotische op-
slag dan op een draaiend laborato-
rium.
Zwijgen, dat doet ook medever-
dachte John R. In het laboratorium
zijn op verschillende plekken twee
gelaatsmaskers aangetroffen
waarin zijn dna zat. ,,Zolang u geen
verklaring geeft hoe die maskers
daar terecht zijn gekomen, blijven
ook tegen u ernstige verdenkingen
bestaan”, aldus de rechtbank.
Handschrift herkend
Bewijsmateriaal tegen hem is vol-
gens justitie ook een aantekenin-
genboekje dat in de loods lag met
zijn handschrift.
,,Mijn ogen vertellen mij dat de
notities daarin wel héél erg lijken
op het handschrift van verdachte”,
constateert de officier van justitie.
Een handschrift-expert moet daar-
over nog oordelen. De Limburger,
een kleine, opmerkelijke figuur,
wordt ook psychologisch onder-
zocht.
vrijdag 13 december 2019 STAD EN STREEK 9
BH

Fijn, een gesprek met een ander méns

om de allenigheid wat weg te poetsen
De Ouderenlijn is een
initiatief om eenzaam-
heid tegen te gaan.
Deelnemers vanaf 55 jaar
worden met elkaar in
belcontact gebracht. De
KBO werkt mee aan een
proef in Brabant. ,,Voor
mensen die verlegen zitten
om een praatje, een fijn
gesprek om lege uren te
vullen.’’
Arno Heesakkers
Den Bosch

ringgg … ,,Goeden-

T avond, u spreekt met

de Ouderenlijn. Ik heb
een gesprek voor u.
Wilt u het aannemen?”
Nou, dat doe je dan natuurlijk,
want je hebt je niet voor niks aan-
gemeld. Omdat je nu en dan wel
een fijn praatje kunt gebruiken
met een andere 55-plusser. Nee,
geen hulpverlener maar gewoon
een gesprek met een ander mens
dat zo’n babbeltje ook wel ziet zit-
ten. Omdat de dag of die donkere
avond soms zo lang kan duren. Of
omdat je dagenlang al je eigen
stem niet meer hebt gehoord. Of
gewoon omdat je net bent ver-
huisd en je op je nieuwe stek zo
verdraaid weinig mensen kent.
Een telefoontje kan dan iets van
die lege uren stukslaan.

Abonnement
De Ouderenlijn is dik drie jaar ge-
leden van start gegaan vanuit Gro-
ningen, waar bedenker Maurits
Commers woont. Zijn bellijn is
onderdeel van ‘Een tegen Een-
zaamheid’, een programma van
het ministerie van Volksgezond-
heid, waaronder alle projecten val-
len die meehelpen om eenzaam-
heid te bestrijden.
Zondag 15 december start een
proef in Brabant, met medewer-
king van KBO-Brabant - met
130.000 leden de op een na groot-
ste ouderenvereniging van het
land. De proef geeft duizend Bra-
banders de kans om twee maan-
den lang gratis de Ouderenlijn uit
te proberen. Ze hoeven geen lid te
zijn van de KBO. Bij de inschrij-
ving vul je een lijst in met je inte-
resses. Hou je van politiek of van
tuinieren, reis je graag of zit je lie-
ver thuis op de bank met een goed
boek? Hoe oud zouden je ideale
gesprekspartners moeten zijn, een
beginnende oudere van 55 of een
gevorderde van 75 of meer? En na-
tuurlijk: op welke tijdstippen
komt een gesprek je goed uit?
Als de lijn bevalt kunnen deel-
nemers aan de proef beslissen of
ze voor 15 euro per maand een
abonnement willen met telkens
250 belminuten. Wilma Schrover,
directeur van KBO Brabant: ,,Dat
is goed voor vier uur bellen, daar
kun je het wel een maand mee
redden.” Wie mobiel wil bellen
moet rekenen op de helft, 125 mi-
nuten.
,,Maar 15 euro is voor veel men-
▲ Bedenker Maurits Commers van de Ouderenlijn en Wilma Schrover van KBO Brabant. FOTO MARC BOLSIUS
sen wel op te hoesten. Dat moet
ook, want geld mag geen beletsel
zijn. Is het dat toch, dan valt daar
een mouw aan te passen. Wij zijn
hier ingestapt omdat we het een
mooi initiatief vinden. Mensen
kunnen er waardevolle blijvende
contacten aan over houden. Ze
hoeven dus niet de rest van hun
leven aan de Ouderenlijn vast te
zitten. Als ze daar mensen vinden
met wie het klikt, is het doel be-
Als ze daar mensen
vinden met
wie het klikt, is
het doel bereikt
– Wilma Schrover, KBO Brabant
reikt en kunnen ze het verder zelf
wel regelen.”
Maar mikt de Ouderenlijn niet
op een veel te jonge groep? 55-
plussers zitten toch nog niet te
wachten op hulp om hun allenig-
heid wat weg te poetsen, op een
organisatie die telefoontjes met
anderen regelt? Om leuk gesprek-
ken te voeren die misschien wel
uitmonden in meer dan alleen
belcontact? De huidige 55-plusser
staat volop in het leven, heeft het
drukker dan ooit, altijd haast,
haast, haast, en het vooruitzicht
dat het pensioen alsmaar verder
naar achteren wordt geschoven.
Dus voorlopig weinig kans op de
geraniums. Toch? Maurits Com- bleek dat ze bang was ons te storen minder last van eenzaamheidsge-
mers gaat er eens goed voor zitten. in ons drukke leventje. Ze wilde voelens?
,,Nou, dat dacht ik aanvankelijk ons niet tot last zijn. Toen dacht ik: Commers en Schrover willen
ook. Ik begon met 65-plus, maar zo zijn er natuurlijk veel meer.” graag dat ook zorgverzekeraars in
kreeg herhaaldelijk iets jongere Dat denkt ook bijzonder hoogle- het project stappen, zoals VGZ al
mensen aan de lijn die ook mee raar Anja Machielse van de Uni- deed. ,,Eenzaamheid is een groter
wilden doen. Vandaar.” versiteit voor Humanistiek in probleem voor de volksgezond-
Utrecht. Zij gaat het effect van de heid dan obesitas”, zegt Commers.
Alleen voelen Ouderenlijn op die eenzaamheid ,,En minder gezondheidsklachten
En, zegt hij, je alleen voelen is niet onderzoeken. Ze kijkt hoe deelne- betekent minder kosten.”
per se iets voor oude mensen. ,,Het mers er voor die gesprekjes via de
kan zijn dat het lastig is om men- Ouderenlijn aan toe waren, en hoe n Wilt u meedoen? Dat kan via:
sen te ontmoeten omdat je een be- daarna. Is hun sociale netwerk aanmelden.deouderenlijn.nl of
perking hebt waardoor je niet zo daadwerkelijk groter, hebben zij via de KBO Brabant
mobiel bent. Het kan ook zijn dat
je zonder werk en daardoor zonder
veel sociale contacten zit, of dat je
je partner net bent
verloren.” Wilma Schrover: ,,Denk
ook aan mensen die wel een net-
werk hebben maar ’s avonds niet
meer de deur uit durven. Dat komt
vaak voor onder onze leden met
een gemiddelde leeftijd van 75.”
Hoe kwam Commers op het
idee van de Ouderenlijn? Hij had
een drukke baan als scout in het
betaald voetbal en tikte zelf nog
amper de 44 aan. Nou simpel, door
zijn ‘Haagse omaatje’. Toen Com-
mers vier was verhuisde hij met
zijn ouders vanuit de hofstad naar
Emmen. Toen zaten er ineens heel
wat kilometers tussen oma en de
rest van de familie. ,,Opa overleed,
oma werd ouder, minder mobiel
en ineens zat ze letterlijk naast de
telefoon te wachten tot er eens ie-
mand belde.”
En waarom belde ze zelf dan
niet? ,,Dat vroeg ik haar ook, het
vrijdag 13 december 2019 STAD EN STREEK 11
GO

JDA KAATSHEUVEL

‘Verkeersregelaar staat er niet

om automobilist te pesten’
Als verkeersregelaar maak je doorgaans geen vrienden. De medewerkers van JDA
Verkeer en Veiligheid in Kaatsheuvel krijgen dan ook een gedegen opleiding. ,,Het is
een vak dat kennis, inzicht en grote alertheid vereist.’’

Nico Snels
Kaatsheuvel

en je al laat, staat er ook

B nog zo’n irritante ver-

keersregelaar die zegt dat
je er niet door mag.
Ze staan er om de ver-
keersorde te dienen, de gastheren en
-vrouwen van de weg. Maar hun
inzet wordt lang niet altijd door
iedereen gewaardeerd.
,,Je wordt regelmatig uitgeschol-
den. Als ik alle ziekten zou hebben
gekregen die me ooit zijn toege-
wenst, was ik allang dood geweest.
Want tja, je houdt iemand tegen die
zo snel mogelijk van A naar B wil’’,
zegt Joost van de Wouw. ,,Sommige
weggebruikers kunnen daar geen be-
grip voor opbrengen, zijn ongeduldig
en worden boos. Met fysiek geweld
tegen onze verkeersregelaars hebben
we gelukkig nog niet te maken ge-
had.’’
Verkeersregelaars, ze zijn niet meer
weg te denken uit het straatbeeld.
Mannen en vrouwen in felgekleurde
geel met oranje fluoriserende pakken
die bij werkzaamheden of ongeluk-
ken het verkeer in de juiste richting
wijzen. ,,We staan er voor de veilig-
heid van zowel de wegwerkers als de
weggebruikers. We zorgen ook dat
hulpverleners adequaat hun werk
kunnen doen. We zijn er dus niet om ▲ De verkeersregel- uit, met ook de schoenen gepoetst, ja.
automobilisten te pesten’’, bena- aars zorgen voor vei- Als je het verkeer staat te regelen in
drukt Van de Wouw nog maar eens. ligheid bij wegwerk- een flodderig hesje, korte broek en op
zaamheden of groen- slippers, word je niet serieus geno-
Gedegen opleiding onderhoud. men.’’
De medewerkers van JDA Verkeer en
Veiligheid in Kaatsheuvel hebben Beleefd
een gedegen opleiding achter de rug De medewerkers krijgen vooraf
en weten wat ze doen. ,,Het zijn pro- goede instructies, zodat ze duidelijk
fessionals. Verkeersregelaar is een vak kunnen uitleggen waarom bijvoor-
dat kennis, inzicht en grote alertheid beeld een weg is afgesloten en welke
vereist.’’ omleiding gevolgd kan worden. ,,We
Van de Wouw was al actief als vrij- blijven beleefd, gaan niet in discussie
willig verkeersregelaar toen hij drie en we springen zeker niet voor au-
jaar geleden besloot om samen met to’s. Als iemand na herhaaldelijk ver-
zijn ervaren dorpsgenoot David zoek toch doorrijdt, en daarmee de
Ekstein een eigen onderneming op te veiligheid van anderen en zichzelf in
richten. Ze zagen hoe de vraag vanuit gevaar brengt, noteren we het kente-
de markt naar deskundige verkeers- ken van de wagen. Dat geven we door
begeleiders in rap tempo toenam. aan de politie en de bestuurder loopt
Al snel mochten ze Rijkswaterstaat grote kans op een geldboete van 425
en de Efteling tot hun vaste klanten euro voor het niet opvolgen van aan-
rekenen. Maar ook bij grote evene- wijzingen en stoptekens.’’
menten en sportwedstrijden, bij ▲ David Ekstein (links) en Joost van de Wouw. FOTO’S JDA VERKEER EN VEILIGHEID Als je het Een verkeersregelaar inhuren kost
scholen en voor koopavonden wor- zo’n 25 euro per uur. JDA betaalt zijn
den ze gevraagd. ,,We zijn een nog kilometer rond Kaatsheuvel. ,,Naast zijn voor iedereen duidelijk herken- verkeer staat personeel het minimumloon plus 25
jong bedrijf, maar hebben inmiddels gekwalificeerde verkeersregelaars baar. We hebben ook een vergunning te regelen in procent. De branche kent geen cao.
al 35 mensen in dienst. We willen leveren we ook zogenoemde BRL- om over vluchtstroken en busbanen ,,De marges zijn flinterdun. We moe-
komend jaar verantwoord door- monteurs. Dat zijn degenen die de te rijden.’’
een flodderig ten het hebben van het volume.’’
groeien naar 45 tot 50 medewerkers.’’ gele borden plaatsen voor een wegaf- hesje en op Toch worden ook mensen met een
Vanuit hun kantoor in bedrijfsver- zetting. En botsabsorber-chauffeurs, Visitekaartje slippers, word afstand tot de arbeidsmarkt aan een
zamelgebouw Het Hoefijzer aan de zij besturen het voertuig dat bescher- De mensen op straat zijn niet alleen baan geholpen. Dat leverde recent de
Modelleur sturen Van de Wouw en ming biedt aan werkers tijdens het het visitekaartje van het eigen be- je niet serieus Participatieprijs van Baanbrekers op.
Ekstein de organisatie aan. Dagelijks uitzetten van een wegafzetting.’’ drijf, maar evenzeer ambassadeur na- genomen Sinds deze maand loopt een samen-
doen de werknemers van JDA hun ,,Personeel, kleding, verdere uit- mens de opdrachtgever. Van de werking met Van Gool Security
werk tot in een straal van honderd rusting en onze bestickerde auto’s Wouw: ,,We zien er keurig verzorgd —Joost van de Wouw beveiligers.
12 BH vrijdag 13 december 2019

Nieuws
Eten & drinken
Doen
Winkelen
Wonen
Aanbiedingen
Vacatures
vrijdag 13 december 2019 STAD EN STREEK 13
GO

Met 360 graden film ervaar je het buitenleven binnen

De natuur in je huiskamer
Esther van Ham neemt voor
haar werk dagelijks mensen
mee naar buiten om te bewegen
en van de natuur te genieten.
Maar dat is niet voor iedereen
weggelegd. Met de eerste
Zeeuwse virtual reality 360 gra-
den film kunnen ouderen en zie-
ken de nabije natuur nu in huis
halen. ,,De eerste reacties zijn
positief.”

Maurice Steketee
Heinkenszand

De effecten van buiten zijn, in de

natuur, zijn legio. ,,Het verlaagt de
hartslag en bloeddruk, het vermin-
dert stress, het bevordert creativi-
teit en het geeft mensen een posi-
tief gevoel”, zegt Esther van Ham.
,,Maar wat als je in het ziekenhuis
ligt en niet naar buiten kunt? Het
lijkt me verschrikkelijk. Door mid-
del van deze film kun je overal van
de natuur genieten en de voordelen
ervaren. Je haalt natuurbeleving in
huis.”
Van Ham is al een aantal jaren ge-
charmeerd van virtual reality (VR)
en vond dat ze er iets mee moest
doen. ,,Ik kwam in contact met
Marloes Hendriks van ZorgPlezier
en toen is het idee ontstaan. Zij
deed in de zorg al veel met VR. We
hebben toen een gesprek gehad met
de provincie, omdat zij natuur ook
belangrijk vindt. Ze willen Ge-
opark Schelde Delta onder de aan-
Wat als je in het
ziekenhuis ligt en
niet naar buiten
kunt? Het lijkt me
verschrikkelijk
– Esther van Ham
dacht brengen en mede daarom
zijn de opnames voor de film in de
Manteling tussen Domburg en
Oostkapelle gemaakt.”
De beelden zijn gemaakt door
een professioneel bedrijf. Met een
robotcamera op een karretje is door
het natuurgebied gereden. Ook is
met een drone gefilmd. Alles in 360
graden. Daardoor voelt de kijker
alsof hij midden in de natuur staat
als hij de bril opzet. ,,Het is heel an-
ders dan wanneer je gewoon naar
een film kijkt. Dat komt door de bril ▲ Esther van Ham nam het initiatief tot een 360 graden film voor virtual reality. De film is gemaakt in de
die je op hebt: je bent daardoor af- Manteling tussen Domburg en Oostkapelle. Nu kun je ook als je de deur niet uit kunt, de Zeeuwse na-
gesloten van de buitenwereld. Het tuur ervaren. FOTOSTILL UIT VIDEO
is alsof je ineens op een heel andere
plek staat. We hebben het met een
aantal ouderen getest en zijn bij
WVO Zorg langs geweest”, vertelt
Van Ham. ,,Je moet ouderen goed
voorbereiden voordat ze de bril op-
zetten, ze rustig laten zitten in een
stoel. Je vliegt ook door de lucht en
dat kan best even een vreemd ge-
voel geven. Een meneer die de bril
op had werd er stil van. Die wilde
meteen naar de Manteling toe, om-
dat-ie het zo mooi vond.”
Er komt dan ook zeker een
tweede film. ,,Je hebt meer van dit
soort films, bijvoorbeeld van Natio-
nal Geographic. Maar die opnames
zijn allemaal in het buitenland ge-
maakt. Dit is echt Zeeuws. Zorgin-
stellingen en ziekenhuizen doen
ook steeds meer met virtual rea-
lity.”
De bril kost tussen de 250 en 300
euro. Een goedkopere oplossing is
een mobiele telefoon in het appa-
raat stoppen, maar dan is de kwali-
teit minder. ,,Ik heb gemerkt dat
niet iedereen naar buiten en de na-
tuur in kan. Ook al willen mensen
het vaak wel. Dit geeft ze dan toch
een stukje natuurbeleving.”

▲ Zo gauw je de VR-bril opzet, is het alsof je middenin de natuur staat.

14 SPORT vrijdag 13 december 2019

BH

Time-out @janmartens VOETBAL NEDERLANDS MILITAIR ELFTAL

JAN MARTENS
Bizar Driebanden

Jaspers bij
Kippenvel als het
beste 16 in

D
e kranten in Frankrijk staan er al da-
gen bol van. En ook de Belgische pers Egypte Interlandvoetbal in Bergen op Zoom.
sprong er inmiddels massaal op in.
Maar in Nederland bleef het tot gisterochtend Dick Jaspers
Het Nederlands militair elftal speelt deze
nog angstvallig stil. Terwijl de hoofdrolspeel-
ster toch zo’n mooie naam heeft: Ophélie
heeft zich gis-
teravond ge-
week om de Kentish Challenge Cup op
Claude-Boxberger, atlete van beroep én de spil
in een bizarre dopingzaak.
plaatst voor de
knock-outfase
het veld van MOC’17. Bergenaar Nikai
Haar verhaal lijkt te absurd om waar te zijn,
maar is ook weer te bijzonder om niet te vertel-
van de World
Cup drieban-
Derwort (25) is één van de internationals.
len. En hoewel dat in nog geen vierhonderd den in Sharm
woorden eigenlijk ondoenlijk is, ga ik hier toch El Sheikh. De Dennis Kas te maken tegen Frankrijk, in het
een poging wagen. Boxberger, specialiste op de Willebrordse Bergen op Zoom kader van de Kentish Challenge
middenafstanden en de steeple chase, testte in aanvoerder van Cup. Dat is de oudste trofee bin-
aanloop naar het WK atletiek in Doha van dit de wereldrang- roeger, toen er nog nen de FIFA en UEFA, sinds 1921 in
jaar positief op het gebruik van doping. Epo om
precies te zijn. De 31-jarige atlete ontkende
meteen in alle toonaarden. Saillant detail:
Boxberger had eerder dit jaar al toegegeven een
relatie te hebben met dokter Jean-Michel Serra,
die werkzaam is bij de Franse atletiekfederatie
FFA. En die was al weer eerder officieel ge-
lijst won in zijn
laatste poule-
wedstrijd van
de Peruviaan
Guido Sacco:
40-18 in 21
beurten. Eer-
V dienstplicht was,
stelde het Nederlands
militair voetbalelftal
nog echt wat voor. Ga
maar na: Willy van der Kuijlen, Jan
van Beveren, Sjaak Swart, Jan Mul-
der, Frank de Boer, Marco van Bas-
het bezit van de winnaar van een
drie(en soms vier)landentoernooi
van militaire elftallen. Nederland
verliest kansloos van Frankrijk, 0-
5. Maar zo vreemd is dat niet.

Werkdruk
waarschuwd, nadat hij had geklaagd dat Box- der op de dag ten… allemaal werden ze uiter- De hoge werkdruk bij het leger
berger te vaak dopingcontroles moest onder- had Jaspers aard geselecteerd voor dat team zorgt er namelijk voor dat er nau-
gaan. Op dat moment ontkende het stel overi- nog verloren toen ze tijdelijk onder de wapenen welijks samen getraind kan wor-
gens nog een relatie te hebben. van de Zuid- moesten. Jan Zwartkruis was bijna den. Van Belkom ziet zijn mannen
Koreaan Myun twee decennia militair bonds- telkens maar een paar dagen ach-
Volgt u het nog? Houdt u dan maar vast, want Woo Cho (40- coach. Voetbal International tereen, rond wedstrijden of toer-
het wordt nog veel gekker. Alain Flaccus, de 37 in 21 beur- nooien. ,,Steeds vaker krijg ik te
begeleider en stiefvader van Boxberger, be- ten). Omdat de horen dat iemand niet beschikbaar
kende onlangs dat 54-jarige Wille- is vanwege de hoge werkdruk bin-
hij degene is die brorder wel zijn nen Defensie. Dat is natuurlijk
haar een epo-in- eerste partij
Steeds vaker krijg ik jammer. We streven ernaar om
jectie in haar on- van de Vietna- te horen dat iemand een team van een zo hoog moge-
derrug heeft gege- mees Xuan lijk niveau neer te zetten, maar dat
ven. Dat zou hij Cuong Ma had
niet beschikbaar is valt niet mee. Het niveau varieert
Haar stiefvader gedaan hebben gewonnen (40- vanwege werkdruk nu van tweede divisie tot derde
zou haar, zonder dat zij het 25 in 15 beur- – Rob van Belkom, coach klasse”, vertelt Van Belkom, die bij
wist, tijdens een ten) werd hij de luchtmacht werkzaam is bij het
zonder dat zij massage waarbij achter Cho Bureau Certificaten Opleidingen.
het wist, een zij in slaap geval- tweede in volgde de militaire voetballers op Een van de spelers is Nikai Der-
len was na een poule A en de voet; nauwkeurig werden hun wort uit Bergen op Zoom. Zes jaar
epo-injectie zware training… komt hij van- prestaties vastgelegd. voetbalde hij in het eerste bij
Boxberger werd daag toch bij Hoe anders is het op deze win- Dosko, destijds nog in de hoofd-
hebben wel wakker van de de laatste zest- derige, regenachtige maandag- klasse. Maar sinds hij bij Defensie
gegeven terwijl prik, maar Flaccus sien in actie in middag in Bergen op Zoom als het werkt, is dat niet meer haalbaar.
zij sliep tijdens zou toen beweerd
hebben dat hij haar
Egypte. Nederlands militair elftal op het
complex van amateurclub MOC’17
,,Ik moet veertien keer per jaar op
oefening. Daarom kan ik niet vaak
een massage per ongeluk had aantreedt tegen de Fransen. Me- trainen. Dus tegenwoordig speel ik
gekrabd. De atlete dia-aandacht? Nauwelijks. Toe- bij Dosko 2.”
zelf stelt nu dat schouwers: idem dito. Bekende Een keer per jaar Derwort is hulpkader bij de op-
Flaccus haar de injectie heeft gegeven omdat voetballers? Geen. De bondscoach? spelen we een leiding voor grondverdediging.
hij er niet tegen kon dat zij een relatie had met Rob van Belkom uit Tilburg, te- ,,Toen ik bij Defensie kwam, ben
regio

dokter Serra. Hij zou jaloers geweest zijn om- vens trainer van de voetballers van toernooi en komt de ik geselecteerd voor het lucht-
dat hij zelf verliefd op haar is. zondagderdeklasser ZIGO in zijn bondscoach kijken machtelftal. Iedere krijgsmacht
woonplaats. heeft zijn eigen team. Een keer per
Maar het gaat nog verder. Al in 2007 klaagde Oranje probeert er het beste van – Nikai Derwort, middenvelder jaar speel je dan een toernooi en
Boxberger haar stiefvader aan voor seksueel
misbruik in de drie jaar daarvoor, toen hij nog
haar jeugdtrainer was. Die aanklacht trok ze la-
ter weer in, vanwege de relatie van Flaccus met
haar moeder. Daarna zou ze twaalf jaar lang
geen contact met hem gehad hebben, maar dit
jaar op aandringen van haar moeder weer met
Moerings is op de weg
hem zijn gaan samenwerken. Met alle gevolgen Bas Moerings (20) telt de dagen paarden maar ik zocht toch ook wat mijn overgang nu ook nog wel bij
van dien dus. Wat er af. De Roosendaalse ruiter is anders”, vertelt Bas. Een nieuwe onze eigen stal. Het komt ook goed
waar en wat er gelo- herstellende van een zware val uitdaging lonkte. Als stalruiter bij uit dat ik op jonge leeftijd al wat er-
gen is in dit verhaal? op 1 oktober. Tijdens de finale Nijhof kon hij Zoï Snels opvolgen. varing heb met het rijden van
Geen idee. Wellicht van de nationale Blom’s heng- ,,Die is voor zichzelf begonnen. hengsten.”
is er ook geen stencompetitie in Den Bosch Omdat mijn vader nog rijdt, past
soapschrijver die dit (30 januari) hoopt hij weer in het Blauwe plekken
had kunnen beden- zadel te zitten. Al na een maand kwam er een forse

30
ken. Ik wens de kink in de kabel. Een val met een
Franse doping- Wim van Ginneken jonge hengst zette Moerings voor
jagers in elk ge- Roosendaal langere tijd buitenspel. ,,Die hengst
val veel succes had wat singeldwang (last van een
toe bij het op- Jonge, talentvolle ruiters moeten wat strakke singelriem onder de
lossen van dit zich veelzijdig zien te ontwikkelen. buik, red.), hij schrok en plotseling
mysterie. Bas Moerings greep zijn kans bij sloeg hij achterover. Ik kon nog re-
Team Nijhof in Geesteren. Het be- delijk weg zien te komen maar hij
treft een internationaal befaamd ■ Bas Moerings heeft een doel: viel toch met zijn schoft op mijn
bedrijf met vrijwel uitsluitend op 30 januari in de hengsten- onderlichaam. Ik voelde al snel dat
hengsten op stal. ,,Thuis had ik het finale in Den Bosch rijden, met er niks gebroken was. Dat bleek ook
heel goed met volop kwaliteits- zijn Ipsthar. in het ziekenhuis in Enschede.
vrijdag 13 december 2019 SPORT 15
BH

‘Een derby? Ja, dit

zijn de duels waar
Wilhelmus klinkt we naar uitkijken’
In de tweede divisie ontvangen
de Bredase volleyballers van
Spie/De Burgst zaterdagmiddag
het geroutineerde Atak’55 uit
volleybalbolwerk Waspik. In ge-
sprek met Niek Smits (30) van
de bezoekers en met Jonathan
Marchena (22) van de Breda-
naars. Saillant detail: Marchena
speelde vorig seizoen nog voor
de gasten.
Robert Daniels
Breda/Waspik
Is er sprake van een
derbygevoel bij deze
ontmoeting?
Smits (foto boven): ,,De
wedstrijd tegen De
Burgst blijft een van de
duels waar je naar uit-
kijkt. We spelen redelijk
dicht bij huis en het affiche
staat doorgaans garant voor een
spannende wedstrijd.”
Marchena (foto onder): ,,Zeker
bestaan er derbygevoelens wanneer
beide ploegen tegen elkaar spelen.
Voor mij persoonlijk is de wedstrijd
natuurlijk extra speciaal omdat ik
tegen ploeggenoten van vorig jaar
speel.”
Waar liggen jullie sterke
punten?
Smits: ,,We hebben een
team met veel ervaring
en vaak is dat een voor-
deel. Daarnaast zijn de
spelers individueel alle-
maal ‘allround’. Maar wat
dit laatste punt betreft, het ver-
schilt per wedstrijd of dit een voor-
of nadeel is. Zeker tegen teams met
heel specifieke specialiteiten kan
dat ook in ons nadeel werken.”

Nikai Derwort komt de bondscoach van het militair aanvoerdersband. Marchena: ,,Onze service en onze
uit Bergen op elftal kijken om te scouten. Zo ben ik Het voornaamste doel van dit Oranje aanval zijn onze wapens. Wanneer
Zoom is interna- opgeroepen”, legt hij uit. is plaatsing voor het WK van 2021 in
tional voor Neder- Egypte. Maar nu eerst maar eens voor-
land: hij speelt in Trots komen dat er tegen Engeland opnieuw
het militair elftal. De 25-jarige middenvelder speelt in- een grote nederlaag wordt geleden. Marchena weet
FOTO TONNY
PRESSER/PIX4PROFS
middels al ruim drie jaar in het oranje.
,,Daar ben ik wel trots op. Elke keer als
Vandaag speelt het Nederlands militair
elftal de laatste wedstrijd van het drie-
wat hij morgen
het Wilhelmus klinkt, krijg ik toch wel
kippenvel”, bekent hij. In de tweede
landentoernooi, tegen Engeland. De
wedstrijd op het complex van MOC’17
kan verwachten
helft tegen Frankrijk draagt hij zelfs de begint om 11.00 uur. van Atak’55
Wedstrijd van de week
iedereen zich aan zijn taak houdt en
we een goede servicedruk uitoefe-
nen, zijn dat sterke punten. Aan het
net hebben we goede aanvallers
staan, waarvan Sjors den Dubbel-
den onze sterkste speler is die in
eindfasen een cruciale rol speelt.”
Waar liggen de verbe-
terpunten?
Smits: ,,We spelen mo-
menteel wat te wissel-
vallig. Hier en daar wat
blessures helpen daarbij
ook niet mee.”
Marchena: ,,We moeten
zorgen dat we tot aan het laatste
fluitsignaal als team blijven spelen.
Ook wanneer een set verloren gaat
of wanneer de wedstrijd eigenlijk al
beslist is.”
Waar moeten jullie voor waken
morgen wanneer je naar de te-
genstander kijkt?
Smits: ,,De Burgst bleek in
de voorbereiding van het
seizoen een jong team te
hebben en bewees sterk
te zijn in de verdedi-
ging. Als we zorgen dat
we ons eigen spel spelen
dan hoeft dat geen pro-
bleem te zijn, maar het blijft
lastig om te spelen tegen een
ploeg die iedere bal van de grond
haalt.”
Marchena: ,,Ik weet door mijn
verleden bij Atak waar hun sterke
punten liggen. En dat is vooral in
het midden. Daar staan twee heel
ervaren gasten en we moeten zor-
gen dat we daar een goed blok te-
genover zetten. Daarnaast hebben
ze bij Atak een spelverdeler die al-
tijd zijn woordje wel klaar heeft en
probeert de tegenstander op te fok-
ken. We moeten er daarom ook
voor waken niet uit onze concen-
tratie te raken.”

terug na een flinke val

Goed afgelopen dus met wat
blauwe plekken en toch wel veel
pijn.”
Tien dagen rust kreeg hij voorge-
schreven. Na zes dagen bleek hij op-
gezadeld te zijn met trombose. ,,En
dat betekende minstens drie maan-
den niet te paard. Terwijl ik me nu
weer hartstikke goed voel. Maar de
verzekering staat paardrijden nog
Ik wil zo snel mogelijk
weer aan het werk.
Stallen uitmesten wat
mij betreft
– Bas Moerings (20)
niet toe. Dat wordt waarschijnlijk
vanaf 11 januari. Daar kijk ik erg
naar uit. Ik heb er heel veel zin in. Ik
wil zo snel mogelijk aan het werk.
Stallen uitmesten wat mij betreft.
Ik voel me ook redelijk schuldig ten
opzichte van Team Nijhof. Ik heb
daarvoor nog niks kunnen beteke-
nen.”
Wat wedstrijden betreft heeft
Bas vooral de nationale hengsten-
competitie gemist. ,,Het was kort
dag om wat jonge hengsten van
Nijhof klaar te hebben, maar het
was wel de bedoeling ze in te zet-
ten. En ook onze eigen hengst
Ipsthar zou ik rijden.” Daarmee
zorgde vader Geert Moerings als
vervanger voor een knap staaltje.
Tweede in Kronenberg en achtste
in Vragender. ,,Hij reed gewoon su-
per”, vond Bas.
Bas hoopt het eigen fokproduct
Ipsthar straks zelf te kunnen rijden
in de finale van de Z-ZZ-hengsten-
competitie. ,,De voorbereidingstijd
zal kort zijn, maar ik ken hem heel
goed. Dat scheelt. Met een paar oe-
fenparcoursen vooraf moet het luk-
ken.” Dat hij gebrand is op de
hoofdprijs laat zich raden. De com-
binatie won in 2018 en in 2019 de L-
en M-competities. Nu de Z-ZZ-
winst daar bovenop zou een unieke
hattrick betekenen. Hengsten rij-
den geeft soms extra druk, vindt
Bas. ,,Als een hengst een fout maakt
dan wordt hij daar vaak sterk op af-
gerekend. Onzin. Elk goed paard
Bas Moerings kan niet wachten tot hij weer groen licht krijgt om
maakt fouten.” op het paard te klimmen. FOTO PETER BRAAKMANN/PIX4PROFS
16 SPORT vrijdag 13 december 2019

BM

BOEKPRESENTATIE BIOGRAFIE BERT OOSTERBOSCH

De benen van ‘Rooien Bert’

bleven altijd malen
Het aangrijpende
verhaal van wijlen
Bert Oosterbosch is
na ruim drie decennia
vervat in het boek ‘De
Rooie’, waarvoor de
wielerwereld vorige
week samenkwam in
Eindhoven.
Rik Elfrink
Eindhoven

ven wijze als filosofische

E woorden van voormalig

topcoureur Jacques Ha-
negraaf (58) klonken af-
gelopen zondag bij de
presentatie van het boek ‘De Rooie’,
de biografie van Eindhovenaar Bert
Oosterbosch. ,,Het gaat er in het le-
ven niet om hoe oud je wordt, maar
om wat je nalaat.” Hanegraaf kreeg
een van Nederlands meest gewaar-
deerde wielerspeakers, Jan Peeters
(81), even stil en dat is doorgaans
weinigen gegeven.
Ademloos
Het vroege overlijden van een van de
beste tijdrijders aller tijden grijpt nog
altijd velen aan, zo was te merken in
wielercafé Cyclist. De emoties bij de
familie waren zichtbaar en voelbaar,
in een zaal die ademloos luisterde
hoeveel indruk ‘Rooien Bert’ als
mens en als wielrenner heeft ge-
maakt. Hij werd maar 32 jaar, na een
leven met een schitterend palmares
als profcoureur en aan het eind zware
fysieke problemen. Oosterbosch
wilde niet van opgeven weten en de
benen en geest waren sterker dan de
ratio, maar het lot besliste dat de rest
van zijn lichaam niet meer bestand
was tegen topsport. Op 13 augustus
1989 overleed Oosterbosch na een
acute hartstilstand, na kort daarvoor
als amateur nog de ronde van Bladel
te hebben gewonnen. De zoveelste
en onvermijdelijke rentree – de koers
was zijn lust en zijn leven – eindigde
kort daarna met de dood.
Stevige plaat
Schrijver John van Ierland had een
jaar of twee geleden het idee om een
boek over zijn korte leven te schrij-
ven en kreeg meteen instemming
van de directe familie. Hij is altijd ge-
grepen geweest door het verhaal van
Oosterbosch, die op goede dagen ie-
dereen uit het wiel kon rijden. Niet
met een sprint, maar gewoon door
een stevige plaat fascinerend hard
rond te blijven draaien. De benen van
Oosterbosch bleven altijd malen,
wind of geen wind, terwijl aan zijn
lichaam verder niets te zien was. Het
bovenlichaam bleef altijd stil. ,,Ik ben
gek van TI-Raleigh en beheer ook
nog de oude ploegleidersauto”, ver-
telt de Bredanaar, die Oosterbosch als
jonge knaap bewonderde.
Kleppers
Ruim honderd gasten in wielercafé
Cyclist droomden zondag nog eens
weg bij beelden uit het verleden en
gedachten aan Oosterbosch, die op
goede dagen geen meerdere vond.

Schrijver John van
Ierland overhandigt
het boek aan Frans
Oosterbosch. Links
speaker Jan Peeters.
FOTO JOS MEUSEN
Het verdriet
is nog altijd
enorm
—Frans Oosterbosch,
vader van Bert
Voormalige kleppers als Rini
Wagtmans, Leo van Vliet en Johan
van der Velde verhaalden over zijn
prestaties. Dochter Nathalie (38) be-
schreef in een indrukwekkende epi-
loog hoe het laatste jaar van haar va-
der verliep. De twijfels na een her-
senvliesontsteking namen toe, maar
verloren het van de wil om te blijven
beuken in de wind. Hij werd gek in
het ziekenhuis en kon niet zonder
fiets. ,,Het verdriet is nog altijd
enorm”, zei vader Frans Oosterbosch,
die het eerste exemplaar van het boek
in ontvangst mocht nemen. ,,Maar als
je kijkt wie hier allemaal zijn en met
wie we het verhaal kunnen delen,
dan doet dat heel veel goed.”

Ongeslagen Sprundel ‘een grote vriendenclub’

Nu de winterstop met rasse
schreden nadert, zijn er maar
weinig ploegen die hun eerste
competitienederlaag nog moe-
ten incasseren. Vierdeklasser
Sprundel is een van de uitzonde-
ringen met een ‘nul’ achter het
kopje nederlagen.
Teun Stiphout
Sprundel
Met zes zeges en een vijftal gelijke
spelen bezet Sprundel de tweede
plaats in 4B, op maar een punt ach-
terstand van lijstaanvoerder Nieuw
Borgvliet. En met dit kalenderjaar
alleen nog een thuiswedstrijd tegen

Sprundel (hier op archieffoto tegen RSV) speelt zondag tegen hekkensluiter NSV voor de boeg,
NSV. FOTO GINO VAN OUTHEUSDEN/PIX4PROFS lijkt de ploeg van coach Paul van
Buuren de eerste seizoenshelft
zonder nederlaag door te komen.
Een knappe prestatie, die de
nuchtere trainer ook vanwege het
veldspel uiteraard tevreden stemt.
,,Bij vlagen spelen we erg goed, zo-
als afgelopen zondag (2-0 zege op
VV Grenswachters, red.). Soms gaat
het wedstrijden achter elkaar heel
makkelijk, met hier en daar een te-
rugval. Maar ze hebben er ook veel
plezier in en dat is goed om te zien.”
Het feit dat Sprundel ondanks de
ongeslagen status bijna de helft van
de duels niet won, baart Van Buu-
ren geen zorgen. Hij vindt niet dat
Sprundel met een handvol gelijke
spelen iets heeft laten liggen.
,,Doordat we zoveel winnen, trek-
ken we dat ook weer recht. Het is
ook niet erg dat we af en toe een
kleine tegenvaller incasseren, want
daar moeten de spelers ook mee
omgaan als ze naar de derde klasse
willen.”
In het dorp is ook de sfeer binnen
het vlaggenschip van de amateur-
club uitstekend. ,,Het is een grote
vriendenclub”, aldus Van Buuren.
,,Ze hebben veel voor elkaar over.
Dan gaat het op het veld natuurlijk
een stuk makkelijker.”
Vorig jaar eindigde Sprundel als
tweede, waarna het in de nacompe-
titie geen promotie wist af te dwin-
gen. Ook dit seizoen lijkt Sprundel
voor een plek in de play-offs om
promotie te gaan. Als het de onge-
slagen reeks tenminste lang kan
doortrekken.
vrijdag 13 december 2019 BM FAMILIEBERICHTEN 17

FAMILIEBERICHTEN

FAMILIEBERICHTENPAGINA,
DE MOGELIJKHEDEN ZIJN DIVERS.
Met familieberichten.nl kunt u op een een-
voudige, snelle en zekere manier uw blijde of
droevige bericht samenstellen en plaatsen in
uw dag- en/of weekblad naar keuze.
18 PUZZELS vrijdag 13 december 2019

GO
vrijdag 13 december 2019 STRIPS & SERVICE 19
GO

GEHOORD… DEENSE DOG FCKNUDDE door Toon van Driel www.knudde.nl

de lijn heeft: ,,Mevrouw,

is deze hond vroeger
een paard geweest?’’

Will en Marijke van der

Linden

■ In een winkel staan

we met wat andere Ook iets leuks gehoord S1NGLE door Hanco Kolk & Peter de Wit www. ComicHouse.nl
klanten op onze beurt of gezien? Mail naar:
te wachten. Naast ons alledag@dpgmedia.nl
staat een mevrouw met
een imponerend grote
hond, een Deense dog.
Van een veilig af-
standje staat een
klein meisje verwon-
derd te kijken naar
het enorme dier. En
dan vraagt ze aan de
dame die de hond aan

Lezers helpen lezers

lezershelpen@bndestem.nl DIRKJAN door Mark Retera www.ComicHouse.nl

Af te halen voor een

flesje wijn: draagbaar
radiootje van Philips.
Joke Spoorendonk
joke@spoorendonk.com

Hierbij verkoop ik onze Ik heb een aantal zelf-

bolderwagen omdat gemaakte objecten
deze overbodig is ge- staan van keramiek,
worden. Dit is een hele die ik wegens een aan-
mooie met kussentjes komende verhuizing
PUKKELS door Jerry Scott & Jim Borgman © 2009 Zits Partnership
aan de binnenkant met niet mee kan nemen.
bloemetjesmotief. Als u nog een cadeau
Deze mag weg voor zoekt, voor bijvoor- MEVROUW HAL, WAT NIET DE MIJNE. HET VOORDEEL
GAAT U STRAKS DOEN VAN LUIHEID GAST,
een zacht prijsje. Tel. beeld de kerst, een IK HEB NOG NIETS VOLGENS MIJ
0654348266 verjaardag of een IN DE VAKANTIE? INGELEVERD. HUILT ZE.
Piet Dam andere feestelijke aan-
piet_dam@hotmail.com gelegenheid, dan bent TOETSEN
u welkom om bij mij NAKIJKEN.
Aangeboden: 4 winter- een keer te komen kij-
banden met velg Vre- ken of er voor u iets
destein 185/65/R15 tussen staat. Alles mag
voor Renault Clio IV. weg met een korting
Ger de Heer, Hooger- van 25 procent. Mail
heide me om een afspraak te
gerdeheer@gmail.com maken.
Christien de Jong,
Gratis af te halen, Etten-Leur
kunststof kerstboom. cdejonghamer@ DE RECHTER door Jesse van Muylwijck www.jessecartoons.com

1.85 meter hoog. In 3 gmail.com

delen. Met voet en
doosjes rode kerstbal- Accordeonvereniging
len. Altena Musica uit Nieu-
Marian Nelck, Ooster- wendijk bestaat 60
hout jaar in 2020. Onze hui-
hanselshout@gmail.com dige dirigent wil van-
wege zijn gezondheid
Wie heeft interesse in het dirigeerstokje
de volgende tijdschrif- neerleggen en daarom
ten: Prachtige natuur- zijn wij naarstig op
tijdschrift ROOTS zoek naar een nieuwe
Jaargang 2012, 2013, dirigent. Wij repeteren
2015, 2016. Groei en elke dinsdagavond in
bloei 2005, 2006,2007 het dorpshuis in Nieu-
En de orgelvriend wendijk van 19.45 tot De klantenservice is bereikbaar Alle auteursrechten en data- Bergen op Zoom
1994, 1999 en 2001. 22 uur. Ook nieuwe op 088–0139920 van maandag bankrechten ten aanzien van redactie.bergen@bndestem.nl
t/m vrijdag van 8.00–17.00 uur deze uitgave worden uitdrukkelijk Deze krant behoort tot ADR Roosendaal
Anke Hamelink, Roo- leden zijn welkom.
voor vakantie, verhuizing, abon- voorbehouden. Deze rechten be- Nieuwsmedia, onderdeel van Laan van Brabant 50
sendaal Thea van der Hoff nementen en al uw vragen. Of rusten bij de DPG Media B.V., DPG Media B.V. 4701 BL Roosendaal
dekker.hamelink@ altenamusica@ GEEN KRANT
online: bndestem.nl/service. c.q. bij de desbetreffende ma- redactie.roosendaal@bndestem.nl
home.nl hotmail.com ONTVANGEN? kers. BN DeStem Etten-Leur&Moerdijk
088-056 15 20 De bezorgservice is bereikbaar Markendaalseweg 48A redactie.etten-leur@bndestem.nl
op 088-0561520 van maandag Onze abonnementsvoorwaarden 4811 KC Breda redactie.moerdijk@bndestem.nl
Wie is zijn sleutelbos Gratis af te halen een t/m vrijdag tussen 8.00–17.00 uur zijn van toepassing op alle abon- 076-5312311 Oosterhout
verloren aan de Ant- handmatig te verstel- VERHUIZING
en zaterdag van 8.00–13.00 uur. nementen, zie bndestem.nl/abon- redactie.oosterhout@
werpsestraatweg len lattenbodem OF VAKANTIE? BN DeStem wordt maandag t/m nementsvoorwaarden en op te Redactie Bergen op Zoom, bndestem.nl
Hoogerheide? Geheel SwissFlex. Afmeting 088-013 99 20 vrijdag bezorgd voor 7.00 uur, za- vragen via 088–0139920. Roosendaal, Etten-Leur & Zeeuws-Vlaanderen
terdag voor 8.00 uur. Moerdijk: 0165-526800 redactie.terneuzen@bndestem.nl
compleet met auto en 80 x 200 cm.
ABONNEMENT? Directie Redactie Breda, Oosterhout: Hoofdredacteur
huisdeursleutel. P. van Beek, Prinsen- Adverteren in BN DeStem? Bel Erik van Gruijthuijsen 076-5312311 André Trompers
Josee Prop beek. bndestem.nl/
088-0137150, 088-0137234 of Bart Verkade Breda Salesmanager
joseeprop@home.nl pvrbeek@gmail.com abonneren ga naar bndestem.nl/adverteren. redactie.stad@bndestem.nl Mark Boselie
20 RECEPT & WEER vrijdag 13 december 2019

GO

WAT ETEN WE VANDAAG?

Benodigdheden
6 personen
Pasteitjes met kipragout Bereidingswijze
- Doe de kippenpoten en bouillon-
- scharrelkippenpoten tabletten met 1 liter water in een
- 2 kippenbouillontabletten pan, breng aan de kook en laat op
- 250 g kastanjechampignons laag vuur 30 minuten zachtjes
- 50 g roomboter koken. Neem de poten uit de
- 25 g tarwebloem bouillon en laat 30 minuten afkoelen.
- 1 el vadouvan (specerijenmix) Bewaar de bouillon.
- 125 ml verse slagroom - Verwarm ondertussen de oven voor
- 6 bladerdeegbakjes in stervorm op 200° C. Snijd de champignons in
- 5 g bieslook (bakje 25 g) plakjes. Verhit de helft van de boter
in een koekenpan en bak de cham-
Bevat pignons 6 minuten op hoog vuur.
p.p. 335 kcal • 14 g eiwit Breng op smaak met peper en
• 24 g vet, waarvan 14 g verz. eventueel zout.
• 15 g koolhydraten, waarvan 2 g - Verwijder het vel van de kippen-
suikers • 2,2 g zout • 1 g vezels poten. Pluk met 2 vorken het vlees
van de botten en snijd in stukjes.
• Prijs p.p. € 1,40 Verhit de rest van de boter in een
pan en voeg al roerend de bloem
toe (roux).
- Voeg de vadouvan toe en laat de
roux op laag vuur in 3 minuten gaar
worden. Roer regelmatig.
- Voeg 375 ml van de afgekoelde
bouillon en de slagroom toe aan de
roux en laat al roerend met een
garde op middelhoog vuur binden.
Voeg de kip en champignons toe en
breng op smaak met peper en
eventueel zout. Laat eventueel
inkoken op laag vuur als de ragout
te dun is.
- Bak de ragoutbakjes in 8 minuten af
in de oven. Schep de ragout dan in
de bakjes en knip de bieslook
erboven.
Tip: Je kunt de ragout drie dagen van
tevoren maken. Laat afkoelen en
bewaar afgedekt in de koelkast.
Verwarm al roerend op laag vuur.

WEER in de regio

Vandaag Morgen Zondag Maandag Dinsdag Waterstanden

Laagwater uur cm uur cm
8° 8° 8° 9° 11° Vlissingen
Terneuzen
08:46
09:15
-187
-197
21:06
21:33
-191
-202
Hansweert 09:45 -208 22:05 -212

5° 5° 5° 6° 6° Roompot buiten
Yerseke
Krammersluizen West
08:30
10:05
10:05
-136
-152
-135
20:46
22:24
22:16
-137
-155
-136
Hoogwater
Vlissingen 01:47 241 02:25 246
6 Neerslagkans 70% 6 Neerslagkans 50% 5 Neerslagkans 70% 5 Neerslagkans 70% 4 Neerslagkans 60% Terneuzen 02:45 270 14:59 276
Hansweert 03:17 284 15:31 287
Roompot buiten 01:45 182 02:19 188
Yerseke 04:08 207 16:26 206
Vandaag Morgen Zon/maan Krammersluizen West 04:32 183 15:47 182

Rotterdam
8° 6°
Rotterdam
8° 7°
Zon:
Maan:
08:39
17:42
16:27
09:48
Weeradvies
5 5° 3° 5 5° 4° Volgende maanfase:
VANDAAG MORGEN ZONDAG MAANDAG
Laatste kwartier - 19 december
mm

Zierikzee Zierikzee
Breda
Tilburg
Breda
Tilburg
3 5 5 5
Middelburg Bergen Op Zoom Middelburg Bergen Op Zoom

Terneuzen Antwerpen Terneuzen Antwerpen

Neerslag 6 7 8 7
8° 7° 6° 8° 8° 7°
5° 5°
6 6 6 8
4° 3° 5° 4° 21 mm 8 mm
Vandaag Morgen GUNSTIG NIET ZO GUNSTIG ONGUNSTIG

VOCHTIGE KRUIPRUIMTE?
Tonzon Bodemfolie stopt
het vocht uit de bodem.
Voor een schone en
drogere kruipruimte.
TONZON.NL/VLOERISOLATIE INVENTIEF