I N HOU D 3

DE MO GR AF IS CH O N DE RZO E K 4

G EN T S IN T P I ET E R S HI ST O RISC H E KAAR TEN 6

FU NC TIE ANA LY SE 12

G ROE NE S NI PP ERS 14

G EM IST E KAN S EN 16

D E ST ER RE 18

S C HOO NM EE R SEN 20

M I LJO E NEN KWA RT IER 22

S P OOR W EG 24

HI ER WO ON I K G R AA G 26
4 D E M O G RA FI S C H ON DE R ZOE K 5

We zouden kunnen zeggen dat de persoon

in kwestie spreekt over een bepaalde
eilandvorming ; een anti-stedelijk concept
waarbij de site geen rekening houdt met de
stedelijke context rondom. Het zogenoemde
eiland functioneert autonoom en werkt
volledig introvert. Van buitenaf is er geen
reden om de grens te doorbreken en gebruik
te maken van dit eiland en evengoed hoe
niemand van binnen naar buiten te treden.

De gegeven site van Gent Sint-Pieters wordt door het

Gentse stadsbestuur opgedeeld in twee wijken: wijk
Stationsbuurt Noord en wijk Stationsbuurt Zuid. Deze
twee wijken worden vanzelfsprekend gesplitst door
de spoorweg. Als we naar de statistieken kijken van
de bouwjaren van de gebouwen in de twee wijken is
vrijwel onmiddellijk duidelijk dat de wijk Stationsbuurt
Zuid pas later in opbouw is gegaan. Kijkend naar de
statistieken over de bevolkingsgroei valt het op dat de
wijk Stationsbuurt Zuid nog steeds aan het groeien is
en de wijk Stationsbuurt Noord na een stevige groei
terug aan het afbouwen is. Bij het interviewen van de
plaatselijke bewoners was één quote extra opvallend:

“Hier op campus Schoonmeersen is het echt de max.

Ik hoef hier echt niet buiten te komen: ik woon hier,
mijn lessen zijn hier en ik kan hier zelfs naar de
supermarkt!”

Gent-Sint-Pieters
6 H I STO R IS C H E K A A RTE N 7

1878
STADSOMWALLING
DOORBROKEN
In 1860 werd het octrooirecht afgescha .
Voor 1860 was Gent ommuurd en kon er niet
worden gebouwd buiten de stadsomwalling.
Rond 1878 werd voor het eerst buiten de
grenzen van de stadsomwalling gebouwd.
We merken dat de stations Gent-Zuid en
Gent-Dampoort katalysatoren zijn voor
de stadsuitbreiding. Aan de overkant van
de binnenring worden veel instituties
verwezenlijkt.

Gent-Sint-Pieters
8 9

1913
EXPO BREEKT DOOR
In 1913 is de stad in alle richtingen rond
de stadskern uitgedeind. In dit jaar vond
de wereldtentoonstelling plaats in Gent,
waarvoor enkele stedelijke operaties zijn
uitgevoerd. Het stationsgebouw van Gent-
Sint-Pieters werd gebouwd om de Expo-site
bereikbaar te maken. De aanleg van dit
nieuwe station zorgt ervoor dat het station
Gent-Zuid in 1928 gesloten zal worden.
De Expo-site omving het Citadelpark,
het Miljoenenkwartier, de Sterre en
het gebied daartussen. De site van de
wereldtentoonstelling hee het gebied ten
zuiden van de stadskern aangesneden en
vormgegeven in het kader van de tijdelijke
tentoonstelling.

Gent-Sint-Pieters
10 11

2019
STAD LOOPT DOOR
In het heden merken we dat het station en
de wereldtentoonstelling de uitbreidingen
ten zuiden van de spo orlijn hebben
gestimuleerd. De site van de expo had
een heel specifiek wegenpatroon dat
ontworpen was in het kader van een tijdelijke
tentoonstelling. Dit wegenpatroon bleef
na de expo onveranderd en resulteerde
in het residentiële Miljoenenkwartier.
Door het klakkeloos overnemen van het
wegenpatroon ontstaat er restruimte die
dan wel groen is, maar ongebruikt en amper
bereikbaar is. Is het Miljoenenkwartier geen
gemiste kans is?

Gent-Sint-Pieters
12 F U N C TI E A N A LYSE 13

(ON)BENUT GROEN
We gaan bij de functiekaart dieper in op de
infrastructuur die overgenomen is na de
expo en de omgeving daarrond.

We onderscheiden zes verschillende

functies.
Omdat ons gebied vrij dicht bij centrum Gent
ligt, merken we niet meteen een tekort aan
een bepaalde functie. Wel merken we een
aantal plaatsen waar één bepaalde functie
overheerst.
We maken ook een onderscheid tussen benut
en onbenut groen. Zo zien we bijvoorbeeld
dat het Citadelpark ten volle benut wordt,
het groen op het domein van de Sterre
daarentegen helemaal niet.

ADMINISTRATIE

ZORG

ONDERWIJS

VRIJ TIJD

WINKEL

HORECA

GROEN BENUT

GROEN ONBENUT
14 G RO E NE S NI P P E R S 15

Toen we de eerste week van het semester

mensen interviewden in de buurt was het
meeste gehoorde antwoord op de vraag wat
mist u in de buurt : groene ruimte. Het is
duidelijk dat er nood is aan meer groen.
Dit onderwerp lee in de buurt en hee
ervoor gezorgd dat de buurtbewoners zelf
een initiatief startten voor de aanleg van een
nieuw park, het Reigerpark . De bedoeling
is om een buurttuin te maken, een tuin voor
iedereen. De hele buurt werd uitgenodigd
om mee te denken over wat het park moest
worden.

Er is niet enkel te weinig groene ruimte in

de buurt rond Gent-Sint-Pieters, ook zijn
er enkele hele grote groene gebieden die
opgeëist worden door bepaalde instituties.
De gebieden zijn in zichzelf gekeerd, in
het geval van de Sterre volledig omsloten
door hekkens, ze zijn ontoegankelijk en
onaantrekkelijk. Door die gemiste kansen te
activeren zouden ze een meerwaarde kunnen
geven aan de buurt. Als ontwerpers kunnen
wij de gebieden opentrekken, we kunnen
de contouren vastleggen waarop de buurt
vervolgens zelf, via participatie zoals bij het
Reigerpark, zijn eigen invulling kan geven.
16 G EM I S T E K A NS E N 17

Op de volgende pagina s worden 4 sites

uitgeli cht die méér z ouden kunn en
betekenen voor de omgeving. Momenteel
zijn deze sites stuk voor stuk eilandjes die
afgeschermd zijn van de omgeving.
Vo or elk gebie d werd het problee m
onderzocht en werd een toekomstvisie
uitgewerkt, zowel op korte als op lange
termijn.

Gent-Sint-Pieters
18 19

DE STERRE
De site van de Sterre is een grootschalig
gebied dat volledig opgeëist wordt door
gebouwen van de Universiteit Gent. Het
terrein is rondom omgeven door hekkens
en biedt geen meerwaarde aan de buurt. De
oppervlakte van de Sterre is van dezelfde
grootorde als het Citadelpark: waar het
Citadelpark een groen long is voor de buurt
met een duidelijke recreatieve functie,
schermt de Sterre zich volledig af van de
buurt.

De site is een ondoordringbaar terrein.

Fietsers moeten helemaal rond de site
rijden om de andere kant te bereiken. Wij
stellen voor om op korte termijn een fiets-
en wandelpad aan te leggen die de nieuwe
fietstunnel aan het kruispunt van de Sterre
verbindt met de Salamanderstraat. Het
nieuwe pad doorsnijdt één van de bestaande
hoogbouwblokken van campus de Sterre.
Op korte termijn kan het gebouw ingezet
worden als een flexibele, bruisende plek
van creativiteit, waarbij we refereren aan
het tijdelijke initiatief in de oude bibliotheek
van Gent, NEST. Het zou de aanzet kunnen
geven tot een ontwerp op langere termijn. De
oude barakken, die momenteel geen functie
hebben en gelegen zijn aan de nieuwe as,
zouden kunnen gebruikt worden door de
omliggende buurt. Er zou een jeugdlokaal,
sportlokaal, zomerbar,.. kunnen gevestigd
worden. Door deze invullingen zal het gebied
in het centrum geactiveerd worden.

Op lange termijn kan de rest van het gebied

volgen door nieuwe woningen op de site te
introduceren, beginnende aan de kant van
het kruispunt van de Sterre.

Gent-Sint-Pieters
20 21

SCHOONMEERSEN
D e c a m p u s S c h o o n m e e r s e n wo r d t
momenteel uitsluitend bezet door gebouwen
van de un iversi tei t en Hoges choo l.
Het terrein is volledig opgeëist door
de studenten. De restruimte tussen de
gebouwen is groot en hee veel potentieel,
maar wordt weinig benut en is moeilijk
toegankelijk voor de buurt. Daar willen wij
verandering in brengen.

Op korte termijn willen we een duidelijke

doorsteek door het groen van de site. We
leggen een fiets- en voetpad aan dwars door
de site, beginnend aan de Voskenslaan tot
aan de Valentin Vaerwijckweg. Zo creëren
we ook een connectie met het natuurpark
Overmeers. De parking die daar nu aanwezig
is, wordt een ondergrondse parking en de
gewonnen ruimte wordt een uitbreiding
van het aanwezige parkbos. Ook van aan
de fietsweg langs de R4 trekken we een as
tot in het hart van de site, alsook vanaf de
Timichegtunnel onder de spoorweg. Op
deze manier maken we de hele campus veel
toegankelijker voor buitenstaanders.

Op lange termijn creëren we een duidelijke

aankondiging van de campus door een plein
aan te leggen aan de kant van het station.
Vanuit dit plein word je via de aangelegde
paden naar het binnengebied geleid. Hier
zouden we op de rand van het parkbos een
buurt-bibliotheek en -café willen plaatsen
(in het rood weergegeven). Dit zal ervoor
zorgen dat de buurt zich deze site meer kan
toe-eigenen.

Gent-Sint-Pieters
22 23

MILJOENENKWARTIER
Een overblijfsel van de wereldtentoonstelling van
1913 vormt een leegte in het Miljoenenkwartier,
gelegen als een obstakel tussen twee wegen;
waar het andere deel al vorm hee gekregen
en het park goed benut wordt door de buurt.
Een smal, groen perceel waar potentieel is
tot gebruik, maar toch eerder als geïsoleerd
eiland als herinnering aan de tentoonstelling
overblij . Het weet niet goed wat te doen
met haar context en blij dan onaangeraakt
achter.

Ons ontwerpvoorstel voor dit geïsoleerd deel

gaat uit van een heel specifieke aanpak. Er
wordt niet enkel een dwarse weg aangelegd,
de weg functioneert ook als een plein. Het
plein is een vorm van circulatie. Daarbij
voorzien we ook langs de Kortrijksesteenweg
een voetpad, dit moet de dwarse beweging
mogelijk maken, die nu nog ontbrak. We
voorzien een zomerkioskje, dit zorgt ervoor
dat plein ook een verblijfplaats wordt. Ook
kan het tijdens het jaar gebruikt worden
door de buurt als zomerhuis. Verder plaatsen
we verschillende bloemsoorten en kan er
langs het kioskje een moestuin worden
aangebracht, waarvan het kioskje in de
zomer gebruik kan maken.

Door drie eenvoudige elementen aan te

brengen, proberen we dus dit geïsoleerd
deel te (her)activeren. Door minimale
bebouwing en maximale aanleg van plein,
voetpad en gevarieerd groen kunnen we dit
op kort termijn waarmaken.

Gent-Sint-Pieters
24 25

SPOORWEG
Door de aanleg van de wereldtentoonstelling
kreeg het voormalige station Sint-Pieters-
Aa i g e m e e n n i e uwe pl ek , ee n g r oo t
stationsgebouw en een nieuwe naam: Gent-
Sint-Pieters. De spoorlijn is een barrière
in de site. Langs elke kant van de sporen
ontstaat een andere stad . Een continuïteit
in densiteit ontbreekt. Langs de spoorlijn aan
de Burggravenlaan bevindt zich een strook
groen, die zichzelf park zou willen noemen.
Door de vorm en de context wordt het park
echter nauwelijks benut.

Ons ontwerpvoorstel zal deze twee obstakels

aanpakken met één duidelijke daad. Door de
muur die de spoorlijn vormt te doorbreken
creëren we meer ademruimte en een directe
toegang tot het parkje erachter. Op deze
manier wordt het park opnieuw geactiveerd.
Onder de 35 meter diepe spoorlijn zien we
verscheidene buurtactiviteiten ontstaan.
In het rechter deel, vormen zich galerijen,
om de vernauwing van het groen perceel
op te vangen. Achter de galerij bevinden
zich kleinere ruimtes die verhuurd kunnen
worden voor co-workers, winkels, ateliers,…
Vervolgens is er één groot volume dat zich
onder de sporen bevindt, een type hal die
als toneelzaal of verkoopruimte kan gebruikt
worden. Naast deze ruimtes laten we de
andere ruimte volledig doorlaatbaar. Hierdoor
verbreden we visueel de baan en wordt de
bocht vanuit de Kortrijksesteenweg vlotter
gemaakt naar het park. Dit is een open plek
die mogelijkheid biedt voor meer verbinding
tussen de oude stad en het Miljoenenkwartier
en de achterliggende buurten. Hier zien we
foodtrucks, rommelmarkten, buurtmarkten
en véél meer ontstaan.

De grote opening is een infrastructuur op

lange termijn. Deze wordt dan echter ingevuld
door activiteiten en functies die op kortere
termijn kunnen plaatsvinden. Het duurzame
zit in het gebruiken van verloren kostbare
grond onder het treinspoor. Ook sociaal opent
dit (letterlijk) meer deuren onderling tussen
verschillende buurten.

Waar de vorige ingreep in het miljoenenkwartier

meer gericht was op het gebruik op kortere
termijn en op de buurt, maken we hier een
verbinding, met als katalysator de opening
door het treinspoor en zo verder de as volgend
naar het citadelpark. Het draait hier om
verbindingen tussen verschillende typologieën
van groengebruik.
26 H I ER W OON I K G R A AG 27

BEST BEREIKBARE
WONING
Bij het zoeken naar de best bereikbare
woning, d.w.z. de woning die via verschillende
transportmiddelen het vlotst bereikbaar is en
hier goed functioneert, keren we terug naar
het gebied binnen de spoorweg. De woning
staat vlot in verbinding met het centrum
van Gent en ook met de kleine ring zodat
de autosnelweg snel te bereiken valt. Zowel
een cambioverhuur plek en een elektrische
laadpaal zijn vlakbij. In de toekomst is er ook
mogelijkheid om via het water de woning te
bereiken. Het valt op dat we plots terugkeren
naar een gebied binnen de spoorweg terwijl
de grootste problemen die wij ondervinden
buiten de spoorweg liggen. Wilt dit zeggen
dat het historische stadspatroon toch beter
in elkaar zit dan de op-zich-werkende
eilanden? Is het aangenamer wonen
binnen het spoorweggebied dan erbuiten?
Hoe kunnen we van het leefgebied buiten
de spoorweg een aangenamere, vlot
bereikbare en duurzame omgeving maken?
Hierop hebben we een antwoord gezocht
in de voorgaande delen. We vonden vier
probleemgebieden waar zowel opportuniteit
a l s ge mi st e ka n s e n vo o rkom e n : d e
universiteitssites Campus Sterre en Campus
Schoonmeersen, het spoorwegennetwerk
en het Miljoenenkwartier. Met bepaalde
ingrepen op korte en lange termijn bekomen
we een interessantere en duurzamere
leefomgeving.
 M ET HO D E N V A N S T A D S A N A L Y S E E N - O N T W E R P
ACADEMIEJAAR 2018-2019

Katrien Devos, Kaat Janssens, Mathilde Jesiek, Laure Machtelinckx,

Raphaël Roland, Amélie Thomas en Lotte Tonniau