Professional Documents
Culture Documents
Aralin 31 Kontemporaryong Panitikan Tungo Sa Kultu PDF
Aralin 31 Kontemporaryong Panitikan Tungo Sa Kultu PDF
Aralin 31 Kontemporaryong Panitikan Tungo Sa Kultu PDF
Kon Pakikinig
temporaryong Naililipat sa isang graphic organizer ang mga impormasyong
Panitikan
Tungo napakinggan (transkoding)
sa
Kultura at dayagram
Panitikang grap
Popular
grid
Pagsasalita
Nailalahad nang maayos at mabisa ang nalikom na mga datos sa
pananaliksik
Pag-unawa sa Binasa
Nakikilala ang tono ng teksto sa tulong ng mga tiyak na bahagi nito
paksa
layon
tono
pananaw
paraan ng pagkakasulat
pagbubuo ng salita
pagbubuo ng pangungusap
pagtatalata
Pagsulat
Nagagamit ang iba’t ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa
pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood
Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan
Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon
Nababanggit nang wasto ang may-akda, personalidad, organisasyon o
grupo na nagpapatunay sa datos o impormasyong nagbibigay
kredibilidad sa mga kaisipan at opinyong ipinahahayag sa kaniyang
lathalain
Tatas
Nagpapakita ng kaalaman sa pagkakaiba ng pormal at impormal na
Filipino pasalita man o pasulat
Estratehiya sa Pag-aaral
Naipamamalas ang kakayahang maisaayos ang mga impormasyon at
talang nalikom mula sa iba’t ibang lawak ng pag-aaral/pananaliksik
Nailalahad nang maayos at mabisa ang nalikom na mga datos
sa pananaliksik
Nalilikom ang mga impormasyon sa tulong ng mga sanggunian
sa aklatan/internet
Panonood
Nagpapamalas ng kakayahang suriin ang teksto o diskursong
napanood
Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang
napapanahong isyu na may kaugnayan sa napanood
Gabay sa Pagsagot
VI . Yugto ng Pagkatuto
Alamin
Lagyan mo ng tsek (/) ang mga babasahing popular para sa iyo. Pagkatapos,
iayos ang mga ito nang paranggo batay sa naging resulta. Lagyan ng bilang 1-4 ang
bawat kahon. Pinakamataas ang bilang 1 samantalang ang bilang 4 ang
pinakamababa. Gawin sa papel. Gayahin ang format
RANGGONG AYOS
PAHAYAGAN (tabloid)
Mula noon hanggang ngayon, malaki ang ginagampanang papel ng mga balita sa pang-
araw-araw nating pamumuhay. Magmula sa pagbalikwas sa higaan hanggang bago matulog ay
nakatutok tayong mga Pilipino sa nangyayari sa ating paligid. Isa na ang pahayagan bilang
isang uri ng print media ang kailanma’y hindi mamamatay at bahagi na ng ating kultura.
Pansinin ang pagsusuring isinagawa ni William Rodriguez mula sa kaniyang blog sa Sanib-Isip
tungkol sa tabloid.
Tabloid: Isang Pagsusuri
William Rodriguez II
“Sinasabing ang tabloid ay pang masa dahil sa Tagalog ito nakasulat bagama't ilan
dito ay Ingles ang midyum.”
Buhay na buhay pa rin ang industriya ng diyaryo sa bansa dahil sa abot-kaya lang ang
presyo. Ang katibayan nito ay ang dami ng mga tabloid na makikita sa mga bangketa.
Bumebenta pa rin, kahit ang mga balita ay unang lumalabas sa telebisyon at naiulat na rin sa
radyo.May sariling hatak ang nasa print media dahil lahat ay 'di naman naibabalita sa TV at
radyo. Isa pa, hangga't naitatabi ang diyaryo ay may epekto pa rin sa mambabasa ang mga
nilalaman nito.
Iba't iba ang dahilan ng mga tao kung bakit nagbabasa ng diyaryo. Mayroong hanap
talaga ay balita, magbasa ng tsismis, sports, literatura o 'di kaya'y sumagot ng palaisipan.
Pinagsama-sama na yata ang lahat sa diyaryo para magustuhan ng mga tao. Mainam itong
pampalipas-oras kapag walang ginagawa. Sinasabing ang tabloid ay pang masa dahil sa
Filipino ito nakasulat bagama't ilan dito ay Ingles ang midyum. Hindi katulad sa broadsheet
na ang target readers ay Class A at B. "Yun nga lang sa tabloid ay masyadong binibigyang-
diin ang tungkol sa sex at karahasan kaya't tinagurian itong 'sensationalized journalism.'
Bihira lamang maibalita ang magagandang kaganapan sa ating bansa. Ito kaya ay dahil sa
itinuturo ng aklat ng dyornalismo, na ang katangian ng magandang balita ay nasa masamang
balita?
1.
2.
3.
4.
5.
1. Sa iyong palagay, bakit higit na binabasa ng mga tao ang tabloid kaysa sa
broadsheet?
KOMIKS
Ang komiks ay isang grapikong midyum na ang mga salita at larawan ay
ginagamit upang ihatid ang isang salaysay o kuwento. Maaaring maglaman ang komiks
ng kaunting diyalogo sapagkat binubuo ito ng isa o higit pang mga larawan, na
maaaring maglarawan o maghambing ng pagkakaiba ng teksto upang higit na
makaapekto nang may lalim. Bagaman palagiang paksang katatawanan ang komiks, sa
kasaysayan, lumawak na ang sakop ng anyo ng sining na ito na kinabibilangan ng lahat
ng mga uri (genre), hinahayaan ang mga artistang tuklasin ang kanilang sariling
ekspresyon.
Narito ang isang halimbawa ng komiks at ang mga bahagi nito.
Kuwadro- Naglalaman
ng isang tagpo sa Pamagat ng
kuwento (frame) kuwento
Lobo ng usapan-
Isinulat ni Carlo J. Pinagsusulatan ng usapan ng
Caparas. Mula sa mga tauhan; may iba’t ibang
Komiklopedia.wordpress. anyo ito batay sa
inilalarawan ng dibuhista.
com.
Lumikha sila ng mga bagay mula sa wala. Gumawa ng mahika. Pinagkabit-kabit ang
mga elemento. At kahit walang teleskopyo ay ginalugad nila ultimong tuldok sa
kalawakan, ipinakita na bukod sa ating mundo ay may iba pang mundo, at may iba pa
palang uri ng mga nilalang. Maraming bata ang lumaki kasabay ng komiks at baon nila
ang tapang ng mga super karakter na lumalaban sa mga hamon ng buhay. Maraming
pinaligaya ang komiks, maraming binigyan ng pag-asa, maraming pinaibig.
Mga larawan mula sa
Philippine Online
Chronicles
nga kay Prof. Joey Baquiran ng UP, sa PASKO SA KOMIKS. “Hindi mamamatay ang
komiks dahil may kakanyahan ito. Ang katangiang biswal at teksto. Isang
Pilipino ay may mga mata para makakita at bibig para makabasa-- magpapatuloy ang
eksistensiya ng komiks.”
Isang araw,
ipinakita at
ikinuwento ng
lola ni Cyrus
ang mga
sumikat na
komiks noon
na siya ang isa
sa mga
dibuhista nito.
2. Mabisa bang midyum ang komiks upang mailarawan ang kultura, tradisyon at
ang kasalukuyang kalagayan ng isang lipunan?
Pamagat:_______________________________________
KONGKLUSYON
____________________________________________________________
____________________________________________________________
_
____________________________________________________________
Mga Gabay na Tanong ____
____________________________________________________________
____
1. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng tabloid, komiks, at magasin sa isa’t
____________________________________________________________
isa? ____
____________________________________________________________
2. Sa iyong palagay, paano nakatutulong
____ ang mga babasahing ito sa pag-unlad
ng iyong pagkatao at sa lipunang iyong ginagalawan?
Narito ang isang halimbawa ng KISLAP ni Abdon Balde Jr. na umabot sa 116
na salita.
SKYFAKES
Eros Atalia
(Sangguniin ang aklat na “WAG LANG DI MAKARAOS” na inilathala ng Visual
Print Enterprises upang mabasa ang kabuuan ng dagling katha)
Mga
Unang
Katawaga
n
KONTEMPORARYON
G DAGLI
Internasiyonal
na Pag-aaral na Lokal na Pag-
Naisagawa aaral na
Tungkol sa Dagli Naisagawa
Tungkol sa Dagli
Paano Nagkakatulad?
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
Paano Nagkaiba?
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
3. Sa tulong ng T-Chart, ibigay ang mga kaisipang taglay ng bawat akda at iugnay
ito batay sa mga nangyayari sa sarili, pamilya, pamayanan, lipunan, at daigdig.
Gayahin ang pormat sa sagutang papel.
HAHAMAKIN ANG LAHAT SKYFAKES
Abdon M. Balde Jr. EROS ATALIA
Kaisipan: Kaisipan:
1. sarili: 1. sarili:
2. pamilya: 2. pamilya:
3. pamayanan: 3. pamayanan:
4. lipunan: 4. lipunan:
5. daigdig: 5. daigdig:
3-2-1 CHART
3. Mga Natuklasan
6. Pansinin ang paggamit ng mga salita ng dalawang manunulat, Ano ang kapuna-
puna sa paggamit nila ng wika sa kanilang akda?
7. Magbigay ng mga tiyak na patunay mula sa akda tungkol sa paggamit nila ng
wika. Sino ang gumamit ng pormal, di- pormal at balbal na wika?
iba pang talangka sa kanilang baryo. Madalas lamang siyang natatanawan sa kaniyang
ang nagkainteres na usyosohin kung ano ang ginagawa ni Mokong Talangka. Mula sa
batang talangka nang marinig niyang tila may kausap si Mokong Talangka.
sapagkat ang kausap ni Mokong ay ang mismo nitong sarili habang nakaharap sa
salamin. At ang lalong ikinagimbal ng batang talangka ay nang makita nito ang
ng batang talangka. Nagtaasan ang kilay ng mga purok lider na talangka sa baryo.
Nagtawanan naman ang mga istambay na talangka sa kakaibang paraan ng paglakad ni
Mokong Talangka.
usapan dito sa ating baryo. Parati lamang kaharap ang kaniyang mga aklat,” wika ng
talangka.
Mokong Talangka. Tila patungo ito sa kanilang kinaroroonan. Nagulat ang karamihan
“ Oo! Eh ano naman sa iyo ngayon kung ikaw ang pinag-uusapan namin?”
“Nais kong linawin ang kumakalat na masamang mga balita laban sa akin. Ako’y
bahay, ito ay dahil sa nais kong buhayin ang mga letra sa aking mga naisusulat.
Naniniwala ako na walang saysay ang isang panulat kung hindi ito maririnig at
maiparirinig. Natuwa naman ako dahil may isa sa inyo dito ang nagkaroon ng interes
sa aking mga ginagawa. Marahil siya ang nagbalita sa inyo nito. Tungkol naman sa
lamang ibig na umayon sa lakad na patagilid. Batid ko na mauunawaan n’yo rin ako
Talangka.
Saglit na natulala ang karamihan. Muling bumalik si Mokong Talangka sa
kanyang bahay. Nabuhayan na lamang ang mga talangka nang maipinid na ni Mokong
“Hu, ang akala mo’y kung sinong marunong. Siya lang ang magaling. Siya lang
Walang may interes sa kaniyang mga ginagawa kundi ang sarili niya lamang,” inis na
bigla ni Mokong na paano naging lider ang mga ito gayong walang kakayahang mag-
isip para sa kanilang sarili, paano pa kaya ang kanilang mga nasasakupan?
bahay ni Mokong, nagulat si Tikang dahil mula sa kanyang likuran ay may kung sino
mesa ang mga magasin at pahayagan. Kapansin-pansin din ang nakasubong papel sa
“Maaari mong hawakan at basahin ang nakikita mong mga aklat. Ang maiibigan
“Talaga po!” Ang bait n’yo pala. Akala ko po kasi ay salbahe kayo dahil wala
huwag daw po kaming lalapit sa bahay ninyo dahil nababaliw na po raw kayo.” Sunod-
subalit paano ako makikitungo sa kanila kung ako naman ay hindi nila nauunawaan?
ako ng mga mungkahi tungo sa pag-unlad ng buhay ng mga kababaryo natin. Ngunit,
ano ang naging reaksiyon nila sa nais kong mga pagbabago? Kabaliwan daw at nalalayo
sa katotohanan ang aking mga ipinagsasasabi. Magmula noon, hindi na ako lumahok sa
anumang pagtitipon at
pulong na ipinatatawag sa baryo natin. Namuhay akong mag-isa kapiling ang mga
naiisip kong magiging solusyon sa krisis at matagal na problema nating mga talangka
“ Isa na lamang po, bakit po paharap ang inyong paraan ng paglalakad?” pag-
uusisa ni Tikang.
sa asal nating mga talangka. Dahil sa iisang paraan ng paglalakad natin, nagkakaroon
ng hilahan kapag may dumarating na panganib sa ating baryo. At kung may nauuna
ginagawa nila, hinihila. Ayaw ko nang ganoong kultura. Kaya magmula noon ay pinag-
aralan ko ang lumakad nang paharap at hindi patagilid.” Dugtong ni Mokong Talangka.
nababaliw na si Mokong. Dahil sa sinabi ni Tikang, nag-init ang ulo ng ama nito at
agad na pinulong ang ibang kasamahang talangka. Nilusob nila ang bahay ni Mokong.
“Walang kahihiyan ang Mokong na iyan. Nilalason ang isip ng anak ko.
“Mga kasama, nariyan na ang mga taong nananalakab. Takbo!” Sigaw ng isang
purok lider.
ang iba. Laking tuwa ng mga mananalakab sapagkat napakarami nilang nahuling
nangyari sa ibang kasama. Mula sa kalayuan ay may narinig siyang pamilyar na tinig,
isang kababaryo niyang talangka ang umiiyak. Si Tikang. Agad niyang tinungo ang
sa ating baryo. Isang henerasyon na may busilak na kalooban na walang halong inggit
Alam mo ba…
Sa araling ito, bibigyang halaga ang pagtalakay sa promal, di-pormal, at balbal na antas
ng wika.
ANTAS NG WIKA
Nahahati ang antas ng wika sa dalawa: Pormal at Di-pormal at sa loob ng
bawat isa ay may iba pang antas. Sa Pormal, nariyan ang pambansa, pampanitikan at
Teknikal. Samantala ang mga Di-pormal naman ay lalawiganin, kolokyal at balbal.
Sa araling ito, nagbigay tuon ang sumusunod: Ang Pormal, Di pormal at ang
Balbal
1. Pormal – Wikang ginagamit sa mga seryosong publikasyon, tulad ng mga aklat, mga
panulat na akademiko o teknikal, at mga sanaysay sa mga
paaralan. Ito ay impersonal, obhetibo, eksakto, at tiyak. Ito ay gumagamit ng
bokabularyong mas komplikado kaysa sa ginagamit sa pang-araw-araw na
usapan. Gumagamit din ito ng mga pangungusap na binubuo ayon sa mga
panuntunang gramatikal.
2. Di-Pormal – Wikang ginagamit ng karamihang tao araw-araw. Simple lang ang
bokabularyo nito at ang mga pangungusap nito ay maiigsi lamang. Tinatanggap dito
ang tonong kumberseysyonal at ang paggamit ng mga
panghalip na “ako” at “mo.” Hindi ito mahigpit sa tamang paggamit ng din- rin, daw-
raw, kaunti-konti, atbp. Ang mga artikulo at kolum sa mga diyaryo na parang
nakikipag-usap lamang sa mambabasa ay kadalasang gumagamit ng mga wikang di-
pormal. Ito rin ang mga wikang ginagamit sa pagsulat sa mga kaibigan.
Halimbawa nito ay ang salitang balbal tumutukoy sa kataga o pariralang likha
o hiram sa ibang wika na karaniwang ginagamit ng mga mababa ang katayuan sa
buhay. Kung ito’y hiram, binabago ang anyo nito upang maiakma sa paggamit.
Pagnilayan at Unawain
makita ang nagtatayugang mga gusali. Gusto niyang malakaran ang naglalakihang mall.
kalat.”
ko eh.”
kaniyang tiyuhin.
na sila.”
tayo.
pamangkin ko.”
BOYET: “Anong sinasabi ng babae tiyo? Bakit ganoon ang ayos ng kanilang
pananamit?”
Boyet.
TIYO: Matagal ko nang binabalak na umuwi subalit naririto ang trabaho ko,
1. Magkaisa ang buong klase kung ano ang magiging pamagat ng inyong
literary folio. Kasama na rito ang napagkasunduang logo, konsepto ng
pabalat ng aklat at kinakailangang mga larawan.
Halimbawa:
Mataas na Paaralang Neptali A. Gonzales
Lungsod ng Mandaluyong
KALSADA-PASADA
(Mga Akdang Napulot sa Kalsada)
3. Kinakailangang makita rin ang Talaan ng Nilalaman bago ang koleksiyon ng mga
akdang pampanitikan na isinulat ng bawat isa. Sikaping mauri ang bawat isa sa
bahaging ito upang madaling makita ng mambabasa kung tula, maikling kuwento, dula
at iba pang akdang pampanitikan.
Ilipat
Mga Pamantayan 5 4 3 2 1
A. Malikhain
B. Kaisahan (pagkakaugnay-ugnay ng mga
pangungusap)
C. Makatotohanan (Sumasalamin sa lipunang
ginagalawan)
D. Pormal at responsable ang gamit ng wika
E. Kawastuhan (Wasto ang gamit ng mga salita at
bantas)
LEYENDA
20 – 25………………………………………………... Napakahusay
15 – 20 ………………………………………………. Mahusay
10 – 15 ………………………………………………. Katamtamang
Husay
5 – 10 ………………………………………………. Hindi mahusay
0 – 5 ……………………………………………….. Nangangailangan
ng rebisyon