See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/269463217

‫ ﻛﺘﺎب ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻓﻰ ﻋﻠﻢ اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻴﺔ اﻟﺤﻴﻮﻳﺔ واﻟﺠﻴﻨﻮﻣﻴﺔ‬- ‫اﻟﻤﻘﺪﻣﺔ‬

Chapter · January 2013

DOI: 10.13140/2.1.3735.7129

CITATIONS READS

0 4,672

1 author:

Ahmed Mansour Alzohairy

Zagazig University
340 PUBLICATIONS   571 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

PhD Thesis Classification of X_ray Images of Human Body Bones and their Fractures View project

H3ABioNet View project

All content following this page was uploaded by Ahmed Mansour Alzohairy on 13 December 2014.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 ‫مزبة ٍقذٍخ ف‪ ٚ‬اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ٗاىغ‪ٍْٞ٘ٞ‬خ د‪/‬أؽَذ ٍْص٘س اىضٕ‪ٞ‬ش‪ٙ‬‬

‫أسبسيبت علم المعلومبتية الحيوية والجينومية‬

‫مقذمة‬
‫عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ٕ٘ عيٌ ‪ٝ‬سزخذً اىؾبست األى‪ٗ ٚ‬اىجرشاٍظ ٗق٘اعرذ اىج‪ٞ‬بّربد‬
‫ىؾررو ٗحررشػ ٗر سرر‪ٞ‬ش اىعذ‪ٝ‬ررذ ٍررِ اىزسرربيةد اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬ررخ ٗ‪ٝ‬زعبٍررو ٕررزا اىعيررٌ ٍ ر ٍغَ٘عررخ‬
‫اىج‪ٞ‬بّبد اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬رخ اىٖبليرخ اىْبرغرخ ٍرِ اىَشرشٗعبد اىعيَ‪ٞ‬رخ اىنج‪ٞ‬رشح ٍضرو ٍشرشٗج اىغ‪ْٞ‬رً٘‬
‫اىجشررش‪٘ٝٗ . ٙ‬عررذ ٍغرربى‪ ِٞ‬مج‪ٞ‬ررش‪ٍ ِٝ‬ررِ اىعيررً٘ اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬ررخ ‪ٝ‬سررزخذً ف‪َٖٞ‬ررب عيررٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬ررخ‬
‫اىؾ‪ٝ٘ٞ‬رررخ ثشرررنو أسبسررر‪ٍٗ ٚ‬زضا‪ٝ‬رررذ َٕٗرررب عيرررٌ اىغ‪ٍْٞ٘ٞ‬رررخ ‪( Genomics‬دساسرررخ اىزشم‪ٞ‬رررت‬
‫ٗاى٘ظ‪ ٞ‬خ ىيَغَ٘ج اىني‪ ٚ‬ىغ‪ْٞ‬بد اىنبلِ اىؾ‪ٗ )ٚ‬عيٌ اىجشٗر‪ٍٞ٘ٞ‬خ ‪( Proteomics‬دساسرخ‬
‫اىزشم‪ٞ‬ت ٗاى٘ظ‪ ٞ‬خ ىيَغَ٘ج اىني‪ ٚ‬ىجشٗر‪ْٞ‬بد اىنبلِ اىؾ‪)ٚ‬‬

‫ٗ‪ٝ‬عررشا اىغ‪ْٞ‬ررً٘ ثمّررخ ٍغَ٘عررخ ٍررِ رزبثعرربد ‪ DNA‬اىزرر‪ ٜ‬رنررُ٘ اىزشم‪ٞ‬ررت اىرر٘ساص‪ٚ‬‬
‫ىينبلِ اىؾ‪ ٗ ٚ‬اىز‪ ٜ‬رْزقو ٍِ ع‪ٞ‬و ألخش ٗرشَو ٕزٓ اىززبثعبد مو اىغ‪ْٞ‬بد (اى٘ؽذح اى٘ظ‪ٞ ٞ‬خ‬
‫ٗاىطج‪ٞ‬ع‪ٞ‬خ ىَبدح اى٘ساصخ اىَْزقيخ ٍِ األة إى‪ ٜ‬األثْبء) ٗاىغض‪ٝ‬ئبد األخش‪ ٙ‬اىَْس٘خخ ٗاىغ‪ٞ‬ش‬
‫ٍش ر شٓ ‪ٗ .‬عيرر‪ ٜ‬اىغبّررت األخررش ‪ٝ‬شرر‪ٞ‬ش عيررٌ اىجشٗر‪ٍٞ٘ٞ‬ررخ إىرر‪ ٜ‬رؾي‪ٞ‬ررو اىَغَ٘عررخ اىنبٍيررخ ٍررِ‬
‫ثشٗر‪ْٞ‬بد اىنبلِ اىؾ‪ٗ ٚ‬اىذساسخ اىنبٍيخ ىيزشم‪ٞ‬ت ٗاى٘ظ‪ ٞ‬خ داخو اىنبلِ‪.‬‬

‫ثبألظبفخ اى‪ ٚ‬رىل فإُ عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ‪ٝ‬سزخذً ف‪ ٜ‬فشٗج مض‪ٞ‬شح ٍِ عيٌ اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٜ‬‬
‫ٍضو عيٌ خشالػ اىزَض‪ٞ‬و اىغزال‪ ٗ ٜ‬حجنبد األرصبه اىخي٘‪ٝ‬خ ٗ اىز بعالد اىج‪٘ٞ‬م‪َٞٞ‬بل‪ٞ‬خ‬
‫ٗغ‪ٞ‬شٕب ‪ٗ .‬رٖذا مو ٕزٓ اىْ٘اؽ‪ ٜ‬اىٖبٍخ ف‪ ٜ‬عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ إى‪ ٜ‬فٌٖ األّظَخ‬
‫اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ اىَعقذح ‪.‬‬

‫ٗقذ أد‪ ٙ‬اىز٘س اىنج‪ٞ‬ش ف‪ٍ ٚ‬غبه اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ اى‪ ٚ‬أسرجبغرٔ ثَغَ٘عرخ مج‪ٞ‬رشح‬
‫ٍِ اىعيً٘ األخش‪ ٙ‬ف‪ٍ ٚ‬ؾ‪ٞ‬ػ اىنبلِ اىؾر‪ٗ ٚ‬ى‪ْٞ‬رزظ ٍرب ‪ٝ‬سرَ‪ ٚ‬ثبىْظربً اىج‪٘ٞ‬ىر٘ع‪ ٜ‬اىَزنبٍرو "‬
‫‪ "System biology‬ؽ‪ٞ‬ش أُ اىْظبً اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ ٜ‬اىَزنبٍو ‪ٝ‬عزجش ٗس‪ٞ‬يخ ىؾو ٗر س‪ٞ‬ش اىعذ‪ٝ‬رذ‬
‫اىزسرربيةد اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬ررخ اىَعقررذح ٕٗر٘ ‪ٝ‬زنررُ٘ ٍررِ اّررذٍبط عيررٌ اىغ‪ٍْٞ٘ٞ‬ررخ ٗعيررٌ اىجشٗر‪ٍ٘ٞ‬رربد‬
‫ٗعيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ٗاىعذ‪ٝ‬ذ ٍِ اىعيً٘ األخش‪ ٙ‬اىَزعيقخ ثٖب ٗرىل ىششػ ٗر س‪ٞ‬ش م‪ٞ ٞ‬خ‬
‫عَرررو اىَسررربس اىؾ‪ٞ‬ررر٘‪ ٛ‬فررر‪ ٜ‬اىخي‪ٞ‬رررخ ٗ اىزعرررشا عيررر‪ ٜ‬م‪ٞ ٞ‬رررخ ر بعرررو اىغ‪ْٞ‬ررربد ٗاىجشٗر‪ْٞ‬ررربد‬
‫ٗاىعْبصش اةخش‪ ٙ‬اىذاخي‪ٞ‬خ ٗاىخبسع‪ٞ‬خ اىَشرجطخ ثبىَسبس اىؾ‪ ٍ ٛ٘ٞ‬ثععٖب اىجعط ٍٗر‬
‫اىج‪ٞ‬ئخ اىَؾ‪ٞ‬طخ‪ .‬مَب ‪ٝ‬ظٖش ف‪ ٚ‬اىشنو ‪1‬‬

‫كتبة مقذمة في المعلومبتية الحيوية والجينومية د‪/‬أحمذ منصور الزهيزى‬ ‫‪1‬‬

‫‪ISBN: 978-977-281-509-7‬‬ ‫داس اىْشش‪ /‬اىَنزجخ األمبد‪َٞٝ‬خ – اىذق‪ ٚ‬اىقبٕشح‬
 ‫مزبة ٍقذٍخ ف‪ ٚ‬اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ٗاىغ‪ٍْٞ٘ٞ‬خ د‪/‬أؽَذ ٍْص٘س اىضٕ‪ٞ‬ش‪ٙ‬‬

‫الجزيئبت الخلوية‬
‫الجيئة‬

‫الطجيت‬
‫الـذنب ‪DNA‬‬

‫الكبئن الحي‬
‫الـزنب ‪RNA‬‬

‫الخلية‬
‫الجزوتينبت‬

‫شجكبت األتصبل الخلوية‬

‫انظككلو ال اك ك ا‬ ‫احك ك‬ ‫ك‬ ‫ش ك ‪ :1‬صك ك تو ح ا ككج ال اك ك اعلمل ك ل ككي اككو الاا للح ك ك ا‬
‫ل تو لي ااا و ال ا ا‬ ‫ا لال‬ ‫الحكلل ( ‪ )System biology‬اح حشحل‬

‫كتبة مقذمة في المعلومبتية الحيوية والجينومية د‪/‬أحمذ منصور الزهيزى‬ ‫‪2‬‬

‫‪ISBN: 978-977-281-509-7‬‬ ‫داس اىْشش‪ /‬اىَنزجخ األمبد‪َٞٝ‬خ – اىذق‪ ٚ‬اىقبٕشح‬
 ‫مزبة ٍقذٍخ ف‪ ٚ‬اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ٗاىغ‪ٍْٞ٘ٞ‬خ د‪/‬أؽَذ ٍْص٘س اىضٕ‪ٞ‬ش‪ٙ‬‬

‫نجذه تبريخية عن علم المعلومبتية الحيوية‪-:‬‬

‫حررٖذد رسررع‪ْٞ‬بد اىقررشُ اىعشررش‪ِٝ‬د رقرذوٍب ً ق٘‪ٝ‬رب ً فرر‪ ٜ‬عيررً٘ اى٘ساصررخ ٗاىغ‪ْٞ‬رربدد خص٘صرب ً فرر‪ٜ‬‬
‫بىزعشا عي‪ ٚ‬اىزشم‪ٞ‬ت اىر٘ساص‪ ٜ‬ىعرذد ٍرِ اىنبلْربد اىؾ‪ٞ‬ورخد ٍضرو اىخَ‪ٞ‬رشح‬ ‫اىَشبس‪ ٝ‬اىخبصخ ث و‬
‫ٗر٘عذ ٕزٓ اىغٖ٘د ثبىنشف عِ اىزشم‪ٞ‬جخ اى٘ساص‪ٞ‬خ (اىغ‪ْٞٞ‬خ)‬ ‫ٗاى مس ٗرثبثخ اى بمٖخ ٗغ‪ٞ‬شٕب‪ .‬و‬
‫ىالّسبُ‪ٗ .‬ثذ‪ ٜٖٝ‬اُ ريل اةّغبصاد ٗىوذد مَ‪ٞ‬خ مج‪ٞ‬شح ٍِ اىَعشفرخ ٗ اىَعيٍ٘ربد اىَزطر٘سح‬
‫ف‪ٍ ٜ‬غبه عيٌ اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬ربد رعرَْذ ٍعشفرخ اىخش‪ٝ‬طرخ اىغ‪ْٞٞ‬رخ ىنض‪ٞ‬رش ٍرِ اىنبلْربد اىَخزي رخد‬
‫ٗاىَشمجبد اىجشٗر‪ْٞٞ‬خ اىْبرغخ ٍِ اىغ‪ْٞ‬بد اىَخزي خ ٗاىز بعرو ث‪ْٖٞ‬رب ٍٗرب ‪ْٝ‬زغرٔ رىرل اىز بعرو‬
‫ٍِ ثشٗر‪ْٞ‬بد أسبس‪ٞ‬خ ٗاّض‪َٝ‬بد ٗغ‪ٞ‬شٕب‬

‫مَب رَرذ دساسرخ األّض‪َٝ‬ربد اىَسروٗىخ عرِ قرشاءح اىشر شح اى٘ساص‪ٞ‬رخ ٗاىزعبٍرو ٍر ٍعط‪ٞ‬برٖرب‬
‫ثَض‪ٝ‬ذ ٍِ اىز ص‪ٞ‬ود ثَب ف‪ ٜ‬رىل ّسخ اىَعيٍ٘بد اىز‪ ٜ‬رؾَيٖب ريل اىش شح اىؾ‪ٞ‬وخ ٗاى ش‪ٝ‬ذح ٍرِ‬
‫ّ٘عٖررب‪ٗ .‬ثررزاد اسررزطبج اىعيَرربء اىزعر ورشا عيرر‪ ٚ‬ريررل اىَعيٍ٘رربد اىزرر‪ ٜ‬رتؾ رذود رشم‪ٞ‬ررت اىغسررٌ‬
‫ٗغج‪ٞ‬عخ عَئ ّٗسق َّ٘ٓ‪ٕٗ .‬نزاد أدود ريل اىزط٘ساد إى‪ّ َّ٘ ٚ‬ر٘ع‪ ٜ‬فر‪ٍ ٜ‬عيٍ٘ربد اىجشرش‬
‫عِ اىظ٘إش اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ ٗرشام‪ٞ‬جٖب ٗآى‪ٞ‬برٖب‪ .‬ىزىل ظٖشد اىؾبعخ اىر‪ ٚ‬ؽ رع ٕرزٓ اىَعيٍ٘ربد‬
‫ف‪ ٜ‬ق٘اعذ ث‪ٞ‬بّبد ث‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ ‪ٗ Biological Databases‬اىز‪ ٚ‬قذ ‪ٝ‬زرشاٗػ عرذدٕب ثر‪055 ِٞ‬‬
‫ٗ‪ 1555‬قبعرررذح ؽزررر‪ ٚ‬األُ ٗرزضا‪ٝ‬رررذ ٕرررزٓ اىق٘اعرررذ ٍررر ٍرررشٗس اى٘قرررذ ٗص‪ٝ‬ررربدح األثؾررربس‬
‫ٗاىَعيٍ٘بد مَب ى٘ؽع أّذٍبط اىعذ‪ٝ‬ذ ٍرِ ق٘اعرذ اىج‪ٞ‬بّربد اىَزشربثٖخ ىيزسرٖ‪ٞ‬و عير‪ ٚ‬اىجبؽرش‪.‬‬
‫فَضال ق٘اعذ اىج‪ٞ‬بّبد اىغ‪ْٞٞ‬خ اىخبصخ ثنبلِ ٍب ر٘ظ فر‪ٍ ٚ‬ؾزر٘‪ ٙ‬اىنزشّٗر‪ ٚ‬رسرَ‪« ٚ‬ثْرل‬
‫اىغ‪ْٞ‬رربد» ‪ٗ GENE BANK‬رخرزص ثؾ ررع اىَعيٍ٘رربد عررِ رشم‪ٞ‬ررت ٗرزبثعرربد اىغ‪ْٞ‬ربد‬
‫اى٘ساص‪ٞ‬خ ىينبلْبد ىٖزا اىنبلِ ‪ٗ .‬غبىجب ٍب ّغذ ٕزٓ اىجْ٘ك اىغ‪ْٞٞ‬خ ىينبلْربد اىَخزي رخ ٍشرجطرخ‬
‫ٍ ثععٖب ٍٗ ق٘اعذ اىج‪ٞ‬بّبد اىجشٗر‪ْٞٞ‬رخ ىرْ ا اىنبلْربد ثبألظربفخ اىر‪ ٚ‬ثعرط اىَعيٍ٘ربد‬
‫اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ األخش‪ٗ .ٙ‬أد‪ ٙ‬اىزضا‪ٝ‬ذ اىنَ‪ٗ ٜ‬اىْ٘ع‪ ٚ‬ىيَعيٍ٘بد اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ إى‪ ٚ‬رطر٘‪ٝ‬ش ؽقر٘ه‬
‫عيَ‪ٞ‬خ أخش‪ٙ‬د خص٘صب ً اىطج‪ٞ‬خ ٍْٖب‪.‬‬

‫ٗرشع ثذا‪ٝ‬خ أسزخذاً عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ إى‪ ٜ‬اىعبىَرخ "ٍبسعش‪ٝ‬رذ دا‪ٕ ٛ‬ر٘ا"‬
‫ف‪ ٜ‬عبً ‪ 1691‬ؽ‪ٞ‬ش قبٍذ ٕزٓ اىعبىَخ ثعَو خش‪ٝ‬طخ ٗمزبى٘ط ىيززبثعربد اىجشٗرْ‪ٞ‬رخ ر٘ظرؼ‬
‫ف‪ ٔٞ‬رشم‪ٞ‬ت ٗرزبث ٍغَ٘عخ ٍِ اىجشٗر‪ْٞ‬ربد اى ‪ٞ‬شٗسر‪ٞ‬خ‪ٗ .‬قرذ سربعذ رىرل عير‪ ٚ‬عَرو ثشّربٍظ‬
‫ؽ٘سج‪ ٚ‬ىيجؾش عِ ٍْبغق اىزشبثٔ ٗاألخزالا ث‪ ِٞ‬اىززبثعربد اىغ‪ْٞٞ‬رخ ٗاىجشٗر‪ْٞٞ‬رخ اىَخزي رخ‬
‫ٗرعررذ ٕررزٓ اىخطرر٘ح ٍررِ إٔررٌ اىخطرر٘اد اىجرربسصح فرر‪ ٜ‬رطرر٘س عيررٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬ررخ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬ررخ‪ .‬ؽ‪ٞ‬ررش‬
‫اسزخذً اىعيَبء ف‪ٕ ٜ‬زٓ اىذساسخ أٗه ثشاٍظ ثؾض‪ ٚ‬ىينشف عِ رشبثٔ اىززبثعبد ٗاىز‪ ٙ‬أغيق‬
‫عي‪ ٔٞ‬أسٌ اىـ ‪ٗ FASTP‬ثزىل رٌ ر٘ظ‪ٞ‬ؼ أُ رزبث اىغ‪ ًْ٘ٞ‬اى ‪ٞ‬شٗس‪ ٜ‬اىَسجت ىيسشغبُ ‪V-‬‬
‫‪ٍ sis‬شررربثٔ عرررذا ىززررربث ىيغررر‪ PDGF ِٞ‬اىخيررر٘‪ٗ ٛ‬صٗدد ٕرررزٓ اىْز‪ٞ‬غرررخ عيَررربء اىج‪٘ٞ‬ىررر٘ع‪ٜ‬‬
‫ثَعيٍ٘بد مض‪ٞ‬شح عِ م‪ ٞ‬خ رسجت ٕزا اىززبث اى ‪ٞ‬شٗس‪ ٜ‬ف‪ ٚ‬اؽرذاس اىسرشغبُ‪ٗ .‬قرذ ّشرش ٕرزا‬
‫اىجؾررش فرر‪ ٚ‬عرربً ‪ 1696‬فرر‪ ٚ‬دٗس‪ٝ‬ررخ عيَ‪ٞ‬ررخ حررٖ‪ٞ‬شح ٗاىَعشٗفررخ ثمسررٌ ‪(Scientific‬‬
‫)‪.American‬‬

‫ٗ‪ٝ‬عذ ٍششٗج اىغ‪ ًْ٘ٞ‬اىجشش‪ ٍِ (Human genome project) ٛ‬أمجش ٗ اّغؼ‬

‫اىَششٗعبد اىعيَ‪ٞ‬خ اىز‪ ٚ‬أسزخذٍذ عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ثنضبفخ‪ ٍِٗ .‬اىغذ‪ٝ‬ش ثبىزمش أُ‬
‫أٗه اىغ‪ٍْ٘ٞ‬بد اىز‪ ٜ‬رٌ اىزعشا عي‪ ٚ‬رزبثعٖب مبّذ ٍِ اى ‪ٞ‬شٗسبد ٕٗ٘ فبط ‪ٗ MS2‬مزىل‬
‫ع‪ ًْ٘ٞ‬اىجنزش‪ٝ‬ب اىَسججخ ٍشض األّ يّ٘ضا‪ٝٗ .‬ضٗد عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ اىعيَبء ثبىجشاٍظ‬
‫كتبة مقذمة في المعلومبتية الحيوية والجينومية د‪/‬أحمذ منصور الزهيزى‬ ‫‪3‬‬
‫‪ISBN: 978-977-281-509-7‬‬ ‫داس اىْشش‪ /‬اىَنزجخ األمبد‪َٞٝ‬خ – اىذق‪ ٚ‬اىقبٕشح‬
 ‫مزبة ٍقذٍخ ف‪ ٚ‬اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ٗاىغ‪ٍْٞ٘ٞ‬خ د‪/‬أؽَذ ٍْص٘س اىضٕ‪ٞ‬ش‪ٙ‬‬

‫اىسٖيخ ٗاىَ‪ٞ‬سشح ىزؾي‪ٞ‬و اىج‪ٞ‬بّبد اىعخَخ ٗاىز‪ ٜ‬رعزجشاألُ ٗس‪ٞ‬يخ أسبس‪ٞ‬خ ىؾو اىنض‪ٞ‬ش ٍِ‬
‫اىَشبمو اىعيَ‪ٞ‬خ اىغذ‪ٝ‬ذح ‪.‬مَب ‪ٝ‬عزجش عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ عيٌ ؽ‪ٍ ٛ٘ٞ‬ض‪ٞ‬ش ٗ‪ٝ‬عجشعِ‬
‫غش‪ٝ‬قخ ؽذ‪ٝ‬ضخ ىيز ن‪ٞ‬ش ف‪ ٚ‬اىَشبمو اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ ٗاىز‪ ٚ‬س٘ا ‪ٝ‬ق٘د رط٘س اىؾبست األى‪ ٚ‬ف‪ٖٞ‬ب‬
‫امزشبفبد ث‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ مج‪ٞ‬شح‪ .‬أُ ٍعشفخ ثشاٍظ اىؾبست األى‪ٗ ٚ‬ق٘اعذ اىج‪ٞ‬بّبد اىخبصخ‬
‫ثبىعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ أصجؾذ عضء ة‪ٝ‬زغضء ٍِ اىعَو اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ ٚ‬اىؾذ‪ٝ‬ش ٗىنو ٍِ ‪ٝ‬عَو‬
‫ف‪ ٚ‬رىل اىَغبه ف‪ ٚ‬اىقشُ اىؾبد‪ٗ ٙ‬اىعشش‪.ِٝ‬‬

‫المعلومبت الجيولوجية‬
‫شفزات أحبدية للتتبثعبت‬ ‫(تتبثعبت دنب ‪ ,‬رنب ‪ ,‬ثزوتين‬
‫الجيولوجية‬ ‫‪ ....‬الخ)‬

‫الال للت ال ا ا‬ ‫ل ي أسحخم و ا لسب ف ح ا‬ ‫حا‬ ‫ش ‪ :2‬ش‬

‫ٗ‪ٝ‬قً٘ عيٌ اىَعيٍ٘بر‪ٞ‬خ اىؾ‪ٝ٘ٞ‬خ ثؾو اىَشبمو اىج‪٘ٞ‬ى٘ع‪ٞ‬خ اىٖبٍخ ٗاىز‪ ٜ‬رشَو فٌٖ‬
‫اةسرجبغ ث‪ ِٞ‬اىزشم‪ٞ‬ت اىغ‪ٗ ْٜٞ‬اىشنو اىَظٖش‪ ٛ‬ىألٍشاض اىجشش‪ٝ‬خ ٗمزىل فٌٖ اىعالقخ ث‪ِٞ‬‬
‫رشم‪ٞ‬ت ٗٗظ‪ ٞ‬خ اىجشٗر‪ْٞ‬بد‬

‫او‬ ‫املج ل ي ا و ال ا ا‬ ‫ا‬ ‫ش ‪ :3‬اج تسو حخ ا االفه و االو االاا للح‬

‫ا لسب‬

‫كتبة مقذمة في المعلومبتية الحيوية والجينومية د‪/‬أحمذ منصور الزهيزى‬ ‫‪4‬‬

‫‪ISBN: 978-977-281-509-7‬‬ ‫داس اىْشش‪ /‬اىَنزجخ األمبد‪َٞٝ‬خ – اىذق‪ ٚ‬اىقبٕشح‬

‫‪View publication stats‬‬