‫جمهوري اسالمي افغانستان‬

‫وزارت تحصيالت عالي‬

‫رياست عمومي انسجام امور اكادميك‬

‫رياست انكشاف برنامه هاي علمي‬

‫كميسون تهيه كتب درسي مضامين ثقافت اسالمي‬

‫قرآن وعلوم معاصر‬

‫( كتاب درسي مضمون ثقافت اسالمي برا ي سمستر هاي هفتم)‬

‫مولف‪:‬پوهنيار عبدالحليم حكيمي‬

‫سال ‪1396‬‬
‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬

‫أ‬
 ‫پيشگفتار‬
‫نوشته حاضر مطالب کوتاه وگزیده ی از اعجاز قرآن کریم است که برای تدریس به محصالن سمستر های‬
‫هفتم صنوف چهارم پوهنتون های دولتي وخصوصي افغانستان آماده شده است‪ .‬موضوع اعجاز علمي‬
‫قرآنکریم‪ ،‬موضوع مهم و گسترده در عرصه علوم قرآن وتفسیر موضوعي قرآن کریم است‪ ،‬امکان ندارد در‬
‫قالب چند صفحه محدود حق موضوع ادا شود وهمه مطالب ضروری در آن گنجانیده شود‪ ،‬اما با درنظر‬
‫داشت اینکه این موضوع صرف برای یک ساعت در جریان یک سمستر تدریس مي شود‪ ،‬تالش شده است‪،‬‬
‫تا مطالب نهایت ضروری که محصالن عزیز به عنوان جوانان هدف مند‪ ،‬کادرهای آینده درعرصه ی درس‬
‫وتدریس‪ ،‬حداقل معلومات را در رابطه به موضوع اعجاز علمي قرآن کریم داشته باشنددرین رساله‪ ،‬گرد‬
‫آورده شده است‪.‬‬
‫قابل یادآوری است که ‪،‬این رساله به اساس هدایت وزارت محترم تحصیالت عالي منني برتدوین کتاب های‬
‫درسي برای مضامین ثقافت اسالمي که در تمام پوهنتون های دولتي وخصوصي افغانستان به شکل واحد‬
‫ویکسان تدریس شود‪ ،‬تهیه گردیده است‪.‬‬
‫درتهیه وتدوین این کتاب برعالوه سایر منابع‪ ،‬از نوشته های قنلي که توسط استادان ثقافت اسالمي تهیه شده‬
‫بود به خصوص از کتاب قرآن وعلوم معاصر تالیف محترم پوهنوال عند الواحد جهید‪،‬کتاب قرآن وعلوم‬
‫معاصر که ازطرف استادان دیپارتمنت ثقافت اسالمي پوهنحي شرعیات پوهنتون کابل هریک محترم‬
‫عندالظاهر داعي و محترم جنید اهلل ظهیر با مراجعه محترم داکتر عند اهلل حقیار ‪ ،‬چپتر درسي که ازطرف‬
‫استادان دیپارتمنت ثقافت اسالمي پوهنتون پولي تخنیک کابل‪ ،‬تهیه شده بود‪،‬استفاده اعظمي صورت گرفته‬
‫است‪.‬‬
‫این کتاب به صورت درس وار ‪،‬برای شانزده هفته درسي تهیه شده که در اخیر هر درس سواالت امتحاني‪،‬‬
‫وهم چنان به منظور توثیق مطالب وکسب معلومات مزید ‪،‬مراجع نیز ذکر گردیده است تا محصالن عزیز‬
‫وخوانندگان محترم به سهولت بتوانند از آن استفاده نمایند‪.‬‬
‫مطالب این کتاب که مطابق مفردات تایید شده ی وزارت محترم تحصیالت عالي ‪،‬با روش رفرنس نویسي‬
‫‪ APA‬تهیه گردیده‪،‬بگونه ذیل جمعنندی شده است‪:‬‬

‫ب‬
‫‪ -‬شناخت قرآن کریم ازقنیل‪ :‬تعریف لغوی واصطالحي قرآنکریم‪.‬حقوق قرآن کریم‪ ،‬احکام قرآن کریم‬
‫‪،‬جمع وکتابت قرآن کریم ویژه گیهاو فضایل قرآنکریم‪.‬‬
‫‪ -‬شناخت اعجاز ازقنیل‪:‬تعریف لغوی واصطالحي معجزه ‪ ،‬شرایط تحقق معجزه‪ ،‬تعریف کرامت‪،‬استدراج‬
‫وارهاصات‪،‬تفاوت بین آنها‪.‬‬
‫‪ -‬رابطه قرآن کریم با علوم معاصر وجوه اعجاز ازقنیل اعجاز تشریعي ‪،‬تاریخي وعلمي‪ ،‬نمونه هایي از اعجاز‬
‫علمي قرآن کریم در عرصه های طب‪،‬زمین وفلکیات‪،‬محیط زیست و‪ ..‬معیار ها وضوابط اعجاز علمي‬
‫قرآنکریم‪.‬‬
‫‪ -‬نظریات داشنمدان در مورد قرآن کریم‪.‬‬
‫آرزومندیم اهلل متعال این تالش ناچیز را بپذرد ومحصالن عزیزاز آن بهره گیرند‪.‬‬
‫با احترام‬
‫پوهنیار عند الحلیم حکیمي‬

‫ت‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫مقدمه ‪1 ...................................................................................................................................................‬‬
‫درس اول ‪ :‬شناخت قرآن كريم ‪5 ..........................................................................................................‬‬
‫معناي لغوى قرآن كريم ‪5 ....................................................................................................................‬‬
‫تعريف قرآن کريم در اصطالح ‪6 ...........................................................................................................‬‬
‫حقوق قرآن كريم ‪8 ............................................................................................................................‬‬
‫جمع آوری قرآن کريم ‪10 ....................................................................................................................‬‬
‫احکام قرآن کريم ‪12 ..........................................................................................................................‬‬

‫سواالت درس اول ‪14.............................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس اول ‪14................................................................................................................................‬‬
‫درس دوم ‪:‬ويژگیهاوفضايل قرآنکريم‪15.................................................................................................‬‬
‫ويژگي هاي قرآن كريم ‪15 ..................................................................................................................‬‬
‫فضايل قرآن ‪19 ................................................................................................................................‬‬
‫شناخت تکنالوژی (‪21 .................................................................................................. )Technology‬‬

‫سواالت درس دوم ‪23.............................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس دوم‪23................................................................................................................................‬‬
‫درس سوم ‪ :‬معجزه شناسی ‪24................................................................................................................‬‬
‫تعريف لغوی و اصطالحی معجزه ‪24 ....................................................................................................‬‬
‫شروط معجزه ‪25 ..............................................................................................................................‬‬
‫شروط تحقق معجزه قرآني با مثال هاي عملي ‪26 ......................................................................................‬‬
‫اقسام معجزه ‪30 ...............................................................................................................................‬‬
‫سواالت درس سوم‪33 ........................................................................................................................‬‬
‫مراجع درس سوم ‪33 .........................................................................................................................‬‬

‫درس چهارم ‪ :‬فرق بین معجزه و ساير امور خارق العاده ‪34..................................................................‬‬
‫اول‪-‬كرامت ‪34 .............................................................................................................................. :‬‬

‫ث‬
‫دوم ‪-‬استدراج‪34 ............................................................................................................................. :‬‬
‫سوم _ ارهاص‪36 ........................................................................................................................... :‬‬
‫ارهاصات رسول هللا (‪36 ............................................................................................................... )‬‬
‫سواالت درس چهارم ‪40 .....................................................................................................................‬‬
‫مراجع درس چهارم ‪40 ......................................................................................................................‬‬

‫درس پنجم ‪ :‬اعجاز تشريعی واعجاز بالغی قرآن كريم ‪41.....................................................................‬‬

‫الف ‪ -‬اعجاز تشريعی قرآن كريم ‪41 ......................................................................................................‬‬
‫ب ‪ -‬اعجاز لغوی(ادبی وبالغی) ‪45 ......................................................................................................‬‬
‫سواالت درس پنجم ‪48 .......................................................................................................................‬‬
‫مراجع در س پنجم ‪48 ........................................................................................................................‬‬

‫درس ششم ‪ :‬اعجاز تاريخی واعجازغیبی قرآن كريم‪49.........................................................................‬‬

‫الف ‪ :‬اعجاز تايخي قرآن كريم ‪49 .........................................................................................................‬‬
‫‪ -1‬قوم سبأ ‪49 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2‬قصه هامان ‪51 ............................................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬داستان عاد ‪52 ............................................................................................................................‬‬
‫‪ -4‬حاکم مصر در زمان يوسف "عليه السالم" ملک بود يا فرعون ‪53 ............................................................‬‬
‫ب – إعجاز غيبی قرآن کريم ‪54 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-‬غلبه رومی ها بر فارسی ها ‪55 .......................................................................................................‬‬
‫‪ 2-‬فتح مکه ‪55 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬غلبه وگسترس اسالم ‪56 ................................................................................................................‬‬
‫‪ -4‬سالمت جسد فرعون ‪57 ................................................................................................................‬‬

‫سواالت درس ششم ‪62...........................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس ششم ‪62.............................................................................................................................‬‬
‫در س هفتم ‪ :‬قرآن كريم ‪ ،‬علوم و تکنالوژی معاصر ‪64.........................................................................‬‬
‫قرآن و علم ‪65 ............................................................................................................................... :‬‬
‫عدم تعارض قرآن باعلوم جديد‪67 .........................................................................................................‬‬
‫فرق بين تفسير علمی با اعجاز علمی ‪67 .................................................................................................‬‬
‫اصول ومعيارهاي اعجاز علمي قرآن كريم ‪67 .........................................................................................‬‬

‫سواالت درس هفتم ‪69...........................................................................................................................‬‬

‫ج‬
‫مراجع درس هفتم ‪69..............................................................................................................................‬‬
‫درس هشتم ونهم ‪ :‬اعجاز طبی قرآن كريم ‪70.......................................................................................‬‬
‫‪ 1-‬قرآن وتاثير آن بر ايجاد آرامش روانی بيماران عصبی ‪70 .....................................................................‬‬
‫‪ -2‬دوگانگی يا زوجيت همه چيز ‪72 .....................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬جنين شناسی ‪73 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ -4‬مايع امنيوسی (ضربهگير) ‪74 .........................................................................................................‬‬
‫‪ -5‬ژنهای زنده در منی انسان ‪76 .........................................................................................................‬‬
‫‪ -6‬اختالف خطوط سر انگشتان انسان ‪76 ...............................................................................................‬‬
‫‪ -7‬تجديد پوست دوزخيان ‪77 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -8‬محدوده صوت وصدا که انسان تحمل شنيدن آنرا دارد ‪78 .......................................................................‬‬
‫‪ -9‬فائده صحی نماز ‪79 .....................................................................................................................‬‬
‫‪ -10‬قرآن وقانون دو ساله شير دهی‪82 .................................................................................................‬‬
‫علم جديد اينگونه به وصف فوايد شير دهی می پردازد ‪82 ..........................................................................‬‬
‫شير مادر و ذکاوت ‪83 .......................................................................................................................‬‬
‫‪- 11‬جنسيت طفل ‪83 .........................................................................................................................‬‬

‫سواالت در هشتم ونهم ‪84......................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس هشتم ونهم ‪85....................................................................................................................‬‬
‫درس دهم ‪ :‬نمونه هايی از اعجاز علمی قران كريم در عرصه فلکیات ‪86.............................................‬‬
‫‪ -1‬پيدايش كائنات يا جهان ‪86 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -2‬توسعه كائنات ‪87 .........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬عاقبت جهان و انقباض عظيم‪89 ......................................................................................................‬‬
‫‪ -4‬محاسبه سال قمرى‪90 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ -5‬وحدت هستی ‪91 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ -6‬شق القمر ‪92 ..............................................................................................................................‬‬
‫‪ -7‬آسمانهاى بدون ستون ‪94 ................................................................................................................‬‬

‫سواالت درس دهم ‪96............................................................................................................................‬‬

‫مراجع در س دهم‪96..............................................................................................................................‬‬
‫درس ياز دهم ‪ :‬اعجاز قرآن كريم درعرصه زمین شناسی ‪97..................................................................‬‬
‫‪ 1-‬مرکز زمين‪97 ............................................................................................................................‬‬

‫ح‬
‫‪ 2-‬کرويت زمين‪98 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬معجزهء اصل بودن شب در قرآن کريم ‪100 .......................................................................................‬‬
‫‪ -4‬معجزهء وقوع قيامت ‪100 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -5‬کمبود آکسيژن ‪101 ......................................................................................................................‬‬
‫‪ 6-‬تجزيهء ( ذره ) يا أتم ‪102 .............................................................................................................‬‬

‫سواالت درس يازدهم ‪103 .....................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس يازدهم ‪103 .......................................................................................................................‬‬
‫درس دوازهم ‪ :‬اعجاز علمی قرآن كريم در عرصه نباتات ‪104 ..............................................................‬‬
‫‪ -1‬تلقيح درختان بواسطه ي باد‪104 ......................................................................................................‬‬
‫‪ -2‬درخت مصدر اصلی آتش ‪105 ........................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬خرما و مفاد آن ‪107 .....................................................................................................................‬‬
‫‪ -4‬زيتون يك نبات صحت بخش ‪109 ....................................................................................................‬‬
‫‪ -5‬ذخيره گندم درخوشه ‪110 ..............................................................................................................‬‬

‫سواالت درس دوازدهم‪111 ...................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس دوازدهم ‪112 .....................................................................................................................‬‬
‫درس سیزدهم ‪ :‬اعجاز علمی قرآن كريم در عرصه حیوانات‪113 ..........................................................‬‬
‫‪ -1‬نظام مورچه ها ‪113 .....................................................................................................................‬‬
‫‪ -2‬زنبورعسل ‪116 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬ويژگي های خلقت شتران وموافقت با آب و هواي صحراها ‪117 ..............................................................‬‬
‫‪ -4‬مارماهی های دريايی ‪118 .............................................................................................................‬‬

‫سواالت درس سیزدهم ‪119 ...................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس سیزدهم ‪119 ......................................................................................................................‬‬
‫درس چهاردهم ‪ :‬اعجاز علمی قرآن كريم در عرصه ی بحارومحیط زيست ‪120 ..................................‬‬
‫الف ‪ :‬اعجاز قرآن كريم درعرصه بحار ‪120 ...........................................................................................‬‬
‫ب ‪ :‬اعجاز علمی قرآن کريم در عرصه محيط زيست ‪126 ..........................................................................‬‬

‫سواالت درس چهاردهم ‪127 .................................................................................................................‬‬

‫مراجع درس چهاردهم ‪127 ....................................................................................................................‬‬
‫درس پانزدهم ‪ :‬نظريات دانشمندان غرب در مورد قرآن كريم ‪129 .......................................................‬‬

‫خ‬
‫سواالت درس پانزدهم ‪133 ....................................................................................................................‬‬
‫مراجع درس پانزدهم ‪134 ......................................................................................................................‬‬

‫د‬
‫ذ‬
 ‫مقدمه‬

‫الحمد هلل ربّ العالمین والعاقنه للمتقین‪ ،‬والصّاله والسالم علي أشرف األننیاء والمرسلین محمد وعلي آله‬

‫وأصحابه ومن دعا بدعوته إلي یوم الدّین‪ ،‬وبعد‪:‬‬

‫قال اهلل تنارك وتعالي ﴿‪ :1[﴾         * ‬النقرة ‪] 2 _1‬‬

‫ترجمه ‪ :‬این همان کتابیست که شکى در آن نیست‪ ،‬مایهء هدایت برای پرهیزگاران است ‪ .‬وقال اهلل‬

‫أیضاً ‪ :1 [ ﴾       ﴿:‬الحجر ‪ ] 9 :‬ترجمه ‪ :‬محققا ما قرآن را نازل‬

‫کردیم و قطعا ما نگهنان آن هستیم ‪.‬‬

‫پیامنر _صلى اهلل علیه وسلم _ فرموده اند ‪ [ :‬خیرکم من تعلّم القرآن وعلّمه ] ‪ .‬بهترین شما کسي است‬
‫که قرآن را مي آموزد وبه دیگران مي آموزاند ‪.‬‬

‫بدون شک‪ ،‬قرآن کتابیست که برای هدایت همیشگي بشر از جانب پروردگار فرود آمده است ‪.‬در‬

‫آن شک وشنهه مغرضین راه نمي یابد وتا این کره خاکي باشد از شر حوادث در امان خواهد بود ‪.‬‬

‫شادابي‪ ،‬درخشش وروشنایي آن ابدی‪ ،‬وممارست دوامدار بر آن ختسگي ناپذیر است ‪.‬‬

‫این کتاب دوستانش را بیشتر راهنمایي مي کند‪ ،‬وآنان را استوارتر ونیرومندتر مي گرداند ‪.‬در عین‬

‫زمان خاکیست بر دیدة دشمنانش وکیان ایشان را مي لرزاند ‪.‬این کتاب باورها را صیقل مي دهد‬
‫وایمان به حقیقت را راسخ تر مي کند‪ ،‬خرافات را مي زداید وحافظه را برای درك حقایق بیشتر مهیا‬

‫مي سازد ‪.‬تاریخ را رقم مي زند ‪.‬عقل را رشد وچرخه اى تمدن را سرعت مي بخشد‪.‬‬

‫‪0‬‬
‫قرآن قانونیست که در پرتو آن بشر به کمال سعادت مي رسد ‪ .‬ذکری است که دلها به آن زنده‬

‫وسیراب مي شوند ‪.‬چراغیست بر فراز راه ونشان راهیست برای رسیدن به منزل مقصود ‪.‬عنوانیست‬

‫برای علم‪ ،‬ادب وعرفان ‪.‬دروازه ایست بسوی شادابي جسم وجان‪ ،‬باغیست برای راحت جان وتن‪،‬‬

‫صدای دالویزش مونس دلهای شکسته وداغدیده است ‪.‬کیمیای است برای شادابي روانهای پژمرده ‪.‬‬

‫قلب را قوت‪ ،‬روح را طروات وجسم را شادابي مي بخشد ‪.‬چهره را منوّر ودردهای جسماني وروحاني‬

‫را شفا مي بخشد‪.‬‬

‫آب زاللیست برای تشنگان علم ومعرفت ‪.‬چشمه ساریست که همیشه در طنیعت اندیشه سالم جاری‬

‫مي ماند ‪.‬برداشتن از آن نمي کاهد وآنانکه از چشمه ساران زالل آن نوشیده اند‪ ،‬آتش وعطش‬
‫شرك‪ ،‬کفر‪ ،‬خرافه‪ ،‬جهل‪ ،‬کنر‪ ،‬خود خواهي وشهوت در نهاد شان خاموش مي شود وباز هم مي‬

‫خواهند برای آبیاری ارزشهای انساني شان هر چه بیشتر از آن بنوشند وبنوشند وبنوشند !تا بي نهایت‬

‫‪...‬‬

‫هر قدر به آن پیوست شوی بیشتر عاشقش مي گردی‪ ،‬هر اندازه به آن دلنندی بیشتر فریفته اش مي‬

‫شوی‪ ،‬نوریست بر چشماني در جستجوی حقیقت‪...‬‬

‫پشتوانه مظلومان وستمدیدگان وسرکوب گر جناران و ستمگران است ‪.‬مغروران را ذلیل و متواضعان‬

‫را وارسته مي سازد وبه اوج عزت مي رساند ‪.‬سر کوب گر دکتاتوران و روزنه امید مستضعفان است‪.‬‬

‫اگر در چاه ذلت افتیدی به ریسمان آن چنگ بزن حتما نجات مي یابي ‪.‬اگر اهریمن تورا وسوسه‬

‫کرد به حصار آن پناه بنر‪ ،‬از شر شهوت وتکنر مأمن مي گردی ‪.‬اگر وسوسه ظلم گردیدی داستان‬

‫ظالمان را در آن ورق بزن وبه تکرار بخوان‪ ،‬بهترین پند واندرز برای تو خواهد بود‪.‬‬

‫اگر مضطرب شدی جسم وجانت را در گرمای مهرباني ولطیف آن بپوشان‪ ،‬آرامش مي یابي‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫این قرآن پاسخي برای همه پدیده های هستي وکلید رازهای پوشیده طنیعت است ‪.‬همه کشف های‬

‫علمي بشر در برابر آن همانند ذره ای در مقابل خورشید اند ‪.‬کرانه های اعجاز آن هر عقل وهوش‬

‫خردمند را مات ومنهوت مي گرداند‪ ،‬بیانگر غایه خلقت موجودات است ودانش آن پایان نمي پذیرد‪.‬‬

‫پردة عزت مغرضین را مي درد وبر پیروانش پوششي از عزت وکرامت مي اندازد ‪.‬از خود دفاع مي‬

‫کند وحریم پیروانش را هم نگه میدارد‪.‬‬

‫آنان که از روی صدق واخالص به آن چنگ مي زنند‪ ،‬رستگار مي شوند ‪.‬آنانکه برای بدست آوردن‬

‫ویا نگهداری متاع دنیوی‪ ،‬شهوت وقدرت به قلعه ای آن پناه گزیده اند‪ ،‬حتماٌ رانده ورسوا مي شوند ‪.‬‬

‫آنانکه از سر عشق وعالقه آن را زمزمه میکنند در سویدای قلنهاى شان جاودانه جای مي گیرد ‪.‬اما‬

‫آنانکه برای تفنن آن را بر زبان جاری مي کنند انگشت نما میشوند‪.‬‬

‫دلهای پاك واذهان بي شائنه جایگاه آنست ‪.‬هر آنچه از زینایي ها وخوبي ها بخواهي در آن میابي‪،‬‬

‫وهر آنچه گم کرده ای در آن جستجو کن‪ ،‬بدست مي آوری‪.‬‬

‫هم وسیله است وهم غایه ‪.‬هم مقدمه است وهم متن ‪.‬هم علم قانون است وهم قانون ‪.‬دین است‬

‫ودولت ‪.‬نظام است وحکومت ‪.‬هم هنر است وهم علم ‪.‬هم بشارت دهنده است وهم ترساننده ‪.‬قرآن‬

‫آرامنخش خواب های آشفته بشریت ‪.‬وراهنمایي منزل مقصود وسعادت آنان در این ناکجا آباد است ‪.‬‬

‫بشر گم کرده راه را راه مي نماید ‪.‬علم ودانش را از احتکار جناران وستمکاران بیرون ودر خدمت‬

‫انسان مظلوم قرار مي دهد‪.‬‬

‫ندای مستضعفین پایمال شده ای نظام ظلماني معاصر است ‪.‬پردة حقیقت شوم جناران‪ ،‬سلطه گران‪،‬‬

‫وددمنشان را مي درد وبواسطۀ پیروان راستینش خواب را بر آنها حرام مي گرداند ‪.‬این قرآن در حال‬

‫وآینده انتقام مظلومین را مي گیرد ‪ .‬وحق های غصب شده واز دست رفته را به صاحنان اصلي اش‬

‫‪2‬‬
‫بر مي گرداند ‪.‬او مظلومین را ندا مي دهد که بپا خیزید‪ ،‬در دسترس شما دستوریست که میتوانید‬

‫برای ابد در آغوش عدالت آن سعادتمند باشید ‪.‬وبه اوج عزت برسید ‪.‬شما میتوانید حق تلفان را از‬
‫قله های ظلم واستنداد به زیر بکشید وشما خود به عنوان نجات دهندگان بشر در آن جایگاه قرار‬

‫گیرید وعدالت را قایم سازید ‪.‬‬

‫خالصه ‪...‬اگر بحرها جوهر وهمه درختان عالم خامه گردند نمي توانند از وصف و شرح وبیان این‬

‫کتاب بزرگ واین معجزة جاوداني بدر آیند‪.‬‬

‫این اثر که در اعجاز قرآنکریم نگاشته شده است کدام مطلب جدید نیست ونه عصاره تفکر قرن‬
‫بیست وبیست یک است بلکه علمای مسلمان قنالٌ هم در رابطه به اعجاز در مجاالت مختلف آن در‬

‫ادوار مختلف تاریخ اسالم کار کرده و زحمت کشیده اند ‪.‬‬

‫بطور مثال در اعجاز لغوی قرآنکریم ‪:‬حافظ در قرن سوم‪ ،‬خطابي و باقالني در قرن چهارم‪ ،‬قاضي‬

‫عند الجنار در قرن چهار وپنج‪ ،‬جرجاني‪ ،‬امام غزالي وفخر رازی صحنت های داشته اند ‪ .‬سکاکي‬
‫وعز بن عند السالم‪ ،‬زرکشي‪ ،‬سیوطي‪ ،‬آلوسي صاحب تفسیر روح المعاني نیز در این مجال بحث های‬
‫کرده اند‪ ،‬چنانچه بحث روی اعجاز لغوی قرآن ( بالغت‪ ،‬بیان وادب ) در قرن چهارده وپانزده هجری‬
‫یعني در عصر حاضر با نشاط بیشتر دننال گردید که زرقاني‪ ،‬ابو زهره‪ ،‬رشید رضا‪ ،‬بنت الشاطئ در‬

‫این مجال کوشش های قابل ذکر به خرچ داده اند‪.‬‬

‫گرچه در عرصه ارشادات قرآن کریم در رابطه به حقایق و پدیده های کوني حافظ‪ ،‬امام غزالي‪ ،‬فخر‬
‫الدین الرازی وطنطاوی پیش دستي دارند‪ ،‬اما علمای معاصر در این مورد کارهای قابل قدری انجام‬
‫داده اند که میتوان از آن جمله از زغلول نجار وشیخ عند المجید زنداني‪ ،‬مصطفي محمود‪ ،‬سیف‬
‫الدین الکاتب ویوسف الحاج احمد نام برد که کارهای همه آنها قابل قدر بوده وخدمت شان را در‬
‫راه خدمت به اسالم باید ستود‪ ،‬وبه نظر مي رسد که کار در بخش اعجاز علمي قرآن کریم بالخصوص‬

‫‪3‬‬
‫در این عصر که علم وتکنالوژی به سرعت به پیشروی خود ادامه مي دهد ‪ .‬نسنت به عرصه های دیگر‬
‫برای دعوت به اسالم ومعرفي حقانیت این دین بیشتر مفید و مؤثر خواهد بود‪ ،‬و چون یکي از اهداف‬
‫اصلي و اساسي دیپارتمنت ثقافت اسالمي رشد فکری و تقویه ایماني جوانان مسلمان است‪ ،‬لذا به این موضوع‬
‫اهتمام خاص منذول داشته‪ ،‬تا باشد جوانان و روشنفکران ما از آن استفاده برده وبه سالح قویتر در‬

‫سنگر دفاع از این دین‪ ،‬ارزشها وتعالیم زندگي ساز آن مجهز گردند ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫درس اول‬

‫شناخت قرآن كريم‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬آگاهي محصالن عزیز درمورد معنای لغوی واصطالحي قرآن کریم‪.‬‬

‫‪ .2‬دانستن حقوق قرآن کریم ومسولیت های یک مسلمان در برابرآن‪.‬‬
‫‪ .3‬شناخت ومعرفت محصالن در مورد چگونگي جمع وکتابت قرآن کریم‪.‬‬

‫معناي لغوى قرآن كريم‬

‫در مورد اینکه قرآن لفظ مشتق است و یا جامد علماء دو نظر دارند ‪:‬‬

‫نظر اول _ مشتق بودن لفظ قرآن ‪ :‬نظر بعضى از دانشمندان این است که میگویند قرآن لفظي است‬
‫که از فعل " قرأ " مشتق شده است که به معنای تالوت است که مرادف قرائت میناشد و دلیل آنها‬

‫این آیات کریمه است که مي فرماید ‪   *       { :‬‬

‫‪ :1[}     * ‬قیامت ‪ ]18،17،16 :‬ترجمه ‪ :‬زبانت را بخاطر عجله براى‬
‫خواندن آن [ قرآن ] حرکت مده ‪ .‬چرا که جمع کردن و خواندن آن بر عهدهْ ماست ‪ .‬هرگاه آن را خواندیم‪،‬‬

‫از خواندن آن پیروى کن ‪ .‬و مى فرماید ‪ :1[ }      { :‬االسراء ‪] 78 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬قرآن [ قرائت ] فجر مشهود فرشتگان است ‪.‬‬

‫بناءً به نظر آنها قرآن در لغت به وزن غفران بوده که نامي است برای کالم مقرو یا متلو‪.‬‬

‫نظر دوم _ عَلَم ( نام ) بودن لفظ قرآن ‪ :‬تعدادی از علمای قرآن شناسي به این نظرند که کلمهء‬

‫قرآن مشتق ننوده‪ ،‬بلکه از ابتداء نامي برای کالم اهلل" جل جالله "میناشد‪ ،‬چنانچه سایرعلماء نیز گفته‬

‫‪5‬‬
‫اند که کلمهء قرآن مهموز و یا مشتق نیست بلکه نامیست که برای کالم نازل شده برای محمد ‪‬‬
‫گذاشته شده است (الکردی‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)10 .‬‬

‫دکتور محمد ( دراز ) میگوید ‪ ( :‬در نامگذاری قرآن کریم به قرآن‪ ،‬تالوت آن به زبان مراعات‬

‫شده است و در نامگذاری آن به کتاب تدوین آن در کتاب توسط قلم مراعات شده است ) ‪.‬‬

‫دوکتور علي عنید میگوید ‪ ( :‬قرآن باید در دو بخش حفظ گردد یکي در سینه ها و دیگرش در‬

‫نوشته ها ) (العنید‪ ,‬ب ت) ‪.‬‬

‫تعريف قرآن كريم در اصطالح‬

‫قابل یاد آوریست که علماء ودانشمندان مسلمان قرآن کریم را به شیوه هاى گوناگون تعریف کرده‬
‫اند که أبعاد ومعالم اساسى این کتاب بزرگ را روشن وواضح مى سازد وشاید جامع ترین شان‬

‫همان است که گفته شود ‪:‬‬

‫" قرآن كريم كالم الهي ا ست كه به زبان عربى برحضرت محمد صلى اهلل عليه وسلم‬
‫درمدت بيست سه سال بصورت تدريجي وحى شده‪ ،‬درسينه ها حفظ گرديده‪ ،‬در صحيفه‬
‫ها نوشته شده‪،‬بزبانهاقرائت شده وبراى ما به طريق تواتر نقل گرديده ‪ ،‬كه تالوت آن‬
‫ثواب داشته ‪ ،‬لفظ ومعناى آن معجز بوده‪ ,‬وميان دو پوش مصحف نوشته شده است " ‪.‬‬

‫با دقت در تعریف فوق درمى یابیم که این تعریف شش مفهوم أساسى را در بر دارد‪ ،‬که عنارتنداز‪:‬‬

‫‪ 1‬ـ قرآن کریم کالم الهى است که به حضرت محمد ‪ ‬وحي گردیده وبرخاسته از انشاء وتعنیر‬
‫آنحضرت صلى اهلل علیه وسلم ننوده‪ ،‬ونه هم ساخت دست بشر است‪ ،‬بلکه جنرئیل أمین آن را از‬

‫بارگاه رب العالمین جل جالله نازل کرده است ‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ 2‬ـ قرآن کریم بلفظ عربى نازل شده است ‪ ،‬که در آن کالمى بغیر زبان عربى وجود ندارد ‪ ،‬و اگر‬
‫کلماتى هم وجود داشته باشد که ریشه غیر عربى داشته باشند مانند سندس واستنرق ‪ ،‬از جمله همان‬
‫کلماتى است که در هر دو زبان وجه مشترك دارند ‪ ،‬ویا به زبان عربى نقل گردیده وعربى أصیل‬

‫شده است ‪.‬‬

‫‪ - 3‬نقل متواتر ‪ :‬به دین مفهوم که قرآن کریم را براى ما در هر عصر وزمانى ‪ ،‬از زمان آنحضرت‬
‫‪ ‬تا به امروز تعداد بسیارى نقل کرده اند ‪ ،‬طوریکه امکان ندارد که آنها بر کذب ودروغ تواطؤ‬

‫وتوافق کرده باشند‪ ،‬که این عالیترین مراتب یقین وتثنت علمى را ثابت مى کند ‪.‬‬

‫‪ 4‬ـ عنادت بودن تالوت قرآن ‪ :‬یعنى تنها تالوت این کالم الهى نیز عنادت است که بنده در برابر‬
‫آن ثواب و پاداش مى گیرد‪ ،‬برابر است که مفهوم ومعناى آن را بداند ویا خیر‪ ،‬چنانکه این مطلب‬
‫را رسول اکرم‪ ‬چنین بیان کرده اند ‪{ :‬من قرأ حرفا من كتاب اهلل تعالى كان له به حسنه‪،‬‬
‫والحسنه بعشر أمثالها‪ ،‬ال أقول الـم حرف‪ ،‬ولكن ألف حرف والم حرف وميم حرف }‬
‫(الترمذی‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪ .)775 .‬ترجمه ‪ :‬کسیکه یک حرف از کتاب خداوند متعال(قرآن) را بخواند در برابر‬
‫هر حرف آن ‪ ،‬ثواب ده نیکي وصدقه برایش داده مي شود‪ ،‬نمي گویم که الم یک حرف است بلکه مي‬
‫گویم الف یک حرف ‪،‬میم حرف دیگر والم حرف دیگر است‪.‬‬

‫باید خاطر نشان کرد که این ثواب وپاداش مخصوص قرآن کریم است که دیگر کالمها وسخن ها‬
‫این امتیاز را ندارند ولو که کالم رسول اهلل ‪ ‬هم باشد‪.‬‬

‫‪ -5‬با سورهء فاتحه آغاز وباسورهء الناس ختم میگردد‪:‬قرآن عظیم الشأن اگر چه در طول ‪ 23‬سال نظر به‬
‫ضرورت ها نازل میشد‪ ،‬ولي ترتیب آن که آغاز آن سورهء فاتحه و آخر آن سورهء الناس است‪ ،‬نیز توسط‬
‫مالئکه به پیامنر (‪ )‬تعلیم داده شده است‪ .‬عثمان (‪ )‬میفرماید‪ :‬هنگامیکه باالی رسول اهلل (‪ )‬سوره های‬
‫متعدد نازل میشد کسانیرا که قرآن کریم را نوشته مینمودند میخواست برای شان میگفت که این سوره را در‬

‫‪7‬‬
‫فالن جای بگذارید وهرگاه آیتي باالیش نازل میشد میگفت این آیت را در فالني سورهء که درآن فالن‬
‫‪.‬‬
‫موضوعات ذکر شده است بگذارید (الترمذی‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪)272 .‬‬

‫‪ 6‬ـ قرآن کریم از لحاظ لفظ ومعنى معجز است‪ :‬أما اعجاز لفظى اش همان است که قرآن کریم همه‬
‫أعراب را با وجود آنکه أهل فصاحت وبالغت بودند‪ ،‬به چالش ومنارزه طلنید که به مانند یک سوره‬
‫از سوره هاى قرآن در فصاحت وبالغت بیاورند‪ ،‬که همه شان با فراخوان هاى مکرر وپیهم از آوردن‬

‫آن عاجز ماندند‪ ،‬وتا حال عاجزند وتا روز قیامت همچنان عاجز خواهند ماند ‪.‬‬

‫أما اعجاز معنوى قرآن کریم در أبعاد تشریعاتى‪ ،‬بیان منادى‪ ،‬اشاره به بعض حقائق کونى وأخنار غینى‬
‫آن نهفته است‪ ،‬که همه آنها محل اعجاز براى همه بشریت است ‪ ،‬وإمکان ندارد که بشر مانند آنها‬
‫را بیاورد ویا آن حقایق را نقض کند‪ ،‬ولو هر چند در علم وتکنولوژى پیشرفت کرده ودر فکر‬

‫وفرهنگ توسعه یابد ‪ .‬این بود بطور فشرده تعریف قرآن کریم که اساس تشریع عظیم اسالمى را‬
‫تشکیل میدهد‪.‬‬

‫حقوق قرآن كريم‬

‫باالی هر مسلمان الزم است که در نخست بداند که قرآن عظیم الشأن باالی وی چه حق دارد‪ ،‬بناءً‬

‫درین بحث حقوق قرآن کریم را قرار ذیل تشریح میکنیم ‪:‬‬

‫اول – حق ايمان به قرآن كريم ‪ :‬مسلمان تمامي اعتقادات‪ ،‬اخالق‪ ،‬اعمال و نظام های زنده گي‬
‫خویش مثل نظام فکری‪ ،‬عنادی‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬سیاسي‪ ،‬حقوقي‪ ،‬تعلیمي‪ ،‬تربیوی و غیره را از قرآن عظیم‬

‫الشأن میگیرد ‪ .‬اسالم از طهارت تا خالفت همه را نقطه به نقطه بیان داشته تا مؤمنان به آن عمل کنند‬

‫‪ .‬خداوند در مورد ایمان به قرآن کریم چنین فرموده است‪      { :‬‬

‫‪ :1[ }           ‬النساء ‪ ] 136 :‬ترجمه‪:‬‬

‫‪8‬‬
‫یعني ای مؤمنان ایمان آورید به خدا وپیامنرش وکتابیکه بر او نازل کرده وکتابیکه به اننیاء پیش از او نازل‬
‫کرده است ‪.‬‬

‫دوم ‪ -‬حق تالوت قرآن كريم ‪ :‬اهلل متعال مى فرماید ‪    { :‬‬

‫‪:1 [ } ‬النقره ؛ ‪ . ] 121‬ترجمه‪ :‬آن کسانیکه به آنها کتاب آسماني داده ایم آنرا آن چنان که سزاوار‬

‫تالوتش است‪ ,‬تالوت میکنند ‪.‬‬

‫سوم – حق تفكر و تدبر در باره آيات و معانى قرآن كريم ‪ :‬اهلل متعال فرموده است ‪  { :‬‬

‫‪:1[ }       ‬ص‪] 29،‬ترجمه‪ :‬این کتابي پر برکت است‬

‫که بر تو نازل کرده ایم‪ ,‬تا در باره آیات آن تدبر کنند وخردمندان در مورد آن بیندیشند ‪ .‬از این آیه کریمه‬
‫معلوم مى شود که هدف از نزول این کتاب بزرگ این نیست که تنها به تالوت آن به زبان اکتفا شود‪ ،‬بلکه‬
‫هدف اینست که آیاتش سرچشمهْ فکر و اندیشه‪ ،‬و مایهْ بیدارى عقول و وجدانها گردد (فقه سیاسي‪ ,‬ب ت‪,‬‬
‫ص‪29 .‬و‪.)47‬‬

‫چهارم ‪ -‬حق عمل به تعاليم و دساتىر قرآن كريم ‪ :‬اهلل متعال مى فرماید ‪    { :‬‬

‫‪ :1 [ }    ‬التوبه ‪ . ] 105 :‬ترجمه‪ :‬اهلل متعال به پیامنر ‪ ‬دستور میدهد که به همه‬

‫مردم این مطلب را ابالغ کند‪ ,‬که اعمال ووظایف خود را انجام دهید وبدانید که خدا‪ ,‬پیامنرش وهمچنان‬
‫مؤمنان اعمال شما را مینینند ‪.‬‬

‫پنجم ‪ -‬حق محبت با قرآن عظيم الشــ ن‪ :‬رســـول اکرم صـــلي اهلل علیه وســـلم دراین مورد چنین فرموده‬
‫اســت‪{:‬وعن عند اهلل‪ -‬یعني ابن مســعود‪ -‬قال‪ :‬من أحب أن یحب اهلل ورســوله فلینظر ف ن کان یحب القرآن‬
‫فهو یحب اهلل ورسوله}‪ .‬ترجمه‪:‬از عنداهلل بن مسعود رضي اهلل تعالي عنه روایت است که فرمودند‪:‬کسسیکه‬

‫‪9‬‬
‫دو ست دارد که با خداوپیامنر محنت ورزد پس بنیند که اگر قرآن را دو ست دا شت پس خداوپیامنرش را‬
‫نیز دوست دارد (الهیثمي‪ ,1412 ,‬ص‪.)11666 .‬‬

‫جمع آوري قرآن كريم‬

‫معناي جمع در لغت‪ :‬جَمع مصدر است‪ ،‬عربها میگویند جَمَع ( جمع نمود ) جَمعاً ( جمع کردن )‪.‬‬

‫راغب اصفهاني میگوید ‪ :‬چیزی را جمع نمودم‪ ،‬یعني از اینجا و آنجا آنرا گرد آوردم (اصفهاني‪ ,‬ب‬

‫ت‪ ,‬ص‪. )96 .‬‬

‫فیروز آبادی میگوید ‪ :‬جمع ؛ تألیف نمودن اشیای مُتَفَرِّق میناشد (فیروزآبادی‪ ,1371 ,‬ص‪. )528 .‬‬

‫عالمه ابن منظور میگوید‪ :‬چیزی را جمع نمودم‪ ،‬یعني از اینجا و آنجا آنرا گردآوردم (ابنمنظور‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪)53‬‬

‫معناي جمع قرآن عظيم الش ن در اصطالح ‪ :‬جمع قرآن کریم عنارت است از حفظ آن در سینه ها‪،‬‬

‫نوشتن آن در صحیفه ها و نسخ و کاپي نمودن آن در نسخه ها ‪.‬‬

‫حفظ و سالمتي قرآن كريم ‪ :‬یگانه کتابي که از پانزده قرن قنل تا عصر حاضر به شکل کامل آن‬

‫حفظ گردیده‪ ،‬تنها قرآن کریم میناشد ‪.‬‬

‫قرآن کریم در عصر ساینس و تکنالوژی به ملیونها حافظ دارد‪ ،‬که هیچ کتابي در جهان امروزی یافت‬
‫نمیشود که به این اندازه حافظاني داشته باشد که آنرا از حرف اول تا حرف آخر آن ‪ ،‬حفظ داشته‬

‫باشند ‪ .‬این بزرگترین برتریت قرآن کریم در عصر علم و تکنالوژی بر سایر کتابها میناشد ‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫حفظ و نگهداري قرآن كريم به دو شكل در طول تاريخ صورت گرفته است ‪:‬‬

‫اول ‪ -‬به شكل حفظ آن در سينه هاي مردم ‪ :‬این حفظ از شخص رسول اهلل ‪ ‬شروع شده و تا‬

‫عصرامروزی ادامه دار د‪ .‬خداوند متعال مى فرماید‪ :1[ }   {:‬القیامه ‪.] 17 :‬‬

‫ترجمه‪ :‬ما قرآن کریم را در سینه ات جمع نموده و در زبانت آنرا به تالوت میآوریم ‪ .‬عربها میگویند‬

‫‪ " :‬جُمَّاع القرآن " یعني حافظان قرآن کریم‪( .‬العنید‪ ,‬ب ت)‪.‬‬

‫قرآن کریم در عصر ننوت توسط شخص رسول اهلل" صلي اهلل علیه وسلم "و صحابهء کرام" رضي اهلل‬

‫عنهم " در سینه ها حفظ میگردید کهاین گونه حفظ تا عصر امروزی ادامه دارد ‪.‬‬

‫دوم ‪ :‬نوشتن و كتابت قرآن كريم كه در سه مرحله صورت گرفته است‬

‫مرحلهء اول _ نوشتن آن در عصر نبوت ‪ :‬قرآن کریم در عصر ننوت در وسایل نوشتاری آن وقت‬
‫مثل تخته های چوب‪ ،‬استخوان شانه های شتر و غیره نوشته میشد و هر کسیکه آنرا نوشته بود‪ ،‬در‬

‫نزد خود نگهداری مینمود ‪.‬‬

‫مرحلهء دوم _ نو شتن قرآن كريم و جمع آن در مكان واحد در ع صر ابي بكر صديق" ر ضي اهلل‬
‫عنه‪ :‬عمر بن خطاب ‪ ‬برای ابي بکر صدیق ‪ ‬گفت ‪ ( :‬و إني أرى أن تأمر بجمع القرآن ) من به‬
‫این نظرم که شما برای جمع آوری قرآن کریم امر نمایید یعني آنرا در یک مکان حفظ نمایید و أبي‬
‫بکر صدیق ‪ ‬برای زید بن ثابت ‪ ‬گفت ‪ ( :‬فتتنع القرآن فاجمعه ) قرآن کریم را جمع نما و زید‬
‫بن ثابت ‪ ‬گفت ‪ ( :‬فتتنعت القرآن أجمعه من العسف واللخاف و صدور الرجال )من در تالش جمع‬
‫نمودن قرآن شدم وآن را از ستنر‪ ،‬سنگ های شفاف و سینه های مردم جمع نمودم‪( .‬بخاری م‪ .‬ا‪,1987 ,.‬‬
‫‪.‬‬
‫ص‪)98 .‬‬

‫‪11‬‬
‫در زمان أبي بکر صدیق ‪ ‬دو صحابي یکي عمر فاروق ‪ ‬و دیگرش زید بن ثابت ‪ ‬وظیفه گرفتند‬
‫تا در مسجد ننوی نشسته تمامي نسخه های خطي قرآن کریم را که میآورند‪ ،‬بعد ازینکه دو شاهد بر‬

‫آن نسخه شهادت دهند که _ در عصر رسول اهلل ‪ ‬نوشته شده است _ بگیرند و درین مرحله با‬

‫شهادت صحابه کرام" رضي اهلل عنهم "‪ ،‬شهادت حافظان قرآن عظیم الشأن و اجماع صحابهء کرام‬

‫"رضي اهلل عنهم "‪ ،‬قرآن کریم جمع آوری گردید ‪.‬و در یک مکان خاص حفظ شد ‪.‬‬

‫مرحلهء سوم _ نسخ ( كاپي گرفتن قرآن كريم ) در عصر عثمان بن عفان ‪ : ‬امام بخاری از انس ‪‬‬
‫روایت میکند که حذیفه بن الیمان ‪ ‬به نزد عثمان ‪ ‬آمد‪ ،‬و چون او در فتح ارمنستان و آذربیجان‬
‫با عراقیان یکجا مصروف فتح آن مناطق بود‪ ،‬اختالف آنان در قرائت قرآن کریم او را خسته نمود‪،‬‬
‫برای عثمان ‪ ‬گفت‪ :‬قنل ازینکه امت اسالمي مانند یهود و نصارى اختالف نمایند آنرا درك کن ‪.‬‬

‫عثمان ‪ ‬مجموعهء از صحابه کرام" ر ضي اهلل عنهم "را به مجل سي خوا سته با آنان م شوره نمود‪ ،‬و‬
‫بعد از م شورهء آنان‪ ،‬از روى ن سخه قرآن که آنرا به امر ابي بکر صدیق ‪ ‬زید بن ثابت ‪ ‬جمع‬
‫آوری نموده بود‪ ،‬چندین ن سخهء دیگری نو شته شد و به والیات مختلف خالفت ا سالمي ار سال‬
‫گردید‪ ،‬تا منحیث نســخهء معتمد و مرجع اصــلي بر آن اعتماد شــود‪ ،‬از آن بخوانند و به دیگران‬
‫بیاموزند (عتر‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)174 .‬‬

‫احكام قرآن كريم‬

‫قرآن عظیم الشأن کتاب الهي است {‪ :1[}      ‬النقره؛‪.] 2‬‬

‫ترجمه ‪ :‬این کتابیست که هیچ شک و تردیدى در آن نیسیت ‪.‬‬

‫{ ‪:1 [}  ‬النقره‪. ] 2:‬ترجمه ‪ :‬مایهء هدایت براى پرهیز گاران است ‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫قرآن کریم برای اینکه بشریت را بسوی حق دعوت نماید‪ ،‬احکامي را بیان داشته است که این احکام‬
‫به انواع مختلف تقسیم گردیده است‪.‬‬

‫انواع احكام قرآن كريم ‪ :‬قرآن کریم اجماال دارای سه نوع احکام میناشد که عنارت اند از‪:‬‬

‫احكام اعتقادي ‪ :‬احکامي است که در پیرامون واجنات یک انسان مکلف در مورد ایمان به وجود اهلل‬
‫‪ ،‬توحید‪ ،‬ایمان به مالئکه ‪ ،‬کتابهای آسماني‪ ،‬پیامنران‪ ،‬روز قیامت‪ ،‬جنت‪ ،‬دوزخ‪ ،‬صراط وغیره‬
‫بحث میکند که بنام عقیدة اسالمي یاد میگردد‪.‬‬

‫احكام اخالقي‪ :‬احکامیست که واجنات یک شخص مکلف را در تطنیق فضائل واجتناب از امور زشت‬
‫و رذایل بیان میدارد‪ ،‬که مربوط به جانب تربیوی قرآن کریم میگردد‪.‬‬

‫احكام عملي‪ :‬احکامیست که متعلق به اقوال‪ ،‬افعال‪ ،‬معامالت و سایر تصرفات یک مسلمان مکلف‬
‫میگردد‪ ،‬این امور که مفسران قرآن کریم آنرا تحت عنوان آیات احکام ( فقه الکتاب ) بیان داشته اند‪،‬‬

‫به دو بخش اساسي تقسیم میگردد‪:‬‬

‫بخش اول ‪ :‬احکام عنادات که شامل نماز‪ ،‬روزه‪ ،‬حج‪ ،‬زکات‪ ،‬نذر وغیره میگردد‪ ،‬احکامیست که‬
‫رابطهْ انسان را با خالقش مستحکم میسازد ‪.‬که بنام فقه عنادات نامیده شده است‪.‬‬

‫بخش دوم ‪ :‬احکام معامالت مثل عقود‪ ،‬تصرفات‪ ،‬عقوبات‪ ،‬جنایات وغیره میناشد که در عصر امروز‬
‫بنام قوانین اقتصادی‪ ،‬سیاسي‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬نظامي‪ ،‬دیپلوماسي‪ ،‬تعلیمي‪ ،‬جنائى وغیره یاد میگردد‪.‬‬

‫قوانين قرآني ‪ :‬قرآن کریم قانون کامل برای بشریت تا روز قیامت میناشد‪ ،‬در عصر ساینس وتکنالوژی‬
‫قرآن کریم یگانه قانوني است که باآلخره بشریت به آن تسلیم میگردد‪ ،‬به همین علت درین سالهای‬
‫اخیر هزاران دانشمند اروپایي وامریکایي به دین مقدس اسالم مشرف شده اند‪ ،‬وهمه به این امر قناعت‬
‫حاصل نموده اند که در قرآن کریم تمامي قوانین ونظام ها مانند نظام های اعتقادی‪ ،‬فکری‪ ،‬فردی‪،‬‬
‫اجتماعي‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬سیاسي‪ ،‬عسکری‪ ،‬دیپلوماسي‪ ،‬فرهنگي وغیره موجود میناشد که بشریت میتوانند‬
‫زندگي دنیوی واخروی خویش را مطابق ارشادات آن تنظیم نمایند‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫سواالت درس اول‬

‫‪ .1‬در مورد جامد ویا مشتق بودن لفظ قرآن کریم نظریات علماء را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .2‬تعریف اصطالحي قرآن کریم را باقیود آن تحریر بدارید؟‬
‫‪ .3‬حقوق قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .4‬معنای اصطالحي جمع قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .5‬جمع وکتابت قرآن کریم در چند مرحله صورت گرفته است بنویسید؟‬
‫‪ .6‬احکام اجمالي قرآن کریم به چند نوع است تحریر بدارید؟‬
‫‪ .7‬احکام عملي قرآن کریم را با انواع آن بنویسید؟‬
‫‪ .8‬سواالت صحیح وغلط‪4،‬جوابه و‪..‬از محتوای درس مطرح مي گردد؟‬
‫مراجع درس اول‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‬
‫‪ .2‬ابن منظور‪( .‬ب ت)‪ .‬لسان العرب (جلد ‪.)8‬‬
‫‪ .3‬اصفهاني‪،‬راغب‪( .‬ب ت)‪ .‬المفردات‪.‬‬
‫‪ .4‬النخاری‪ ،‬محمدابن اسماعیل ‪ .)1987( .‬صحیح النخاری (نسخه اول‪ ,‬جلد ‪ .)6‬قاهره‪ :‬دار الشعب‪.‬‬
‫‪ .5‬الترمذی‪ ،‬ابو عیسي محمد بن عیسي‪( .‬ب ت)‪ .‬سنن ترمذی (جلد ‪ .)5‬بیروت‪ :‬داراحیاءالتراث‪.‬‬
‫‪ .6‬العنید‪ ،‬علي بن سلیمان‪( .‬ب ت)‪ .‬جمع القرآن الکریم‪.‬‬
‫‪ .7‬عتر‪،‬نورالدین‪( .‬ب ت)‪ .‬علوم قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .8‬فقه سیاسي‪( .‬ب ت)‪.‬‬
‫‪ .9‬فیروزآبادی‪ ،‬مجدالدین‪ .)1371( .‬القاموس المحیط (جلد ‪ .)1‬مصر‪ :‬حلني‪.‬‬
‫‪ .10‬الکردی‪ ،‬محمد طاهر ‪( .‬ب ت)‪ .‬تاریخ القرآن الکریم (جلد ‪.)1‬‬
‫‪ .11‬الهیثمي‪ ،‬نور الدین علي بن ابي بکر‪ .)1412( .‬مجمع الزواید ومننع الفواید‪ .‬بیروت‪ :‬دارالفکر‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫درس دوم‬

‫ويژگيهاوفضايل قرآنكريم‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬محصالن عزیز در مورد خصوصیات قرآن کریم آگاهي حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ .2‬شناخت فضایل وبر کات قرآن کریم و توجه محصالن نسنت به آن‪.‬‬
‫‪ .3‬معرفت مختصری در مورد تکنالوژی وانواع آن‪.‬‬

‫ويژگي هاي قرآن كريم‬

‫قرآنکریم کتابي است دارای خصوصیات وویژگیها که آنرا ازدیگر کتابهای آسماني وغیر آسماني متمایز مي‬
‫سازد‪ ،‬در ذیل به برخي از ویژگي های قرآن کریم پرداخته مي شود‪:‬‬
‫قرآن كريم كتاب اهلل متعال است‪:‬برترین ویژه گي قرآن آن است که کتاب اهلل متعال ودربردارنده پیام‬
‫او خطاب به آخرین پیامنرش حضرت محمد صلي اهلل علیه وسلم است‪.‬‬
‫قرآن کتابي است که لفظ ومعني آن صد درصد الهي است و اهلل متعال آن رابه فرستاده وپیام آورش حضرت‬
‫محمد صلي اهلل علیه وسلم ازطریق(وحي جلي) که عنارت است از فرودآمدن فرشته وحي (جنریل )برپیامنری‬
‫ازنوع انسان(محمد)‪ ،‬وحي فرموده است وانتقال آن ازطریق انواع دیگروحي مانند الهام ودل آگاهي ورویای‬
‫صادقه وامثال آن ننوده است‪ .‬اهلل متعال فرموده است‪{:‬وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكِیمٍ عَلِیمٍ}(‪:1‬نمل‪.)6:‬‬
‫ترجمه‪:‬به یقین این قرآن از سوى ذات حکیم و دانایى بر تو القا مىشود‪.‬‬
‫قرآن وحي رباني است که عقلها وقلب ها را حیات مي بخشد‪ ،‬قوانیني الهي است که زنده گي افراد وملت‬
‫هارا سر وسامان میدهد‪.‬‬
‫قرآن ؛كتاب مصون ومحفوظ‪:‬یکي ازویژه گیهای قرآن‪،‬محفوظ ودست نخورده ماندن آن است‪.‬اهلل‬
‫متعال خود عهده دار حفاظت ازقرآن گردیده وپاسداری ازآن رابه هیچ کس دیگری نسپرده است‪ ،‬همچون‬
‫دیگرکتابهای آسماني نیست که خداوندمواظنت ازآنهارابه پیروان شان سپرده باشد‪.‬‬
‫معني حفاظت خداوندازقرآن‪ ،‬مصون ماندن آن ازهرگونه تغییر‪ ،‬زیاد وکم کردن است که احکام وتعالیم‬
‫دیگرکتابهای آسماني اعم ازتورات وانجیل درگذشته باآن رو بروشده اند‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫این دوکتاب دستخوش تغییر‪،‬تحریف وتندیل شده اند واصل آنهاازمیان رفته است‪ ،‬تحریف کتب گذشته‬
‫آسماني از آنجا ناشي شده است که خداوند مسولیت حفاظت از آنها را عهده دارنشده ومواظنت ازآن‬
‫رابرعهده پیروان آنها نهاده است‪،‬زیراهریک ازآن کتابها برای زماني معین ورسالتي مشخص وبرای یک قوم‬
‫وملت بخصوص فرودآمده بودند؛ بر خالف رسالت عام‪ ،‬فراگیر وابدی اسالم که اقتضا دارد منابع آن‬
‫دربرابرتحریف وتحریف گران مورد حفاظت و حراست قرارگیرد‪ ،‬به همین خاطراهلل متعال خود عهده دار‬
‫حفاظت ازقرآن شده است ودرمورد آن وعده ای این چنین موکد داده فرموده است‪{:‬إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا‬
‫لَهُ لَحَافِظُونَ}(‪ :1‬حجر‪.)9:‬‬
‫ترجمه‪ :‬ماقرآن را نازل کردیم وما بطور قطع نگهدار آنیم‪.‬‬
‫همچنان خداوند متعال فرموده است‪{:‬وَإِنَّهُ لَکِتَابٌ عَزِیزٌلَا یأْتِیهِ الْنَاطِلُ مِنْ بَینِ یدَیهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ‬
‫حَکِیمٍ حَمِیدٍ}(‪ :1‬فصلت‪.)42-41:‬‬
‫ترجمه‪ :‬این کتابى است قطعاً شکست ناپذیرکه هیچ گونه باطلى از پیش رو و از پشت سر به سراغ آن نمىآید‪،‬‬
‫چرا که از سوى خداوند حکیم و شایسته ستایش نازل شده است‪.‬‬
‫یکي ازدالیل این موضوع آن است که بیش ازچهارده قرن ازنزول قرآن سپری مي شود وقرآن حکیم‬
‫همانگونه که ازآسمان بر رسول خدا صلي اهلل علیه وسلم نازل شده است واوآنرا ابالغ فرموده واصحاب‬
‫ویارانش آن را ازوی آموخته اند‪،‬باقي مانده و مسلمانان نسل به نسل آن رادرسینه های خود حفظ کرده‬
‫وبازبان خویش تالوت نموده ودر مصحف ها نگاشته اند وهمواره صدها هزارنفر از مسلمانان پیوسته آن‬
‫راتالوت مي نمایند‪ ،‬حتي کودکان وکساني که بازبان عربي آشنایي ندارند‪ ،‬آنرا از برمي کنند (قرضاوی‪,‬‬
‫‪ ,1382‬ص‪.)53 .‬‬
‫خداوند درجهت وفا به عهد خود راجع به حفاظت ازقرآن‪ ،‬زمینه های آن را از هر جهت فراهم آورده است‪،‬‬
‫تاقرآن همچنان سالم ودست نخورده باقي بماند‪ ،‬اهوا و اوهام بشربا آن در نیامیزد‪ ،‬برخي ازاین عوامل واسناب‬
‫طنیعي حفاظت ازقرآن عنارتنداز‪:‬‬
‫‪.1‬وحي که بگونه صلصله الجرس به پیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم فرود مي آمد که جز پیامنر صلي اهلل وعلیه‬
‫وسلم‪ ،‬کسي دیگرازآن چیز برداشت کرده نمي توانست‪.‬‬
‫حکمت نزول قرآن بگونه صلصله الجرس این بود که تعنیر واحد ازقرآن کریم وجود داشته باشد‪ ،‬اختالف‬
‫دربیان احکام وارشادات آن به میان نیاید‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫‪ .2‬مدارسه ملک به پیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم درهرسال یکنار‪،‬آن مقدار از وحي راکه اهلل متعال فرود آورده‬
‫بود‪ ،‬درهرسال درماه منارك رمضان جنرییل علیه السالم قرآن کریم رابه پیامنر صلي اهلل وعلیه وسلم گردان‬
‫مي کرد؛اما درسال وفات شان اینکار دوبار صورت گرفت‪.‬‬
‫‪.3‬کتابت قرآن کریم‪(،‬وحي) درمحضرپیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم نوشته شده ودوباره مقابله مي گردید‪ ،‬به‬
‫این معني که بمجرد نزول قرآن پیامنر صلي اهلل وعلیه وسلم قرآن کریم را باالی کاتنان وحي امال مي کرد و‬
‫آن را دوباره از ایشان مي شنید وخودش را ازصحت نوشتن آن مطمین مي ساخت‪.‬‬
‫‪ .4‬تشویق وترغیب به آموزش‪ ،‬حفظ وتالوت قرآنکریم پیامنرصلي اهلل علیه وسلم فرموده است‪« :‬خَیرُکُمْ مَنْ‬
‫تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَعَلَّمَهُ» (بخاری م‪ .‬ب‪ ,1987 ,.‬ص‪.)236 .‬‬
‫ترجمه‪:‬بهترین شما کسي است که قرآن را بیاموزد وبه دیگران بیاموزاند‪.‬‬
‫‪ .5‬عالوه برآن معیاربدست آوردن مقام های مادی ومعنوی راحفظ قرآن قرارداده بود‪ ،‬امیر وقاید کسي شده‬
‫مي توانست که زیاد قرآن حفظ مي داشت‪ .‬صالحیت امامت نمازها ازآن کساني بود که بهترو درست قرآن‬
‫رامي فهمید‪.‬‬
‫‪.6‬عامل دیگر برای محفوظ ماندن قرآنکریم درعصرپیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم عالوه برآنچه تذکر رفت‪،‬‬
‫حافظه بي نظیر امت اسالمي است که درصدراسالم قنل از تکمیل نزول وحي مسلمانان آن زمان قرآن رابه‬
‫حافظه مي سپردند ومطابق آن عمل مي کردند به هرطرف که سفر مي کردند‪ ،‬قرآن زنده بودند‪( .‬حسن‪,‬‬
‫‪ ,1413‬ص‪.)14 .‬‬
‫كتاب روشن وآسان‪:‬یکي دیگراز ویژه گیهای قرآن این است که کتاب (منین) است‪ ،‬برای فهم‪ ،‬درك و‬
‫برداشت بسیار ساده وآسان است؛ همچون کتابهای فیلسوفان نیست که باعنارات وکلمات گنگ و پیچیده‬
‫اداشده باشد‪ .‬برعکس آنچه برخي ازفیلسوفان گفته اند‪ :‬اگرفلسفه به ساده گي بیان شود و قابل فهم گردد‪،‬‬
‫دیگر شایسته نیست که فلسفه نامیده شود‪.‬‬
‫همچنین‪ ،‬قرآن مانند ادبیات رمزی نیست که درپنهان نگاه داشتن داللتها وفهمانیدن مطالب ازطریق رمز‪،‬‬
‫رازواشارات دور ازذهن وپوشانیدن معنای مورد نظرباپوششهای مختلف‪ ،‬طریق افراط را درپیش گیردودرك‬
‫مطلب را دشوار گرداند وفهم آن رابرای انسانها معمولي مشکل سازد‪.‬‬
‫امادربلندی ورفعت واوج بیان وبالغت‪ ،‬همچون چشمه خورشید روشن وروشنگر وبسان آب زالل وصاف‬
‫است وبرای همه کساني که بخواهند‪ ،‬بیندیشند ومتذکر شوند‪ ،‬بسیارآسان وقابل بهره برداری است‪ .‬اهلل متعال‬
‫دراین ارتناط فرموده است‪{:‬وَلَقَدْ یسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ}(‪ :1‬قمر‪.)17:‬‬

‫‪17‬‬
 ‫ترجمه ‪ :‬ما قرآن را براى تذکر آسان ساختیم‪ ،‬آیا کسى هست که متذکر شود؟‪.‬‬
‫همچنان فرموده است‪{ :‬فَ ِنَّمَا یسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لَعَلَّهُمْ یتَذَکَّرُونَ}(‪ :1‬دخان‪.)58 :‬‬
‫ما آن ( قرآن) را بر زبان تو آسان ساختیم شاید آنان متذکر شوند‪.‬‬
‫خداونداین کتاب رافروفرستاده است‪ ،‬تادرمعارف آن تعقل شود‪ ،‬دراحکامش تفقه صورت گیرد‪ ،‬اسرارش‬
‫درك شودوآیاتش موردتامل وتدبرقرارگیرد‪.‬‬
‫كتاب همه زمانه ها‪ :‬یکي دیگرازویژه گیهای قرآن این است که کتاب همه زمانها وهمه انسانها ومشتمل‬
‫برهمه مسایل ومعارف دیني ودربردارنده تمام حقایق است‪.‬‬
‫کتاب همه زمانها بودن قرآن بدین معني است که کتابي است جاویدان وبه عصروزمان خاصي تعلق ندارد‪،‬‬
‫ازآن یک نسل ویاچندنسل نیست که زمان آن به سرآید‪.‬منظوراین است که احکام ‪ ،‬اوامرو نواهي آن زمان‬
‫داروموقت نیستندکه باگذشت زمان‪ ،‬عمل به آنها متوقف گردد‪.‬‬
‫این موضوع درمورد ادیاني که برای مقطع وزماني خاصي آمده بودند‪ ،‬صحت دارد‪ .‬کتابهای آن ادیان نیزبرای‬
‫همان زمانها بوده است وپس ازمدتي دیني دیگروکتابي دیگر وپیامنر دیگر آن دین وکتاب وتعالیم آن پیامنر‬
‫رامنسوخ گردانیده اند‪.‬به همین جهت خداوند نازل کننده آن متکفل محافظت ازآنها نگردیده‪ ،‬پیروان همان‬
‫کتابها محافظت شان رابه عهده گرفته اند‪.‬‬
‫اما ازآنجاکه اسالم آخرین پیام الهي ومحمدصلي اهلل علیه وسلم آخرین پیام آور وقرآن نیزآخرین کتاب‬
‫آسماني ومتضمن رهنمودهای هدایت گرانه و روشنگرانه نهائي برای بشریت است‪ ،‬امکان موقت بودن‬
‫ومقطعي بودن برای آن وجود ندارد‪ .‬قرآن کتابي است که تازماني که انساني بر روی کره زمین هست‪،‬‬
‫پایدارخواهدماند (الصالبي‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪. )44 .‬‬
‫كتاب همه انسانها‪:‬عالوه برآنچه که گذشت‪ ،‬قرآن کتاب همه انسانهاوکتاب همه دورانهای زندگي‬
‫بشراست واهلل متعال آن راوسیله هدایت برای همه مردم وهمه جهانیان قرارداده است؛ چنانکه فرموده‬
‫است‪{:‬شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ}(‪:1‬بقرة‪.)185 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬ماه رمضان است‪ ،‬ماهى که قرآن‪ ،‬براى راهنمایى مردم و نشانههاى هدایت و فرق میان حق و باطل‬
‫است‪ ،‬در آن نازل شده است‪.‬‬
‫همچنان فرموده است‪{ :‬إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ}(‪ :1‬تکویر‪.)27:‬ترجمه‪ :‬این قرآن چیزى جز تذکرى براى‬
‫جهانیان نیست‪.‬‬
‫همچنان فرموده است‪َ {« :‬تنَارَكَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَنْدِهِ لِیکُونَ لِلْعَالَمِینَ نَذِیرًا}(‪ :1‬فرقان‪.)1:‬‬

‫‪18‬‬
 ‫ترجمه‪ :‬پر برکت است آن ذاتي که قرآن را بر بندهاش نازل کرد تا بیمدهنده جهانیان باشد‪.‬‬
‫قرآن‪ ،‬کتاب مخصوص به این نژادیا آن نژاد نیست؛ ازآن صاحنان این رنگ پوست یاآن رنگ پوست نیست؛‬
‫کتاب این اقلیم وسرزمین‪ ،‬یا آن اقلیم وسرزمین نیست؛ کتاب این گروه واین صنف‪ ،‬یاآن گروه وآن صنف‬
‫نیست؛ نه فقط ازآنِ عقلگرایان است ونه برعکس‪ ،‬فقط ازآن احساس گرایان؛ نه فقط ازآنِ برون گرایان است‬
‫ونه برعکس‪ ،‬کتاب رئالیست ها؛(حقیقت گراها) نه ازآنِ فردگرایان است ونه برعکس‪ ،‬ازآنِ جامعه گرایان؛‬
‫نه کتاب دولتمردان است ونه برعکس‪ ،‬کتاب شهروندان؛ نه ازآنِ ثروتمندان است ونه برعکس‪ ،‬ازآن‬
‫مستمندان؛ نه کتاب مردان است ونه برعکس‪ ،‬کتاب زنان؛ قرآن کتاب همه گان است‪ ،‬قانون اساسي برای‬
‫جهانیان که ازسوی خدای همگان وپروردگار عالمیان فرودآمده است‪.‬‬
‫فضايل قرآن‬

‫قرآنکریم کالم قدیم ومنزل اهلل متعال‪ ،‬غیرمخلوق است‪ .‬کالمي که آن را با لفظ ومعنا بر پیامنرش محمّد صلي‬
‫اهلل علیه وسلم فرستاده است‪.‬قرآن کریم کتاب جاودانه ی اسالم و بزرگترین معجزه و هدایت برای تمام‬
‫نسلهای بشر است‪ .‬فضایل قرآن کریم از دو نگاه مورد مطالعه قرار مي کیرد یکي از منظر آیات قرآني‬
‫ودیگری در پرتواحادیث ننوی ‪.‬‬

‫الف_فضيلت قرآن از نظرقرآن‬

‫این کتاب انسان ساز را اهلل متعال توسط امین آسمان ها به امین زمین فرستاده است‪{ :‬وَإِنَّهُ لَتَنْزِیلُ رَب ِّ الْعَالَمِینَ‬
‫نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلَى قَلْنِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ بِلِسَانٍ عَرَبِي مُنِینٍ وَإِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الْأَوَّلِینَ}(‪ :1‬شعر‪:‬اء‪-192‬‬
‫‪.)196‬‬
‫ترجمه ‪ :‬به راستى این قرآن فرود آورده شده از جانب پروردگار جهانیان است‪ ،‬روح االمین آن را بر قلب‬
‫تو نازل کرده‪ ،‬تا ازجمله هشداردهنده گان باشى ‪ ،‬این قرآن به زبان عربى روشن نازل شده است‪ ،‬حقانیت‬
‫آن در کتابهاى پیشینیان (تورات وانجیل) نیزآمده است‪.‬‬
‫دربهترین ماه نازل شده است‪{ :‬شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ}(‪:1‬‬
‫بقره‪.)185 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬رمضان‪ ،‬ماهى است که قرآن‪ ،‬براى راهنمایى مردم و نشانههاى هدایت وفرق میان حق و باطل در آن‬
‫نازل شده است‪.‬‬
‫درشب پربرکت فرود آورده شده است‪{:‬إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَیلَۀٍ مُنَارَکَۀٍ}(‪ :1‬دخان‪.)3:‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ترجمه ‪ :‬ما این کتاب را درشب پربرکت فرود آوردیم‪.‬‬
‫هیچ نوع شک وشنه درین کتاب وجود ندارد‪{:‬ذَلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیبَ فِیهِ}(‪ :1‬بقر‪ :‬ه‪.)2‬‬
‫این کتاب هیچ شک وشنه در آن وجود ندارد‪.‬‬
‫هنگام شنیدنش انسان مستحق رحمت مي شود‪{:‬وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ}(‪:1‬‬
‫اعراف‪.)204 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬هنگامي که قرآن خوانده شود‪ ،‬به آن گوش بدهیدتا رحمت اهلل متعال شامل حال تان شود‪.‬‬
‫به بهترین راه انسان را رهنمایي مي کند‪{ :‬إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یهْدِی لِلَّتِي هِي أَقْوَمُ}(‪ :1‬اسراء‪.)9:‬‬
‫ترجمه ‪ :‬این قرآن‪ ،‬به استوارترین راه‪ ،‬رهنمایي مي کند‪.‬‬
‫برای بیرون آوردن مردم از گمراهي وتاریکي ها آمده است‪{ :‬کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ‬
‫إِلَى النُّورِ}(‪ :1‬ابراهیم‪.)1 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬کتابي است که بر تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکیها به سوی نور بیرون آری‪.‬‬

‫ب ‪ -‬فضايل قرآن درسنت نبوي‬

‫فضایل قرآن درسنت ننوی‪ ،‬به پیمانه زیاد بیان شده است‪ ،‬درین جا به چند حدیثي از پیامنر صلي اهلل علیه‬
‫وسلم در رابطه به فضیلت قرآنکریم اکتفا مي کنیم‪:‬‬
‫حضرت عنداهلل بن مسعوداز پیامنرصلي اهلل علیه وسلم روایت کرده است‪«:‬إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ مَأْدُبَۀُ اهللِ فَتَعَلَّمُوا‬
‫مَأْدُبَۀَ اهللِ مَااسْتَطَعْتُمْ‪ ،‬إِنَّ هَذَاالْقُرْآنَ حَنْلُ اهللِ وَهُوَ النُّورالْمُنِینُ‪ ،‬وَالشِّفَاءُ النَّافِعُ‪ ،‬عِصْمَۀٌ لِمَنْ تَمَسَّکَ بِهِ وَنَجَاةٌ لِمَنْ‬
‫تَنِعَهُ‪ ،‬الَ یعْوَجُّ فَیقَوَّمُ‪ ،‬وَالَ یزِیغُ فَیسْتَعْتَبُ‪ ،‬وَالَ تَنْقَضِي عَجَائِنُهُ‪ ،‬وَالَ یخْلَقُ عَنْ کَثْرَةِ الرَّد ِّ‪ ،‬اتْلُوهُ فَ ِنَّ اهلل یأْجُرُکُمْ‬
‫عَلَى تِالَوَتِهِ بِکُلِّ حَرْفٍ عَشْرَ حَسَنَاتٍ‪ ،‬أَمَا إِنِّي الَ أَقُولُ‪ :‬الم حَرْفٌ وَلَکِنْ أَلِفٌ عَشْرًا وَالَمٌ عَشْرًا وَمِیمٌ عَشْرًا»‬
‫(النیهقي‪ ,2003 ,‬ص‪.)333 .‬‬
‫ترجمه ‪ :‬این قرآن‪ ،‬دعوت ومهماني اهلل متعال است‪ ،‬ازمهماني اهلل متعال آنچه مي توانید بیاموزید‪ ،‬این قرآن‬
‫رسن محکم اهلل متعال‪ ،‬نور ورشنای واضح‪ ،‬شفا دهنده ی پر منفعت است‪ ،‬نگهدارنده ی کسي است که به‬
‫آن تمسک جوید‪ ،‬نجات دهنده ی کسي است که آنرا پیروی نماید‪ ،‬کج نمي شودهمیشه استواراست‪ ،‬به بي‬
‫راهه نمي رودکه خسته شود‪ ،‬اخنارپرعجاینش پایان نمي یابد‪ ،‬از بسیارخواندن کهنه نمي شود‪ ،‬آنرا تالوت‬
‫کنید‪ ،‬اهلل متعال شمارابرتالوتش پاداش مي دهد‪ ،‬در برابرهر حرف ده نیکي است‪ ،‬من نمي گویم که (الم)‬
‫یک حرف است؛ بلکه الف ده الم ده ومیم ده است (در برابرهرحرف ده نیکي نصیب شما مي شود)‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫اشتغال به قرآن ازبهترین عنادتها ویکي ازبهترین راههای تقرب جستن به اهلل متعال است‪ .‬حضرت ابوهریره‬
‫رضِى اهلل عنه ازرسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم روایت کرده است‪« :‬مَا مِنْ قَوْمٍ یجْتَمِعُونَ فِى بَیتٍ مِنْ بُیوتِ اهلل‬
‫عَزَّوَجَلَّ یقْرَءُونَ وَیتَعَلَّمُونَ کِتَابَ اهلل عَزَّوَجَلَّ یتَدَارَسُونَهُ بَینَهُمْ إِالَّنَزَلَتْ علیهم السکینۀُ وحَفَّتْ بِهِمُ الْمَالَئِکَۀُ‬
‫وَغَشِیتْهُمُ الرَّحْمَۀُ وَذَکَرَهُمُ اهلل فِیمَنْ عِنْدَهُ» (شیناني‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)406 .‬‬
‫ترجمه ‪ :‬هیچ قومي‪ ،‬درخانه ی از خانه های اهلل متعال جمع نمي شوند که کتاب اهلل متعال را بخوانند وآن را‬
‫در بین خود تدریس ومدارسه نمایند‪ ،‬مگر اینکه آرامش بر آنان نازل مي شود‪ ،‬مالئکه دورا دورآنان را فرامي‬
‫گیرند‪ ،‬رحمت الهي آنان را مي پوشاند واهلل تعالي ایشان را پیش مقربان خود یاد مي کند‪.‬‬
‫اهلل متعال برای کسانیکه بدرس وتدریس قرآن درمساجد وجاهای دیگرمي پردازند‪ ،‬برزبان پیامنرش‪ ،‬چهارنوع‬
‫کرامت وفضیلت را وعده داده است‪1 :‬ـ فرود آمدن سکینه وآرامش ازجانب اهلل متعال برآنان‪2.‬ـ پوششي از رحمت‬
‫اهلل متعال برای آنها حین درس ومدارسه قرآن عظیم الشان‪3.‬ـ حلقه زدن مالیکه در اطراف آنها‪4.‬ـ تذکر ویاد آوری‬
‫اهلل متعال آنها را در محضر مالیکه مقرب نزد خودش‪ .‬خوشا بحال کسانیکه این مقام ومنزلت نصیب آنان شود‬
‫(المناوی‪ ,1356 ,‬ص‪.)408 .‬‬
‫شناخت تكنالوژي (‪)Technology‬‬

‫تکنالوژی را در زبان عربي تقنیه و تکنولوجیا گویند‪ ،‬اصطالحي است که به تمامي وسائلي اشاره میکند که‬
‫مردم آنرا در اختراعات و اکتشافات شان برای برآورده نمودن احتیاجات واشناع غرایز شان به کار مینرند‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫(الموسوعه العربیه العالمیه‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪)10 .‬‬

‫تکنالوژی در جوانب مختلف زنده گي انسان تأثیر گذار بوده‪ ،‬مثالً با بوجود آمدن موتر‪ ،‬انسانها فرصت‬
‫استفاده از وقت را بیشتر حاصل نمودند‪ .‬همچنان اختراع رادیو و تلویزیون سنب تغییر در عادات و اسالیب‬
‫زنده گي مردم شد‪ ،‬با آمدن تیلفون و بخصوص موبایل وانترنت ارتناط بشریت به اندازهء خیالي پیشرفت‬
‫نمود و آنچه را که در گذشته در خیال نمیگنجید امروز به چشم وسر مشاهده میگردد‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫تکنالوژی معاصر توانست که مشکالت بشریت را در کمنودهای اقتصادی‪ ،‬صحت‪ ،‬تعلیم وتربیه وغیره امور‬
‫رفع نماید و باآلخره تکنالوژی توانست که انسان را از کرهء زمین بیرون نماید وانسان قدمش را در فضای‬
‫خارجي گذاشته و بر کرهء ماه خود را برساند‪.‬‬

‫تکنالوژی نه تنها در ساحات مادی برای بشریت خدمت نمود‪ ،‬بلکه استفادهء مثنت از تکنالوژی توانسته‬
‫ومیتواند سنب هدایت هزاران انسان شود‪ ،‬انسان بیدیني که اصالً خدا را نمیشناخت توانسته که به دین مقدس‬
‫اسالم مشرف شود‪ ،‬یک صهیونست از تکنالوژی ارتناطي استفاده نموده‪ ،‬باآلخره به حقانیت اسالم تسلیم‬
‫میگردد‪ ،‬هزاران و حتي ملیونها انسان منتال به کفر و گناه با استفاده از وسایل تکنالوژی سي دی‪ ،‬دی وی‬
‫دی‪ ،‬چینل های اسالمي‪ ،‬میموری ها‪ ،‬سایت های مختلف انترنتي‪ ،‬تلویزیون های اسالمي وغیره به دین مقدس‬
‫اسالم مشرف شده و یا از خطرناکترین گناهان توبه نموده‪ ،‬راهء هدایت واصالح را در پیش گرفته است‪.‬‬

‫اقسام تكنالوژي ها‪ :‬اصطالح تکنالوژی روز بروز فراتر شده و اصطالح تکنالوژی با اصطالحات دیگری‬
‫ترکیب شده انواع مختلف تکنالوژی را بوجود آورده است‪ ،‬مثالً‪:‬‬

‫اول‪ :‬تكنالوژي حياتي (‪ :)Biotechnology‬این تکنالوژی برای اداره نظام حیاتي برای منفعت انسان به کار‬
‫برده میشود‪ ،‬هندسهء وراثي که شامل تغییر (ژنها)‪ ،‬نمو حیوان یا ننات در البراتوار وغیره میگردد که که‬
‫بخش های طني‪ ،‬زراعتي‪ ،‬صنتعي وغیره به کاربرده میشود‪.‬‬
‫دوم‪ :‬تكنالوژي رقمي (‪ :)Digital Technology‬این تکنالوژی شامل تمامي وسائل الکترونیکي میشود‬
‫که معلومات را غالناً به شکل شفری و رمزی تقدیم میدارند‪ ،‬مانند ماشین های حساب وسائل کنترول اشارات‬
‫ترافیکي‪ ،‬بازی ها‪ ،‬موتر ها‪ ،‬تیلفون‪ ،‬اقمار مصنوعي‪ ،‬جهاز های تلویزیون وغیره‪.‬‬

‫سوم‪ -‬تكنالوژي طبي‪ :‬این تکنالوژی غالناً در علوم طني به کار برده میشود‪.‬‬

‫چهارم‪ -‬تكنالوژي نظامي‪ :‬این تکنالوژی در علوم نظامي به کار برده میشود‪.‬‬

‫تکنالوژی ارتناط بسیار عالي با قرآن کریم و دعوت قرآن کریم دارد که این کتاب این ارتناط وآثار را‬
‫مورد تحقیق قرار میدهد‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫سواالت درس دوم‬

‫‪ .1‬ویژگي های قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .2‬فضایل قرآن کریم ازنظر سنت ننوی صلي اهلل علیه وسلم راتحریر بدارید؟‬
‫‪ .3‬تکنالوژی راتعریف کنید؟‬
‫‪ .4‬انواع تکنالوژی را بیان کنید؟‬
‫‪ .5‬تکنالوژی طني را توضیح دهید؟‬
‫‪ .6‬سواالت صحیح وغلط ‪4‬جوابه و‪...‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬
‫مراجع درس دوم‬

‫‪ .1‬القرآ ن الکریم‪.‬‬
‫‪ .2‬النخاری‪ ،‬محمدابن اسماعیل ‪ .)1987( .‬صحیح النخاری (نسخه اول‪ ,‬جلد ‪ .)6‬قاهره‪ :‬دار الشعب‪.‬‬
‫‪ .3‬النیهقي‪ ،‬احمد بن الحسن ‪ .)2003(.‬شعب االیمان (نسخه اول‪ ,‬جلد ‪ .)3‬ریاض‪ :‬مکتنه الرشد‪.‬‬
‫‪ .4‬الصالبي‪ ،‬علي محمد‪( .‬ب ت)‪ .‬االیمان بالقرآن الکریم وکتب السماویه (نسخه اول)‪ .‬المکتنه‬
‫العصریه‪.‬‬
‫‪ .5‬المناوی‪ ،‬زین الدین محمد بن تاج العارفین بن علي بن زین العابدین (‪ .)1356‬فیض القدیر شرح‬
‫جامع الصغیر (نسخه اول‪،‬جلد ‪ .)5‬مصر‪ :‬المکتنه التجاریه الکنری‪.‬‬
‫‪ .6‬الموسوعه العربیه العالمیه‪( .‬ب ت)‪.‬‬
‫‪ .7‬حسن‪ ،‬عثمان علي ‪ .)1413( .‬مصادر االستدالل علي مسائل االعتقاد‪ .‬ریاض‪ :‬دار الوطن‪.‬‬
‫‪ .8‬شیناني‪،‬احمد بن حننل‪( .‬ب ت)‪ .‬مسند االمام االحمد‪ .‬قاهره‪ :‬موسسه قرطنه‪.‬‬
‫‪ .9‬قرضاوی‪ ،‬یوسف‪ .)1382( .‬قرآن منشور زندگي‪( .‬مترجم‪،‬عندالعزیز سلیمي) تهران‪ :‬احسان‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫درس سوم‬

‫معجزه شناسي‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬شناخت معجزات اننیاء علیهم السالم‪.‬‬

‫‪ .2‬معرفت واگاهي در مورد شروط معجزه‪.‬‬

‫‪ .3‬آشنایي با اسلوب تحدی قرآن کریم‪.‬‬

‫تعريف لغوي و اصطالحي معجزه‬

‫الف ‪ -‬تعريف لغوي اعجازومعجزه‪ :‬کلمهء اعجاز از عجز گرفته شده است وبه معنای ناتواني است‪ ،‬در‬

‫زبان عربي گفته مى شود " عجز زید عن الطلوع الي الجنل " زید از بر آمدن بر سر کوه عاجز آمد‬
‫وناتوان شد‪ ،‬واعجاز مصدر صیغه متعدی آنست که به معنای ناتوان ساختن است مانند اینکه گفته شود‬

‫‪ " :‬أعجز الهرم زیدا عن االشتراك في منافسۀ الجری " پیری زید را از اشتراك در مسابقه دویش‬

‫ناتوان ساخت‪.‬‬

‫معجزه اسم فاعل است وحرف ( ها) در اخیر آن برای منالغه است و به معنای خوب عاجز کننده‬

‫وناتوان کننده است ‪ .‬وآنچه را پیغمنران برای اثنات ننوت خود بطور خارق العاده وبیرون از قوانین‬
‫طنیعت به قوم های خود نشان میدادند بدین لحاظ معجزه نامیده شده که مردم از آوردن مثل آن‬

‫عاجز وناتوان مي بودند مانند ‪ :‬عصای موسي علیه السالم واینکه عیسي علیه السالم به اذن خداوند‬

‫مرده ها را زنده میکرد‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫ب ‪ -‬تعريف اصطالحي معجزه ‪ :‬معجزه عنارت از امر خارق العادهء است که توسط مدعي ننوت برای‬
‫اثنات حقانیت ننوتش طورى ظاهر مي گردد که دیگران از آوردن مثل آن عاجز وناتوان مي مانند‪ ،‬در‬
‫حالیکه مقرون با تحدى و منارزه طلنى مى باشد (الشحود‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)93 .‬‬

‫شروط معجزه‬

‫معجزه دارای شرایط ذیل مي باشد‪:‬‬

‫‪ )1‬معجزه باید یک امرخارق العاده باشد که مردم به آن عادت نداشته باشند وهرگاه کسي کار عادیي را‬
‫انجام دهد معجزه گفته نمي شود‪ .‬مثالً معجزه شق القمر یک کار خارق العاده بود که در زمان حضرت محمد‬
‫(‪ )‬به وقوع پیوست‪.‬‬

‫‪ )2‬معجزه باید چلنچ برای شک کننده گان ومنکران باشد؛ زیرا معجزه برای اثنات ننوت یک پیامنراست‬
‫بناءً رسول اهلل (‪ )‬دیگران را چلنج مي دهد‪ .‬مثالً قرآن عظیم الشأن برای عرب های فصیح چلنج داد که‬
‫حد اقل یک سوره کوتاه مثل قرآن عظیم الشأن بسازند وعرب های که خود را درفصاحت و بالغت نسنت‬
‫به همه برتریت مي دادند درمقابل این چلنج قرآني ناکام شدند‪.‬‬

‫یاد داشــت‪ :‬این شــرط اســاســي نیســت که همیشــه تمامي معجزات با چلنج یکجا باشــد؛ زیرا بســیاری از‬
‫معجزاتي ه ستند که برای کمک به پیامنران در وقت م شکالت میآید که در آن چلنج نمینا شد مثالً زیادت‬
‫طعام و جاری شدن آب از انگشتان رسول اهلل (‪.)‬‬

‫‪ )3‬معجزه باید به شکلي باشد که کسي توانایي معارضه ویا آوردن مثل آنرا نداشته باشد و مقابله با آن از‬
‫توان مخلوق خارج با شد‪ :‬مثالً معجزه زنده ساختن مرده که برای عی سي علیه ال سالم داده شده بود‪ ،‬از توان‬
‫هیچ انســـاني حتي خود عیســـي علیه الســـالم هم خارج بود‪ ،‬ولي برای اثنات ننوتش این معجزه در زمان‬
‫مکلفیتش برایش داده شده بود‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫‪ )4‬معجزه باید توسط کسي آورد ه شود که ادعای ننوت نموده باشد وهرگاه کسي کاری خارق العاده را‬
‫انجام دهد ولي ادعای ننوت نکرده باشد معجزه گفته نمي شود‪.‬‬

‫‪ )5‬معجزه باید موافق با ادعای همان رسول وپیامنرباشد‪،‬درصورتیکه مخالف با ادعای وی باشد معجزه گفته‬
‫نمي شود‪ .‬روایت شده است که یاران مسیلمه کذاب از او خواستند که در چاهي دم کند تا آب آن‬

‫بیشتر گردد‪ ،‬او این کار را کرد آب چاه خشک شد ‪ .‬این داللت بر دروغگویي او دارد‪.‬‬

‫‪ )6‬هدفش اثنات حقانیت یک پیامنر و دعوت برای سعادت دنیا وآخرت بشریت باشد‪ :‬یعني معجزه اصالً‬
‫برای پیامنران داده می شود تا ان سانها را به حقانیت دعوای ننوت آنان قناعت دهد وهمچنان در میان ب شریت‬
‫خیرو سعادت را ن شر کند‪ .‬ولي هرگاه ک سي یک امر خارق العاده را انجام دهد که نتیجهء آن سعادت دنیا‬
‫وآخرت بشــریت نناشــد و آنانرا به عوض دعوت به توحید به انســان پرســتي ومخلوق پرســتي کشــاند‪ ،‬آن‬
‫معجزه نیست بلکه استدراج است‪.‬‬

‫‪ )7‬اظهار معجزه به اختیار خود پیامنرننوده‪ ،‬بلکه به حکم اهلل (‪ )‬برایش داده میشود؛ زیرا هر پیامنر نمیتواند‬
‫که مطابق خواستهء خود هر معجزهء را تقدیم نماید‪ .‬وهر پیامنری را اهلل (‪ )‬معجزهء خاصي داده است که‬
‫مطابق عصر و زمانش باشد‪.‬‬

‫شروط تحقق معجزه قرآني با مثال هاي عملي‬

‫شرط أول تحقق معجزه ‪ :‬قران کریم بزرگترین معجزهء پیامنر ‪ ‬است که مردم بویژه عرب را با‬

‫آن به منارزه طلنیده است ‪ .‬این کتاب به پیامنری نازل شده است که خواندن ونگاشتن را نمیدانست‪،‬‬

‫در مدرسه ودانشگاهي آموزش ندیده بود ‪ .‬هیچگاه ثابت نشده است که علمي از علوم را از دانشمندان‬
‫معاصر خود ویا اهل بینش فرا گرفته باشد‪ ،‬با هیچ یک از دانشمندان اهل کتاب از یهود ونصاری‬

‫تماس نداشته است‪ ،‬تا از تاریخ و احوال پیامنران گذشته اطالع حاصل کرده باشد‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫پیامنر خدا عربها را بواسطهء این وحي الهي به منارزه طلنید‪ ،‬در حالیکه عربها صاحب فصاحت وبالغت‬
‫بودند و در ادب و شعر دست باالیي داشتند خداوند از آنها با بسیار وضاحت وقوت خواست تا همانند‬
‫قرآن متني بسازند؛ همانند همهء قرآن‪ ،‬همانند سوره ای از قرآن‪ ،‬همانند چند آیت وحتي یک آیت‬

‫از آن ‪ .‬مشرکین در همهء این مراحل حرفي به دهان نیاوردند‪ ،‬آنها در همهء این منارزه طلني با تالش‬
‫زیاد از یک ناتواني به ناتواني دیگر کشانیده شدند‪ ,‬واز شکستي به شکست دیگری رو برو مي‬

‫گردیدند ‪ .‬آیا اینها همه دلیل واضح‪ ،‬قاطع و آشکار بر اعجاز قران نیست ؟ !‬

‫شرط دوم تحقق معجزه ‪:‬شرط دوم برای وقوع معجزه‪ ،‬علت باعثه برای معارضه است ‪ .‬این شرط‬

‫در جامعهء عربي آنروز فراهم بود ‪ .‬چون پیامنر ‪ -‬صلي اهلل علیه وسلم ‪ -‬دین جدیدی آورده بود که‬
‫عقاید گذشتهء آنها را باطل اعالن مي کرد‪ ،‬تفکرات ایشانرا نابخردانه توصیف مي نمود‪ ،‬بتها وخدایان‬

‫ایشان را به چالش مى کشید ‪ .‬و از آنها مي خواست که باید باور کنند که او پیامنر وفرستادهء خداست ‪.‬‬

‫و استدالل مي کرد که برای اثنات راستي من این کتاب فرستاده شده است ‪ .‬اگر شما بر من باور‬

‫ندارید مثل این قرآن کتابي بیاورید ‪,‬یا مثل یک سوره ای از آن؟ اگر شما نتوانستید چنین کاری را‬

‫انجام دهید این نشانه صداقت ودلیل پیامنری من است که برای شما منعوث گردیده ام ‪ .‬آنها دیگر‬

‫این توان را نداشتند ‪,‬بویژه بعد ازین استدالل قاطع واطمئنان دادن از ناتواني ایشان بر این کار‪.‬‬

‫استداللي که بر عقل‪ ،‬خدایان وبتهای ایشان سایه افگند وهمه را بي کاره ساخت ‪ .‬لذا این بهترین‬

‫وساده ترین روش استدالل بود که دعوای آنها را باطل ساخت ‪ .‬آنهم به وسیلهء چیزی که اعراب در‬

‫آن زمینه دست باالیي داشتند واز شهرت بسزایي برخوردار بودند ‪ .‬آن عنارت بود از قدرت بیان‬

‫وفصاحت عرب در نطق و گفتار ‪ .‬این کار برای آنهابدتر از جنگهای بود که اضرار آنرا بعدها دیدند‬

‫وجام نا امیدی وبدبختي را سرکشیدند ودر میدانهای جنگ کشته ها دادند ‪ .‬این خواسته ای خود‬

‫ایشان بود که راه عقالنیت واستدالل را کنار گذاشتند وبه خشونت و زور روی آوردند‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫قاضي باقالني ‪ -‬رحمه اهلل ‪ -‬گفته است ‪ :‬آنها چون نمي توانستند در مقابل قرآن ایستادگي کنند‪،‬‬
‫استدالل آنرا باطل کنند‪ ،‬داللت آنرا از میان بردارند وآنرا ناکار سازند ‪ .‬همان بود که به راه دیگری‬

‫روی آوردند که فائده ای برایشان در پي نداشت ‪,‬آنها کار آسان را نتوانستند انجام دهند ‪,‬از آن‬

‫منصرف شدند وبه مشکلتر از آن روی آوردند که ‪,‬عادتاً انسانهای عاقل چنین کاری نمي کنند‪ ،‬یعني‬

‫توسل به زور وخشونت‪.‬‬

‫شرط سوم تحقق معجزه ‪ :‬شرط سوم برای تحقق معجزه منتفي بودن آنچه است که جانب مقابل‬
‫را از معارضه با آن منع مي کند‪ .‬یعني دلیل ظاهری که بهانه ای برایشان باشد وبگویند ما به این دلیل‬

‫نمي توانیم این کار را انجام دهیم ‪ .‬مثالً اگر قرآن به زبان آنها نمي بود بسادگي مي گفتند که ما‬

‫این زبان را نمي دانیم‪ ،‬بناء چگونه مى توانیم با آن مقابله و منارزه کنیم ‪.‬‬

‫چون آنها عرب بودند‪ ،‬قرآن به زبان عربي نازل شد‪ ،‬الفاظ آن با حروف عربي بود‪ ،‬اسلوب وعنارات‬

‫آنهم عربي ‪ .‬آنها اهل بیان و دارای فصاحت وبالغت بودند‪ ،‬اشعار زمان جاهلیت‪ ،‬خطابه ها و حکمت‬

‫هاى ایشان داللت بر پیشرفت ایشان درین عرصه دارد ‪ .‬و اینکه ایشان درین زمینه گوی سنقت را‬

‫ربوده بودند ‪.‬عصر هایي بعدی ( عصر اسالمي ) هم ثابت ساخت که آنها از توانایي ویژه ای در‬
‫سرودن شعر ونثر برخوردار هستند ‪ .‬ستاره های آسمان فصاحت وبالغت بودند ولغت اساسي شان هم‬

‫همان لغت قرآن بود‪ ،‬که بعد از اسالم آوردن به آن افتخار مي کردند‪ ،‬همایش ها برپا مي داشتند ‪,‬‬

‫در محافل گرد هم مي آمدند تا قصائد وسخنراني ها را بشنوند ‪,‬بهترین الفاظ وعنارات را بکار مي‬

‫بردند‪ ،‬در این راستا هیچ کمنود نداشتند ونقصي احساس نمي کردند ‪ .‬بر عکس در توانایي خود‬

‫شهرت بسزایي داشتند ‪,‬از توانایي عقلي خاصي برخوردار بودند و‪...‬‬

‫در یک چنین حالتي قرآن آنها را به منارزه طلنید واز آنها خواست تا از هر کسي که مي خواهند از‬

‫اهل دیگر ادیان‪ ،‬ساحران وکاهنان ویا هم جنیات که به آنها عقیده دارند کمک بگیرند ‪ .‬در این امر‬

‫‪28‬‬
 ‫هیچ مانع هم پیشروی ایشان نیست وپیامنر‪ ‬هیچ ضرب االجل و وقت معین برایشان تعین نکرد تا‬

‫کسي از آنها بگوید که زمان برای ما کافي نیست ‪ .‬وقرآن یکناره نازل نشده است تا استدالل کنند‬
‫که این زماني کمي است که آنها مثل قرآن بسازند ‪.‬‬

‫قرآن طورتدریجي در بیست وسه سال نازل شد‪ ،‬در میان نزول هر بخشي از آن زمان زیادی بود که‬
‫آنها تالش کنند تا مثل آنرا بسازند ( اگر بتوانند ) ! وقتي عاجز آمدند‪ ،‬دلیل بر این است که قرآن‬

‫کالم پروردگار است‪ ،‬این دالئل که گفته آمدیم بر اعجاز قرآن کفایت مي کند ‪.‬‬

‫اسلوب تحدى قرآن كريم درين مورد با مخالفين‬

‫تحدی در قرآن کریم به گونه های مختلف و اسلوب های متفاوت صورت گرفته است‪.‬‬

‫* از ایشان خواست‪ ،‬اگر قرآن را قنول ندارند متني همانند ان بسازند؟ اما آنها از این منارزه رو‬

‫گردانیدند؛ با اینکه پیشتازان میدان فصاحت‪ ،‬بالغت وبیان بودند‪.‬‬

‫* سپس گفت اگر به مانند کل قرآن متني را ساخته نمي توانند‪،‬به انداره ده آیه قرآن متني را بیاورند‪،‬باز هم‬
‫قادر به چنین کاری نشدند‪.‬‬

‫* در نهایت به آسانترین حد‪ ،‬آنها را به منارزه طلنید و از ایشان خواست تا یک سوره ای از قرآن‬

‫وکمتر از آنرا بنویسند ‪ .‬هیچکس از ایشان حاضر به چنین منارزه ای نشدند ‪ ...‬در نهایت قران کریم‬

‫شکست آنهارا مسجل ساخت وحقانیت معجزه ای قرآني ثابت گردید ‪ .‬وباآلخره فرمود ‪  {:‬‬

‫‪               ‬‬

‫‪            *  ‬‬

‫‪ :1 [ }  ‬النقره ‪ ] 24 – 23 :‬ترجمه ‪ :‬واگر در آنچه بر بنده خویش نازل کرده ایم در‬

‫‪29‬‬
‫تردید هستید‪ ،‬سوره ای همانند آن بیاورید وجز خدا همه حاضران تان را فرا خوانید اگر راست مي‬
‫گویید وهر گاه چنین نکنید که هرگر نتوانید کرد پس بترسید از آتشي که برای کافران مهیا شده و‬
‫هیزم آن مردمان وسنگها هستند " ‪.‬‬

‫عالمه قرطني ‪ -‬رحمه اهلل ‪ -‬در تفسیر ( الجامع ألحکام القرآن ) گفته است ‪ :‬این قول خداوند ( ف ن‬

‫لم تفعلوا ) یعني در گذشته‪ ،‬و ( ولن تفعلوا ) یعني این توان را در آینده هم ندارند ‪ .‬این نوعي تأثیر‬

‫گذاری بر تصمیم آنهاست واینکه ناتواني ایشان معلوم است ‪ .‬این از امور غیني است که قرآن قنل از‬

‫وقوع آن از آن خنر داده است‪( .‬القرطني‪ ,1964 ,‬ص‪" )32 .‬‬

‫اقسام معجزه‬

‫معجزه عموما به دو نوع است‪ ،‬مادی و معنوی ‪:‬‬

‫‪ 1‬ـ مادي‪ :‬معجزه پیامنران گذشته مادی ومحسوس بودند‪ ،‬بخاطر اینکه با عصر و زمان ایشان تناسب‬

‫داشت‪ ،‬مثل معجزه موسي ( علیه السالم ) که ید بیضا وعصا بود ‪.‬چون او در زماني منعوث گردیده‬

‫بود که در آن زمان ساحری به اوج خود رسیده بود و مردم به آن اعتقاد زیاد داشتند ‪.‬همچنان معجزه‬
‫ای عیسي ( علیه السالم ) که مرده ها را زنده مى ساخت‪ ،‬مرض ( پیس ) را با لمس کردن تداوی‬

‫میکرد‪ ،‬از اخنار غیني خنر میداد و کور را بینا میساخت ‪.‬چون ایشان در عصری منعوث شده بودند‬
‫که در آن طب وحکمت بسیار اهمیت وشهرت داشت‪ ،‬طنینان وحکمای بسیار مشهور وجود داشتند ‪.‬‬
‫در چنین شرایطي عیسي ( علیه السالم ) معجزه ای را آورد که آنها را حیران نمود وآنها را در شفا‬

‫دادن چنین امراض عاجز ساخت‪.‬‬

‫‪ 2‬ــ معنو‪ :‬اگر معجزات پیامنران دیگر الهي مادی وحسي بودند‪ ،‬معجزه ای پیامنر اسالم روحي وعقلي‬
‫بود و اهلل ‪ ‬قرآن کریم را بحیث معجزه ای ماندگار وابدی برایش اختصاص داد‪ ،‬تا انسانهای آگاه‬
‫وبا بصیرت آنرا درك کنند و از نور آن خود را منور سازند‪ ،‬با هدایات آن راه حال وآیندهء خود‬

‫‪30‬‬
‫را مشخص بسازند ‪ .‬از پیامنر‪ ‬روایت شده است که فرمودند ‪ (:‬هيچ پيامبري از پيامبران الهي‬
‫مبعوث نشده مگر اينكه از جانب خداوند معجزاتي به ايشان اعطا شده است كه بشر از‬
‫آوردن مثل آن عاجز بوده ‪ ،‬ولي آنچه را كه براي من داده شده وحي الهيست‪ ،‬اميد‬
‫وارهستم كه با اين وحي بيشترين پيروان را داشته باشم )) (النخاری‪ ,2001 ,‬ص‪. )921 .‬‬

‫آری ! این وحي آسمانیست که اهلل ‪ ‬بر قلب پیامنر خود القاء کرد تا برای جهانیان روشني ورحمت‬

‫باشد ‪ .‬قرآن معجزهء جاوداني و دلیل قاطع بر حقانیت این دین است ‪ .‬این معجزه شاهدی برای‬

‫صداقت پیامنر ‪ ‬وبیان عظمت وجاودانگي این دین است ‪ .‬حال آنکه معجزات دیگر اننیاء الهي که‬
‫حسي ومادی بودند با گذشت زمان و همان حوادث پایان یافتند وبا رحلت همان پیامنران الهي که‬

‫دارای آن معجزات بودند نابود شدند ودیگر وجود ندارند ‪ .‬ولي قرآن از آنها خنر داده است‪ ،‬و این‬

‫خود نشانهء عظمت وبرتری قرآن بر آنها است‪.‬‬

‫*عالمه زرقاني گفته است ‪ :‬ما اینجا متوجه مي شویم که؛ قرآن معجزات زیادی را دارد که جاودان‬

‫وهمیشگي است وبا گذشت ایام از میان نمي روند‪ ،‬با رحلت پیامنر ‪ ‬نابود نمي گردند ‪ .‬بلکه برای‬
‫همیش تا هستي باقیست‪ ،‬در برابر دروغگویان ایستادگي مي کند و در مقابل هر معاند چلنج میدهد‪،‬‬

‫همه امتهای جهانرا به هدایت فرا مي خواند وابنای بشر را بسوی سعادت مي راند ‪ .‬از همین رو تفاوت‬
‫واضح میان معجزات پیامنر اسالم ودیگر پیامنران الهي وجود دارد ‪.‬‬

‫تعداد معجزات محمد ‪ ‬در قرآن به هزاران مي رسد‪ ،‬این معجزات تا امروز کار آیي داشته وبعد ازین‬

‫هم شادابتر خواهند بود تا اینکه خداوند عمراین زمین وباشندگان آنراپایان بخشد‪( .‬جاد‪ ,2009 ,‬ص‪)7 .‬‬

‫ازینرو معجزه پیامنر اسالم حسي ومادی نیست‪ ،‬تا بر حواس مسلط شود ‪ .‬و مثل عصای موسي ( علیه‬
‫السالم ) که همانند اژدهای زنده حرکت کند‪ ،‬یا همانند آتش که بر ابراهیم ( علیه السالم ) سرد شد و‬
‫او را سالمت نگاهداشت‪ ،‬یا همانند شتر صالح ( علیه السالم ) که از میان صخره ای بیرون آمد وبا‬

‫‪31‬‬
‫خود چوچه ای داشت‪ ،‬یا همانند مریضي که با دستان عیسي ( علیه السالم ) شفا یافت‪ ،‬مرده ایکه زنده‬

‫میشد‪ ،‬کوری که بینا میگردید و ‪....‬‬

‫این معجزه عقالني و معنوی وبرای همیشه ماندگار است ‪ .‬محمد ‪ ‬آخرین پیامنر وبعد از او دیگر‬

‫رسالتي وجود ندارد وتا جهان است این دین و این معجزه هم باقي خواهد بود‪.‬‬

‫شیخ محمد الننا میگوید ‪ :‬کارهای خارق العاده ای که توسط پیامنر‪ ‬بوقوع پیوسته و در قرآن ذکر‬
‫نگردیده وتنها در کتب صحاح حدیث آمده است‪ ،‬اعمالي هستند که پیامنر‪ ‬با آنها مخالفین خود را‬
‫چلینج نداده است‪ ،‬بلکه چلینج پیامنر با معاندین تنها توسط قرآن بود و از آنها خواست که اگر باور‬
‫ندارند که قرآن کالم خداوند سان‪ ،‬همانند یک سورهء قران‪ ،‬یک آیت از آن حتي یک جملهء آن‬

‫بسازند‪.‬‬

‫رسالت محمد ‪ ‬شامل وجاودان است ‪ .‬چون او اخرین پیامنر است‪ ،‬بعد از او دیگر پیامنری منعوث‬
‫نمیشود ‪ .‬پس حکمت هم ایجاب مي کند تا نوع معجزهء او با رسالتش یکسان‪ ،‬همگام وجاودان‬
‫باشد ‪ .‬هر پیامنری که منعوث مي شدمخصوص یک قوم و برای زمان محدود مي بود وبا منعوث‬
‫شدن پیامنر دیگر رسالت او پایان مي یافت ‪ .‬پس ممکن ننود که معجزهء آخرین پیامنر امر حسي‬
‫باشد که عامهء مردم آنرا لمس کنند ‪ .‬اگر چنین مینود؛ وقتیکه پیامنر ‪ ‬به جوار حق پیوست این‬
‫معجزه هم پایان مي یافت وبقایي نمیداشت ‪ .‬چون این نوع معجزه با نوعیت رسالت محمد ‪ ‬سازگار‬
‫نمینود ونه هم جاودانگي داشت ‪ .‬گذشته از این؛ قرآن معجزه ایست که به همه انسانها تعلق دارد‪،‬‬
‫وباید همانند معجزات گذشته نمي بود ‪ .‬این معجزه در زماني پدید آمده است که انسان پله های ترقي‬
‫را پیموده وفکر انساني ارتقاء کرده بود ‪ .‬رسالت پیامنر اسالم بشریت را در مجموع در حالت رشد‬
‫وتکامل یافتهء آن مورد خطاب قرار میدهد ‪ .‬این زماني بود که انسان میتوانست با عقل وفکر خود‬
‫خارق العاده بودن معجزه را تشخیص دهد و احتیاج نداشت که با حس خود آنرا درك کند ولمس‬

‫‪32‬‬
‫نماید ‪.‬داشته های قرآن معاني ومفاهیم جاوداني هستند که در هر نسل وعصر براى انسانها قابل درك‬
‫است ‪ .‬این معجزه ایست که همه مردم را مورد خطاب قرار میدهد ‪.‬‬
‫سواالت درس سوم‬

‫‪ .1‬معجزه رادرلغت تعریف نمایید؟‬

‫‪ .2‬معجزه رادراصطالح تعریف نمایید؟‬
‫‪ .3‬شروط معجزه را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .4‬اقسام معجزه راتحریر دارید؟‬
‫‪ .5‬شروط تحقق معجزه قرآني را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .6‬اسلوب قرآن کریم درتحدی بامخالفین را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .7‬سواالت ‪4‬جوابه‪،‬صحیح وغلط و‪...‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬
‫مراجع درس سوم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬النخاری‪،‬محمد بن اسماعیل‪ .)2001( .‬صحیح النخاری (نسخه اول)‪ .‬بیروت‪ :‬داراحیاءالتراث العربي‪.‬‬
‫‪ .3‬جاد‪،‬احمد‪ .)2009( .‬االعجاز العلمي في القرآن الکریم (نسخه اول)‪ .‬قاهره‪ :‬دارالغد الجدید‪.‬‬
‫‪ .4‬الشحود‪ ،‬علي بن نایف ‪( .‬ب ت)‪ .‬المفصل في الرد علي شنهات اعداءاالسالم‪.‬‬
‫‪ .5‬القرطني‪،‬محمد بن احمد‪ .)1964(.‬الجامع الحکام القرآن‪ .‬قاهره ‪:‬دار الکتب المصریه‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫درس چهارم‬

‫فرق بين معجزه و ساير امور خارق العاده‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬آگاهي درموردتفاوت معجزه با ارهاصات‪.‬‬

‫‪ .2‬محصالن عزیز قدرت تفکیک بین کرامات اولیاء وتقلب کاری فریب کاران را ‪،‬حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ .3‬برخورد آگاهانه ودین دارانه محصالن در مواجه شدن با امور خوارق العادات‪.‬‬

‫در صورتیکه یک م سلمان یک کارخارق العادهء را ازک سي بنیند که شرایط معجزه باالی آن تطنیق نمي‬
‫گردد معجزه شمرده نمي شود‪.‬بلکه آن یا کرامت است ویاهم استدراج وسایر امور خارق العاده که اینک‬
‫هر کدام را بطور جدا گانه مورد مطالعه قرار میدهیم‪.‬‬

‫اول‪-‬كرامت ‪:‬کرامت کار خارق العاده ای اســت که از کســي صــادر میشــود که تابع دین ســماوی بوده‬
‫ودعوای ننوت نکرده باشــد‪ .‬این چنین کرامات از برخي اولیاءاهلل صــادر شــده اســت مثل حضــرت خضــر‬
‫‪،‬حضرت مریم وکرامات برخي صحابه کرام (راسخ‪ ,1390 ,‬ص‪.)351 .‬‬

‫دوم ‪-‬استدراج‪ :‬استدراج امریست ممکن و خالف عادت که توسط دشمنان اسالم ظاهـر ميگردد و اسناب‬
‫آن سحر و جادوی کاَهِنَان و َدَجّاالن و مُنَجّمَان و غیره است؛ یعني توسط چنین اشخاصي ظاهر ميگردد که‬
‫با دین ارتناط ندارند و ایشان گمراه ـاناند‪ ،‬چون مطابق شریعت الهي عمل نميکنند و مردم را اغوا و گمراه‬
‫ميکنند‪ .‬سرانجام سنب هالکت صاحنش یعني ساحر ميگردد‪ .‬مثل دجال که از عالیم قی ـامت است (وثیق‪,‬‬
‫‪.)2017‬‬

‫دانشمندان قرآن شناسي میان معجزات پیامنران علیهم السالم وسایرامور خارق العادهء که شاید توسط بعضي‬
‫از انسانهایي مانند جادوگران وفالنینان وغیره صورت پذیرد فرق های ذیل را بیان داشته اند‪:‬‬

‫‪34‬‬
‫‪ )1‬پیامنران مکلف ا ند آنچه را برایش خنرداده مي شـــود به دیگران صـــادقانه انتقال دهند وازاینکه پ یامنران‬
‫معصـــوم اند درتنلیغ اســـالم وبخصـــوص تقدیم معجزات کامالً صـــادق مي باشــند برعکس آن ‪،‬فالنین ها‬
‫وجادوگران که اساس خود را به دروغ گذاشته اند‪.‬‬
‫‪ )2‬پیامنران مردم را به عنادت پروردگاریگانه دعوت مي نمایند‪ .‬اعمال شـــان نیک بوده ودیگران را در تعاون‬
‫وهمکاری با نیکي ها دعوت مي کنند‪ .‬ا ساس زنده گي شان تقوا ا ست ومجالس شان نیز مجالس تقوا مي‬
‫باشـــد برعکس آن‪ ،‬مخالفین پیامنران مردم را به شـــرك وبه دســـت آوردن منافع دنیوی امر مي نمایند‪.‬‬
‫جادوگران وفالنین ها بخاطر بد ست آوردن پول برای خود ومنفعت برای م شتریان از هیچ نوع گناه وتجاوز‬
‫دریغ نمي کنند‪.‬‬
‫‪ )3‬سحروجادوگری وفالنیني اموری اند که برای تمام فالنین ها وجادوگران واضح اند‪ .‬کار خارق العاده نیست‬
‫و فقط با همکاری با شـــیطان ها امور را انجام مي دهند که درنظر انســـان خارق العاده باشـــد‪ ،‬اما معجزات‬
‫پیامنران چیزی عادی ننوده وحتي یک رســول هم نمي تواند معجزهء یک رســول دیگر را انجام دهد؛ زیرا‬
‫هر رسول معجرات ویژهء خودش را دارا است‪.‬‬
‫‪ )4‬فالنیني وجادوگری با آموختن وتالش نمودن کســب مي گردد وکســي مي تواند نزد جادوگر رفته آنچه را‬
‫او مي داند بیاموزد؛ برخالف معجزات که کســـي نمي تواندآنرا بیاموزد زیرا معجزه فقط به امراهلل (‪ )‬مي‬
‫شود وحتي خود ر پیامنران به اختیارخود نمي توانند معجزهء را انجام دهند‪.‬‬
‫‪ )5‬آنچه را فالنین ها وساحران به مردم نشان مي دهند به دسترس مردمان وجنیات قراردارد درحالیکه معجزات‬
‫را نه انساني مي تواند به آن دسترسي پیدا کند ونه جني‪.‬‬
‫‪ )6‬با سحر وفالنیني ممکن است معارضه شود وکسي مانند آنرا بیاورد ویا بهتر وقویترازآن‪ ،‬درحالیکه معجزات‬
‫پیامنران قابل معارضه نیست وکسي نمي تواند مانند آنرا بیاورد‪.‬‬
‫‪ )7‬معجزات را هیچ مخلوق انجام داده نمي توا ند فقط به امراهلل (‪ )‬بوده وبرای پیامنری خاصـــي داده مي‬
‫شـــود‪.‬مالیکه ها وســـایر پیامنران نمي توانند معجزهء را تکرار ویا ایجاد نمایند‪ ،‬برخالف آن عملکرد‬
‫جادوگران ممکن است توسط جنیات وشیطان ها انجام داده شود‪.‬‬
‫‪ )8‬پیامنران برادران یکدیگراند وپیامنران قنلي و بعدی خود را تأیید مي نمایند وهمیشـــه ازآنان به نیکي‬
‫وصداقت یاد مي کنند وامتیان خویش را به ایمان داشتن به آنان دعوت مي کنند‪ .‬درحالیکه ساحران وفالنین‬
‫ها یکدیگررا لعنت مي کنند و زبان زشت درمقابل یکدیگردارند‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫به طور خلص میتوان گفت که اگر کار خارق العاده از د ست مدعي ننوت صار شود معجزه ا ست‪،‬واگر از‬
‫دست یک انسان متقي وصالح صادر شود‪،‬کرامت است‪،‬اگر از دست یک انسان بد کار ‪،‬فاسق وفاجر صادر‬
‫شود استدراج است‪.‬‬

‫سوم _ ارهاص‪ :‬ارهاص کاری خارق العادهء است که توسط رسول قنل از ننوت وبعثت آشکارشده باشد‬
‫(االسالمیه‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)5781 .‬‬

‫مثالً زماني رسول اهلل (‪ )‬همرای کاکای خود به سفر شام مي رفت و هنوز سن اش دوازده سال بود بحیراء‬
‫راهب که عالم اهل کتاب بود عالماتي را دید که اورا شناخت که آخرین رسول اهلل است به کاکایش گفت"‬
‫او را به شام منر؛ زیرا درآنجا علمای یهود او را مي شناسند و شاید او را به قتل برسانند‪.‬‬

‫ارهاصات رسول اهلل (‪)‬‬

‫اول‪ -‬ارهاصات قبل از والدت‪ :‬هنگامیکه هنوز رسول اهلل (‪ )‬در بطن مادرش تقریناً شش ماهه بودند‪،‬‬
‫حادثهء فیل رخ داد‪ ،‬و اهلل (‪ )‬ابرهه ولشکریانش را سرنگون ساخت‪ ،‬آنان نتوانستند که خانهء کعنه را ویران‬
‫نموده اهل مکه را به اسارت برند‪ ،‬دانشمندان اسالمي به این نظراند که گر چه قریشیان مشرك بودند و آنان‬
‫هیچ کرامتي به نزد اهلل (‪ )‬نداشتند تا بخاطر آنان چنین معجزهء را نشان دهد که فرستادن پرنده ها با سنگریزه‬
‫هایي چون بمها بود که بر سر حنشي ها ریخت وهمه هالك شدند‪ ،‬بلکه این معجزه بخاطر حفظ خانهء‬
‫کعنهء شریفه و رسول اهلل (‪ )‬بود که اهلل (‪ )‬نخواست آخرین پیامنر آن در منزل اسیران و یا بردگاني در‬
‫حنشه تولد گردد‪.‬‬

‫دوم‪ -‬ارهاصات هنگام والدت‪ :‬والدت رسول اهلل (‪ )‬تفاوتي داشت که مادرش برعکس سایر اطفال در‬
‫هنگام والدت رسول گرامي اسالم احساس درد ننموده و کامالً با راحت خاطر این مولود منارك را به دنیا‬
‫آورد‪.‬‬

‫‪36‬‬
‫سوم‪ -‬ارهاصات در سن شير خوارگي‪ :‬ازجملهء ارهاصات رسول اهلل (‪ )‬یکي هم امور خارق العادهء بود‬
‫که حلیمهء سعدیه با فامیل شان در وقت بردن محمد (‪ )‬برای شیردهي رخ داده بود‪.‬‬

‫صاحب الرحیق المختوم درین مورد مفصالً توضیح داده است‪ :‬حلیمه سعدیه‪ ،‬با شوهر و فرزند خوردسالش‬
‫که وی را شیر ميداد‪ ،‬همراه با تني چند از زنان قنیلهء بني سعد بن بکر‪ ،‬از خانه برآمده و در جستجوی‬
‫شیرخوارگان بود و ميگفت‪ :‬آن سال‪ ،‬خشکسالي و قحطي همهجا را فراء گرفته و هست و نیست ما را از ما‬
‫گرفته بود‪ .‬وی االغي و ماده شتر پیری که یک قطره شیر نميداد با خود داشت‪.‬‬

‫حلیمه میگوید‪ :‬تمام شـــب‪ ،‬از دســـت پســـر بچه ای که با خود برده بودیم‪ ،‬از شـــدت گریهء او به خاطر‬
‫گرســنگي‪ ،‬خوابمان نميبرد‪ .‬در پســتان من چیزی نميیافت که به کارش بخورد؛ ماده شــترمان هم شــیر‬
‫نميداد که بتواند بجای شــیر مادرش بخورد‪ .‬اما‪ ،‬ســخت امیدوار بودیم که باراني بنارد و راهي برای رهایي‬
‫ازین م شکل حا صل گردد‪ .‬من سوار بر همان ماده االغ‪ ،‬به کاروانیان پیو ستم‪.‬در طول راه‪ ،‬از فرط الغری و‬
‫ناتواني‪ ،‬همواره مرکب من از رفتار باز ميماند و کاروانیان نیز‪ ،‬بخاطر من‪ ،‬رفتارشـــان دشـــوار ميشـــد‪ ،‬به‬
‫گونه ای که همه به خاطر من به زحمت افتادند‪ .‬باآلخره‪ ،‬به مکه رسیدیم و در پي شیرخوارگان برآمدیم‪.‬‬

‫هیچیک از ما زنان شـــیرده ننود مگر آنکه محمد یتیم بر او عرضـــه ميشـــد و از پذیرفتن وی خودداری‬
‫ميکرد؛ زیرا به او ميگفتند‪ :‬این کودك شیرخوار یتیم است!‬

‫توضیح مطلب اینکه ما زنان شیرده‪ ،‬معموالً به بذل و بخشش پدر کودك امید ميبستیم‪ .‬از این رو‪ ،‬با خود‬
‫ميگفتیم‪:‬‬

‫یتیم! چه امیدی هســـت به اینکه مادرش یا پدربزرگش برای ما کاری بکند؟! به این جهت بود که ما خوش‬
‫نداشـــتیم آن کودك را بگیریم‪ .‬یکایک زنان شـــیرده که با من به مکه آمده بودند شـــیرخوارگاني برای‬
‫خودشــان گرفتند؛ اما من دســت خالي ماندم‪ .‬وقتي که تصــمیم گرفتیم برگردیم؛ به همســرم گفتم بخدا‪،‬‬
‫سخت برایم ناخوشایند است که بدون یک طفلي بازگردم و شیرخوارهای را برنگرفته باشم! بخدا‪ ،‬به سراغ‬

‫‪37‬‬
‫همان کودك یتیم ميروم و او را برميگیرم! هیچ اشـــکالي ندارد که چنین کنیم؛ امید اســـت که اهلل (‪)‬‬
‫وجود او را مایهء برکت برای ما قرار دهد‪.‬‬

‫حلیمه گوید‪ :‬به ســراغ آن کودك یتیم رفتم و او را برای شــیر دادن تحویل گرفتم هیچ چیز مرا وادار نکرد‬
‫که او را برگیرم‪ ،‬مگر همین مســئله که نتوانســته بودم شــیرخوارهء دیگری را برگیرم! ميگوید‪ :‬وقتي او را‬
‫تحویل گرفتم‪ ،‬وی را با خود به سوی کاروان خود بردم‪ .‬چون وی را در آغوش ک شیدم‪ ،‬هر دو پ ستان من‬
‫پر از شـیر شـدند و هر اندازه که او ميخواسـت بنوشـد به او شـیر دادم‪ .‬نوشـید و نوشـید تا آنکه سـیر شـد‪.‬‬
‫برادرش (طفل خودم) نیز همراه او نوشید تا سیر شد‪ .‬آنگاه هر دو خوابیدند‪.‬‬

‫پیش از آن‪ ،‬هیچگاه نميتوان ستیم از د ست بچهام بخوابیم! هم سرم نیز به سراغ آن ماده شتری که دا شتیم‬
‫رفت‪ .‬دید که پستانهایش پر از شیر است‪ .‬آنقدر شیر از او دوشید که خودش نوشید؛ من نیز با او نوشیدم تا‬
‫آنکه کامالً سیر شدیم‪ .‬آن شب‪ ،‬بهترین شب زندگاني ما بود‪.‬‬

‫ميگوید‪ :‬صنح روز بعد‪ ،‬همسرم به من گفت‪ :‬قدر این طفل (محمد) را بدان‪ ،‬قسم به خداست‪ ،‬ای حلیمه!‬
‫موجود منارکي را با خود آوردهای!‬
‫گوید‪ :‬گفتم‪ :‬قسم به اهلل ؛ من هم چنین امیدوارم!‬
‫ميگوید‪ :‬آنگاه به راه افتادیم‪ .‬من بر همان ماده االغ خودم سوار شدم‪ ،‬و آن کودك منارك را نیز در آغوشم‬
‫با خود داشتم‪ ،‬بخدا؛ آنچنان از همسفرانم جلو افتادم که هیچیک از اشتران سرخ موی آنان نميتوانست به‬
‫گردپای مرکب من برسد! زنان همسفرم به زبان آمده بودند؛ ميگفتند‪ :‬ای دختر ابوذؤیب! وای بر تو! چیزی‬
‫به ما بگو! مگر این همان ماده االغ نیست که با آن به سفر آمده بودی؟ من به آنان ميگفتم‪ :‬چرا‪ ،‬بخدا این‬
‫همان است! و آنان ميگفتند‪ :‬بخدا؛ در کار این ماده االغ معجزهای رفته است!‬
‫میگوید‪ :‬آنگاه وارد منازل ما در دیار بنيسعد شدیم‪ .‬به یاد ندارم که تا آن روز سرزمیني را شاداب تر و‬
‫پرآب و گیاهتر از آن دیده باشم! گوسفندانم از آن هنگام که آن کودك را با خود برده بودیم‪ ،‬شب هنگام‬
‫که ميشد‪ ،‬سیر و سرشار از شیر‪ ،‬باز ميگشتند و ما مي دوشیدیم مينوشیدیم؛ در حالیکه هیچکس در آن‬
‫حوالي قطرهای شیر نميیافت که بنوشد و پستان هیچیک از حیوانات در آن منطقه قطره ای شیر نداشت!‬
‫دیگر کار به جایي رسیده بود که مالداران بنيسعد به چوپانهایشان ميگفتند‪ :‬وای بر شما! به همان جایي‬

‫‪38‬‬
‫که چوپان دختر ابوذؤیب گوسفندانش را ميچراند‪ ،‬بروید! اما گوسفندهای آنان از همان منطقه نیز گرسنه‬
‫برميگشتند و قطره ای شیر نميدادند؛ در حالي که گوسفندان من همچنان سیر و سرشار از شیر بازميگشتند!‬
‫خالصه‪ ،‬پیوسته از جانب اهلل (‪ )‬نیکي و زیادتي ميدیدیم‪ ،‬تا «او» دو ساله شد و من او را از شیر بازگرفتم‪.‬‬
‫رشد و نمو او‪ ،‬به بچه پسرهای دیگر هیچ مشابهت نداشت‪ .‬هنوز دو سالش تمام نشده بود که مانند پسر پرتوان‬
‫و تیزهوش به نظر ميآمد‪.‬‬
‫حلیمه اضافه میکند‪ :‬او را به نزد مادرش بازآوردیم؛ اما‪ ،‬به ماندن او در جمع خودمان اشتیاق بیشتری داشتیم؛‬
‫به خاطر آن همه برکتي که از وجود او به ما ميرسید‪ .‬با مادرش صحنت کردیم‪ .‬به او گفتیم‪ :‬ای کاش پسرم‬
‫را نزد من وامينهادی تا جواني نیرومند گردد؛ من از بابت وبای مکه بر او بیمناکم!‬
‫ميگوید‪ :‬آنقدر اصرار ورزیدیم تا مادرش او را به ما بازگردانید (منارکپوری‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)104 .‬‬
‫چهارم‪ -‬ارهاصات در سن چهار سالگي‪ :‬عملیات قلني‪( :‬ماجرای شَقّ صدر)‪ :‬اگر چه در آن وقت مردم از‬
‫عملیات های قلني چیزی نمیدانستند ولي مالئکه های الهي از این عملیات بخوبي آگاه بودند‪ ،‬مولف کتاب‬
‫الرحیق المختوم بنا به گزارش ابن اسحاق مینویسد‪ :‬در سن چهار سالگي‪ ،‬بنا به نظر محققان ماجرای شکافته‬
‫شدن سینهء محمد (‪ )‬پیش آمد‪ .‬مسلم از انس روایت کرده است که جنرئیل امین به نزد محمد (‪ )‬آمد‬
‫او که با اطفال دیگر مصروف بازی وساعت تیری بود‪ .‬او را از جای برگرفت و بر زمین خوابانید و سینهء او‬
‫را برشکافت‪ ،‬و قلب او را خارج ساخت و از درون آن‪ ،‬لخته خوني را بیرون کشید و گفت‪ :‬این است بهرهء‬
‫شیطان از تو! آنگاه‪ ،‬دل او را در طشتي زرین با آب زمزم شستشو داد؛ سپس‪ ،‬سر آن را به هم آورد و به‬
‫جای نخستینش بازگردانید‪ .‬پسربچه ها نزد مادرش یعني (بي بي حلیمه) شتافتند و گفتند‪ :‬محمد را کشتند!‬
‫همگي در پي یافتن او شتافتند‪ .‬وقتي او را یافتند‪ ،‬رنگ رخسارهاش دگرگون شده بود‪ .‬انس گوید‪ :‬من جای‬
‫آن دوخت و دوز جنرئیل را روی سینهء آن حضرت ميدیدم‪( .‬منارکپوری‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪. )111 .‬‬
‫پنجم‪ -‬ارهاصات درسن ‪ 12‬سالگي‪ :‬مولف الرحیق المختوم در مورد شهادت بحیرای راهب چنین نوشته‬
‫است‪ :‬چون رسول اهلل (‪ )‬به سن دوازده سالگي رسیدند‪ ،‬برخي نیز در این هنگام عمر شریف آن حضرت‬
‫را به دقت‪ 12 ،‬سال و ‪ 2‬ماه و ‪ 10‬روز ثنت کردهاند؛ ابوطالب به قصد تجارت قصد رفتن به شام کرد‪ .‬در بین‬
‫راه به قریهء بصری رسید که مربوط شام بود و قصنهای از قصنات حوران محسوب ميگردید و در آن زمان‬
‫با اینکه یک منطقه عربنشین بود؛ زیر سلطه رومیان بود‪ .‬در آن شهر راهني بود معروف به بحیرا که گویند‬
‫نام او جرجیس بوده است‪ .‬همینکه کاروانیان بار انداختند‪ ،‬به نزد آنان شتافت‪ .‬وی پیش از آن هیچگاه به نزد‬

‫‪39‬‬
‫کاروانیان نميآمد‪ .‬یک به یک کاروانیان را از نظر ميگذرانید تا به رسول اهلل (‪ )‬رسید و دست آن حضرت‬
‫را در دست گرفت و گفت‪:‬‬
‫این سرور جهانیان است! این فرستاده خدای بني نوع انسان است! این همان شخصي است که خدای یکتا او‬
‫را به مثابهء رحمتي برای همه عالمیان برخواهد انگیخت! ابوطالب و دیگر بزرگان قریش گفتند‪ :‬تو از کجا‬
‫ميداني؟ گفت‪ :‬از همان لحظاتي که شما بر گردنهء ورودی شهر فراز آمدید‪ ،‬همهء سنگها و درختها‬
‫سراسر به قدوم او سر بر زمین نهادند و این چنین احترام را سنگها و درختان جز در پیشگاه پیامنران به جای‬
‫نميآرند؛ گذشته از این‪ ،‬من از روی مهر ننوت نیز که به گردی یک دانه سیب پایین تر از غضروف شانهء‬
‫راست او قرار دارد‪ ،‬ميشناسم؛ همچنین ما یاد و وصف وی را در کتابهای آسماني مان داریم! آنگاه‪ ،‬با‬
‫گرامیداشت بسیار آنان را مهماني کرد و از ابوطالب خواست که او را بازگرداند و به شام ننرد؛ زیرا خوف‬
‫آن دارد که رومیان و یهودیان به او آسیني برسانند‪ .‬ابوطالب نیز محمد را به همراه یکي از پسران خویش به‬
‫مکه باز فرستاد (منارکپوری‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)115 .‬‬
‫سواالت درس چهارم‬

‫‪ .1‬معجزه‪،‬کرامت‪،‬استدراج وارهاص را تعریف نمایید؟‬

‫‪ .2‬تفاوت بین معجزه‪،‬کرامت واستدراج را بنویسید؟‬
‫‪ .3‬فرق بین معجزه وارهاص را بنگارید؟‬
‫‪ .4‬ارهاصات رسول اکرم صلي اهلل علیه وسلم را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .5‬سواالت ‪4‬جوابه‪،‬صحیح وغلط و‪...‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬
‫مراجع درس چهارم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬راسخ‪،‬حمید‪ .)1390( .‬درس عقیده (شرح العقیده الطحاویه) ‪(.‬نسخه سوم)‪ .‬کابل‪ :‬سالم‪.‬‬
‫‪ .3‬الشنکه االسالمیه(ب ت)‪.‬فتاوی‪.‬بي نا‪.‬‬
‫‪ .4‬منارکپوری‪ ،‬صفي الرحمن ‪( .‬ب ت)‪ .‬الرحیق المختوم‪ .‬بیروت ‪:‬دار الهالل‪.‬‬
‫‪ .5‬وثیق‪،‬نعمت اهلل ‪/627 http://www.aqeedeh.com/book/vi/.)20 2 ,2017(.‬عقیده‬
‫مسلمان درپرتوقرآن‪ .‬بازیابي از ‪.www.aqeedah.com‬‬

‫‪40‬‬
 ‫درس پنجم‬

‫اعجاز تشريعي واعجاز بالغي قرآن كريم‬

‫اهداف درس‬
‫‪ .1‬محصالن عزیز باورمند شوندکه قرآن کریم یک نظام کامل تشریعي است‪.‬‬
‫‪ .2‬محصالن عزیز باورمند شوندکه قوانین وضعي نیازمندی بشر را مرفوع ساخته نمي تواند‪،‬وبشر‬
‫ناکزیر بسوی قوانین اسالم رو مي آورد‪.‬‬
‫‪ .3‬محصالن عزیز بدانند که قرآن کریم دراوج فصاحت وبالغت قرار دارد‪.‬‬
‫الف ‪ -‬اعجاز تشريعي قرآن كريم‬

‫ازجمله اعجاز قرآن این اســت که ‪،‬قرآن تشــریع (قانونگذاری) کامل الهي اســت‪ .‬قانوني که از همه قوانین‬
‫بشــر درگذشــته و حال برتر اســت‪ .‬قرآنکریم یگانه کتاب آســماني اســت که اصــول عقاید‪ ،‬احکام عنادات‪،‬‬
‫قوانین‪ ،‬فضائل‪ ،‬آداب‪ ،‬اساس قانون اقتصادی‪ ،‬سیاسي‪ ،‬مدني واجتماعي را وضع کرده است‪ .‬این کتاب نظام‬
‫زنده گي شــخصــي‪ ،‬فامیلي واجتماعي را با عادلترین منادی انســاني وکرامت انســاني تنظیم نموده اســت که‬
‫مدعیان اصالح درقرن بیستم دعوای آن را دارند واز آن بنام مساوات‪ ،‬آزادی‪ ،‬عدالت اجتماعي‪ ،‬دموکراسي‬
‫و‪...‬یاد میکنند‪.‬‬
‫در رابطه به عقيده‪ :‬قرآنکریم به عقیده پاك‪ ،‬خالي ازخرافات‪ ،‬واضح وآشکار دعوت میکند که اساس‬
‫آن ایمان به اهلل متعال‪ ،‬تصدیق پیامنران الهي وایمان به کتابهای آسماني است‪ .‬چنانچه اهلل متعال فرموده است‪:‬‬
‫{آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیهِ مِنْ رَب ِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِکَتِهِ وَکُتُنِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ‬
‫وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیکَ الْمَصِیرُ}(‪ :1‬بقره‪.)285 :‬‬
‫پیامنر‪ ،‬به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده‪ ،‬ایمان آورده است‪ .‬همه مؤمنان‪ ،‬به خدا و فرشتگان او‬
‫وکتابها و فرستادگانش‪ ،‬ایمان آوردهاند (مىگویند) ما درمیان هیچ یک از پیامنران او‪ ،‬فرق نمىگذاریم‪.‬‬
‫گفتند‪ :‬ما شنیدیم واطاعت کردیم‪ .‬پروردگارا! انتظار آمرزش تو را داریم و بازگشت ما به سوى توست‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫در رابطه به عبادات‪ :‬قرآن اساس وپایه های عنادات درست را وضع کرده است‪ .‬نماز‪ ،‬روزه‪ ،‬زکات‪ ،‬حج‬
‫وسایر اعمال نیک وطاعت را برای مابیان نموده وعنادات را درارکان پنجگانه خالصه نکرده است؛ بلکه‬
‫هرعمل نیک‪ ،‬فرماننرداری وتفکرنیک عنادت پنداشته است‪ .‬ازهمین رو علمای اسالمي بیان داشته اند‪،‬‬
‫هرعمل نیک که انسان درآن رضای خدا را جستجو کند عنادت است وگفته اند‪ :‬نیت نیک عادت را به عنادت‬
‫مندل مي سارد‪ .‬اگر انسان حرفه ای را مي آموزد به نیت اینکه به اهل وفامیل خود رزق حالل کسب کند‬
‫وازخوردن حرام درامن بماند‪ ،‬یابنوشد وبخورد به قصد اینکه انرژی خود را در طاعت خدای یگانه به مصرف‬
‫برساند‪ ،‬همه این اعمال او عنادت بحساب مي آید‪.‬‬
‫اگردراصول عنادات فرضي دقت کنیم ‪ ،‬دیده مي شود که اسالم آن را بسیار توسعه داده وانواع مختلف و‬
‫متفاوت دارند‪ .‬بعضي ازآن عنادات مالي اند مثل زکات‪ ،‬صدقات و‪...‬نوع دیگری هم عنادات مالي وبدني اند‪،‬‬
‫همانند جهاد در راه خدا با مال وجان‪ .‬این اختالف درنوعیت عنادت حکمتي دارد وآن اینکه عنادات‬
‫یکنواخت نناشند که نفس به آن عادت کند وعنادت به محض عادت تندیل شود وبرای انسان زننده وخسته‬
‫کن گردد‪.‬‬
‫درمعامالت‪ :‬قرآن خوردن مال مردم را به باطل وناحق حرام قرارداده است‪ ،‬چنانچه فرموده است‪{:‬یا أَیهَا‬
‫الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَینَکُمْ بِالْنَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْکُمْ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللَّهَ کَانَ‬
‫بِکُمْ رَحِیمًا}(‪:1‬نساء‪.)29:‬‬
‫ای مسلمانان‪ ،‬اموال یکدیگر را به ناحق مخورید‪ ،‬مگرآنکه تجارتي باشد که هر دو طرف بدان رضایت داده‬
‫باشید و یکدیگر را مکشید هرآینه اهلل متعال بر شما مهربان است‪.‬‬
‫در رابطه به خرید وفروش فرموده است‪{:‬وَأَحَلَّ اللَّهُ الْنَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا}(‪:1‬بقره‪.)275 :‬‬
‫اهلل متعال بیع را حالل وسود خواری را حرام گردانیده است‪ .‬در رابطه به انجام معامالت بدور از هرنوع‬
‫مشکالت تنادل سند‪ ،‬حضور شاهد وادای شهادت حین ضرورت تاکید بیشتر کرده است‪.‬‬

‫‪42‬‬
‫در امورجنايي‪ :‬درامور جنایي قرآن حدود رامقرر کرده است وبرامت اسالمي تنفیذ آن را بخاطر حمایت‬
‫جامعه‪ ،‬جلوگیری از انارشیزم‪ ،‬ترس وتامین امنیت بر زنده گي وآینده واموال واعراض مردم الزمي گردانیده‬
‫است‪ ،‬تا اینکه زنده گي مردم در رفاه وآسایش باشد‪ ،‬این آسایش غیراز تامین امنیت ممکن ومیسر نیست‪.‬‬
‫قرآنکریم به جرائم اساسي وبنیادی که خطر بزرگ برافراد وجامعه دارد تصریح کرده است‪ ،‬برای هر کدام‬
‫عقوبتهای معین مقرر کرده است که زیادت و کاستن ازآن ویا تساهل در تطنیق آن اجازه نیست‪ ،‬سزای‬
‫جنایات وجرایم خفیف تر رابه حاکم مسلمان محول ساخته است‪ ،‬تا عقوباتي را که برآن الزمي مي بیند در‬
‫روشنایي سنت پیامنراسالم وبگونه ایکه روح اسالم وخیراندیشي را در اراده مردم تحقق بخشد وجامعه را از‬
‫امراض اجتماعي پاك سازد‪ ،‬تنفیذ نماید‪.‬‬

‫جرایم بزرگي که اسالم برای آنها عقوبتهای سخت رامعین کرده است پنج اند‪ :‬قتل‪ ،‬زنا‪ ،‬دزدی‪ ،‬راه زني‬
‫(قطاع الطریق) تجاوز وتهمت به اعراض مردم (الصابوني‪ ,1389 ,‬ص‪.)162 .‬‬

‫در اینجا مي شود که برای مقارنه میان قوانین اسالمي وقوانین وضعي که خود انسانها آنها را وضع‬
‫میکنند‪ ،‬تأثیر بزرگ قوانین قرآني را بر جوامع جاهلیت عرب در آنروز مثال زد ویاد آور شد که‬
‫قرآن با انتخاب اسلوب حکیمانه در اصالح امراض اجتماعي ومفاسد اخالقي چه تأثیر بسزایي گذاشت‬

‫وفساد را یکناره از میان برداشت ‪ .‬جرایم را از روان ونهاد آنها قلع و قمع کرد‪ ،‬وتا این حد که از‬

‫انها بهترین امت روی زمین ساخت ‪ :1[}      { :‬آل عمران ‪ . ] 110 :‬ترجمه‬

‫‪ :‬شما بهترین امتى هستید که به سود انسانها بر انگیخته شده اید ‪.‬‬

‫مثالهاي واقعي امروزي‬

‫از مثالهای که داللت بر تفوق تشریعات الهي در قرآن کریم نظر به دیگر قوانین ونظامهای بشری دارد‬

‫وما در زندگي روزمره آنرا لمس میکنیم مي شود بر مثالهای ذیل طور خالصه اشاره کرد‪:‬‬

‫‪43‬‬
‫‪ _1‬در این اواخر ایاالت متحده امریکا نوشیدن شراب را ممنوع ساخت‪ ،‬اما در این اقدام خود موفق‬
‫نشد‪ ،‬چون روش حکیمانه ای را که اسالم بکار گرفته بود در تطنیق این قانون عملي نکرد‪ ،‬پس‬

‫مجنور شد آن قانون را ملغا نماید‪ ،‬با وجود اینکه به اضرار آن پي برده بود ‪.‬‬

‫‪ _2‬ایاالت متحده امریکا وبعضي از کشورهای غربي طالق را بعد ازینکه مدتي زیادی نظر به تعلیمات‬
‫کلیسا ممنوع بود‪ ،‬قانوني ساختند‪ ،‬ولي در آن از حد اعتدال گذشتند وتا حال هم به بد ترین وجه‬

‫ادامه دارد ‪.‬‬

‫‪ _3‬مصلحین اروپایي صدایي خود را برای قانوني ساختن تعددزوجات بلند میکنند‪ ،‬حتي بعضي از زنها‬
‫نظر به مشکالتي که با آن رو برو اند با این نظر موافق اند ومیگویند که عدم تعددزوجات خطر‬

‫بزرگ برای ادامهء جوامع اروپایي است‪.‬‬

‫‪ _4‬خیانت در حق همسر بشکل فجیع در جوامع متمدن غربي رواج یافته است‪ ،‬تا این حد که نظام‬
‫فامیلي رو به فروپاشى است‪ ،‬سقط جنین به حد اعالی خود رسیده‪ ،‬این همه بخاطر عیاشي‪ ،‬همجنس‬
‫بازی و غیره مسایل اخالقى است ‪.‬‬

‫‪ _5‬اسپانیا قانوني را تصویب کرده است که بواسطه آن فحشاء غیر قانوني شد واین قانون زنها را منع‬

‫میکند که با لناسهای عریان در سواحل دریا ظاهر شوند‪.‬‬

‫‪ _6‬رهنر فرانسه بعد از شکست وبرگشت خود در برابر المان نازی در جنگ جهاني دوم به مردم‬

‫گفت ‪ :‬سنب شکست وفروپاشي دولت فرانسه غرق بودن فرانسوی ها در شهوتراني و زیاده روی‬

‫ایشان در فساد وفتنه است‪.‬‬

‫‪ _7‬در این اواخر دیده میشود که با وجود صراحت قوانین شرعي‪ ،‬فساد اجتماعي در جوامع مرفه عربي‬

‫هم رو به ازدیاد است ‪ .‬با وجودی که قید وزندان طویل المدت‪ ،‬اعدام وبدار آویختن برای مجرمین‬
‫در نظر گرفته شده است‪ ،‬جرایم از قنیل اختطاف دختران و پسران جوان‪ ،‬دزدی در روز روشن از‬

‫‪44‬‬
‫بانکها ومحلهای تجارتي صورت میگیرد‪ ،‬بحدی که از وجود شنکه ها وباندهای خطرناك خنر میشویم‬
‫که امنیت کشور ومردم را تهدید میکنند‪ ،‬که این بزرگترین دلیل برای ناکامي نظامهای وضعي‬
‫وساختهء بشر است‪ ،‬ولي اسالم از بدو تولد خود امنیت وسالمت مردم را تحقق بخشید وجرایم را در‬

‫نطفه خنثي کرد ‪.‬‬

‫این بود شمه ای از تفاوتها میان قوانین الهي وقوانین بشری وما بسیار فشرده مثالهایي از آنر یاد آور‬

‫شدیم‪ ،‬با تأسف که بسیاری ها نمیدانند‪.‬‬

‫ب ‪ -‬اعجاز لغوي(ادبي وبالغي)‬

‫بارزترین جننهی اعجاز قرآن جننهی بالغي وادبي آن است وبراساس این نوع اعجاز‪،‬قرآن مخاطنین‬
‫معاصرخودرا به تحدی ومنارزه دعوت کردوبرای اینکه جانب اعجاز دراین جهت قویتر باشد حکمت‬
‫خداوندی برآن شد که رسولاهلل صلي اهلل علیه وسلم امي باشد؛ زیرا اگرچنان ننودبه معاندان اجازه مي داد به‬
‫شکاکي بپردازند‪ ،‬چنانکه اهلل متعال فرموده است‪{:‬وَمَا کُنْتَ تَتْلُو مِنْ قَنْلِهِ مِنْ کِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِیمِینِکَ إِذًا‬
‫لَارْتَابَ الْمُنْطِلُونَ}[‪:1‬عنکنوت‪.]48 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬توهیچ کتابى را پیش از این نمى خواندى وبا دست خود کتابى نمى نوشتى وگرنه باطل اندیشان قطعاً‬
‫به شک مىافتادند‪.‬‬
‫درذیل به نکاتي در رابطه به اعجاز ادبي وبالغي قرآنکریم اشاره مي شود‪:‬‬
‫‪1‬ـ گروه بيشماری از بزرگان ادبیات و بالغت زبان عربي‪ ،‬اقدام به بیان اعجاز ادبي و بالغي قرآن کریم‬
‫نموده وسعي خویش را در پیگیری وجستجوی این وجوه اعجازی منذول داشته وسرانجام موفق به کشف‬
‫واستخراج نمونه های فراوان دراین زمینه شده اند که دراثنات معجزه بودن‪ ،‬کفایت ميکنند‪.‬‬
‫دانشمندان و بزرگان ادبیات عرب با بهره گیری از جننه اعجاز بالغي و ادبي قرآن کریم‪ ،‬علوم بالغت (معاني‪،‬‬
‫بیان‪ ،‬بدیع) را وضع نمودهاند‪.‬‬

‫‪45‬‬
‫با وجود این‪ ،‬راه کشف واستخراج سایر عناصر وجوانب اعجاز بالغي ادبي قرآن کریم‪ ،‬در زمینه های مختلف‬
‫بالغت و ادب و در تمام سورهها و آیات قرآن کریم‪ ،‬همچنان باز است و به بلندای حیات بشری مي باشد‪.‬‬
‫‪2‬ـ در برابر تحدی و منارزه طلني قرآن کریم ازاعراب‪ ،‬منني براینکه کتابي همانند قرآن یا ده سوره مشابه یا‬
‫یک سوره نظیر آن بیاورند‪ ،‬خاطرنشان ميکنیم که گرچه اعراب معاصر آن زمان در عصر نزول قرآن‪ ،‬اهل‬
‫فصاحت و بالغت فوقالعاده و برجستهی بودند‪ ،‬هیچ گونه برخورد مخالف یا معارض با قرآن را از خود بروز‬
‫نداده و از این باالتر حتي نتوانستند ادعا نمایند که قرآن با معلقات هفتگانه مشهورشان‪ ،‬یاخطنههای خطینان‬
‫وحکیمان وفصیحان شان‪ ،‬یا کالم مسجع کاهنانشان کمترین مشابهتي دارد و نیزنتوانستند ادعا کنند که حتي‬
‫پیشرفته ترین کالم عرب در آینده هم یارای رسیدن وهم طرازی با سطوح و مجاری کالم قرآني را خواهند‬
‫داشت‪.‬‬
‫‪3‬ـ ادینان‪ ،‬بلیغان و سخنوران عرب وغیرعرب که به این زبان تکلم ودر آن سررشته و تخصص داشته و درعین‬
‫حال با اسالم وقرآن‪ ،‬اظهار خصومت و دشمني نموده اند‪ ،‬بعد از سده اولیه صدر اسالم وعربهای همزمان‬
‫نزول قرآن تاعصر کنوني وحاضرنیزهمچنان در برابر تحدی قرآن‪ ،‬ناتوان مانده اند؛ علیرغم اینکه باجدید‬
‫ترین تکنیک وشیوههای گوناگون‪ ،‬وجوه ادبي وبالغي قرآن را دریافته اند‪ ،‬اما بازهم نه به صورت فردی ونه‬
‫جمعي نتوانسته اند با کالم قرآن به معارضه و رویارویي بپردازند ویاحتي قدمي به هدفشان نزدیک شده باشند؛‬
‫باالتراز آن حتي به کمک پشتینانان و تأیید کننده گان دلسوزشان نیزقادر به چنین مقابلهی ننوده اند‪ ،‬گرچه‬
‫تالشهای شنانهروزی و بيپروایانهی رادرجهت پایین آوردن شأن و منزلت اعجاز قرآن و ایجاد شک در‬
‫آن‪ ،‬از خود بروز دادهاند؛ اما تالش شان به ناکامي وشکست انجامیده است‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬ازجانب خداوند برعموم مؤمنان و کافران تأکید شده که قرآن‪ ،‬کتابي بسیار عظیم و معجزهی‬
‫گرانمایه است؛ لذا هرگاه فردی ازکافران و منکران‪ ،‬انصاف به خرج داده وبي غرض درآن دقت نماید؛‬
‫بيگمان خواهد پذیرفت که آن‪ ،‬کالم خداونداست ومحمدصلي اهلل علیه وسلم نیزهمان فرستاده صادق و‬
‫حقیقي پروردگار مي باشد که قرآن را از طرف او ابالغ نموده است (المیداني‪ ,1382 ,‬ص‪.)367-366 .‬‬

‫‪46‬‬
 ‫اعجاز لفظي قرآن‬

‫الفاظ قرآن کریم از دو ناحیه معجز میناشــند یکي از لحاظ قوت اســلوب ودیگری از ناحیه حفظ الفاظ که‬
‫هریک را بطور جدا گانه مطالعه مي کنیم‪:‬‬

‫‪ -1‬معجزهء قوت اســـلوب قرآن کریم‪ :‬اســـلوب قرآني که در ترکیب جمالت‪ ،‬فصـــاحت‪ ،‬بالغت‪ ،‬قوت‬
‫معاني‪ ،‬داشــتن نظم وغیره را شــامل میگردد‪ ،‬بزرگترین معجزهء قرآن کریم اســت که برای عربها چلنج داد‬
‫که شــما با وجود داشــتن چنین فصــاحت و بالغت یک ســوره یي مثل قرآن کریم بســازید‪ ،‬آنان از آوردن‬
‫ســوره یي مثل قرآن عظیم الشــأن عاجز شــدند و با مطالعه ویا شــنیدن قرآن کریم ســر تســلیم به این معجزه‬
‫بزرگ الهي نهادند‪ ،‬که این معجزه لفظي قرآن کریم تا عصر حاضر با همان قوت و صالبت خویش تا روز‬
‫قیامت به هر انســاني که عربي را میداند و یا خود را منحیث متخصــص و زبان شــناس عربي معرفي میدارد‬
‫باقیســت‪ .‬دشــمنان اســالم در عصــر ننوت از امکانات مختلف برای از بین بردن قرآن کریم و دین مقدس‬
‫اســالم اســتفاده نمودند‪ ،‬ولي آنان نتوانســتند کاری کنند‪ ،‬اگرچي بعضــي از آنها کوشــش هایي کردند که‬
‫سورهء مثل قرآن کریم بسازند‪.‬‬

‫‪ -2‬معجزهء حفظ الفاظ قرآن کریم‪ :‬یکي ازمعجزات قرآن کریم موضــوع حفظ قرآن عظیم الشــأن درقلب‬
‫ملیون ها انسان است‪ ،‬تاحال درجهان هیچ کتابي درهیچ علمي نیست که حد اقل صد نفر حافظ داشته باشد‪،‬‬
‫تنها معجزهء قرآن کریم است که درقلب ملیون ها انسان حفط بوده‪ ،‬نه تنها آیات قرآن کریم محفوظ است‪،‬‬
‫بلکه هرکلمه قرآن عظیم الشــأن بدون دســتنرد کســي حفظ شــده اســت‪ ،‬و ازین هم جالنتر اینکه هرحرکت‬
‫قرآن کریم حفظ شده است‪ ،‬مثالً‪ :‬وقتي میخوانیم [الْحَمْدُ للّهِ رَب ِّ الْعَالَمینَ](فاتحه ‪ . )2:‬ثنا وستایش آن را سزا‬
‫است که پروردگار جهانیان است‪.‬هرگاه درتمامي دنیا بگردیم خواهیم دید که حرف (دال) درکلمه (الحمد)‬
‫درتمامي قرآن های چاپ شده جهان مضموم (ضمه دار– پیش دار) تلفظ میگردد‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫سواالت درس پنجم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم چگونه تشریع کامل الهي است‪،‬موضوع را شرح دهید؟‬

‫‪ .2‬موارد قانون گزاری قرآن کریم درعرصه های مختلف را شرح دهید؟‬

‫‪ .3‬مثال های واقعي امروزی که بشر به قوانین الهي مراجعه نموده است را شرح دهید؟‬

‫‪ .4‬موارد قانون گزاری قرآن کریم درعرصه های جنایي را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .5‬موارد قانون گزاری قرآن کریم درامور مدني را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .6‬اعجاز لغوی قرآن کریم را با مثال تحریر بدارید؟‬

‫‪ .7‬اعجاز لفظي قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .8‬معجزه قوت اسلوب قرآن کریم را شرح دهید؟‬

‫‪ .9‬معجزه حفظ الفاظ قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .10‬سواالت ‪4‬جوابه‪،‬صحیح وغلط و‪...‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬
‫مراجع در س پنجم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬داعي‪ ،‬عند الظاهر ‪ .)1393( .‬قرآن وتکنالوژی معاصر‪ .‬کابل‪ :‬بي نا‪.‬‬
‫‪ .3‬الشوکاني‪ ،‬محمد بن علي بن محمدبن عند اهلل‪ .)1414( .‬فتح القدیر (جلد ‪( .)5‬اول‪,‬‬
‫تدوین) بیروت‪ :‬دارابن کثیر‪.‬‬
‫‪ .4‬الصابوني‪ ،‬محمدعلي‪ .)1389( .‬آشنایي باقرآن‪( .‬مترجم ‪:‬محمد میرویس‪ .‬غیاثي)‬
‫کابل‪ :‬رسالت‪.‬‬
‫‪ .5‬ظهیر‪،‬جنید اهلل‪ .‬داعي‪،‬عند الظاهر‪ .)1395( .‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬با مراجعه داکتر عند‬
‫اهلل حقیار) ‪.‬‬
‫‪ .6‬المیداني‪،‬عند الرحمن‪،‬حننکه‪ .)1382( .‬مشعل های فرزوان در شناخت یزدان (نسخه‬
‫اول)‪( .‬مترجم محمد سلیمان) تهران‪ :‬احسان‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫درس ششم‬

‫اعجاز تاريخي واعجازغيبي قرآن كريم‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬قرآن کریم کتاب تاریخ نیست اما واقعات تاریخي را برای پند وعنرت امت های بعدی بیان میکند‪.‬‬

‫‪ .2‬داستان های تاریخي قرآن کریم سنب تقویه ایمان وپند گیری محصالن شده وکالم اهلل بودن قرآن‬
‫را ثابت میسازد‪.‬‬

‫الف ‪ :‬اعجاز تايخي قرآن كريم‬

‫داستان های ملتهای گذشته در قرآن کریم از أخنار تاریخي است‪ ،‬چون پیامنر ‪ ‬از آنها اطالعي‬
‫نداشت‪ ،‬از همین جهت وقتي باری تعالي داستان نوح علیه السالم را حکایت میکند به تعقیب آن مي‬
‫فرماید‪ [ :‬اینها از أخنار غیب است که بر تو وحي مي کنیم پیش از این نه تو آنها را مي دانستي ونه‬
‫قوم تو پس صنر کن‪ ،‬زیرا عاقنت نیک از آن پرهیزگاران است ] ‪.‬‬

‫باید خاطر نشان کرد ‪ :‬همهء داستان های که در قرآن کریم ذکر شده است برای تسلي خاطر واطمئنان‬
‫قلب پیامنر ‪ ‬و تذکیر برای مسلمانان است که همهء این گفته ها دالیل قاطع بر اینست که قرآن کریم‬

‫کالم پاك الهیست که دارای برترین حکمتها و معجزات آشکار است‪.‬‬

‫‪ -1‬قوم سب‬

‫اهلل متعال در مورد قوم سنأ در سوره سنأ فرموده است‪         { :‬‬

‫‪  *              ‬‬

‫‪49‬‬
‫‪             ‬‬

‫} [‪ :1‬سنأ ‪. ] 16 – 15 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬هر آئینه بود قوم سنأ را در محل سکونت شان نشانه ای ( ازقدرت الهى ) ‪ ،‬آن دو بوستان بزرگ بود‬
‫از جانب راست و از جانب چپ‪ ،‬گفتیم بخورید رزق پروردگار خویش را و شکر گوئید او را‪ ،‬شما را‬
‫شهریست پاکیزه و پروردگاریست آمرزنده‪ ،‬پس روگردانیدند پس فرستادیم بر انها سیل تند و وحشتناکي را‪،‬‬
‫و مندل ساختیم بجای دو بوستان وسیع و پر نعمت‪ ،‬دو بوستاني دیگری دارای میوه های بد مزه و درخت گز‬
‫و چیزی اندکي از درخت سدر ‪.‬‬

‫خداوند متعال از حال و زورگار این قوم حکایت مي کند که اینها دو باغ یا دو بوستان داشتند که بدون کدام‬
‫ز حمت برایشان از طرف پروردگار انعام و ارزاني شده بود ولي ایشان شکر نعمت خداوند را انجام ندادند‬
‫بلکه کفران کردند و گفتند که خود ما این همه چیزها را پیدا کرده ایم باالخره از طرف خداوند سیل عرم و‬
‫تندی باالی شان مسلط شد و باغ هایشان را به باغهای بد مزه و بد نما مندل کرد‪.‬‬

‫اعجاز این آیه کریمه درین نهفته است که موضع و محلى که حادثه در آن صورت گرفته مردم آنرا نمي‬
‫دانستند تا اینکه یک دانشمند فرانسوی و یک اتریشي رفتند و درین مورد به تحقیق وریسرچ پرداختند و با‬
‫استفاده از علم باستان شناسي کشف کردند و عالئمي را پیدا کردند که نشان میداد در این وادی دو باغ وجود‬
‫داشته یکي به طرف راست و دیگری به طرف چپ و در عین زمان این را نیز کشف کردند که این باغها‬
‫توسط سیل تخریب شده است که از عالئم و آثار آن دانسته مي شود ‪.‬‬

‫و همچنان تاریخ این واقعه را هم مردم نمي دانستند تا اینکه دانشمندان پیرامون موضوع به تحقیق پرداختند و‬
‫کلمه عرم را مورد مطالعه قرار دادند فرمانهای قنل از میالد و بعد از میالد را مطالعه کردند و آثار را مطالعه‬
‫کردند تا بدانند که کلمه عرم در کدام زمان به کار برده شده است دیدند که کلمه عرم یا عرمین که به معنای‬
‫بند و حاجز است در فرمان های ابرهه حنشي وجود دارد و این پادشاه نیز این اصطالح را بکار برده است و‬

‫‪50‬‬
‫باالخره برای شان معلوم شد که در سال ‪ 542‬میالدی این سیل واقع شده و در نتیجه شکست بند که در آنجا‬
‫وجود داشته هم ین سیل آمده است یعني همان بندیکه آب را برای اینها نگاه مي کرد و هر دو باغ از آن‬
‫استفاده مي کرد فرو ریخته و باغ های شان را تخریب کرده است خداوند بواسطه کلمه عرم اشاره کرده‬
‫است که این سیل در پي فرو افتادن بند بوده و باغ ها را همین سیل برداشته است ‪.‬‬

‫این قصه را قسمي که خداوند در قرآن کریم بیان کرده باستان شناسان آنرا کشف کردند که این خود حقانیت‬
‫و اعجاز تاریخي قرآن کریم را نشان مي دهد و در همین مورد یک دانشمند مسیحي ورنر کلکر کتابي نوشته‬
‫است بنام ( الکتاب المقدس کان صحیحا ) و زمانیکه به همین قصه مي رسد مي گوید ‪ ( :‬القصه کانت کما‬
‫وصفها القرآن ) قصه چنان است که قرآن آنرا بیان کرده است یعني وجود دو باغ و تخریب باغها توسط سیل‬
‫و مکان و زمان آن و ظرفیت آب و ‪ ...‬غیره بصورت دقیق به قسمیکه در قرآن آمده از طرف علماء کشف‬
‫شده است‪.‬‬

‫همان است که قرآن کریم مى فرماید ‪          { :‬‬

‫‪ :1 [ }           ‬هود ‪ . ] 49 :‬ترجمه ‪ :‬این اخنار‬

‫غیب است که به تو وحي مي نماییم که نمي دانستي آن را نه تو و نه قومت پیش از آن‪ ,‬پس صنر کن هر‬
‫آئینه عاقنت از آن متقیان است (یحي‪.)1387 ,‬‬

‫‪ -2‬قصه هامان‬

‫در قرآن کریم در کنار قصه فرعون‪ ،‬هامان نیز ذکر شده است ‪      { .‬‬

‫‪ :1[ }   ‬غافر ‪.] 36 :‬‬

‫ترجمه‪ :‬و فرعون گفت ‪ :‬ای هامان! برای من بنای مرتفعي بساز تا اینکه به وسایلي دست یابم ‪.‬‬

‫‪51‬‬
‫در تورات نام هامان ذکر نشده است و در کتب عهد جدید آمده که هامان یازده صد سال بعد از موسي یک‬
‫همکار پادشاه بابل بوده ونوشته کرده اند که محمد این قصه ها را از تورات وکتابهای قنلي دیگر نقل کرده‬
‫ودر برخي موارد آنرا غلط کرده است (العیاذ باهلل) طور مثال هامان را در پهلوی موسي در قرآن کریم ذکر‬
‫کرده در حالیکه او یازده صد سال بعد از موسي زندگي مي کرده است تا اینکه در سال ‪ 1799‬میالدی یک‬
‫لوحه در مصر پیدا شد و به زبان مصریهای قدیم ( هیروغلیفي ) بود که رمزهای آن را کسي نمي دانست و در‬
‫دل لوحه ها نوشته های بود که به یوناني وزبانهای دیگر شناهت داشت واز روی آنها رمزهای زبان مصری را‬
‫هم پیدا کردند که همین اکنون در موزیم مصر وجود دارد ودر آنها نوشته بود که هامان همکار موسي " علیه‬
‫السالم " و مسؤول بخش گلکارها یا معمارهای موسي " علیه السالم " بوده که بعد از بر آمدن این لوحه اینها‬
‫همه منهوت شدند وبه این مطلب پي بردند که قرآن راست گفته وآنها غلط کرده بودند ‪ .‬زیرا این ها مي‬
‫گفتند هامان یازده صد سال بعد از موسي مي زیسته است (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)149 .‬‬

‫‪ -3‬داستان عاد‬

‫اهلل متعال دراين موردچنین فرموده است‪ *    *       {:‬‬

‫‪ :1[ }     ‬الفجر ‪. ] 8 – 5 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬آیا ندانستهای که پروردگارت چگونه با قوم عاد رفتار کرده است ( و چه بالئي بر سر ایشان آورده‬
‫است ؟ ) ‪ .‬قوم اِرَم که صاحب قامتهای بلند ستون مانند ‪ ،‬و ( کاخها و خیمههای ) ستوندار بودند ‪ .‬کساني که‬
‫همسان ایشان ( از نظر پیکر تنومند و کاخهای بلند ) باشد در شهرها و کشورها ‪ ،‬آفریده و پیدا نشده است ‪.‬‬

‫یکي از موارد اعجاز تاریخي قرآن کریم که در این آیهء منارکه موجود است إخنار آن از حادثه ای است‬
‫که به قوم عاد رخداده وباعث هالکت شان شده است ‪.‬‬

‫قوم عاد که پیغمنر شان را تکذیب کردند خداوند متعال جزای تکذیب شان را توسط باد داده است طوریکه‬
‫باد را باالی شان مسلط ساخت در حالیکه بناهای ضخیم ومحکم وباغها وبوستان های جالب ودیدني داشتند‬

‫‪52‬‬
‫با همه این دار ومدار هالك وبرباد شدند‪ ,‬هر اندازه که باستان شناسان تحقیق کردند نتوانستند آثار قوم عاد‬
‫را پیدا کنند وتا قرنها به عنوان یک حقیقت نامشخص نزدشان وجود داشت ودقیقاً هیچ کس نمي دانست که‬
‫در کجای کره زمین این واقعه صورت گرفته‪ ،‬خوشنختانه در اواخر قرن بیست میالدی قمر مصنوعي امریکا‬
‫در حالیکه در فضا مصروف گشت و ریسرچ ومطالعه وعکس برداری بود وبا رادار های قوی که داشت که‬
‫توسط آن زیر زمین را هم دیده میتوانست دیدند که در جزیرة العرب در منطقهء ربع الخالي که هم اکنون‬
‫ساحهء خشک است در زیر زمین بستر دو دریا معلوم میشود همان بود که در مطالعهء بعدی رادار را تقویت‬
‫کردند دیدند که مسیرهای هر دو دریا مشخص بوده بستر یک دریا از طرف غرب به طرف شرق امتداد یافته‬
‫وبستر دریای دیگر از طرف جنوب به طرف شمال امتداد دارد وهر دو به یک بحیرهء منتهي میشوند که چهل‬
‫کیلو متر قطر دارد ‪.‬‬

‫در نتیجه این کشفیات مؤرخین را دعوت دادند تا در مورد معلومات بدهند ودر عین زمان علمای دین را نیز‬
‫فراخواندند تا در این مورد از دین شان معلومات دهند باآلخره علمای دین معلومات دادند که یک قومي در‬
‫جزیره العرب ( بین یمن ونجد ) زندگي مي کردند که در نتیجهء تکذیب از پیغمنرشان مورد خشم خداوند‬
‫جل جالله قرار گرفت وتناه وهالکت شد که کتاب آسماني یعني قرآن از هالك شدن شان خنر داده است‪.‬‬

‫وامریکایها در این اکتشافات این را نیز کشف کردند که در اینجا قنال یک قلعهء هشت ضلعي وجود داشته‬
‫که پایه های بسیار محکم وقوی داشت (سیاف‪ ,1387 ,‬ص‪ .‬درس ‪.)26‬‬

‫‪ -4‬حاكم مصر در زمان يوسف "عليه السالم" ملك بود يا فرعون‬

‫قرآن عظیم الشأن زمانیکه از حاکم مصر در زمان یوسف "علیه السالم" بحث میکند‪ ،‬آنرا به نام ( ملک ) بیان‬
‫میکند در حالیکه در آن زمان بسیاری از فرمان روایان مصر را فرعون میگفتند ‪ .‬در آیت شریف چنین آمده‬

‫است ‪            {:‬‬

‫‪ :1[ }    ‬یوسف ‪ ] 43 :‬ترجمه ‪ :‬شاه ( مصر ) گفت ‪ :‬من در خواب دیدم که هفت گاو‬

‫‪53‬‬
‫چاق را هفت گاو الغر مي خورند‪ ،‬و نیز هفت خوشه سنز و هفت خوشه خشک را دیدم ( که خشکها بر‬
‫سنزها پیچیده اند و آنها را نابود مي کنند ) ‪.‬‬

‫سپس رو به آنها کرد و گفت ‪ :‬ای بزرگان! ( علماء و حکماء ) در باره خواب من نظر دهید اگر قادر به تعنیر‬

‫خواب هستید ‪ .‬همچنان در آیت دیگری آمده است ‪ :1[ }      {:‬یوسف ‪. ] 50 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬شاه گفت‪ :‬یوسف را به پیش من آورید ‪.‬‬

‫به اساس این آیه کریمه ( لقب ) حاکم مصر در آن زمان ملک بوده نه فرعون ‪ .‬شاید بعضي کسانیکه عقیدهء‬
‫درست نداشتند درین مورد شک مینمودند ولي در عصر امروزی بعد از کشف ترجمهء هیروغلفي قدیمي‬
‫مصر دانشمندان به مطالعهء تاریخ مصر قدیم آغاز نمودند و این حقیقت قرآني ثابت گردید که یوسف "علیه‬
‫السالم" در زمان ملک هایي در مصر زنده گي مینمود که بنام ( هکسوس ) یاد میشدند‪ ،‬آنان کساني بودند‬
‫که بر فرعونیان غلنه حاصل نمودند و در مصر از ‪ 1730‬قنل از میالد تا ‪ 1580‬قنل از میالد حکمراني داشتند تا‬
‫اینکه احمس اول آنان را بیرون نمود ‪ .‬این اکتشاف تاریخي بزرگترین معجزهء تاریخي قرآن کریم است که‬
‫برای تاریخ دانان ثابت نمود که قرآن کریم معجزهء دایمي است که اعجاز آن تا روز قیامت باقي بوده و‬
‫همچنان ثنات میکند که حضرت محمد "صلي اهلل علیه وسلم" فرستادهء اهلل "جل جالله" است (ظهیر‪,1395 ,‬‬
‫ص‪.)39 .‬‬

‫ب – إعجاز غيبي قرآن كريم‬

‫إعجاز دیگر قرآن کریم خنر دادن از امور غیني است‪ ،‬و این امر واضحترین دلیل است بر این که قرآن‬

‫کریم کالم بشر نیست‪ ،‬بلکه کالم ذاتیست که هیچ چیز از آشکارا ونهان بر او پوشیده نیست ‪ .‬اگر‬

‫این کتاب ساختهء خود پیامنر مینود ‪ -‬قسمي که دشمنان فکر میکنند ‪ -‬در اخنار غیني قرآن نشانه‬
‫هایي از ساخته کاری دیده میشد ویا بر خالف آنچه که خنر داده بود بوقوع مي پیوست ودر نهایت‬
‫العیاذ باهلل پیامنر ‪ ‬به دروغگویي شهرت مي یافت ‪.‬نمونه هایي از اعجاز غیني قرآن کریم قرار ذیل است‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫‪ -1‬غلبه رومي ها بر فارسي ها‬

‫این اخنار غیني‪ ،‬خنرجنگي است که میان رومي ها وفارسي ها به وقوع مي پیوندد‪ .‬اهلل متعال فرموده است‪{:‬الم‬
‫غُلِنَتِ الرُّومُ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَنِهِمْ سَیغْلِنُونَ فِي بِضْعِ سِنِینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَنْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَیوْمَئِذٍ یفْرَحُ‬
‫الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ ینْصُرُ مَنْ یشَاءُ وَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ}(‪ :1‬روم‪.)5-1 :‬‬
‫الف‪ ،‬الم ‪ ،‬میم‪.‬این ازجمله حروف مقطعات است‪ .‬رومیان مغلوب شدند‪ ،‬در نزدیک این سرزمین وپس‬
‫ازمغلوب شدن بار دیگرغالب خواهند شد‪ .‬در مدت چند سال فرمان‪ ،‬فرمان خداست‪ ،‬چه پیش از پیروزی‬
‫وچه بعد از آن‪ ،‬در آن روز مومنان به یاری اهلل متعال شادمان مي شوند‪ ،‬خدا هرکس را که بخواهد یاری‬
‫میکند؛ زیرا پیروزمند ومهربان است‪.‬‬
‫وقتي این آیه منارکه نازل شد‪ ،‬ابوبکرصدیق رضي اهلل عنه با بعضي ازمشرکین ازجمله ابن خلف صد شتر‬
‫شرط بست که درخالل ‪ 9‬سال فارسي ها درمقابل رومي ها مغلوب شوند؟ بعد ازمدتي جنگ دوباره میان‬
‫فارس وروم درگرفت ودراین جنگ رومي ها غالب شدند‪ ،‬این بود که رسالت قرآن ثابت گردید وابوبکر‬
‫صدیق درشرط برنده شد (الشیناني‪ ,2001 ,‬ص‪)298 .‬‬
‫دراین آیت مژده ای بود براینکه مسلمانان دراین نزدیکي ها با نصرت خدا خوشحال مي شوند‪ ،‬اهلل متعال‬
‫هردو وعده خود راتحقق بخشید‪ ،‬چون پیروزی مسلمانان درجنگ بدر‪ ،‬همزمان بود با پیروزی رومي ها‬
‫برفارسي ها‪ .‬این دوخنرخوش‪ ،‬تحقق گفته های غیني قرآن در یک زمان طنق وعده پروردگار بوقوع پیوست‪.‬‬
‫زمخشری درتفسیرکشاف گفته است‪ :‬که این آیت یکي ازآیاتي است که دلیل وشاهد برننوت پیامنرصلي اهلل‬
‫وعلیه وسلم مي باشد واینکه قرآن کالم پروردگاراست‪ ،‬چون این یک خنرغیني است وکسي جز خداوند‬
‫آنرا نمي داند (الزمخشری‪ ,1407 ,‬ص‪.)467 .‬‬
‫‪ -2‬فتح مكه‬

‫یکي دیگر ازاخنار غیني قرآن‪ ،‬خنر دخول پیامنر صلي اهلل وعلیه وسلم ویاران منارك ایشان‪ ،‬با امنیت کامل‬
‫در مکه است‪ .‬پیامنر صلي اهلل وعلیه وسلم قنل ازسفر حدینیه خواب دید که او ویارانش سرهای خود را‬
‫تراشیده اند و بعضي موهای خود را کوتاه کرده وارد مکه شدند‪ ،‬آنجناب صلي اهلل علیه وسلم این خواب رابه‬
‫یاران گرامي اش قصه کرد‪ ،‬همه خوشحال شدند ومژده دادند که آنها دراین سال وارد مکه خواهند شد‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫گفتند‪ :‬رویای پیامنر صلي اهلل وعلیه وسلم حق است‪ ،‬وقتي رسول اهلل صلي اهلل وعلیه و وسلم واصحاب کرام‬
‫سوی حدینیه رفتند احرام برتن کردند وقرباني های خود راگرفته بسوی مکه روان شدند‪ ،‬آنها قصد دخول‬
‫مکه را برای ادای عمره درصلح وامان داشتند‪ ،‬مشرکین مکه مانع ایشان شدند ونزدیک بود جنگ واقع شود‪.‬‬
‫پیامنر صلي اهلل وعلیه وسلم ایثارگری کرد وصلح را با ایشان قنول نمود‪ ،‬تا ازجنگ جلوگیری شود‪ .‬یکي‬
‫ازشروط صلح این بود که پیامنروهمراهانش برگردند وسال آینده به مکه بیایند‪ ،‬منافقین این برگشت را مورد‬
‫تمسخرواستهزا گرفتند‪ ،‬تا اینکه رییس آنها عنداهلل بن ابي بن سلول گفت‪ :‬مانه سرخود را تراشیدیم‪ ،‬نه کوتاه‬
‫کردیم ونه هم مسجد الحرام رادیدم‪ ،‬این آیت کریمه نازل گردید واین سه خنر را با تاکید وعده سپرد‪ ،‬دخول‬
‫مکه‪ ،‬اداء مراسم وامنیت ازجانب قریش‪ .‬با وجود اینکه قریش درشکستاندن وعده خود شهرت داشتند وقطع‬
‫صلهء رحم مي کردند‪ ،‬اهلل متعال وعده خود را تحقق بخشید ومسلمانان بعد ازصلح حدینیه با امنیت خاطر‬
‫وارد مکه شدند (الشوکاني‪ ,1414 ,‬ص‪)65 .‬‬
‫اهلل متعال این واقعه را چنان بیان داشته است‪«:‬لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ‬
‫اللَّهُ آمِنِینَ مُحَلِّقِینَ رُءُوسَکُمْ وَمُقَص ِّرِینَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَلِکَ فَتْحًا قَرِینًا»(‪ :1‬فتح‪:‬‬
‫‪.)27‬‬
‫جمه ‪ :‬ترخداوند آنچه را به پیامنرش درعالم خواب نشان داد راست گردانید‪ ،‬بطور قطع همه شما بخواست‬
‫اهلل متعال وارد مسجد الحرام مىشوید‪ ،‬در نهایت امنیت و در حالى که سرهاى خود را تراشیده یا کوتاه کرده‬
‫اید وازهیچ کس ترس و وحشتى ندارید؛ ولى خداوند چیزهایى را مى دانست که شما نمىدانستید (در این‬
‫تاخیر حکمتى بود) اهلل متعال‪ ،‬غیراز آن‪ ،‬فتح نزدیکى براى شما قرار داده است‪.‬‬
‫‪ -3‬غلبه وگسترس اسالم‬

‫یکي دیگر ازاخنار غیني قرآن‪ ،‬غلنه وگسترش اسالم بردیگر ادیان است‪.‬اهلل متعال فرموده است‪{:‬هُوَ الَّذِی‬
‫أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَى الد ِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ}(‪:1‬توبه‪.)33 :‬‬
‫اوکسي است که پیامنر خود را با هدایت ودین حق برای هدایت مردم فرستاد‪ ،‬تا اورا بر همه دینها پیروز‬
‫گرداند‪ ،‬هرچند مشرکان راخوش نیاید‪.‬‬

‫‪56‬‬
‫همچنان فرموده است‪{:‬وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ‬
‫الَّذِینَ مِنْ قَنْلِهِمْ وَلَیمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَینَد ِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یعْنُدُونَنِي لَا یشْرِکُونَ بِي‬
‫شَیئًا وَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذَلِکَ فَأُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}(‪ :1‬نور‪.)55 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬اهلل متعال به کساني ازشما که ایمان آورده اند وکارهای شایسته انجام میدهند‪ ،‬وعده داده که در روی‬
‫زمین جانشین دیگرانشان کند‪ ،‬همچنان که مردمي را که پیش ازآنها بوده اند‪ ،‬جانشین دیگران کرد ودینشان‬
‫را که خود برای شان پسندیده است‪ ،‬استوارسازد‪ ،‬وحشت وترس شان را به ایمني تندیل کند‪ ،‬مرامي پرستند‬
‫وهیچ چیزی را بامن شریک نمي کنند وآنها که از این پس ناسپاسي کنند‪ ،‬نا فرمانند‪.‬‬
‫این وعده الهي‪ ،‬متحقق شد‪ ،‬اسالم برهمه‪ ،‬ادیان برتری یافت واسالم درزمان زندگي پیامنر صلي اهلل وعلیه‬
‫وسلم طوری گسترش یافت که همه کشورهای عربي راشامل شد وهیچ جزئي ازآن باقي نماند‪ ،‬مگراینکه‬
‫ازمسلمانان اطاعت کردند واگر کسي ازآنها به اسالم نگروید‪ ،‬ال اقل ذمه مسلمانان را قنول کرد وحاکمیت‬
‫آنها را پذیرفت وجزیه پرداخت‪.‬‬
‫بعد از وفات پیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم یاران اوسرزمین های امپراطوری روم وفارس را فتح کردند وبه‬
‫حاکمیت ایشان خاتمه بخشیدند‪ ،‬در مدت کمترازصد سال دایره اسالم چنان گسترش یافت که درغرب تا‬
‫المغرب ودرشرق تا دامنه های چین ادامه داشت‪ ،‬این وعده پروردگار بود که به حقیقت پیوست (الصابوني‪,‬‬
‫‪ ,1389‬ص‪.)173 .‬‬
‫‪ -4‬سالمت جسد فرعون‬

‫قرآن کریم در مورد غرق شدن فرعون زمان موسي و سپس بیرون انداختن وی دو باره به زمین برای اینکه‬

‫نشانهء از قدرت الهي باشد خنر داده است ﴿ ‪       ‬‬

‫‪ [ ﴾       ‬یونس ‪ . ] 92 :‬ترجمه ‪ :‬ما امروز الشه تو را ( از‬

‫امواج دریا و یورش ماهیها ) مي رهانیم ( و آن را به ساحل مي رسانیم و به پیش کساني گسیل مي داریم که‬
‫تو را خدا مي دانستند ) تا برای کساني که اینجا نیستند و برای آیندگان درس عنرتي باشد ‪ .‬بیگمان بسیاری‬

‫‪57‬‬
‫از مردمان از آیات ( خواندني قرآن و دیدني جهان ) ما غافل و بي خنرند ( وبدانها چنانکه شاید و بایداست‬
‫نمي نگرند ) در مورد جسد فرعون علماء و دانشمندان زیادی تحقیق نموده اند که مهمترین تحقیقات را یکي‬
‫از دانشمندان معروف فرانسوی بنام ( موریس بوکای ) انجام داده است ‪ :‬که همین تحقیق وی سنب شد تا‬
‫معجزهء علمي قرآن کریم را نیز درك کرده به دین اسالم مشرف شود‪ ،‬درینجا بهتر است تا قصهء مسلمان‬
‫شدن موریس بوکای را با تحقیقات طني وی مفصالً مورد مطالعه قرار دهیم‪.‬‬

‫محمد یوسف ملیقي قصهء موریس بوکای را با این سواالت آغاز میکند‪ :‬موریس بوکای کیست؟ آیا میداني‬
‫که موریس بوکای چي اعمالي را انجام داده است؟‬

‫او شخصیت عالي فرانسوی و یکي از رموز دانش و علم است‪ .‬در فامیلي تولد شده که والدینش فرانسوی‬
‫بودند‪ ،‬او مانند والدینش به دامان نصرانیت بزرگ شد‪ ،‬وقتي مرحله لیسهء خویش را ختم نمود‪ ،‬شامل پوهنحي‬
‫طب پوهنتون فرانسه شد‪ ،‬تا وقتیکه شهادتنامه فراغت را حاصل نمود اول نمره عمومي بود‪ ،‬از جملهء مشهور‬
‫ترین و دانشمندترین جراحان معاصر فرانسه شد‪ ،‬از جمله عملیات های جراحي اش یک قصهء بسیار جالني‬
‫است‪ ،‬که زنده گي اش را تغییر داد و داخلش را به حق کشاند‪ ،‬و سنب شد تا مسلمان شود‪ ،‬این قصهء زیناست‬
‫که هم اکنون خدمت شما تقدیم میگردد ‪ .‬فرانسه از جمله کشور هایست که به آثار قدیمي (عتیقه) بي نهایت‬
‫دلچسپي دارد و به تحقیقاتي پیرامون چنین مطالني ارج مي گزارد ‪ .‬زمانیکه رهنر حزب سوسیالیست سابق‬
‫فرانسه ( فرانسوا میتران ) زمام حکومت را در سال ‪ 1981‬بدست گرفت‪ ،‬فرانسه از جمهوری عربي مصر‬
‫خواست تا مجسمهء مومیایي فرعون مصر را غرض تحقیقات علمي و معالجه به کشور فرانسه بفرستد ‪.‬‬

‫جسدی را که کشور فرانسه تقاضا میکرد مربوط رمسیس ( فرعون موسي ) بود‪ ،‬زیرا کلمه فرعون‪ ،‬لقني بود‬
‫که در آن زمان برای شاهان مصر استعمال میگردید و جمع آن فراعنه میشود ‪.‬‬

‫حکومت مصر این تقاضای آنان را پذیرفت و جسد طاغوت مصر به فرانسه برده شد‪ ،‬در میدان هوایي بین‬
‫المللي فرانسه‪ ،‬ریس جمهور‪ ،‬وزراء و مسؤلین بزرگ آنکشور غرض استقنال جسد فرعون چنان ایستادند مثل‬

‫‪58‬‬
‫اینکه به استقنال پادشاه زنده قرار داشته باشند و مثل اینکه او هنوز هم به مصریان میگوید ‪  {:‬‬

‫‪ :1[ } ‬النازعات ‪ . ] 24 :‬ترجمه ‪ :‬من واالترین معنود شما هستم!‬

‫وقتي مراسم استقنال شاهي برای فرعون مصر در سرزمین فرانسه ختم شد‪ ،‬جسدش را به یکي از مراکز خاص‬
‫فرانسوی انتقال دادند تا بزرگترین علمای باستان شناسي و جراحان فرانسه و دوکتوران متخصص‪ ،‬تحقیقات‬
‫خویش را در مورد وی و اسرارش آغاز نمایند‪ ،‬رئیس جراحان و نخستین مسؤل برای تحقیق این مومیای‬
‫فرعون پروفیسور موریس بوکای بود ‪.‬‬

‫سایر متخصصین مشغول ترمیم مومیا بودند‪ ،‬ولي رئیس آنان موریس بوکای به چیز دیگر مخالف آنان مشغول‬
‫بود‪ ،‬او میخواست بداند که این پادشاه فرعوني چگونه مرد؟ و در ساعات اخیر شب نتایج تحقیقاتش معلوم‬
‫شد‪ ،‬بقایای نمک در جسد فرعون دلیل بزرگي برین بود که او بسنب غرق شدن وفات نموه است ‪.‬‬

‫جسدش از بحر بعد از غرق شدنش بزودی کشیده شد‪ ،‬سپس آنرا بزودی مومیا کردند تا نگهداشته شود‪ ،‬ولي‬
‫یک کار بسیار عجیني که او را به حیرت انداخته بود این بود که جسد وی نسنت به دیگر فرعونیان بسیار سالم‬
‫مانده بود‪ ،‬با وجود اینکه او را از بحر کشیده اند ‪.‬‬

‫موریس بوکای میخواست گزارش علمي خویش را درین زمینه تقدیم نماید‪ ،‬که به نظر آنان اکتشافات‬
‫جدیدی در مورد جسد فرعون میناشد و آن اینکه او از بحر کشیده شده و بعد از غرق فوراً مومیایي شده‬
‫است‪.‬‬

‫درین هنگام کسي در گوشش برایش گفت‪ :‬عجله نکن مسلمانان در مورد غرق شدن این مومیا سخن میگویند‪.‬‬

‫او این سخن را رد کرد و با تعجب گفت‪ :‬این حقیقت بدون اکتشافات علمي بسیار پیشرفته و وسایل کمپیوتری‬
‫بسیار دقیق فهمیده نمیشود‪ ،‬کسي برایش گفت که قرآن کریم مسلمانان قصه غرق شدن فرعون و سالمتي‬
‫جسدش را بعد از غرق خنر میدهد‪ .‬بسیار به دهشت افتاده سوال نمود‪ ،‬چگونه این سخن را میگوید در حالیکه‬

‫‪59‬‬
‫این مومیا اصالً در سال ‪ 1898‬میالدی کشف شد‪ ،‬یعني ‪ 200‬سال قنل تقریناً‪ ،‬درحالیکه قرآن آنان از ‪1400‬‬
‫سال قنل موجود است؟‬

‫این چطور میتواند با عقل جور بیاید‪ ،‬نه تنها عربها بلکه تمامي بشریت‪ ،‬در مورد مصری های قدیم و مومیایي‬
‫نمودن شان هیچ چیزی نمیدانستند‪ ،‬مگر قنل از سالهای بسیار کم ‪.‬‬

‫درین شب " موریس بوکای " به مشاهده جسد فرعون نشست‪ ،‬در مورد آنچه دوستش برایش در گوشش‬
‫گفت فکر مینمود‪ ،‬به اینکه قرآن کریم مسلمانان از نجات این جسد بعد از غرق خنر میدهد‪ ،‬در حالیکه آنان‬
‫در کتاب مقدس ( باینل ) شان ( انجیل لوقا و متي ) در مورد غرق شدن فرعون در هنگامیکه موسي را تعقیب‬
‫مینمود خنر میدهد‪ ،‬ولي از قصه مرگش هیچ چیزی نمیگوید‪ ،‬باخود میگفت ‪ :‬آیا این همان فرعون مصر است‬
‫که موسي را تعقیب مینمود ؟‬

‫آیا این معقول است که محمد شان این را بیشتر از ‪ 1000‬سال بداند و من اکنون آنرا بدانم؟‬

‫"موریس" درین شب نتوانست که خواب کند‪ ،‬از آنان خواست تا برایش نسخه تورات را بیاورند‪ ،‬در سفر‬
‫خروج تورات میخواند [ آب برگشت‪ ،‬اسپها و تمامي لشکر فرعون را که در عقب شان داخل شده بود‪،‬‬
‫گرفت‪ ،‬هیچ کسي از آنان باقي نماند ] ‪...‬‬

‫موریس بوکای حیران ماند حتي انجیل در مورد نجات این جسد و باقي ماندنش بشکل سالم بعد از معالجه و‬
‫ترمیمش‪ ،‬چیزی نگفته است‪ ،‬فرانسه مومیا را دوباره به مصر در داخل تابوت شیشه ای زینایي که لیاقت فرعون‬
‫را داشت‪ ،‬فرستاد‪ ،‬ولي ‪ ..‬موریس‪ ،‬قرار نگرفت و خاطرش آرام ننشست‪ ،‬از وقتیکه خنر سخنان مسلمانان‬
‫بگوشش در مورد سالمت جسد فرعون رسید ‪.‬‬

‫وسایلش را جمع نموده و تصمیم گرفت که به عربستان سعودی برای اشتراك در کنفرانس طني که تمامي‬
‫علمای جسد شگافي مسلمان در آن اشتراك مینمایند اشتراك نماید ‪.‬‬

‫‪60‬‬
‫در آنجا نخست وی سخنانش را در مورد‪ ،‬نجات جسد فرعون بعد از غرق بیان داشت‪ ،‬یکي از مسلمانان‬

‫برخواسته و قرآن عظیم الشأن را باز نموده و این آیت شریف را خواند‪  { :‬‬

‫‪ :1 [ }            ‬یونس ‪. ] 92 :‬‬

‫ترجمه‪ :‬امروز جسدت را نجات میدهیم‪ ،‬تا درس عنرتي برای آیندگان باشي‪ ،‬زیرا بسیاری از مردم از آیات‬
‫و نشانه های قدرت ما غافلند‪.‬‬

‫این آیت باالی موریس بوکای تأثیر بسیار عجیب نمود ‪.‬‬

‫یکنار نفسش در حرکت آمد و در مقابل تمامي حاضرین ایستاد و با صدای بلند فریاد زد که من مسلمان شدم‬
‫و به این قرآن ایمان آوردم ‪.‬‬

‫درینجا حقانیت قرآن عظیم الشأن ثابت میگردد‪ ،‬زیرا اهلل "جل جالله" میفرماید‪  { :‬‬

‫‪}                 ‬‬

‫[‪ :1‬فصلت ‪ . ] 53 :‬ترجمه ‪ :‬ما نشانه های قدرت و حکمت خود را در آفاق جهان و نفسوس بندگان نشان‬
‫میدهیم‪ ،‬تا روشن شود بر آنان که خدا‪ ،‬قرآن‪ ،‬رسالت و ننوت همه حق اند‪ ،‬آیا این کفایت نمیکند که‬
‫پروردگارت بر همه چیز شاهد است ‪.‬‬

‫"موریس بوکای" به حالت دیگری به فرانسه برگشت‪ ،‬در آنجا ده سال باقي ماند و کاری دیگری جز‬
‫تحقیقاتي در مورد مطابقت حقیقت های علمي و کشف شده جدید با قرآن کریم انجام نداد‪ ،‬تا به این نتیجه‬

‫رسید که ‪ :1[ }               { :‬فصلت‬

‫‪ . ] 42 :‬ترجمه ‪ :‬هیچ گونه باطلي‪ ،‬از هیچ جهتي متوجه قرآن کریم نمي گردد ‪ ( .‬نه غلطي و تناقضي در‬
‫الفاظ و مفاهیم آن است‪ ،‬و نه علوم راستین و اکتشافات درست پیشینیان و پسینیان مخالف با آن‪ ،‬و نه هم‬

‫‪61‬‬
‫دست تحریف به دامان بلندش مي رسد‪ .‬چون ( قرآن کریم فرستاده ذات یزدان است که با حکمت و ستوده‬
‫صفات است ) و افعالش از روی حکمت‪ ،‬و شایسته حمد و ستایش بسیار است ‪.‬‬

‫از نتایج تحقیقات خویش ‪،‬این دانشمند فرانسوی کتابي تألیف نمود که تمامي کشورهای عربي را لرزاند‪،‬‬
‫وعلماء را نیز بسیار به شگفت آورد‪ ،‬عنوان کتابش بود‪ ( :‬قرآن کریم‪ ،‬تورات‪ ،‬انجیل و علم ) ‪ ...‬مطالعه کتابهای‬
‫مقدس در روشنایي علوم جدید (جاد‪ ,2009 ,‬ص‪56 .‬و‪.)99‬‬
‫سواالت درس ششم‬

‫‪ .1‬هدف قران کریم ازذگر حوادث و امت های گذشته چه میناشد؟‬

‫‪ .2‬اعجاز تاریخي قرآن کریم در مورد قوم سنأ را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .3‬اعجاز تاریخي قرآن کریم در مورد قصه هامان را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .4‬اعجاز تاریخي قرآن کریم در مورد داستان عاد را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .5‬اعجاز غیني قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .6‬اعجاز غیني قرآن کریم در مورد پیروزی روم بر فارس را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .7‬اعجاز غیني قرآن کریم در مورد فتح مکه را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .8‬اعجاز غیني قرآن کریم در مورد سالمت جسد فرعون را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .9‬اعجاز غیني قرآن کریم در مورد غلنه وگسترش اسالم را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .10‬سواالت ‪4‬جوابه‪،‬صحیح وغلط و‪...‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬
‫مراجع درس ششم‬

‫‪ .1‬القرآن الکریم‪.‬‬
‫‪ .2‬جاد‪،‬احمد‪.)2009(.‬موسوعه االعجاز العلمي في القرآن الکریم والسنه الننویه‪.‬قاره‪:‬دارالغد الجدید‪.‬‬
‫‪ .3‬الزمخشری‪ ،‬جار اهلل‪ .‬ا‪ .)1407( .‬الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل‪( .‬سوم‪ ,‬تدوین) بیروت‪:‬‬
‫دارالکتاب العربي‪.‬‬
‫‪ .4‬سیاف‪ ،‬عندرب الرسول‪ .)1387( .‬درس های حلقه مرکزی [ضنط شده توسط خلیل احمد]‪.‬‬

‫‪62‬‬
‫‪ .5‬الشوکاني‪ ،‬محمد بن علي بن محمدبن عند اهلل‪ .)1414( .‬فتح القدیر (جلد ‪( .)5‬اول‪ ,‬تدوین) بیروت‪:‬‬
‫دارابن کثیر‪.‬‬
‫‪ .6‬الشیناني‪،‬احمدبن حننل ‪ .)2001( .‬المسند‪( .‬اول‪ ,‬تدوین) موسسه الرساله‪.‬‬
‫‪ .7‬الصابوني‪ ،‬محمدعلي‪ .)1389( .‬آشنایي باقرآن‪( .‬مترجم ‪:‬محمد میرویس‪ .‬غیاثي) کابل‪ :‬رسالت‪.‬‬
‫‪ .8‬ظهیر‪،‬جنید اهلل‪ .‬داعي‪،‬عند الظاهر‪ .)1395( .‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬با مراجعه داکتر عند اهلل حقیار) ‪.‬‬
‫‪ .9‬یحي‪ ،‬هارون‪ .)1387( .‬اعجار قرآن درپرتو ساینس وتکنالوژی (نسخه اول)‪( .‬مترجم محمد‬
‫فرید‪،‬آسمند)‬

‫‪63‬‬
 ‫درس هفتم‬
‫قرآن كريم ‪ ،‬علوم و تكنالوژي معاصر‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬محصالن عزیز رابطه ی قرآن وعلوم معاصر را بدانند‪.‬‬

‫‪ .2‬محصالن عزیز باید بدانند که هیچ گاه حقایق مسلم علمي با قرآن کریم در تضاد بوده نمي تواند‪.‬‬

‫‪ .3‬اگاهي محصالن به این که هیچ دین وکتابي به اندازه دین اسالم وقرآن کریم به علم توجه نکرده‬

‫است‪.‬‬

‫وقتیکه از اعجاز علمي قران کریم صحنت میشود منظور بیان و اشاره به همان حقایق و پدیده های کوني است‬
‫که علوم ومعارفیکه بشریت به آن دست یافته وتا به چند قرن اخیر به گوشه از آن پي ننرده بود وحال با‬
‫پیشرفت علوم وتکنالوژی آهسته آهسته به درك وفهم بخش از آن حقایق‪ ،‬راه پیدا کرده اند ‪ .‬و این هم بر‬

‫اساس همان وعده حق خداوندجل جالله است که در قرآن کریم فرموده است ‪   {:‬‬

‫‪ :1[ }         ‬فصلت ‪. ] 53 :‬ترجمه ‪ :‬ما نشانه هاى قدرت و‬

‫حکمت خود را در آفاق جهان و نفوس بندگان‪ ،‬نشان مى دهیم تا ثابت و روشن شود که خدا‪ ،‬قرآن‪ ،‬رسالت‬
‫و قیامت همه حق اند‪.‬‬

‫باید خاطر نشان کرد که این گونه اعجاز به نوبه خود در بخش های مختلف مورد بحث علمای دین که در‬
‫عین زمان بهره از علوم ساینسي دارند ویا علمای ساینس که بهرهء از علوم دیني دارند قرار دارد وهر قدریکه‬
‫راه را بر روی خود باز میکنند به حقانیت این دین بیشتر از پیش آشنا مي شوند‪ ,‬این بخش ها عنارتند از علوم‬
‫فلکي‪ ،‬زمین شناسى‪ ،‬طني‪ ،‬حیوانات‪ ،‬پرندگان‪ ،‬حشرات‪ ،‬بحار ‪ ...‬وغیره که ما در این بحث به چند مثال‬
‫کوچک از آن مى پردازیم‪.‬اما قنل از آن رابطه قرآن وعلم را مورد مطالعه قرار میدهیم‪.‬‬

‫‪64‬‬
‫قرآن و علم ‪ :‬درین هیچ شکي نیست که قران کریم ورسول أکرم " صلي اهلل علیه وسلم " کسب علم ودانش‬
‫را فرض نموده‪ ,‬که در هیچ دین و مسلک و راه و روش دیگرى به این اندازه به آن توجه نشده است‪ .‬اهلل‬

‫جلت عظمته در اولین آیه قرآن که نازل شده میفرماید ‪  *     { :‬‬

‫‪ :1[ }      *    *    *  ‬العلق ‪_ 1 :‬‬

‫‪.]5‬‬

‫و در جای دیگر اهلل جلت عظمته به قلم قسم یاد کرده که از وسایل عمده وقدیمي ثنت و درج علوم و معارف‬

‫است‪ ,‬چنانچه در سوره ( قلم) فرموده ‪ :1 [ }     { :‬القلم ‪ ] 1 :‬یعنى قسم به قلم‬

‫و به آنچه مى نویسد ‪.‬‬

‫باید خاطر نشان کرد که نخستین وقویترین مشوق به کسب علم و دانش قرآن کریم است ‪ .‬اولین آیه منارکه‬
‫قرآن کریم به خواندن‪ ,‬قلم وتعلیم آغاز گردیده‪ ,‬وهمچنان قرآن کریم در مورد ارج گذاری به انسانها با ارایه‬

‫اى استفهام انکارى چنین فرموده ‪ :1[ }         { :‬الزمر ‪.] 9 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬آیا برابر اند آنانیکه میدانند وآنانیکه نمیدانند ؟ به یقین که برابر نیستند وفیصله قرآن کریم هم همین‬
‫است که این دو گروه باهم برابر نیستند یک گروه چراغ بدست دارد وگروه دیگر در تاریکي قدم میزند ‪.‬‬

‫همچنان در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که انسانها را بسوى آموختن علم و دانش استقامت مي‬
‫بخشد‪ ،‬در آیات متنرکه متعددى که اهلل جلت عظمته به نظر‪ ،‬دیدن‪ ،‬تعقل‪ ،‬تفکر‪ ،‬گشت وگذار در روی زمین‬
‫وبصیرت داشتن امر کرده همه وهمه رهنمائى بطرف دروازه ها‪ ،‬طرق و اسناب کسب علم و دانش است ‪.‬‬

‫زیرا هر قدر که انسان به علوم ومعارف بیشتر دست یابد به همان اندازه رمزها واسرارها خلقت وعالیم قدرت‬
‫اهلل جلت عظمته را بیشتر درك کرده وبه حقانیت قرآن کریم پي مینرد‪ ,‬و وعده اهلل جلت عظمته هم همین‬

‫‪65‬‬
‫است که برای انسان ها از طریق تفکر در ساختمان وکیفیت وجود خود شان و از طریق نظر در کاینات زمین‬
‫و آسمان ‪ ،‬آفتاب‪ ،‬مهتاب‪ ،‬کهکشانها‪ ،‬بحرها‪ ،‬باران وباد‪ ،‬کوه ها ودریاها واختالف شب و روز عالیم قدرت‬
‫ودالیل وحدانیت خود را نشان میدهد تا خوب برایشان واضح و روشن گردد که وجود اهلل جلت عظمته و‬
‫وحدانیتش حق است‪ ،‬و دین که فرستاده دین حق و پیغمنرى که فرستاده پیغمنر بر حق است و این کتاب‬

‫کالم قدیمي خداوند بوده وساخته دست بشر نیست { ‪:1[}      ‬‬

‫النمل ‪ . ] 93 :‬ترجمه ‪ " :‬بگو‪ :‬حمد و ستایش مخصوص خداست‪ ،‬به زودى آیاتش را به شما نشان مى دهد‬
‫تا او را بشناسید " ‪.‬‬

‫آنانیکه علم را در تضاد با دین ودین را در تضاد علم مي دانستند آیا میدانند اینهم در نتیجه بي علمي شان‬
‫دردین ویا درنتیجه فهم کوتاه شان درعلوم طنیعي یا ساینسي بوده است بطور مثال وقتیکه بعضي علما به کروی‬
‫بودن زمین نظردادند برخي از مردم که بهره شان ازعلم دین وعلوم معاصرکم بود فکرکردند که این نظربا‬
‫دین درتضاد قرار دارد‪.‬درحالیکه با پیشرفت علم ثابت گردید که چندین آیت قرآن کریم به کروی بودن‬
‫زمین داللت واضح دارد اما اینها بسیار دیرتر فهمیدند (ظهیر‪ ,1395 ,‬ص‪.)65-64 .‬‬

‫با اینکه قرآن کتاب طنیعت شناسي‪ ،‬هندسه ویا فزیک نیست‪ ،‬کتاب هدایت وراهنمایي‪ ،‬قانون اصالح است‪،‬اما‬
‫آیتي ازآیات آن خالي ازاشارات دقیق علمي وحقایق پوشیده در طنیعت‪ ،‬طب وجغرافیه نیست‪ .‬اینها همه‬
‫داللت براعجاز علمي قرآن دارند واینکه این کتاب وحي الهي است‪.‬‬
‫مسلم است که پیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم مرد امي واز خواندن ونگاشتن بي بهره بود‪ ،‬درمحیط اومدرسه‬
‫ودانشگاهي وجود نداشت که علوم طنیعي را فراگرفته باشد‪ ،‬چون همه‪ ،‬قوم وقنیله او امي بودند‪ ،‬نظریات‬
‫علمي که قرآن به آنها اشاره کرده است‪ ،‬درآن زمان کشف نشده بود واسرارطنیعت دراین اواخر کشف شده‬
‫است‪ .‬اینها همه دالئل قانع کننده براینند که قرآن کالم محمدصلي اهلل وعلیه وسلم نیست‪ ،‬چنانکه بعضي‬
‫ازمستشرقین گمان مینرند‪ .‬بلکه وحي الهي است که با زبان فصیح عربي برقلب پیامنرصلي اهلل وعلیه وسلم نازل‬
‫شده است (جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)74 .‬‬

‫‪66‬‬
 ‫عدم تعارض قرآن باعلوم جديد‬

‫یکي ازاعجاز قرآنکریم اشارات دقیق بر رازهای هستي است‪ .‬قرآن کریم به بعضي از علوم طنیعي قنل از آنکه‬
‫کشف های جدید علمي به آن دست یابند اشاراتي داشته است‪ .‬گذشته ازاین قرآن باکشف وپیشرفت علوم‬
‫هیچ تعارضي ندارد‪ .‬چناچه اهلل متعال فرموده است‪«:‬سَنُرِیهِمْ آیاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یتَنَینَ لَهُمْ أَنَّهُ‬
‫الْحَقُّ أَوَلَمْ یکْفِ بِرَب ِّکَ أَنَّهُ عَلَى کُلِّ شَيءٍ شَهِیدٌ»(‪ :1‬فصلت ‪.)53‬‬
‫ترجمه ‪ :‬زود است که آیات قدرت خود را درآفاق ودر وجود خودشان به آنها نشان دهیم‪ ،‬تا برایشان آشکار‬
‫شود که اوحق است گواهي پرودگار تو برین امر کافي است (الصابوني‪ ,1389 ,‬ص‪.)175 .‬‬

‫اهلل متعال اراده فرموده تا همین قرآن جاویدان بماند‪ ،‬نمي توان تصورکرد‪ ،‬روزی فرا برسد که علم و دانش بشری‬
‫بتواند به حقیقتي دست یابد که با حقایق آن درتضاد باشد؛ زیرا قرآن کریم کالم اهلل متعال است وجهان هستي (اثر)‬
‫عمل (مخلوق اهلل متعال)‪ ،‬عمل و گفته او تعالي هرگز مخالف یک دیگر نميباشد؛ بلکه همدیگر را تأیید وتصدیق‬
‫ميکنند‪ ،‬به همین خاطر است که اکتشافات علمي بشر روزبه روزحقایق قرآن را بیش تر پیش مورد تصدیق وتایید‬
‫قرار ميدهد (جهید‪ ,1392 ,‬ص‪.)125 .‬‬
‫فرق بين تفسير علمي با اعجاز علمي‬

‫باید دانست که تفسیر علمي آیات با اعجاز علمي تفاوت دارد؛ زیرا تفسیر علمي عنارتست از کشف معاني‬
‫آیات و حدیث‪ ،‬در پرتو یافته های جدید علمي‪ .‬اما اعجاز علمي‪ ،‬عنارتست از خنر قرآن کریم یا سنت پیامنر‬
‫(‪ )‬از حقیقتي که علوم تجربي هم جدیداً به آن دست یافتهاند و ثابت شده است که آن حقیقت با امکانات‬
‫بشری زمان پیامنر (‪ )‬قابل درك ننوده است (داعي‪ ,1393 ,‬ص‪.)20 .‬‬

‫اصول ومعيارهاي اعجاز علمي قرآن كريم‬

‫بدون شک اعجازعلمي ‪،‬اعجاز خنری است لکن وسیله کشف آن‪،‬علوم معاصر میناشد ؛ هدف از اعجاز‬
‫علمي درین جا همان حقایقي است که علوم تجریني وساینسي آن را کشف نموده که در قرآن وحدیث‬
‫پیامنر صلي اهلل علیه وسلم نیزقنال مطرح گردیده بود‪.‬‬

‫اعجاز علمي مرکب ازسه عنصر میناشد ‪-1 :‬عنصر زمان‪ ،‬به این مفهوم که در آن زمان یعني زمان نزول وحي‬
‫محال بود که این حقایق علمي با وسایل بشری آن روز فهم ودرك شود‪.‬‬

‫‪67‬‬
‫‪ -2‬امي بودن پیامنرصلي اهلل علیه وسلم ‪،‬یعني درك وفهم همچو مسایلي از جانب یک شخص امي که‬
‫خواندن ونوشتن را نمیدانست نیز محال بود‪.‬‬

‫‪ -3‬اکتشافات وتحقیقات علمي جدید؛ بدون شک بحث دراعجاز علمي بدون یک سلسله معیار ها کاری‬
‫است که انسان را به خطا خواهد کشانید‪،‬دراین جا الزم است تا برای اعجاز علمي معیار هایي را داشته باشیم‬
‫تا ازمسیر درست ومنطقي به بیراهه نرویم وراه خطا را نپوییم )‪. (islamweb.net, 2015‬‬

‫‪ .1‬رعایت معاني لغوی مفردات نصوص‪،‬آنگونه که در اوایل نزول وحي رایج بوده است وهمچنین‬
‫رعایت قواعد نحوی وبالغي زبان عربي وویژگیها وداللت های آن‪.‬‬
‫‪ .2‬پرهیز از تاویل نصوص مربوط به اعجاز علمي قرآن ونصوص دال برننوت پیامنر صلي اهلل علیه وسلم‪.‬‬
‫‪ .3‬پرهیز ازتفسیر قرآن برمننای فرضیه های ثابت نشده علمي که تحت بررسي وکنکاش قرار دارندوبه‬
‫طریق اولي عدم استفاده از حدسیات وگمانه زني ها درتفسیر آن‪،‬زیرا این فرضیه ها همیشه در حال‬
‫تغییروتندیل وبلکه درمعرض ابطال هستند(نابلسي؛‪. )30 :1387‬‬
‫‪ .4‬دربحث پیرامون اعجاز علمي باید بدانیم ویقین داشته باشیم که قرآن اصل بوده وعلم تابع آن است‬
‫نه برعکس‪،‬کسیکه دراعجاز علمي بحث مي کند ابتداء باید برآیات قرآن تکیه نماید سپس به‬
‫تحقیقات واکتشافات علمي توجه کند‪.‬‬
‫‪ .5‬الزم است بدانیم که اشارات واعجاز علمي قرآن کریم با تقدم وپیشرفت علم‪،‬بدون هیچ گونه تناقض‬
‫وتعارض هم خواني دارد زیرا مفاهیم قرآني در هر عصر وزمان واضح وقابل درك میناشد‪ .‬برخالف‬
‫نوشته های بشری که درهمان عصر خودش قابل قنول وقابل درك است اما در عصر دیگر تاریخش‬
‫مي گذردوقابل تطنیق نمیناشد‪.‬‬
‫‪ .6‬این که حقیقت علمي درزمان نزول وحي برای بشر قابل فهم نناشد‪،‬واین قرآن است که نسنت به علماء‬
‫درطرح این حقیقت علمي پیشي گرفته است‪،‬این جاست که اعجاز علمي به قوت مطرح میشود‪.‬‬
‫‪ .7‬دراعجاز علمي احادیث به این نکته توجه شود که حدیث مذکور باید بدرجه صحت ویاحسن رسیده‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ .8‬دربحث اعجاز علمي قرآن کریم باید متوجه بود که بهترین تفسیر‪،‬تفسیر قرآن به قرآن است که یک‬
‫آیه ‪،‬آیه دیگرر اتفسیر میکند‪.‬در قدم دوم تفسیر بالماثور یعني تفسیر قرآن توسط احادیث رسول اکرم‬

‫‪68‬‬
‫صلي اهلل علیه وسلم میناشد‪.‬در قدم سوم اجتهادات صحابه وتابعین رضوان اهلل تعالي علیهم اجمعین بوده سپس‬
‫تفسیر علماء‪،‬ائمه ومفسرین موثق ومعتنر‪.‬‬
‫‪ .9‬دراعجاز علمي قرآن کریم نناید ‪،‬به تاویالت غیر منطقي به هدف توافق بین قرآن وعلم جدید‪،‬متوسل شد‬
‫بلکه باید بدانیم که معجزه قرآني بسیار به وضاحت معلوم میشود وضرورت به تاویالت بي جا‪،‬ندارد‪.‬‬
‫‪ .10‬باید متوجه بود که اعجاز علمي وسیله ای است برای تقرب به اهلل متعال وزیادت یقین به کالم اهلل بودن‬
‫قرآنکریم وحقانیت دین منین اسالم ورسالت حضرت محمد صلي اهلل علیه وسلم (الکحیل‪.)2013 ,‬‬
‫سواالت درس هفتم‬

‫‪ .1‬رابطه قرآن با علوم معاصر چگونه است؟‬

‫‪ .2‬آیا حقایق مسلم علمي با قرآن درتضاد است یا خیر ؟‬
‫‪ .3‬آیادرست است که قرآن را تفسیر علمي بکنیم؟‬
‫‪ .4‬فرق بین اعجاز علمي وتفسیر علمي چیست؟‬
‫‪ .5‬معیار های اعجاز علمي قرآن را بنویسید؟‬
‫‪ .6‬سواالت ‪ 4‬جوابه ‪،‬صحیح وغلط وخانه خالي از محتوای درس مطرح مي گردد‪.‬‬
‫مراجع درس هفتم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬جهید‪ ،‬عندالواحد‪ .)1392( .‬عقاید اسالمي (نسخه هشتم)‪ .‬کابل‪ :‬اصالح‪.‬‬
‫‪ .3‬جهید‪ ،‬عندالواحد‪ .)1393( .‬قرآن وعلوم معاصر (نسخه اول)‪ .‬کابل‪ :‬تنویر افکار‪.‬‬
‫‪ .4‬داعي‪ ،‬عند الظاهر ‪ .)1393( .‬قرآن وتکنالوژی معاصر‪ .‬کابل‪ :‬بي نا‪.‬‬
‫‪ .5‬الصابوني‪،‬محمد علي‪ .)1389( .‬آشنایي باقرآن‪( .‬م‪ .‬م‪ .‬غیاثي‪ ,‬مترجم) کابل‪ :‬رسالت‪.‬‬
‫‪ .6‬ظهیر‪ ،‬جنید اهلل داعي‪،‬عند الظاهر‪ .)1395( .‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬مراجعه ‪:‬عند اهلل‪ ،‬حقیار)‬
‫‪ .7‬الکحیل‪ ،‬عند الدایم‪ .03 .)4 1 ,2013( .‬بازیابي از ‪..com/ar7www.kaheel‬‬
‫‪. .8‬نابلسي‪،‬محمد راتب‪.)1387(.‬شگفتي های خداوند درجهان آفرینش ‪.‬ترجمه‪،‬عند الناسط عیسي‬
‫زاده‪.‬نشرآراس‪،‬چاپ دوم‪.‬‬
‫‪islamweb.net .)17 5 ,2015( .9‬‬

‫‪69‬‬
 ‫درس هشتم ونهم‬

‫اعجاز طبي قرآن كريم‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬محصالن عزیز باید بدانند که قرآن کریم درعرصه طب اعجاز مي آفریند‪.‬‬

‫‪ .2‬محصالن با نمونه هایي ازاعجاز طني قرآن کریم آشنا شوند‪.‬‬

‫‪ .3‬محصالن اعتقاد پیدا کنند که معجزات طني قرآن کریم از طنینان پیشي گفته است‪.‬‬

‫همان قسمیکه قرآن کریم در عرصه های دیگر اعجاز مي آفریند در عرصه طب نیز معجزاتي دارد که ذیال‬
‫به برخي از آنها پرداخته میشود‪:‬‬

‫‪ -1‬قرآن وتاثير آن بر ايجاد آرامش رواني بيماران عصبي‬

‫داکتر احمد قا ضي که تحقیقاتي دیگری نیز در باره اعجاز علمي قرآن و سنت دارد بعد از قرائت این ایه از‬
‫قرآن کریم ‪{:‬وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَۀٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ وَالَ یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إَالَّ خَسَارًا} (‪:1‬اسراء‪.)82 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬ما آیات ي را از قرآن فروفرســـتادیم که مایه بهنودی دل ها از بیماری های ناداني ‪،‬گمراهي وپاك‬
‫سازی درون ها از کثافات هوی وهوس ‪،‬تنگ چشمي وآزمندی؛ ورحمت بر مومنان است ‪.‬‬

‫از تاثیرات قرآن وقرائت آن بر بیماران عصني سخن به میان میآورد وحاصل تحقیقات خود را این چنین بیان‬
‫میدارد ‪:‬‬

‫برای اینکه به تاثیر قرآن کریم بر بیماری های عصني ورواني پي بنریم به تحقیقاتي بر روی بیماران عصني از‬
‫م سلمانان وغیر م سلمانان پرداختیم‪.‬وی افزود بیماری رواني به کونه ای ا ست که تاثیر فراواني بر ج سم وبدن‬
‫نیز دارد ومیتوان گفت‪:‬روان وجســم آدمي رابطه مســتقیمي باهم دارند ‪.‬برای این کار گروهي از مســلمانان‬
‫وگروهي از غیر مســـلمانان راکه دارای اختالل در اعصـــاب بوده اند بر گزیدیم وبه اندازه گیری وتحقیق بر‬
‫ویژگیهای ج سمي وحالت های ظاهری آنان پرداختیم سپس آنها را به اطاقي انتقال دادیم که درآن سکوت‬

‫‪70‬‬
‫مطلق بر قرار بود وکلیه مواد ازمایشــي وایجادآرامش روحي را برروی آنها جاری ســاختیم بعد ازین مرحله‬
‫دو باره به معاینه وضــع جســمي وبدني آنها روی اوردیم وآن را با محاســنه قنلي مقایســه کردیم ســر انجام‬
‫مشاهده کردیم که نتیجه آزمایش عکس بوده وهیچ از فشار عصني نکاسته است ‪.‬‬

‫در مرحله دوم گروهي از بیماران ع صني مسلمان را بعد از مطالعه ومعاینه وضع جسمي وفشار عصني آنان به‬
‫اطاقي انتقال دادیم که درآن تالوت قرآن وجود داشت وبرای بیماران پاره ای از اعجاز قرآن وظرایف آیات‬
‫آن بیان شد درین هنگام د ستگاه های اختالل سنج متوجه شدند ف شار ع صني روبه کا ستي ا ست وپایین‬
‫آمده است ولي چه بسا گفته شدکه سنب اصلي دراین کار زبان عربي است از فصاحت وعذوبتي مخصوص‬
‫بر خور دار اســت ‪،‬لذا همان گروهي تحت ازمایش را به جاییکه بهترین های شــعرونثر عربي قرائت میشــد‬
‫برده ولي دستگاه های اختالل سنج متوجه شدند که هیچ تغیری در وضع روحي وجسمي بیماران رخ نداده‬
‫است ‪.‬‬

‫بر همین پندار عده ای اذعان دا شتند که شاید تجوید در قرآن سنب ایجاد این نوع آرامش شد ه با شد پس‬
‫همان اشــعارنثر های در اوج فصــاحت وبالغت را به حالت تجوید قرائت کردند ولي باز مشــاهده کردند که‬
‫تاثیری در بهنود وضع روحي بیماران به دننال نداشته است ‪.‬‬

‫عده ای بنا برآن گذاشـــتندکه گروه تحت آزمایش مســـلمان هســـتندوبه معاني وظرایف قرآن آگاه اند‬
‫شـــایدعاملي در بهنود وضـــع روحي آنان بوده لذا بعد ازاین مر حله الزم آمد تا تا ثیر موســـییقي قرآن بر‬
‫کافراني صـــورت گیرد که هیچ از قرآن نمي دانســـتند وحتي یک کلمه هم به زبان عربي واقف ننودند لذا‬
‫گروهي از کافران را آورده که منتال به اختالل ع صني بودند بعد ازمعاینه و سنجش و ضع ج سمي ‪،‬آنان را به‬
‫اطاقي ساکت وخلوت انتقال دادند وهمه ابزار ایجاد آرامش را فراهم ساختند ولي مشاهده شدکه نتیجه کار‬
‫عدم آرامش رواني وفروکشــي اختالل عصــیب بود بعد ازآن‪ ،‬دســته غیرمســلم تحت آزمایش را به اطاقي‬
‫انتقال دادندکه قرآن کریم قرائت میشــد دراین مرحله دســتگاه های اختال ل ســنج متوجه شــدند که میزان‬
‫اختالل تا ‪ %60‬در صد پایین آمده ا ست که در صد ب سیار خوبي ا ست وقرائت قرآن ن سنت به م سلمین که‬
‫دارای اختالل اعصاب بودند تا ‪%97‬موثر افتاده وفرو کش نموده است (روحاني‪ ,1387 ,‬ص‪.)51-49 .‬‬

‫‪71‬‬
‫حال تو ای مسلمان !همین امر را میتواني به آزمایش بنری ‪،‬که وقتي دچار فشار دراعصاب ونا راحتي روحي‬
‫گردیدی وضویي بساز وقرآن بخوان ودر معاني آن تدبر وتامل کن ‪،‬خواهي دید که قراءت قرآن چه اثرات‬
‫شگرفي بر روح وروان تو دارد‪.‬‬

‫‪ -2‬دوگانگي يا زوجيت همه چيز‬

‫قنالً اعتقاد بر این بود که زوجیت ( مذکر ‪ +‬مؤنث ) تنها در میان انسانها و حیوانات وجود دارد‪ .‬علم جدید‬
‫آمد و ثابت ساخت که ذکورت و أنوثت در نناتات‪ ،‬جمادات و حتي کوچکترین جرم والکترون هم وجود‬
‫دارد‪ ،‬هر چیز جنس مثنت و منفي دارد‪ .‬وما همه میدانیم که برق باید دو لین یکي مثنت و یکي منفي داشته‬
‫باشد‪ .‬اتم هم وقتي تجزیه شود در خود پروتون و نیوترون دارد و هر کدام ازینها حیثیت نر و ماده را دارد‪.‬‬

‫قرآنکریم در چندین آیت به این موضوع اشاره کرده است ‪:‬‬

‫‪ :1[ }        { _1‬الذاریات ‪. ] 49 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬و از هر چیز جفتي آفریده ایم‪ ،‬باشد که عنرت گیرید ‪ .‬کلمهء (‪ )   ‬داللت بر‬

‫عمومیت و کلیت دارد ‪ .‬یعني هر مخلوق موجود قطب مثنت و منفي ویا نر و ماده دارد ‪.‬‬

‫‪ : 1[ }            { _2‬الشعراء ‪. ] 7 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬آیا به زمین ننگریسته اند که در آن چه قدر از هر گونه گیاهان دو گونهء نیکو رویانیده ایم ‪ .‬درین‬
‫آیت اشاره به وجود زوجیت در نناتات است ‪.‬‬

‫‪            { _3‬‬

‫}[‪ :1‬یس ‪. ] 36 :‬‬

‫‪72‬‬
‫ترجمه ‪ :‬منزه است آن خدایي که همه جفتها را بیافرید‪ ،‬چه از آنچه زمین مي رویاند و چه از نفسهایشان وچه‬
‫آن چیزهای که نمي دانند ‪.‬‬

‫این آیت کریمه زوجیت را در همهء موجودات از انسان‪ ،‬حیوان و ‪ ...‬که ما مي شناسیم ویا ندیده ایم ثابت‬
‫مي سازد‪.‬پاك وباعظمت است ذات دانای توانا که بر همه چیز احاطه دارد و همه چیز را بر شمرده است‬
‫(المیداني‪ ,1382 ,‬ص‪.)375 .‬‬

‫‪ -3‬جنين شناسي‬

‫علم جدیدی به نام جنین شنا سي به وجود آمده که تو سط د ستگاههای مخ صوص ميتوانند‪ ،‬از هنگام القاح‬
‫تخمک ها تا آخرین روز تولد نوزاد عکسبرداری کنند‪ .‬مراحل رشـــد جنین را در رحم مادر به مراحل و‬
‫قسمتهایي تقسیم نمودهاند‪ .‬در ابتدای هفته ششم چشمها و بیني با دهان(جنین) به صورت نا واضح شکل‬
‫گرفتهاند‪ ،‬حتي سر بدون گردن به سینه متصل است و دست و پا به تازگي رشد کردهاند و به صورت بازویي‬
‫به تنه وصل نیستند در پایان این هفته سر از تنه جدا مي شود‪ ،‬چشم‪ ،‬گوش‪ ،‬دهان‪ ،‬دست و پا ظاهر ميشوند‪،‬‬
‫این شکلهای تصویر آخرهفته ششم ميباشند وآخرین روز هفته هفتم ‪ 42‬روز ميباشد‪.‬‬
‫عنداهلل بن مسعودرضي اهلل عنه از پیامنر صلي اهلل علیه وسلم روایت کرده است‪«:‬إِذَا مَرَّ بِالنُّطْفَۀِ ثِنْتَانِ وَأَرْبَعُونَ‬
‫لَیْلَۀً‪ ،‬بَعَثَ اهللُ إِلَیْهَا مَلَکًا‪ ،‬فَصــَوَّرَهَا وَخَلَقَ ســَمْعَهَا وَبَصــَرَهَا وَجِلْدَهَا وَلَحْمَهَا وَعِظَامَهَا‪ ،‬ثُمَّ قَالَ‪ :‬یَا رَب ِّ أَذَکَرٌ أَمْ‬
‫أُنْثَى؟ فَیَقْ ضِي رَبُّکَ مَا شَاءَ‪ ،‬وَیَکْتُبُ الْمَلَکُ‪ ،‬ثُمَّ یَقُولُ‪ :‬یَا رَب ِّ أَجَلُهُ‪ ،‬فَیَقُولُ رَبُّکَ مَا شَاءَ‪ ،‬وَیَکْتُبُ الْمَلَکُ‪ ،‬ثُمَّ‬
‫یَقُولُ‪ :‬یَا رَب ِّ رِزْقُهُ‪ ،‬فَیَقْ ضِي رَبُّکَ مَا شَاءَ‪ ،‬وَیَکْتُبُ الْمَلَکُ‪ ،‬ثُمَّ یَخْرُجُ الْمَلَکُ بِال صَّحِیفَۀِ فِي یَدِهِ‪ ،‬فَلَا یَزِیدُ عَلَى‬
‫مَا أُمِرَ وَلَا یَنْقُصُ» (النیشابوری‪ ,‬ب ت‪ ,‬ص‪.)2047 .‬‬
‫یعني ‪،‬هرگاه چهل و دو شــب ازعمر جنین ســپری شــود اهلل‪.‬متعال فرشــتهی را برای اینکه او را شــکل دهد‪،‬‬
‫فر ستاده گوش‪ ،‬چ شم‪ ،‬پو ست‪ ،‬گو شت و ا ستخوان او را خلق نماید‪ ،‬سپس فر شته ميگوید‪ :‬ای پروردگارم‬
‫دختر یا پسر باشد‪ ،‬اهلل متعال هرچه بخواهد قضا نماید‪ ،‬فرشته نیز نوشته کرده و عمل نماید‪ ،‬سپس ميگوید‪:‬‬
‫خدایا! اجل او چگونه باشــد؟ پروردگارت هرچه بخواهد‪ ،‬ميگوید و فرشــته نوشــته میکند‪ ،‬ســپس فرشــته‬
‫ميگوید‪ :‬خدایا روزی وی چگونه با شد؟ خدای شما هرچه بخواهد‪ ،‬ق ضاء نماید و فر شته مینوی سد‪ ،‬سپس‬
‫فرشته با صحیفه و لوحهی در دست خود بیرون رود و از دستور اهلل متعال ازدیاد و کاهش ننماید‪.‬‬

‫‪73‬‬
‫نکتهی مهم در اینجا عدد(‪ )42‬ميباشـــد‪ .‬دانشـــمندان جنینشـــناســـي با کمک دســـتگاههای مخصـــوص‬
‫جنینشناسي به تازه گي به این مراحل تطور جنین پي بردهاند (نابلسي‪ ,1387 ,‬ص‪.)111 .‬‬
‫سوال این است که پیامنر صلي اهلل علیه وسلم چطور ميدانست که درست در روز(‪ )42‬جنین شروع به شکل‬
‫گیری خود ميکند و در آن روز برای جنین این اتفاقات ميافتد؟ آیا پیامنرصلي اهلل علیه وسلم آزمایشگاه یا‬
‫علم جنتیکي داشت؟ پس این اطالعات را از کجا آورده است؟‬

‫‪ -4‬مايع امنيوسي (ضربهگير)‬

‫علم ثابت کرده اســت که جنین دررحم مادرمحاط به ســه پرده اســت‪ ،‬این پرده ها تنها باتشــریح دقیق علمي‬
‫قابل درك مي باشــند ورنه بادید چشــم تنها میتواني یک پرده رامشــاهده کني؛ ولي قرآنکریم چهارده صــد‬
‫سال قنل این امر را بیان کرده است‪ ،‬چنانچه فرموده است‪{:‬یخْلُقُکُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ خَلْقًا مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِي‬
‫ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ لَهُ الْمُلْکُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ}(‪ :1‬زمر‪.)6 :‬‬
‫تر جمه ‪ :‬شمارا درشکم مادران تان درچند مرحله در درون تاریکیهای سه گانه آفرینش بخشید‪ ،‬این است‬
‫خدای یکتا پروردگار شما فرمانروایي از آن اوست خدایي جزاو نیست‪ ،‬پس چگونه رویگردان تان مي سازند‪.‬‬
‫مفسرین این ظلمات را تفسیرهای متفاوت نمودهاند‪ ،‬برخي گفتهاند‪ :‬ظلمت شکم و رحم‪ ،‬ظلمت پردههایي‬
‫است که جنین را فرا گرفته است و عدهی گفتهاند‪ :‬که جنین با سه پرده پوشانده شده است‪ ،‬چه بسا از اعجاز‬
‫علمي قرآن باشد‪.‬‬
‫در پرده واحدی به نام پرده آمنیوسي دقت مينمائیم که این پرده (غشاء) که پردة باطني از جهت جنین‬
‫ميباشد که از هرطرف او را پوشانده است‪ ،‬آن کیسه و پردهی نازك و بسته شده ميباشد‪ ،‬در این غشاء بسته‬
‫شده مایعي به نام آمنیوسي وجود دارد که با رشد جنین افزایش ميیابد و درماه هفتم به یک و نیم لیترميرسد‪،‬‬
‫سپس به یک لیتر‪ ،‬اندکي قنل از والدت برميگردد‪.‬‬
‫چه کسي باور مينماید که اگر این مایع نميبود جنین‪ ،‬از مرگ حتمي نجات نميیافت‪.‬‬
‫‪.1‬این مایع جنین را تغذیه مينماید‪ ،‬در آن مواد آلي‪ ،‬قندی و امالح غیرآلي وجود دارد‪.‬‬
‫‪.2‬این مایع جنین را از صدمات حمایت مينماید‪ .‬با مرکبهای فضانوردی مقایسه شده است به طوری که‬
‫میان کپسول فضانوردان و میان مرکب فضانوردی مایعي جهت گرفتن ضربهها کار گذاشته شده است‪ ،‬مثالً‬
‫هرگاه جنین از این جهت دچار ضربهی مثالً با ‪ 4‬سانتيمتر نیرو و توان شود‪ ،‬مایع این نیرو را بر تمام سطح‬

‫‪74‬‬
‫توزیع مينماید و فشار را به نیم میلیمترمي رساند‪ ،‬تازهترین روش برای گرفتن ضربهها‪ ،‬اینکه میان شيء‬
‫ضربهپذیر و محیط بیروني مایعي وجود داشته باشد‪.‬‬
‫نمونه ی این مایع در مغز نیز یافت ميشود‪ ،‬به گونهی که مغز نیز با مایعي که از آسیبپذیری مغز با ضربهها‬
‫جلوگیری مينماید پوشانده شده است‪ ،‬بلکه این مایع هر ضربهی را هم هر چند بزرگ باشد دفع مينمایدو‬
‫ماده امنیوسي جنین را از ضربهها‪ ،‬سقوط و حرکات سخت که زن حامله به آن دچار ميگردد حمایت‬
‫مينماید‪ ،‬پس این مایع او چه ضربهها و یا صدمات ممانعت به عمل آورده و آن را بر تمام سطح جنین تقسیم‬
‫مينماید‪ ،‬تا این که جنین متأثر نگردد‪.‬‬
‫این مایع اجازه حرکت سنک و آزاد به جنین ميدهد‪ ،‬چون اجسامي که حرکاتشان در آب ظاهر گشته‪ ،‬از‬
‫دیگر اجسام که در غیر آب باشند آسانتر حرکت مينمایند‪.‬‬
‫مایع مذکور مانند دستگاه تهویه ميباشد‪ ،‬دارای حرارت ثابت بوده وکاهش و افزایش نميیابد‪ ،‬هر اندازه جو‬
‫بیرون سرد و یا گرم باشد‪ ،‬این مایع حرارت را برای جنین ثابت نگه داشته و او را بر رشد یاری ميرساند‪.‬‬
‫این مایع جنین را از چسناندن به غشای آمنیوسي منع مينماید‪ ،‬اگر به غشای مذکور بچسند‪ ،‬جنین در خلق‬
‫دارای مشکالتي ميگردد‪.‬‬
‫خود این مایع والدت را آسان نموده و بر لغزش و توسعه مکانهایي که جنین از آن ميگذرد کمک مينماید‪.‬‬
‫این مایع چون قنل ازجنین بیرون ميریزد مجرای (جنین) را پاك و ضدعفوني مينماید تا جنین به مسمومیّت‬
‫و خفگي دچار نشود‪ ،‬تمام موارد مذکور از قنیل‪ :‬پاك نمودن مجرا‪ ،‬تسهیل والدت‪ ،‬ایجاد حرارت ثابت‪،‬‬
‫تحقق حرکت آزاد خفیف‪ ،‬مصونیت جنین از ضربات و لگدها‪ ،‬قراردادن مایع آمنیوسي در داخل رحم و‬
‫داخل پردة اول نشانهی از نشانههای اهلل متعال ميباشد‪ .‬قرآن کریم مراحل مذکور را به شیوه ی منظم ذکر‬
‫نموده طوریکه فرموده است‪{:‬قُتِلَ األِنْسانُ ما اَکْفَرُ مِنْ ای ِّ شيءٍ خَلَقَه مِنْ نُطْفَهٍ خَلَقَه فَقَدَّرَه ثُمَّ السَّنیلَ یَسَّرَه ثُمَّ‬
‫اماتَه فَاَقْنرَهُ}(‪ : 1‬عنس‪.)21-17 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬کشته باد انسان چه خدانشناس و ناسپاس است! خدا او را از چه چیزی آفریده است؟ او را از نطفه ناچیزی‬
‫ميآفریند و قوت و قدرت بدو ميبخشد سپس راه را برای او آسان ميکند و بعد او را ميمیراند و وارد گورش‬
‫ميگرداند (نابلسي‪ ,1387 ,‬ص‪.)118 .‬‬

‫‪75‬‬
 ‫‪ -5‬ژنهاي زنده در مني انسان‬

‫طب امروزی کشف کرده است که مني دارای زنده جانهای کوچکي است که بنام ژن یاد مي شوند ‪ .‬این‬
‫ژنها با چشم دیده نمي شوند و باید برای دیدن آنها از مکروسکوب استفاده کرد ‪.‬‬

‫هر ژن دارای شکلي با سر‪ ،‬گردن و دم است و مشابهت به بقه های نوزاد دارد‪ ،‬ویا همانند کرم آبي سیاه (‬
‫شُلک ) است که در دهن حیوانات داخل مي شود و خون میمکد‪ .‬این ژنهای زنده از مني مرد با تخمه های‬
‫زن خلط مي شوند و حمل صورت مي گیرد‪ .‬وقتي القاح صورت گرفت دهن رحم بسته مي شود و دیگر‬
‫چیزی به آن راه نمي یابد‪ ،‬و باقي ژنهای باز مانده از مني مي میرند‪ .‬این یک تجزیه و نظریهء علمیست بنینید‬

‫که قرآن در این باره چه میگوید‪ :1 [ }     *     { :‬العلق‬

‫‪ . ] 2 _ 1 :‬بخوان به نام پروردگارت که بیافرید‪ .‬آدمي را از لخته خوني بیافرید ‪.‬‬

‫این همان شکل کرم یا شکل نوزاد بقه است‪ .‬این معجزهء علمي قرآن‪ ،‬در وقت نزول آن قابل درك ننود‪ ،‬تا‬
‫اینکه مکروسکوب کشف گردید و این امر دانسته شد (الصابوني‪ ,1389 ,‬ص‪. )185 .‬‬

‫‪ -6‬اختالف خطوط سر انگشتان انسان‬

‫درسال(‪ )1884‬اولین بار برای تشخیص افراد ازنشان انگشت استفاده شد واین روش درهمه کشورهای رواج‬
‫یافت‪ .‬چون سرانگشتان خطوطي بسیار دقیق وبشکل قوس‪ ،‬کج ودایروی دارند‪ .‬درطول زنده گي انسانها در‬
‫شکل وچهره ظاهری باهم شناهت داشته اند؛ ولي نشان انگشتان انسانها باهم متفاوت است‪ ،‬دوانسان پیدانمي‬
‫شود که خطوط سرانگشتان شان یکسان باشد‪.‬این یک معجزه الهي است‪ .‬اهلل متعال درین مورد فرموده‬
‫است‪{:‬أیحسَبُ الْ ِنْسَانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظَامَهُ بَلَى قَادِرِینَ عَلَى أَنْ نُسَو ِّی بَنَانَهُ}(‪ :1‬انسان‪.)4-3 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬آیا انسان مى پندارد که هرگز استخوانهاى او را جمع نخواهیم کرد؟ آرى قادریم که (خطوط سر)‬
‫انگشتان او را موزون و مرتب کنیم‪.‬‬
‫در آزمایشي در آمریکا که در آن بیش از‪ 9‬میلیون نفر را مورد آزمایش قرار دادند‪ ،‬اثر انگشت دو نفر مثل‬
‫هم پیدا نشدند و اگر اثر انگشت کل انسانها از آدم را تا خاتم آزمایش ميکردند‪ ،‬احتمال اینکه دو نفر از‬
‫آنها اثر انگشت مشابه داشته باشند ممکن ننود‪ .‬جالبتر از آن دانشمندان متوجه شدهاند که اگر دست انساني‬

‫‪76‬‬
‫در حادثهای قطع شده باشد و اگر دست شخص دیگری را به آن پیوند دهند به شکل حیرتانگیزی ميبینید‬
‫که بعد از یک مرحله پوستاندازی که یکي دو ماه طول ميکشد بازهمان اثر انگشت قنلي خود که مربوط‬
‫به خودش است به انگشتانش بر ميگردد (راستین ع‪ , .‬ب ت‪ ,‬ص‪.)22 .‬‬
‫این موضوع یکي از قوی ترین دالیل اعجاز قرآنکریم به شمار مي رود‪.‬‬

‫‪ -7‬تجديد پوست دوزخيان‬

‫اهلل متعال در رابطه به دوزخیان وتعذیب شان در جهنم فرموده است‪{:‬إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِیهِمْ‬
‫نَارًا کُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَیْرَهَا لِیَذُوقُوا الْعَذَابَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَزِیزًا حَکِیمًا}[‪ : 1‬نسا‪.]56:‬‬

‫ترجمه ‪ :‬کسانى که به آیات ما کافر شدند‪ ،‬بزودى آنها را درآتشى وارد مىکنیم‪ ،‬هرگاه پوستهاى تنشان‬
‫(درآن) بریان گردد‪ ،‬پوستهاى دیگرى به جاى آن قرار مىدهیم‪ ،‬تا کیفر(الهى) را بچشند‪ .‬خداوند‪ ،‬توانا‬
‫وحکیم است‪.‬‬

‫اعجازعلمي درین آیه این است که اهلل متعال فرموده است‪ :‬پوست های شان را بدل مي کنم تا بچشند عذاب‬
‫را‪.‬جلدانسان از نظر اناتومي وعلم طب مثل سایر اعضای بدن به مقصد یک سلسله اهداف آفریده شده است‬
‫که از آن جمله لمس واحساس‪ ،‬تامین ویتامین دی ودفع ضرر شعاع بنفش آفتاب ازبدن رامیتوان نام برد‪ .‬چون‬
‫پوست انسان وظیفه فوق العاده مهم را بدوش دارد درهردقیقه بین سي تا چهل هزار حجره پوست انسان‪ ،‬ازبین‬
‫مي رود وجایش را حجرات جدید وتازه پرمي نماید تاکه کار و وظیفه خود را بهترانجام داده‬
‫بتواند‪،‬درهرسانتي مترمربع پوست انسان دودستگاه آخذه حرارت ودوازده دستگاه َآخذه برودت وجود دارد‬
‫که حرارت وبرودت را احساس مي کند‪ ،‬پنجاه آخذه فشار وجود دارد ودو صد آخذه احساس درد است‬
‫ودرزیر جلد انسان دوصدوچهل کیلومتر پیپهای خون است که جلد را تغذیه مي نمایند‪.‬‬

‫درآیه کریمه اهلل متعال فرموده است هروقتیکه پوست شان پخته شد‪ ،‬ما پوست شان را تندیل مي کنیم‪ .‬آیه‬
‫کریمه این مطلب را مي رساند‪ ،‬زمانیکه پوست پخته شد آخذه ها ازبین مي رود وبدن احساس درد نمي کند‪.‬‬
‫تا که اینها عذاب را بچشند پوست های شان را بعد از پخته شدن دوباره تندیل میکند تا پوستهای شان احساس‬
‫درد کند وعذاب را بچشند؛ زیرا احساس درد توسط پوست صورت میگیرد‪ .‬این مطلب را باراول بعد از جنگ‬
‫دوم جهاني کشف کردند‪ ،‬زخمي های را آوردند که شکایت درد نداشتند‪،‬اینها به فکرافتیدند وتحقیق کردند‬
‫دیدند که پوست های شان سوخته بعداً نتیجه تحقیقات بیشتر را انجام دادند وباالخره معلومات علمي رامطرح‬

‫‪77‬‬
‫کردند که درپوست انسان آخذه های احساس درد وجود دارد‪ ،‬هرگاه آن اخذه ها از بین برود دیگردرد‬
‫احساس نمي شود‪.‬‬

‫قرآن کریم سالها وقرنها قنل ازین مطلب علمي خنرداده که ما پوست های شان را تندیل مي کنیم تا عذاب‬
‫را بچشند‪ ،‬رسول کریم صلي اهلل علیه وسلم این مطلب را وقتي مطرح مي کند که هنوز هیچ نوع علم‬
‫وتکنالوژی والبراتوار وجود نداشت ونه پیغمنر صلي اهلل علیه وسلم متخصص طب بود ونه کساني دیگر این‬
‫مطلب را مي فهمید‪،‬غیرازینکه باورکنیم قول خداوند است واین اعجازعلمي قرآن کریم است که قرنها قنل‬
‫این موضوع علمي را به ما خنرداده است درحالیکه بشریت در قرن بیستم میالدی به آن دست یافته است‬
‫(جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)103 .‬‬

‫‪ -8‬محدوده صوت وصدا كه انسان تحمل شنيدن آنرا دارد‬

‫اهلل جلت عظمته فرموده است‪ :1[ }         {:‬یس ‪. ] 29 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬این آیه منارکه در سوره یس است و آیات زیادی را در قرآن عظیم الشأن مي توان دید که در رابطه‬

‫به عذاب و هالکت اقوام پیشین خنر میدهد از قنیل ‪      {:‬‬

‫‪ :1[ }  ‬هود ‪. ] 67 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬پس گرفت ظالمان را صیحهء آسمانى‪ ,‬و این صیحه آنچنان سخت و سنگین و وحشتناك بود که‬
‫همگى بر أثر آن در خانه هاى به زمین افتادند و مردند ‪.‬‬

‫درین آیه کریمه و در آیات دیگر قرآن کریم که کلمه صیحه ذکر شده‪ ,‬عنارت از صدای است که باالتر‬
‫از طاقت و توان جهاز سمعي انسان میناشد‪ ،‬یعني یک تعداد انسان ها را خداوند توسط صداهای مافوق جهاز‬
‫سمعي شان هالك و تناه کرده است و همین حاال هم عرب ها صدای بلند و چیغ زدن را صیحه میگویند‪,‬‬
‫یعني کلمه صیحه هم اکنون مورد استعمال خود را به همان معنای که در قرآن ذکر شده حفظ نموده است ‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫النته ما مسلمان ها در رابطه به اینکه خداوند بعض اقوام را توسط صیحه هالك کرده است و آنرا قرآن کریم‬
‫به ما خنر داده است بالکل و بدون تردید ایمان داریم ولي پیشرفت های علمي روز بروز حقایق بیان شده در‬
‫قرآن عظیم الشأن را برای بشریت روشن ساخته مى رود که مسلما باعث تقویت ایمان مسلمان ها و کفار اگر‬
‫ایمان هم نیاورند حد اقل راه انکار کردن شان مسدود مي شود‪ ,‬که این خود بیان گر حقانیت دین خداوند‬
‫است ‪.‬‬

‫امروز در نتیجه تحقیقات و زحمات علما اکتشافات علمي که صورت گرفته است نشان میدهد که صدا ها از‬
‫لحاظ شنیدن درجات مختلف دارد و واحد صدا را دیسنل میگویند و تا ‪ 140 _ 130‬دیسنل صدا را که حالت‬
‫عادی دارد گوش انسان شنیده میتواند و اگر از همان اندازه باال شود سنگین شده و گوش انسان را به خطر ها‬
‫مواجه میسازد و اگر درجه اش باال برود ثقیل تر شده و قوهء سامعه انسان را از بین مینرد و اگر باز هم پیشرفته‬
‫تر شود از گوش انسان خون مي آید و اگر باز هم باالتر و سنگین تر شود انسان را هالك میسازد که این‬
‫موضوعات را امروز علم به صورت منظم و سیستماتیک بیان کرده است (سیاف‪. )1387 ,‬‬

‫‪ -9‬فائده صحي نماز‬

‫رسول اهلل " صلي اهلل علیه وسلم " فرموده است ‪ [ :‬مُروا أوالدکم بالصاله لسنع واضربوهم علیها لعشر ] ‪" .‬رواه‬
‫الترمذی" وقال‪ :‬حدیث حسن صحیح‪.‬‬

‫ترجمه ‪ :‬فرزندان خود را درسن هفت سالگي به نماز امرکنید ودر سن ده سالگي‪ [،‬درصورت بي توجي]ایشان‬
‫را تننیه نمایید‪.‬این مثال به ارتناط یک موضوعي است که به مسایل طني ارتناط دارد و موضوعي است که هم‬
‫قرآن کریم و هم حدیث پیغمنر "صلي اهلل علیه وسلم " به آن اهتمام کرده است‪ .‬خداوند کریم در سوره طه‬

‫فرموده است ‪ ﴾    ﴿ :‬ای پیغمنر اهل و عیال و فامیل خود را به نماز امر کن‪ ﴿ .‬‬

‫‪ ﴾ ‬و بر آن مداومت و مالزمت کن‪ .‬یعني مداوم امر کن ﴿ ‪ ﴾      ‬من از شما‬

‫رزق و روزی نمي خواهم‪ ,‬بلکه ما به تو رزق و روزی میدهیم‪ ( .‬یعني اینکه اوالد رزق و روزی پیدا نمي‬

‫‪79‬‬
‫کنند مانع از این شده نمي تواند که شما اوالد تان را امر نکنید) ‪ ﴾   ﴿ .‬و عاقنت و انجام‬

‫برای متقیان است‪.‬‬

‫این امر در حقیقت به پیامنر "صلي اهلل علیه وسلم" است و امر به پیغمنر " صلي اهلل علیه وسلم " در جاییکه از‬
‫اختصاصات کار خودش نناشد امر به امت است و قنل ازینکه باالی اعجاز این ایه کریمه صحنت کنیم در‬
‫این رابطه باید گفت که امر کردن اهل و اوالد به نماز یک وجینهء دیني است زیرا خداوند " جل جالله "‬
‫بصیغهء امر ذکر کرده است‪ ,‬و امر برای وجوب است تا قرینه صارفه از وجوب وجود نداشته باشد از همین‬
‫لحاظ بعد از نزول همین آیت پیامنر " صلي اهلل علیه وسلم " به خانه علي و فاطمه میرفت و میگفت‪ ( :‬الصاله‬
‫‪ ,‬الصاله ) یعني نماز را بر پا کنید‪ .‬و خلفای راشدین و اصحاب کرام هر کدام این مأموریت را نجام میدادند‪..‬‬

‫اعجاز این ایه کریمه در این است که خداوند فرموده ‪ ﴾    ﴿ :‬امر کن اهل و عیالت به‬

‫نماز‪ ,‬این جا مینینیم اجماال ذکر شده فهمیده نمي شود که منظور از اهل کي است و شامل تمام خانم ها و‬
‫اوالد میشود یا چطور‪ ,‬ولي قسمیکه میدانیم اولین تفسیر در قرآن کریم سنت مطهر رسول کریم " صلي اهلل‬
‫علیه وسلم " است و پیامنر " صلي اهلل علیه وسلم " در این مورد مي فرماید‪ [ :‬مروا أوالدکم بالصاله لسنع‬
‫واضربوهم علیها لعشر ] امر کنید اوالد تان را به نماز در هفت سالگي و بزنید انان را از خاطر ترك نماز در‬
‫سن ده ساله گي ‪.‬‬

‫سوال در اینجا مطرح میشود که تکلیف باالی انسان وقتي واجب میشود که انسان به سن بلوغ برسد و دیگر‬
‫اینکه مکلفیت های دین زیاد است از قنیل روزه‪ ،‬زکات‪ ،‬حج و ‪ ...‬غیره‪ .‬حکمت در این چیست که پیامنر "‬
‫صلي اهلل علیه وسلم " فرموده که‪ :‬اوالد تان را به سن هفت ساله گي به نماز امر کنید و به سن ده ساله گي‬
‫اگر نماز را ترك میکردند بزنید در حالیکه او مکلف نیست‪ .‬ظاهراً آنچه در ذهن آدم در رابطه به جواب این‬
‫سوال خطور میکند این است که نماز ستون دین است اوالد باید از کودکي و جواني آنرا تمرین کنند تا به‬
‫آن عادت بگیرند‪ .‬و در پهلوی این مطلب دانشمندان و علما در صدد آن برآمدند تا پاسخ علمي این سوال را‬
‫پیدا کنند از جمله دانشمند معروف داکتر محمد شعراني مشاور علوم اورتوپیدیک و استخوان و امراض کمر‬

‫‪80‬‬
‫در کشور قطر در این رابطه تحقیقاتي زیادی را انجام داده است و نتیجه تحقیقات خود را چنین اعالن کرده‬
‫است ‪ :‬که موره های کمر انسان اگر از خوردی وقتیکه استخوان ها نرم است و عصب نرم است به باال شدن‬
‫و پایان شدن عادی نشود در کالن سالي اکثر امراض کمر از همین جهت پیدا مي شود‪ ,‬به همین سنب است‬
‫که در کشورهای غیر اسالمي چون نماز نمي خوانند پروگرام سپورتي وضع کردند که در خالل آن باید‬
‫اطفال در خوردی تمرینات سپورتي را انجام دهند باال شوند و پایان شوند تا موره های کمر شان خوب عادی‬
‫شود‪.‬‬

‫داکتر شعراني عمال ‪ 188‬نفر مریض کمر را تحت نظر متخصصین زیر تحقیق و مطالعه قرار داده و در نتیجه‬
‫دیده که ‪ %70‬همین ‪ 188‬نفر کساني بودند که نماز نمي خواندند و تنها ‪ %2،6‬آن ها کساني بودند که نماز مي‬
‫خواندند‪ ,‬تا باالخره در سال ‪ 2000‬م به ارتناط اطفال یک کنفرانس طني دایر شد و این نتایج را در آن‬
‫کنفرانس پیش کرد و اطنای که در آن کنفرانس شرکت کرده بوده اند این نتائج را پذیرفتند و گفتند که این‬
‫تحقیقات که درست مطابق اصول علمي صورت گرفته است‪ .‬و در سال ‪ 2002‬در ارتناط مرض کمر یک‬
‫کنفرانس دایر شد و اینجا نیز این ریسرج به اشتراك کنندگان پیشکش شد و آنها نیز بعد از ارزیابي و تدقیق‬
‫این موضوع را پذیرفتند و باالخره نتیجه این ریسرج در یک مجله معروف اروپایي به عنوان یک وثیقه علمي‬
‫طني به نشر رسید‪.‬‬

‫در رابطه به اینکه چرا این سن به هفت سالگي و ده سالگي اختصاص داده شده است باید گفت که در سن‬
‫هفت ساله گي استخوان بسیار نرم است از اینرو باید به آنها امر شود که نماز بخوانند و سن ده ساله گي‬
‫استخوان رو به پخته گي مي نماید که در اینجا وضع ایجاب مي کند که بشدت و قوت برایش امر شود تا‬
‫نماز بخواند زیرا اگر در همین سن توجه نشود ممکن در آینده مصینت های زیاد دامنگیر نسل جوان شود‬
‫(جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)158 .‬‬

‫‪81‬‬
 ‫‪ -10‬قرآن وقانون دو ساله شير دهي‬

‫خداوندمتعال فرموده اســـت‪{:‬وَالْوَالِدَاتُ یُرْضـــِعْنَ أَوْالَدَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَن یُتِمَّ الرَّضـــَاعَۀَ}[ ‪:1‬‬
‫بقره‪.)233:‬‬

‫ترجمه ‪ :‬مادران دو سال تمام فرزندان خود را شیر دهند ‪،‬آنکه خواهد فرزند خود را شیر تمام دهد ‪.‬‬

‫دراین آیه خداوند(جل جالله )زنان را به شـــیر دهي اطفال خود دعوت میکند وهمراه با این دعوت مدت‬
‫شـــیردهي الزم را نیزتعیین مي نماید پس با پیشـــرفت علم معلوم شـــد که در شـــیر دهي برای مادر وفرزند‬
‫هردوبطور مساوی فایده ومنفعتي نهفته است‪.‬‬

‫علم جديد اينگونه به وصف فوايد شير دهي مي پردازد‬

‫‪-1‬مکیدن پ ستان وخوردن شیر باعث بر گ شتن رحم به حالت طنیعي میگردد ‪،‬زیرامکیدن آغوز تو سط‬
‫کودك باعث میشود که حجم رحم با سرعت بیشتری به حالت اول بر گردد وهمین امر باعث کم شدن‬
‫خون ریزی بعد از زایمان میشود‪.‬‬

‫‪-2‬زنان شیر ده کمتر دچار سر طان سینه میشوند ‪.‬‬

‫‪-3‬شیر دادن روش مناسني برای تنظیم نسل است‪.‬‬

‫‪-4‬شیر دادن به طور غریزی باعث قطع شدن سیکل ماهیانه مي گردد‪.‬‬

‫‪ -5‬تغذیه کودك از طریق شـــیرباعث پیوند عاطفي بین کودك ومادر اســـت وباعث میگردد که مادر‬
‫محنت زیادتری نســنت به فرزند خود داشــته باشــدوکودك نیز ازین روش یعني از طریق تغذیه با شــیر‬
‫مادر به یک نوع توازن روحي میرسد‪.‬‬

‫‪-6‬شــیر مادر دارای مواد خاصــي از جمله عوامل ضــد مکروبي اســت که نوزاد را در مقابل بعضــي از‬
‫عفونت ها تا اندازه ای محافظت میکند ‪.‬‬

‫‪82‬‬
‫‪- 7‬تجربه نشــان داده اســت که در کودکاني که از شــیر مادر تغذیه میکنند مشــکالت وکســالتهای از‬
‫قنیل‪:‬نفخ‪،‬ینوست‪،‬اسهال ‪،‬درد ‪،‬الرژی‪،‬اکزما وکم خوني بسیار کمتر مشاهده میشود‪.‬‬

‫داکتر عندالعزیز اسماعیل مي گوید ‪:‬دیدگاه های پزشکي دراین مدت تغیر کرده ‪،‬پزشکان سفارش میکنند‬
‫که رضــاعت فقط نه ماه وگاه تا دو ســال انجام مي گیرد ولي در آخرین تحقیق وارایه نظر درباره منافع شــیر‬
‫دهي کامل برای جسم ودندان که در سال ‪1933‬م انجام گرفت آمده است ‪:‬مدت زماني که الزم است برای‬
‫رضاعت در نظر گرفته شود باالی یک سال است ولي افضل واحسن آن است که شیر دهي تا دو سال باشد‬
‫(الزنداني‪ ,1381 ,‬ص‪.)257-256 .‬‬

‫شير مادر و ذكاوت‬

‫تحقیقات نشان میدهد که انکشاف ذکاوت در اطفالیکه با شیر مادر تغذى شده اند نظر به اطفال دیگر بیشتر‬
‫میناشد‪ .‬جیمز اندرسن از پوهنتون کنتوکى تجربه نموده که ضریب ذکاوت ‪ IQ‬شیرخوارانیکه از شیر مادر‬
‫تغذى شده اند پنج نمره بیشتر از اطفال شیر پودرى بوده است‪ .‬تجربه نشان دادکه این اثرات دراطفالى است‬
‫که حد اقل شش ماه شیر مادر نوشیده اند‪.‬کسانیکه کمتراز هشت هفته از شیرماد استفاده کرده باشند‪،‬کدام‬
‫مفادى براى ذکاوت شان دیده نمیشود (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)88 .‬‬

‫‪ -11‬جنسيت طفل‬

‫تا این نزدیکى ها مردم فکر میکردند که جنس طفل توسط زن تعیین میگردد (مردم ما هنوز هم به این عقیده‬
‫اند که زن شان دختر زا است)‪ .‬و بعضا فکر میشد که ممکن هردو پدرو مادر در تعیین جنسیت طفل نقش‬
‫بازى کنند‪ .‬اما قرآن واضح ساخته بود که جنسیت از قطره منى مرد نشأت میکند‪.‬‬

‫{وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَیْنِ الذَّکَرَ وَالْأُنثَى* مِن نُّطْفَۀٍ إِذَا تُمْنَى}(‪ : 1‬النجم ‪.)46-45 :‬‬

‫و او جفت مذکر و مونث را آفرید‪ .‬از نطفه مرد که میریزد‪.‬‬

‫‪83‬‬
 ‫پیشرفت علم جنیتیک و بیولوژى مالیکولیر صحت این معلومات را تصدیق نمود‪ .‬در قرن بیستم دانسته شد‬
‫که جنسیت طفل توسط حجرات سپرم مرد تعیین میگردد‪.‬‬

‫عامل تعیین جنسیت کروموزومها اند‪ .‬چهل و شش کروموزوم معین کننده ساختمان هر انسان است که از آن‬
‫جمله دو عدد آن بنام کروموزومهاى جنسى یاد میشوند‪ .‬این کروموزومهاى جنسى در مردان ‪Y‬و ‪ X‬و در زنان‬
‫‪X‬و ‪ X‬به (خاطر شناهت شکل شان به این حروف) نامگذارى شده اند‪ .‬کروموزوم ‪ X‬خصوصیات زنانه و‬
‫کروموزوم ‪ Y‬خصوصیات مردانه را انتقال میدهد‪.‬‬

‫تشکیل یک انسان یا طفل جدید از اثر یکجا شدن یکى ازین دو کروموزومها که در زن و مرد به قسم جوره‬
‫وجود دارند‪ ،‬صورت میگیرد‪ .‬حجره جنسى زن به دو حجره تقسیم شده که هر کدام صرف خصوصیات‬
‫زنانه دارد‪ .‬در حالیکه حجره جنسى مرد وقتى تقسیم میشود دو نوع مختلف سپرم را میسازد که یکى آن‬
‫کروموزوم ‪ X‬و دیگر کروموزوم‪ Y‬دارد‪ .‬وقتى که تخمه زن که کروموزم ‪ X‬دارد با سپرم حاوى کروموزوم‬
‫‪ X‬یکجا شود طفل داراى کروموزوم هاى ‪ XX‬بوده یعنى دختر تولد میشود‪ .‬و اگر تخمه زن که صرف‬
‫کروموزم ‪ X‬داشته میتواند با سپرم داراى کروموزوم ‪ Y‬یکجا شود‪ ،‬طفل داراى کروموزومهاى ‪ YX‬بوده یعني‬
‫پسر تولد میشود‪.‬‬

‫پس جنسیت طفل توسط سپرم مرد تعیین میشود‪ .‬درحالیکه در اکثریت جوامع فکر میشد که تعیین جنسیت‬
‫مربوط زن است‪ .‬و زنان به خاطر زادن دختر تحقیر میشدند‪.‬‬

‫چهارده صد سال قنل قرآن این خرافات را رد نموده و موضوعى را بیان نموده بود که حاالبه حقیقت آن پى‬
‫برده ایم (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)77 .‬‬

‫سواالت در هشتم ونهم‬

‫‪ .1‬تاثیر قرآن بر ایجاد آرامش رواني بیماران عصني را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .2‬اعجاز قرآن درمورد زوجیت همه چیز را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .3‬اعجاز قرآن درمورد جنین شناسي را تحریر بدارید؟‬

‫‪84‬‬
 ‫‪ .4‬اعجاز قرآن درمورد ژنهای زنده در مني انسان را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .5‬اعجاز قرآن درمورد اختالف خطوط سر انگشتان انسان را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .6‬اعجاز قرآن درمورد تجدید پوست دوزخیان را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .7‬اعجاز قرآن درمورد صوت وصدا را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .8‬فایده صحي نماز را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .9‬اعجاز قرآن درمورد شیر دهي ‪،‬جنسیت طفل را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .10‬سواالت صحیح وغلط‪4،‬جوابه و‪...‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬

‫مراجع درس هشتم ونهم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬جهید‪،‬عند الواحد‪ .)1393( .‬قرآن وعلوم معاصر (نسخه اول)‪ .‬کابل‪ :‬تنویر افکار‪.‬‬
‫‪ .3‬راستین‪ ،‬عنداهلل‪( .‬ب ت)‪ .‬چکیده ای از اعجاز علمي قرآن وسنت‪ .‬بي نا‪ .‬بازیابي از‬
‫‪.www.aqeedah.com‬‬
‫‪ .4‬روحاني‪،‬کمال‪ .)1387( .‬معجزات علمي قرآن وحدیث‪ .‬پیران شهر‪ :‬سامرند‪.‬‬
‫‪ .5‬زنداني‪ ،‬عند المجید (‪ .)1381‬براهیني بریکتا پرستي‪ .‬مترجم ‪،‬کمال‪،‬روحاني‪.‬تهران‪ :‬نشراحسان‪.‬‬
‫‪ .6‬سیاف‪،‬عند رب الرسول‪ .)1387( .‬درس های حلقه مرکزی [ضنط شده توسط خلیل احمد]‪ .‬کابل‪,‬‬
‫کابل‪ ,‬افغانستان‪.‬‬
‫‪ .7‬الصابوني‪ ,‬محمد علي ‪ .)1389( .‬آشنایي باقرآن‪ .‬ترجمه محمد میرویس ‪،‬غیاثي‪ .‬کابل‪ :‬رسالت‪.‬‬
‫‪ .8‬المیداني‪،‬عند الرحمن‪ .)1382( .‬مشعل های فرزوان در شناخت یزدان (نسخه اول)‪.‬ترجمه محمد‬
‫سلیمان‪.‬تهران‪ :‬احسان‪.‬‬
‫‪ .9‬نابلسي‪،‬محمد راتب ‪ .)1387( .‬شگفتي های خداوند در بدن انسان (نسخه دوم)‪ .‬ترجمه‪ :‬یداهلل‬
‫‪،‬پشاآبادی‪.‬ناشر پخش کتاب امام غزالي‪.‬‬
‫‪ .10‬النیشابوری ‪،‬مسلم بن حجاج‪( .‬ب ت)‪ .‬صحیح المسلم‪ .‬بیروت‪ :‬دار احیاءالتراث العربي‪.‬‬
‫‪ .11‬یحي‪،‬هارون‪ .)1387( .‬اعجار قرآن درپرتو ساینس وتکنالوژی (نسخه اول)‪( .‬مترجم‪،‬محمد‬
‫فرید‪،‬آسمند)‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫درس دهم‬

‫نمونه هايي از اعجاز علمي قران كريم در عرصه فلكيات‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬محصالن عزیز قدرت درك تفوق قرآن کریم نسنت به علوم جدید در عرصه پیدایش کائنات را‬
‫حاصل نمایند‪.‬‬

‫‪ .2‬محصالن عزیز اعجاز قرآن کریم درعرصه فلکیات را بدانند‪.‬‬

‫‪ -1‬پيدايش كائنات يا جهان‬

‫تا اواسط قرن بیستم چنین پنداشته میشد که جهان الیتناهى همیشه موجود بوده و همیشه موجود خواهد بود‪.‬‬
‫نظر به این فرضیه کائنات ثابت ‪ Static Universe‬بوده اول و آخر ندارد‪.‬‬

‫با در نظر داشت اینکه جهان مجموعهء از مواد ثابت و غیر قابل تغییر است‪ ،‬اساس فلسفه ماده گرایى‬
‫‪ Materialism‬گذاشته شد‪ ،‬که در نتیجه موجودیت خالق را انکار کرد‪ .‬در حالیکه ساینس و تکنالوژى‬
‫قرن بیستم فرضیه کائنات ثابت را رد نمود‪.‬‬

‫اکنون ما در قرن بیست و یکم قرار داریم و طلوع جدیدى در انتظار ماست‪ .‬تا حال تعداد زیاد تجربه ها‪،‬‬
‫مطالعات و محاسنات توسط متفکرین و فزیک دانهاى دنیا به عمل آمده و ثابت نموده که جهان آغازى داشته‬
‫است و در یک لحظه بایک انفجار قوى از هیچ به وجود آمده است‪ .‬بر عالوه دانسته شده که خالف عقیده‬
‫ماتریالیست ها جهان ثابت و معین نیست‪ .‬بر خالف جهان همیشه در حال حرکت ‪ ،‬تغییر و توسعه میناشد‪ .‬این‬
‫حقایق جدیدا کشف شده مثل میخ ها در تابوت فرضیه جهان ثابت عمل میکند‪ .‬جامعه علمى دنیا همه این‬
‫حقایق را پذیرا شده اند‪.‬‬

‫قرآن منشأ کائنات را چنین بیان مي کند‪:‬‬

‫‪86‬‬
 ‫{بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَاألَرْضِ}(‪ :1‬االنعام ‪( .)101 :‬اهلل جل جالله) آفریننده آسمانها و زمین است‪.‬‬

‫این معلومات با یافته هاى دانشمندان معاصر مطابقت دارد‪ .‬طوریکه قنال گفتیم دانشمندان فزیک نجومى به‬
‫این نتیجه رسیده اند که تمام کائنات همراه با ابعادمادى و زمانى در اثر یک انفجار قوى مدتها قنل به وجود‬
‫آمده این حادثه که به نام انفجار عظیم یا ‪ Big Bang‬یاد میشود ممد خلقت کائنات از هیچ یا نیستى واقع‬
‫شده است‪ .‬طوریکه تمام دانشمندان به توافق رسیده اند‪ ،‬این انفجار پانزده میلیارد سال قنل از یک نقطه صادر‬
‫شده است‪.‬‬

‫قنل از انفجار عظیم یا ‪ Big Bang‬چیزى به نام ماده وجود نداشت‪ .‬از حالت نیستى که نه ماده ‪ ،‬نه انرژى و‬
‫حتى زمان موجود ننود همه این ها خلق شد‪ .‬این مساله که درین نزدیکى ها معلوم شده است‪ ،‬چهارده قرن‬
‫قنل در قرآن ذکر گردیده بود‪.‬‬

‫اداره فضا و هوا نوردى امریکا ‪ NASA‬در سال ‪ 1992‬بقایاى انفجار عظیم را در فضا دریافت نمود‪ .‬این کشف‬
‫بزرگ یک مدرك خوبى است که حقیقت خلقت کائنات را از هیچ توضیح مینماید‪.‬‬

‫‪ -2‬توسعه كائنات‬

‫قرآن پانزده قرن قنل آمده است که هنوز علوم ساینس و علم نجوم بسیار ابتدائى بودند در مورد توسعه کائنات‬
‫چنین میگوید‪:‬‬

‫{وَالسَّمَاء بَنَیْنَاهَا بِأَیْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ} (‪ : 1‬الذاریات‪.)47 :‬‬

‫و آسمان را به قدرت خود برافراشتیم و ما آنرا وسعت مى بخشیم‪.‬‬

‫ترجمه ‪ :‬کلمه ســماء که آســمان ترجمه شــده طوریکه درین آیت دیده میشــود در جاهاى زیاد قرآن آمده‬
‫ا ست‪ .‬سماء داللت به ف ضا و کائنات و سیع تر میکند‪ .‬درینجا نیز با همین معنى ا ست‪ .‬یعنى کائنات تو سعه‬
‫مییابد کلمه (انا لموســعون) به معنى (مائیم که آنرا مدام توســعه مى بخشــیم) میناشــد‪( .‬موســعون) از ریشــه‬

‫‪87‬‬
‫(اوسعه) یعنى توسعه دادن و پیشوند (له) به معنى بسیار زیاد میناشد‪ .‬بنابرین این جمله میگوید که "ما آسمان‬
‫یا کائنات را بسیار توسعه مینخشیم"‪ .‬این نتیجه ایست که دانشمندان امروز در یافته اند‪.‬‬

‫تا اوایل قرن بیست ساینس‪ ،‬به این نظر بود که کائنات طنیعت ثابت داشته و همیشه موجود بوده است‪ .‬در‬
‫حالیکه تحقیقات و مشاهدات و محاسنات جدید بواسطه تکنالوژى معاصر نشان داد که کائنات آغازى داشته‬
‫است و همیشه در حال توسعه میناشد‪.‬‬

‫در شروع قرن بیست الکساندر فریدمن فزیک دان روسى و جورج لمیتر ستاره شناس بلجیمى محاسنه نمودند‬
‫که کائنات در حرکت مدام بوده توسعه مییابد‪ .‬این اطالع توسط مشاهدات سال ‪ 1929‬تائید گردید‪ .‬ادوین‬
‫هوبل منجم امریکایى توسط تلسکوپ خود مشاهده نمود که ستاره ها و کهکشان ها مداوما از همدیگر دور‬
‫شده میروند‪ .‬این بزرگترین انکشاف در علم نجوم بود‪ .‬در اثناى این مشاهدات هوبل دریافت که نور ستاره‬
‫با ازدیاد فاصلهء شان سرخ تر شده میرود‪.‬‬

‫زیرا مطابق قوانین مشخص فزیک ‪ ،‬نورى که به طرف نقطه مشاهده مى آید بنفش شده میرود و نورى که از‬
‫نقطه مشاهده فاصله میگیرد زیادتر سرخ میشود‪ .‬خالصه اینکه نظر به مشاهدات هوبل ستاره ها و کهکشانها‬
‫هم از ما و هم از همدیگر هر لحظه دور تر و دور تر شده میروند‪ .‬جهانى که هر چیز در آن از همدیگر دور‬
‫شده میرود یک جهان مداوماً در حال توسعه میناشد‪.‬‬

‫براى روشن شدن این موضوع‪ ،‬فرض کنید که جهان مثل سطح یک پوقانه است‪ .‬هر قدر پوقانه زیاد تر پف‬
‫شود به همان اندازه نقاط روى سطح آن از همدیگر دورتر میشود‪ .‬کرات آسمانى نیز وقتى از همدیگر دور‬
‫میشوند که جهان توسعه یابد‪ .‬این موضوع به قسم نظرى توسط النرت اینشتین که بزرگترین عالم قرن بیست‬
‫بود کشف شد‪ .‬اما به خاطر اجتناب از مخالفت با فرضیه جهان ثابت که در آنزمان مورد قنول همه بود اینشتین‬
‫باالى کشف خود زیاد پافشارى نکرد اما بعدا وى اینرا منحیث بزرگترین اشتناه زندگى خود قلمداد نمود‪.‬‬

‫این حقیقت در قرآن وقتى تشریح شده بود که تلسکوپ و تکنالوژى پیشرفته امروزى اختراع نشده بود‪ .‬زیرا‬
‫قرآن کالم اهلل (جل جالله) خالق تمام عالمیان است (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)7 .‬‬

‫‪88‬‬
 ‫‪ -3‬عاقبت جهان و انقباض عظيم‬

‫طوریکه قنال گفتیم خلقت جهان با یک انفجار بزرگ آغاز یافت‪ .‬از همان نقطه جهان همیشه توسعه مینماید‪.‬‬
‫دانشمندان میگویند وقتى که کتله جهان به قدر کافى بزرگ شود باالخره این اتساع به پایان مى رسد زیرا قوه‬
‫ثقل با عث اضمحالل آن در خویشتن میگردد‪ .‬عقیده براینست که جهان در حال انقناض به یک حرارت‬
‫شدید انجام یافته که این انقناض به نام انقناض عظیم یا ‪ Big Crunch‬شناخته میشود‪ .‬این آخر تمام اشکال‬
‫حیات خواهد بود‪ .‬اناتاکالوش و اندرى لیند پروفیسرهاى فزیک پوهنتون ستانفورد چنین نوشته اند‪:‬‬

‫" جهان انقناض نموده و از بین میرود‪ .‬تمام چیزهائیکه ما مینینیم و نمینینیم انقناض نموده و به یک نقطهء‬
‫کوچکتر از پروتون تندیل میشود‪ .‬عینا" مثل این است که ما در یک سوراخ سیاه باشیم‪ .‬ما در یافتیم که‬
‫کوشش ها براى تشریح انرژى تاریک پیش بیني میکند که این انرژى تدریجا منفى شده و با عث بى ثناتى‬
‫جهان‪ ،‬انقناض و باالخره اضمحالل آن میگردد‪ .‬فزیکدانها میدانند که انرژى تاریک میتواند منفى شده و‬
‫جهان در آینده هاى بسیار دور اضمحالل نماید‪ .‬حاال ممکن ما در شروع دوران حیات جهان نه بلکه در‬
‫اواسط آن قرار داشته باشیم‪.‬‬

‫فرضیه ‪ Big Crunch‬میگوید که جهانى که توسعه یافته است با سرعت رو به افزایش اضمحالل نموده تا‬
‫اینکه تمام کتله خود را از دست داده و به یک نقطه واحد با کثافت الیتناهى مندل شود‪.‬‬

‫این موضوع در قرآنکریم طور ذیل تذکر یافته است‪ {:‬یَوْمَ نَطْوِی ال سَّمَاء کَطَي ِّ ال س ِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ‬
‫خَلْقٍ نُّعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنَا إِنَّا کُنَّا فَاعِلِینَ }(‪ :1‬االننیاء ‪.)104‬‬

‫ترجمه ‪ :‬روزی که آســـمانها را مانند طومار در هم پیچیم و به حال اول که آفریدیم باز گردانیم این وعده‬
‫است که النته انجام خواهیم داد‪.‬‬

‫‪89‬‬
‫مطابق فرضیه ‪ Big Crunch‬جهان به تدریج و آهستگى اضمحالل نموده و به عقب میرود‪ .‬باالخره جهان‬
‫داراى کثافت الیتناهى بوده و بى نهایت داغ و کوچک میشود‪ .‬این فرضیه ساینس کامال با توضیحات قرآنى‬
‫مطابقت دارد (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)8 .‬‬

‫‪ -4‬محاسبه سال قمرى‬

‫اهلل متعال درقرآن کریم چنین فرموده است‪:‬‬

‫{هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیَاء وَالْقَمَرَ نُوراً وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ الس ِّنِینَ وَالْحِسَابَ}(‪:1‬یونس ‪.)10‬‬

‫ترجمه ‪ :‬اوست که آفتاب را درخشنده و مهتاب را نورانى ساخت‪-‬و منازلى مقرر کرد که به واسطه آن عدد‬
‫سالها و وقت را بدانید‪.‬‬

‫در این آیه اهلل متعال واضح نموده است که حرکت مهتاب وسیله ایست براى محاسنه سالها همچنان نشان‬
‫میدهد که محاسنه وقت از روى موقعیت مهتاب در مسیر آن صورت میگیرد‪ .‬چون زاویه بین مهتاب و زمین‬
‫و مهتاب و آفتاب همیشه در تغییر است‪ ،‬مهتاب را در مواقع مختلف به اشکال مختلف مینینیم‪ .‬عالوه برین ما‬
‫مهتاب را به خاطرى دیده میتوانیم که روشنى آفتاب را انعکاس میدهد‪ .‬مقدار نورى که از مهتاب به ما میرسد‬
‫هر شب تغییر میکند‪ ،‬از روى همین تغییرات محاسنات ماه و سال خود را کرده میتوانیم‪.‬‬

‫بین سال قمرى و سال شمسى که مدت حرکت زمین به دور آفتاب میناشد‪ ،‬تقرینا یازده روز تفاوت است‪.‬‬
‫توجه به این تفاوت در یک آیهء قرآن معطوف گردیده است‪.‬‬

‫{وَلَنِثُوا فِي کَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِئَۀٍ سِنِینَ وَازْدَادُوا تِسْعاً}(‪ : 1‬الکهف‪.)25 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬و آنها(اصحاب کهف) در غار کوه سه صد سال و نه سال هم افزون درنگ کردند‪.‬‬

‫‪90‬‬
 ‫یک ماه قمرى طور اوسط ‪ 29,55039‬روز میناشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫یک سال قمرى ‪ 354,603948‬روز میناشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫یک سال شمسى ‪ 365,2411‬روز میناشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪309 ×354,603948 =109572 =300×365,2411‬‬ ‫‪‬‬
‫پس سه صد سال شمسى است مساوى با سه صد و نه سال قمرى!‬ ‫‪‬‬

‫طوریکه مینینیم قرآن مدت توقف اصحاب کهف را در هر دو نوع سال شمسى و قمرى واضح ساخته و‬
‫تفاوت ‪ 9‬سال را محاسنه نموده است (واهلل اعلم)‪ .‬بدون شک قرآن که داراى این چنین معلومات دقیق علمى‬
‫مافوق علوم معاصر میناشد وحى اعجازى است (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)26 .‬‬

‫‪ -5‬وحدت هستي‬

‫جدید ترین نظریه علمي ثابت کرده است که زمین جزی از منظومه شمسي بوده وبه مرور زمان ازآن جدا‬
‫شده است وبه سردی گراییده وقابلیت زنده گي را پیداکرده است‪ .‬برای صحت این نظریه به وجود آتش‬
‫فشان ها دربطن زمین وزمین لرزه دراثراین آتش فشانها اشاره مي کنند‪ .‬اهلل متعال در رابطه به این حقیقت‬
‫علمي فرموده است‪{:‬أوَلَمْ یرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ‬
‫شَيءٍ حَي أَفَلَا یؤْمِنُونَ}(‪ :1‬اننیاء‪.)30 :‬‬
‫ترجمه ‪ :‬آیا کافران نمي بینند که آسمانها وزمین بسته بودند‪ ،‬ما آنها را گشودیم وهرچیز زنده ی را ازآب‬
‫پدید آوردیم آیا ایمان نمي آورند‪.‬‬
‫استاد عفیف عندالفتاح طناره گفته است‪ :‬این یکي ازمعجزات علمي قرآن است که علم جدید آن را تایید‬
‫میکند‪.‬علم ثابت کرده است که این هستي یک کتله پیوسته باهم بوده وبه مرور زمان تقسیم شده است‪ .‬منظومه‬
‫شمسي ما درنتیجه همین انقسامات بمیان آمده است‪ .‬هرچه بخش دوم آیت «وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ شَيءٍ حَي»‬
‫این آشکارترین اشاره به تایید این حقیقت علمي است که دانشمندان راز آن را کشف کرده اند‪ .‬بیشترین‬
‫کاوشهای کیمیاوی به آب ضرورت دارد وآب عنصر اساسي ادامه زنده گي درهستي ونناتات است‪.‬‬
‫دیگراینکه این آیت نشان میدهد که خالق وموجد این هستي آن را بگونه ی ساخته است که برای مخلوقاتش‬
‫قابل زنده گي باشد‪ .‬وقتي درجه حرارت زیاد پایان باشد درجه آکسیجن درآن زیاد است‪ ،‬وقتي آب جامد‬

‫‪91‬‬
‫مي شود حرارت زیادی ازآن بیرون رانده مي شود وزیر آب را برای زنده گي حیوانات آبي مساعد مي سازد‪.‬‬
‫عجیب ترین حکمت قرآني این است که با کلمات بسیار ارزشمند ودقیق راز هستي رابیان میدارد (طناره‪,‬‬
‫‪ ,1386‬ص‪.)75 .‬‬
‫ازابن عناس رضي اهلل عنه روایت است که درتفسیراین آیت فرموده است‪ :‬آسمان بهم چسپیده بودند‪ ،‬باران‬
‫نمي بارید‪ ،‬زمین خشک بود وگیاه نمي رویید‪ ،‬وقتي در زمین مخلوقات پیداکرده شد آسمان با باران گشوده‬
‫شد وازآن گیاهان رویید (الطنری‪ ,2000 ,‬ص‪.)232 .‬‬
‫شیخ محمد علي صابوني گفته است‪:‬من بدین نظرهستم که نظر ابن عناس رضي اهلل عنه یک تفسیرخوب است‬
‫وازباب استعاره مفسرین پیشین بدین نظراند‪ .‬ولي مانع وجود ندارد که درقرآن نکات علمیي وجود داشته باشد‬
‫که درگذشته مفسرین بدان آگاهي نداشته اند وعلم امروزی آن را کشف کرده است‪ .‬چون آیات قرآني‬
‫احتمال توجیهات مختلف را دارد‪ .‬اینجا هیچ مانع از فهم اسرار قرآن وجود ندارد ومي شودکه متاخرین‬
‫چیزهایي رابدانند که متقدمین ندانسته بودند (الصابوني‪ ,1389 ,‬ص‪.)170 .‬‬

‫‪ -6‬شق القمر‬

‫اهلل جلت عظمته در سوره قمر فرموده است‪    *     {:‬‬

‫‪ : 1[ }   ‬القمر ‪. ] 2 _ 1 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬قیامت فرا رسید ‪ ،‬و مهتاب دو نیم گردید ‪.‬و اگر مشرکان معجزه بزرگي را بنینند از آن رویگردان‬
‫ميگردند ( و بدان ایمان نميآورند ) و ميگویند ‪ :‬جادوی گذرا و ناپایداری است ‪.‬‬

‫زمانیکه پیغمنر " صلي اهلل علیه وسلم " مردم مکه را به اسالم دعوت میکردند و دقیقا پنچ سال قنل از هجرت‪،‬‬
‫کفار مکه از ایشان خواستند تا دالئل واضح برای شان بیان کند رسول کریم " صلي اهلل علیه وسلم " از آنها‬
‫پرسید ‪ :‬از من چه مي خواهید؟ ایشان گفتند‪ :‬که مهتاب را برای ما شق کن تا بنینیم که تو به واقعیت پیغمنر و‬
‫فرستادهء خدا هستي! رسول کریم " صلي اهلل علیه وسلم " با تضرع و دعا به خداوند " جل جالله " با انگشتش‬
‫بطرف مهتاب اشاره کرد به قدرت خداوند " جل جالله " مهتاب دو شق شد یک قسمتش یک طرف و‬

‫‪92‬‬
‫قسمت دیگرش طرف دیگر کوه ابو قنیس افتید و حتي اصحاب کرام فرمودند‪ :‬ما جنل نور را از بین آنها‬
‫دیدیم ‪.‬‬

‫آنها چون این حقیقت را به چشم سر مشاهده کردند گفتند ‪ :‬سحر است وما را مسحور یا جادو نموده است و‬
‫یک تعداد شان که علم داشتند گفتند‪ :‬که سحر باالی مردمان حاضر تاثیر دارد و یک تعداد مردم ما که در‬
‫سفر هستند چون حاضر ننودند مورد سحر قرار نگرفته اند بیایید برویم و از آنها بپرسیم که آیا شق القمر را‬
‫دیده اند یا خیر؟ همه به استقنال کاروان رفتند تا این جریان را بپرسند چون کاروان رسید از آنها پرسیدند که‬
‫شما در همین روزها کدام چیزی خارق العاده و جالب را دیده اید یا خیر؟ آنها گفتند آری ‪ :‬ما دیدیم که‬
‫یک وقت مهتاب دو نصف شد و بعد از مدتي دوباره یکجای شد‪ .‬این یک واقعهء است که در زمان پیغمنر‬

‫" علیه الصاله والسالم" صورت گرفته و قرآن کریم هم آنرا نقل کرده است { ‪  ‬‬

‫‪:1 [ }        * ‬کالقمر ‪. ] 2 _ 1 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬قیامت فرا رسید ‪ ،‬و مهتاب دو نیم گردید ‪.‬و اگر مشرکان معجزه بزرگي را بنینند از آن رویگردان‬
‫ميگردند ( و بدان ایمان نميآورند ) و ميگویند ‪ :‬جادوی گذرا و ناپایداری است ‪.‬‬

‫استاد زغلول نجار که مصری بوده و یک وقت در کشور سعودی در پوهنتون مصروف تدریس بود در رابطه‬
‫به اعجاز علمي قرآن کریم بحث های مفصل دارد و بحث های او از طریق رسانه ها نیز نشر مي شود او مي‬
‫گوید که‪ :‬سفری داشته به انگلستان و در انجا به کنفرانسي دعوت شده بود و با کسي مالقات نموده است که‬
‫رهنری یک حزب اسالمي را به عهده داشته که داؤد موسي بیتکوك نام داشته است داود موسي دلیل و سنب‬
‫مسلمان شدنش را چنین بیان نمود ‪:‬‬

‫من روزی قرآن کریم را مطالعه میکردم در همین جای قرآن کریم که رسیدیم که ﴿ ‪ ﴾ ‬مطالعه‬

‫خود را متوقف کردم و به فکر افتیدم که چطور در قرآن کریم چنین چیزی گفته شده آیا حقیقت دارد یا‬

‫‪93‬‬
‫خیر؟ چندی بعد در تلویزیون پای یک بحث نشسته بودم که ژورنالیست ( جیمزبیرك ) از چند نفر عالم فلک‬
‫شناس امریکای پرسید که‪ :‬شما صد ملیارد دالر را مصرف کردید تا به مهتاب باال شوید در حالیکه هزاران‬
‫انسان از گرسنگي دچار رنج اند چرا همین پول را به مستمندان دنیا توزیع نکردید دانشمندان امریکایي پاسخ‬
‫دادند که‪ :‬درست است مصرف زیاد کردیم ولي معلومات زیاد هم به بشریت به ارمغان آوردیم و از جمله‬
‫معلومات یکي هم اینکه در مهتاب ما یک درز و پاره گي را پیدا کردیم که نشان مي دهد یک وقتي مهتاب‬
‫شق شده و دوباره التیام پیدا کرده و ‪ ...‬غیره ‪ .‬داوود موسي گفته است که‪ :‬با شنیدن این پاسخ دوباره به قرآن‬
‫مراجعه کردم و خوب دقت کردم و جواب آن امریکایي را که قطعاً از قرآن خنر ننود بیاد آوردم و به یقین‬
‫فهمیدم که این کتاب کالم خداوند و وحي الهي است زیرا بشریت این شق شدن را در سال ‪ 1968‬کشف‬
‫کرده است و قرآن کریم ‪ 15‬قرن قنل ازین موضوع خنر داده است ‪ .‬همین موضوع باعث مسلمان شدنم شد‬
‫(ظهیر‪ ,1395 ,‬ص‪.)76 .‬‬

‫‪ -7‬آسمانهاى بدون ستون‬

‫اهلل جلت عظمتهفرموده است که ‪ :1[ }        { :‬الرعد ‪.] 2 :‬‬

‫ترجمه ‪" :‬خداوند ذاتي است که بلند کرده آسمان ها را بدون ستونهایکه شما آنرا بنینید " کسانیکه به‬
‫مسایل نحوى مي دانند به این نزاکت مي فهمند که جمله بعد از نکره صفت است وبعد از معرفه‬

‫حال‪ ،‬در اینجا " ترونها " جمله است وصفت " عمد " واقع شده معنای سخن این است که ستونهاى‬
‫برای آسمان ها وجود دارد ولي شما آنها را دیده نمي توانید اگر چه یک تعداد علما این آیه را‬
‫طوری ترجمه مي کنند که خداوند ذاتي است که آسمانها را بدون ستون بلند کرده وشما مي بینید‬
‫که ستون ندارد که این ترجمه بعید تر به نظر مي رسد ومعنای دقیقتر از نظر ترکیني همان ترجمه اول‬
‫است ‪.‬‬

‫‪94‬‬
‫نظام خداوند در تمام زوایا وگوشه های خود دارای نوامیس ونزاکت هایي است از جمله نزاکتها‬
‫ونوامیسي که امروز علما ثابت کرده اند همین موضوع تجاذب وتدافع سیارات نظام شمسي است که‬
‫خداوند بواسطه انها همین نظام را حفظ کرده است‪ ،‬ولي در روز قیامت خداوند همین نوامیس ونزاکت‬

‫ها را از میان بر مى دارد که باهم تصادم نموده پارچه پارچه شده و از بین مي روند ‪ .‬مثال ‪ :‬در آفتاب‬
‫یک قوه جاذبه وجود دارد که زمین را بطرف خود کش مي کند واگر افتاب همین قوه را نداشته‬
‫باشد و زمین از همین مداری که دارد براید‪ ،‬درجه حرارت زمین به منفي ‪ 170‬درجه تنزل مي کند‬

‫که قطعا امکان زندگي کردن در زمین از بین مي رود ‪ .‬که این مطلب یکي از قوانین نگهداشت‬
‫زمین بحساب مي رود ممکن نوامیس ونزاکتهای دیگر نیز وجود داشته باشند که حیثیت عمد یا ستون‬
‫را دارند واین مطلب را علما چنان تحلیل کرده اند که اگر همین قوه وجود نمي داشت و مردم به‬
‫قوه مادی خودى مي خواستند زمین را در اطراف افتاب نگاه کنند به یک هزار ملیارد کینل فوالدی‬
‫ضرورت مي بود که هر کینل پنچ متر قطر مي داشت ودر زمین در مابین دو کینل کینلي دیگرى‬
‫جای هم نمي شد که اصال امکان نداشت ‪.‬‬

‫لهذا این یکي از نوامیسي است که خداوند زمین را بواسطه آن نگاه مي کند که در آیه منارکه فوق‬
‫بیان شده است که این هم از معجزات علمي قران کریم است واما سوال درینجا اینست که پیغمنر ‪‬‬
‫چرا برای مردم این حقیقت را تشریح نکرد و نگفت ؟ شاید جواب معقول ومناسب آن همین باشد‬
‫که ظرفیت فهم مردم در آن فرصت به این درجه ننود که این مطالب را در کرده بتوانند‪ ,‬و از طرف‬
‫دیگر قرآن معجزه جاودان پر از معجزاتى است که به اساس اقتضای حکمت خداوندی علم پرده از‬
‫روی هر کدام آنها در وقتیکه خدا خواسته باشد بر مى دارد‪ ،‬مردم ظرفیت فهمیدن این مطالب را در‬
‫آن وقت نداشتند وقران کریم معجزه خالده است ودر هر عصر وزمان اعجاز آن نمایان شده مي رود‬

‫و تا به قیام قیامت ادامه دارد و مردم در برابر آن عاجز مي مانند (الزنداني‪ ,1381 ,‬ص‪. )176 .‬‬

‫‪95‬‬
 ‫سواالت درس دهم‬

‫‪ .1‬دیدگاه قرآن کریم در مورد پدایش کائنات را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .2‬دیگاه علم جدید در مورد پیدایش کائنات را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .3‬یافته هاتي علم جدید در مورد پیدایش کائنات رابادیدگاه قرآن کریم مقایسه نماید؟‬

‫‪ .4‬در مورد توسعه کائنات دیدگاه قرآن کریم وعلم جدید را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .5‬عاقنت جهان وانقناض عظیم را شرح دهید؟‬

‫‪ .6‬محاسنه سال شمسي وقمری درروشني آیات قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .7‬وحدت هستي را شرح دهید؟‬

‫‪ .8‬معجزه شق القمر را شرح دهید؟‬

‫‪ .9‬آسمان های بدون ستون را شرح دهید؟‬

‫‪ .10‬سواالت صحیح وغلط‪4،‬جوابه و‪...‬از محتوای درس مطرح مي گردد‪.‬‬

‫مراجع در س دهم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬الصابوني‪ ،‬محمد علي ‪ .)1389( .‬آشنایي باقرآن‪ .‬مترجم محمدمیرویس‪ .‬غیاثي‪ .‬کابل‪ :‬رسالت‪.‬‬
‫‪ .3‬طناره‪ ،‬عند الرحمن عفیف‪( .‬بي تا)‪ .‬تفسیر روح قرآن الکریم‪ .‬لینیا‪ :‬جمعیۀالدعوه االسالمیه‪.‬‬
‫‪ .4‬الطنری‪،‬محمد بن جریر‪ .)2000( .‬جامع النیان في تاویل القرآن (نسخه اول)‪ .‬موسسه الرساله‪.‬‬
‫‪ .5‬ظهیر‪ ،‬جنید اهلل وداعي ‪،‬عندالظاهر‪ .)1395( .‬قرآن وعلوم معاصر‪ ( .‬بامراجعه داکتر عند اهلل ‪،‬‬
‫حقیار) کابل‪.‬‬
‫‪ .6‬یحي‪،‬هارون‪ .)1387( .‬اعجار قرآن درپرتو ساینس وتکنالوژی (نسخه اول)‪( .‬مترجم ‪ ،‬محمد فرید‬
‫آسمند)‪.‬‬

‫‪96‬‬
 ‫درس ياز دهم‬

‫اعجاز قرآن كريم درعرصه زمين شناسي‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬محصالن عزیز درك نمایند که قرآن کریم در عرصه های مختلف زمین شناسي اعجاز مي آفریند‪.‬‬

‫‪ .2‬محصالن عزیز نمونه هایي از اعجاز زمین شناسي قرآن کریم را بدانند‪.‬‬

‫‪ -1‬مركز زمين‬

‫خداوند جل جالله در رابطه به مکه مکرمه فرموده اســت ‪     { :‬‬

‫‪ :1[}     ‬الشوری ‪. ] 7 :‬‬

‫ترجمه ‪" :‬همچمنان وحي کردیم برای تو قرآن عربي را تا بترساني ام القری وما حول آن را " یعني‬
‫خداوند کریم مکه مکرمه را ام القری خوانده است و در آیه منارکه ای دیگر امت پیغمنر صلي اهلل‬
‫علیه و سلم را امت و سط گفته وبه تعقیب آن مو ضوع قنله را بیان کرده ا ست‪ ,‬در این هم اعجاز‬
‫علمي قرآن کریم بیان شده است زیرا کعنه منارکه در مکه قرار دارد وامت مسلمه نیز امت میانه یا‬
‫و سط ا ست وخداوند کریم مردم را امر کرده ا ست که بطرف قنله روی خویش را گ شتانده ونماز‬
‫وعنادت خداوند را انجام دهند ‪.‬‬

‫اما امروز علماى جغرافیه علما ثابت کرده اند که مرکز صفرى خشکهء دنیا مکه مکرمه وکعنه شریفه‬
‫است‪ ،‬به این معني که بین شمال حقیقي وشمال مقناطیسي تفاوت وجود دارد وشمال مقناطیسي به‬
‫ا ساس طول خط گرنویچ ترتیب شده ا ست واگر بو سله را یکجای بگذاریم مي بینیم که با شمال‬
‫حقیقي اندکي فرق وتفاوت دارد و وقتي بوسله را در کعنهء شریفه بمانیم همین تفاوت از بین میرود‬
‫و هر دو یکي مي شود ومرکز تجاذب مقناطیسي تمام دنیا مکه مکرمه بالخاصه کعنه شریفه مي باشد‬

‫که امروز علماً ثابت شده است‪.‬‬

‫‪97‬‬
 ‫چنانچه عالم مصری بنام داکتر کمال حسین تحقیقات زیادی را انجام داد تا طریقه پیدا کردن قنله را‬
‫به مردم ن شان دهد ( که قنله نماها نتیجه زحمات دان شمندانى ) از قنیل کمال ح سین مي با شد‪ ،‬این‬
‫دان شمند ارجمند پیدا کرد که مرکز خ شکه اى تمام دنیا همین مکه مکرمه بویژه کعنه شریفه ا ست‬

‫‪.‬وحتي قنل از کشف امریکا واسترالیا پرکار را که گذاشتند همین مکه مکرمه را نقطه صفر دنیا نشان‬
‫داده ا ست‪ ,‬و آخرین نقطه شرق وآخرین نقطه غرب محیط همین دایره را ت شکیل میدهد وبعد از‬

‫کشف امریکا واسترالیا نیز وقتي پرکار را بمانید باز هم مرکز دایره کعنه منارکه است‪.‬‬

‫‪ -2‬كرويت زمين‬

‫بار اول ‪ 2000‬سال قنل از میالد تمدن عراق بنام تمدن بین النهرین بخشي از کرویت زمین را به میان‬

‫آورد وبعد از آن این مطلب را فالسفه یونان از آنها گرفته وفیثاغورث در نیمه ی قرن شش ق‪ .‬م‬

‫اعالن کرد که زمین کروی است ‪.‬‬

‫بعد از آن در دوران ( هارون و مأمون ) دو تن از خلفاى عناسى در اواخر قرن ‪ 2‬و اوایل قرن ‪ 3‬هجری‬

‫تعدادی از علمای مسلمان مانند ‪ :‬ابن سینا‪ ،‬النیروني‪ ،‬کندی و رازی از کرویت زمین صحنت نمودند‬
‫ودالیلي هم ارایه کردند‪ ،‬تا آنکه در اواخر قرن بیست از فضا عکسهای زمین گرفته شد وبه چشم سر‬

‫کرویت آن را دیدند‪.‬‬

‫عده اى فکر مي کردند که کرویت زمین با حقایق دیني در تضاد است وبعضي دالیلي را هم ارایه‬

‫کردند که از آنجمله آیات کریمه ذیل است‪ :1[}     { :‬الذاریات ‪:‬‬

‫‪ ] 48‬یعنى ‪ " :‬و زمین را گسترانیدیم و چه خوب گستراننده هستیم ‪}     {.‬‬

‫[‪:1‬النازعات‪ ] 30 :‬یعنى ‪ " :‬و زمین را بعد از آن گسترش داد " ‪ ،‬اما علمای مسلمانى که تا حدى آشنایي‬

‫با علوم طنیعي وجغرافیه نیز داشتند از متن آیات قرآني به کرویت زمین چنین استدالل نموده اند ‪:‬‬

‫‪98‬‬
‫اهلل جلت عظمته فرموده است ‪ :1[ }          { :‬الزمر ‪5 :‬‬

‫] ‪ .‬یعنى ‪ :‬مى پیچاند شب را در روز و مى پیچاند روز را در شب‪ ,‬لیل ونهار یعني دو حالتیست که در‬

‫کره زمین رخ میدهد‪.‬‬

‫باید تذکر داد که تکویر پیچاندن و دور دادن یک چیز به دور چیز دیگر و کروی را گویند‪ ،‬و به‬
‫همین اساس عرب ها پیچ دستار را کور العمامه میگویند و ای اصطالح در کتب فقه نیز آمده است ‪.‬‬
‫پ‬

‫در آیه {‪          ‬‬

‫‪ :1[ }      ‬الرحمن ‪. ] 33 :‬‬

‫ترجمه‪ :‬ای گروه پریها و انسانها ! اگر ميتوانید از نواحي آسمانها و زمین بگذرید ‪ ،‬بگذرید ‪ ،‬ولیکن نميتوانید‬
‫بگذرید مگر با قدرت عظیم ( مادی و معنوی ) ‪.‬‬

‫اصطالح قنول شده در علم هندسه به ارتناط کلمه قطر اینست که این اصطالح فقط در دایره وکره‬
‫استعمال میشود وخطي را که از یک طرف محیط دایره آغاز و از نقطه مرکزی گذشته به طرف‬
‫دیگری محیط بصورت مستقیم پیوست شود قطر گویند اگر زمین کروی نمي بود اقطار السموات‬

‫واالرض به چه مفهوم خواهد مى بود‪.‬‬

‫و آیهء منارکه { ‪ :1[ }    ‬النازعات ‪ . ] 30 :‬داللت به کرویت زمین مي‬

‫کند نه به رد کرویت‪ ,‬زیرا در زمین تا به اخیر لنه وکنار آن نناید رسید و اگر برسیم مفهوم کلمه‬

‫دحاها اداء نمي شود ‪.‬‬

‫‪99‬‬
‫وجود مشارق مختلف ومغارب مختلف یا اختالف زمان طلوع از یک جا تا جای دیگر خود داللت‬

‫به کرویت میکند ودالیل زیادی دیگری نیز وجود دارد ‪.‬‬

‫پس آنچه را که علم به چشم دید ثابت کرده‪ ,‬قرآن چهارده قرن قنل در مورد آن خنر داده است‬
‫(ظهیر‪ ,1395 ,‬ص‪.)82 .‬‬

‫‪ -3‬معجزهء اصل بودن شب در قرآن كريم‬

‫اصالً شب تمامي زمین را پوشانده است و روز همانند پوستي میناشد که بصورت عارضي بعد از طلوع‬
‫آفتاب به شکل غالفي ظاهر میگردد محققان درعصر حاضرپي بردند که روز مانند یک روشنایي است که‬
‫در پوشش هوایي که شنیه به پوست است قرار گرفته و شب از هرجهت بر روز محیط است‪.‬‬

‫هنگامیکه زمین ازغرب به طرف شرق میچرخد‪ ،‬در نتیجه انعکاس اشعه خورشید آفتاب همان جهت زمین‬
‫را که به آن نور آفتاب تماس نماید روشن نموده و از آن روز بمیان میاید و با عدم درخشش آفتاب به‬
‫اطراف زمین شب مسیطر میناشد‪ ،‬بناءً تاریکي شب اصل بوده و روشني روز به سنب آفتاب به شکل فرعي‬
‫و عارضي در زمین ایجاد میگردد‪.‬‬

‫این حقیقت علمي را قرآن عظیم الشأن‪ 15‬قرن قنل بیان داشته است‪{.‬وَآیَۀٌ لَهُمْ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَ ِذَا هُمْ‬
‫مُظْلِمُونَ}(‪:1‬یس ‪. )37:‬‬

‫ترجمه ‪ :‬برهان دیگری بر اثنات قدرت حق وجود شب است که ما چون روز را از آن بر گیریم ناگهان‬
‫همه را تاریکي فروگیرد (الزنداني‪ ,1381 ,‬ص‪.)109 .‬‬

‫‪ -4‬معجزهء وقوع قيامت‬

‫در قرآن عظیم الشأن در مورد قیام قیامت آمده است که {أَتَاهَا أَمْرُنَا لَیْالً أَوْ نَهَاراً}(‪:1‬یونس‪.)24:‬‬

‫‪100‬‬
 ‫ترجمه ‪ :‬امرما (قیامت) در شب یا روز میناشد‪ .‬در زمانه های قدیم مردم غیر مسلمان میگفتند‪ :‬چرا قرآن‬
‫شریف در مورد اینکه قیامت در روز میناشد و یا در شب صراحت دقیق ندارد؟ ولي علوم عصری کشف‬
‫نموده است که در کرهء زمین شب و روز یکسان نمیناشند‪ ،‬بلکه بعضي اماکن شب و بعضي اماکن هم روز‬
‫میناشد و ازینکه قیامت در یک چشم زدن به تمامي زمین یکسان واقع میگردد‪ ،‬بناءً این اعجاز علمي قرآن‬
‫کریم را ثابت میکند که قیامت را در بین هردو معلق بیان داشته است (الزنداني‪ ,1381 ,‬ص‪.)106 .‬‬

‫‪ -5‬كمبود آكسيژن‬

‫از زماني که عملیه و توان پرواز برای بشر میسر شد دانشمندان به یک پدیده ای طنیعي پي بردند که عنارت‬
‫از کمنود آکسیژن در طنقات باالیي فضاست ‪ .‬وقتي انسان به باال میرود و در فضا قرار میگیرد این امر را درك‬
‫میکند که احساس نفس تنگي مي نماید‪ ،‬و هرچه باال میرود احساس خفقان بیشتر میکند‪ ،‬تا حدی که دیگر‬
‫زندگي بدون آکسیژن غیر ممکن میگردد ‪.‬‬

‫از همین رو خدمه های پرواز به مسافرین مي آموزانند که هرگاه طیاره به ارتفاع بیشتر از ‪ 35‬هزار قدم بلند‬
‫شود از خریطه های آکسیژن مصنوعي استفاده کنند‪ .‬ولي قرآن کریم در چهارده قرن قنل و قنل از کشف‬

‫عملیهء پرواز به این امر اشاره کرده است‪ ,‬آنجا که فرموده است‪      {:‬‬

‫‪             ‬‬

‫‪ :1[ }          ‬االنعام ‪. ] 125 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬هر کس را که خداوند بخواهد هدایت کند سینه اش را برای پذیرش اسالم مي گشاید‪ ،‬و هر کس‬
‫را که بخواهد گمراهش کند سینه اش را چنان تنگ و محدود میکند که گویي مي خواهد به سوى آسمان‬
‫باال رود‪ ,‬بدین سان خدا پلیدى و رجس را به افراد بى ایمان قرار مي دهد ‪.‬‬

‫‪101‬‬
‫در گذشته متقدمین این آیت را مطابق فهم خود و زمان خود تفسیر مي کردند و مي گفتند‪ :‬یعني همانند کسي‬
‫که تالش میکند تا به آسمان برود‪ ،‬ولي نمیتواند ‪ .‬یا اینکه؛ کسي تالشي کاری را کند که محال است ‪ .‬علم‬
‫جدید آمده و معجزه ی علمي قرآن ظاهر شد و توافق عجیني را میان آیه قرآن و واقعیت علمي ایجاد کرد‬
‫(الصابوني‪ ,1389 ,‬ص‪.)182 .‬‬

‫این تصدیق دیگری بود در عصر ما بر راستي ننوت محمد " صلي اهلل علیه وسلم " قسم به خدا این قرآن چه‬
‫زینا ودل پذیر است!‬

‫‪ -6‬تجزيهء ( ذره ) يا أتم‬

‫تا اواخر قرن نزدهم اعتقاد بر این بود که کوچکترین مادهء هستي اتم است که در یکي از عناصر‬

‫وجود دارد و اتم غیر قابل تجزیه است ‪ .‬این نظریه چندین قرن پذیرفته شده بود ودر چندین دههء‬
‫گذشته دانشمندان بیشترین توجه شان بر اتم بود تا اینکه مؤفق به تجزیهء آن شدند وپي بردند که اتم‬

‫دارای اجزاء ( پروتون‪ ،‬نیوترون‪ ،‬والکترون ) است ‪ .‬بواسطه ی این تجزیه موفق به ساختن بم اتم وبم‬

‫هایدروژني شدند ‪.‬‬

‫در مورد به این قول پروردگار داناوتوانا توجه کنید ‪       { :‬‬

‫‪ :1[ }              ‬یونس ‪. ] 61 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬از پروردگار تو حتي به مقدار ذره ای در زمین وآسمانها پوشیده نیست وهرچه کوچک تر‬

‫از آن یا بزرگ تر از آن باشد‪ ،‬در کتاب منین نوشته شده است "جملهء ﴿ ‪- ﴾    ‬‬

‫یعني کوچکتر از ذره ‪ -‬در قران کریم اشاره به همین تجزیهء اتم است ‪ .‬وجملهء ﴿ ‪﴾  ‬‬

‫‪ -‬ونه در آسمانها ‪ -‬بیانگر اینست که خواص اتم در زمین همان خواص اتم در موجودات فضائي‬

‫‪102‬‬
‫مثل آفتاب‪ ،‬ستارها وسیارات است‪ .‬آیا محمد ‪‬خواص اتم را خوانده وبرای تجزیهء آن در زمین‬

‫وآسمان تالش کرده بود؟ نه خیر ! این بزرگترین معجزهء علمي قرآن ودلیل است برینکه این کتاب‬

‫وحي الهي است‪( .‬جهید‪ ,1393 ,‬ص‪)77 .‬‬

‫سواالت درس يازدهم‬

‫‪ .1‬اعجاز قرآن کریم درمورد مرکز زمین را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .2‬کدام نقطه زمین به عنوان مرکز زمین شناسایي گردیده است ؟‬

‫‪ .3‬اعجاز قرآن کریم درمورد کرویت زمین را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .4‬اعجاز قرآن کریم درمورد کمنود اکسیژن را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .5‬معجزه وقوع قیامت را شرح دهید؟‬

‫‪ .6‬پیشگویي قرآن کریم در مورد تجزیه اتم را شرح دهید؟‬

‫‪ .7‬اتم در کدام سال تجزیه شد وچه پیامدهار ادر قنال داشت؟‬

‫‪ .8‬سواالت صحیح وغلط‪4،‬جوابه و‪....‬از محتوای درس مطرح میگردد‪.‬‬

‫مراجع درس دهم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬

‫‪ .2‬جهید‪،‬عندالواحد‪ .)1393( .‬قرآن وعلوم معاصر (نسخه اول)‪ .‬کابل‪ :‬تنویر افکار‪.‬‬

‫‪ .3‬زنداني‪ ،‬عندالمجید‪ .)1381( .‬براهیني بریکتا پرستي‪ .‬ترجمه کمال‪ ،‬روحاني‪..‬تهران‪ :‬نشراحسان‪.‬‬

‫‪ .4‬الصابوني‪،‬محمد علي ‪ .)1389( .‬آشنایي باقرآن‪( .‬مترجم ‪،‬محمد میرویس غیاثي)‪ .‬کابل‪ :‬رسالت‪.‬‬

‫‪ .5‬ظهیر‪،‬جنید اهلل‪ .‬داعي ‪،‬عند الظاهر‪ .)1395( .‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬با مراجعه داکتر عند اهلل ‪،‬حقیار)‬
‫کابل‪ :‬بي نا‪.‬‬

‫‪103‬‬
 ‫درس دوازهم‬

‫اعجاز علمي قرآن كريم در عرصه نباتات‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬آشنایي محصالن عزیز بااعجاز قرآن درعرصه نناتات‪.‬‬

‫‪ .2‬ذکر مسایل علمي مربوط به نناتات درقرآن دلیل دیگری به کالم اهلل بودن وحقانیت قرآن کریم‬
‫است‪.‬‬

‫‪ -1‬تلقيح درختان بواسطه ي باد‬

‫علم ثابت کرده است که باد نطفه های مذکر را به مؤنث در درختان میوه دار منتقل میکند وبدین‬

‫واسطه درختان بارور میشوند ‪ .‬قرآن کریم بادقت از آن چنین حکایت کرده است‪ :‬و{‪ ‬‬

‫‪ :1[ }          ‬الحجر ‪. ] 22 :‬‬

‫ترجمه ‪ " :‬و بادهای آبستن کننده را فرستادیم‪ ،‬و از آسمان آبي نازل کردیم وشما را بدان سیراب‬

‫ساختیم وشما را نسزد که خازنان آن باشید " ‪ .‬این یک إخنار دیگرقرآن کریم از حقایق علمي و ثابتي‬

‫است که داللت بر راستي ننوت آنحضرت میکند ‪.‬‬

‫دانشمند ومستشرق ( اجنیری ) استاد دانشگاه آکسفورد یک قرن قنل گفته بود ‪ " :‬شتر چرانان عرب‬

‫سیزده قرن قنل از اروپایي ها مي دانستند که بادها درختان را بارور مي سازند " ‪ .‬اشاره ی او بهمین‬

‫آیت قران کریم است ‪.‬‬

‫‪104‬‬
 ‫‪ -2‬درخت مصدر اصلي آتش‬

‫اهلل جلت عظمته فرموده است‪          { :‬‬

‫‪ [ } ‬یس‪ . ] 80 :‬ترجمه ‪ :‬آنکه پیدا کرد برای شما از درخت سنز آتش را پس ناگهان شما‬

‫بوسیله ی آتش مي افروزید " ‪.‬‬

‫همچنان در سوره (واقعه) چنین فرموده ‪   *     {:‬‬

‫‪    *      *   ‬‬

‫} [‪ :1‬الواقعه ‪. ] 74 _ 71 :‬‬

‫ترجمه‪ " :‬آیا در باره آتشى که مي افروزید فکر کرده اید‪ ،‬آیا شما آفریده اید درخت آن را یا ما‬
‫آفریننده ایم‪ ،‬ما آن درخت را وسیلهء یاد آورى برای همگان ومنفعت برای مسافران قرار داده ایم‪ ،‬پس‬
‫به پاکي یاد کن پروردگار بزرگت را " ‪.‬‬

‫دیده میشود که در این دو سوره منارکه خداوند متعال از مصدر اصلي آتش صحنت کرده است که‬
‫مصدر اصلي آتشي که مورد ضرورت ما است و به آن خود را گرم میکنیم‪ ،‬غذا میپزیم‪ ،‬وسایل‬
‫خویش را توسط آن تهیه میکنیم درخت است‪ ,‬یعني اگر چه ظاهرا قسمتي از آتش توسط دیزل‪,‬‬

‫پطرول‪ ,‬ذغال سنگ و ‪....‬غیره بوجود میاید‪ ,‬اما اساس وریشه وماده اصلي تمام اینها درخت است‪,‬‬
‫ومنظور از درخت تمام نناتاتي خورد وکالنیست که در روی زمین مي روید چه گیاهای کوهي باشد‬

‫وچه سواره گندم وچه درخت های مثمر ویا غیر مثمر‪.‬‬

‫در سوره یس خداوند متعال میفرماید ‪:‬که انسان ها گمان میکنند که چه کسي استخوان پوسیده را‬
‫دوباره زنده میکند؟ خداوند کریم جواب اینها را مي گوید ذاتي آن را زنده میکند که او را اول پیدا‬

‫‪105‬‬
‫کرده است و او به تمام کارها قادر است ومي فرماید که ذاتیکه از درخت سنز آتش را بوجود آورده‬
‫است اگر چه درخت سنز است وانسان در سایه ی آن در فصل گرما احساس راحت میکند ودر بعضي‬
‫حاالت احساس سردی میکند و اگر در همجواری آتش هم گذاشته شود آتش آنرا سوزانده نمي‬
‫تواند ولي خداوند کریم بران قادر است که از همین ماده اى مرطوب ودارای خاصیت سرد‪ ،‬اتش را‬
‫بوجود آورد‪ ،‬النته این چیزی است که ما به اساس اخنار صادق قران کریم به آن ایمان وباور کامل‬
‫داریم ولي تحقیقاتي را که دانشمندان انجام داده اند علما ثابت کرده اند که اساس وماده اصلي تمام‬
‫آتش ها با اشکال وانواع مختلف آن درخت یا ننات است به این ترتیب که از آفتاب در هر ثانیه‬
‫‪4،6‬ملیون تن انرژی جدا میشود که یک قسمت آن در غالف گازی کره زمین مي تابد ویک قسمت‬
‫دیگر آن به خود قشر زمین مي رسد و از قشر زمین آهسته آهسته به داخل زمین میرود وباآلخره در‬
‫مرکز زمین استقرار پیدا میکند وحرارت آن ‪ 6000‬درجه سانتي گراد میناشد وحرارت غالف گرداگرد‬
‫افتاب هم ‪ 6000‬درجه سانتي گراد میناشد‪ ,‬یعني با همه اى این سیر و تحوالت از ماحول افتاب تا‬
‫رسیدن به مرکز زمین حرارت آن تغییر نمي نماید‪ ,‬پس حرارتیکه از آفتاب تولید میشود ودر زمین‬
‫پایان میشود یک قسمت آن را قشر زمین جذب میکند وقسمت دیگری آنرا نناتات از قنیل درخت‪،‬‬

‫کشت و زراعت و ‪...‬غیره جذب میکند النته قسمتي را که قشر زمین جذب میکند بعد از غروب‬
‫آفتاب دوباره مي براید تا زمین را گرم نگاه کند وزمینه زندگي را در روی زمین برای انسان مساعد‬

‫بسازد و اگر این استعداد برای زمین داده نمي شد اصال در زمین زندگي ممکن ننود ‪.‬وقسمتي از‬
‫حرارت را که نناتات جذب میکند به یک سلسله مواد کیمیاوی مندل میشود واین نناتات چیزی از‬
‫امکانات خود را از انرژی افتاب وجیزی دیگری آن را از معادن زیر زمین وقسمتي آن را از آب‬
‫وچیزی آن را از هوا میگیرد واز ترکیب تمامي آنها ضرورت های خود را پوره ومیوه ها ومحصوالت‬
‫خود را تقدیم مي کند مثال میگوییم‪:‬درخت آهن دارد این همان آهن است که درخت آنرا به حکمت‬
‫بالغه خداوند از زمین گرفته است وبه همین ترتیب درختان مواد کیمیاوی خود را با خود ذخیره میکند‬
‫وزمانیکه ما میخواهیم آتش بیافروزیم با استفاده از همین مواد درخت ها ونناتات قابلیت در گرفتن‬

‫‪106‬‬
 ‫وشعله ورشدن یعني به آتش تندیل شدن را پیدا میکند که هم ریشه آن میسوزد وهم برگ آن میسوزد‬

‫وهم ساقه وشاخهای آن میسوزد در غیر آن سنگ وکلوخ و ‪...‬غیره چرا در نمي گیرد ونمي سوزد‬
‫وهمین مواد اگر خودش پنهان شده باشد و وقت زیاد باالیش گذشته باشد زغال سنگ میشود و اگر‬
‫بیشتر در زمین فرو برود ودرجه حرارت باالیش زیاد شود به گاز بدل میشود وحیواناتي که پیش از‬
‫وجود انسان در روی زمین زندگي کرده ودر زمین خاك شده ومدفون گشته از وجود آنها پطرول‬
‫بمیان آمده که بعد از همین پطرول انواع واقسام نفت بوجود مي آید وتمام همین حیوانات از همین‬
‫درخت وننات تغذیه شده لهذا مصادر اصلي آتش در روی زمین همین درخت وننات است وبس؛‬

‫این مطلب را خداوند " جل جالله " بصورت فشرده ومختصر در آیات که ذکر شد بیان کرده است ‪.‬‬
‫پس معلوم است که این کالم خداوند است که این همه مطالب را پیش از کشف شدن آن بیان کرده‬
‫است واکتشافات جدید مفهوم آنها را واضحتر و روشن ساخته است (ظهیر‪ ,1395 ,‬ص‪.)85 .‬‬

‫‪ -3‬خرما و مفاد آن‬

‫آیات قرآن خرما را منحیث یک تحفه الهي از باغ بهشـــت توصـــیف نموده اســـت‪ .‬وقتي این میوه مطالعه‬
‫گردید‪ ,‬خ صو صیات ب سیار مهم در آن دریافت شد‪ .‬و هر روز خ صو صیات جدید آن ک شف شده میرود‪.‬‬
‫خرما هم منحیث غذا و هم منحیث دوا استفاده میشود‪ .‬قرانکریم فرموده است‪:‬‬

‫ل َهذَا وَکُنتُ نَســـْیاً مَّنســـِیّا* فَنَادَاهَا مِن تَحْتِهَا أَلَّا‬

‫ت َق ْن َ‬
‫ت یَا َل ْی َتنِي ِم ُّ‬
‫خ َل ِۀ قَا َل ْ‬
‫ج ْذ ِع ال َّن ْ‬
‫ض ِإلَى ِ‬
‫{ َف َأجَاءهَا ا ْل َمخَا ُ‬
‫تَحْزَنِي قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیّاً*وَهُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَۀِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَناً جَنِیّاً}(‪:1‬مریم ‪.)25 – 23‬‬

‫ترجمه ‪( :‬مریم) از شدت درد والدت به زیر درخت خرمایي رفت و گفت ای کاش قنل از این مرده بودم و‬
‫کامال"فراموش شده بودم‪ .‬از زیر آن به وی ندا شد که غمگین مناش که پروردگارت از پائین تو چ شمه ی‬
‫آبي جاری کرد‪ .‬و شاخ درخت را بسوى خود تکان ده که بر تو خرمای تازه فروریزد ‪.‬‬

‫به این ترتیب اهلل متعال مریم را تو صیه کرد تا خرما بخورد‪ ,‬علم امروز ثابت نموده که خرما بهترین غذا برای‬
‫خانمهای حامله وبعد از والدت ا ست‪ .‬به مریم این هدایت داده شد تا والدت بر وی آ سان گردد‪ .‬خرما زیاد‬

‫‪107‬‬
‫ترین مقدار شکر (شصت و پنج فیصد آن) را از جمله میوجات دارد‪ .‬هدف توصیه ی خرما به خانمها حامله‬
‫و زمان والدت ‪ ,‬اعاده انرژی ا ضافي مورد ضرورت و تحریک هورمونهائیکه تولید شیر را ازدیاد مینخ شد‪،‬‬
‫میناشد‪.‬‬

‫خرما انرژی کافي برای کسانیکه از سنب والدت‪ ,‬امراض و خونریزی ها ضعیف گردیده اند‪ ,‬فراهم مینماید‪.‬‬

‫درخرما بی شتر از ده نوع مواد ا سا سي غذائي وجود دارد‪ ,‬دان شمندان به این عقیده اند که یک ان سان تنها به‬
‫خوردن خرما و آب برای ســالها زندگي کرده میتواند‪ .‬داوس ـن یک متخصــص مشــهور تغذی مي گوید که‬
‫روزانه یک دانه خرما و یک گیالس آب تمام ضروریات غذائي شخص را تکافو مینماید‪.‬‬

‫ماده ‪ Oxytocin‬که درخرما وجود دارد منحیث یک دوا در طنابت برای ت سریع والدت ا ستفاده می شود‪ .‬بر‬
‫عالوه این ماده تولید شــیر مادر را نیز زیاد میســازد ‪ ,‬اوکســي توســین یک هورموني اســت که ازیک غده‬
‫موجود در و سط دماغ به نام نخامیه افرازمی شود‪ ,‬این هورمون باعث ایجاد تقل صات در رحم مادر می شود که‬
‫طفل را در وقت والدت به بیرون میراند صرف موجودیت اوک سي تو سین در خرما اعجازاین آیات قرآن و‬
‫ارزش بلند این میوه را ثابت ساخته میتواند‪.‬‬

‫عالوه براین ‪ ,‬شکر موجود در خرما گلوکوز ننوده بلکه فرکتوز‪ Fructose‬مینا شد ‪ ,‬بنابرین شکر خون را‬
‫نزد مریضان شکر ‪ Diabetes‬به سرعت بلند نمي برد‪.‬‬

‫خرما دارای مقدارزیاد ویتامین ها‪ ،‬منرالها‪ ،‬چربي ‪ ,‬پروتین و قند های غیر قابل جذب یا فاینر نیز میناشـــد‪.‬‬
‫سودیم ‪ ,‬پتا شیم ‪ ,‬کل سیم ‪ ,‬مگنیزم‪ ,‬آهن ‪ ,‬سلفر ‪ ,‬فا سفورس‪ ,‬کلورین‪ ,‬ویتامین های ‪ A‬و ‪ B‬در خرما وجود‬
‫دارند‪.‬‬

‫خرما تولید خون را در عضویت زیاد ساخته ‪ ,‬از دلندی دوران حمل جلوگیری مي کند ‪ ,‬نشو و نمای بدن را‬
‫کمک نموده ‪ ,‬اعصاب را تقویه نموده ‪ ,‬فشار های رواني را کاهش داده و قوه دید چشمها را تقویت میکند‪.‬‬

‫‪108‬‬
‫خرما یگانه میوه ایســت که دارای پروتین میناشــد‪ .‬گرچه گوشــت هم یک غذا ی مکمل اســت‪ ,‬اما خوردن‬
‫مقدار زیاد آن در جریان حمل باعث تسمم و یا زهری شدن وجود ‪ Toxicity‬میگردد‪.‬‬

‫این همه حقایق در مورد خرما که درین اواخر کشـــف گردیده اســـت ‪ ,‬حکمت و لطف اللهي را در مورد‬
‫انسانها نشان میدهد (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)93 .‬‬

‫‪ -4‬زيتون يك نبات صحت بخش‬

‫زیتون یک غذائي است که باقسم یاد کردن به آن در قران مهم جلوه داده شده است‪ .‬علم ثابت نموده که‬
‫زیتون نه تنها یک غذای لذت بخش است‪ ,‬بلکه یک مننع مفید برای صحت نیز میناشد‪.‬‬

‫{وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ }(التین ‪.)1‬قسم به انجیر و زیتون‬

‫فوايد براي رگهاي قلب و ساير رگهاي خون‪:‬چربي موجود در روغن زیتون غیر مشنوع ‪Mono-‬‬
‫‪ unsaturated‬بوده و فاقد کلسترول میناشد‪ ,‬زیتون نه تنها کلسترول را بلند ننرده بلکه آنرا کنترول هم‬
‫میکند‪ .‬زیتون دارای اومیگا ‪ 6‬بوده که باید حد اقل سي فیصد تیزاب های شحمي مورد استفاده روزمره‬
‫مریضانى را که مصاب مرض شکر یا سختي رگ های خون اند تشکیل بدهد ‪.‬‬

‫مطالعات نشان داده که درصورتى که یک شخص روزانه دو قاشق زیتون (‪ 25‬ملي لیتر) بخورد‪ ،‬مقدار‬
‫کلسترول مضر را کم نموده و انتي اوکسیدایت ها را زیاد میسازد‪.‬‬

‫زیتون تناسب اومیگا ‪ 3‬و اومیگا ‪ 6‬بدن را برهم نمیزند‪ ،‬و این نکته بسیار مهم است تا مقدار اومیگا ‪ 3‬و اومیگا‬
‫‪ 6‬به یک تناسب معین در عضویت تامین گردد‪ .‬در غیر آن امراض از قنیل قلني‪ ,‬سرطاني و معافیتي بوجود‬
‫خواهد آمد‪ .‬انجمن قلني امریکا توصیه میکند که خوردن زیتون عینا" مثل کم نمودن فیصدی چربي در‬
‫خوراك‪ ،‬وقوع امراض قلني را کاهش مینخشد‪.‬‬

‫وقايه از سرطان‪:‬تحقیقات آرشیف طب داخله نشان داد که خانم هایي که زیتون میخورند‪ ,‬کمتر مصاب‬
‫سرطان میشوند‪ .‬مطالعات پوهنتون بوفلو در نیویارك نشان داد که ‪ b-sitosterol‬که در روغن های نناتي‬

‫‪109‬‬
‫مثل زیتون موجود هست از سرطان غده پروستات جلوگیری میکند‪ .‬این ماده ارتناط بین حجره را در مورد‬
‫انقسام تقویه مینماید‪ .‬لذا قنل از اینکه انقسام حجرات پروستات به مرحله غیر قابل کنترول برسد متوقف‬
‫میگردد‪.‬‬

‫مطالعات پوهنتون آکسفورد نشان میدهد که زیتون به مقابل سرطان روده ها نیز محافظه کرده میتواند‪ .‬زیتون‬
‫در تعامل با اسید معده از تولید سرطان در مرحله شروع آن جلوگیری میکند؛همچنان دریافتند که زیتون مقدار‬
‫صفرا را کم کرده و مقدار انزایم دای امین اوکسیدیز را بلند مینرد‪ ,‬که خود از انقسام و نموی غیر قابل کنترول‬
‫حجرات سرطاني جلوگیری مینماید‪.‬‬

‫وقايه التهاب مفصل‪:‬کسانیکه از روغن زیتون استفاده میکنند مصاب امراض التهابي مفاصل نمیشوند ‪.‬‬

‫تكامل استخوانها‪:‬ویتامین های منحل در شحم ‪E ,D ,A‬و‪ K‬در زیتون برای نشو ونمای استخوان ها بسیار‬
‫ضروری میناشد‪ .‬روغن زیتون در پیر ها یا کهن ساالن با آساني جذب شده ‪ ,‬جذب منرال هایي مثل کلسیم و‬
‫استفاده از ویتامین ها را دربدن کمک مینماید و از ضیاع کلسیم استخوانها جلوگیری میکند‪ .‬پس زیتون‬
‫تاثیرات بسیار مهم در استحکام اسکلیت بدن دارد‪.‬‬

‫جلوگيري از پيري زود رس‪ :‬چون ویتامین های موجود در زیتون تاثیرات مثنت باالی تجدید حجرات دارد‪.‬‬
‫پس اثرات مفید باالی جلد و جلوگیری از پیری وارد مینماید‪ .‬مقدار زیاد انتي اوکسیدانت در زیتون از اثرات‬
‫تخریني زهریا ت تولید شده از استقالب مواد غذائي جلوگیری نموده و پیری انساج بدن را به تعویق مي‬
‫اندازد‪ .‬ویتامین ‪ E‬موجود در زیتون از تخریب حجرات بدن جلوگیری میکند (یحي‪ ,1387 ,‬ص‪.)99 .‬‬

‫‪ -5‬ذخيره گندم درخوشه‬

‫مطلب دیگر اعجازعلمي قرآن کریم درسوره یوسف بیان شده است که قصه ی آن به همه معلوم است‪ :‬روزی‬
‫دویار زنداني یوسف علیه السالم خواب دیدند ویوسف علیه السالم آنرا تعنیر کرد‪ ،‬یکي ازآنها درجمله‬
‫مقربین عزیزمصر مقرر شد روزی پادشاه خواب مي دید که هفت گاو چاق وجود دارد وهفت گاو الغرمي‬

‫‪110‬‬
‫آید‪ ،‬هفت گاو چاق را مي خورد وکسي دیگرآنرا تعنیرکرده نتوانست‪ ،‬باالخره حضرت یوسف علیه السالم‬
‫این خواب را تعنیرکرد که هفت سال کشت وزراعت را بسیاربا زحمت مي کارید وحاصل زیاد بدست مي‬
‫آورید‪ ،‬شما گندم رادرخوشه های آنها نگهداری کنید وبعد هفت سال دیگر خشک سالي وقحطي مي آید‬
‫که تمام ذخیره های تان را مي خورید و ازآن ها استفاده مي کنید وبعد ازآن سالي مي آید به مردم کمک‬
‫وداد رسي صورت مي گیرد که جمعا پانزده سال مي شود‪ ،‬باالخره همین سالها آمد‪،‬عیناً همین کارهارا کردند‬
‫که درآن زمان ازمعجزات یوسف علیه السالم محسوب مي شد ودرآن زمان اهمیت این مطلب را کسي‬
‫درست نمي دانست؛ ولي امروز درالبراتوار ها وقتي تحقیق کردند‪ ،‬علماً به این نتیجه رسیدند واعالن کردند‬
‫تنها راه نگاه کردن گندم ودیگرحنوبات همین است که درخوشه نگهداری شوند‪ ،‬درغیرآن نگهداری اینها‬
‫امکان ندارد‪ .‬امروز با وجودی که انسانها به پیشرفت های مادی دست یافته اند؛ اما توان نگاه کردن گندم و‬
‫حنوبات دیگر را به هیچ وجه ندارند‪ ،‬دررسانه هاشنیده مي شود‪ ،‬درامریکا وکانادا که گندم زیاد شود یا آنرا‬
‫به مردم توزیع مي کنند یا اینکه آنرا به دریا مي اندازند این اخناردروغ نیست؛ بلکه دقیق است‪ ،‬بخاطریکه‬
‫گندم راکسي نگهداری وذخیره کرده نمي تواند (جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)100 .‬‬

‫سواالت درس دوازدهم‬

‫‪ .1‬اعجاز قرآن کریم درمورد تلقیح درختان را شرح دهید؟‬

‫‪ .2‬اعجاز قرآنکریم درمورد اینکه درخت مصدر آتش است را شرح دهید؟‬
‫‪ .3‬اعجاز قرآن درمورد خرما را شرح دهید؟‬
‫‪ .4‬اعجاز قرآن درمورد زیتون را تشریح کنید؟‬
‫‪ .5‬فواید زیتون را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .6‬اعجاز قرآن درمورد ذخیره کندم درخوشه را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .7‬سواالت ‪ 4‬جوابه ‪،‬خانه خالي و‪....‬نیز از محتوای درس قابل طرح میناشد؟‬

‫‪111‬‬
 ‫مراجع درس دوازدهم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬

‫‪ .2‬جهید‪ ،‬عند الواحد (‪ .)1393‬قرآن وعلوم معاصر (نسخه اول)‪ .‬کابل‪ :‬تنویر افکار‪.‬‬

‫‪ .3‬زنداني‪،‬عندالمجید‪ .)1381( .‬براهیني بریکتا پرستي‪( .‬مترجم کمال‪،‬روحاني‪ ).‬تهران‪ :‬نشراحسان‪.‬‬

‫‪ .4‬ظهیر‪ ،‬جنید اهلل داعي‪،‬عند الظاهر (‪ .)1395‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬مراجعه عند اهلل ‪،‬حقیار) کابل‪ :‬بي‬
‫نا‪.‬‬

‫‪ .5‬یحي‪ ،‬هارون‪ .)1387( .‬اعجار قرآن درپرتو ساینس وتکنالوژی (نسخه اول)‪( .‬مترجم محمدفرید‪،‬‬
‫آسمند)‬

‫‪112‬‬
 ‫درس سيزدهم‬

‫اعجاز علمي قرآن كريم در عرصه حيوانات‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬آشنایي محصالن با اعجاز قرآن در پیوندبا حیوانات‪.‬‬

‫‪ .2‬شگفتي های وجود حیوانات دلیلي برعظمت خالق آن ها است‪.‬‬

‫‪ -1‬نظام مورچه ها‬

‫وهمچنان یکي دیگر از اعجاز علمي قرآن کریم که در این آیه منارکه آمده است خداوند از قیادت‬

‫و اوامر یک مورچه حکایت مي نماید ‪         {:‬‬

‫‪ :1[ }         ‬النمل ‪. ] 18 :‬‬

‫ترجمه ‪ " :‬تا اینکه به سرزمین مورچگان رسیدند‪ ،‬درین وقت مورچه ای از آنان گفت ‪ :‬اى مورچگان داخل‬
‫شوید به مسکن های تان تا اینکه سلیمان ولکشریانش شمارا پامال نکنند در حالیکه متوجه نمیناشند ‪.‬‬

‫اما پیش از بحث در باره ی این آیهءمنارکه‪ ،‬یک آیه منارکه دیگرى را باید مورد توجه قرار داد‪ ،‬آنجا‬

‫که خداوند متعال مى فرماید ‪            {:‬‬

‫‪ :1[ }            ‬االنعام ‪. ] 38 :‬‬

‫ترجمه ‪ " :‬نیست هیچ جنننده یي در زمین ونیست هیچ پرنده ای که با بالهای خود پرواز مى کند مگر‬
‫اینکه امتي هستند مانند شما‪ ،‬وما هیچ چیز را در قرآنکریم فرو گذاشت نکرده ایم وهمه ی شان بسوى‬
‫پروردگارشان حشر کرده مي شوند‪ ،‬یعني بر میگردند" ‪.‬‬

‫‪113‬‬
‫حاال بنینیم که اینها امتهای که مثل ما وشما هستند نظم دارند‪ ،‬زندگي دارند قانون دارند‪ ،‬قرابت دارند‬
‫مثلیکه همه یي این امور در ما وجود دارد‪ ،‬وامروز در رابطه به همین خصوصیات زندگاني حیوانات‬
‫علماء تحقیقات زیادی را انجام داده اند‪ ،‬در چینل های تلویزیونى مي بینیم که محققین میروند در‬
‫جنگلها در طیاره باالی حیوانات فیر مي کنند وبعد از اصابت مرمي حیوانات بیهوش مي شوند واینها‬
‫میروند تسمه ها را به گردنهای شان آویزان مي کنند که در آنها کامره های فیلمنرداری وعکاسي‬
‫نصب میناشد وبعد از چند دقیقه حیوانات دوباره سرحال شده ودر بین جنگل مي روند وکامره های‬
‫عیار شده تمام شوون زندگي وتعامالت انها را با یکدیگر‪ ،‬جنگ وصلح‪ ،‬خواب وبیداری ونظام حاکم‬
‫برایشان را ثنت مي نماید‪ ،‬و این محققین بار دیگر به جنگل آمده عین عملیه را انجام میدهند همان‬
‫حیوان را پیدا مي کنند وتسمه یاگردن بند را از گردنش گرفته و از معلومات جمع شده در ان استفاده‬
‫مي کنند نتایج انرا بعد از بحث وتحقیق زیاد اعالن میدارند ‪.‬‬

‫باید گفت ‪ :‬این محققین اکثرا کساني اند که مسلمان و مؤمن نیستند و قرآن کریم را نمي دانند ولي‬

‫عالقه مند هستند تا حقایق هستي را بدانند ‪ .‬زمانیکه باالی مورچه کار کرده اند؛ مورچه از نظر‬
‫اعتقادی مثل سایر مخلوقات مطیع اوامر خداوند است واز نظر علمي مورچه دارای شعور است و این‬
‫مطلب از ایه منارکه واضح فهمیده مي شود زیرا مورچه از یکطرف فهمیده که سلیمان علیه السالم‬
‫پادشاه است بدلیل اینکه در گفته اش ذکر جنود یعني لشکر آمده وغیر از پادشاهان کسي دیگر لشکر‬
‫ندارد‪ ،‬و از طرف دیگر که حضرت سلیمان علیه السالم پیغمنر است وپیغمنران معصوم اند فهمیده که‬
‫پیامنران معصوم اند زیرا گفته ( وهم ال یشعرون ) یعني در بي خنری شما را پامال نکند یعني اگر‬
‫سلیمان علیه السالم شما را بنیند در آنصورت زیر پا نخواهد کرد‪ ،‬وهمچنان درینجا دیده میشود که‬

‫در نظام مورچه ها کالن شان احساس مسؤولیت مي نماید " اال کلکم راع وکلکم مسؤول عن رعیته "‬

‫زیرا به رعیت خود امر مي کند که در جاهای تان داخل شوید تا پایمال نشوید ‪.‬‬

‫‪114‬‬
‫علما در تحقیق زندگي مورچه ها پیش رفتند ونظام جنگ اینها را مطالعه کردند دیدند که افراد جنگي‬
‫شان نسنت به دیگران دارای کله های کالن بوده واز دیگران متمایز اند و آنانیکه مسؤولیت جمع‬
‫آوری غله ومواد را دارند نیز مشخص اند وحتي شعور شان به اندازه ی زیاد است که مي دانند گندم‬
‫قابل سنز شدن است وزمانیکه گندم را آوردند یکجای آنرا سوراخ مي کنند تا سنز نشود وتخم گشنیز‬
‫اگر دو پارچه شود باز هم قابل سنز شدن است به همین علت آنرا چهار پارچه مي کنند تا اینکه سنز‬
‫نشود؛ بعضي اوقات در حالت رطوبت دانه های خود را از غار بیرون میکنند تا رطوبت آنرا فاسد‬
‫نسازد‪ ،‬و در کدام را هي که اینها میروند برای اینکه راه را گم نکنند یک سلسله مواد را افراز میکنند‬
‫که بوی خاص دارد وزمانیکه بر میگردند به همان راه بر میگردند ‪ ،‬وکدام شان که مي میرد یک نوع‬
‫مواد افراز مي کنند که دیگران از مرگ آن خنر ومطلع شوند وبیایند آنرا دفن کنند ‪.‬‬

‫محققین برای یقین حاصل کردن درین مورد‪ ،‬همان مواد را گرفته باالی یک مورچه زنده انداختند‬
‫فورا مورچه های دیگر جمع شده انرا دفن کردند زیرا به اساس نظام شان فکر کردند که ان مورچه‬
‫مرده است از این هم باید بدانیم که هیچ چیز هدر وبیهوده خلق نشده در هر کدام طنق فرموده اى‬
‫خداوند حکمت است ‪.‬‬

‫حال بگویید پیغمنر در حالیکه بشر است و بشریت به این مطالب درین اواخر دسترسي پیدا کرده پس‬
‫اگر رسول اکرم صلي اهلل علیه وسلم پیغمنر نمینود و از طرف خداوند برایش این کتاب اسماني نازل‬
‫نمي شد مطالب مربوط به مورچه گان وهزاران مطلب معجزه آسای دیگر که در قرآن آمده از طرف‬
‫که برایش آموزانده شده بود‪ ,‬پس باید به جرئت این اعالن را کنند که این دین‪ ،‬دین حق است‬
‫وپیغمنرش حق وکتاب این دین که از طرف اهلل جلت عظمته نازل شده حق است‪ ،‬در غیر آن در هر‬
‫مقابله مغلوب وسر افگنده خواهند شد ودر پهلوی این تسلیمي این را نیز باید بدانند که هیچ چیز‬

‫بیهوده خلق نشده چنانچه اهلل جلت عظمته فرموده است ‪      {:‬‬

‫‪115‬‬
‫‪ :1 [ ﴾  ‬ص ‪ . ] 27 :‬ترجمه ‪ " :‬وما پیدا نکردیم آسمان وزمین را و آنچه بین آنها است بازیچه و‬

‫بیهوده (سیاف‪.)1387 ,‬‬

‫‪ -2‬زنبورعسل‬

‫اهلل متعال در رابطه به زننورعسل فرموده است‪{:‬وَأَوْحَى رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِنَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ‬
‫وَمِمَّا یَعْرِشُونَ ثُمَّ کُلِي مِنْ کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِي سُنُلَ رَب ِّکِ ذُلُلًا یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ‬
‫شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِکَ لَآیَۀً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ}(‪:1‬نحل ‪.)69-68 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬پروردگار تو به زننور عسل «وحى» (الهام) نمود که از کوهها‪ ،‬درختان و داربستهایى که مردم‬
‫مىسازند‪ ،‬خانههایى برگزین‪ ،‬سپس از تمام ثمرات (شیره گلها) بخورو راههایى راکه پروردگارت براى تو‬
‫تعیین کرده است‪ ،‬براحتى بپیما! از درون شکم آن‪ ،‬نوشیدنى با رنگهاى مختلف خارج مىشود که در آن‪،‬‬
‫شفا براى مردم است‪ ،‬به یقین در این امر‪ ،‬نشانه روشنى است براى جمعیتى که مىاندیشند‪.‬‬

‫نکته باریکي که درنظام زنده گي زننور عسل وجود دارد این است که زننورعسل چون بندگي وفرماننرداری‬
‫بالقید وشرط خداوند را مي کند به غیر ازهمین سه جای کوه ها‪ ،‬درختان و بناها (خانه هایي که مردم مي‬
‫سازند و یا درصندوق هایي که مردم برای شان مي سازند) درجا های دیگرخانه نمي گیرند که این نکته‬
‫اعجاز این آیه منارکه است‪.‬نکتۀ دوم اعجازیکه دراین آیۀ منارکه وجود دارد این است که امروزعلماء‬
‫بصورت عملي وعلمي آنرا درالبراتوارها ثابت کرده اند که عسل را جنس مؤنث (ماده) زننور عسل تولید مي‬
‫نماید ودرراس هرطائفه آن نیز همین ماده قرارمي داشته باشد که بنام ملکه یاد مي شود‪ ،‬به همین خاطراست‬
‫که خداوند متعال به آنان به صیغه مؤنث امرنموده است (أَنِ اتَّخِذِی) حرف (ی) دراخیر این کلمه عالمه مؤنث‬
‫است‪ .‬درخطاب دیگر نیزبه همین شکل (به صیغه تانیث)امرشده است«فَاسْلُکِي سُنُلَ رَب ِّکِ ذُلُلًا» برو راه های‬
‫پروردگارت را رام شده (برای تو رام ومسخر شده) بازهم صیغه فاسلکي دارای یاء تانیث آمده که دروقت‬
‫رفتن به سرعت‪ 65‬کیلومتر في ساعت مي روند وتا هفت کیلو متر رفته مي توانند ودروقت آمدن به سرعت‬
‫‪ 35‬کیلومترفي ساعت مي آیند زیراکه بار مي داشته باشند‪ .‬علم روز ثابت کرده که ازوقتي که سری گل مي‬
‫شیند وحرکت مي کند تا اینکه بخانه خود برسد درراه همان شیره به عسل مندل مي شود‪.‬‬

‫‪116‬‬
‫قرآن کریم فرموده است که ازشکم های آنها نوشیدني های مختلف مي برآیدکه درآن شفا برای مرد م‬
‫است‪.‬علمای معاصردرنتیجه ی تحقیقات کشف کرده اند که عسل به بسیاری از امراض شفا است‪ ،‬بخصوص‬
‫در زخم ها وجراحات؛ زیراعسل مورد نفوذ میکروب وجراثیم نیست وبه هیچ صورت میکروب درآن نفوذ‬
‫کرده نمي تواند (جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)92 .‬‬

‫‪ -3‬ويژگي هاي خلقت شتران وموافقت با آب و هواي صحراها‬

‫چشمان شتر به طرف سرش باال شده است و به طرف پشت سر بر میگردند که این ساختمان چشمان شتر‬
‫او را در ریگ های صحرا نگهداری میکنند‪ ،‬همچنان در سوراخ های بیني وگوشهایش موهایست که اورا‬
‫از طوفان های ریگي محافظت مینماید‪ .‬بیني شـــتر ســـوراخ های کوچک دارد و هرگاه طوفان ریگ‬
‫درمقابلش صورت گیرد این سوراخ ها بند میشوند‪.‬‬

‫پاهای شــتر طویلند که او را در ســرعت حرکت کمک میکنند‪ ،‬شــتر میتواند که در حدود ‪ 170‬الي ‪180‬‬
‫کیلوگرام وزن را حمل نموده و دریک روز ‪ 40‬کیلومتر درســـرعت ‪ 4‬کیلومتر درســـاعت طي نماید و‬
‫میتواند که چهار روز را به همین شکل متواتر در حرکت با شد‪ .‬بع ضي از شتران مخ صوص انتقال ان سان‬
‫میناشند که میتوانند در یک ساعت ‪ 16‬کیلومتر حرکت نمایند‪.‬‬

‫قدمهای شتران هموار بوده و دارای پابند های دایروی که از گو شت تازه خلق شده اند‪ ،‬برای رفتن باالی‬
‫ریگ زار ها بسیار مناسب است‪.‬‬

‫زیرسینه و مفا صل پاهایش پارچه های مانند بالشت ها خلق شده است که میتواند باالی زمین بسیار گرم و‬
‫سوزان به آساني استراحت نماید‪.‬‬

‫اغلب اوقات حیوانات در صحرا ها از گرسنگي میمیرند‪ ،‬ولي شتر میتواند از هرقسم گیاه ها استفاده نماید‬
‫و در صورت ضرورت میتواند هر نوع نناتات خار دار و سخت را بخورد و درهنگام ضرورت بی شتر که‬

‫‪117‬‬
‫هیچ غذایي ننا شد و شتر از گر سنگي زیاد خوف مرگ نماید سنامي از چربو درپ شت خود دارد که آنرا‬
‫خورده و میتواند چندین روز از آن منحیث غذای خویش استفاده نماید‪.‬‬

‫مهم ترین ضرورت صحرا آ ب میناشد‪ ،‬شتر احتیاط های قنلي دارد که آب جسمش را حفظ میکند‪ ،‬مثالً‬
‫شــتر هیچ عرق نمیکند‪ ،‬بیني اش متصــل به دهانش میناشــد‪ ،‬بیني اش آبهایي را که توســط تنفس خارج‬
‫میگردد بند می سازد‪ ،‬شتر درهنگام ضرورت میتواند در بطن خود ش صت لیتر آب را ذخیره نماید که این‬
‫مقدار آب برای شش الي ده روزش کافیست (طناره ع‪ .‬ع‪ ,.‬بي تا‪ ,‬ص‪.)101 .‬‬

‫‪ -4‬مارماهي هاي دريايي‬

‫کریس موریس رئیس ســـابق اکادمي علوم در نیویورك و یکي از بزرگان علوم جدید درکتاب ترجمه‬
‫شــدهء العلم یدعو لمیمان (علم مردم را به ایمان دعوت مینماید) میگوید‪ :‬معمایي که بســیار مشــکل مي‬
‫نماید و نیاز به پاســخ دارد مخصــوص مار ماهي های آبي اســت‪ ،‬آنها موجودات عجیني هســتند وقتي که‬
‫دوره رشــد آنها به پایان رســید ازنقاط مختلف برکه ها‪ ،‬رود هاو‪ ...‬کوچ میکنند و با قطع هزاران مایل در‬
‫اقیانوس به اعماق دور جنوبي برمودا‪ ،‬نزدیکي قارهء امریکا مي روند و در آنجا تخم گذاری میکنند و‬
‫ســپس مي میرند اما بچه های آنها بدون اینکه هیچ وســیلهء شــناختي داشــته به ســوی کناره هایي که مادر‬
‫انشان در ابتداء بودند بر میگردند‪ ،‬سپس وارد هر برکه و دریا و دریاچه و رود خانه خواهند شد و در برابر‬
‫هر فشـــار و موج طوفاني مقاومت میکنند تا هنگامي که دورهء رشـــد آنها به پایان مي رســـد دوباره طنق‬
‫سر شت اولیه به همان جای مادران شان کوچ میکنند حال چه ک سي جز اهلل (‪ )‬این قاعده و قانون را به‬
‫وجود آورد؟ و آنها را رهنمون ساخت» (الزنداني‪ ,1381 ,‬ص‪.)151-150 .‬‬

‫‪118‬‬
 ‫سواالت درس سيزدهم‬

‫‪ .1‬اعجاز قرآن کریم درمورد نظام مورچه ها را تحریربدارید؟‬

‫‪ .2‬اعجاز قرآن کریم درمورد زننور عسل را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .3‬شگفتي های خلقت شتر را تحریر بدارید؟‬
‫‪ .4‬هدایت یافتگي مار ماهي های دریایي را شرح کنید؟‬
‫‪ .5‬سواالت ‪ 4‬جوابه ‪،‬خانه خالي و‪ ...‬از محتوای درس قابل طرح میناشد؟‬

‫مراجع درس سيزدهم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم ‪.‬‬

‫‪ .2‬جهید‪،‬عند الواحد‪ .)1393( .‬قرآن وعلوم معاصر (نسخه اول)‪ .‬کابل‪ :‬تنویر افکار‪.‬‬

‫‪ .3‬زنداني‪ ،‬عند المجید‪ .)1381( .‬براهیني بریکتا پرستي‪ .‬مترجم کمال‪،‬روحاني‪ .‬تهران‪ :‬نشراحسان‪.‬‬

‫‪ .4‬سیاف‪،‬عند رب الرسول (‪ .)1387‬درس های حلقه مرکزی [ضنط شده توسط خلیل احمد]‪ .‬کابل‪،‬‬
‫افغانستان‪.‬‬

‫‪ .5‬طناره‪ ،‬عند الفتاح عفیف‪( .‬بي تا)‪ .‬تفسیر روح قرآن الکریم‪ .‬لینیا‪ :‬جمعیۀالدعوه االسالمیه‪.‬‬

‫‪119‬‬
 ‫درس چهاردهم‬

‫اعجاز علمي قرآن كريم در عرصه ي بحارومحيط زيست‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬آشنایي محصالن عزیز با اعجاز قرآن کریم در عرصه ی بحار ‪.‬‬

‫‪ .2‬آشنایي محصالن عزیز با اعجاز قرآن کریم در عرصه ی محیط زیست‪.‬‬

‫الف ‪ :‬اعجاز قرآن كريم درعرصه بحار‬

‫اهلل جلت عظمته در ســـوره رحمن فرموده اســـت ‪   *    { :‬‬

‫‪ :1[ }     * ‬الرحمن ‪. ] 21 _ 19 :‬‬

‫ترجمه ‪ :‬دو دریای ( مختلف) را در کنار هم روان کرده است و مجاور یکدیگر قرار داده است‪ .‬اما در میان‬
‫آن دو حاجز و مانعي است که نميگذارد یکي با دیگری بیامیزد و سرکشي کند‪ .‬پس کدامیک از نعمتهای‬
‫پروردگار خود را تکذیب ميکنید و انکار مينمائید ؟ !‬

‫درین مثال موضوع آب و بحرها را که این ها هم یک بخش از پدیده هاى هستي اند و خداوند در‬
‫مورد آنها در قرآن کریم م سایلي را بیان کرده ویک ق سمت از اعجاز ان به شمار مي رود مورد‬

‫بحث قرار میدهیم ‪ .‬خداوند در چندین جای قرآن کریم در رابطه به بحرها فرموده که بعضا بحرها‬
‫باهم یکجا می شوند ولي خصو صیت ا صلي خود را هیچ کدام آنها از دست نمیدهد وبا هم مخلوط‬
‫نمي شــوند بخاطریکه بین اینها یک پرده وحاجز وجود دارد ونمي گذارد که آبها باهم مخلوط‬
‫گردند؛ در گذشــته ها پیشــرفت های علمي مفید ومؤثر در رابطه به بحرها صــورت نگرفته بود بین‬
‫سالهای ‪ 1876 _ 1872‬یک کشتي بریتانوی در بحرها در مدت چهار سال به تحقیق پرداخت ونتائج‬
‫زیادی بد ست آورده نتوان ست ولي تحقیقات ادامه دا شت تا باآلخره در سال ‪ 1942‬این حقیقت را‬

‫‪120‬‬
 ‫علما کشــف کردند که بین بعضــي بحرها پرده ها وجود دارد واین پرده ها هم از جنس آب مي‬
‫باشند وبازهم تحقیقات جریان داشت و از فضا توسط اقمار مصنوعي نیز عکس برداری مي کردند‬
‫تا اینکه در سال ‪ 1962‬یک هیئت بحر شناسان الماني رفتند در باب المندب جائیکه بحیره سرخ با‬
‫بحر هند یکجا می شود توقف کردند وتحقیق کردند تا اینکه بعد از مطالعات دقیق اعالن کردند که‬
‫این جا یعني ما بین هر دو بحر یک مانع یا حاجز وجود دارد وبا وجودآنکه هر دو بحر با هم‬
‫مالقي میشوند ویکجا میشوند ولي بازهم مخلوط نمى شوند‪ ،‬تا خصوصیات خود را از دست بدهند‪ ،‬و از‬
‫خصــوصــیات یک دیگر متأثر شــوند‪ ،‬یعني از لحاظ حرارت وکثافت ونمکي بودن کامال با هم‬

‫متفاوت هستند‪ ،‬وبعد از یکجا شدن نیز همچنان متفاوت باقي مي مانند ‪.‬‬

‫این مطلب را خداوند کریم در سوره الرحمن چنین مي فرماید ‪ *   { :‬‬

‫‪ :1 [ }   ‬الرحمن ‪ . ] 20 _ 19 :‬یعني به حرکت آورد خداوند دو بحر را که باهم‬

‫یکجا میشوند و دربین شان یک پرده وجود دارد که یکي باالی دیگری تجاوز نمیکند پس به کدام‬
‫دلیل پروردگارتان را تکذیب مینماید ‪.‬‬

‫خال صه مطلب اینکه خداوند کریم در قرآن کریم قرنها قنل‪ ،‬از این مو ضوع خنر داده ا ست در‬
‫حالیکه بحر شناسان در سال ‪ 1942‬و ‪ 1962‬این موضوع را کشف کردند که در بین بحرها حاجز و‬
‫پرده وجود دارد ‪.‬‬

‫یک دانشـــمند فرانســـوی بنام "جانکوســـتو" گفته بود ‪ :‬اگر در قرآن همین مطلب وجود داشـــت من اعالن‬
‫خواهم کرد که آن کالم خدا و محمد پیامنر بر حق او است ‪.‬‬

‫قرآن کریم در این رابطه بحث را به سه بخش متمرکز ساخته است ‪.‬‬

‫‪121‬‬
‫‪ - 1‬بحرهائیکه نمکي اند‪ ،‬وقتیکه با هم یکجا میشــوند خصــوصــیات شــان تغییر نخورده و از یکدیگر متأثر‬
‫نمي شوند ‪.‬‬

‫‪ - 2‬آبیکه شیرین ا ست مانند دریا ها‪ ،‬آبهای زیر زمین‪ ،‬چ شمه ها و دریاها که رفته رفته به بحرها یکجا مي‬
‫شوند ‪.‬‬

‫‪ -3‬بحرها یا دریاهائیکه ب عضي شور و بعضي شیرین اند ‪ .‬اینها هر زمانیکه یکجا مي شوند خصوصیات شان‬
‫را حفظ مي کنند یعني اب شیرین با یکجا شدن با آب شور باز هم شیرین باقي مي ماند ‪.‬‬

‫باید خاطر ن شان کرد ‪ :‬تعنیراتي را که قرآن کریم ازین حقایق نموده ب سیار دقیق ا ست و به هر اندازه اى که‬
‫اکتشـــافات به پیش برود تا آنجا که قرآن پیش بیني کرده باالتر از آن نمي تواند پیش روی نماید‪ ،‬و آیه ی‬
‫منارکه فوق در رابطه به بحرهای شــور و نمکین گفته شــده که با هم یکجا میشــوند که خداوند مي فرماید ‪:‬‬

‫{‪ :1[ }     *   ‬الرحمن ‪ . ] 20 _ 19 :‬ترجمه ‪ :‬به حرکت‬

‫آورد خداوند دو بحر را که با هم یکجا مي شوند و در بین شان یک پرده وجود دارد که یکي باالی دیگری‬
‫تجاوز نمي کند ‪.‬‬

‫و انســـان میتواند برای این بخش دو مثال ارائه نمود یکي بحیره اى ســـرخ که با بحر هند یکجای میشـــود‪ ،‬و‬
‫دیگر بحیره اى مدیترانه که در قســمت جنل الطارق با بحر اوقیانوس اطلس یکجای میشــود‪ .‬در اینجا مینینیم‬
‫که در فاصــله صــد متری به طرف مدیترانه حرارت‪ ،‬وزن و شــور بودن آب زیاد‪ ،‬ولى در صــد متری طرف‬
‫مقابل این خصوصیتها کم است‪ .‬و از فضا که عکس برداری کردند دیدند که یک خط سفید فاصل ما بین‬
‫شان وجود دارد و آب را که معاینه کردند دیدند که هر آب خصوصیات خود را دارد ‪.‬‬

‫دوم آب های شیرین که با آب های شور و نمکین یکجای می شود که این مطلب را قرآن کریم در سوره‬

‫فر قان ب یان کرده اســــت ‪          { :‬‬

‫‪122‬‬
‫‪ :1[ }     ‬الفرقان ‪ . ] 53 :‬ترجمه ‪ :‬خداوند ذاتي است که به حرکت‬

‫مي آورد بحرها را این شیرین و گوارا و این نمکین و تلخ‪ ,‬و میان هر دو حاجز و پرده اى قرار داده است ‪.‬‬

‫در سوره الرحمن که یکجا شدن دو بحر شور را بیان میکند خداوند کریم تنها به برزخ اکتفا کرده و حجر‬
‫محجور نگفته‪ ،‬ولي در اینجا که آب شــیرین و شــور یکجا مي شــود حجر محجور را بر برزخ افزوده‪ ،‬یعني‬
‫عالوه بر برزخ حجر محجور را نیز آورده است‪ ،‬در این نقطه هم یک لطافت وجود دارد ‪.‬‬

‫محققین وقتي تحقیق کردند دیدند که در دریاهای شـــور ولوکه پرده بین شـــان وجود دارد ماهي ها و‬
‫حیواناتیکه در بحر زندگي میکنند از پرده مي گذرند و رفت و آمد کرده مي توانند‪ ،‬تنها خصــوصــیات آبها‬
‫برهم نمي خورد‪ ،‬ولي در جائیکه دریای شیرین با بحر شور یکجا مي شود مثل امازون که در بحر اقیانوس‬
‫اطلس وارد مى شــود‪ ،‬و نیل که در مدیترانه مي درآید‪ ،‬و مي ســي ســي پي که در بحر اقیانوس اطلس واریز‬
‫میشود و امثال آن‪ ،‬این جا در بین هردو آب یک آب معتدل وجود دارد که شور و شیرین را از هم جدا مي‬
‫کند و همین را حجر بخاطر گفته که حیوانات آن نه طرف شـــیرین رفته مي توانند و نه طرف شـــور‪ ،‬و اگر‬
‫بروند میمیرند و هالك میشــوند‪ ،‬و محجور بخاطری گفته که حیواناتیکه در آب شــور زنده گي مي کنند و‬
‫حیواناتیکه در آب شیرین زنده گي میکنند در اینجا یعني در آب معتدل که حیثیت پرده را دارد داخل شده‬
‫نمي توانند‪ ،‬اگر فرضــا داخل شــوند فورا هالك میشــوند لهذا هم برزخ و هم حجر محجور بین هردو آب‬
‫است‪ ،‬یعني اینجا در بین هردو آب دو مانع وجود دارد‪ .‬که این موضوع بارها تجربه شده است‪ .‬واین حقیقت‬
‫بارها تجربه شده و اینکه چرا این آب بسیار شور و قسمتي از آب چرا شیرین و بین شان چرا آب مختلط و‬
‫متوسط موجود است در این مورد تحقیقات جریان دارد ‪.‬‬

‫یکي از حکمتهای شور بودن بحر این ا ست که اگر آب بحرها شور نمي بود مي گندید دنیا از تعفن آن‬
‫مملو مي بود زنده گي را در دنیا د شوار می ساخت زیرا آبهای ای ستاده در ظرف چند روز مي گندد و اگر‬
‫بحر شــور نمي بود ان هم میگندید زیرا نمک مزیل میکروب بوده و از گنده شــدن هر چیز جلوگیری مي‬
‫نماید‪ .‬ولي آب های شیرین بخاطر ا ستفاده مردم ا ست که برای حیوانات‪ ،‬نناتات و ‪ ...‬غیره از آن ا ستفاده‬

‫‪123‬‬
‫مي کنند لهذا باید شیرین با شد تا مردم ا ستفاده بهتر نمایند بخاطر آنکه آب شیرین یک ضرورت ب شری‬
‫ا ست و در ک شورهائیکه اب شیرین نی ست یا حد اقل کمتر از اندازه ضرورت ا ست مراکز ت صفیه آب را‬
‫ساخته اند تا آب های شور را تصفیه کنند در سعودی و بعضي کشورهای دیگر‪ .‬در این کشورها سیستم‬
‫شیرین سازی آبها مطابق همان فورمول علمي است که خداوند مقرر ساخته یعني اینکه آب در هوا تنخیر‬
‫مي شود و دوباره به شکل برف‪ ،‬باران و ژاله مي ریزد و تصفیه میشود‪ .‬اینها هم از نظام خداوند یاد گرفته‬
‫اند‪ ،‬یعني همین آبهای شور را گرفته توسط ماشین درنل ها تنخیر مي کنند و طوری زمینه سازی کرده اند‬
‫که همین آبها دوباره به تانکرها میریزد و نمکیات در جایش مي ماند و آبیکه بخار شده و شیرین گردیده‬
‫دوباره جمع شده و به نل ها توزیع مي شود و مردم از آن ا ستفاده مي کنند‪ .‬این حکمت پروردگار ا ست‬
‫که بحرها شور و نمکي است تا گنده نشود‪ ،‬و آب های را شیرین گشتانده تا انسان ها از آن استفاده کند‪.‬‬
‫که این کار خداوند است و کسي دیگر توان این کار را ندارد (ظهیر‪ ,1395 ,‬ص‪.)93 .‬‬

‫عمق درياها و موجهاي داخلي دريا ها در قرآن كريم‬

‫اهلل (‪ )‬در کتاب آسماني قرآن کریم در سوره ءمنارکه نور آیه ‪ 39‬اعمال کافران را به سرابي تشنیه مي‬
‫فرماید‪ :‬که شخص تشنه فکر مي کند آن آب است‪ ،‬اما هنگامي که به آن مي رسد‪ ،‬مي فهمد که چیزی‬
‫نیست و درعوض‪ ،‬خدا را آنجا مي یابد‪ ،‬تا جزای کامل اعمالش را بدهد‪ .‬سپس در آیه بعدی در مورد‬
‫کافران تشنیه دیگری مي آورد که شاید برای مردمي که در زمان پیامنر (‪ )‬مي زیستند عجیب و شگفت‬
‫انگیز بود‪ .‬در آیه ‪ 40‬سورهء نور خدای رحمان شخص کافر را به کسي که در داخل اقیانوسي خروشان‬
‫قرار دارد تشنیه مي فرماید‪ :‬که موجهای که روی آنها موجهای دیگر و در باالی آنها موج غلیظ قرارگرفته‬
‫شده است‪{:‬أَوْ کَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُّج ِّيٍّ یَغْشَاهُ مَوْجٌ م ِّن فَوْقِهِ مَوْجٌ م ِّن فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ‬
‫‪.‬‬
‫إِذَا أَخْرَجَ یَدَهُ لَمْ یَکَدْ یَرَاهَا وَمَن لَّمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَمَا لَهُ مِن نُّورٍ}[‪ : 1‬نور‪]40:‬‬

‫ترجمه‪ :‬یا (اعمال آنان) بسان تاریکیهائي در دریای ژرف موّاجي است که امواج عظیمي آن را فرا گرفته‬
‫باشد و بر فراز آن امواج عظیم‪ ،‬امواج عظیم دیگری قرار گرفته باشد (و موجهای کوه پیکر بر یکدیگر‬
‫دوند و به باالی همدیگر روند) و بر فراز امواج (خوفناك دریا) ابرهای تیره خیمه زده باشند‪ .‬تاریکیها یکي‬

‫‪124‬‬
‫بر فراز دیگری جای گرفته (و آن چنان ظلمتي و وحشتي پدید آمده باشد که مسافر دریا) هرگاه دست‬
‫خود را به در آورد (و بدان بنگرد‪ ،‬به سنب تاریکي وحشتزای بیرون و هراس دل از جای کنده درون)‬
‫ممکن نیست که آن را بنیند‪( .‬آری! نور حقیقي در زنده گي انسانها فقط نور ایمان است و بدون آن فضای‬
‫حیات تاریک و ظلماني است‪ .‬نور ایمان هم تنها از سوی خدا عطاء مي گردد) و کسي که خدا نوری بهره‬
‫او نکرده باشد‪ ،‬او نوری ندارد (تا وی را به راه راست رهنمود کند و بر راستای راه بدارد)‪ .‬مثال دیگر‪ ،‬بودن‬
‫در تاریکي مطلق است در داخل اقیانوسي خروشان‪ ،‬با امواج روی امواج‪ ،‬توام با مه غلیظ‪ .‬تاریکي روی‬
‫تاریکي‪ -‬اگر شخص به دست خود نگاه مي کرد‪ ،‬به سختي مي توانست آن را بنیند‪ .‬خدا هر که را از نور‬
‫محروم کند‪ ،‬او هیچ نوری نخواهد داشت‪.‬‬

‫در آیه ‪ 40‬سورهء نور اهلل (‪ )‬اشاره به تاریکي در درون اقیانوسها دارد‪ .‬بر طنق علوم اقیانوس شناسي بین‬
‫‪ 3‬تا ‪ 30‬درصد نور خورشید در سطح دریا بازتاب مي یابد‪ .‬سپس در ‪ 200‬متر اول عمق دریا‪ ،‬تقرینا تمامي‬
‫رنگهای لطیف نور بجز رنگ آبي جذب مي شوند‪.‬‬

‫نکته ای که توجه متفکران را به خود جلب مي کند اشاره اهلل (‪ )‬حکیم به وجود دو موج در اقیانوس ها‬
‫است‪ .‬با تکامل تکنولوژی و فرستادن زیر دریایي های مخصوص به اعماق اقیا نو سها‪ ،‬دانشمندان متوجه‬
‫گشتند که بعلت غلظت بیشتر آبهای واقع در اعماق اقیانوسها (در مقایسه با آبهای سطحي) دو نوع موج در‬
‫درون آنها پدید مي آید‪ ،‬موجهای داخلي و موجهای سطحي‪ .‬موجهای داخلي در محل برخورد دو الیه‬
‫آب با چگالیهای مختلف که یکي از آنها دارای چگالي بیشتر (الیه زیری) و دیگری دارای چکالي‬
‫کمتر(الیه باالیي) است بو جود مي آیند‪ .‬چگونه بشری که هزار و چهار صد سال پیش در بیابانهای سوزان‬
‫عربستان مي زیسته است مي توانست بدون اتکاء بعلم الهي ازمو جهای دروني اعماق اقیانوسها مطلع گردد؟‬
‫(داعي‪ ,1393 ,‬ص‪)50 .‬‬

‫‪125‬‬
 ‫ب‪:‬اعجاز علمي قرآن كريم در عرصه محيط زيست‬

‫اهلل متعال مي فرماید‪          { :‬‬

‫‪ :1[ }    ‬الروم ‪. ] 41 :‬‬

‫ترجمه ‪ ( :‬همیشه چنین بوده است که ) تناهي و خرابي در دریا و خشکي به خاطر کارهائي پدیدار گشته است‬
‫که مردمان انجام ميدادهاند ‪ .‬بدین وسیله خدا سزای برخي از کارهائي را که انسانها انجام ميدهند بدیشان‬
‫ميچشاند تا این که آنان ( بیدار شوند و از دست یازیدن به معاصي ) برگردند ‪.‬‬

‫در رابطه به آیه منارکه فوق مفسرین کرام بیشتر به یک جننه آن که عنارت از جننه معنوی آن است توجه‬
‫کرده اند و آن اینکه بشریت نسنت تخطي که از امر خداوند کرده اند مورد غضب و عذاب خداوند قرار‬
‫گرفته اند‪ ,‬یعني خداوند فساد و عذاب را باالی انسانها عام ساخته تا اینکه از انحراف برگردند و از نافرماني‬
‫دست بکشند‪ ,‬یعني تصور همین بوده که انسانها هر مشکلي را که مي بینند در حقیقت ناشي از نافرماني و‬
‫تخطي خود آنها از اوامر خداوند " جل جالله " مي باشد و این تصور بذات خود یک تصور صحیح و کامالً‬
‫بجا است‪ ،‬ولي آنچه جلب توجه مي کند این است که در این آیه منارکه یک بحث ابتکاری دیگر صورت‬
‫گرفته است که ارتناط مي گیرد به موضوع محیط زیست‪.‬‬

‫محیط زیست موضوعي است که تمام جهان را به خود مصروف ساخته است‪ ,‬زیرا در نتیجه استعمال مواد‬
‫سوخت و تیل و گازات‪ ,‬محیط زیست آلوده شده از اینرو تمام دولت ها در فکر آن افتیدند تا چگونه محیط‬
‫زیست شان را پاك نمایند‪ ,‬و برای تنویر اذهان عامه کنفرانس ها را دایر مي کنند و ملیونها دالر را برای حفظ‬
‫محیط زیست تخصیص میدهند و تنلیغات وسیعي را به سطح جهان براه انداخته اند تا باشد جلو فساد محیط‬
‫زیست گرفته شود‪ ,‬ولي اگر در مفهوم همین آیه کریمه متوجه شویم مي بینیم که خداوند " جل جالله " مي‬

‫فرماید‪}     { :‬یعنى ‪ :‬فساد ظاهر شد در خشکه و دریا ‪ .‬در خشکه مي بینیم‬

‫فابریکه ها ساخته مي شود‪ ،‬ترانسپورت و وسائل حمل و نقل و در هوا طیاره ها در بحر کشتي میگردد با‬

‫‪126‬‬
‫موادیکه میسوزاند‪ ،‬انفجاراتي که صورت میگیرد و آزمایشات ذره وی که صورت میگیرد‪ ,‬محیط زیست را‬

‫فاسد و بشریت را به اختناق مواجه ساخته است ‪ }    {.‬یعني ‪ :‬ظهور فساد در نتیجه‬

‫عملکرد خود انسان ها میناشد‪ ,‬زیرا اگر فابریکه ساخته خود انسان ساخته و اگر موتر ساخته‪ ،‬اگر طیاره ساخته‬
‫و ‪ ...‬غیره همه را خود انسان ساخته‪ ,‬اگر سالح های ذروی را استعمال و آزمایش کرده خود انسان استعمالش‬

‫کرده است {‪ :1[ }      ‬الروم ‪ " . ] 41 :‬تا بچشاند به اینها‬

‫بعضي آنچه را که انجام داده اند‪ ,‬تا باشد که برگردند ‪ .‬حاال مى بینیم که انسان ها و جهان در فکر بازگشت‬
‫هستند و کوشش میکنند که جلو افساد محیط زیست را بگیرند‪ ,‬حتي در نتیجه اهتمام و توجه دنیا در افغانستان‬
‫نیز اداره مستقل محیط زیست در تشکیل دولت به وجود آمده است‪ ,‬که این مفهوم در پهلوی معنا و مفهوم‬
‫معنوی این آیه منارکه در رابطه به محیط زیست نیز است (سیاف‪.)1387 ,‬‬

‫سواالت درس چهاردهم‬

‫‪ .1‬اعجاز قرآن کریم در مورد بحار را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .2‬قرآن کریم بحث را درمورد بحار درچند نقطه متمر گز ساخته است تحریر بدارید؟‬
‫‪ .3‬عمق دریاها و موجهای داخلي دریا ها در قرآن کریم راشرح دهید؟‬
‫‪ .4‬اعجاز قرآن درعرصه محیط زیست را شرح دهید؟‬
‫‪ .5‬قرآن کریم برای جلو گیری از بحران محیط زیست چه راه حل هایي را مطرح نموده است؟‬
‫‪ .6‬سواالت ‪ 4‬جوابه ‪،‬خانه خالي و‪ ...‬از محتوای درس قابل طرح میناشد‪.‬‬

‫مراجع درس چهاردهم‬

‫‪ .1‬قرآن کریم‪.‬‬
‫‪ .2‬داعي‪،‬عندالظاهر (‪ .)1393‬قرآن وتکنالوژی معاصر‪ .‬کابل‪ :‬سید حسیب اهلل‪.‬‬
‫‪ .3‬زنداني‪،‬عند المجید (‪ .)1381‬براهیني بریکتا پرستي‪ .‬مترجم کمال روحاني‪.‬تهران‪ :‬نشراحسان‪.‬‬

‫‪127‬‬
 ‫‪ .4‬سیاف‪،‬عندرب الرسول‪ .)1387( .‬درس های حلقه مرکزی [ضنط شده توسط خلیل‬
‫احمد]کابل‪,‬افغانستان‪.‬‬
‫‪ .5‬ظهیر‪ ،‬جنید اهلل وداعي ‪،‬عند الظاهر‪ .)1395( .‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬مراجعه داکتر عند اهلل حقیار)‬
‫کابل‪ :‬بي نا‪.‬‬
‫‪ .6‬یحي‪ ،‬هارون‪ .)1387( .‬اعجار قرآن درپرتو ساینس وتکنالوژی (نسخه اول)‪( .‬مترجم محمدفرید‪،‬‬
‫آسمند‪.).‬‬

‫‪128‬‬
 ‫درس پانزدهم‬

‫نظريات دانشمندان غرب در مورد قرآن كريم‬

‫اهداف درس‬

‫‪ .1‬آشنایي محصالن عزیز با نظریات دانشمندان نا مسلمان در مورد قرآن کریم‪.‬‬

‫‪ .2‬باورمند شدن بیشتر محصالن‪ ،‬به قرآن کریم‪.‬‬

‫قرآن کریم کالم الهى است که هرانسان دانشمندى با مطالعه ی آن به حقانیتش پي مینرد‪ ،‬بعضي ازین‬
‫دانشمندان با وجود اینکه مسلمان نشده اند وهنوز توفیق هدایت نصیب شان نگردیده است‪ ،‬أما به‬
‫حقانیت قرآن اعتراف کرده اند‪ ،‬زیرا آنان عینک تعصب را از چشمان شان انداخته اند‪ ،‬درین بحث‬

‫بسیار خوبست که نظریات بعضي ازین دانشمندان را مورد بررسي قراردهیم‪.‬‬

‫* گوته مي گويد ‪ :‬اگر چه ما همواره از قران کریم روی برمي گردانیم ودر همان مرحلهء اول‬
‫از آن اظهار تنفر مي نماییم‪ ،‬اما آن خیلي زود ما را به سوی خود جذب کرده وشگفت زده مي نماید‬

‫ودر نهایت ما را وادار مي کند که در مقابل ان سر تعظیم و احترام فرود آوریم ‪ .‬سنک واسلوب‬
‫قرآن کریم وهماهنگي و توافق آن با محتوا وهدفش محکم و استوار‪ ،‬بسیار عالي وبا شکوه‪ ،‬با هینت‬

‫وسرسام آور و دارای رفعتي حقیقي وابدی است ‪ ...‬از این رو این کتاب در تمام زمانها‪ ،‬تأثیری‬

‫نیرومند از خود به جای مي گذارد‪.‬‬

‫* ولتر ميگويد ‪ :‬اگر تمام قرآن کریم را از اول تا آخر ان بخوانید‪ ،‬یک کلمهء کودکانه در آن‬
‫نخواهید یافت‪ ،‬قرآن کریم در حقیقت مجموعه ای است از پندهای اخالقي‪ ،‬دستورهای دیني‪ ،‬راز‬
‫ونیاز به درگاه اهلل ‪ ،‬تحذیر وتشویق جهانیان وشرح سر گذشت فرستاده گان خدا جلت عظمته (ظهیر‪,‬‬
‫‪ ,1395‬ص‪.)27 .‬‬

‫‪129‬‬
‫* توماس كاراليل ميگويد ‪ :‬قران کریم اساس تشریع برای هر زمان ومکان وسر چشمهء احکام‬
‫قضایي و قانون متنع در امور زنده گي بوده‪ ،‬و راه زنده گي سعادتمندانه ای را برای پیروان خود‬
‫روشن مي سازد‪ ،‬یکي از مزایای قرآن کریم که دقت آن باعث دهشت واعجاب من شده است‪ ،‬این‬

‫است که در جمله هایي کوچک به بعضي از حقایق بزرگ اشاره نموده است‪.‬‬

‫* دكتر گرنيهء فرانسوي ميگويد ‪ :‬من تمام آیه های قرآن کریم را که در زمینهء علوم طنیعي‬
‫وبهداشت وطب بودند‪ ،‬مطالعه نمودم وآنها را با دقیق ترین قوانین علوم طنیعي وپیچیده ترین اصول‬
‫ثابت شدهء علوم عقلي منطنق دیدم و یقین پیدا کردم که هزار سال قنل جز از خدا هیچ کسي در‬
‫روی زمین از آن قوانین واصول اگاه ننوده است‪ ،‬پس به حقانیت و خدایي بودن چنین کتابي ایمان‬

‫بایدآورد (جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)113 .‬‬

‫* ليون تولستوي ( فيلسوف ونويسنده مشهور روسي ) ‪ :‬هر کس بخواهد سادگي وبي پیرایه‬
‫بودن اسالم را درك کند‪ ،‬باید قرآن کریم را بخواند‪ ،‬در آنجا قوانین وتعلیماتي بر مننای حقایق روشن‬

‫وآشکار صادر‪ ،‬و احکام آسان وسادهء برای عموم بیان شده است‪.‬‬

‫* ماكسيم رودنسون‪ ،‬نويسندهء ماركسيست ميگويد ‪ :‬قرآن کریم کتاب مقدسي است که‬
‫عقالنیت جایگاه بسیار بزرگي را در آن اشغال نموده است‪ ،‬در این کتاب اهلل ‪ ‬برای مردم همواره‬
‫دلیل وبرهان ارائه مي نماید‪ ،‬و در مناسنتهای متعدد برای انسان تکرار مي کند که پیامنران همراه دلیل‬
‫وبرهان منعوث شده اند‪ ،‬به نظر میرسد عقل گرایي قرآن همچون سنگ سخت‪ ،‬مستحکم‪ ،‬اصلي و‬

‫بنیادی است‪.‬‬

‫* ويل دورانت ميگويد ‪ :‬در قرآن کریم قانون واخالق یکي است‪ ،‬رفتار دیني در قران کریم‬

‫شامل رفتار دنیوی نیز هست‪ ،‬وهمهء امور ان از جانب اهلل ‪ ‬وحي شده است‪.‬‬

‫‪130‬‬
‫* ارنست رينان ميگويد ‪ :‬اگر کسي خواسته باشد به کتابي که از آسمان نازل شده است ایمان‬

‫بیاورد‪ ،‬آن کتاب فقط قرآن کریم است‪ ،‬زیرا کتب دیگر آسماني امتیازات قرآن کریم را ندارند‪.‬‬

‫* ادوارد گيسبون ميگويد ‪ :‬قرآن کریم دستور عمومي وقانون اساسي مسلمین است؛ دستوری‬

‫است شامل مجموعه ی قوانین دیني‪ ،‬اجتماعي مدني‪ ،‬تجاری‪ ،‬نظامي‪ ،‬قضایي‪ ،‬جنایي وجزایي‪.‬‬

‫* هربرت جرج ولز ميگويد ‪ :‬قرآن کریم بهترین راهنمای یک عقیده ی قلني یعني توحید واخالق‬
‫فاضله است‪ ،‬شاید نیروی معنوی این کتاب منحصر به ساده گي اوامر ونواهي آن باشد‪ ،‬چنانکه یک‬

‫کلمهء آن چندین حقیقت را در بر میگرد ‪.‬‬

‫قرآن کریم کتاب علمي‪ ،‬دیني‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬تربیتي‪ ،‬اخالقي وتاریخي است‪ ،‬مقررات و احکام آن با‬

‫اصول قوانین ومقررات دنیای امروزی هماهنگ وبرای همیشه قابل پیروی وعمل است‪( .‬جهید‪,1393 ,‬‬
‫ص‪)115 .‬‬

‫* رود يويل كشيش فرانسوي ميگويد ‪ :‬قرآن کریم روحي قوی است که یک ملت فقیر ونادان‬
‫را منقلب نمود وتمدن نیرومندی را که رونق کامل داشت‪ ،‬به وجود آورد‪ ،‬تمدني که بالهای خود را‬
‫از سمت غرب تا اسپانیا و از سمت شرق تا حدود هند وچین گسترش داد ودر اندك زماني امپراتوری‬

‫بزرگي را تأسیس نمود ‪.‬‬

‫قرآن کریم مقام واالیي دارد‪ ،‬اروپا نناید فراموش کند که مدیون این کتاب است؛ کتابي که آفتاب‬

‫علم را در میان تاریکي هاى قرون وسطي در اروپا جلوه گر ساخت ‪.‬‬

‫* پروفيسور هانري كربن ( فيلسوف معاصر فرانسوي ) مى گويد ‪ :‬اگر اندیشه های محمد‬
‫خرافي مى بود‪ ،‬ویا اگر محمد پیامنر خدا نمى بود‪ ،‬هیچگاه جرات نمي کرد حرفي از علم به میان‬

‫آورد و بشر را به سوى علم دعوت کند‪.‬‬

‫‪131‬‬
‫* آلبرت انيشتين متفكر و فيزيكدان بزرگ جهان ميگويد ‪ :‬قرآن کریم کتاب جنر یا هندسه‬
‫یا حساب نیست‪ ،‬بلکه مجموعه ی از قوانیني است که بشر را به راه راست هدایت میکند‪ ،‬راهي که‬

‫بزرگترین فالسفه از تعریف آن عاجزند (ظهیر‪ ,1395 ,‬ص‪.)130 .‬‬

‫* دكتر گوستاولوبون ( مؤرخ بزرگ ومشهور فرانسوي ) ‪ :‬قرآن کریم که کتاب آسماني‬
‫مسلمین است تنها به تعالیم و دستورات مذهني منحصر نمیشود‪ ،‬بلکه مشتمل است بر دستورات سیاسي‬
‫اجتماعي‪ ،‬نیکي‪ ،‬مهمان نوازی‪ ،‬اعتدال در خواهشات نفساني‪ ،‬وفای به عهد‪ ،‬اکرام به والدین‪ ،‬کمک‬

‫به بیوه ویتیم و سرپرستي انان‪ ،‬نیکي کردن در مقابل بدی و ‪...‬که در موارد متعددی به آنها تاکید‬
‫شده‪ ،‬ودر آن تمام این صفات وخصلت های پسندیده تعلیم داده شده است تعلیمات اخالقي قرآن‬
‫باالتر از تعلیمات اخالقي انجیل است (جهید‪ ,1393 ,‬ص‪.)113 .‬‬

‫* موريس بوكاي ميگويد‪ :‬بررسي کامل عیني وبي طرفانهءی قرآن کریم در پرتو دانش مدرن‪ ،‬ما‬
‫را به درك توافق بین این دو ( قرآن وعلم) رهنمون مي سازد‪ ،‬ونیز این حقیقت را روشن مي سازد‬
‫که در زمان محمد‪ ،‬نه او و نه هیچ انسان دیگری نمي توانسته است؛ چنین مطالب شگفت انگیزی را‬

‫که با علم امروز مطابقت میکند‪ ،‬به رشته ی تحریر در آورد‪( .‬داعي‪ ,1393 ,‬ص‪)70 .‬‬

‫* تاريخدان بريطانيوي" كارليل " در مورد قرآن ميگويد ‪ :‬هرگاه نظری به این کتاب مقدس‬
‫بیندازیم‪ ،‬حقیقت های بزرگي را مشاهده میکنیم‪ ،‬همچنان خاصیت اسرار وجود را مینینیم که به شکل‬
‫پخته در مضامین آن موجود است‪ ،‬که این همه به وضاحت تمام عظمت قرآن کریم را نشان میدهد‪،‬‬
‫و این ویژگي فقط مخصوص قرآن کریم است که در هیچ کتاب علمي‪ ،‬سیاسي واقتصادی دیگری‬
‫دیده نمى شود‪ ،‬بلي خواندن بعضي از کتابها تاثیر عمیقي در ذهن انسان میگذارد ولیکن این تأثیر‬

‫نمیتواند با تأثیر قران کریم مقایسه شود ‪.‬‬

‫‪132‬‬
‫* فيلسوف فرانسوي گول البوم در كتابش بنام ( تفصيل آيات ) مينويسد ‪ :‬علم در جهان‬
‫توسط مسلمانان نشر گردیده‪ ،‬ومسلمانان علوم را از قران کریم گرفته اند‪ ،‬وقران کریم بحری از علوم‬

‫است‪ ،‬مسلمانان از بحر قرآن کریم جوی هایي را کشیدند که آب آن به تمام جهان جاری گردید‪.‬‬

‫* خاورشناس بريطانيوي دينورت ميگويد ‪ :‬واجب است تا اعتراف نماییم که علوم طنیعي‪،‬‬
‫فلکي‪ ،‬فلسفه و ریاضیاتي که در اروپا انتشار نموده است‪ ،‬بصورت عام از برکت تعالیم قرآن میناشد‪،‬‬

‫وما درین راستا مدیون مسلمانان هستیم‪ ،‬بلکه اروپا ازین ناحیه مدیون کشورهای اسالمي میناشد‪.‬‬

‫* دكتوره لورا واكسيا واگليري استاد پوهنتون ناپولي در كتابش به نام ( پيشرفت سريع‬
‫اسالم ) مينويسد ‪ :‬کتاب اسالم که کتاب آسماني ومعجزه میناشد‪ ،‬کتابي است که ممکن نیست‬
‫کسي مثل انرا تقلید نماید‪ ،‬اسلوب ان در ادب نظیری ندارد‪ ،‬تأثیری که این کتاب در روح انسان‬

‫مینماید ناشي از امتیازات ومقام عالي آن میناشد ‪ ...‬چگونه ممکن است که این کتاب معجزه ساختهء‬
‫محمد باشد‪ ،‬در حالیکه او شخص ناخواني بود؟ ما درین کتاب خزانه هایي از علوم را مینینیم که از‬
‫امکانات بسیار اشخاص ذکي و بزرگترین فیلسوفان و قویترین شخصیت های سیاسي وقانوني برتر است‪،‬‬
‫بناء ممکن نیست که قران کریم ساختهء یک انسان دانش آموز و یا حتى یک دانشمند باشد (واکسیا‪,‬‬
‫بي تا‪ ,‬ص‪.)51 .‬‬

‫سواالت درس پانزدهم‬

‫‪ .1‬نظر ولتر در مورد قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .2‬نظر توماس کار لیل درمورد قرآن کریم را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .3‬دیدگاه دکتر کرنیه را در مورد قرآن بنویسید؟‬

‫‪ .4‬نظر لیون تولستوی را پیرامون قرآن بنگارید؟‬

‫‪ .5‬نظر ماکسیم رود نسیون را در مورد قرآن تحریر بدارید؟‬

‫‪133‬‬
 ‫‪ .6‬نظر ویلدورانت در مورد قرآن را بنویسید؟‬

‫‪ .7‬نظر رینان درمورد قرآن را بنگارید؟‬

‫‪ .8‬نظر ادوارد کیسنون را درمورد قرآن تحریر بدارید؟‬

‫‪ .9‬نظر جرج ولز را در مورد قرآن بنگارید؟‬

‫‪ .10‬نظر رود یول را درمورد قرآن تحریر بدارید؟‬

‫‪ .11‬نظر هانری کربن را درمورد قرآن تحریر بدارید؟‬

‫‪ .12‬نظر النرت انشتین در مورد قرآن را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .13‬نظر گوستاولوبون در مورد قرآن را تحریر بدارید؟‬

‫‪ .14‬نظر موریس بوکای را در مورد قرآن تحریر بدارید؟‬

‫مراجع درس پانزدهم‬

‫‪ .1‬جهید‪،‬عند الواحد‪ .)1393(.‬قرآن وعلوم معاصر (نسخه اول)‪ .‬کابل‪ :‬تنویر افکار‪.‬‬

‫‪ .2‬داعي‪،‬عند الظاهر‪ .)1393( .‬قرآن وتکنالوژی معاصر‪ .‬کابل‪ :‬سید حسیب اهلل‪.‬‬

‫‪ .3‬ظهیر‪،‬جنید اهلل ‪ .‬داعي ‪،‬عند الظاهر (‪ .)1395‬قرآن وعلوم معاصر‪( .‬مراجعه داکتر عند اهلل‪،‬حقیار)‬
‫کابل‪ :‬بي نا‪.‬‬

‫‪ .4‬واکسیا‪،‬لورا‪( .‬بي تا)‪ .‬پیشرفت سریع اسالم‪ .‬بي نا‪.‬‬

‫‪134‬‬