Značaj muzike u ranom razvoju djece

Jedna od omiljenih aktivnosti mališana predškolskog uzrasta je slušanje i pjevanje veselih

dječjih pjesmica uz muziku. Istraživanja pokazuju da roditelji koji podstiču izloženost
svoje djece raznovrsnim melodijama pružaju mališanima ne samo priliku da se zabave i
uživaju već im takođe pomažu da razviju osnovne muzičke sposobnosti.
Muzika predstavlja važan dio naše kulture i prisutna je u mnogim aspektima
svakodnevnog života kako odraslih tako i najmlađih. Porodični odmor ne ostaje u
sjećanju bez pjesama koje smo slušali, a proslava rođendana ne prolazi bez rođendanske
pjesmice. Osim što muzika čini svečane prilike još svečanijim, ona uljepšava i sasvim
obične dane. Roditelji instinktivno koriste muziku kako bi smirili i utješili mališana,
izrazili pozitivne emocije, učinili vrijeme kupanja ili slaganje slagalica zabavnijim ili
pomogli djetetu da utone u svijet snova uz nježne uspavanke. Muzika je takođe način
izražavanja djece svih uzrasta. Mala djeca se njišu, poskakuju ili pljeskaju u ritmu
muzike koju slušaju. Mnogi mališani vrtićkog uzrasta pjevuše neke samo njima poznate
melodije dok se igraju. Učenici u osnovnoj školi na časovima muzičkog pjevaju u horu i
uče da sviraju bar jedan muzički instrument. Tinejdžeri uživaju u muzici svojih omiljenih
bendova i sklapaju nova prijateljstva sa vršnjacima sa kojima dijele isti muzički ukus i
interesovanja.

Šta djeca uče kroz muziku

Istraživanja tima stručnjaka iz devedesetih godina prošlog vijeka pokazala su da

izloženost muzici od ranog djetinjstva sve do odraslog doba podsticajno djeluje na
jezički, društveni i emocionalni razvoj mališana dok im istovremeno pomaže da usvoje
veći fond reči. Psiholog sa Harvarda Hauard Gardner sada davne 1983. godine tvrdio je
da je muzička inteligencija podjednako važna kao logičko-matematička i emocionalna
inteligencija, prije svega zbog toga što muzika jača vezu između uma i tijela i
omogućava njihovo harmonično funkcionisanje. Dok igraju i kreću se u ritmu muzike
djeca, razvijaju svoju motoriku i samoizražavanje, a pjevanjem uz melodiju vježbaju
svoje vokalne sposobnosti. Osim toga, izloženost muzici pomaže mališanima da nauče,
zapamte i prepoznaju različite tonove, zvuke i značenje reči.

Muzika i rani razvoj dece

Mnoge studije sprovedene posle Drugog svjetskog rata proučavale su značaj muzike u
ranom razvoju dece. Dve opšteprihvaćene teze su da djeca ne izražavaju muziku na isti
način kao odrasli, kao i da je za njihov muzički razvoj presudan period od rođenja do
šeste godine života. Zahvaljujući urođenoj muzikalnosti, čak i veoma mala djeca reaguju
na muzičke tonove i nesvjesno prave razliku u frekvenciji zvuka, tempu i melodiji. Po
riječima istraživača, rano djetinjstvo je ključno zato što u tom periodu djeca uče kako da
dešifruju muzičke tonove i izgrade mentalni organizacioni sistem kako bi zapamtili
muziku koju slušaju. Slično kao što razvijaju govor mališani razvijaju svoje muzičke
sposobnosti kroz imitiranje i pamćenje ritmova i tonova pjesmica dok pljeskaju ili
pjevaju u taktu muzike. Bez takvih sposobnosti ne bi bio moguć njihov muzički razvoj.
Ipak, mnogi pozitivni i negativni faktori utiču na razvoj muzičkih sposobnosti djece. U
tom pogledu, značajna je odgovarajuća stimulacija i izloženost muzici i muzičkoj igri,
kako bi mališani mogli da ostvare svoj puni muzički potencijal. Sa druge strane, najčešći
negativni uticaj na njihov muzički razvoj javlja se u slučajevima kada roditelji nisu
muzički orijentisani i ne izlažu aktivno svoju djecu muzici.

Uloga roditelja u muzičkom obrazovanju najmlađih

Važna uloga roditelja u muzičkom obrazovanju najmlađih ogleda se u širenju muzičkih

vidika djeteta. Dugi niz godina istraživači su ukazivali na činjenicu da djeca čije su
porodice u većoj mjeri muzički orijentisane imaju mnogo razvijenije muzičke
sposobnosti nego mališani koji borave u siromašnijem muzičkom okruženju. Studija Keli
i Saton-Smit to dočarava kroz jasne primjere: dvoje istraživača razvili su studiju slučaja
koja je pratila rano djetinjstvo tri djevojčice čije su porodice imale različitu muzičku
pozadinu. Dok su roditelji prve devojčice bili profesionalni muzičari, roditelji druge
praktikovali su slušanje muzike sa aspekta muzičkih amatera. Roditelji treće devojčice
bili su najmanje muzički orijentisani zbog nepostojanja vlastitih muzičkih navika i
iskustava. Rezultati istraživanja pokazuju da postoji značajna razlika između prve dvije
porodice koje izlažu svoje ćerke različitim nivoima muzike i porodice koja djetetu nije
omogućila priliku da uživa u muzici i stekne muzičko obrazovanje. Zaključak je da
bogato muzičko okruženje kod kuće podstiče izloženost mališana muzici i unapređuje
njegove muzičke sposobnosti. Ostala istraživanja takođe ukazuju na to da zajedničko
uživanje u muzici dodatno zbližava roditelje i djecu. Na taj način muzika ne doprinosi
samo cjelokupnom razvoju djeteta već porodicama pruža priliku da provedu kvalitetno
vrijeme sa svojim najmlađih članovima.

Završne note

Ideja da se muzika približi djeci nema nikakve posljedice. Iako redovno slušanje
Mocartovih kompozicija ne mora nužno da rezultira izuzetnim unapređenjem mentalnih
sposobnosti, muzika djecu pokreće, uveseljava i opušta. Od uživanja u slušanju
umirujućih melodija i veoma ritmičnih pjesama, do učenja stranog jezika i razvoja
socijalnih vještina, bez obzira na okruženje – mirna atmosfera kod kuće sa mamom i
tatom, koncert na otvoren prepun ljudi ili bučna učionica – muzika može da uljepša,
obogati i oplemeni život djece i ljudi koji brinu o njima.