ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

4ος - 12ος αιώνας

(Τόμος Β΄ Κεφάλαιο 9ο )

Μάϊος 2019
 Η Εκπαίδευση στο Βυζάντιο
4οςέως 6ος
αιώνας
Συνέχιση της ύστερης αρχαιότητας

• Πρώτη Βαθμίδα_ διάρκεια 3 έτη_ Στοιχειώδεις γνώσεις_ Γραμματιστής _ ανάγνωση γραφή,

αριθμητική, ωδική, Παλαιά και Καινή Διαθήκη, μυθολογία (αγόρια 6ο ή 7ο έτος), όλες οι
κοινωνικές ομάδες
• Δεύτερη Βαθμίδα_ διάρκεια 3 έτη _ Γραμματικός _ «Εγκύκλιος Παιδεία», διδάσκεται κυρίως η
γραμματική, αλλά και η μελέτη ανθολόγιων κλασικών κειμένων στην αττική γλώσσα, η ρητορική
τέχνη και αριθμητική , γεωμετρία, αστρονομία, μουσική θεωρία (τετρακτύς)
• Τρίτη Βαθμίδα_ διάρκεια 3 έως 5 χρόνια _ Ρήτορας ή Σοφιστής_ Ρητορική τέχνη, απαραίτητη για
την υπεράσπιση και διάδοση της αληθινής πίστης, Φιλοσοφία, Θετικές Επιστήμες, οι ισχυρότερες
κοινωνικές ομάδες.
• Πανδιδακτήριο (Θεοδόσιος Β’) _ Γραμματική, Ρητορική, Φιλοσοφία, Δίκαιο (εκπαίδευση δημοσίων
υπαλλήλων, υπαλλήλων της Εκκλησίας ).
• Τα Ειλητάρια αντικαθίστανται από τους Κώδικες
 Η Εκπαίδευση στο Βυζάντιο
6οςέως 8ος
αιώνας
Επιβολή της χριστιανικής θρησκείας

• Κλείσιμο της Ακαδημίας των Αθηνών από Ιουστινιανό (529), Διωγμοί των ειδωλολατρών
καθηγητών στα μεγάλα κέντρα της αυτοκρατορίας και κάψιμο μεγάλο αριθμού βιβλίων.
• Συρρίκνωση της αρχαιοελληνικής παιδείας, εφαρμογή στοιχειώδους εκπαίδευσης με
θρησκευτική κατεύθυνση και αναγνωστικό το «Ψαλτήρι»
• Κωνσταντινούπολη_ Τα απομεινάρια της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

• Μετά τον Ηράκλειο (641) οι ανώτερες σπουδές και το Πανδιδακτήριο έσβησαν

• Μεγαλογράμματη γραφή
 Η Εκπαίδευση στο Βυζάντιο

9ος έως 10ος αιώνας

Επαναφορά της αρχαιοελληνικής παιδείας

• Υιοθέτηση της μικρογράμματης γραφής για αντιγραφή και διάδοση έργων

• Αναβίωση σπουδών στην Κωνσταντινούπολη για κρατικά και εκκλησιαστικά αξιώματα

• Ίδρυση Πανεπιστημίου της Μαγναύρας (Δ/ντής Λέοντας ο Μαθηματικός), Φιλοσοφία,

Ρητορική, Γραμματική, Μουσική, Μαθηματικών (αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία)

• Καχυποψία και επιφυλάξεις της εκκλησίας χωρίς αντιδράσεις

• Ίδρυση Αυτοκρατορικής Σχολής από Κωνσταντίνο Ζ΄τον Πορφυρογέννητο με πρόγραμμα

ίδιο με της Μαγναύρας. Εκπαίδευση για δικαστικό σώμα και Εκκλησία.
 Η Εκπαίδευση στο Βυζάντιο
11οςέως 12ος
αιώνας
Άνθηση παιδείας

• Ίδρυση Κρατικού Πανεπιστημίου με δύο σχολές: Δικαίου και Φιλοσοφίας με Διευθυντές τους
Ιωάννη Ξιφιλίνο και Μιχαήλ Ψελλό αντίστοιχα και μαθήματα: αρχαία ελληνικά κείμενα,
γραμματική, ρητορική, φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, δίκαιο

• Αντίδραση Εκκλησίας και Κράτους (Κομνηνοί) με αφορισμούς και καθολικό έλεγχο της
παιδείας από το Πατριαρχείο, εξαιτίας του φόβου για αποπροσανατολισμό και
απομάκρυνση των μαθητών από το χριστιανικό δόγμα (αντίληψη για τη μετεμψύχωση των
ψυχών, αμφισβήτηση των θαυμάτων του Χριστού)
• Κωνσταντινούπολη (12ος αι.) Δευτεροβάθμια σχολεία με μαθήματα υπό τον έλεγχο της
εκκλησίας και του Πατριαρχείου. Πατριαρχική σχολή μέχρι το 1204 με Ψαλτήριο, Πράξεις και
Επιστολές των Αποστόλων, Ευαγγέλιο, Ρητορική με στόχο την αναρρίχηση των μαθητών σε
υψηλά αξιώματα στον κλήρο.