Lančani prenosni parovi

Dr Snežana Ćirić Kostić, docent

MAŠINSKI ELEMENTI 2
1
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2

 Svojstva
 Omogućavaju prenošenje
obrtnog momenta između vratila
na relativno velikim
međusobnim rastojanjima
 Visoka nosivost
 Manje brzine rotacije
Obično se ugrađuju na
poslednjem stepenu prenosa gde
su zadovoljeni uslovi prenosa
većih obrtnih momenata pri
manjim obrtnim brzinama
 Siguran prenosni odnos
 Izloženi su habanju pa postoji
potreba za permanentnim
podmazivanjem (mast-male
brzine lanca, ulje-veće brzine)
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2

 Podela Lančani parovi

 Prenos obrtnog Sa valjčanim Sa zupčastim

momenta lancima lancima
ostvaruje se
pomoću lanaca sa
valjcima ili sa  jednoredni
zupcima.  dvoredni
 troredni
 Dr Snežana Ćirić Kostić
Oblik zubaca lančanika
MAŠINSKI ELEMENTI 2

 Lančani parovi sa valjčanim lancima

 Sprežu se zupci lančanika sa valjcima
koji su ugrađeni u zglobovima članaka
lanca.Zupci ulaze između bočnih pločica
(lamela) lanca što zahvat čini sigurnim, a
lanac stabilnim u radu.
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Lančani parovi sa valjčanim lancima
 Više su zastupljeni u primeni od zupčastih lančanih parova.
 Primenjuju se za visoka opterećenja i za male brzine
 Sastoje se od niza članaka koje čine naizmenično postavljene spoljne
i unutrašnje pločice, međusobno spojene osovinicama.
 Oko osovinice se slobodno okreće čaura sa kojom su čvrsto spojene
unutrašnje lamele.
 Zglobna veza između članaka lanca se ostvaruje na dodiru čaure i
osovinice.
 Preko čaure se nalazi slobodno okretljiv valjak.
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Lančani parovi sa valjčanim lancima

6
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Dvoredni i troredni lanci i lančanci

Pri sprezanju sa zupcima zupčanika valjak se kotrlja po bokovima zubaca

lančanika i kliza po spoljnoj površini čaure.
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
Dr Snežana Ćirić Kostić
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Lančani parovi sa zupčastim lancima
 Zupčasti lanac se spreže sa zupčanikom pomoću zubaca koji su po
unutrašnjoj konturi lanca.
 Članke lanca čini slog pločica međusobno spojenih osovinicama u
zglobovima.
 Zupci zupčastog lanca mogu biti preciznije izrađeni u poređenju sa
valjčanim lancem pa se i sprezanje ostvaruje sa većom preciznošću.
 Bočna stabilnost se obezbeđuje zahvatom žleba na sredini širine
lančanika i srednje pločice lanca koja nije nazubljena.
 Za veće brzine lanca pri manjem opterećenju.
 U istom su nivou primene sa zupčastim kaišnim parovima.
Dr Snežana Ćirić Kostić
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Geometrijske mere
lančanika
Prečnik lančanika

p p
dw  
τ 1800
sin sin
2 z
z -broj zubaca lančanika

Ugao između dva susedna

valjka, odnosno zupca
lančanika

3600

z
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Geometrijske mere lanca
Dužina lanca

π
L  2a cos γ  rw1 β1  rw2 β 2 
1800
1,2-obvojni uglovi

Ako je dužina L=Zp, iz analogije sa

dužinom kaiša dobija se potreban
Broj članaka lanca
z1  z 2 z 2  z1 γ 2a cos γ
Z  
2 180 p
Osno rastojanje
 z1  z2  z2  z1    d w2 z 2
a
p
 Z   
u 
2cos   2   d w1 z1
Dr Snežana Ćirić Kostić
Dr Snežana Ćirić Kostić
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Opterećenje lanca
Ukupna sila Obimna sila Centrifugalna sila

F  K v K A Ft  Fc  Ft 
2T Fc  qv 2
dw q - masa jedinice dužine
KA-faktor spoljnih dinamičkih sila-
lanca
Tabl.8.7
v - brzina lanca
Kv-faktor unutrašnjih dinamičkih Centrifugalna sila Fc nastaje usled dejstva
sila- uzima u obzir promenu brzine centrifugalnog ubrzanja na članke lanca pri
članaka lanaca i sudare pri ulaženju obilasku oko lančanika.
u spregu-Tabl.10.2

MAŠINSKI ELEMENTI 2
Ukupna sila u vučnoj grani
F  K v K A Ft  Fc 
h – ugao nagiba povratnog ogranka
u odnosu na horizontalnu ravan
f- veličina opuštanja lanca u odnosu
na zategnuto stanje
Dr Snežana Ćirić Kostić
Sila zatezanja usled sopstvene
težine u povratnom ogranku
FG   q  g  a cos h  8 f
2
q - masa jedinice dužine lanca
g- ubrzanje zemljine teže
a- osno rastojanje
Sila zatezanja FG usled
sopstvene težine lanca
posledica je gravitacije
koja deluje na
pravolinijske delove lanca
usled čega nastaje sila
zatezanja (u pravcu
lanca). Ona je značajna
Povratni kod masivnih lanaca sa
ogranak je po velikim osnim
pravilu labav. rastojanjima vratila
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
Sila usled sopstvene težine u
povratnom ogranku
Ukupna sila u vučnoj grani

F  K v K A Ft  Fc  FG   q  g  a cos h  8 f
2

 Sila u svakom od članaka lanca se menja od FG do F.

 Učestanost promene sile odgovara učestanosti obilaženja lanca
v Z-broj članaka lanca
f  v-brzina lanca
Zp p-korak lanca

FG
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
 Naponi u lancu,
stepen sigurnosti
Zbog složene raspodele
napona, proračun sigurnosti u
odnosu na lom lamele se
realizuje na osnovu
sile kidanja FM.

FD  D FM
SD    1,5...2,5
F Kv  K A Ft  Fc 
Dinamički faktor sigurnosti

D – dinamički faktor.
D=FD/FM=0,15...0,2 za valjčane lance

D=0,04...0,05 za zupčaste lance

 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2

• Radni vek lanca je ograničen dostizanjem graničnog habanja.

• Kada povećanje zazora dostigne 3%, sprezanje lanca je onemogućeno.

Površinski pritisak

K A Ft  Fc
p  pN K a K x Ku K L K h
A
Ka-faktor osnog rastojanja, p - površinski pritisak koji u toku
N

Kx-faktor broja lančanika, 15 000 časova rada dovede do

Ku-faktor prenosnog odnosa, graničnog habanja
KL -faktor načina podmazivanja, -određuje se eksperimentom
Kh-faktor radnog veka,
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2

Nosivost lanca se izražava snagom koju lanac može da prenosi određeno

vreme u određenim uslovima rada, sa sigurnošću da neće nastupiti razaranje.

P0 K C K a K x K u K L K h Ka-faktor osnog rastojanja,

PC  Kx-faktor broja lančanika,
K AK z Ku-faktor prenosnog odnosa,
KL -faktor načina podmazivanja,
Tabl.10.2 Kh-faktor radnog veka
KC -faktor vrste lanca i
K h  3 15000 Lh Kz - faktor broja zubaca malog
lančanika.

K A Ft  Fc Eksperimentalna nosivost P0 daje se

Kh  Tabl.10.1
u funkciji koraka lanca p i broja
p N AK a K x K u K L obrtaja odnosno ugaone brzine
malog lančanika (n1 ili w1).
 Dr Snežana Ćirić Kostić
MAŠINSKI ELEMENTI 2
Dr Snežana Ćirić Kostić