Professional Documents
Culture Documents
Semantics
Semantics
Meaning
• ความหมายเป็ นองค ์ประกอบหนึ่ งในภาษา
่ กษาความหมายเรียกว่า อรรถศาสตร ์ (Semantics)
• วิชาทีศึ
• ความหมายในภาษา ได ้แก่ ความหมายในระดับคา ประโยค และ
ข ้อความ
• นักภาษาศาสตร ์ยังสนใจศึกษาความหมายในการใช ้ภาษาใน
สถานการณ์ตา่ ง ๆ วิชาทีศึ่ กษาความหมายในระดับนี ้ เรียกว่า
วัจนปฏิบตั ศ
ิ าสตร ์ (Pragmatics)
ความหมายในระดับเสียง
่
• อธิบายในเรืองของการเลี ยนเสียงธรรมชาติ
(onomatopoeia)
่ ้างขึนจากเสี
• คาเลียนเสียงธรรมชาติ หมายถึง คาทีสร ้ ่ ้
ยงทีได
ยินตามธรรมชาติ (ความหมายมีความสัมพันธ ์กับเสียง)
• คาเลียนเสียงธรรมชาติอาจแตกต่างกันไปในแต่ละภาษา
–ฮ่ง ฮ่ง bow-wow
–ก ้าบ ก ้าบ quack quack
๊
–ติกตอก tick-tock
ความหมายในระดับคา
• ความหมายตรง
• ความหมายโดยนัย
• ความหมายเปรียบ
ความหมายตรง
(Denotative meaning)
• เป็ นความหมายประจาของคา
• ่ บ่้ งสิงที
เป็ นความหมายทีชี ่ อ่ ้างถึง (referent)
• ่ ้าของภาษาโดยทัวไปรู
เป็ นความหมายทีเจ ่ ้และเข ้าใจ
• เป็ นความหมายหลักของคาก่อนทีจะมี ่ การเปลียนแปลง
่
ความหมาย หรือมีการขยายความหมายของคา
่ ่
คาอืน ๆ ทีใช้เรียก
ความหมายตรง
• ความหมายมโนทัศน์ (conceptual meaning)
• ความหมายหลัก/ความหมายแกน/ความหมายแก่น
(core meaning)
• ความหมายประจารูป/ความหมายตรงตามตัวอักษร
(literal meaning)
• ความหมายอ ้างอิง (referential meaning)
ปาก
• ส่วนหนึ่ งของร่างกายของคนและสัตว ์ อยู่บนใบหน้า
มีลก
ั ษณะเป็ นช่องสาหร ับกินอาหาร และใช ้สาหร ับ
เปล่งเสียง
หมา
้ กด ้วยนม มีเขียว
• สัตว ์เลียงลู ้ 2 คู่ ตีนหน้ามี 5 นิ ว้
ตีนหลังมี 4 นิ ว้ ซ่อนเล็บไม่ได ้
ความหมายโดยนัย
(connotative meaning)
่ มเติ
• เป็ นความหมายทีเพิ ่ มขึนมานอกเหนื
้ อจาก
ความหมายตรง
่ ๆ ทีใช
• เป็ นความหมายอืน ่ ้ในการสือสาร
่
• อาจเรียกว่า ความหมายแฝง
–ความหมายแฝงเชิงอารมณ์ (emotive meaning)
–ความหมายแฝงเชิงสังคม (social meaning)
ความหมายแฝงเชิง
อารมณ์
• ความหมายบอกอารมณ์ ความรู ้สึก ทัศนคติของผูใ้ ช ้
ภาษา
เด็ก
• “คุณสมชายยังเด็กเกินไปสาหร ับตาแหน่ งกรรมการ
ผูจ้ ด
ั การ”
–ความหมายตรง – คนทีมี่ อายุนอ้ ย
–ความหมายแฝงตามความเห็นของผูพ ้ ด ี่ นอ้ ย
ู – ผูท้ อายุ
ขาดประสบการณ์ในการทางาน ไม่มวี ฒ ุ ภ
ิ าวะเพียงพอ
ต่อตาแหน่ งบริหาร
ความหมายแฝงเชิง
สังคม
่ ดจากผูใ้ ช ้ภาษาทีมี
• ความหมายทีเกิ ่ ปัจจัยทางสังคมต่างกัน
่ อยู
เช่น เพศ อายุ อาชีพ ถินที ่ ่ สถานภาพทางสังคม ลาดับชัน้
ทางสังคม
่ ทสนมคุ ้นเคย
–“กิน” ใช ้กับคนทีสนิ
่ มากกว่า คนทีไม่
–“ทาน” ใช ้กับคนทีอายุ ่ สนิ ท สุภาพและเป็ น
ทางการกว่า “กิน”
–“หม่า” ใช ้กับเด็ก
–“ฉัน” ใช ้กับพระภิกษุสงฆ ์
ความหมายเปรียบ
(figurative/metaphorical
meaning)
่ ดจากการนาคาทีอ
• เป็ นความหมายทีเกิ ่ ้างถึงสิงหนึ
่ ่ง
่
ไปเปรียบเทียบกับอีกสิงหนึ ่ง
ี่
• ทาให ้เกิดความหมายใหม่ทแตกต่ างไปจาก
ความหมายตรง เช่น
้ นนามั
–รถคันนี กิ ้ นมาก (คน > ยานพาหนะ)
้
–คนพวกนี รวยแต่ เปลือก (ต ้นไม,้ ผลไม ้ > คน)
12 ความหมาย
ของคาว่า
้
“เหีย”
้ 1
เหีย
้
• ตามพจนานุ กรมหมายถึงสัตว ์เลือยคลานชนิ ดหนึ่ ง
่ า ตัวเงินตัวทอง
• เรียกอีกชือว่
• กระทรวงทร ัพยากรธรรมชาติและสิงแวดล ่ ้อมเคย
่ เป็ น ‘วรนัส’ หรือ ‘วรนุ ช’
เสนอให ้เปลียน
เหีย้ 2
• เป็ นคาด่า เช่น ไอ้เหีย้ อีเหีย้ หรือ คนอะไรเหีย้ จัง
่ นว่าเหียเป็
เพราะเชือกั ้ นสัตว ์อัปมงมล
• ใช ้ด่าทอแสดงความไม่พอใจอย่างมาก
่ งพฤติกรรมทีเลว
• มักสือถึ ่ ต่า
้ 3
เหีย
• เป็ นคาเรียก ใช ้แสดงความสนิ ทสนมระหว่างผู ้พูด
กับผู ้ฟัง เช่น ไอ้เหีย้ ไปไหนมาวะ
ุ ที่ 3 เมือกล่
• ใช ้เป็ นสรรพนามบุรษ ่ ่ เพือ
าวถึงผู ้อืน ่
แสดงความเป็ นกันเอง เช่น ไอ้เหีย้ วิทย์ไม่มา
เหรอ
ุ ที่ 3 เพือแสดงความไม่
• ใช ้เป็ นสรรพนามบุรษ ่
้ 4
เหีย
• เป็ นคานาม
• ทาหน้าทีเป็ ่ นกรรมหรือส่วนเติมเต็มในประโยคคาถาม
• ใช ้แสดงความสนิ ทสนมใกล ้ชิด เช่น
– ทาํ เหีย้ อะไรอยู่
– กินเหีย้ อะไรอยู่
– อ่านเหีย้ อะไรอยู่
้ 5
เหีย
• เป็ นคานาม
• ใช ้แสดงความหมายเชิงปฏิเสธ เช่น
–มึงเอาเหีย้ อะไรคิด (แปลว่า ไม่คดิ )
–จะเอาเหีย้ อะไรไปส่ง (แปลว่า ไม่มงี านส่ง)
้ 6
เหีย
• เป็ นคากริยา
่ ไม่
• หมายถึงกระทาสิงที ่ ดี แต่ไม่ได ้ระบุเฉพาะเจาะจงว่า
เป็ นการกระทาอะไร เช่น
–อย่ามาเหีย้ แถวนี ้
–ระวังเถอะ เดีย๋ วจะเหีย้ ให้ดู
้ 7
เหีย
• เป็ นคาขยาย
• แสดงความหมายเชิงปฏิเสธ
• ่
สือความรู ้สึกไม่พอใจ เช่น
–ถูกหวยหรือเปล่า-ถูกเหีย้ อะไรล่ะ
–ส่งงานหรือยัง-ส่งเหีย้ อะไรล่ะ
้ 8
เหีย
• เป็ นคาขยาย
• ใช ้เป็ นคาสแลง หมายถึง ไม่ดี แย่ เช่น เมือ
่ คืน(นักฟุตบอล)เล่น
เหีย้ มาก
• มักใช ้ในภาษาพูด
• บางครงผู้ั ้พูดอาจไม่รู ้สึกว่าเป็ นคาด่าจริงจัง หรือมีความหมาย
ในทางลบมากเท่ากับความหมายที่ 2
้ 9
เหีย
้ า เหีย้ ๆ
• ใช ้เป็ นคาซาว่
• ถ ้าใช ้ประกอบคานามหรือคากริยาจะมีความหมาย
ในทางลบ เช่น
–คนเหีย้ ๆ
–วิชาเหีย้ ๆ
้ 10
เหีย
• เหีย้ ๆ ถ ้าใช ้ประกอบกับคาขยายจะมีความหมายว่า
มาก เช่น
–น่ากลัวเหีย้ ๆ
–รถติดเหีย้ ๆ
้ 11
เหีย
• เหีย้ ๆ ทีเป็่ นคาขยาย ใช ้ในทางบวกก็ได ้ เช่น
–สวย เหีย้ ๆ
–อร่อยเหีย้ ๆ
–สนุกเหีย้ ๆ
้ 12
เหีย
• เป็ นคาอุทาน
• ใช ้ในความหมายทีแตกต่ ่ ้
างกันไป ขึนอยู ่กบั วิธก
ี าร
ออกเสียง เช่น
้ หมายถึง ตกใจ
–เหีย้ !!! (เสียงห ้วน สัน)
สร้อยข้อมือ
สร้อยคอ
สร้อยข้อเท้า
การเป็ นส่วนประกอบ
(MERONYmy)
การเป็ นส่วนประกอบ (MERONYMY)
• เป็ นความสัมพันธ ์ทางความหมายแบบ part-whole
relationship
่
• คาทีอยูในช ้ั งสุด เรียกว่า คารวม (holonym) มี
นสู
ความหมายครอบคลุมคาทีอยู ่ ่ในชนล่
้ั างทีถั
่ ดลงมา
่ ยกว่า คาส่วนประกอบ (meronym)
ซึงเรี
บ้าน
ปี ก หาง จงอยปาก ขน ขา
วิธก
ี ารวิเคราะห ์
ความหมายของคา
การวิเคราะห ์องค ์ประกอบทาง
ความหมาย (componential analysis)
• วิธวี เิ คราะห ์ความหมายของคาในวงความหมายหนึ่ ง
โดยแจกแจงส่วนประกอบของความหมาย
• วงความหมาย หมายถึง ขอบเขตทางความหมาย เช่น
คาเรียกสี คาเรียกญาติ คาเรียกผี คาเรียกวิธก
ี าร
ทาอาหาร
• ส่วนประกอบย่อย ๆ หรือความหมายย่อย ๆ ของคา
เรียกว่า อรรถลักษณ์ (semantic feature)
พ่ อ แม่
+ มนุษย์ + มนุษย์
+ มีลูก + มีลูก
+ ชาย - ชาย
เด็กชาย เด็กหญิง
+ มนุษย์ + มนุษย์
- โตแล้ ว - โตแล้ ว
+ ชาย - ชาย
พ่ อ แม่ เด็กชาย เด็กหญิง
+ มนุษย์ + มนุษย์ + มนุษย์ + มนุษย์
+ โตแล้ ว + โตแล้ ว - โตแล้ ว - โตแล้ ว
+ ชาย - ชาย + ชาย - ชาย
• man [+human] [+male] [+mature]
• woman [+human] [-male] [+mature]
• boy [+human] [+male] [-mature]
• girl [+human] [-male] [-mature]
• man [+human] [+male] [+mature]
• woman [+human] [-male] [+mature]
• boy [+human] [+male] [-mature]
• girl [+human] [-male] [-mature]
• cock [-human] [+male] [+mature]
• hen [-human] [-male] [+mature]
• chick [-human] [-mature]
อรรถลักษณ์
• อรรถลักษณ์ทเป็ี่ นส่วนประกอบของคาคาหนึ่ งพบได ้ใน
่ ๆ ด ้วย
คาอืน
• อรรถลักษณ์ทาให ้เห็นความสัมพันธ ์ทางความหมาย
ของคาต่าง ๆ
• อรรถลักษณ์ทาให ้เห็นว่าคาคานั้นมีมต
ิ ท
ิ างความหมาย
่
ทีแตกต่ ่
างจากคาอืนอย่ างไร โดยเฉพาะคาทีมี่
ความหมายใกล ้เคียงกันมาก
กิน รับประทาน
+ เอาอาหารเข้ าปาก + เอาอาหารเข้ าปาก
+ใช้ กบั คน + ใช้ กบั คน
+ ใช้ กบั สั ตว์ - ใช้ กบั สั ตว์
- ทางการ + ทางการ
เดิน ย่อง วิง่
่
+เคลือนที ่ ่
+เคลือนที ่ ่
+เคลือนที ่
+ใช้ขา +ใช้ขา +ใช้ขา
-เร็ว -เร็ว +เร็ว
-เงียบ +เงียบ -เงียบ
ประเภทของอรรถลักษณ์
• ทวิภาคลักษณ์ (binary feature)
• อรรถลักษณ์แบบบรรยาย (descriptive feature)
• อรรถลักษณ์บ่งความต่าง (distinctive feature)
• อรรถลัก ษณ์ที่ไม่ บ่ ง ความต่า ง (non-distinctive
feature)
ทวิภาคลักษณ์ (BINARY feature)
• อรรถลักษณ์ทตรงขี่ ้ามกัน (not x = y)
่
• ระบุโดยใช ้คาเรียกอย่างเดียวกัน แต่ใช ้เครืองหมาย
+ และ - เช่น
–[ชาย] ใช ว้ ่ า [+ชาย] ตรงข า้ มกับ [-ชาย] ซึ่ง
หมายถึง [หญิง]
อรรถลักษณ์แบบบรรยาย
(descriptive feature)
ี ่ มค
• อรรถลักษณ์ทไม่ ี ต
ู่ รงข ้าม
• อรรถลัก ษณ์ที่ไม่ ส ามารถใช ้เครืองหมาย
่ + และ -
ได ้
พ่ อ ปู่
+ ชาย + ชาย
รุ่ นอายุ +1 รุ่ นอายุ +2
อรรถลักษณ์บ่งความต่าง
(DISTINCTIVE feature)
• องค ์ประกอบทางความหมายที่เด่น ที่ท าให ค ้ าค านั้ น
แตกต่างจากคาอืน ่ ๆ ในวงความหมายเดียวกัน
• การวิเ คราะห อ์ งค ป์ ระกอบทางความหมายมัก แสดง
เ ฉ พ า ะ อ ร ร ถ ลั ก ษ ณ์ บ่ ง ค ว า ม ต่ า ง ( distinctive
feature) เนื่ องจากแสดงนัยสาคัญทางวัฒนธรรมได ้
• man [+human] [+male] [+mature]
• woman [+human] [-male] [+mature]
• boy [+human] [+male] [-mature]
• girl [+human] [-male] [-mature]
distinctive
non-distinctive
feature
feature
จงวิเคราะห ์องค ์ประกอบทางความหมาย
ของค าต่
อ ไปนี ้
• ทุบ – ตี – ฟาด
• ผัด – ทอด
• เส ้น – สาย
• ภูต – ผี – ปี ศาจ
• จาน – ถ ้วย - ชาม
การวิเคราะห ์องค ์ประกอบ
ทางความหมายของคา
เรียกญาติ
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาไทย
พ่อ แม่
+ ชาย - ชาย
รุน
่ อายุ+1 รุน
่ อายุ+1
เหล่ากู๋ เหล่าอี๊
เหล่าโจ๋ยแปะ
เหล่ากง เหล่าม่า เหล่าโจ๋ยเจ็ก เหล่าโจ๋ยโกว
เหล่าโจ๋ยแปะ เหล่าโจ๋ยโกว
คาเรียกญาติในภาษาจีนแต้จวิ๋
่
• มีองค ์ประกอบทีแตกต่
างกันด ้วยมิตแิ ห่งความ
แตกต่าง 5 ประการ ได ้แก่
–เพศ
–อายุ
–รุน
่ อายุ
–ฝ่ าย
–สายเลือด
คาเรียกญาติในภาษาจีนแต้จวิ๋
• วัฒนธรรมจีนให ้ความสาคัญกับระบบอาวุโส
–คาเรียกญาติในรุน ี่ งขึนไปมี
่ อายุทสู ้ มากกว่าคาเรียก
ญาติในรุน ี่ ่ากว่า
่ อายุทต
• วัฒนธรรมจีนให ้ความสาคัญกับญาติฝ่ายพ่อ
–คาเรียกญาติฝ่ายพ่อมีมากกว่าคาเรียกญาติฝ่ายแม่
คาเรียกญาติในภาษาจีน
แต้จวิ๋
ี่ นเพศชาย
•วัฒนธรรมจีนให ้ความสาคัญกับญาติทเป็
•คาเรียกญาติเพศชายมีมากกว่าคาเรียกญาติเพศ
หญิง