bagay sa kanyang malapit na layunin bagay sa kanyang malapit na layunin (proximate cause) o sa isang bahagi nito. (proximate cause) o sa isang bahagi nito. 3. Karunungan (Wisdom) 3. Karunungan (Wisdom) Ito ang pinakawagas na uri ng kaalaman. Ito ang pinakawagas na uri ng kaalaman. Ito ang pinakahuling layunin ng lahat ng Ito ang pinakahuling layunin ng lahat ng kaalaman ng tao. Ito rin ang itinituring na kaalaman ng tao. Ito rin ang itinituring na agham ng mga agham. agham ng mga agham. Santo Tomas de Aquino – “Napakaraming sangany ng Santo Tomas de Aquino – “Napakaraming sangany ng siyensiya at napakarami ng mga bagay na maaaring siyensiya at napakarami ng mga bagay na maaaring malaman ng tao ngunit nag-iisa lamang ang karunungan.” malaman ng tao ngunit nag-iisa lamang ang karunungan.” 4. Maingat na Paghuhusga (Prudence) 4. Maingat na Paghuhusga (Prudence) Isang uri ng kaalaman na ang layunin ay labas sa Isang uri ng kaalaman na ang layunin ay labas sa isip lamang ng tao. isip lamang ng tao. Santo Tomas de Aquino – “ Ang gawi ng maingat na Santo Tomas de Aquino – “ Ang gawi ng maingat na paghuhusga ay ang pagtingin sa lahat ng panig; pag-alala paghuhusga ay ang pagtingin sa lahat ng panig; pag-alala sa nakaraan, pag-unawa sa kasalukuyan at pagtanaw sa sa nakaraan, pag-unawa sa kasalukuyan at pagtanaw sa hinaharap, upang makakalap ng datos bago isagawa ang hinaharap, upang makakalap ng datos bago isagawa ang anumang pasya.” anumang pasya.” 5. Sining (Art) 5. Sining (Art) Tamang kaalaman tungkol sa mga bagay Tamang kaalaman tungkol sa mga bagay na dapat gawin. na dapat gawin. Ang sining ay nagtuturo sa atin upang Ang sining ay nagtuturo sa atin upang lumikha sa tamang pamamaraan. lumikha sa tamang pamamaraan. Santo Tomas de Aquino – “Ang isang artista” ay hindi Santo Tomas de Aquino – “Ang isang artista” ay hindi pupurihin dahil sa panahon at pawis na kaniyang inilapat pupurihin dahil sa panahon at pawis na kaniyang inilapat sa kaniyang gawa kundi sa kalidad ng bunga ng kanyang sa kaniyang gawa kundi sa kalidad ng bunga ng kanyang pagsisikap. pagsisikap. 2. MORAL NA BIRTUD 2. MORAL NA BIRTUD Ang moral na birtud ay may kinalaman sa pag- Ang moral na birtud ay may kinalaman sa pag- uugali ng tao. Ito ay ang mga gawi na nagpapabuti sa tao. uugali ng tao. Ito ay ang mga gawi na nagpapabuti sa tao. Ito rin ay ang mga gawi na nagtuturo sa atin na iayon ang Ito rin ay ang mga gawi na nagtuturo sa atin na iayon ang ating ugali sa tamang katwiran. Ang lahat ng mga moral ating ugali sa tamang katwiran. Ang lahat ng mga moral na birtud ay may kaugnayan sa kilos-loob. na birtud ay may kaugnayan sa kilos-loob.
APAT NA URI NG MORAL NA BIRTUD APAT NA URI NG MORAL NA BIRTUD
1. Katarungan (Justice) 1. Katarungan (Justice) Upang magkaroon ng tunay na Upang magkaroon ng tunay na kabuluhan ang isang kilos, ito ay kabuluhan ang isang kilos, ito ay nararapat na nagmula sa kilos-loob o nararapat na nagmula sa kilos-loob o may pahintulot nito. Ang isang kilos ay may pahintulot nito. Ang isang kilos ay maaari lamang purihin o sisihinkung ito maaari lamang purihin o sisihinkung ito ay naisagawa nang malaya. ay naisagawa nang malaya. Ang katarungan ang nagtuturo sa atin Ang katarungan ang nagtuturo sa atin upang igalang at hindi kailanman upang igalang at hindi kailanman lumabag sa mga karapatan. lumabag sa mga karapatan. 2. Pagtitimpi (Temperance or Moderation) 2. Pagtitimpi (Temperance or Moderation) Nakikilala ang isang taong nagtataglay ng Nakikilala ang isang taong nagtataglay ng pagtitimpi ang bagay na makatwiran at ang bagay na mga pagtitimpi ang bagay na makatwiran at ang bagay na mga luho lamang. luho lamang. 3. Katatagan (Fortitude) 3. Katatagan (Fortitude) Ito ang birtud na nagtuturo sa ating paninindigan Ito ang birtud na nagtuturo sa ating paninindigan ang pag-iwas sa mga tuksong ating kinakaharap sa araw- ang pag-iwas sa mga tuksong ating kinakaharap sa araw- araw. Nagsisilbi itong pananggalang ng tao upang iwasan araw. Nagsisilbi itong pananggalang ng tao upang iwasan ang mga tuksong ito. ang mga tuksong ito. 4. Maingat na Paghuhusga 4. Maingat na Paghuhusga Ito ang itinuturing na ina ng mga birtud sapagkat Ito ang itinuturing na ina ng mga birtud sapagkat ang pagsasabuhay ng ibang mga birtud ay dumadaa sa ang pagsasabuhay ng ibang mga birtud ay dumadaa sa maingat na paghuhusga. Ang birtud na ito ay parehong maingat na paghuhusga. Ang birtud na ito ay parehong intelektwal at moral na birtud. intelektwal at moral na birtud.