PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀ

¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£À

d
he
(¥ÀjµÀÌøvÀ ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ)

is
re S B
bl
¨sÁUÀ - 1
be T
pu
K

10
©

ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀw
to
t
No

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j.)

100 Cr ªÀvÀÄð® gÀ¸ÉÛ, §£À±ÀAPÀj 3 £Éà ºÀAvÀ,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-560 085.

I
 ªÀÄÄ£ÀÄßr
2005£Éà gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀavÀªÁzÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ«£À DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀªÀÅ 2010 £Éà ¸Á°¤AzÀ MAzÀ£Éà vÀgÀUÀw¬ÄAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwªÀgÉV£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À gÀZÀ£Á
PÁAiÀÄðzÀ°è vÉÆqÀVzÉ. MlÄÖ 12 ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¨sÁµÁ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ PÉÆÃgï «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß 7 ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è
gÀZÀ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. 1 jAzÀ 4 £Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉUÉ ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£À, UÀtÂvÀ ªÀÄvÀÄÛ 5 jAzÀ 10 £Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉUÉ
PÉÆÃgï «µÀAiÀÄUÀ¼ÁzÀ UÀtÂvÀ, «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
2005 gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀÅ F PɼÀV£À ªÉʲµÀÖöåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
• PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß fêÀ£ÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ eÉÆÃr¸ÀĪÀÅzÀÄ
• PÀAoÀ¥ÁoÀ «zsÁ£À¢AzÀ PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ
• ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ºÉÆgÀvÁV ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ²æêÀÄAvÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ

d
• eÁÕ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÀ°PÁ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ

he
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄPÀ̼À CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ½UÉ vÀPÀÌAvÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀÅzÀÄ
• ²PÀëtªÀ£ÀÄß EA¢£À ºÁUÀÆ ¨sÀ«µÀåzÀ fêÀ£ÁªÀ±ÀåPÀvÉUÀ½UÉ ºÉÆAzÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
• «µÀAiÀÄUÀ¼À ªÉÄÃgÉUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃj CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀªÀÄUÀæzÀȶÖAiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ
• ±Á¯ÉAiÀÄ ºÉÆgÀV£À §zÀÄQUÉ eÁÕ£À ¸ÀAAiÉÆÃd£É

is
re S
• ªÀÄPÀ̽AzÀ¯Éà eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
£ÀÆvÀ£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À°è £ÀÆvÀ£À «zsÁ£ÀUÀ¼ÁzÀ CAvÀUÀðvÀ «zsÁ£À (Integrated Approach), gÀZÀ£ÁvÀäPÀ
B
bl
«zsÁ£À (Constructive Approach) ºÁUÀÆ ¸ÀÄgÀĽAiÀiÁPÁgÀzÀ «zsÁ£À (Spiral Approach) UÀ¼À£ÀÄß
C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
be T
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À «µÀAiÀÄ ºÁUÀÆ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃZÀ£É ªÀiÁqÀĪÀAvÉ ªÀiÁr, ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
pu
eÁÕ£À ºÁUÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉÆA¢UÉ CvÀåAvÀ CªÀ±ÀåPÀ
K

fêÀ£À ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß CAvÀUÀðvÀªÁV §¼À¸À¯ÁVzÉ. F £ÀÆvÀ£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀjÃPÁë zÀȶ֬ÄAzÀ gÀavÀªÁV®è. §zÀ¯ÁV
CªÀÅUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀªÁðAVÃt ªÀåQÛvÀé «PÀ¸À£ÀPÉÌ ¥ÀÇgÀPÀªÁVªÉ. vÀ£ÀÆä®PÀ CªÀgÀ£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸Àé¸ÀÜ ¸ÀªÀiÁdzÀ
©

GvÀÛªÀÄ ¥ÀæeÉUÀ¼À£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqÉ¢zÉ.

5£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀzÀ°è MAzÀÄ ºÉƸÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß vÀgÀ¯ÁVzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ £Á®ÄÌ «¨sÁUÀUÀ½UÉ
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è£À ªÉÆzÀ® CzsÁåAiÀÄ DAiÀiÁ «¨sÁUÀzÀ EwºÁ¸À, ¨sËUÉÆýPÀ
®PÀëtUÀ¼ÀÄ, d£ÀfêÀ£À, ¸ÀA¸ÀÌÈw, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ D «¨sÁUÀzÀ d£ÀfêÀ£ÀªÀ£ÀÄß ²æêÀÄAvÀUÉƽ¹zÀ ««zsÀ
PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À »jAiÀÄ£ÁAiÀÄPÀgÀ «ZÁgÀ ªÀiÁ»w EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁVzÉ. J£ï¹J¥sï 2005 gÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaAiÀÄAvÉ
EwºÁ¸À, ¨sÀÆUÉÆüÀ, ¥ËgÀ¤Ãw, CxÀð±Á¸ÀÛç ºÁUÀÆ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛçUÀ¼À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß 8 £Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ.
C£ÉÃPÀ CªÀ±ÀåPÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß DªÀgÀtUÀ¼À°è PÉÆqÀ¯ÁVzÉ. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¸ÀéAvÀªÁV PÀ°AiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀ
¤nÖ£À°è C£ÉÃPÀ ¥ÁæeÉPïÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ. DzÀgÉ, PÀAoÀ¥ÁoÀ ªÀiÁqÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ E¸À«UÀ¼ÀÄ, C£ÁªÀ±ÀåPÀ
«µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀ°PÁ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼ÀÄ
to

MAzÀÄ zÀȶÖAiÀÄ°è ªÉʲµÀÖöå¥ÀÇtðªÁVªÉ. EvÀgÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼ÀAvÉAiÉÄà F ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼ÀÄ «zÁåyð «zÁåyð¤AiÀÄjUÉ

¸ÁªÀÄxÀåð ºÁUÀÆ P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼À¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. EzÀgÉÆA¢UÉ 10£Éà vÀgÀUÀw ²PÀëtzÀ MAzÀÄ ºÀAvÀzÀ
CAvÀåzÁtªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ «zÁåyð «zÁåyð¤AiÀÄgÀÄ ¥À©èPï ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
t

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀªÀÅ F ¥ÀŸÀÛPÀzÀ vÀAiÀiÁjAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÀj¹zÀ ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëöjUÉ, ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ, PÀ¯ÁPÁgÀjUÉ,
No

¥Àj²Ã®PÀjUÉ, ¸ÀAAiÉÆÃdPÀ C¢üPÁjUÀ½UÉ, ²PÀët ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄUÀ¼À ¹§âA¢ªÀUÀðzÀªÀjUÉ, f¯Áè vÀgÀ¨ÉÃw ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ,

gÁdå ªÀÄlÖzÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄAzÀgÀªÁV ªÀÄÄ¢æ¹zÀ ªÀÄÄzÀæPÀjUÉ vÀ£Àß
ºÀÈvÀÆàªÀðPÀ PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸À°è¸ÀÄvÀÛzÉ.

qÁ. f. J¸ï. ªÀÄÄqÀA§rvÁÛAiÀÄ £ÁUÉÃAzÀæ PÀĪÀiÁgï

ªÀÄÄRå ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀuÉ ºÁUÀÆ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£É PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ,
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

II
 CzsÀåPÀëgÀ ¤ªÉÃzÀ£É

J¼ÉAiÀÄgÀ ²PÀëtzÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ºÁUÀÆ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀAvÀ ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀwAiÀiÁVzÉ. CzÉÃ
jÃw PÀqÁØAiÀÄ ºÁUÀÆ GavÀ ¸ÁªÀðwæPÀ ²PÀëtzÀ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ºÀQÌ£À ¸Ë®¨sÀåzÀ ¥Àj¥ÀÇtðvÉ
MzÀV §gÀĪÀÅzÀÆ F ªÀĺÀvÀÛgÀ WÀlÖzÀ°è. £ÀªÀÄä £Ár£À ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄAUÀ¼À¢AzÀ ºÉÆgÀlÄ
¥ÁoÀ±Á¯ÉUÉ Cr¬ÄqÀÄvÁÛ ºÀvÀÄÛ ¸ÀAªÀvÀìgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÉAiÀÄĪÀ°è ¸ÀªÀiÁdzÀ M¼ÀºÉÆgÀUÀÄUÀ¼À£ÀÄß ZÉ£ÁßV
CjvÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ. F ¤nÖ£À°è £ÀªÀÄä ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£À ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß gÁ¶ÖçÃAiÀÄ

d
¥ÀoÀåPÀæªÀÄ £É¯ÉUÀlÄÖ 2005gÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è «¸ÀÛøvÀ ºÁUÀÆ ¸ÀgÀ¼ÀªÁV gÀa¸À®Ä AiÀÄwß¹zÉÝêÉ. F

he
¥ËæqsÀ±Á¯Á ªÀÄlÖzÀ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ PÀȶ, ¸Àé GzÉÆåÃUÀ, ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀvÀÄÛ ºÀ®ªÀÅ OzÉÆåÃVPÀ
PÀªÀ®ÄUÀ¼À°è vÀªÀÄä£ÀÄß vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ. CzÉà jÃw «eÁÕ£À, vÁAwæPÀ ²PÀët, ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ EAvÀºÀ
PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¥ÀjtwUÁVAiÀÄÆ vÉgÀ¼À®Ä ¸ÁPÀµÀÄÖ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÁUÀÄvÁÛgÉ. EªÀgÉ®èjUÀÆ ¸ÀªÀiÁd

is
re S
«eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀjZÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤ÃqÀĪÀ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß F
B
bl
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀzÀ°è ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. CzÉà jÃw EwºÁ¸À, gÁdå±Á¸ÀÛç, CxÀð±Á¸ÀÛç, ¨sÀÆUÉÆüÀ, ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç,
ºÁUÀÆ ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ §UÉUÉ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÁUÀÆ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
be T
pu
¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À «ZÁgÀzsÁgÉAiÉÆA¢UÉ ¸ÀAUÁæºÀåªÁV «zÁåyðUÀ½UÉ ¤ÃqÀ®Ä AiÀÄwß¹zÉÝêÉ. ¸ÀgÀ¼À
K

¤gÀÆ¥ÀuÉ, CZÀÄÑPÀmÁÖzÀ MPÀÌuÉ, «±ÉõÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉ, CªÀ±ÀåPÀ ¨sÀÆ¥Àl, ¸ÀÆPÀÛ PÉÆõÀ×PÀ
ªÀÄvÀÄÛ avÀæUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¥ÀoÀåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.
©

F ¥ÀoåÀ ¥ÅÀ ¸ÀPÛ ª

À £
À ÄÀ ß PÀª
æ ÄÀ §zÀÞªÁV ºÉÆgÀvg
À ®
À Ä ¸ÀºPÀ j
À ¹zÀ ¥ÀoåÀ ¥ÅÀ ¸ÀPÛ À gÀZ£
À Á ¸À«ÄwAiÀÄ ¸Àz¸
À åÀ jUÉ,
¥Àj²Ã®£Á ¸À«Äw, ¸ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ½, C£ÀĪÁzÀPÀjUÉ ºÁUÀÆ ¸À®ºÉUÁgÀjUÉ £ÀªÀÄä PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ.

CzÉà jÃw F ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£ÉUÉ DgÀA¨sÀ¢AzÀ®Æ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À«vÀÛ ªÀÄÄRå¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÁzÀ

qÁ.f.J¸ï. ªÀÄÄqÀA§rvÁÛAiÀÄjUÉ ºÁUÀÆ J¯Áè jÃwAiÀÄ ¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃrzÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀzÀ
to

C¢üPÁjUÀ½UÉ £ÀªÀÄä PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ.

t
No

qÁ. JA. ±À²zsÀgï

qÁ. ¦. C£ÀAvÀPÀȵÀÚ ¨sÀmï
CzsÀåPÀëgÀÄ, ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£Á ¸À«Äw.

III
 gÀZÀ£Á ¸À«Äw
CzsÀåPÀëgÀÄ
qÁ. JA. ±À²zsÀgï, ¸ÀºÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. ¦. C£ÀAvÀPÀȵÀÚ ¨sÀmï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, gÁdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÉ£ÀgÁ PÁ¯ÉÃdÄ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
²æà gÁªÀiï¥À¸ æ Ázï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ²æà J.Dgï.J¸ï. ¥À.¥ÀǪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ºÀjºÀgÀ¥ÀÅgÀ, aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ f¯Éè
²æà J£ï. ¸ÀvåÀ ¥ÀPæ Á±ï, ¤|| ªÀÄÄRå²PÀëPÀgÀÄ, «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ ¥ËæqsÀ±Á¯É, gÁeÁf£ÀUÀgÀ, 1£Éà ¨ÁèPï ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æêÀÄw ¸ÀgÀ¸Àéw ºÉUÀqÉ, ¸ÀºÀ²PÀëPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ËæqsÀ±Á¯É, ¦Ãtå, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

d
²æà ©.JZï. ºÀ£ÀĪÀÄAvÀAiÀÄå, ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¸ÀPÁðj ¥ÀæxÀªÀÄ zÀeÉð PÁ¯ÉÃdÄ,

he
GzÀAiÀÄ¥ÀÅgÀ, ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt vÁ|| ºÁ¸À£À f¯Éè.
qÁ. ªÀÄ°èPÁdÄð£À.J¸ï.¨ÁUÉêÁr, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå¸ÀÛgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, J.f.PÀ¯Á ºÁUÀÆ
ªÁtÂdå ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ, ªÀÄÄ£ÀªÀ½î, ¸ÀªÀzÀwÛ vÁ|| ¨É¼ÀUÁ« f¯Éè.

is
²æà f.J£ï. PÉA¥ÀAiÀÄå, G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀǪÀðPÁ¯ÉÃdÄ, ªÀĸÀ̯ï vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ vÁ®ÆèPÀÄ.
re S
²æà J.J¸ï. ¢ÃQëvï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ªÁt «zÁåPÉÃAzÀæ, §¸ÀªÉñÀégÀ£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
B
bl
¥É Ç æ . zÉ Æ gÉ Ê gÁeï J¸ï.J£ï, ¥Áæ A ±À Ä ¥Á®gÀ Ä , ±É à µÁ¢æ ¥ À Å gÀ A E¹Ö l Æåmï D¥s ï PÁªÀ Ä ¸ïð CAqï
ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
be T
²æà ¦. ¥Àæ¸Ázï, avÀæPÀ¯Á ²PÀëPÀgÀÄ, ²æà ¨sÉÊgÀªÉñÀégÀ ¥ËæqsÀ±Á¯É, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ.
pu
K

¥Àj²Ã®PÀgÀÄ
qÁ. «dAiÀiï ¥ÀÇtZÀÑ vÀA§AqÀ, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, PÀ£ÀßqÀ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ºÀA¦, «zÁågÀtå, §¼Áîj.
©

qÁ. n.r. zÉêÉÃUËqÀ, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, gÁdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, rãï (CzsÀåAiÀÄ£À PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ), PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ªÀÄÄPÀÛ
«±Àé«zÁ央AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
²æà ZÀ.£À. ±ÀAPÀgïgÁªï, ¤ªÀÈvÀÛ G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ, PÉ£ÀgÁ ¥ÀzÀ« ¥ÀǪÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. gÀAUÀ£ÁxÀ, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ, ¸ÁßvÀPÉÆÃvÀÛgÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ªÀĺÁgÁt ªÀÄ»¼Á PÀ¯Á
ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå PÁ¯ÉÃdÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
qÁ. J¸ï.Dgï. PÉñÀªÀ, ¸ÀºÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. £ÀÆgï C¥sï,Ó ¥ÁæzÁs å¥ÀPg
À ÄÀ , ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ CzsåÀ AiÀÄ£À «¨sÁUÀ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ.
to

¸ÀA¥ÁzÀPÀ ªÀÄAqÀ½
qÁ. JA.«. ²æäªÁ¸ï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
qÁ. Dgï.J¯ï.JA. ¥Ánïï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, gÁdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
t

qÁ. F±ÀégÀ¥Àà, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

No

ªÀÄÄRå ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ
qÁ. f. J¸ï. ªÀÄÄqÀA§rvÁÛAiÀÄ, ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ¥ÀjµÀÌgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ gÀZÀ£É, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
ªÀÄÄRå¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ
²æà £ÁUÉÃAzÀæ PÀĪÀiÁgï, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æà ¥ÁAqÀÄgÀAUÀ, G¥À¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ (¥Àæ¨sÁj), PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ :
²æà J.n. gÀAUÀzÁ¸À¥Àà, »jAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

IV
 ¥ÀjµÀÌgÀuÉ PÀÄjvÀÄ
MAzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀæPÀlUÉÆAqÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
UÀªÀĤ¹ ªÀiÁ£Àå ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀĪÀgÀÆ, CxÀð¸ÀaªÀgÀÆ DVgÀĪÀ ²æà ¹zÀÝgÁªÀÄAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä
2014-15 gÀ §eÉmï£À°è vÀdÕgÀ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀ WÉÆõÀuÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. vÀdÕgÀÄ C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ
ªÀÄÆ® D±ÀAiÀĪÀ£ÀÄß »ÃUÉ ºÉýzÀgÀÄ: “¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå, £ÉÊwPÀªÀiË®åUÀ¼ÀÄ,
ªÀåQÛvÀé«PÀ¸À£À, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊZÁjPÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ, eÁvÀåwÃvÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ §zÀÞvÉUÀ½UÉ
C£ÀĪÁUÀĪÀAvÉ vÀdÕgÀ ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£Àgï gÀa¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ” - EzÀÄ §eÉmï ¨sÁµÀtzÀ°è
¸ÁzÀgÀ¥Àr¹zÀ D±ÀAiÀÄ.

d
D£ÀAvÀgÀ ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄÄ MAzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉV£À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÁV

he
27 ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ ¢£ÁAPÀ: 24.11.2014 gÀAzÀÄ DzÉñÀ ºÉÆgÀr¹vÀÄ. F ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ «µÀAiÀĪÁgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀUÀwªÁgÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV gÀavÀªÁzÀªÀÅ. ««zsÀ ¥ÀoÀ嫵ÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ

is
vÀdÕgÀÄ, CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ F ¸À«ÄwUÀ¼À°èzÁÝgÉ. FUÁUÀ¯Éà °TvÀªÁV §A¢gÀĪÀ C£ÉÃPÀ DPÉëÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ
re S
ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèõÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹, vÀ¥ÀÅà M¥ÀÀÅàUÀ¼À §UÉÎ ¤tð¬Ä¹ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj¸ÀĪÀ
B
bl
ºÉÆuɺÉÆvÀÛ F ¸À«ÄwUÀ½UÉ ‘CUÀvÀå«zÀÝ°è ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj¹ £ÀAvÀgÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀjµÀÌj¸ÀĪÀ’ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß 24.11.2014gÀ DzÉñÀzÀ¯Éèà ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. D£ÀAvÀgÀ 19.09.2015 gÀAzÀÄ
be T
pu
ºÉƸÀ DzÉñÀ ºÉÆgÀr¹ ‘CUÀvÀå«zÀÝ°è ¥ÀÅ£Àgï gÀa¸ÀĪÀ’ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. »ÃUÉ
¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉÆAqÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß 2016-17 gÀ §zÀ®Ä 2017-18£Éà ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ°è
K

eÁjUÉƽ¸À¯ÁUÀĪÀÅzÉAzÀÄ EzÉà DzÉñÀzÀ°è w½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

©

C£ÉÃPÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÆ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀgÁV ¥ÀoÀå¥ÀÀŸÀÛPÀUÀ¼À ªÀiÁ»wzÉÆõÀ,

D±ÀAiÀÄzÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr ²PÀët ¸ÀaªÀjUÉ, ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ ¸ÀAWÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¹zÀÝgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À
¥Àj²Ã®£É ªÀiÁrzÀÝ®èzÉ, ¸À«ÄwUÀ¼ÁZÉUÉ C£ÉÃPÀ ¸ÀAªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¹ «ZÁgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ
ªÀiÁrPÉÆArzÉÝêÉÉ. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ËæqsÀ±Á¯Á CzsÁå¥ÀPÀgÀ ¸ÀAWÀUÀ¼À eÉÆvÉ ZÀað¹zÀÝ®èzÉ
¥Àæ±ÁߪÀ½ ¹zÀÞ¥Àr¹ CzsÁå¥ÀPÀjUÉ PÀ½¹ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À¯ÁVzÉ. CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, «µÀAiÀÄ
¥Àj«ÃPÀëPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ qÀAiÀÄmï ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀ ¥ÀævÉåÃPÀ ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß £Àqɹ «±ÉèõÀuÁvÀäPÀ C©üªÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß
to

¥ÀqÉAiÀįÁVzÉ. «eÁÕ£À, ¸ÀªÀiÁd«eÁÕ£À, UÀtÂvÀ, ¨sÁµÉ ¸Á»vÀÀåUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ vÀdÕjUÉ ªÉÆzÀ¯ÉÃ

¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹ D£ÀAvÀgÀ ¸À¨sÉ £Àqɹ ZÀað¸À¯ÁVzÉ. ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀl£É ºÁUÀÆ «eÁÕ£À
¸ÀA§A¢ü ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß DºÁ餹 aAvÀ£É £ÀqɸÀ¯ÁVzÉ. »ÃUÉÀ J¯Áè ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ Cj«£À
t

DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß CUÀvÀå«zÀÝPÀqÉ ¥ÀjµÀÌj¸À¯ÁVzÉ.

No

§ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß E°è ºÉüÀ¨ÉÃPÀÄ. PÉÃA¢æÃAiÀÄ ±Á¯Á (NCERT)

¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À eÉÆvÉ gÁdåzÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß vË®¤PÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀ®Ä «eÁÕ£À, UÀtÂvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ vÀdÕgÀ ªÀÄÆgÀÄ ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß
gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ¤ÃrzÀ vË®¤PÀ «±ÉèõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ gÁdå
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ¯ÁVzÉ. PÉÃA¢æÃAiÀÄ ±Á¯Á ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ½VAvÀ £ÀªÀÄä gÁdåzÀ
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀzÀAvÉ PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀî¯ÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ DAzsÀæ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ,
ªÀĺÁgÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À eÉÆvÉ £ÀªÀÄä ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À¯ÁVzÉ.

V
 E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀàµÀÖ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÉÛãÉ. £ÀªÀÄä ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀÄ ¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÉÄÃ
ºÉÆgÀvÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄUÀæ gÀZÀ£ÉAiÀÄ®è. DzÀÝjAzÀ FUÁUÀ¯Éà gÀavÀªÁVgÀĪÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À
¸ÀégÀÆ¥ÀPÉÌ J°èAiÀÄÆ zsÀPÉÌAiÀÄÄAlĪÀiÁr®è. °AUÀvÀé ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¥ÁæzÉòPÀ ¥Áæw¤zsÀå, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¸ÀªÀÄUÀævÉ, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåUÀ¼À »£É߯ÉAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¢ªÉ. »ÃUÉ
¥ÀjµÀÌj¸ÀĪÁUÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃj®èªÉAzÀÄ
w½¸À§AiÀĸÀÄvÉÛãÉ: eÉÆvÉUÉ £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁVzÉ. ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀ
¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ¥Àj²Ã°¸À®Ä «µÀAiÀĪÁgÀÄ G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£À ¸À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹
C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀqÉzÀÄ C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ.
»ÃUÉ PÀæªÀħzÀÞªÁV £ÀqÉzÀ PÉ®¸ÀPÉÌ vÀªÀÄä£ÀÄß vÁªÀÅ ¸ÀA¥ÀÇtð vÉÆqÀV¹PÉÆAqÀ 27 ¸À«ÄwUÀ¼À

d
CzsÀåPÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£Á ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀªÀĸÀÛgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjµÀÌøvÀ

he
¥ÁoÀUÀ¼À gÀZÀ£É ªÀiÁrzÀ vÀdÕgÀ£ÀÄß PÀÈvÀdÕvɬÄAzÀ £É£ÉAiÀÄÄvÉÛêÉÉ. CAvÉAiÉÄà ¸À«ÄwUÀ¼À PÉ®¸À
¸ÀÄUÀªÀĪÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÉܪÀiÁqÀ®Ä PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÁV ¤µÉ׬ÄAzÀ zÀÄrzÀ

is
¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀzÀ J¯Áè C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÆß £É£ÉAiÀÄÄvÉÛÉêÉ. ¸ÀºÀPÀj¹zÀ ¹§âA¢UÀÆ £ÀªÀÄä ªÀAzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
re S
C©ü¥ÁæAiÀÄ ¤Ãr ¸ÀºÀPÀj¹zÀ ¸ÀªÀð ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕjUÉ zsÀ£ÀåªÁzÀUÀ¼ÀÄ.
B
bl
be T
pu
K

£ÀgÀ¹AºÀAiÀÄå ¥ÉÇæ. §gÀUÀÆgÀÄ gÁªÀÄZÀAzÀæ¥Àà

ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ ¸ÀªÁðzsÀåPÀëgÀÄ
©

PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j) ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀt ¸À«Äw

¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-85 PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ (j)
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-85
t to
No

VI
 ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀt ¸À«Äw

¸ÀªÁðzsÀåPÀëgÀÄ
¥ÉÇæ. §gÀUÀÆgÀÄ gÁªÀÄZÀAzÀæ¥Àà, CzsÀåPÀëgÀÄ, gÁdå ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀt ¸À«Äw, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
CzsÀåPÀëgÀÄ
qÁ. C±ÀévÀÜ £ÁgÁAiÀÄt, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ªÀiÁ£À¸À UÀAUÉÆÃwæ

d
ªÉÄʸÀÆgÀÄ.

he
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
qÁ. C±ÀévÀÜ £ÁgÁAiÀÄt, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. eÉ. ¸ÉÆêÀıÉÃRgï, ¥ÁæzÁs å¥PÀ gÀ ÄÀ , gÁdå±Á¸ÀçÛ «¨sÁUÀ, «dAiÀÄ£ÀUgÀ À ²æà PÀȵÀz
Ú ÃÉ ªÀgÁAiÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, §¼Áîj.

is
qÁ. JZï.r. ¥À±
re S
æ ÁAvï, ¥ÁæzÁs å¥ÀPgÀ ÄÀ , C©üªÈÀ ¢Þ CzsåÀ AiÀÄ£À «¨sÁUÀ, PÀ£ßÀ qÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ, ºÀA¦, «zÁågÀtå.
B
bl
¥ÉÇæ. J¸ï.n. ¨ÁUÀ®PÉÆÃn, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ.
¥ÉÇæ. ¦ ªÀÄ®è¥Àà, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ¨sÀÆUÉÆüÀ±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, eÉ.J¸ï.J¸ï. ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ.
be T
pu
qÁ. ©. ±ÉÃRgï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ.
K

²æÃ. J.J¸ï. ¢ÃQëvï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ªÁt «zÁå¸ÀA¸ÉÜ, §¸ÀªÉñÀégÀ£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

²æÃ. FgÀtÚ. JA. CA©, ¸ÀºÀ ²PÀëPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ËæqsÀ±Á¯É, vÀqÀPÉÆqÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ vÁ. ªÀÄvÀÄÛ f¯Éè.
©

²æÃ. r.J£ï. ªÉAPÀmÉñï, avÀæPÀ¯Á ²PÀëPÀgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥ËæqsÀ±Á¯É, GgÀªÀiÁgÀPÀ¸À®UÉgÉ, ªÀÄAqÀå vÁ. ªÀÄvÀÄÛ f¯Éè.
G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£Á ¸À«Äw
²æÃ. C±ÉÆÃPÀ ±ÉlÖgï, ¸ÀºÀ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæPÀÛ£À±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ,
zsÁgÀªÁqÀ.
qÁ. JA.J¸ï. vÀ¼ÀªÁgï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ²PÀët «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ. zÀ±ÀgÀxï £ÁAiÀÄPï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, UÀÄ®âUÁð «±Àé«zÁ央AiÀÄ, PÀ®§ÄgÀV.
to

qÁ. ºÀ¹Ã£ï vÁeï, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, ²PÀët «¨sÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

C£ÀĪÁzÀPÀgÀÄ
t

¥ÉÇæ. J¸ï.n. ¨ÁUÀ®PÉÆÃn, ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ, CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀ, PÀ£ÁðlPÀ «±Àé«zÁå®AiÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ.

No

²æÃ. J.J¸ï. ¢ÃQëvï, ¤ªÀÈvÀÛ ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀÄ, ªÁt «zÁå¸ÀA¸ÉÜ, §¸ÀªÉñÀégÀ£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ
²æÃ. £ÀgÀ¹AºÀAiÀÄå, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æêÀÄw. £ÁUÀªÀÄt ¹., G¥À¤zÉðñÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃdPÀgÀÄ
²æÃ. ¹zÀÝAiÀÄå n.f, »jAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀŸÀÛPÀ ¸ÀAWÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

VII
 ¥Àj«r

PÀæ.¸ÀA. ²Ã¶ðPÉ ¥ÀÅl ¸ÀASÉå

EwºÁ¸À
1. ¨sÁgÀvÀPÉÌ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀ DUÀªÀÄ£À 1
2. ©ænµï D½éPÉAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉ 11
3. ©ænµï D½éPÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ 16
4. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ©ænµï D½éPÉUÉ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀUÀ¼ÀÄ 28

d
5. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ 40

he
6. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ 1857 52
gÁdå±Á¸ÀÛç

is
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ
re S 56
2. ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw 63
B
bl
3. C£ÀågÁµÀÖçUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA§AzsÀ 68
be T
¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç
pu
1. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ «£Áå¸À 71
K

2. zÀÄrªÉÄ 77
©

¨sÀÆUÉÆüÀ
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ «¹ÛÃtð 85
2. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ 89
3. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt 97
4. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ 101
5. ¨sÁgÀvÀzÀ CgÀtå ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ 105
to

6. ¨sÁgÀvÀzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ 110

7. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ 118
t

CxÀð±Á¸ÀÛç
No

1. C©üªÀÈ¢Þ 127
2. UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ 135
ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
1. ¨ÁåAPÀÄ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ 141
2. GzÀåªÀÄUÁjPÉ 149

VIII
 EwºÁ¸À
CzsÁåAiÀÄ-1
¨sÁgÀvÀPÉÌ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀ DUÀªÀÄ£À
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· ¨sÁgÀvÀªÀÅ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÉÆA¢UÉ ºÉÆA¢zÀÝ ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA§AzsÀ.
· ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÁå¥ÁgÀPÁÌV §AzÀ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀÄ.

d
· AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀ gÁdQÃAiÀÄ K½UÉAiÀÄ »£Éß¯É PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ.

he
· ¥Áè¹PÀzÀ£À, §PÁìgï PÀzÀ£À, ¢é-¥Àæ¨sÀÄvÀé ¥ÀzÀÝw.
· ©ænµÀgÀ DPÀæªÀÄt ¤Ãw.

is
re S
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄgÉÆæ£À £ÀqÀÄªÉ ¥ÁæaãÀ PÁ®¢AzÀ®Æ ªÁtÂdå ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ K¥ÀðnÖzÀݪÀÅ.
B
bl
¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÁzÀ ªÉÄt¸ÀÄ, fÃjUÉ, zÁ°Ñ¤ß, K®QÌ, ±ÀÄAp ªÀÄÄAvÁzÀ
GvÀà£ÀßUÀ½UÉ AiÀÄÄgÉÆæ£À°è C¥ÁgÀ ¨ÉÃrPÉ EvÀÄÛ. ªÀÄzsÀåPÁ®zÀ°èAiÀÄÆ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï, ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ
be T
pu
EvÀgÀ KµÁåzÀ zÉñÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgɬÄvÀÄ. KµÁåzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß CgÀ¨ï ªÀvÀðPÀgÀÄ
K

¥ÀƪÀð gÉÆêÀÄ£ï (¨ÉÊeÁAnAiÀÄA) ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁzÀ PÁ£ï¸ÁÖAn£ÉÆÃ¥À¯ï £ÀUÀgÀPÉÌ

vÀ®Ä¦¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. C°èAzÀ El°AiÀÄ (gÉÆêÀÄ£ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¨sÁUÀ) ªÀvÀðPÀgÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉÆAqÀÄ
©

AiÀÄÄgÉÆæ£À zÉñÀUÀ¼À°è ªÀiÁgÀÄwÛzÀÝgÀÄ. »ÃUÉ PÁ£ï¸ÁÖAn£ÉÆÃ¥À¯ï CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀgÀPÀÄ

«¤ªÀÄAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁUÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ AiÀÄÆgÉÆæ£À ªÁå¥ÁgÀzÀ ºÉ¨ÁâV¯ÉAzÉà ¥ÀjUÀt¸À®ànÖvÀÄ. KµÁå
zÉñÀUÀ¼À ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CgÀ§gÀÄ KPÀ¸ÁéªÀÄå ¸Á¢ü¹zÀÝgÉ, AiÀÄÄgÉÆæ£À zÉñÀUÀ¼À ªÁå¥ÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É El°AiÀÄ ªÀvÀðPÀgÀÄ KPÀ¸ÁéªÀÄå ¸Á¢ü¹zÀÝgÀÄ. KµÁåzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ El°AiÀÄ ªÀvÀðPÀjUÉ
M¼ÉîAiÀÄ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß vÀAzÀÄ PÉÆqÀÄwÛzÀݪÀÅ.
PÁ£ï¸ÁÖAn£ÉÆÃ¥À¯ï £ÀUÀgÀzÀ ªÀ±À : KµÁå ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄ«£À ªÁå¥ÁgÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ
to

PÁ£ï¸ÁÖAn£ÉÆÃ¥À¯ï £ÀUÀgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. 1453gÀ°è DmÉÆêÀiÁ£ï lPÀðgÀÄ

PÁ£ï¸ÁÖAn£ÉÆÃ¥À¯ï £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. EzÀjAzÁV D £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ J¯Áè
t

ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ lPÀðgÀ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ºÉÆÃzÀªÀÅ. ºÉƸÀzÁV ¹PÀÌ CªÀPÁ±À¢AzÀ lPÀðgÀÄ

No

F ªÀiÁUÀðzÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É wêÀævÀgÀzÀ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV

ªÀvÀðPÀjUÉ F ªÀiÁUÀðzÀ ªÁå¥ÁgÀªÀÅ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁV ¥Àjt«Ä¸À°®è. EzÉà ªÉÃ¼É El°AiÀÄ
ªÀvÀðPÀgÀ KPÀ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß ªÀÄÄjAiÀÄ®Ä ¸Éàãï, ¥ÉÇÃZÀÄðUÀ¯ï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ AiÀÄÄgÉÆæ£À zÉñÀUÀ¼À
gÁdgÀÄ ºÉƸÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀ®Ä ¸ÁºÀ¹ £Á«PÀgÀ£ÀÄß ¥ÉÇæÃvÁ컸À¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
EzÀPÉÌ ¥ÀÇgÀPÀªÁV ºÉƸÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ D«µÁÌgÀUÀ¼ÁzÀ ¢PÀÆìa, D¸ÉÆÖçïÉÆèï (£ÀPÀëvÀæ G£Àßw
ªÀiÁ¥À£À), ¹rªÀÄzÀÄÝ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ £ÉgÀ«UÉ §AzÀªÀÅ.

1
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ ºÉƸÀ d®ªÀiÁUÀð : °¸Àâ£ï¤AzÀ ºÉÆgÀl ¥ÉÇÃZÀÄðUÀ¯ï £Á«PÀ ªÁ¸ÉÆÌqÀUÁªÀÄ£ÀÄ
1498gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½ wÃgÀzÀ PÀ°èPÉÆÃmÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ‘PÁ¥Ààqï’ JA§°èUÉ §AzÀÄ
vÀ®Ä¦zÀ£ÀÄ. D ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀ ºÁUÀÆ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄªÉ ºÉƸÀ d®ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀ£ÀÄ. ªÁ¸ÉÆÌÃqÀUÁªÀÄ£ÀÄ PÀAqÀÄ»rzÀ F d®ªÀiÁUÀðªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄ«£À ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁUÀðªÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖvÀÄ. »ÃUÉ
¨sÁgÀvÀzÉÆA¢UÉ ªÀÄgÀĪÁå¥ÁgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀ°è ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ
ªÉÆzÀ°UÀgÁzÀgÀÄ.

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°: 1869gÀ°è PÉA¥ÀĸÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄrlgÉäAiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀAvÉ

d
¨sÀÆ«Ä CUÉzÀÄ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À ¸ÀAZÁgÀPÉÌ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ ¨sÁjà PÁ®ÄªÉAiÉÆAzÀ£ÀÄß Ff¥ïÖ ¨sÀÆ

he
¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¤«Äð¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÉà ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀÆAiÀÄeï PÁ®ÄªÉ. ¸ÀÆAiÀÄeï PÁ®ÄªÉ ¤ªÀiÁðtUÉƼÀÄîªÀªÀgÉUÀÆ
ªÁ¸ÉÆÌqÀUÁªÀÄ PÀAqÀÄ»rzÀ d®ªÀiÁUÀðªÉà ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄ«£À ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁUÀðªÁVvÀÄÛ.
KPÉAzÀgÉ ªÁ¸ÉÆÌqÀUÁªÀÄ£À ªÀiÁUÀðªÁV ºÉÆÃUÀĪÀ £ËPÉUÀ¼ÀÄ D¦üæPÁzÀ zÀQët vÀÄ¢ PÉÃ¥ï D¥sï UÀÄqïºÉÆÃ¥À£ÀÄß

is
re S
§¼À¹ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. F ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß PÉÃ¥sï ªÀiÁUÀðªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÀÄÄA¨ÉʬÄAzÀ ®AqÀ£ïUÉ
PÉÃ¥ï ªÀiÁUÀðªÁV 10800 £ÁnPÀ¯ï ªÉÄ樀 (1 £ÁnPÀ¯ï ªÉÄ樀 = 1.85Q.«ÄÃ.) zÀÆgÀªÁzÀgÉ, ¸ÀÆAiÀÄeï
B
bl
ªÀiÁUÀðªÁV 6200 £ÁnPÀ¯ï ªÉÄÊ®ÄUÀ¼ÁVvÀÄÛ. CAzÀgÉ EzÀjAzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ CzsÀðzÀµÀÄÖ ¥ÀæAiÀiÁtzÀ zÀÆgÀ
be T
PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
pu
K

AiÀÄÄgÉÆæ£À ªÁå¥Áj PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ

¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀ AiÀıÀ¹é ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½AzÀ ¥ÉæÃgÀuÉUÉÆAqÀ AiÀÄÄgÉÆæ£À qÀZïÑ, EAVèµï
©

ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZï ªÁå¥Áj PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀgÀÄ. F ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ªÀ¸ÁºÀvÀÄgÁµÀÖçªÁV

¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉÆAqÀ ¨sÁgÀvÀªÀ®èzÉ CzÀ£ÀÄß ªÀ¸ÁºÀvÀĪÁV ¥ÀjªÀwð¹zÀ AiÀÄÆgÉÆæAiÀÄ£ï gÁµÀÖçUÀ¼À
ZÀjvÉæAiÀÄ£ÀÄß ¤uÁðAiÀÄPÀªÁV §zÀ°¹vÀÄ.
¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ: d®ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÁå¥ÁgÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ®
AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀÄ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÉà ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß vÉÆgÉzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀÄ
to

PÀÆqÀ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÉà DVzÁÝgÉ. ªÁ¸ÉÆÌqÀUÁªÀÄ£À £ÀAvÀgÀ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ®

ªÉʸÀgÁAiÀiï DV ¥sÁæ¤ì¸ÉÆÌ r D¯ÉäqÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À C¢ü¥ÀvÀåPÉ §zÀ®Ä
¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÉÄð£À KPÀ¸ÁéªÀÄåPÁÌV £ËPÁ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ ‘¤Ã° ¤Ãj£À ¤Ãw’ (Blue Water
t

Policy)AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. D¯ÉäÃqÀ£À £ÀAvÀgÀ §AzÀ D¯ÉÆáãÉÆì D®ÄâPÀPïð ¨sÁgÀvÀzÀ°è

No

¥ÉÇÃZÀÄðVÃ¸ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¤dªÁzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÉAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁVzÁÝ£É. EªÀ£ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ±ÀPÀ (¸Á.±À.)

1510gÀ°è ©eÁ¥ÀÅgÀzÀ ¸ÀįÁÛ£À¤AzÀ UÉÆêÁªÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆAqÀÄ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀ DqÀ½vÀ PÉÃAzÀæªÁV
¥ÀjªÀwð¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄÄAzÉ MAzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À PÁ® ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ±ÁßwÃvÀ KPÀ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ qÀZï ªÀÄvÀÄÛ EAVèµÀgÀ DUÀªÀÄ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ gÁdQÃAiÀĪÁV PÀ¼ÉUÀÄA¢zÀgÀÄ.
qÀZÀÑgÀÄ : qÀZÀÑgÀÄ ºÁ¯ÉAqï CxÀªÁ £ÉzÀgï¯ÁåAqï zÉñÀzÀªÀgÀÄ. EªÀgÀÄ ¥ÀǪÀðzÉñÀUÀ¼À°è
ªÁå¥ÁgÀ £ÀqɸÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¸Á.±À. 1602gÀ°è AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß
¸Áܦ¹PÉÆAqÀÄ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁªÀ, ¸ÀĪÀiÁvÀæ, EAqÉÆãÉöAiÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÁA¨ÁgÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ
2
¢éÃ¥ÀUÀ½UÉ ¥ÀæªÉò¹zÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀÆgÀvï, ¨ÉÆæÃZï, PÁåA¨É, PÉÆaÑ£ï, £ÁUÀ¥ÀlÖt, ªÀÄZÀ°¥ÀlÖt,
a£ÀÆìgï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀqÉUÀ¼À°è vÀªÀÄä PÉÆÃpUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹PÉÆAqÀgÀÄ. D ªÀÄÆ®PÀ ¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀ
KPÀ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß ªÀÄÄjzÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ EAVèµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß
ºÉzÀj¸À¯ÁgÀzÉ ¸ÁA¨ÁgÀÄ ¢éÃ¥ÀUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀUÉÆAqÀgÀÄ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° : PÉÆÃpUÀ¼ÀÄ ªÁå¥Áj ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À zÁ¸ÁÛ£ÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ªÀĽUÉUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. PÉÆÃpAiÀÄ
¸ÀÄvÀÛ vÀªÀÄä gÀPÀëuÉUÁV JvÀÛgÀzÀ vÀqÉUÉÆÃqÉUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖPÉÆAqÀgÀÄ.

EAVèµÀgÀÄ : EAUÉèAr£À J°d¨Évï gÁtÂAiÀÄÄ ¸Á.±À. 1600 r¸ÉA§gï 31gÀAzÀÄ EAVèµï F¸ïÖ

d
EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ ¥ÀǪÀðzÉñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÁå¥ÁgÀ £ÀqɸÀ®Ä 15 ªÀµÀðUÀ¼À ¥ÀgÀªÁ£ÀV ¤ÃrzÀ¼ÀÄ. F

he
PÀA¥À¤AiÀÄÄ 1613gÀ°è O¥ÀZÁjPÀªÁV ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹vÀÄ. PÀA¥À¤UÉ ªÉÆUÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl£ÁzÀ
dºÁAVÃgÀ£ÀÄ ¸ÀÆgÀvï£À°è ªÉÆzÀ® ¥sÁåPÀÖj CxÀªÁ zÁ¸ÁÛ£ÀÄ ªÀĽUÉ (Factory or Warehouses)
AiÀÄ£ÀÄß vÉgÉAiÀÄ®Ä ¥sÀªÀiÁð£ï ¤ÃrzÀ£ÀÄ. 1617gÀ°è EAUÉèAr£À gÁd MAzÀ£ÉAiÀÄ eÉêÀiïì£À

is
re S
gÁAiÀĨsÁjAiÀiÁV dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¸Àgï. xÁªÀĸï gÉÆà §AzÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ dºÁAVÃgÀ¤AzÀ
B
ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ PÉ®ªÉqÉUÀ¼À°è ¥sÁåPÀÖjUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä C£ÀĪÀÄw ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. CzÀgÀAvÉ EAVèµÀgÀÄ

bl
DUÁæ, CºÀªÀÄzÁ¨Ázï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆæÃZïUÀ¼À°è ¥sÁåPÀÖjUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ. EAVèµÀgÀÄ 1639gÀ°è
be T
pu
ZÀAzÀæVjAiÀÄ gÁd¤AzÀ ªÀÄzÁæ¸ï£À°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ ¸ÉAmï eÁeïð ¥sÉÆÃmïð JA§
K

§°µÀ× PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖzÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ EAUÉèAr£À gÁdPÀĪÀiÁgÀ JgÀqÀ£Éà ZÁ¯ïìð£ÀÄ ¨ÁA¨ÉAiÀÄ£ÀÄß

1668gÀ°è PÀA¥À¤UÉ ªÁ¶ðPÀ 10 ¥ËAqÀÄUÀ¼À ¨ÁrUÉUÉ ªÀ»¹PÉÆlÖ£ÀÄ. ©ænµÀgÀÄ 1690gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è
©

§AUÁ¼ÀzÀ gÁdå¥Á®¤AzÀ ºÀÆVè £À¢ zÀAqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀÄvÀ£ÀÄw, PÀ®ÌvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆëAzÀ¥ÀÄgÀ
JA§ ªÀÄÆgÀÄ ºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¹ ¥sÉÆÃmïð «°AiÀÄA JA§ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖzÀgÀÄ. EzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛ
PÀ®ÌvÁÛ £ÀUÀgÀ ¨É¼É¬ÄvÀÄ. 17£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ CAvÀåzÀ ªÉüÉUÉ EAVèµÀgÀÄ ªÀÄzÁæ¸ï, ¨ÁA¨É ªÀÄvÀÄÛ
PÀ®ÌvÀÛUÀ¼À£ÀÄß vÀªÀÄä ¥Éæ¹qɤì PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. ºÀ¢£ÉAl£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ GvÀÛgÁzsÀðzÀ°è
EAVèµÀgÀÄ PÀ®ÌvÁÛªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. vÀªÀÄä C¢üãÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è
vÀªÀÄäzÉà £ÁUÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀgÁzsÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß (Civil and Criminal Proceduse Codes)
to

eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
¥sÉæAZÀgÀÄ : ¥sÉæAZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ 1664gÀ°è ¸ÀPÁðj MqÉvÀ£ÀzÀ PÀA¥À¤AiÀiÁV
t

DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ 1668gÀ°è vÀ£Àß ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ zÁ¸ÀÛ£ÀĪÀĽUÉ(PÉÆÃp)AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆgÀvï£À°è

No

DgÀA©ü¹vÀÄ. £ÀAvÀgÀ ªÀÄZÀ°¥ÀlÖt, ZÀAzÀæ£ÀUÀgÀ, ªÀiÁºÉ, PÁgÉÊPÀ®Äè, PÁ¹A§eÁgï, ¨Á®¸ÀÆgïUÀ¼À£ÀÄß

vÀªÀÄä PÉÃAzÀæUÀ¼ÁV ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. ¥sÉæAZÀgÀÄ 1674gÀ°è ªÁ°PÉÆAqÀ¥ÀÄgÀA£À ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄĹèA
C¢üPÁj¬ÄAzÀ MAzÀÄ ºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀgÀÄ. PÀæªÉÄÃt EzÀ£Éß zÉÆqÀØ ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæªÁV ªÀiÁ¥Àðr¹
vÀªÀÄä gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. CzÉà ¥ÀÅzÀÄZÉÃj CxÀªÁ ¥ÁArZÉÃj. EzÀÄ ¥sÉæAZÀgÀÄ
¨sÁgÀvÀ vÉÆgÉzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀªÀgÉUÉ CªÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ. 1746gÀ°è ¥ÁArZÉÃjAiÀÄ UÀªÀ£Àðgï DV
§AzÀ qÀÆ¥Éè JA§ ªÀĺÀvÁéPÁAQë C¢üPÁjAiÀÄÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ C¢ü¥ÀvÀåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä
ºÀªÀt¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ EAVèµÀgÉÆqÀ£É ¸ÀAWÀµÀðQ̽zÀÄ PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞUÀ½UÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
3
 d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
t ©
to

©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¥Àæw¸ÀàzsÉð

No

¥ÉÇÃZÀÄðVøÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ qÀZÀÑgÀÄ 18£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄzsÀåAvÀgÀzÀ ºÉÆwÛUÉ ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

¥sÉæAZÀgÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸À¯ÁUÀzÉ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ gÀAUÀ¢AzÀ »AzÉ ¸ÀjzÀgÀÄ.
CAwªÀĪÁV PÀtzÀ°è G½zÀ ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀªÀÄä gÁdQÃAiÀÄ
¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß G½¹PÉƼÀÄîªÀ ¸À®ÄªÁV ±ÀQÛ ¥ÀæzÀ±Àð£ÀPÉÌ ªÀÄÄAzÁzÀgÀÄ. EzÉà ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÁðnPï (vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¥ÀǪÀð¨sÁUÀ) ¥ÁæAvÀåzÀ°è£À gÁdQÃAiÀÄ
C¹ÜgÀvÉAiÀÄ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥sÉæAZÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµÀgÀÄ AiÀÄwß¹zÀgÀÄ. CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁVAiÉÄÃ
ªÀÄÆgÀÄ PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀªÀÅ.
4
 ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°: 1724gÀ°è ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ‘C¸À¥sï eÁ’ ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À C¢üãÀzÀ°è
PÁ£ÁðnPï ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß D¼ÀÄwÛzÀÝ ‘zÉÆøïÛ C°’ JA¨ÁvÀ£ÀÄ ‘C¸À¥sï eÁ’UÉ ¤µÀ×£ÁVAiÉÄãÀÄ EgÀ°®è.
1740gÀ°è ªÀÄgÁoÀgÀÄ PÁ£ÁðnPï ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁr zÉÆøïÛ C°AiÀÄ£ÀÄß PÉÆAzÀÄ, CªÀ£À C½AiÀÄ
ZÀAzÁ¸ÁºÉç£À£ÀÄß ¸ÀvÁgÀzÀ°è ¸ÉgÉAiÀÄ°èlÖgÀÄ. DUÀ C¸À¥sï eÁ vÀ£Àß £ÀA©PÀ¸ÀÜ ªÀåQÛAiÀiÁzÀ C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À£ÀÄß
PÁ£ÁðnPÀzÀ £ÀªÁ§£À£ÁßV £ÉëĹzÀ£ÀÄ.

ªÉÆzÀ® PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ (1746-48) : qÀÆ¥ÉèAiÀÄ PÉÆÃjPÉAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ ¯Á¨ÉÆÃrð£Á JA§

¥sÉæAZï ¸ÉãÁ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÀÄ ªÀiÁjµÀ¸ï¤AzÀ §AzÀÄ ©ænµÀjAzÀ ªÀÄzÁæ¸À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.
C¸ÀºÁAiÀÄPÀgÁzÀ ©ænµÀgÀÄ PÁ£ÁðnPï £ÀªÁ§£ÁzÀ C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À°è ªÉÆgÉ ElÖgÀÄ. ªÀÄzÁæ¸ï¤AzÀ

d
¥sÉæAZÀgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀUÀlÖ®Ä C£ÀégÀÄ¢Ýãï PÀ¼ÀÄ»¹PÉÆlÖ ¸ÉãÉAiÀÄÄ ¸ÉÆÃwvÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ ¯Á¨ÉÆÃrð£À£ÀÄ

he
qÀÆ¥ÉèUÉ w½¸ÀzÉ ©ænµÀjAzÀ ºÀt¥ÀqÉzÀÄ ªÀÄzÁæ¸À£ÀÄß ©lÄÖPÉÆlÄÖ ªÀiÁjµÀ¸ïUÉ ºÉÆgÀlĺÉÆÃzÀ£ÀÄ.
EzÀjAzÀ PÉÆÃ¥ÀUÉÆAqÀ qÀÆ¥ÉèAiÀÄÄ ªÀÄzÁæ¸À£ÀÄß ªÀÄvÉÛ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ «¥sÀ® ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqɹzÀ£ÀÄ.
CAwªÀĪÁV F AiÀÄÄzÀÞªÀÅ AiÀÄÄgÉÆæ£À°è ¦æ£ïì ªÀÄvÀÄÛ EAUÉèÃAr£À £ÀqÀÄªÉ DzÀ ‘KPïì-¯Á-

is
re S
ZÁ¥É¯ï’ M¥ÀàAzÀzÉÆA¢UÉ ªÀÄÄPÁÛAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.
B
bl
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° : ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¤eÁªÀÄ£ÁzÀ C¸À¥sï eÁ 1748gÀ°è ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ.
¹AºÁ¸À£ÀPÁÌV CªÀ£À ªÀÄUÀ£ÁzÀ £Á¹ÃgïdAUï ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ¼À ªÀÄUÀ£ÁzÀ ªÀÄÄeÁ¥sÀgï dAUï £ÀqÀĪÉ
be T
pu
PÀ®ºÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. CvÀÛ PÁ£ÁðnPÀzÀ°è (ªÀÄgÁoÀgÀ ¸ÉgɬÄAzÀ ©qÀÄUÀqÉUÉÆAqÀ) ZÀAzÁ¸ÁºÉèï
ªÀÄvÀÄÛ C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À £ÀqÀÄªÉ ¹AºÁ¸À£ÀPÁÌV QvÁÛl DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. DUÀ ¥sÉæAZÀgÀÄ ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À°è
K

ªÀÄÄeÁ¥sÀgï dAUÀ¤UÀÆ, PÁ£ÁðnPï£À°è ZÀAzÁ¸ÁºÉç¤UÀÆ ¨ÉA§® ¤ÃrzÀgÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV

©

©ænµÀgÀÄ £Á¹gïdAUï ªÀÄvÀÄÛ C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À ¨ÉA§®PÉÌ ¤AvÀgÀÄ.

1749gÀ°è ZÀAzÁ¸ÁºÉç, ªÀÄÄeÁ¥sÀgïdAUï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ ¥ÀqÉUÀ¼ÀÄ MAzÁV C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À£ÀÄß
DA§Ægï PÀzÀ£ÀzÀ°è PÉÆAzÀgÀÄ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV ZÀAzÁ¸ÁºÉç PÁ£ÁðnPï£À £ÀªÁ§£ÁzÀ£ÀÄ.
C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À ªÀÄUÀ£ÁzÀ ‘ªÀĺÀªÀÄzï C°’AiÀÄÄ ©ænµÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ wgÀÄZÀ£Á¥À½îAiÀÄ°è £É¯É¤AvÀ£ÀÄ. CvÀÛ
ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À°è ªÀÄÄeÁ¥sÀgïdAUÀ£ÀÄ ZÀAzÁ¸ÁºÉç ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ £Á¹gïdAUÀ£À£ÀÄß
PÉÆAzÀÄ ¤eÁªÀÄ£ÁzÀgÀÆ, ¸Àé®à¢£ÀUÀ¼À°èAiÉÄà ºÀvÉåVÃqÁzÀ£ÀÄ. CªÀ£À ¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¥sÉæAZÀgÀÄ C¸À¥sïeÁ£À E£ÉÆߧâ
ªÀÄUÀ£ÁzÀ ¸À¯Á§vïdAUÀ£À£ÀÄß ¤eÁªÀÄ£ÁV ªÀiÁrzÀgÀÄ.
to

JgÀqÀ£ÉAiÀÄ PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ (1749-1754) : §zÀ¯ÁzÀ ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀÄ C¸À¥sïeÁ£À

ªÀÄvÉÆۧ⠪ÀÄUÀ£ÁzÀ ¸À¯Á§vïdAUÀ£À£ÀÄß ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ¤eÁªÀÄ£ÁV ªÀiÁrzÀgÀÄ. CªÀ£À gÀPÀëuÉUÁV
t

D¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÉÊ£Àå ¸À»vÀ ‘§Ä¹ì’ JA§ C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß £ÉëĹzÀÝgÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ
No

¥sÉæAZÀgÀ ¨ÉA§®¢AzÀ ZÀAzÁ¸ÁºÉç£ÀÄ PÁ£ÁðnPï£À £ÀªÁ§£ÁVzÀÝ£ÀÄ. DzÀgÉ EAVèµï F¸ïÖ

EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ C¢üPÁj gÁ§mïð PÉèöʪÀ£ÀÄ PÁ£ÁðnPÀzÀ gÁdzsÁ¤ DPÁðn£À ªÉÄïÉ
DPÀæªÀÄt ªÀiÁr ¥sÉæAZÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÁ¸ÁºÉç£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. CAwªÀĪÁV F AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
ZÀAzÁ¸ÁºÉç£À£ÀÄß §A¢ü¹ ºÀvÉå ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. CªÀ£À ¸ÁÜ£ÀPÉÌ ©ænµÀgÀÄ C£ÀégÀÄ¢ÝãÀ£À ªÀÄUÀ£ÁzÀ
ªÀĺÀªÀÄäzï C°AiÀÄ£ÀÄß £ÀªÁ§£ÁV £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞªÀÅ
‘¥ÁArZÉÃj M¥ÀàAzÀ’zÉÆA¢UÉ ªÀÄÄPÁÛAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ. ¥sÉæAZÀgÀÄ qÀÆ¥ÉèAiÀÄ£ÀÄß »AzÀPÉÌ PÀgɹPÉÆAqÀgÀÄ.
F AiÀÄÄzÀÞªÀÅ ¥sÉæAZÀjUÉ gÁdQÃAiÀÄ »£ÀßqÉAiÀÄ£ÀÄß, ©ænµÀjUÉ ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆnÖvÀÄ.
5
 ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ (1756-1763): ¥sÉæAZÀgÀ ‘PËAmï r ¯Á°’AiÀÄÄ 1760gÀ°è
ªÁArªÁµï PÉÆÃmÉUÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁPÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ£ÀÄ. F ¤uÁðAiÀÄPÀ ªÁArªÁµï PÀzÀ£ÀzÀ°è
©ænµï ¸ÉãÁ¢üPÁj ¸Àgï. LgïPÀÆl£ÀÄ ¥sÉæAZÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£À®èzÉ, §Ä¹ìAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉgÉ»rzÀ£ÀÄ.
¯Á°AiÀÄÄ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ ¥ÁArZÉÃjAiÀÄ°è vÀ¯ÉªÀÄgɹPÉÆAqÀ£ÀÄ. CAwªÀĪÁV LgïPÀÆl£ÀÄ
¥ÁArZÉÃjUÀÆ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQzÁUÀÀ ¯Á°AiÀÄÄ 1761gÀ°è ¨ÉõÀgÀvÁÛV ±ÀgÀuÁzÀ£ÀÄ.
PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¥sÉæAZÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀªÀÄä J®è £É¯ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. CzÁUÀÆå 1763gÀ°è £ÀqÉzÀ ‘¥Áåj¸ï M¥ÀàAzÀ’zÀ ¥ÀæPÁgÀ ¥sÉæAZÀjUÉ ¥ÁArZÉÃjAiÀÄ£ÀÄß
»AwgÀÄV¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀÄ ªÀÄƯÉUÀÄA¥ÁzÀgÀÄ. »ÃUÉ
©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä EvÀgÀ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï ¥Àæw¸Àà¢üðUÀ¼À£ÀÄß zÀªÀÄ£ÀªÀiÁr zÀQët ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß UÉ®ÄèªÀ

d
PÁAiÀÄðzÀ°è ªÀÄUÀßgÁzÀgÀÄ.

he
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
gÁ§mïðPÉèöʪï : ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµï C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ C¢üPÁj gÁ§mïðPÉèöʪï. FvÀ£ÀÄ F¸ïÖ

is
EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ°è PÁgÀPÀÆ£À£ÁV ¸ÉêÉUÉ ¸ÉÃjzÀÝ£ÀÄ. PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è CzÀgÀ®Æè DPÁðmï£À
re S
ªÀÄÄwÛUÉAiÀÄ°è §ºÀĪÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¹, ©ænµÀgÀ «dAiÀÄPÉÌ PÁgÀt£ÁzÀ£ÀÄ. zÀQët¨sÁgÀvÀzÀ°è
B
bl
©ænµÀgÀ C¹ÛvÀé gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¸À¥sÀ®£ÁzÀ FvÀ §AUÁ¼ÀzÀ «dAiÀÄPÀÆÌ PÁgÀt£ÁzÀ£ÀÄ. 1757gÀ ¥Áè¹PÀzÀ£ÀzÀ
«dAiÀÄ¢AzÁV §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£À ªÉÄÃ¯É »rvÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß PÉèöʪÀ£ÀÄ
be T
pu
¸ÀA¥Á¢¹zÀÝ®èzÉ, ©ænµï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÀÆ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆlÖ£ÀÄ. C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀwÛ¤AzÀ
K

EAUÉèArUÉ »A¢gÀÄVzÀ PÉèöʪÀ£ÀÄ ¸ÀA¸ÀwÛ£À ¸ÀzÀ¸Àå£ÁV ¸ÀºÀ £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ£ÀÄ. gÁ§mïð PÉèöʪÀ£ÀÄ EAUÉèArUÉ
»A¢gÀÄVzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ £ÀµÀÖªÀ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¸ÀvÉÆqÀVvÀÄ. CªÀ£À
©

ªÉÄÃ¯É D¥ÁzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ EzÁÝUÀÆå ¸ÀºÀ C¤ªÁgÀåvÉAiÀÄ°è ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ªÀÄvÉÛ PÉèöʪï£À£ÀÄß ©ænµÀgÀ WÀ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÉãÁ¥ÀwAiÀiÁV PÀ¼ÀÄ»¹PÉÆnÖvÀÄ. §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ°è ªÀÄvÉÛ
«d¬ÄAiÀiÁV ©ænµÀjUÉ WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆlÖ PÉèöʪÀ£ÀÄ §AUÁ¼À, ©ºÁgÀ, Mj¸Áì ¥ÁæAvÀåUÀ¼À ªÉÄïÉ
¢ªÁ¤ ºÀPÀÌ£ÀÄß PÀA¥À¤UÉ vÀAzÀÄPÉÆlÖ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ªÀÄvÉÛ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß vÀ£ÀUÀÆ ªÀÄvÀÄÛ F¸ïÖ EArAiÀiÁ
PÀA¥À¤UÉ zÉÆgÀQ¹PÉÆAqÀÄ 1767gÀ°è EAUÉèArUÉ »A¢gÀÄVzÀ£ÀÄ.
qÀÆ¥Éè : qÀÆ¥Éè ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¥sÉæAZï C¢ü¥ÀvÀåUÀ¼À ªÉÄð£À UËgÀßgï d£ÀgÀ¯ï DV 1742gÀ°è £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ£ÀÄ.
to

¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÁdQÃAiÀÄ C¢ü¥ÀvÀå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ PÀ£À¸À£ÀÄß PÁtÄwÛzÀÝ qÀÆ¥Éè E°è£À zÉòÃAiÀÄ gÁdgÀÄUÀ¼À
eÉÆvÉ M¥ÀàAzÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆArzÀÝ£ÀÄ. qÀÆ¥Éè PÀnÖzÀ zÉòà ¸ÉãɬÄAzÀ¯Éà ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄÄ ¸ÀºÀ vÀgÀ¨ÉÃw
¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. ©ænµÀjUÉ qÀÆ¥ÉèAiÀÄÄ vÀªÀÄä C¢ü¥ÀvÀå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¸ÀªÁ¯ÁV PÀArzÀÝ£ÀÄ. »ÃUÉ PÀ£ÁðnPï ªÀÄvÀÄÛ
t

zÀR£ï ªÉÄð£À C¢ü¥ÀvÀå ¸ÁÜ¥À£ÉUÁV ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ £ÀqÀÄ«£À ¸ÀAWÀµÀðªÀ£ÀÄß PÁtÄvÉÛêÉ.
No

qÀÆ¥ÉèAiÀÄÄ 1746gÀ ªÀÄzÁæ¸ï PÀzÀ£ÀzÀ°è §ºÀĪÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¹ AiÀıÀ¹éAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ. ¥sÉæAZÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
©ænµÀgÀ £ÀqÀÄ«£À ¸ÀAWÀµÀðªÀÅ 1754gÀªÀgÉUÉ £ÀqɬÄvÀÄ. vÀzÀ£ÀAvÀgÀzÀ°è ¥sÁæ¤ì£À ¸ÀPÁðgÀªÉà ±ÁAwAiÀÄ£ÀÄß
§AiÀĹ qÀÆ¥ÉèAiÀÄ£ÀÄß »AzÀPÉÌ PÀgɹPÉÆArvÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµï D½éPÉ

zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁdQÃAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt ¸Á¢ü¹zÀ ©ænµÀgÀÄ 18£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ
¢éwÃAiÀiÁzsÀðzÀ°è ¸ÀA¥ÀzÀãjvÀ §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀÆtð ¤AiÀÄAvÀæt ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀÄÄAzÁzÀgÀÄ.
6
PÀȶ, ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ PÉëÃvÀæzÀ°è §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåªÀÅ ¸ÀªÀÄÈzÀÞ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢vÀÄÛ. EAVèµï
F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ F ¥ÁæAvÀå¢AzÀ C¥ÁgÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÆß UÀ½¸ÀÄwÛvÀÄÛ. 1717gÀ°è ªÉÆUÀ¯ï
zÉÆgÉ ¥sÁgÀÆPï ²AiÀiÁgÀ£ÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ°è ªÀÄÄPÀÛ ªÁå¥ÁgÀ £ÀqɸÀ®Ä PÀA¥À¤UÉ ¤ÃrzÀ ‘zÀ¸ÀÛPï’UÀ¼ÉÃ
(¥ÀgÀªÁ¤UÉ) CªÀgÀ ¯Á¨sÀPÉÌ PÁgÀtªÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ PÀA¥À¤UÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝ F zÀ¸ÀÛPïUÀ¼À£ÀÄß
PÀA¥À¤AiÀÄ £ËPÀgÀgÀÄ vÀªÀÄä SÁ¸ÀV ªÁå¥ÁgÀ-ªÀåªÀºÁgÀPÁÌV zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥Àr¹PÉƼÀîvÉÆqÀVzÀgÀÄ.
EzÀjAzÀ §AUÁ¼À ¸ÀPÁðgÀPÉÌ C¥ÁgÀ £ÀµÀÖ GAmÁUÀÄwÛvÀÄÛ. DzÀÝjAzÀ ªÀÄĶðzï C° SÁ£ï¤AzÀ
C°ªÀ¢ðSÁ£ïªÀgÉV£À J®è £ÀªÁ§gÀÆ zÀ¸ÀÛPï£À zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß «gÉÆâü¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
ªÀÄÄAzÉ EzÉà «ZÁgÀªÀÅ £ÀªÁ§ ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥À¤AiÀÄ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀAWÀµÀðPÉÌ JqɪÀiÁrPÉÆnÖvÀÄ. EzÀgÀ
¥ÀjuÁªÀĪÁVAiÉÄà ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀPÉÌ ºÉƸÀ wgÀĪÀ£ÀÄß PÉÆlÖ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀé¥ÀÆtðªÁzÀ

d
JgÀqÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀªÀÅ. CªÀÅUÀ¼Éà ¥Áè¹ ªÀÄvÀÄÛ §PÁìgï PÀzÀ£ÀUÀ¼ÀÄ.

he
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° : zÀ¸ÀÛPï: AiÀiÁªÀÅzÉà vÉjUÉ E®èzÉ, ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À DªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀ®Ä ºÁUÀÆ
¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ¸ÁUÁuÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÀgÀªÁ¤UÉ ¥ÀvÀæ.

is
re S
¥Áè¹ PÀzÀ£À (1757) : §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀ C°ªÀ¢ð SÁ£À£ÀÄ 1756gÀ°è ¤zsÀ£À£ÁzÀ£ÀÄ.
£ÀAvÀgÀ CªÀ£À ªÉƪÀÄäUÀ£ÁzÀ ¹gÁeï-Gzï-zË®£ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ. AiÀÄĪÀ £ÀªÁ§£ÁzÀ
B
bl
¹gÁeï-Gzï-zË®¤UÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµÀjUÀÆ 1757gÀ°è EwºÁ¸À ¥Àæ¹zÀÞ ¥Áè¹ PÀzÀ£À £ÀqɬÄvÀÄ.
be T
PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
pu
K

1. zÀ¸ÀÛPïUÀ¼À zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ : PÀA¥À¤AiÀÄ ªÁå¥ÁgÀPÁÌV ¤ÃrzÀ ‘zÀ¸ÀÛPï’UÀ¼À£ÀÄß ©ænµï £ËPÀgÀgÀÄ

zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ gÁdåzÀ ¨ÉÆPÀ̸ÀPÉÌ £ÀµÀÖªÀ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝzÀÄÝ
©

¹gÁd£À£ÀÄß PÉgÀ½¹vÀÄ.
2. C£ÀĪÀÄw E®èzÉ PÉÆÃmÉAiÀÄ zÀÄgÀ¹Ü : ©ænµÀgÀÄ ¥sÉæAZÀgÀ ¨sÀAiÀÄ¢AzÀ PÀ®ÌvÁÛzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß
§®¥Àr¹, ¦ügÀAVUÀ¼À£ÀÄß ElÖgÀÄ. C£ÀĪÀÄw ¥ÀqÉAiÀÄzÉ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß zÀÄgÀ¹Ü ªÀiÁr¹zÀÝjAzÀ
¦ügÀAVUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁPÀ®Ä ¹gÁeï ¸ÀÆa¹zÀ£ÁzÀgÀÆ CªÀgÀÄ ¥Á°¸À°®è. EzÀjAzÀ
¹gÁd£ÀÄ DPÉÆæñÀUÉÆAqÀ£ÀÄ.
3. PÀ¥ÀÄàPÉÆÃuÉ zÀÄgÀAvÀ : DUÀ ¹gÁd£ÀÄ ¥ÉÆÃmïð «°AiÀÄA PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
to

UÉzÀÄÝ PÉ®ªÀgÀ£ÀÄß ¸ÉgÉ»rzÀ£ÀÄ. ¹gÁd£ÀÄ DPÀæªÀÄtzÀ°è ¸ÉgÉ ¹QÌzÀ 146 ©ænµÀgÀ£ÀÄß aPÀÌ
PÉÆoÀrAiÉÆAzÀgÀ°è §A¢ü¹lÖ£ÀÄ. CªÀgÀ°è 123 ªÀÄA¢ C¸ÀĤÃVzÀgÀÄ JA§ÄzÁVvÀÄÛ.
t

EzÀ£ÀÄß PÀ¥ÀÄàPÉÆÃuÉAiÀÄ zÀÄgÀAvÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. F ¸ÀÄ¢Ý PÉý gÁ§mïð PÉèöʪï

No

GUÀæ PÉÆÃ¥ÀzÀ°è §°µÀ× ¸ÉãÉAiÉÆA¢UÉ §AUÁ¼ÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ.

ªÉÆzÀ®Ä £ÀªÁ§£À «gÉÆâüUÀ¼ÁzÀ ªÀiÁtÂPïZÀAzï, N«ÄÃZÁAzÁ, dUÀvï¸ÉÃoï (§AUÁ¼ÀzÀ
¯ÉêÁzÉëUÁgÀ) ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ²æêÀÄAvÀgÀ£ÀÄß vÀ£ÀßvÀÛ ¸É¼ÉzÀÄPÉÆAqÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ ¹gÁd£À ¸ÉãÁ¥ÀwAiÀiÁzÀ
«ÄÃgï eÁ¥sÀgÀ¤UÉ £ÀªÁ§£À£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ D«ÄµÀªÉÇrØ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è vÀl¸ÀܪÁVgÀ®Ä gÁdåªÀ£ÀÄß
M¦à¹zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ zsÉÊAiÀÄðUÉÆAqÀ gÁ§mïð PÉèöʪÀ£ÀÄ 1757 dÆ£ï 23 gÀAzÀÄ ¹gÁeï-Gzï-
zË®£À ªÉÄÃ¯É PÀzÀ£À ¸ÁjzÀ£ÀÄ. ¥Áè¹ JA§°è £ÀqÉzÀ PÀzÀ£ÀzÀ°è PÉèöʪÀ£ÀÄ AiÉÆÃf¹zÀAvÉAiÉÄà J®èªÀÇ
£ÀqɬÄvÀÄ. AiÀÄÄzÀÞ ¨sÀƫĬÄAzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀ ¹gÁeï-Gzï-zË®£À£ÀÄß ¸ÉgÉ»rzÀÄ PÉÆ®è¯Á¬ÄvÀÄ.

7
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ :
1. F AiÀÄÄzÀÞªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°èzÀÝ C£ÉÊPÀåvÉ, C¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ F PÁ®zÀ ªÁå¥Áj
ªÀUÀðzÀ°èzÀÝ ¯ÉÆéüvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¹vÀÄ.
2. «ÄÃgï eÁ¥sÀgï §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀ£ÀÄ.
3. PÀA¥À¤AiÀÄÄ §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåzÀ°è ªÁå¥ÁgÀ £ÀqɸÀ®Ä C¤§ðA¢üvÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¥ÀqɬÄvÀÄ.
4. ¹gÁd£ÀÄ PÀ®ÌvÁÛzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀqɹzÀ DPÀæªÀÄtPÉÌ ¥ÀjºÁgÀªÁV «ÄÃgï eÁ¥sÀgÀ£ÀÄ PÀA¥À¤UÉ
ºÀ¢£ÉüÀÄ PÉÆÃn J¥ÀàvÀÄÛ ®PÀë gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
MmÁÖgÉ, «ÄÃgï eÁ¥sÀgÀ£ÀÄ PÀA¥À¤ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀ PÉÊUÉÆA¨ÉAiÀiÁUÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀAvÀgÀ

d
±ÉÆõÀuÉUÉ M¼ÀUÁzÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ £ÀªÁ§£À ¨ÉÆPÀ̸À §jzÁ¬ÄvÉà «£ÀB zsÀ£À ¦±ÁaUÀ¼ÁzÀ PÀA¥À¤AiÀÄ

he
C¢üPÁjUÀ¼À vÀ鵃 ªÀiÁvÀæ wÃgÀ°®è. ¥ÀjuÁªÀĪÁV ©ænµÀgÀÄ «ÄÃgï eÁ¥sÀgï C¸ÀªÀÄxÀð£ÉAzÀÄ
©A©¹ CªÀ£À£ÀÄß £ÀªÁ§ ¸ÁÜ£À¢AzÀ ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉƽ¹ CªÀ£À C½AiÀÄ£ÁzÀ «ÄÃgï SÁ¹A£À£ÀÄß
§AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÉAzÀÄ £ÉëĹzÀgÀÄ.

is
re S
§PÁìgï PÀzÀ£À (1764) : «ÄÃgï SÁ¹A M§â ¸ÀªÀÄxÀð DqÀ½vÀUÁgÀ. FvÀ£ÀÄ ¸ÀºÀ DgÀA¨sÀzÀ°è
B
bl
PÀA¥À¤UÉ ¤µÉ׬ÄA¢zÀÝ£ÀÄ. JgÀqÀÄ ®PÀë ¥ËAqï ºÀtzÀ eÉÆvÉUÉ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß PÀA¥À¤UÉ
©lÄÖPÉÆlÖ£ÀÄ. DzÀgÉ, ²ÃWÀæªÉà «ÄÃgï SÁ¹A vÀ£ÀߣÀÄß ¸ÀévÀAvÀæ gÁd£ÉAzÀÄ ¨sÁ«¹zÀ£ÀÄ. zÀ¸ÀÛPï£À
be T
pu
zÀħð¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹ §AUÁ¼ÀzÀ J¯Áè ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄAPÀªÀÄÄPÀÛ JAzÀÄ WÉÆö¹zÀ£ÀÄ.
K

EzÀjAzÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¸ÀÄAPÀ«®èzÉ ªÁå¥ÁgÀ £ÀqɸÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ©ænµÀgÉÆqÀ£É £ÉÃgÀ ¸ÀàzsÉðV½zÀgÀÄ.

¥ÀjuÁªÀÄ, ©ænµÀgÀ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ¨sÁj MqÉvÀ ©¢ÝvÀÄ. ©ænµÀjUÉ £ÀªÁ§£À£ÀÄß «gÉÆâü¸À®Ä E¢µÉÖÃ
©

¸ÁQvÀÄÛ. CªÀgÀÄ «ÄÃgï SÁ¹A£À£ÀÄß E½¹ ªÀÄvÉÛ «ÄÃgï eÁ¥sÀgï£À£ÀÄß £ÀªÁ§£ÁV ªÀiÁrzÀgÀÄ.
©ænµÀgÀ PÀÄn®vÉAiÀÄ£Éß®è CjwzÀÝ «ÄÃgï SÁ¹ªÀÄ£ÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ºÉÆÃgÁlPÉÌ
ªÀÄÄAzÁzÀ£ÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÁå¥ÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ PÀ¸ÀħÄzÁgÀgÀÄ CªÀ£À ¨ÉA§®PÉÌ ¤AvÀgÀÄ.
F ¤nÖ£À°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ «ÄÃgï SÁ¹ªÀÄ£ÀÄ ªÉÆUÀ¯ï zÉÆgÉ ‘JgÀqÀ£Éà µÁ D®A’ ªÀÄvÀÄÛ
Ozï£À £ÀªÁ§ ‘µÀÄeï-Gzï-zË®’gÉÆA¢UÉ M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀ£ÀÄ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV, ‘«ÄÃgï
SÁ¹A’ £ÉÃvÀÈvÀézÀ ªÀÄÆgÀÆ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÉãÉUÀ¼ÀÄ ‘ºÉPÀÖgï ªÀÄ£ÉÆæÃ’ £ÉÃvÀÈvÀézÀ ©ænµï ¸ÉãÉAiÀÄ£ÀÄß
to

1764gÀ°è ‘§PÀìgï’ JA§°è ªÀÄÄSÁªÀÄÄTAiÀiÁzÀªÀÅ. CAwªÀĪÁV AiÀÄÄzÀÞzÀ°è «ÄÃgï SÁ¹A ¸ÉÆÃvÀÄ

¥À¯ÁAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÉ, µÁ D®A ±ÀgÀuÁUÀvÀ£ÁzÀ£ÀÄ. ©ænµï ±ÀQÛUÉ vÀqÉAiÉÆqÀÄتÀ F MPÀÆÌlzÀ
¥ÀæAiÀÄvÀß ¸ÀA¥ÀÆtð «¥sÀ®ªÁ¬ÄvÀÄ.
t
No

¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ :
1. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ §AUÁ¼ÀzÀ ªÉÄð£À ‘¢ªÁ¤’ ºÀPÀÌ£ÀÄß JgÀqÀ£Éà µÁ D®A
¤ÃrzÀ£ÀÄ.
2. µÁ D®A ªÁ¶ðPÀ 26 ®PÀë gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ ªÉÄð£À vÀ£Àß ºÀPÀÌ£Éß®è
©lÄÖPÉÆqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
3. Ozï£À £ÀªÁ§£ÁzÀ µÀÄeï-Gzï-zË®£ÀÄ PÀA¥À¤UÉ AiÀÄÄzÀÞ£ÀµÀÖ ¥ÀjºÁgÀªÁV 50 ®PÀë
gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
8
 4. «ÄÃgïeÁ¥sÀgï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀÝjAzÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ¤UÉ «±ÁæAw ªÉÃvÀ£À ¤Ãr §AUÁ¼ÀzÀ
¥ÀÆtð DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¤ªÀð»¸ÀvÉÆqÀVvÀÄ.
CAwªÀĪÁV §PÀìgï PÀzÀ£ÀªÀÅ ©ænµÀgÀÄ ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
§AUÁ¼À, ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ Mj¸ÁìzÀ ¤dªÁzÀ ¢ªÁ¤ ºÀPÀÄÌ: ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ
MqÉAiÀÄgÉAzÀÄ zÀÈrüÃPÀj¹vÀÄ ºÁUÀÆ Ozï PÀÆqÀ CªÀgÀ ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀĪÀ ºÀPÀÄÌ.
C¢üãÀzÀ°è G½AiÀÄĪÀAvÁ¬ÄvÀÄ. 1765gÀ°è gÁ§mïð PÉèöʪÀ£ÀÄ
§AUÁ¼ÀzÀ°è ‘¢é ¥Àæ¨sÀÄvÀéÀ’ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄAvÉ ©ænµÀgÀÄ ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ
ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀĪÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀgÀÄ DzÀgÉ. £ÀªÁ§£ÀÄ DqÀ½vÀ, £ÁåAiÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ

d
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. »ÃUÉ ©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÁtÂdå »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀîªÀ

he
¸À®ÄªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :

is
1600gÀ°è F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß EAUÉèAr£À°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
re S B
bl
1602gÀ°è AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß £ÉzÀgï¯ÁåAqï£À°è ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
1619gÀ°è ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwð dºÀAVÃgÀ£ÀÄ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½AiÀÄ
be T
pu
¸ÀÆgÀwÛ£À°è ºÁUÀÆ ¥ÀǪÀð PÀgÁªÀ½AiÀÄ ºÀÆVèAiÀÄ°è ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀĪÀÄwAiÀÄ£ÀÄß
K

¤ÃrzÀ£ÀÄ.
©

1639gÀ°è EAVèµÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÉÆzÀ® ¸ÀgÀPÀÄ PÉÆÃpAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄzÁæ¹£À°è ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.

1664gÀ°è ¥sÉæAZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¥sÁæ£ïì£À°è ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆArvÀÄ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr.
to

1. 1453gÀ°è DmÉÆêÀiÁ£ï lPÀðgÀÄ ________ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ.

2. ¨sÁgÀvÀ ºÁUÀÆ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄªÉ ºÉƸÀ d®ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß _______ PÀAqÀÄ»rzÀ£ÀÄ.
t
No

3. ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ ¥sÉæAZÀgÀ gÁdzsÁ¤______ .

4. gÁ§mïð PÉèöʪÀ£ÀÄ 1757gÀ°è ¹gÁeï-Gzï-zË®£À ªÉÄÃ¯É _________ PÀzÀ£À ¸ÁjzÀ£ÀÄ.
5. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ §AUÁ¼ÀzÀ ‘¢ªÁ¤’ ºÀPÀÌ£ÀÄß __________ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
6. §AUÁ¼ÀzÀ°è ‘¢é ¥Àæ¨sÀÄvÀéÀ’ªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ__________ .

9
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.
1. ªÀÄzsÀåPÁ®zÀ°è ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄªÉ ªÁå¥ÁgÀ ºÉÃUÉ £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ?
2. ¨sÁgÀvÀPÉÌ ºÉƸÀ d®ªÀiÁUÀð PÀAqÀÄ »rAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÁzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹j.
3. ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÁå¥ÁgÀPÁÌV §AzÀ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
4. JgÀqÀ£Éà PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
5. ¥Áè¹ PÀzÀ£ÀPÉÌ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

d
6. §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

he
III. ZÀlĪÀnPÉ :
©ænµÀgÀÄ PÀnÖzÀ ¥Éæ¹qÉ¤ì £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.

is
re S B
bl
be T
pu
****
K
t ©
to
No

10
 CzsÁåAiÀÄ-2
©ænµï D½éPÉAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ · ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw
· ©ænµï C¢üPÁgÀzÀ PÉÆæÃrÃPÀgÀt · DAUÉÆèà ¹Sï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ
· zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è ¤Ãw

d
©ænµÀgÀÄ PÁ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï zÉñÀUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä

he
JzÀÄgÁ½UÀ¼ÁV ¤®èzÀAvÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. ¥Áè¹ ªÀÄvÀÄÛ §PÀìgï PÀzÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåzÀ
ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¥ÀÆtð gÁdQÃAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt ¸Á¢ü¹zÀgÀÄ. 1765gÀ ºÉÆwÛUÉ §ºÀÄvÉÃPÀ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀzÀ
¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët ¨sÁUÀUÀ¼À°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ

is
re S
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¥À槮gÁVzÀÝ PÁgÀt CªÀgÀ DmÁmÉÆÃ¥À §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆA¨Á¬ÄUÉ
¹Ã«ÄvÀUÉÆArvÀÄÛ.
B
bl
©ænµÀgÀ ªÀÄÄA¢£À «¸ÀÛgÀuÁ ¤ÃwUÉ CrØAiÀiÁVzÀݪÀgÀÄ ªÀÄgÁoÀ ¥ÉñÉéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ
be T
¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ nÃ¥ÀÄà¸ÀįÁÛ£ï. EªÀgÀ £ÀAvÀgÀ ªÁAiÀĪÀå
pu
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¹RÍgÀÄ ¥À槮 «gÉÆâüUÀ¼ÁzÀgÀÄ. ºÀvÉÆÛA§vÀÛ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ DgÀA¨sÀzÀ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è
K

¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀ gÀtfvï ¹AUÀ£ÀÄ ¹RÍgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀ£ÀÄ.

©

©ænµÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁædå «¸ÀÛgÀuÉUÁV ºÀ¢£ÉAl£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀ¢AzÀ

ºÀvÉÆÛA§vÀÛ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄzsÀåAvÀgÀzÀªÀgÉUÀÆ ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É C£ÉÃPÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀgÀÄ.
CAvÉAiÉÄà ‘¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw’ ªÀÄvÀÄÛ ‘zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è’zÀAvÀºÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀ
ªÀÄÆ®PÀ G¥ÁAiÀĪÁVAiÀÄÆ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß PÀ§½¹zÀgÀÄ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è ©ænµÀgÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ zÀQët, ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀUÀ¼À°è £ÀqɹzÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ
AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ, £Á®ÄÌ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÄ DAUÉÆèÃ-¹SïAiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÆ
to

¸ÉÃjªÉ. ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À£ÀÄß £Á®Ì£Éà ¥ÁoÀzÀ°è ZÀað¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ E°è ©ænµÀgÀÄ £ÀqɹzÀ

ªÀÄgÁoÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹Sï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ w½AiÉÆÃt.
DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ
t
No

ªÉÆzÀ® DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ (1775-1782): §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ°è ¸ÉÆÃvÀÄ ©ænµÀgÀ

D±ÀæAiÀÄzÀ°èzÀÝ ªÉÆUÀ¯ï ZÀPÀæªÀwð JgÀqÀ£Éà µÁ D®A£À£ÀÄß ªÀÄgÁoÀgÀÄ PÀgÉvÀAzÀÄ ªÀÄvÉÛ
zɺÀ°AiÀÄ ¹AºÁ¸À£ÀzÀ°è PÀĽîj¹zÀgÀÄ. ZÀPÀæªÀwðAiÀÄÄ ªÉÆzÀ®Ä ©ænµÀjUÉ ¤ÃrzÀÝ PÉÆÃgÀ ªÀÄvÀÄÛ
C®ºÁ¨ÁzïUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÁoÀjUÉ PÉÆlÖ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ªÉÊgÀvÀéªÀÅ
ªÀģɪÀiÁrvÀÄ. ªÀÄgÁoÀgÀ §°µÀ× ¥ÉñÉé ªÀiÁzsÀªÀgÁªï EzÉà ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è wÃjPÉÆAqÀzÀÄÝ ªÀÄgÁoÀjUÉ
vÀÄA§¯ÁgÀzÀ £ÀµÀÖªÁ¬ÄvÀÄ. ¥ÉñÉéAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ CªÀ£À vÀªÀÄä £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄ£ÀÄ §AzÀ£ÁzÀgÀÆ
CªÀ£À£ÀÄß CªÀ£À aPÀÌ¥Àà gÀWÉÆç(gÀWÀÄ£ÁxÀgÁªï)£ÀÄ PÉÆ¯É ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ ¥ÉñÉéAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ

11
PÀ®ºÀ K¥ÀðnÖvÀÄ. £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸ï £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¥ÉñÉé ¸ÁÜ£ÁPÁAQëAiÀiÁzÀ gÀWÉÆç£À §zÀ®Ä
£ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄ£À ªÀÄUÀ JgÀqÀ£Éà ªÀiÁzsÀªÀgÁªïUÉ ªÀÄgÁoÀ MPÀÆÌlªÀÅ ¥ÀlÖPÀnÖvÀÄ. ªÀÄgÁoÀ
ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ½AzÀ ¤jÃQëvÀ ¨ÉA§® ¹UÀzÀ gÀWÉÆç£ÀÄ ©ænµÀgÀ ¨ÉA§® PÉÆÃjzÀ£ÀÄ. ©ænµÀgÀÄ F
¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ¯Á¨sÀPÉÌ §¼À¹PÉƼÀî®Ä AiÉÆÃa¹zÀgÀÄ. ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀ MPÀÆÌlUÀ¼À
£ÀqÀÄªÉ 1775-1782gÀªÀgÉUÉ £ÀqÉzÀ ¢ÃWÀð AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ªÀÄgÁoÀgÀÄ ¥ÁægÀA©üPÀ AiÀıÀ¸Àì£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀgÀÆ,
CAwªÀĪÁV CºÀªÀÄzÁ¨ÁzïC£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. ªÀÄgÁoÀ MPÀÆÌlªÀÅ AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄÄAzÀĪÀgɸÀ¯ÁUÀzÉ
©ænµÀgÉÆA¢UÉ ¸Á¯ï¨ÁAiÀiï M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆArvÀÄ. JgÀqÀ£Éà ªÀiÁzsÀªÀgÁªÀ£À£ÀÄß ¥ÉñÉéAiÀiÁV
£ÉëĸÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

d
¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è (1798-1805) ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw: ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹èAiÀÄÄ UÀªÀ£Àðgï

he
d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄÄ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ¯Áè¬ÄvÀÄ.
EªÀ£À DUÀªÀÄ£ÀzÀ ºÉÆwÛUÉ §°µÀ× ªÀÄgÁoÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ zÀħð®UÉÆArzÀÄÝ «¸ÀÛgÀuÁ
¤ÃwUÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁVvÀÄÛ. F UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CªÀ£ÀÄ ªÀÄÆgÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹zÀ£ÀÄ.

is
re S
CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ: ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw, ºÉƸÀ gÁdåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ FUÁUÀ¯Éà PÀA¥À¤AiÀÄ
B
bl
C¢üãÀPÉÌ M¼À¥ÀànÖgÀĪÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß £ÉÃgÀ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ M¼À¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.
¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw: ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ M¼À¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀ ¸À®ÄªÁV
be T
pu
¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw JA§ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ªÉ¯Éè¹èAiÀÄÄ 1798gÀ°è eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå
K

¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ ©ænµï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À MAzÀÄ ¸ÉʤPÀ
M¥ÀàAzÀªÁVzÉ.
©

¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ:

1. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁd£ÀÄ ©ænµï ¸ÉʤPÀ vÀÄPÀrAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß gÁdåzÀ°è Ej¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
2. ¸ÉãÉAiÀÄ ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ gÁdåªÉà ¨sÀj¸À¨ÉÃPÀÄ. E®èªÉ
¤¢ðµÀÖ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ©lÄÖPÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. gÁd£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è ©ænµï gɹqÉAl£À£ÀÄß £ÉëĹPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
to

4. ©ænµÀgÀ C£ÀĪÀÄw E®èzÉ D¸ÁÜ£ÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀ£ÀÄß £ÉëĹPÉƼÀÄîªÀAw®è.

5. ¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà gÁdåUÀ¼ÉÆA¢UÉ AiÀÄÄzÀÞ CxÀªÁ ¸ÀAzsÁ£À ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀgÉ
t

UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À ¸ÀªÀÄäw ¨ÉÃPÀÄ.

No

6. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV PÀA¥À¤AiÀÄÄ D gÁdåPÉÌ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ.

F ¤Ãw¬ÄAzÀ ©ænµÀgÀ ¸ÉʤPÀ ¤ªÀðºÀuÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß
¤AiÀÄAvÀætzÀ°èqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß DyðPÀªÁV wêÀæ ±ÉÆõÀuÉUÉ
UÀÄj¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F M¥ÀàAzÀPÉÌ ¸À» ªÀiÁrzÀ ªÉÆzÀ® gÁdå ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£À. C£ÀAvÀgÀ
ªÉÄʸÀÆgÀÄ, Ozï, vÀAeÁªÀÇgÀÄ, ªÀÄgÁoÀ, DPÁðmï, ¥ÀÇ£Á, ©gÁgï, UÁé°AiÀÄgï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ
gÁdåUÀ¼ÀÄ F M¥ÀàAzÀPÉÌ M¼À¥ÀlÖªÀÅ.
12
 JgÀqÀ£Éà DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ (1803-1805): ªÀÄgÁoÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À £ÁAiÀÄPÀgÀ £ÀqÀÄ«£À
¸ÀAWÀµÀðªÉà F AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. ºÉÆüÀÌgï ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ AiÀıÀªÀAvÀgÁªï MAzÀÄ
PÀqÉAiÀiÁzÀgÉ ¹A¢üAiÀiÁ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ zË®vï gÁªï ºÁUÀÆ ¥ÉñÉé JgÀqÀ£Éà ¨ÁfgÁªï E£ÉÆßAzÀÄ
PÀqÉVzÀÝgÀÄ. 1802gÀ°è ºÉÆüÀÌgï ¸ÉÊ£ÀåªÀÅ ¹A¢üAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉñÉéAiÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹vÀÄ. ¥ÉñÉé
©ænµÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ AiÀiÁa¹zÀ£ÀÄ. ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹èUÉ ªÀÄgÁoÀgÀ DAvÀjPÀ «ZÁgÀzÀ°è ¥ÀæªÉò¸À®Ä
CªÀPÁ±À ¹QÌvÀÄ. ¥ÉñÉéAiÀÄÄ ¨É¹ì£ï M¥ÀàAzÀPÉÌ ¸À» ºÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
M¦àzÀ£ÀÄ. ¥ÉñÉéAiÀÄÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¦àzÀÝ£ÀÄß «gÉÆâü¹ ºÉÆüÀÌgï, ¨sÉÆÃA¸Éè,
¹A¢üAiÀiÁ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÄgÁoÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ MUÀÆÎrzÀgÀÄ. 1803-1805gÀªÀgÉUÉ ªÀÄgÁoÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À
¸ÉãÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉ¯Éè¹èAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è ªÀÄt¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ CªÀ£À AiÀÄÄzÀÞ¦æAiÀÄ ¤Ãw¬ÄAzÀ

d
PÀA¥À¤UÉ ¸Á®zÀ ºÉÆgÉ ºÉaÑvÀÄ. EzÀjAzÀ wêÀæ nÃPÉUÉ M¼ÀUÁzÀ ªÉ¯Éè¹èAiÀÄÄ vÀ£Àß ºÀÄzÉÝUÉ gÁf£ÁªÉÄ

he
¤Ãr ¸ÀézÉñÀPÉÌ ªÀÄgÀ½zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ D ¥ÀæzÉñÀzÀ°è vÁvÁÌ°PÀ ±ÁAw £É¯É¹vÀÄ.
ªÀÄÆgÀ£Éà DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ (1817-1818): ªÀÄgÁoÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä WÀ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß G½¹PÉƼÀî®Ä E¤ß®èzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqɹzÀªÀÅ. ¥ÉñÉé PÀÆqÀ ©ænµÀgÀ ¤AiÀÄAvÀæt¢AzÀ

is
re S
ªÀÄÄPÀÛUÉƼÀî®Ä ºÀªÀt¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. 1817gÀ°è ¥ÉñÉéAiÀÄÄ ¥ÀÇ£ÁzÀ°è ©ænµï gɹqɤìAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÁ½
B
bl
£Àqɹ ¸ÀÄlÖ£ÀÄ. £ÁUÀ¥ÀÄgÀzÀ C¥Áà¸ÁºÉç ªÀÄvÀÄÛ ªÀįÁígÀgÁªï ºÉÆüÀÌgï PÀÆqÀ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
zÀAUÉ JzÀÄÝ ¸ÉÆÃvÀgÀÄ. CAwªÀĪÁV ¥ÉñÉé JgÀqÀ£Éà ¨ÁfgÁAiÀÄ£ÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ 1818gÀ°è
be T
pu
PÉÆÃgÉÃUÁªï ªÀÄvÀÄÛ C¶Ö AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è ¸ÉÆÃvÀÄ ±ÀgÀuÁzÀ£ÀÄ. ©ænµÀgÀÄ ¥ÉñÉé ¥ÀzÀ«AiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉƽ¹
K

¨ÁfgÁAiÀĤUÉ «±ÁæAw ªÉÃvÀ£À ¤ÃrzÀgÀÄ. §zÀ°UÉ ²ªÁfAiÀÄ ªÀA±À¸ÀÜ ¥ÀævÁ¥À¹AºÀ£À£ÀÄß ¸ÀtÚ

gÁdå ¸ÀvÁgÁzÀ°è ¥ÀæwµÁצ¹, ªÀÄgÁoÀgÀ ¸ÁA¥ÀæzÁAiÀÄPÀ ªÀÄÄRAqÀ£ÁV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄgÁoÀgÀ
©

¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß ¤UÀ滹zÀgÀÄ.
©ænµï C¢üPÁgÀzÀ PÉÆæÃrÃPÀgÀt (1818-1857): ©ænµÀgÀÄ 1818 jAzÀ 1857gÀªÀgÉUÉ CRAqÀ
¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß UÉ®ÄèªÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉƽ¹zÀgÀÄ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è ¥ÀAeÁ¨ï, ¹Azsï, Ozsï
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdåUÀ¼À£Àß®èzÉ C£ÉÃPÀ ¸ÀtÚ¥ÀÄlÖ gÁdåUÀ¼À£ÀÆß DPÀæ«Ä¹zÀgÀÄ.
DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ: 1839gÀ°è gÀtfvï ¹AUÀ£ÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÀAeÁ©£À°è
gÁdQÃAiÀÄ CgÁdPÀvÉ vÀ¯É JwÛvÀÄ. 1809gÀ ‘¤gÀAvÀgÀ ªÉÄÊwæ M¥ÀàAzÀ’ªÀ£ÀÄß G®èAX¹ ¥ÀAeÁ§£ÀÄß
to

DPÀæ«Ä¸À®Ä ©ænµÀgÀÄ ¸ÀAZÀÄ gÀƦ¹zÀgÀÄ. 1845gÀ r¸ÉA§gï£À°è ©ænµÀjUÀÆ ¥ÀAeÁ¨ï

¸ÉÊ£ÀåPÀÆÌ AiÀÄÄzÀÞ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. «zÉòAiÀÄjAzÀ EgÀ§ºÀÄzÁzÀ C¥ÁAiÀĪÀ£ÀßjvÀ »AzÀÆ,
ªÀÄĸÀ¯Áä£À ºÁUÀÆ ¹RÍgÉ®ègÀÆ MAzÁV ±ËAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÉÄgÉzÀgÀÄ. DzÀgÉ PÉ®ªÀÅ zÉñÀzÉÆæû
t
No

£ÁAiÀÄPÀjAzÀ ¸ÉÆïÉÆ¥Àà¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. CªÀªÀiÁ£ÀPÀgÀ ¯ÁºÉÆÃgï M¥ÀàAzÀPÉÌ 1846gÀ°è ¸À»

ºÁPÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. CA¢¤AzÀ ©ænµï gɹqÉAl£ÀÄ ¥ÀAeÁ©£À ¤dªÁzÀ DqÀ½vÀUÁgÀ£ÁzÀ£ÀÄ. »ÃUÉ
¥ÀAeÁ¨ï ©ænµï D²ævÀ gÁdåªÁ¬ÄvÀÄ.
1848gÀ°è ¥ÀAeÁ©£À ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀ ©ænµï D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃgÀ®Ä ºÉÆgÀmÁUÀ ¥ÀAeÁ©UÀ¼ÀÄ
¥Àæw¨sÀn¹zÀgÀÄ. F ¥Àæw¨sÀl£ÉUÀ¼À £ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß ‘ZÀmÁÖgï ¹AUï CmÁÖjªÁ®’ ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÀÄÆ®gÁeï’
CªÀgÀÄ PÀæªÀĪÁV ¯ÁºÉÆÃgï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄįÁÛ£ïUÀ¼À°è ªÀ»¹zÀÝgÀÄ. ªÀÄvÉÛ ¥ÀAeÁ©UÀ½UÉ ¸ÉÆïÁ¬ÄvÀÄ.
CAwªÀĪÁV ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹AiÀÄÄ ¥ÀAeÁ§£ÀÄß ©ænµï ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è «°Ã£ÀUÉƽ¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.

13
 qÁ¯ï ºË¹ ªÀÄvÀÄÛ zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è ¤Ãw : 1848gÀ°è ¨sÁgÀvÀPÉÌ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀ
qÁ¯ïºË¹AiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ J®è zÉòÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ©ænµï ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è «°Ã£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ
CAwªÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß £ÀqɹzÀ. qÁ¯ïºË¹AiÀÄÄ vÀ£Àß «¸ÀÛgÀuÁ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ‘zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è’
JA§ ¤ÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸Á¢ü¹zÀ£ÀÄ. F ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ: ‘AiÀiÁªÀ£Éà M§â ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁd£ÀÄ
ªÀÄPÀ̽®èzÉ ªÀÄÈvÀ£ÁzÀgÉ, CªÀ£ÀÄ zÀvÀÄÛ vÉUÉzÀÄPÉÆArzÀÝ ¥ÀÅvÀæ¤UÉ GvÀÛgÁ¢üPÁgÀvÀézÀ ºÀQÌgÀ°®è’.
CAvÀºÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ©ænµï ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è «°Ã£ÀUÉƽ¹PÉƼÀî¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. F ¤ÃwUÉ M¼À¥ÀlÖ
gÁdåUÀ¼À°è ¸ÀvÁgÀ, eÉÊ¥ÀÅgï, ¸ÀA§¯ï¥ÀÅgï, GzÀAiÀÄ¥ÀÅgï, gÀhiÁ¤ì, £ÁUÀ¥ÀÅgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ. F gÁdåUÀ¼À gÁdjUÉ ªÀÄPÀ̽®è¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ¯Éà CjwzÀÝ ©ænµï

d
UËgÀßgï d£ÀgÀ®ègÀ£ÀÄß F ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÁdQÃAiÀÄ C¸ÀÛçªÁV eÁjUÉƽ¹zÀ£ÀÄ.

he
qÁ¯ïºË¹AiÀÄ vÀqɬĮèzÀ gÁeÁåPÀæªÀÄtzÀ £ÀqɬÄAzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdgÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®è, CªÀgÀ
§UÉUÉ ¸ÀºÁ£ÀĨsÀÆwAiÀÄļÀî d£ÀªÀUÀðªÀÅ PÀÆqÀ ©ænµïgÀ «gÀÄzÀÞ ªÀįÉvÀÄ ¤AwvÀÄ. ªÀÄqÀÄUÀnÖzÀ
DPÉÆæñÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁeÁ©üªÀiÁ£ÀzÀ QZÀÄÑ ©ænµï ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ «gÀÄzÀÞ §AqÉüÀĪÀAvÉ ªÀiÁrvÀÄ. EzÀgÀ

is
re S
¥ÀjuÁªÀĪÁVAiÉÄà 1857gÀ ¹¥Á¬Ä zÀAUÉ ¸ÉÆáÃlUÉÆArvÀÄÛ.
B
bl
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
gÀtfvï ¹AUï : 1780gÀ°è d¤¹zÀ gÀtfvï ¹AUÀ£ÀÄ ¹SïgÀ 12 «Ä¸ïè(MPÀÆÌl)UÀ¼À°è MAzÁzÀ
be T
pu
¸ÀÄRgïZÁQÃAiÀiÁ «Ä¸ïè£À £ÁAiÀÄPÀ ªÀĺÁ¹AUï£À ªÀÄUÀ. ºÀvÀÛ£Éà ªÀAiÀĹì£À°èAiÉÄà vÀAzÉAiÀÄ£ÀÄß
K

PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀ£ÀÄ. CªÀ£ÀÄ ¸ÀtÚ ¥ÀæzÉñÀzÀ MPÀÆÌlzÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. PÁ§Æ°£À dªÀiÁ£ï µÁ ¨sÁgÀvÀzÀ

ªÉÄÃ¯É zÀAqÀAiÀiÁvÉæ PÉÊUÉÆAqÁUÀ gÀtfvÀ£ÀÄ CªÀ¤UÉ ¸À°è¹zÀ ¸ÉêÉUÉ ªÉÄaÑ ‘gÁeÁ’ JA§ ¥ÀzÀ«AiÉÆA¢UÉ
©

¯ÁºÉÆÃj£À gÁdå¥Á®£ÁV £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ£ÀÄ. DUÀ CªÀ¤UÉ ºÀvÉÆÛA§vÀÄÛ ªÀµÀð. £ÀAvÀgÀ «¸ÀäAiÀÄPÁj

jÃwAiÀÄ°è ¥À槮£ÁV ¨É¼ÉzÀ. ¹Sï¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¥ÀÆtð ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÉà CªÀ£À
¥ÀgÀªÀÄ zsÉåÃAiÀĪÁVvÀÄÛ. ¸ÀmÉèÃeï £À¢AiÀÄ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼À J®è ¹Sï ¥ÀæªÀÄÄRgÀ£ÀÆß vÀ£Àß ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¥ÀAeÁ©£À°è vÀ£ÀßzÉà ¸ÀéAvÀ gÁdå ¸Áܦ¹zÀ. 1809gÀ°è CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀzÀ°è EAVèµÀgÉÆqÀ£É
‘¤gÀAvÀgÀ ªÉÄÊwæ’ M¥ÀàAzÀPÉÌ ¸À»ºÁQzÀ£ÀÄ. AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹
vÀgÀ¨ÉÃvÀÄUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À ¸ÉÊ£ÀåªÀÅ PÉêÀ® ¹SïjUÉ ¹Ã«ÄvÀUÉÆArgÀzÉ UÀÆSÁðUÀ¼ÀÄ, ©ºÁjUÀ¼ÀÄ,
to

¥ÀoÁtgÀÄ, ªÀÄĸÀ¯Áä£ÀjAzÀ PÀÆrvÀÄÛ. ¯ÁºÉÆÃj£À°è ¦ügÀAVUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä JgÀPÀ ºÉÆAiÀÄÄåªÀ

PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀ£ÀÄ. CA¢£À PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdgÀ ¸ÉÊ£ÀåUÀ¼À°èAiÉÄà gÀtfvï ¹AUÀ£À
t

¸ÉÊ£Àå CvÀÄåvÀÛªÀĪÁVvÀÄÛ. eÁvÀåwÃvÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀzÀªÀ£ÀÆ, GzÁgÀ ºÀÈzÀ¬ÄAiÀÄÆ DzÀ gÀtfvï ¹AUÀ£ÀÄ

No

¹Sï UÀÄgÀÄUÀ¼À£Àß®èzÉ »AzÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĸÀ¯Áä£À UÀÄgÀÄUÀ¼À£ÀÆß ¥ÉÆö¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. J®è zsÀ«ÄðAiÀÄgÀÆ

CªÀ£À DqÀ½vÀzÀ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝgÀÄ. ©ænµÀgÀ£ÀÄß JzÀÄgÀÄ ºÁQPÉƼÀîzÉ ¹Sï gÁdåªÀ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ°è
AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀ£ÀÄ. CzÉà jÃw ©ænµÀgÀÄ ªÁAiÀÄĪÀåzÀ ¨sÁUÀ¢AzÀ £ÀqÉAiÀħºÀÄzÁzÀ ¸ÀA¨sÁªÀå zÁ½UÀ¼À£ÀÄß
vÀqÉAiÀÄ®Ä gÀtfvï ¹AUÀ£À gÁdåzÀAvÀºÀ gÀPÀëuÁ gÁdåªÉÇAzÀgÀ (§¥sÀgï ¸ÉÖÃmï) CªÀ±ÀåPÀvÉ EvÀÄÛ. MmÁÖgÉ,
¸ÀévÀAvÀæ gÁdåªÉÇAzÀ£ÀÄß PÀnÖ PÉÆ£ÉAiÀĪÀgÉUÀÆ ¸ÀévÀAvÀæªÁVAiÉÄà D½ 1839gÀ°è gÀtfvï ¹AUï ¤zsÀ£À
ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ.

14
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr.
1. ªÉÆzÀ®£Éà DAUÉÆèà ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ CAvÀåzÀ°è ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµÀgÀ ªÀÄzsÀå
______________ M¥ÀàAzÀ D¬ÄvÀÄ.
2. ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ ____________ .
3. zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è JA§ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ______________ gÀ°è eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
4. zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®èªÉA§ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ ______________ .

d
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.

he
1. ªÉÆzÀ®£Éà DAUÉÆèà ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

is
2. ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? «ªÀj¹.
re S
3. ªÀÄÆgÀ£Éà DAUÉÆèà ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
B
bl
4. ©ænµÀgÀ C¢üPÁgÀ «¸ÀÛgÀuÉUÉ zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è JA§ ¤ÃwAiÀÄÄ ºÉÃUÉ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁ¬ÄvÀÄ?
be T
pu
5. zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è ¤ÃwUÉ M¼À¥ÀlÖ gÁdåUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
K

III. ZÀlĪÀnPÉ :
©

1. ©ænµÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁædå «¸ÀÛgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ°è C£ÀĸÀj¹zÀ vÀAvÀæUÁjPÉAiÀÄ (Strategy) §UÉÎ

«±Éèö¹ ¥Àæ§AzsÀ §gɬÄj.

****
t to
No

15
 CzsÁåAiÀÄ - 3
©ænµï D½éPÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ - £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ, £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ, ¥ÉÇ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜ,
¸ÉÊ£Àå ªÀåªÀ¸ÉÜ.
· ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ - SÁAiÀÄA d«ÄãÁÝj ¥ÀzÀÞw, ªÀĺÀ¯ïªÁj ¥ÀzÀÞw, gÉÊvÀªÁj
¥ÀzÀÞw.

d
· DzsÀĤPÀ ²PÀët - ¯ÁqÀð ªÉÄSÁ¯É, ªÀÅqÀì£À DAiÉÆÃUÀ (1854).

he
· ©ænµï D½éPÉ PÁ®zÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ - gÉUÀÄå¯ÉAnAUï PÁAiÉÄÝ, ¦mïì EArAiÀiÁ PÁAiÉÄÝ, ZÁlðgï
PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ.

is
re S
©ænµï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ DgÀA¨sÀzÀ°è PÉêÀ® ªÁå¥Áj PÀA¥À¤AiÀiÁV vÀ£Àß ªÁtÂdå
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¥ÀÇgÉʹPÉƼÀÄîªÀ PÉ®¸À ªÀiÁrvÀÄ. £ÀÆgÁgÀÄ gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À°è ºÀAaºÉÆVzÀÝ
B
bl
¨sÁgÀvÀzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÀ ©ænµÀgÀÄ D ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß vÀªÀÄä gÁdQÃAiÀÄ K½UÉUÉ
be T
§¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ PÀZÁÑqÀÄwÛzÀÝ gÁdgÀ £ÀqÀÄªÉ MqÉzÀÄ D¼ÀĪÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ
pu
CªÀgÉ®ègÀ£ÀÆß PÀæªÉÄÃt vÀªÀÄä C¢üãÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. C¢üãÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
K

‘¸ÀAzsÁ£À’ ªÀÄvÀÄÛ ‘AiÀÄÄzÀÞ’UÀ¼À ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV §¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ.

««zsÀ G¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß gÁdQÃAiÀĪÁV vÀªÀÄä C¢üãÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ
©

£ÀAvÀgÀ CzÀ£ÀÄß ±Á±ÀvÀéªÁV vÀªÀÄä°è ºÉÃUÉ G½¹PÉƼÀî¨ÉÃPÉ£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß D¯ÉÆÃa¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀ

MAzÀÄ zÉñÀªÉA§ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ PÀ®à£ÉAiÀÄÄ E®è¢zÀÝ D ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è CzÀÄ ««zsÀ gÁeÁåqÀ½vÀUÀ¼À°è
ºÀjzÀÄ ºÀAaºÉÆÃVvÀÄÛ. C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ MAzÀÄUÀÆr¹ ©ænµÀgÀÄ KPÀgÀÆ¥À
gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ªÀÄvÀÄÛ KPÀgÀÆ¥À DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ M¼À¥Àr¹zÀgÀÄ. ²PÀët, £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ, ¨sÀÆ
PÀAzÁAiÀÄ, ªÁå¥ÁgÀ, PÀȶ ªÀÄÄAvÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ºÉƸÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉƽ¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÀÄ PÀnÖzÀ gÁdå ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ KPÀgÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ°è ¸À¥sÀ®gÁzÀgÀÄ. F §UÉAiÀÄ
to

DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÁUÀ vÀªÀÄä DyðPÀ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄgÉAiÀÄ°®è. F

¤nÖ£À°è PÀA¥À¤AiÀÄÄ DqÀ½vÀzÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ««zsÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¹vÀÄ.
t

DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ

No

£ÁUÀjÃPÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ : ¯Áqïð PÁ£ïðªÁ°Ã¸À£ÄÀ £ÁUÀjÃPÀ ¸ÉêÁ ªÀ媸 À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉvA À zÀ£ÄÀ .
F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÁå¥ÁgÀ £Àq¸ É ÄÀ ªÀ ¸À®ÄªÁV £ËPÀgg À £
À ÄÀ ß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrPÉƼÀĪ î À
¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ°¤AzÀ®Æ ¥Á°¹PÉÆAqÀÄ §A¢vÀÄ.Û PÀA¥À¤AiÀÄÄ F £ËPÀgj À UÉ SÁ¸ÀVAiÀiÁV
ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁrPÉƼÀ® î Ä C£ÀĪÀÄw ¤ÃrvÀÄ.Û F CªÀPÁ±Àª£ À ÄÀ ß §¼À¹PÉÆAqÀ £ËPÀgg À ÄÀ C£ÉÊwPÀ
ªÀiÁUÀðUÀ¼° À è ºÀt ¸ÀA¥Á¢¹ PÀqÄÀ ¨sµ æÀ Ög
À ÁzÀgÄÀ . EzÀ£ÄÀ ß vÀqAÉ iÀÄĪÀ ¸À®ÄªÁV 1773gÀ° è EAUÉA è r£À
¸ÀgPÀ ÁgÀªÅÀ gÉUÄÀ å¯ÃÉ nAUï PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvz À ° À è eÁjUÉƽ¹vÀÄ. PÁAiÉÄÝAiÀÄ ºÉ¸g À ÃÉ ¸ÀÆa¸ÀĪÀAvÉ
CzÀgÀ GzÉÝñÀ ¤AiÀÄAvÀt æ ªÀ£ÄÀ ß ºÉÃgÀĪÀÅzÀÄ.
16
 1800gÀ°è £ÁUjÃPÀ ¸ÉêÉUÉ ¸ÉÃgÀ§AiÀĸÀĪÀªÀjUÉ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä PÀ®ÌvÁÛzÀ°è ¥sÉÆÃmïð
«°AiÀÄA PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ EzÀPÉÌ ¨ÉA§®
¤ÃqÀ°®è. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÉAzÀgÉ 1853gÀªÀgÉUÉ £ÁUÀjÃPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ J¯Áè £ÉêÀÄPÁwUÀ¼À£ÀÄß F¸ïÖ
EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ ¤zÉÃð±ÀPÀgÉà ªÀiÁrzÀgÀÄ. 1853gÀ £ÀAvÀgÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉUÉ ªÀiÁqÀĪÀ J¯Áè
£ÉêÀÄPÁwUÀ¼ÀÄ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀªÉà DUÀ¨ÉÃPÉA§ wêÀiÁð£ÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ºÉaÑ£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ°®è. eÉÆvÉUÉ ©ænµÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
C£ÀĪÀiÁ¤¹ £ÉÆÃrzÀgÀÄ. PÁ£ïðªÁ°Ã¸À£ÀÄ ‘‘»AzÀƸÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀÄÆ® ¤ªÁ¹AiÀÄÆ
¨sÀæµÀÖ’’ JAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ£ÀÄ. EzÀjAzÁV PɼÀzÀeÉðAiÀÄ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ
¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

d
£ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ : ªÉÆWÀ®jAzÀ ©ænµÀjUÉ ºÀAvÀºÀAvÀªÁV C¢üPÁgÀ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀzÀ ¸ÀAPÀæªÀÄt
PÁ®zÀ°è ºÉƸÀ £ÁåAiÀÄAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨ÉÃgÀÄ ©qÀ®Ä DgÀA©ü¹vÀÄ. 1764gÀ §PÁìgï

he
PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwð µÁ C®A£ÀÄ ¢ªÁ¤ ºÀPÉÌA§ PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀƯÁw ºÀPÀÌ£ÀÄß
©ænµÀjUÉ ¤ÃrzÀ£ÀÄ. §AUÁ¼ÀzÀ ¥ÁæAvÀåzÀ°è ¢é DqÀ½vÀ eÁjUÉ §A¢vÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¢é ¸ÀPÁðgÀ

is
JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀƯÁw, £ÁUÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀgÁzsÀ £ÁåAiÀÄ
re S
¤ªÀðºÀuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¢üPÁjUÀ½UÉ ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀ¸ÀƯÁzÀ PÀAzÁAiÀÄzÀ
B
bl
¤ªÀðºÀuÁ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä §½AiÉÄà ElÄÖPÉÆAqÀgÀÄ. PÀæªÉÄÃt ©ænµÀgÀÄ ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ
£ÁåAiÀiÁAUÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤zsÀðj¹zÀgÀÄ. F ºÉeÉÓ¬ÄAzÀ ©ænµÀgÀÄ ªÉÆWÀ®gÀ
be T
pu
C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß »AzÀPÉÌ ¸Àj¹ vÁªÉà ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄgÁUÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß ºÉƸÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸Á¢ü¹zÀgÀÄ.
K

1772gÀ°è U˪ÀgÀßgï DV C¢üPÁgÀ ªÀ»¹PÉÆAqÀ ªÁgÀ£ï ºÉùÖAUïì£ÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ ºÉƸÀ

©

AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæw f¯ÉèAiÀÄÄ JgÀqÀÄ §UÉAiÀÄ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃQvÀÄÛ.

CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ; ‘¢ªÁ¤ CzÁ®vï’ JA§ £ÁUÀjÃPÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ‘¥sËdzÁj CzÁ®vï’
JA§ C¥ÀgÁzsÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ. E°è £ÁUÀjÃPÀ £ÁåAiÀÄzÁ£ÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è »AzÀÆUÀ½UÉ
»AzÀÆ ±Á¸ÀÛçUÀæAxÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèªÀÄjUÉ µÀjAiÀÄvï PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ £ÁåAiÀÄzÁ£À
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. C¥ÀgÁzsÀ ¥ÀæPÀgÀtUÀ½UÉ §AzÁUÀ J®èjUÀÆ E¸ÁèA PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À C£ÀĸÁgÀ
«ZÁgÀuÉ £ÀqɸÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. PÀæªÉÄÃt ©ænµï PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¥ÀgÁzsÀ
PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. £ÁUÀjPÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀÄÆgÉÆæ£À f¯Áè¢üPÁjUÀ¼À
to

CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀݪÀÅ. C¥ÀgÁzsÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ‘PÁf’UÀ¼À C¢üãÀzÀ°èzÀÝgÀÆ

AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ÀßgÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ°èèAiÉÄà PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVvÀÄÛ.
t

¥ÉÇ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜ : DAvÀjPÀ ±ÁAw ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆwÛgÀĪÀ

No

ªÀUÀðªÉ ¥ÉǰøÀgÀÄ. ¯Áqïð PÁ£ïðªÁ°Ã¸À£ÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄvÀB ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ ¥ÉÇ°Ã¸ï «¨sÁUÀªÀ£ÀÄß

C¹ÛvÀéPÉÌ vÀAzÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ ‘¸ÀÆ¥ÀjqÉAmÉAmï D¥sï ¥ÉÇ°Ã¸ï’ (SP) J£ÀÄߪÀ ºÉƸÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀȶֹzÀ£ÀÄ. 1793gÀ°è ¥Àæw f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß ‘oÁuÉ’UÀ¼À£ÁßV «¨sÀf¹ ¥Àæw oÁuÉAiÀÄ£ÀÄß ‘PÉÆvÁé®’gÀ
C¢üãÀzÀ®Æè, ºÀ½îUÀ¼ÀÄ ‘ZËQzÁgÀ’gÀ C¢üãÀzÀ®Æè EgÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. PÉÆvÁé®gÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀ½îUÀ¼À
ªÀÄlÖzÀ°è PÀ¼ÀîvÀ£À, C¥ÀgÁzsÀUÀ¼ÀÄ, zÀgÉÆÃqÉUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀætzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆwÛzÀÝgÀÄ.
1770gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ©üÃPÀgÀ PÁëªÀÄ©üÃw¬ÄAzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉå «µÀªÀÄUÉƼÀîvÉÆqÀVvÀÄ.
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV Erà ¥ÉÇ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ©ænµï C¢üPÁjUÀ¼À C¢üãÀPÉÆ̼À¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

17
1781gÀ°è ©ænµï ªÀiÁåf¸ÉÖçÃmïUÀ¼À£ÀÄß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀzÀÞw eÁjUÉÆArvÀÄ. ¥Éǰøï C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁåf¸ÉÖçÃmïUÀ¼À C¢üãÀPÉÆ̼À¥ÀlÖgÀÄ. ¥ÉÇ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ M¼ÀUÁ¬ÄvÀÄ.
1861gÀ°è ‘¥Éǰøï PÁAiÉÄÝ’AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁAiÉÄÝAiÉÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜ
DqÀ½vÀPÉÌ ªÀÄÄRå Cr¥ÁAiÀÄ. DzÀgÉ C¢üPÁjUÀ¼À £ÉêÀÄPÁwAiÀÄ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ CªÀPÁ±À«gÀ°®è.
1902gÀ ¥Éǰøï PÀ«ÄµÀ£ï PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ «zÁåºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÀgÀ£ÀÄß C¢üPÁj ºÀÄzÉÝUÉ £ÉëĸÀĪÀ
CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß PÀ°à¹vÀÄ. EµÁÖzÀgÀÆ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ §UÉUÉ EzÀÝ vÁgÀvÀªÀÄå PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ°®è.
¸ÉÊ£Àå ªÀåªÀ¸ÉÜ: ©ænµÀgÀ PÁ®zÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÉÊ£ÀåªÀÅ DzsÁgÀ¸ÀÛA¨sÀªÁVvÀÄÛ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£Éßà ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è ¸ÉÃj¹PÉÆAqÀÄ CªÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ¯Éà ©ænµÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä C¢üãÀPÉÌ
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. ¸ÉÊ£ÀåzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ M¼ÀUÀqÉAiÀÄ vÀªÀÄä «gÉÆÃzsÀ ±ÀQÛUÀ½AzÀ

d
ªÀÄvÀÄÛ «zÉò ±ÀQÛUÀ½AzÀ vÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß gÀQë¹PÉÆAqÀgÀÄ. C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ©ænµÀgÉà DVzÀÝgÀÄ.

he
¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ®©ü¸ÀÄwÛzÀÝ CvÀÄå£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝAiÉÄAzÀgÉ ¸ÀĨÉÃzÁgï ¸ÁÜ£À. §ºÀÄvÉÃPÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÀÄ
PÀÆ° ¸ÉʤPÀgÁVzÀÝgÀÄ. 1857gÀ WÀl£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¦Ã¯ï JA§ÄªÀªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¸À«ÄwAiÉÆAzÀ£ÀÄß
gÀa¹ ²¥sÁgÀ¸ÀÄìUÀ¼À£ÀÄß ©ænµï ¸ÀgÀPÁgÀ ¥ÀqɬÄvÀÄ. F ²¥sÁgÀ¸ÀÄìUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÉʤPÀ

is
re S
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀÄ «£Áå¸ÀUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
B
bl
¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ
©ænµÀgÀÄ §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä PÉÃAzÀæªÁVlÄÖPÉÆAqÀgÀÄ. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥É¤AiÀÄÄ
be T
pu
©ænµï ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ªÁ¶ðPÀªÁV £Á®ÄÌ ®PÀë ¥ËAqïUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁªÀw¸À¨ÉÃQvÀÄÛ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è
K

PÀA¥É¤AiÀÄÄ vÀ£Àß DyðPÀ »vÀ¸ÁQÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀĹÜgÀUÉƽ¹PÉƼÀî¨ÉÃQvÀÄÛ. EzÀjAzÁV ºÉƸÀ §UÉAiÀÄ

PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¹zÀgÀÄ.
©

SÁAiÀÄA d«ÄãÁÝj ¥ÀzÀÞw : ªÁ¶ðPÀªÁV ¤¢ðµÀÖ PÀAzÁAiÀÄzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¯Áqïð

PÁ£ïðªÁ°Ã¸À£ÄÀ 1793gÀ°è §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀ ¥ÁæAvÀåU¼ À °
À è ºÉƸÀ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉƽ¹zÀ£ÄÀ . EzÀ£ÄÀ ß SÁAiÀÄA d«ÄãÁÝj ¥ÀzÞÀ w JAzÀÄ PÀgA É iÀįÁ¬ÄvÀÄ. F ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ°è
d«ÄãÁÝg£ À ÄÀ ¨sÆ
À ªÀiÁ°ÃPÀ£ÁzÀ£ÄÀ . F ºÉƸÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ d«ÄãÁÝg£ À ÄÀ ¥Àw
æ ªÀµð À ªÀÇ
¤¢ðµÀÖ ¢£ÀPÌÉ ªÉÆzÀ¯ÃÉ CªÀ£ÄÀ M¦àPÆ É ArzÀÝ PÀAzÁAiÀÄzÀ ªÉÆvÀª Û £À ÄÀ ß ¸ÀgPÀ ÁgÀPÌÉ ¸À°è¸À¨ÉÃQvÀÄÛ.
¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀ¤UÉ F ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÀ ºÉaÑ£À ¯Á¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. KPÉAzÀgÉ ¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ¸À°è¨ÉÃPÁzÀ ºÀtzÀ
to

ªÉÆvÀÛQÌAvÀ ºÉaÑUÉ ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁrzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß CªÀ£Éà ElÄÖPÉƼÀÀÄzÁVvÀÄÛ. §gÀUÁ® (C£ÁªÀȶÖ)

CxÀªÁ «¥ÀjÃvÀ ªÀÄ¼É CwªÀȶÖAiÀÄ PÁgÀt¢AzÀ PÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀzÉ
¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ¸À°è¸À¨ÉÃPÁzÀ ºÀtzÀ ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß ¸À°è¸À¯ÁUÀ¢zÀÝgÉ, ©ænµï ¸ÀgÀPÁgÀªÀÇ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ
t
No

MqÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß CªÀ¤AzÀ PÀ¹zÀÄPÉƼÀÄîwÛvÀÄÛ. F ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÀ ©ænµÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ d«ÄãÁÝgÀjUÉ

¯Á¨sÀªÁ¬ÄvÉà «£ÀB gÉÊvÀjUÁUÀ°®è. ©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄUÉ £ÉgÀªÁUÀĪÀ ºÉƸÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀUÀðªÁzÀ
d«ÄãÁÝgÀgÀ£ÀÄß ¸À馅 ªÀiÁrzÀgÀÄ. gÉÊvÀgÀÄ, gÉÊvÀ PÀÆ°PÁ«ÄðPÀgÀÄ d«ÄãÁÝgÀgÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è PÉ®¸À
ªÀiÁqÀ®Ä ¤gÀAvÀgÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÆ ¹UÀzÉ §ºÀĪÀÄÄT ±ÉÆõÀuÉUÉ M¼ÀUÁzÀgÀÄ CvÀAvÀæ ¹ÜwAiÀįÉèÃ
§zÀÄPÀ£ÀÄß PÀ¼ÉAiÀÄvÉÆqÀVzÀgÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ PÀæªÉÄÃt Mj¸Áì, DAzsÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÁgÀuÁ¹ ¥ÁæAvÀåUÀ½UÉ
«¸ÀÛgÀuÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ZÁ¯ïìð ªÉÄlPÁ¥sï ºÉüÀĪÀAvÉ ©ænµï ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwUÀ½AzÀ “¨sÁgÀvÀzÀ
gÉÊvÀgÀÄ ¸Á®zÀ¯Éèà ºÀÄnÖ, ¸Á®zÀ¯Éèà §zÀÄQ, ¸Á®zÀ¯Éèà ¸ÀvÀÛgÀÄ”.

18
 ªÀĺÀ¯Áéj ¥ÀzÀÞw : GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀzÀ C£ÉÃPÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è, ¥ÀAeÁ¨ï ªÀÄvÀÄÛ zɺÀ°
¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ªÀĺÀ®ÄèUÀ¼Éà ¸ÁªÀÄÆ»PÀ M¥ÀàAzÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ, ¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß
¸À°è¸ÀĪÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß Dgï.JA. §qïð ªÀÄvÀÄÛ eÉêÀiïì
xÁªÀÄì£ï ¥ÀæAiÉÆÃV¹zÀgÀÄ. `ªÀĺÀ¯ï’ JAzÀgÉ vÁ®ÆèPÀÄ JAzÀxÀð. ¥ÁææAvÀå¢AzÀ ¥ÁææAvÀåPÉÌ F
¥ÀzÀÞwAiÀÄ C£ÀĵÁ×£ÀzÀ°è ªÀåvÁå¸ÀUÀ½zÀݪÀÅ. zÉÆqÀØ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ d«ÄãÁÝgÀgÀÄ F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ
¨sÁUÀªÁVzÀÝgÀÄ. PÀA¥À¤AiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ d«Ää£À°è DUÀĪÀ GvÁàzÀ£ÉVAvÀ®Æ ºÉaÑ£À
ªÉÆvÀÛzÀ ªÁ¶ðPÀ ¥ÁªÀwUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¹zÀÝjAzÀ C£ÉÃPÀ d«ÄãÁÝgÀgÀÄ vÀªÀÄä ¨sÀƪÀiÁ° PÀvÀéªÀ£ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. CªÀgÀ£Éßà £ÉaÑ §zÀÄPÀÄwÛzÀÝ ¸ÀtÚ PÀȶPÀgÀÄ, PÀȶ PÀÆ°PÁgÀgÀÄ ¤UÀðwPÀgÁzÀgÀÄ.
gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw : gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ°UÉ MAzÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁV ¨ÁgÀªÀĺÀ¯ï ¥ÁæAvÀåzÀ°è

d
1792gÀ°è C¯ÉPÁìAqÀgï jÃqï J£ÀÄߪÀªÀ£ÀÄ eÁjUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß xÁªÀÄ¸ï ªÀÄ£ÉÆæ
ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è 1801gÀ £ÀAvÀgÀ eÁjUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. F PÁ®WÀlÖzÀ°èAiÉÄÃ

he
F ¥ÁæAvÀåUÀ¼À §ºÀÄvÉÃPÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ M¼À¥ÀnÖzÀÄÝ ªÀÄÄRå PÁgÀtªÁVvÀÄÛ. F
¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¸ÀgÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÉÊvÀ£À £ÀqÀÄªÉ £ÉÃgÀ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß PÀ°à¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÀÆ«Ä

is
G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀݪÀ£À£ÀÄß CzÀgÀ ªÀiÁ°ÃPÀ£ÉAzÀÄ ¸ÀPÁðgÀ ªÀiÁ£ÀåªÀiÁrvÀÄ. CªÀ£Éà £ÉÃgÀªÁV
re S
vÁ£ÀÄ PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ¥ÀqÉzÀ GvÀà£ÀßzÀ ±ÉÃPÀqÀ 50gÀµÀÄÖ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß PÀAzÁAiÀÄzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è
B
bl
¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸À°è¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. PÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄß 30 ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üUÉ JAzÀÄ ¤zsÀðj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
£ÀAvÀgÀ CzÀ£ÀÄß ¥ÀgÁªÀıÉðUÀÆ M¼À¥Àr¸À§ºÀÄzÁVvÀÄÛ.
be T
pu
¸ÀtÚ gÉÊvÀjUÉÀ vÀªÀÄä C¢üãÀzÀ°èzÀÝ ¨sÀÆ«Ä ªÉÄð£À ºÀPÀÌ£ÀÄß ¤ÃrvÁÛzÀgÀÆ, ¨sÀÆPÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄ¢ÝÃ
K

¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ ºÉaÑ£À ªÁ¶ðPÀ ªÉÆvÀÛPÉÌ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀÝjAzÀ gÉÊvÀgÀÄ ¸ÀAPÀµÀÖUÀ½UÉ M¼ÀUÁzÀgÀÄ. PÀAzÁAiÀÄ

ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¤zÁðPÀëtåªÁV PÀæªÀÄ dgÀÄV¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV ¥sÀ¸À®Ä
©

¤ÃqÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è gÉÊvÀgÀÄ ºÀtzÀ ¯ÉêÁzÉëUÁgÀjAzÀ (Money Lend) ¸Á® vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ,

ªÀÄgÀÄ¥ÁªÀw¸À¯ÁUÀzÉ CªÀjVzÀÝ ¸ÀtÚ ¥ÀÅlÖ d«ÄãÀ£ÀÄß ªÀiÁgÁlªÀiÁqÀĪÀAvÁ¬ÄvÀÄ. gÉÊvÀgÀ M½wUÁV
gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉƽ¸À¯ÁVzÉ JAzÀÄ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ ºÉýzÀgÀÆ, UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ
gÉÊvÀgÀÄ ¸Á®zÀ ¸ÀĽUÉ ¹®ÄQzÀÄÝ F ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÀ¯Éà J£ÀÄߪÀÅzÀÄ «¥ÀAiÀiÁð¸À.
©ænµÀgÀ PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ:
1. ¤dªÁzÀ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß ±ÉÆö¸ÀĪÀ ºÉƸÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀUÀðªÁzÀ d«ÄãÁÝj ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ
to

¸ÀȶÖAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
2. d«ÄãÁÝgÀgÀ ±ÉÆõÀuÉUÉ M¼ÀUÁzÀ gÉÊvÀgÀÄ ««zsÀ §UÉAiÀÄ ¸ÀAPÀµÀÖUÀ½UÉ M¼ÀUÁzÀgÀÄ.
PÀæªÉÄÃt ¤UÀðwPÀgÁzÀgÀÄ.
t

3. ¨sÀÆ«Ä ªÀiÁgÁlzÀ ªÀ¸ÀÄÛªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¥ÀgÀ¨sÁgÉ (Mortgage) ªÀiÁr ºÀtªÀ£ÀÄß

No

¸Á®ªÁV ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÁVvÀÄÛ.
4. C£ÉÃPÀ d«ÄãÁÝgÀgÀÆ PÀÆqÀ PÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸À°è¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV vÀªÀÄä d«ÄãÀ£ÀÄß
¥ÀgÀ¨sÁgÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
5. PÀȶ PÉëÃvÀæªÀÅ ªÁtÂfåÃPÀgÀtUÉÆAqÀÄ, EAUÉèAr£À¯ÁèzÀ PÉÊUÁjPÁPÀgÀt¢AzÀ C°è£À
PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¨ÉÃrzÀ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£Éßà ¨É¼ÉAiÀĨÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
6. ºÀtzÀ ¯ÉêÁzÉëUÁgÀgÀÄ §°µÀ×gÁUÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ.

19
DzsÀĤPÀ ²PÀëtzÀ DgÀA¨sÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ²PÀëtªÀÅ ¤gÀAvÀgÀªÁV ZÁ°ÛAiÀÄ°èvÀÄÛ. ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
ªÀÄĹèA gÁdåªÀåªÀ¸ÉÜ £É¯ÉUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀgÀ°è ¥ÁgÀA¥ÀjPÀ «zsÁ£ÀzÀ
eÉÆvÉUÉ PÉ®ªÀÅ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ GAmÁzÀªÀÅ. ªÀÄÄAzÉ F PÀæªÀÄzÀ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ GAmÁzÀzÀÄÝ
18£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ºÉƸÀ ©ænµï DqÀ½vÀzÀ PÁ®WÀlÖzÀ°è. ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ LgÉÆÃ¥Àå ªÀÄvÀÄÛ
DAUÉÆèÃ-EArAiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À ªÀÄPÀ̽UÉ ºÉƸÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. DzÀgÉ F ²PÀët
PÀæªÀĪÀÅ «¸ÀÛgÀuÉ DUÀ¢zÀÄÝzÀjAzÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÁUÀ°®è. DzsÀĤPÀ
²PÀëtzÀ ¥Àæ¸ÁgÀPÉÌ GvÉÛÃd£ÀPÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ©ænµï C¢üPÁjAiÉÄAzÀgÉ ªÁgÀ£ï ºÉùÖAUïì. 1781gÀ°è
CªÀ£ÀÄ ‘PÀ®ÌvÁÛ ªÀÄzÀgÀ¸Á’ªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ. eÉÆ£ÁxÀ£ï qÀAPÀ£ï JA§ ªÀÄvÉÆۧ⠩ænµï

d
ªÀåQÛAiÀÄÄ 1792gÀ°è §£ÁgÀ¹ì£À°è ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ ©ænµï ²PÀëtzÀ ªÁå¥ÀPÀ

he
«¸ÀÛgÀuÉUÉ ªÉÆzÀ®Ä MvÁ۬ĹzÀªÀ£ÀÄ ZÁ¯ïìð UÁæAmï.
1828gÀ°è «°AiÀÄA ¨ÉAnAPÀ£ÀÄ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ ©ænµï
²PÀëtzÀ «¸ÀÛgÀuÉUÉ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ «±ÉõÀ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ zÉÆgɬÄvÀÄ. UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À PÁAiÀiÁðAUÀ

is
re S
¸À¨sÉUÉ ªÉÄPÁ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå£À£ÁßV ¨ÉAnAPï£ÀÄ £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ
²PÀëtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ £ÉêÀÄPÀªÁzÀ ¸À«ÄwUÀÆ CzsÀåPÀë£À£ÁßV £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. 1835
B
bl
gÀ°è EAVèõÀ ²PÀët ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ªÉÄPÁ¯ÉAiÀÄÄ PÉÆlÖ ªÀgÀ¢AiÉÄ CzsÀĤPÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ²PÀët
ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀiÁ¬ÄvÀÄ.CªÀ£À AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÉAzÀgÉ; “gÀPÀÛ ªÀiÁA¸ÀUÀ¼À°è
be T
pu
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÁVAiÀÄÆ C©ügÀÄa, C©ü¥ÁæAiÀÄ, ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ §Ä¢ÞªÀAwPÉAiÀÄ°è EAVèµÀgÁUÀĪÀ” ºÉƸÀ
K

¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÁåªÀAvÀ ªÀUÀðªÀ£ÀÄß ¸À馅 ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ «zÁå¨sÁå¸ÀzÀ PÀæªÀÄzÀ°è EAVèµï

¨sÁµÉAiÀÄÄ ªÀiÁzsÀåªÀĪÁV §¼ÀPÉAiÀiÁUÀ®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀzÉÝà 1830gÀ zÀ±ÀPÀzÀ £ÀAvÀgÀ.
©

£ÀAvÀgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÄAzÀgÉ ¸Àgï ZÁ¯ïìð ªÀÅqïì£À (1854) DAiÉÆÃUÀzÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄìUÀ¼À

DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CA¢£À UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DzÀ ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹AiÀÄÄ PÀ®ÌvÁÛ, ¨ÁA¨É ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄUÀ¼À°è £ÀÆvÀ£À «±Àé«zÁ央AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß 1857gÀ°è ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. E°èAzÀ £ÀAvÀgÀ ²PÀëtªÀÅ
¸ÁªÀðwæÃPÀgÀtUÉƼÀîvÉÆqÀVvÀÄÛ.
©ænµï ²PÀëtzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
1. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ DzsÀĤPÀvÉ, eÁvÀåwÃvÀvÉ, ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé, ªÉÊeÁÕ¤PÀ D¯ÉÆÃZÀ£Á PÀæªÀÄzÀ
to

eÉÆvÉUÉ gÁ¶ÖçÃAiÀĪÁ¢ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ.

2. ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉUÀ½UÉ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ zÉÆgɬÄvÀÄ. EzÀjAzÀ «zÁåªÀAvÀ
ªÀUÀðzÀÀ D¯ÉÆÃZÀ£Á PÀæªÀÄzÀ®Æè KPÀvÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß PÁtÄvÉÛêÉ.
t
No

3. ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖ ¨É¼ÉAiÀÄvÉÆqÀVzÀªÀÅ. «±ÉõÀªÁV 19£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ GvÀÛgÁzsÀðzÀ°è

¥ÀwæPÉUÀ¼À°è ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß «ªÀIJð¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è ©ænµï DqÀ½vÀzÀ
§UÉÎ «ªÀıÁðvÀäPÀ C©ü¥ÁæAiÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ.
4. ºÉƸÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖPÉÆAqÀªÀÅ.
5. eÉ.J¸ï.«Ä¯ï, gÀƸÉÆÃ, ªÀiÁAmɸÉÆÌöå ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀ aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «zÁåªÀAvÀgÀ
D¯ÉÆÃZÀ£Á PÀæªÀÄzÀ°è £Á«£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAzÀªÀÅ.
6. dUÀwÛ£ÁzÀåAvÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ªÉÄÃ®Æ D¬ÄvÀÄ.
20
 7. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀªÀÄÈzÀÞ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉUÀ¼À£ÀÄß CjvÀÄPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ.
»ÃUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÁjUÉÆAqÀ ¥Á±ÁÑvÀå «zÁå¨sÁå¸ÀzÀ PÀæªÀÄ¢AzÀ ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ C©ügÀÄa ªÀÄvÀÄÛ
D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉƸÀ ºÉƸÀ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÁÛ ºÉÆìÄvÀÄ.
¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµï DqÀ½vÀ ¨É¼ÉzÀAvÉ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÆ PÀÆqÀ ¨É¼ÉzÀªÀÅ. ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉUÁV
DqÀ½vÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ vÀgÀĪÀ CUÀvÀåvÉAiÀÄÆ EvÀÄÛ. F ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¨ÉÃrPÉUÀ½UÉ
¸ÀàA¢¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃQvÀÄÛ. DUÀ ©ænµÀgÀÄ PÁ®PÁ®PÉÌ ««zsÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÉÄÝAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è
eÁjUÉ vÀgÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqɹzÀgÀÄ. F jÃwAiÀÄ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁA«zsÁ¤PÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ

d
¸ÀºÀPÁjAiÀiÁzÀªÀÅ. F PÁAiÉÄÝUÀ¼À°è PÉ®ªÀ£ÀÄß w½AiÉÆÃt.

he
F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è eÁjUÉÆAqÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ (1773-1858)
1773gÀ gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝ

is
re S
1765gÀ°è eÁjUÉÆAqÀ ¢ªÁ¤ ºÀQÌ£À £ÀAvÀgÀ PÀA¥À¤ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ C¥Àj«ÄvÀ zÀÄgÁ¸ÉUÉ M¼ÀUÁV
C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ²æêÀÄAwPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä §¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ. ¨sÀæµÁÖZÁgÀ
B
bl
«¥ÀjÃvÀªÁ¬ÄvÀÄ. EAUÉèAr£À ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå£ÁzÀ JqÀäAqï §Pïð£ÀÄ ªÁ¶ðPÀªÁV F¸ïÖ
be T
EArAiÀiÁ PÀA¥À¤¬ÄAzÀ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝ vÉjUÉ ºÀtªÀ£ÀÄß ‘C¥ÀgÁzsÀ vÉjUÉ’ JAzÀÄ
pu
wÃPÀë÷ÚªÁVAiÉÄà nÃQ¹zÀ£ÀÄ. PÀA¥À¤ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è £ÀqɸÀÄwÛgÀĪÀ C£ÉÊwPÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ
K

UÉÆwÛzÀÝgÀÆ AiÀiÁªÀÅzÉà PÀæªÀĪÀ£ÀÄß dgÀÄV¸ÀzÉà ¸ÀĪÀÄä¤zÀÄÝzÉà CªÀ£ÀÄ »ÃUÉ ºÉüÀ®Ä PÁgÀtªÁVvÀÄÛ.

EªÀgÀÄ ¸ÀA¥Á¢¹zÀ ºÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt J¶ÖvÉÛAzÀgÉ EAUÉèAr£À gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §qÀĪÉÄîÄ
©

ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉ£ÀÄߪÀ DvÀAPÀ EAUÉèAr£À°è C£ÉÃPÀjVvÀÄÛ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝ

1773gÀ°è eÁjUÉÆArvÀÄ.
PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
1. F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ eÁjUÉ §gÀĪÀ ¥ÀǪÀðzÀ°è ©ænµÀgÀ C¢üãÀzÀ°èzÀÝ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ
¥Éæ¹qɤìUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ §AUÁ¼À, ªÀÄÄA§¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ
to

¥Éæ¹qɤìUÀ¼ÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀªÁVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀévÀAvÀæªÁVAiÀÄÆ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀݪÀÅ.

F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ §AUÁ¼ÀzÀ ¥Éæ¹qɤìAiÀÄÄ G½zÀ JgÀqÀÄ ¥Éæ¹qɤìUÀ¼À ªÉÄïÉ
C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqɬÄvÀÄ.
t

2. §AUÁ¼ÀzÀ UÀªÀ£ÀðgÀ£ÀÄ ªÀÄÆgÀÄ ¥Éæ¹qɤìUÀ½UÉ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DzÀ£ÀÄ.

No

3. UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ®è¤UÉ ¨ÁA¨É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ ¥Éæ¹qɤìUÀ½UÉ ¤zÉÃð²¸ÀĪÀ, ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ

ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß F PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¤ÃrvÀÄ.
4 §AUÁ¼À ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ EAUÉèAr£À ¤zÉÃð±ÀPÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ (Court of Direc-
tors) ¥ÀǪÁð£ÀĪÀÄw¬Ä®èzÉ ¨ÁA¨É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁgÀ ªÉÄîÆ
AiÀÄÄzÀÞ WÉÆö¸ÀĪÀAw®è CxÀªÁ ±ÁAw ¸ÀAzsÁ£ÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀAw®è. wÃgÀ vÀÄvÁðzÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ EAvÀºÀ ¤§AzsÀ£ÉUÀ½AzÀ «£Á¬Äw EvÀÄÛ.

21
 5. PÀ®ÌvÁÛzÀ°è F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ “¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð” C£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
F PÉÃAzÀæ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è M§âgÀÄ ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀÄ d£À ¸ÁªÀiÁ£Àå
£ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
»ÃUÉ gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝ, vÀ£Àß ºÉ¸ÀgÉà ¸ÀÆa¸ÀĪÀAvÉ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ MmÁÖgÉ
¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ©ænµï DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß EAUÉèAr£À ¸ÀPÁðgÀzÀ C¢üãÀPÉÌ vÀgÀĪÀ §ºÀÄzÉÆqÀØ
¤tðAiÀĪÁVvÀÄÛ.
1784gÀ ¦mïì EArAiÀiÁ PÁAiÉÄÝ:
1773gÀ gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ C¤²ÑvÀvÉUÀ¼ÀÄ EzÀݪÀÅ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀĪÀÅzÀgÀ

d
eÉÆvÉUÉ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀzÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥À¤ ¸ÀPÁðgÀQÌzÀÝ C¢üPÁgÀzÀ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀĪÀÅzÉà F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀ. EAUÉèAqï£À ¸ÀPÁðgÀ F PÁAiÉÄÝAiÀÄ°è ºÉƸÀ

he
¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃgÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀA¥À¤ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ¤uÁðAiÀÄPÀªÁV
¤AiÀÄAwæ¹vÀÄ.

is
re S
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÉAzÀgÉ ‘¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄAqÀ½’ (Board of Control) J£ÀÄߪÀ
DgÀÄ d£À PÀ«ÄµÀ£ÀgïUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ºÉƸÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ. E°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV
B
bl
UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÁzÀ CA±ÀªÉAzÀgÉ F »AzÉ EzÀÝ ‘¤zÉÃð±À£À’ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ (Court of Directors)
eÁUÀzÀ°è ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄAqÀ½ (Board of Control) ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ.
be T
pu
F ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ £ÁUÀjPÀ, «Ä°lj, PÀAzÁAiÀÄzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è ¤zÉÃð²¸ÀĪÀ, ªÀiÁvÀæ
K

¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ £ÀqɸÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ. EAUÉèAr£À°è ¤zÉÃð±ÀPÀ

ªÀÄAqÀ½ (Court of Directors) ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄAqÀ½ (Board of Control) JgÀqÀÆ
©

eÁjAiÀÄ°èzÀݪÀÅ.
“¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀéªÀ£ÀÄß ©nµï gÁd¸ÀvÉÛAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°è ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉAiÉÄÃ
«£ÀB CªÀgÀzÉà ¸ÀéAvÀ ºÀPÀÌ®è” JAzÀÄ F PÁAiÉÄÝAiÀÄ°è ºÉüÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ gÁdQÃAiÀÄ
ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¤uÁðAiÀÄPÀªÁV ªÉÆlPÀÄUÉƽ¹vÀÄ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ PÀA¥À¤AiÀÄ C¢üãÀzÀ
¥ÀæzÉñÀ (The British Possessions)UÀ½UÉ EAUÉèAr£À ¸ÀPÁðgÀªÉà CAwªÀÄ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ£ÉAzÀÄ
WÉÆö¹vÀÄ.
to

ZÁlðgï PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ
ZÁlðgï PÁAiÉÄÝUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ ¥ÀgÀªÁ£ÀV
t
No

(permit)AiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ. 1793, 1813, 1833 ªÀÄvÀÄÛ 1853gÀ°è ZÁlðgï PÁAiÉÄÝUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ
vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¥Àæwà 20 ªÀµÀðPÉÆ̪ÉÄä PÀA¥À¤UÉ ¥ÀgÀªÁ£ÀVAiÀÄ£ÀÄß £À«ÃPÀgÀt ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
EAUÉèAr£À ¸ÀPÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ºÉƸÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß F PÁAiÉÄÝUÀ¼À°è ¸ÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F £Á®ÄÌ
PÁAiÉÄÝUÀ¼À°è 1813gÀ ªÀÄvÀÄÛ 1833gÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ ««zsÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ.
1813gÀ ZÁlðgï PÁAiÉÄÝ:
1. F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ ªÀÄÄA¢£À 20 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀĪÀ
C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ eÁjUÉƼÀÄîªÀ ¥ÀǪÀðzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÁå¥ÁgÀ
22
 ªÀiÁqÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÀA¥À¤UÉ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ EZÉÒAiÀÄļÀîªÀgÉ®èjUÀÆ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ zÉÆqÀØ
ºÉÆÃgÁl £ÀqɬÄvÀÄ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è EZÉÒ¬ÄzÀݪÀgÉ®èjUÀÆ F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß
ªÀÄÄPÀÛªÁV¹vÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV ªÀÄÄPÀÛ ªÁå¥ÁgÀzÀ ºÉƸÀ ±ÀPÉ DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ.
2. C£ÀĪÀÄw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÁ¤UÉAiÀÄ ºÉƸÀ PÁ® DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
3. E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉãÉAiÀÄ ªÀĺÁªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÀÄß (commander-
in-chief) ¤zÉÃð±ÀPÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ £ÉëĸÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄ.
4. ZÀZïðUÀ½UÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀ C¢üPÀÈvÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è
ºÉƸÀ eÁÕ£ª À £À ÄÀ ß ¥À¸jÀ ¸ÀĪÀ, CªÀgÀ £ÉÊwPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ §zÀÄPÀ£ÄÀ ß JvÀj Û ¸ÀĪÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß «Ä±À£j À ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÄÀ ªÀ»¹PÉƼÀ¨
î ÃÉ PÀÄ JA§ ¤zÉÃð±À£ª
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

d
EzÀjAzÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÉæöʸÀÛ «Ä±À£ÀjUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §gÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. PÉæöʸÀÛ zsÀªÀÄðzÀ

he
¥ÀæZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ EAVèµï «zÁå¨sÁå¸ÀzÀ «¸ÀÛgÀuÉ ºÉZÁѬÄvÀÄ.
F ªÉÄð£À PÁgÀtUÀ½AzÀ 1813gÀ ZÁlðgï PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ ZÁjwæPÀªÁzÀzÀÄÝ.

is
1833gÀ ZÁlðgï PÁAiÉÄÝ:
re S
F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ C£ÀĵÁ×£ÀPÉÌ §gÀĪÀ ¥ÀǪÀðzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ
B
bl
¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ GzÉÝñÀªÀÇ F PÁAiÉÄÝAiÀÄ C£ÀĵÁ×£ÀzÀ »£É߯ÉAiÀiÁVvÀÄÛ. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ
be T
ªÀÄÄA¢£À 20 ªÀµÀðzÀ ¥ÀgÀªÁ¤UÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ;
pu
1. §AUÁ¼ÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV £ÁªÀÄPÀgÀt
K

ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
©

2. ¨sÁgÀvÀzÀ J®è ªÁå¥Áj ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß “¤zÉÃð²¸ÀĪÀ, ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ

£ÀqɸÀĪÀ” C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£ÀÄ ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ.
3. zÉò ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À eÉÆvÉUÉ AiÀÄÄzÀÞ, ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ gÁdvÁAwæPÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ J®è
«µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß §AUÁ¼ÀzÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀªÉà wêÀiÁð¤¸ÀĪÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.
4. UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À PÁAiÀiÁðAUÀ ¸À¨sÉAiÀÄ°è G½zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ eÉÆvÉ UÀªÀ£Àðgï
d£ÀgÀ¯ï¤UÉ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ «µÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É MªÀÄävÀ ªÀÄÆqÀ¢zÁÝUÀ CªÀ£ÀÄ §ºÀĪÀÄvÀzÀ
to

¤tðAiÀĪÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¸À®Ä EzÀÝ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß °TvÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸À°è¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.

5. zsÀªÀÄð, §tÚ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄnÖ£À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉà vÁgÀvÀªÀÄå ªÀiÁqÀĪÀAw®è
J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ ¤zÉÃð²¹vÀÄ.
t

6. UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À PÁAiÀiÁðAUÀ ¸À¨sÉUÉ £ÁåAiÀiÁAUÀ ¥ÀjtÂvÀ£À£ÀÄß ¸ÀzÀ¸Àå£À£ÁßV £ÉêÀÄPÀ

No

ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
7. J®è ©ænµï ªÁå¥Áj PÀA¥À¤UÀ½UÉÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §gÀ®Ä ªÀÄÄPÀÛ ¥ÀgÀªÁ£ÀVAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ 1830gÀ zÀ±ÀPÀzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ EAUÉèAr£À°èzÀÝ ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ
«zÀåªÀiÁ£ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ZÉ®ÄèvÀÛzÉ.
§) ©ænµï ¸ÀPÁðgÀzÀ £ÉÃgÀ D½éPÉAiÀÄ°è eÁjUÉÆAqÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ (1858-1947)
F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ zÀÄgÁqÀ½vÀ ºÁUÀÆ ¨sÁgÀvÀ «gÉÆâü PÁAiÉÄÝUÀ½AzÁV 1857gÀ°è
23
¹¥Á¬Ä zÀAUÉ ¸ÀA¨sÀ«¹vÀÄ. EzÀjAzÁV PÀA¥À¤AiÀÄ DqÀ½vÀªÀÅ ©æl£ï gÁtÂUÉ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀªÁ¬ÄvÀÄ.
F CªÀ¢üAiÀÄ°è eÁjUÉ §AzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÉÄÝUÀ¼ÉAzÀgÉ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝ 1858, 1861,
1892, 1909, 1919 ªÀÄvÀÄÛ 1935gÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ««zsÀ PÁ®WÀlÖUÀ¼À°è gÀÆ¥ÀÄvÁ½zÀ
gÁdQÃAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À »£À߯ÉAiÀÄ°è ªÉÄÃ¯É w½¹zÀ ¥Àæw PÁAiÉÄÝAiÀÄ ZÁjwæPÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß
CxÉÊð¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝ - 1858
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß 1857gÀ ¸ÉʤPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ PÁæAwAiÀÄ »£À߯ÉAiÀÄ°è CxÉÊð¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
©ænµï ¨sÁgÀvÀªÀÅ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀzÀ £ÉÃgÀ D½éPÉUÉ M¼À¥ÀqÀĪÀAvÁ¬ÄvÀÄ. £ÀªÀA§gï 1, 1858gÀAzÀÄ

d
©ænµï gÁt «PÉÆÖÃjAiÀiÁ MAzÀÄ WÉÆõÀuÉ ºÉÆgÀr¹ vÀªÀÄä DqÀ½vÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ J®è
PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸À¯ÁUÀĪÀÅzÉAzÀÄ WÉÆö¹zÀgÀÄ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ,

he
1. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÀiÁ£ÀåvÉ gÀzÀÄÝUÉƽ¹, ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß gÁtÂAiÀĪÀgÀ DqÀ½vÀPÉÌ
ªÀUÁð¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

is
re S
2. UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ºÀÄzÉÝAiÀÄ ¥ÀzÀ£ÁªÀĪÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹ “ªÉʸïgÁAiÀiï” JA§
¥ÀzÀ£ÁªÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀgÀÄ. ªÉʸÀgÁAiÀiï DV “¯Áqïð PÁå¤AUï” £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀgÀÄ.
B
bl
3. “¸ÉPÉælj D¥sï ¸ÉÖÃmï ¥sÁgï EArAiÀiÁ” ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ ¸ÀȶֹvÀÄ. ©ænµï ªÀÄAwæ
be T
ªÀÄAqÀ®zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÀÝ EªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀ dªÁ¨ÁÝj ºÉÆA¢zÀgÀÄ.
pu
K

4. EªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä 15 ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄAqÀ° (Pˤì¯ï D¥sï

EArAiÀiÁ) C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ.
©

1861gÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀjµÀvï PÁAiÉÄÝ (1861)

F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ 1857gÀ WÀl£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ eÁjUÉÆAqÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÉÄÝAiÀiÁVzÉ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ±Á¸À£À gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß PÀ°à¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ
©ænµÀgÀ §UÉUÉ w½¢gÀĪÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¥Áææw¤zÀå ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
EzÀ£ÀÄß EAVèö£À°è ‘Policy of Association’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
to

1. ªÉʸÀgÁAiÀiï Pˤì¯ïUÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß C¢üPÁgÉÃvÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁV £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

2. vÀÄvÀÄð ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¸ÀÄVæêÁeÉÕ ºÉÆgÀr¸À®Ä C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ïUÉ
t

¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
No

1892 gÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀjµÀvï PÁAiÉÄÝ

F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ 1861 PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ PÁAiÉÄÝAiÀiÁVzÉ. 1892gÀ PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄjVzÀÝ ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÀ¼À ¥Áæw¤zsÀåªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ «¸ÀÛj¹vÀÄ. PÁAUÉæ¸ï ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
©ænµÀgÀ DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ vÀ¼ÉzÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ ¤®Ä«£À »£À߯ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¥Áæw¤zsÀåªÀ£ÀÄß
ºÉaѸÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

24
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. PÉÃAzÀæ ºÁUÀÆ ¥ÁæAwÃAiÀÄ ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÀ¼À°è ºÉZÀÄѪÀj ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
C¢üPÀUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
2. ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄ (¯Éf¸ÉèÃnªï Pˤì¯ï) C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉaѹ CªÀÅUÀ¼À°è §eÉmï §UÉÎ
ZÀað¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
3. DgÀÄ ¢£ÀUÀ¼À ªÀÄÄAZÉ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£É ¤Ãr ¸ÁªÀðd¤PÀ D¸ÀQÛAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀgÀPÁgÀªÀ£ÀÄß
¥Àæ²ß¸ÀĪÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
1909 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀjµÀvï PÁAiÉÄÝ

d
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ‘«ÄAmÉÆà ªÀiÁ¯Éð ¸ÀÄzsÁgÀuÁ PÁAiÉÄÝ’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. KPÉAzÀgÉ,

he
¯Áqïð «ÄAmÉÆà ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉʸïgÁAiÀiï DVzÀÝgÀÄ. ¯Áqïð ªÀiÁ¯Éð ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀPÉælj D¥sï
¸ÉÖÃmï DV PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ©ænµÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß MqÉzÀÄ D¼À®Ä F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß

is
§¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ.
re S
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
B
bl
1. PÉÃAzÀæ ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 16 jAzÀ 60PÉÌ ºÉaѸÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
be T
2. ¥ÁæAvÀåUÀ¼À®Æè ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
pu
K

3. ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÉ DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

4. ªÀÄĹèAjUÉ ¥ÀævÉåÃPÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥Áæw¤zsÀå ¤ÃqÀĪÀ “¥ÀævÉåÃPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ ªÀÄvÀUÀmÉÖ”
©

ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

1919gÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀjµÀvï PÁAiÉÄÝ (1919)
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁAmÉUÉÆà - ZɪÀiïì¥sÀqïð ¸ÀÄzsÁgÀuÁ PÁAiÉÄÝ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞ (1914-1918) zÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ©ænµÀgÀ
¥ÀgÀªÁV ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä ¥ÉæÃgÉæ¹zÀ »£À߯ÉAiÀÄ°è F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÉPÉælj
D¥sï ¸ÉÖÃmï DVzÀÝ ªÀiÁAmÉUÉÆà CªÀgÀÄ ©æl¤ß£À ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è 20.8.1917 gÀAzÀÄ ªÀiÁrzÀ
to

WÉÆõÀuÉAiÀÄ »£À߯ÉAiÀÄ°è F PÁAiÉÄÝ gÀÆ¥ÀÄUÉÆArvÀÄ. ªÀiÁAmÉUÉÆà CªÀgÀÄ ‘¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ºÀAvÀ

ºÀAvÀªÁV dªÁ¨ÁÝj ¸ÀgÀPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÉà ©ænµï ¸ÀgÀPÁgÀzÀ UÀÄj’ JAzÀÄ WÉÆö¹zÀgÀÄ.
t

¨sÁgÀvÀzÀ ªÉʸÀgÁAiÀiï DVzÀÝ ZɪÀiïì¥sÀqïð CªÀgÀÆ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ½UÉ zsÀé¤UÀÆr¹zÀgÀÄ.

No

¥ÀjuÁªÀĪÁV 1919gÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀjµÀvï PÁAiÉÄÝ eÁjUÉ §A¢vÀÄ.

F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. PÉÃAzÀæzÀ°è ¢é¸ÀzÀ£À ±Á¸ÀPÁAUÀ (Bi-Cameral) gÀZÀ£ÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, ±Á¸ÀPÁAUÀ ¸À¨sÉ (PɼÀªÀÄ£É) ªÀÄvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À ¥ÀjµÀvÀÄÛ (ªÉÄîä£É) gÀa¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
2. ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è “¢é¸ÀgÀPÁgÀ” (Dyarchy) ¥ÀzÀÝwUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
3. ¨sÁgÀvÀPÉÌ M§â ºÉÊPÀ«ÄµÀ£ÀgïgÀ£ÀÄß £ÉêÀÄPÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

25
 4. ¸ÀéAiÀÄA DqÀ½vÀªÀżÀî ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¨sÀgÀªÀ¸É ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
5. PÉÃAzÀæzÀ §eÉmï¤AzÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À §eÉl£ÀÄß ¨ÉÃ¥Àðr¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
6. “¥ÀævÉåÃPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ ªÀÄvÀUÀmÉÖ” ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄĹèA, ¹Sï, DAUÉÆèà ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ïjUÉ «¸ÀÛj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝ
¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£ÉUÉ F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ §Ä£Á¢AiÀiÁVzÉ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ gÀÆ¥ÀÄUÉƼÀî®Ä
ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ CªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è vÀAiÀiÁgÁzÀ 1928gÀ ªÀgÀ¢AiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ

d
§ºÀÄvÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£Éßà DzsÀj¹ gÀa¸À¯ÁVzÉ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA¥ÀÆtð
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ ¸ÀPÁðgÀ gÀa¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃrvÀÄ. EzÀÄ ©ænµï ¨sÁgÀvÀ ¥ÁæAvÀåUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ

he
C£ÀéAiÀĪÁUÀzÉà zÉòAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ½UÀÆ C£ÀéAiÀĪÁUÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAr¢ÝvÀÄ.
F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ

is
re S
1. ©ænµï ¥ÁæAvÀåUÀ¼À, zÉòAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ D²ævÀ gÁdgÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ CT® ¨sÁgÀvÀ
B
bl
MPÀÆÌlªÀ£ÀÄß gÀa¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃrvÀÄ.
2. PÉÃAzÀæzÀ°è “¢é ¸ÀgÀPÁgÀ”ªÀ£ÀÄß (Dyarchy) ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
be T
pu
3. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ j¸Àªïð ¨ÁåAPï ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃrvÀÄ.
K

4. ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è “¢é ¸ÀgÀPÁgÀ” ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉƽ¹, ¥ÁæAvÀåUÀ½UÉ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

©

5. ¨sÁgÀvÀzÀ°è “¥sÉqÀgÀ¯ï PÉÆÃmïð” ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ZÀjvÉæAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÁUÀ ««zsÀ PÁ®WÀlÖUÀ¼À°è DzÀ
gÁdQÃAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ PÁAiÉÄÝAiÀÄ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è ¥ÀæPÀlªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀ滸À¨ÉÃPÀÄ. ©ænµï
ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¨sÁgÀvÀzÀ°è DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀÄwÛzÀÝ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°èAiÉÄà F PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ eÁjUÉ
§AzÀzÀÝjAzÀ ©ænµÀgÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ F PÁAiÉÄÝUÀ¼À°è ¸ÉÃjPÉÆArgÀĪÀAvÉAiÉÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ©ænµÀgÀ
to

«gÀÄzÀÞ £ÀqɹzÀ ºÉÆÃgÁlzÀ D±ÉÆÃvÀÛgÀUÀ¼À ¸ÀAWÀµÀðzÀ ¥sÀ°vÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À°èªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ

UÀªÀĤ¸À¯ÉèÉÃPÁzÀ ¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ.
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
t
No

I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr.

1. ¢ªÁ¤ CzÁ®vï JA§ £ÁUÀjPÀ £ÁåAiÀiÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀ£ÀÄ ___________ .
2. ¸ÀÆ¥ÀjqÉAmÉAmï D¥sï ¥ÉÇ°Ã¸ï ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÀªÀ£ÀÄ ____________ .
3. SÁAiÀÄA d«ÄãÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ________ gÀ°è
eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.

26
 4. C¯ÉPÁìAqÀgï jÃqï eÁjUÉ vÀAzÀ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw ____________ .
5. DzsÀĤPÀ ²PÀëtzÀ ¥Àæ¸ÁgÀPÉÌ GvÉÛÃd£À ¤ÃrzÀ ªÉÆzÀ® ©ænµï C¢üPÁj _________ .
6. gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝ ___________ gÀ°è eÁjUÉ §A¢vÀÄ.
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.
1. F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ªÀÄÆ®PÀ zÉñÀzÀ°è ©ænµÀgÀÄ gÀƦ¹zÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
«±Éèö¹j.
2. ©ænµïgÀ PÁ®zÀ°è ¥ÉÇ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è vÀAzÀAvÀºÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

d
3. SÁAiÀÄA d«ÄãÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß `¸Á®zÀ¯Éèà ºÀÄnÖ, ¸Á®zÀ¯Éèà §zÀÄQ, ¸Á®zÀ¯ÉèÃ

he
¸ÁAiÀÄĪÀAvÉ’ ªÀiÁrvÀÄ. ºÉÃUÉ? «ªÀIJð¹.
4. gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ M¼ÀUÉÆArzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄSÁA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

is
re S
5. ©ænµÀgÀ PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwUÀ½AzÀ GAmÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
B
bl
6. ©ænµï ²PÀët¢AzÀ GAmÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
be T
7. gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝ ºÉÆA¢zÀÝ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
pu
8. 1858gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
K

9. 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝ ‘¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ §Ä£Á¢’ ¸ÀªÀÄyð¹.

©

10. 1919gÀ PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄSÁA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ©ænµÀgÀÄ DqÀ½vÀzÀ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ vÀgÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀªÀÄUÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁzÀ ªÁvÁªÀgÀt
¸ÀȶֹPÉÆAqÀgÀÄ. F «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ ZÀZÁð ¸ÀàzsÉð £Àqɹ.
to

2. ²PÀëPÀgÀ £ÉgÀ«£ÉÆA¢UÉ F ¥ÁoÀzÀ°è ¥Àæ¸ÁÛ¦¹gÀĪÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼À®èzÉ E£ÀÆß ©ænµÀgÀÄ eÁjUÉ

vÀAzÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.
t
No

****

27
 CzsÁåAiÀÄ-4
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ©ænµï D½éPÉUÉ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄà¸ÀįÁÛ£ï · DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ
· zÉÆArAiÀiÁªÁWï · QvÀÆÛj£À §AqÁAiÀÄ - ZÉ£ÀߪÀÄä, ¸ÀAUÉƽî gÁAiÀÄtÚ
· CªÀÄgÀ ¸ÀļÀå §AqÁAiÀÄ · ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ §AqÁAiÀÄ

d
· ºÀ®UÀ° ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ

he
EA¢£À PÀ£ÁðlPÀªÀÅ KQÃPÀgÀtzÀ ¥ÀǪÀðzÀ°è ««zsÀ gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁgÀ±Á»UÀ¼À°è ºÀAa
ºÉÆÃVvÀÄÛ. 18£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ GvÀÛgÁzsÀðzÀ°è ©ænµÀgÀÄ gÁdQÃAiÀÄ C¢ü¥ÀvÀåªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀ

is
re S
eÉÆvÉeÉÆvÉAiÀÄ°è ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀȶ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è d£ÀgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä »vÁ¸ÀQÛUÀ½UÁV ±ÉÆö¸À®Ä
vÉÆqÀVzÀgÀÄ. F ±ÉÆõÀuÉUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀªÀÇ ¸ÉÃjzÀAvÉ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è C¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶֹzÀªÀÅ.
B
bl
zÉòà gÁdgÀÄ gÁdQÃAiÀÄ C¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ
be T
¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ §AqÉüÀ®Ä DgÀA©ü¹zÀªÀÅ. »ÃUÁV DgÀA¨sÀzÀ°è d«ÄãÁÝgÀgÀÄ, ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ
pu
gÁdgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä°èAiÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà LPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀzÉ M¨ÉÆâgÁVAiÉÄ
K

«WÀnvÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ §AqÉüÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁrzÀgÀÄ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è ªÉÄʸÀÆgÀÄ

gÁdåzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAPÀæªÀÄtªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀ ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ nÃ¥ÀÅà¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ©ænµÀgÀ
©

«gÀÄzÀÞ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA©üPÀªÁzÀ §ºÀÄzÉÆqÀØ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß MrØzÀgÀÄ. gÁdQÃAiÀĪÁV

¸ÀȶÖAiÀiÁzÀ 1761 - 1799gÀ £ÀqÀÄ«£À PÁ®WÀlÖzÀ EªÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ZÀjvÉæAiÀÄ°è MAzÀÄ «±ÉõÀªÁzÀ
¥ÀªÀð. EªÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ©ænµï «gÉÆâü §AqÁAiÀÄzÀ DgÀA©üPÀ CzsÁåAiÀÄ.
ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÅà¸ÀįÁÛ£À
¨sÁgÀvÀzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è 18£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À ‘gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ±ÀvÀªÀiÁ£À’ªÉAzÉà awæ¸À®ànÖzÉ.
to

EzÀPÉÌ C£ÉÃPÀ PÁgÀtÀUÀ½ªÉ. ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwð OgÀAUÀeÉèï£À ªÀÄgÀt 1707gÀ°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀÄÝ

EzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtªÁVzÉ. DvÀ£À ªÀÄgÀt ªÉÆWÀ®gÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀéªÀ£ÀÄß PÀÄVιvÀÄ.
t

EzÀjAzÁV zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆWÀ®gÀ gÁdQÃAiÀÄ ºÀvÉÆÃn vÀ¦àvÀÄ. PÀ£ÁðnPï ¥ÀæzÉñÀzÀ°è

No

C¢üPÁgÀPÁÌV QvÁÛlUÀ¼ÀÄ DgÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. EzÀPÀÆÌ ªÀÄÄ£Àß 1704gÀ°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ aPÀÌzÉêÀgÁd

MqÉAiÀÄgÀ ªÀÄgÀt ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÀĵÀÖjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ©ÃjvÀÄ.
FvÀ£À ªÀÄgÀt¢AzÁV GvÀÛgÁ¢üPÁgÀvÀé ¸ÀªÀĸÉå PÀAqÀħA¢zÀÝgÀ eÉÆvÉUÉ DqÀ½vÀªÀÇ PÀŬÄvÀÄ.
F ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ D PÁ®zÀ ªÉÄʸÀÆj£À gÁdQÃAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄĸÀÄPÀÄUÉƽ¹zÀªÀÅ. F jÃwAiÀÄ CvÀAvÀæ
¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À »£É߯ÉAiÀÄ°èzÀÝ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåUÀ¼À ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÉÊzÀgÁ°
gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹zÀ£ÀÄ.

28
ºÉÊzÀgÁ°
EªÀ£ÀÄ M§â ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÉʤPÀ£ÁV ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¸ÉêÉUÉ
¸ÉÃjzÀ ªÀåQÛ vÀ£Àß ZÁuÁPÀë gÁdQÃAiÀÄ £ÀqÉUÉ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ£ÀÄ. ªÉÄʸÀÆj£À
gÁdQÃAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆPÀëöäªÁV UÀªÀĤ¸ÀÄwÛzÀÝ EªÀ£ÀÄ
zÉêÀ£ÀºÀ½î ªÀÄÄwÛUÉ ¸ÀAzÀ¨sÀð ªÀÄvÀÄÛ CPÁðn£À ¤eÁªÀÄ£À «µÀAiÀÄPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÉʤPÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ.
¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß vÀ£Àß «±Áé¸ÀPÉÌ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ°è ¸À¥sÀ®£ÁzÀ£ÀÄ. §ºÀĨÉÃUÀ£ÉÀ
£ÀªÁ¨ï ºÉÊzÀgÁ°SÁ£ï JAzÀÆ ºÉ¸ÀgÁzÀ£ÀÄ. ±À¸ÀÛçUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À°è SÁåwUÀ½¹zÀ£ÀÄ. ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ ZÀÄgÀÄQ£À ¸ÉʤPÀ

d
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ zÀ¼ÀªÁ¬ÄUÀ¼À §® PÀÄA¢¹zÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CgÀ¸ÀgÁVzÀÝ PÀȵÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀªÀgÀ£ÀÄß ªÀÄƯÉUÀÄA¥ÁV¹ C¢üPÁgÀzÀ

he
ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄgÁoÀgÀÄ, ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ¤eÁªÀÄ ºÉÊzÀgÁ°
ªÀÄvÀÄÛ CPÁðn£À £ÀªÁ§gÀÄ vÀªÀÄä gÁdQÃAiÀÄ C¹ÛvÀé ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄïÉäöÊ

is
¸ÁzsÀ£ÉUÁV ºÉÆÃgÁlUÀ¼À°è ¤gÀvÀgÁVzÀÝgÀÄ. F ¸ÀAPÀæªÀÄtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä gÁdQÃAiÀÄ
re S
¥Á槮åPÁÌV ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀÄ §¼À¹PÉƼÀîvÉÆqÀVzÀgÀÄ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è, ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ
B
bl
nÃ¥ÀÄà CªÀgÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ ¥ÉæÃgÀuÉÀ
MzÀV¹zÀ gÁdQÃAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ w½AiÉÆÃt.
be T
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ DAUÉÆÃÀè ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ : Qæ.±À.1767gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ EzÀÄ
pu
1769gÀ°è CAvÀåUÉÆArvÀÄ. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉÊzÀgÁ° UÀ½¸ÀÄwÛzÀÝ gÁdQÃAiÀÄ ¥Áæ§®å ©ænµÀgÀÄ,
K

ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ¤eÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ°è gÁdQÃAiÀÄ C¸ÀºÀ£É ªÀÄÆr¹vÀÄ. »ÃUÁV ©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä
¸ÁªÀiÁædåµÁ» zsÉÆÃgÀuÉUÉ ªÀÄļÁîV ¥Àjt«Ä¹zÀÝ ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ£ÀÄß gÁdQÃAiÀĪÁV ºÀtÂAiÀÄ®Ä
©

vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. ªÀÄgÁoÀgÀ zÁ½¬ÄAzÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ £ÀµÀÖªÀ£ÀÄß

C£ÀĨsÀ«¹zÀ ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄ£ÀÀ£ÀÄß vÀ£ÉßqÉUÉ ¸É¼ÉzÀÄPÉƼÀî®Ä AiÀÄwß¹zÀ£ÁzÀgÀÆ
F ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è «¥sÀ®£ÁzÀ£ÀÄ.
ºÉÊzÀgï D°AiÀÄ «gÀÄzÀÞ ©ænµÀgÀÄ, ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄ£ÉÆA¢UÉ M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ.
EzÀgÀ£ÀéAiÀÄ wæ¥ÀPÀë MPÀÆÌl gÀa¸À®ànÖvÀÄ. DzÀgÉ ºÉÊzÀgÁ° vÀ£Àß ZÁuÁPÀëöå gÁdQÃAiÀÄ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀæAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß «gÀÄzÀÞ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÀÝ «ÄvÀæPÀÆlªÀ£ÀÄß MqÉzÀÄ ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
to

¤eÁªÀÄ£À£ÀÄß ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ JwÛPÀlÄÖªÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀ£ÀÄ.

F £ÀqÀÄªÉ DPÁðmï£À°è gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħAzÀªÀÅ. 1767gÀ°è ºÉÊzÀgÁ°
ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄ, ©ænµÀgÀ D²ævÀ zÉòÃAiÀÄ gÁdåªÁVzÀÝ DPÁðnUÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQzÀgÀÄ.
t
No

EzÀjAzÁV AiÀÄÄzÀÞ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. wgÀÄZÀ£Á¥À½î, wgÀĪÀuÁÚªÀįÉÊ, CA§ÆgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ

¸ÀܼÀUÀ¼À°è PÀzÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀªÀÅ. F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ºÉÊzÀgÁ° «ÄAa£À ¸ÉʤPÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß
£ÀqɹzÀ£ÀÄ. ©ænµï ¸ÉÊ£Àå C£ÉÃPÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArvÀÄ. ºÉÊzÀgï vÁvÁÌ°PÀ »£ÉßqÉ
C£ÀĨsÀ«¹zÀ£ÀÄ. ªÀÄÄA§¬ÄAiÀÄ ©ænµï ¸ÉÊ£Àå gÀAUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¹vÀÄ. ºÉÊzÀgï F AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß vÀ£Àß
¥ÀæwµÉ×AiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÀªÉAzÀÄ ¨sÁ«¹ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¹zÀ£ÀÄ. 1769gÀ ªÉüÉUÉ DvÀ£À
¸ÉÊ£Àå ªÀÄzÀgÁ¹£À ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦zÀÄÝ ©ænµÀgÀ°è £ÀqÀÄPÀªÀ£ÀÄß ºÀÄnÖ¹vÀÄ. C¤ªÁAiÀÄðªÁV ©ænµÀgÀÄ
ºÉÊzÀgÁ°AiÉÆA¢UÉ ZÀZÉð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzsÁ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ‘ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ’ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. ªÉÆzÀ®£ÉÃ
DAUÉÆÃè -ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1769gÀ°è ¸À» ºÁPÀ®l à Ö ‘ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀA
à zÀ’zÉÆA¢UÉ PÉÆ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
29
 JgÀqÀ£ÉAiÀÄ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ ( 1780- 1784 ) : wgÀĪÁAPÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAeÁªÀÇgÀÄ
gÁdåUÀ¼À°è£À gÁdQÃAiÀÄ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼ÀÄ F AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀtªÁzÀªÀÅ. ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ M¥ÀàAzÀ zÀQët
¨sÁgÀvÀzÀ°è vÁvÁÌ°PÀªÁV gÁdQÃAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉ»r¢vÀÄÛ. DzÀgÉ ©ænµÀgÀÄ ªÀÄzÁæ¸ï
M¥ÀàAzÀzÀ µÀgÀvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß G®èAX¸À®Ä AiÀÄwß¹zÀgÀÄ. ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß
ªÀÄÄ£Àßqɹ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ PÀqÉ £ÀÄVÎzÁUÀ ºÉÊzÀgï ©ænµÀgÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß C¥ÉÃQë¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ
©ænµÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹ ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ M¥ÀàAzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV £ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. ªÀiÁºÉAiÀÄÄ ¥sÉæAZÀgÀ
ªÀ¸ÁºÀvÀĪÁVzÀÄÝ, ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætPÉÆ̼À¥ÀnÖvÀÄÛ. ©ænµÀgÀÄ ªÀiÁºÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÄÝ
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.

d
1780gÀ°è JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è ºÉÊzÀgï

he
ªÀÄÄ£ÀßqÉ ¸Á¢ü¹zÀ£ÀÄ. PÀ£ÁðlPÀ ¥ÁæAvÀåzÀ C£ÉÃPÀ PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. PÁAaÃ¥ÀÅgÀA
ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. PÉÆÃgÀªÀÄAqÀ® wÃgÀzÀªÀgÉ«UÀÆ vÀ£Àß ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀÄßV¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ ªÀÄzÀgÁ¹£À

is
©ænµï ¸ÉÊ£Áå¢üPÁjUÀ¼À°è £ÀqÀÄPÀªÀ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ. ºÉÊzÀgï DPÁðnUÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQ CzÀ£ÀÄß
re S
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. ¸Àgï LgïPÀÆmï£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ©ænµÀgÀ ¸ÉÊ£Àå ¸ÀdÄÓUÉÆArvÀÄ. ºÉÊzÀgï F
B
bl
CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÉ®ÆègÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁArªÁ±ïUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄvÀÄÛªÀÅzÁV ¨ÉzÀj¹zÀ£ÀÄ. ºÉÊzÀgÀ£À ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß
be T
¸Àgï LgïPÀÆmï ¥ÁArZÉÃjAiÀĪÀgÉ«UÀÆ »A¨Á°¹zÀ£ÀÄ. ¥sÉæAZÀgÀÄ ºÉÊzÀgÀ¤UÉ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
pu
¸ÀºÀPÀj¸À®Ä ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ. ºÉÊzÀgï, EzÀjAzÁV AiÀÄÄzÀÞUÀwAiÀÄ£ÀÄß §zÀ°¹zÀ£ÀÄ. ºÉÊzÀgï ©ænµÀgÀ
K

ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°è£À ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQ PÉƼÉîºÉÆqÉzÀÄ C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß

©

¸ÀAUÀ滹zÀ£ÀÄ.
1781gÀ°è ¥ÉÇÃmÉÆÃð£ÉÆÃªÉ JA§°è £ÀqÉzÀ PÀzÀ£ÀzÀ°è ºÉÊzÀgï ¥ÀgÁ¨sÀªÀUÉÆAqÀ£ÀÄ. EzÀÄ
AiÀÄÄzÀÞzÀ UÀwAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµÀgÀ°è ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaѹvÀÄ. vÀgÀĪÁAiÀÄ ¥ÀÅ°PÁmï
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆðAUÀÆgïUÀ¼À PÀzÀ£ÀzÀ°èAiÀÄÆ DyðPÀ ºÁ¤ C£ÀĨsÀ«¹zÀ£ÀÄ. F ªÉüÉUÉ ©ænµÀgÀÄ
¸Á¯ÁâAiÀiï M¥ÀàAzÀPÉÌ ¸À» ºÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÊzÀgÀ£À MPÀÆÌl¢AzÀ ªÀÄgÁoÀgÀÄ ºÁUÀÆ ¤eÁªÀÄ£À£ÀÄß
to

¸É¼ÉAiÀÄĪÀ°è ¸À¥sÀ®gÁzÀgÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ ªÀÄzsÀåzÀ°è ºÉÊzÀgÁ° 1782gÀ°è C£ÁgÉÆÃUÀå¢AzÀ ªÀÄÈvÀ£ÁzÀ£ÀÄ.

DvÀ£À ªÀÄUÀ n¥ÀÅà AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqɹzÀ£ÀÄ.
ºÉÊzÀgÀ£À ªÀÄgÀt ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀÄ®¨Ágï ¥ÁæAvÀåzÀ°è £ÀqÉzÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è n¥ÀÅà vÉÆqÀVzÀÝ£ÀÄ.
t
No

n¥ÀÅà«£À C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉzÀ ©ænµÀgÀÄ ©zÀ£ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä

ºÀªÀt¹zÀgÀÄ. wgÀĪÁAPÀÆgÀÄ, PÀ°èPÉÆÃmÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ®¨Áj£À C£ÉÃPÀ gÁdgÀÄUÀ¼À£ÀÄß n¥ÀÅà«£À
«gÀÄzÀÞ JwÛPÀlÄÖªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀÄ £ÀqɹzÀgÀÄ. »ÃUÁV n¥ÀÅà ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½
wÃgÀ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀvÉÆÃn ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÉAzÀÄ AiÉÆÃa¹ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£ÀvÀÛ ªÀÄÄ£ÀßqÉzÀÄ
©ænµÀgÀ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¹zÀ£ÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ 1784gÀ ‘ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ’zÀ ªÀÄÆ®PÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ
DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ.

30
n¥ÀÅà ¸ÀįÁÛ£À
©ænµÀgÀ£ÀÄß vÀ£Àß gÁdå «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ ¤ÃwUÉ CqÀØ¥Àr¸ÀÄwÛgÀĪÀ
±ÀvÀÄæUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¹ CªÀgÀ£ÀÄß Nr¸ÀĪÀ UÀA©üÃgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. vÀªÀÄä PÀÄnî ¤Ãw¬ÄAzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß
PÀ§½¸ÀÄwÛzÀÝ ©ænµÀgÀ£ÀÄß ¥ÀgÀªÀÄ ªÉÊjUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ w½zÀ CªÀ£ÀÄ CªÀgÀ£ÀÄß
¨sÁgÀvÀ¢AzÀ Nr¸ÀĪÀÅzÀÄ vÀ£Àß DzÀå PÀvÀðªÀåªÉAzÀÄ w½¢zÀÝ£ÀÄ. vÀ£Àß 17
ªÀµÀðUÀ¼À D½éPÉAiÀÄ°è ¤gÀAvÀgÀªÁV ©ænµÀgÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁrzÀ£ÀÄ.
CªÀ£ÀÄ ©ænµÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåð, vÀAvÀæ, PÀÄvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ZÁuÁPÀë ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß

d
¸ÀàµÀÖªÁV CxÀðªÀiÁrPÉÆArzÀÝ£ÀÄ. ©ænµÀjUÉ ªÁå¥ÁgÀzÀ°è £ÀµÀÖªÁzÀ°è
CzÀÄ CªÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß PÀÄA¢¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÆ n¥ÀÅà ¸ÀįÁÛ£À

he
CjwzÀÝ CªÀ£ÀÄ ©ænµÀgÀ£ÀÄß «gÉÆâü¸ÀÄwÛzÀݪÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀgÀ £ÉgÀªÀ£ÀÄß C¥ÉÃQë¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ£ÀÄ. CªÀjUÉ ªÁå¥ÁgÀzÀ°è

is
¯Á¨sÀªÁUÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀgÀÄ ¸Á¢ü¹zÀÝ KPÀ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß
re S
ªÀÄÄjAiÀÄĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹzÀ£ÀÄ. EªÀÅ ©ænµÀgÀ°è n¥ÀÅà«£À «gÀÄzÀÞ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ zÉéõÀ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
B
bl
ªÀÄÆr¹zÀªÀÅ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
be T
pu
18£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ©ænµï D½éPÉAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä ªÀiÁrzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½AzÀ ºÉÊzÀgÁ°
K

ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÅà¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ «©ü£ÀߪÁV PÁtÄvÁÛgÉ. EªÀjUÉ LgÉÆÃ¥ÀågÀ£ÀÄß ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ½AzÀ

ªÀÄt¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉA§ Cj«vÀÄÛ. ¥sÉæAZÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ºÉÊzÀgÁ° ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß DzsÀĤÃPÀj¸À®Ä AiÀÄwß¹zÀÝ.
©

LgÉÆÃ¥Àå ¸ÉÊ£ÀåzÀAvÉ ²¸ÁÛV PÀªÁAiÀÄvÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ §AzÀÆPÀ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ ¥ÀqÉUÀ¼ÀÄ ªÉÄʸÀÆj£À
¸ÉÊ£ÀåzÀ°èzÀݪÀÅ. ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÅà¸ÀįÁÛ£ÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ®¨ÁjUÉ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è gÁPÉmï£ÀÄß
§¼À¹zÀgÀÄ. ¸ÉÊ£ÀåzÀ DzsÀĤÃPÀgÀtzÀ eÉÆvÉUÉ vÀÄA©zÀ gÁdåzÀ ¨ÉÆPÀ̸À PÀÆqÁ ©ænµÀgÀ DPÀæªÀÄtzÀ
vÀqÉUÉ CUÀvÀåªÉ£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÅà ªÀÄ£ÀUÀArzÀÝgÀÄ. ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ PÀuÉÚzÀÄjUÉ PÀ£ÁðlPÀ
¥ÀæzÉñÀzÀ°èzÀÝ £ÀªÁ§gÀÄ ¢ªÁ½UÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. CzÀÄzÀjAzÀ ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÅà DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
§®UÉƽ¸À®Ä C£ÉÃPÀ ¤Ãw-¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹zÀÝgÀÄ. ²æÃUÀAzsÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀA¨ÁPÀÄ ªÀÄwÛvÀgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß
to

gÁdåzÀ KPÀ¸ÁéªÀÄåzÀrUÉ vÀA¢zÀÝgÀÄ. ¥sÉæAZï vÀAvÀædÕgÀ£ÀÄß PÀgɬĹ ªÉÄʸÀÆj£À ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÀgÀPÀıÀ®

ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѹ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À°è ªÁå¥ÁgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°èzÀÝgÀÄ.
t
No

ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ : F AiÀÄÄzÀÞPÉÌ £ÉÃgÀ PÁgÀt AiÀiÁªÀÅzÉAzÀgÉ wgÀĪÁAPÀÆgÀÄ

gÁdPÁgÀtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥Àæ±Éß. D gÁdåzÀ gÁd £ÉgÉAiÀÄ PÉÆaÑ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ©ænµÀgÀ ¨ÉA§®¢AzÀ
PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£ÀÄ qÀZÀÑjAzÀ DAiÀÄPÉÆÃmÁ ªÀÄvÀÄÛ PÁAUÀ£ÀÆgÀÄ PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÀÝ£ÀÄ. EzÀÄ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀzÀ µÀgÀvÀÄÛUÀ¼À G®èAWÀ£ÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
©ænµÀgÀÄ d£ÀgÀ¯ï ªÉÄqÉÆøÀ£À £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è PÁgÀªÁgÀ, PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, ¢ArUÀ¯ï
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. EzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV n¥ÀÅà ¨ÁgÁªÀĺÀ¯ï ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß

31
ªÀÄÄwÛ ¸ÀvÀåªÀÄAUÀ®ªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. wgÀÄZÀ£Á¥À½îAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄwÛ CzÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀ
¤nÖ£À°è DvÀ£ÀÄ ¸ÉʤPÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹzÀ£ÁzÀgÀÆ CzÀÄ ¥sÀ® ¤ÃqÀ°®è. F ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
¯Áqïð PÁ£ïðªÁ°Ã¸ï ©ænµï ¸ÉÊ£ÀåzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. EzÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ UÀwAiÀÄ£ÀÄß
§zÀ¯Á¬Ä¹vÀÄ.
©ænµï ¸ÉÊ£Àå PÁ£ïðªÁ°Ã¸À£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è PÉÆïÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉƸÀPÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ
¨ÉAUÀ¼ÀÆj£ÀvÀÛ ªÀÄÄ£ÀÄßVvÀÄ. ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄUÉqÀ«vÀÄ.
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ PÁ£ïðªÁ°Ã¸ï n¥ÀÅà«£À ¤£ÁðªÀÄPÁÌV ¤eÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ
£ÉgÀªÀ£ÀÄß PÉÆÃjzÀ£ÀÄ. ¤eÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ ¸ÀAWÀnvÀ ¸ÉÊ£Àå ©ænµÀgÉÆA¢UÉ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ
AiÀÄÄzÀÞ wgÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArvÀÄ. ªÀÄgÁoÀgÀÄ ¸ÀªÀtÆgÀÄ, UÀeÉÃAzÀæUÀqÀ, ®PÉëöäñÀégÀ, ºÀħâ½î

d
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ.

he
1792gÀ°è ¸ÀAWÀnvÀ ¸ÉÊ£Àå MAzÉÆAzÁV PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ
PÀqÉ ¸ÁVvÀÄ. gÁwæ ªÉüÉAiÀÄ°è PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄUÉqÀªÀ¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÀ «a°vÀUÉÆAqÀ n¥ÀÅà
©ænµÀgÉÆA¢UÉ M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¤zsÀðj¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ DvÀ¤UÉ C¤ªÁAiÀÄðªÀÇ DVvÀÄÛ.

is
re S
1792gÀ°è C¸ÀªÀiÁ£À µÀgÀvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ‘²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ’PÉÌ n¥ÀÅà ¸À»ºÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
AiÀÄÄzÀÞPÉÌ vÉgÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. F M¥ÀàAzÀzÀ£ÀéAiÀÄ ªÀÄÆgÀ£É DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ.
B
bl
n¥ÀÅàªÀ£ÀÄß ªÀÄt¸À®Ä ©ænµÀgÀÄ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀzÀ°è C¸ÀªÀiÁ£À µÀgÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀAvÉ
be T
£ÉÆÃrPÉÆAqÀgÀÄ. D µÀgÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ; n¥ÀÅà vÀ£Àß CzsÀð gÁdåªÀ£ÀÄß ©lÄÖPÉÆqÀĪÀÅzÀÄ,
pu
ªÀÄÆgÀÄ PÉÆÃn gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß AiÀÄÄzÀÞ£ÀµÀÖ ¨sÀwðAiÀiÁV PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ, AiÀÄÄzÀÞ£ÀµÀÖ ¨sÀwðUÉ
K

UÁågÀAnAiÀiÁV vÀ£Àß E§âgÀÄ UÀAqÀÄ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß MvÉÛAiÀiÁV ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
¸ÉgÉ »rAiÀįÁVzÀÝ ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ. EzÀgÀ£ÀéAiÀÄ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt¢AzÀ ©ænµÀgÀ
©

£ÉÃvÀÈvÀézÀ°è£À ¸ÀAWÀnvÀ ¸ÉÊ£Àå »AvÉUɬÄvÀÄ.

£Á®Ì£ÉAiÀÄ DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ : n¥ÀÅà ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è£À
¸ÉÆî£ÀÄß ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁV ¹éÃPÀj¹ CzÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀªÁ¯ÉAzÉà ¥ÀjUÀt¹zÀ£ÀÄ. M¥ÀàAzÀzÀ£ÀéAiÀÄ
©ænµÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è£À «ÄvÀæPÀÆlPÉÌ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtªÀ£ÀÄß ZÁZÀÆ vÀ¥ÀàzÉ
¸À°è¹ MvÉÛAiÀiÁ¼ÁV PÀ¼ÀÄ»¹PÉÆnÖzÀÝ vÀ£Àß E§âgÀÄ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß »AzÀPÉÌ PÀgɬĹPÉÆAqÀ£ÀÄ n¥ÀÅà ©ænµÀgÀ
C¢üãÀzÀ°èzÀÝ ªÀįÉAiÀiÁ¼ÀA ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÁV vÀ£ÀUÉà ¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ
to

ªÁ¢¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ ©ænµÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß ¥ÀŶÖÃPÀj¸À°®è.

¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è 1798gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£ÁV £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ£ÀÄ. n¥ÀÅà«£À
«gÉÆâü gÁdQÃAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ FvÀ£À CªÀ¢üAiÀÄ°è ZÀÄgÀÄPÀÄUÉÆAqÀªÀÅ. n¥ÀÅà ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
t

gÁdgÀ MPÀÆÌlªÀ£ÀÄß vÀ£ÀßqÉUÉ ¸É¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ vÀªÀÄä §zÀÞ ªÉÊjUÀ¼ÁzÀ
No

¥sÉæAZÀgÉÆA¢UÉ n¥ÀÅà ºÉÆA¢zÀÝ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ªÉ¯Éè¹èAiÀÄ°è n¥ÀÅà«£À «ZÁgÀzÀ°è ªÀÄvÀÛµÀÄÖ zÉéõÀ

¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹zÀªÀÅ. n¥ÀÅà ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞªÁVzÀÝ ¥sÉæAZÀgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹
gÁAiÀĨsÁjAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀÝ£ÀÄ. EzÀÄ ©ænµÀjUÉ C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀªÀ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ. n¥ÀÅà ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ
£ÀqÀÄ«£À ¸ÉßúÀ ªÀÄÄAzÀPÉÌ vÀªÀÄä C¢ü¥ÀvÀåPÉÌ ªÀÄļÀĪÁUÀ§ºÀÄzÉA§ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ©ænµÀgÀ°è ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
ºÉƸÀ µÀgÀvÀÛUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ MAzÀÄ M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß n¥ÀÅà«£À ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
DzÀgÉ n¥ÀÅà CªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁ£À µÀgÀvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÝ EzÀ£ÀÄß M¦àPÉƼÀî®Ä
¤gÁPÀj¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ £Á®Ì£ÉAiÀÄ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ.
32
 1799gÀ°è AiÀÄÄzÀÞ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. C¨sÉÃzÀåªÁzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ ¨sÉâ¹zÀgÀÄ. JgÀqÀÆ
¸ÉÊ£ÀåUÀ¼ÀÄ «ÃgÁªÉñÀ¢AzÀ PÁzÁrzÀªÀÅ. n¥ÀÅà vÀ£Àß ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ºÀÄjzÀÄA©¸ÀÄvÀ ºÉÆÃgÁr 1799gÀ°è
ºÀvÀ£ÁzÀ£ÀÄ. DvÀ£À ªÀÄgÀt ©ænµÀjUÉ Erà ¨sÁgÀvÀªÉà vÀªÀÄä PÉʪÀ±ÀªÁzÀ ¸ÀAvÉÆõÀªÀ£ÀÄß vÀA¢vÀÄ.
£ÀAvÀgÀ ©ænµÀgÀÄ DvÀ£À ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°èzÀÝ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄ£ÉÆA¢UÉ
ºÀAaPÉÆAqÀgÀÄ. MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ªÉÄʸÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ gÁdªÀA±ÀzÀ ¥Àæw¤¢üUÉ
ªÀUÁð¬Ä¸À®ànÖvÀÄÛ. F ¥ÀæzÉñÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁ¬ÄvÀÄ.
n¥ÀÀÅà £ÀAvÀgÀzÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
©

zÉÆÃArAiÀiÁ ªÁWï (1800)

DzsÀĤPÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è n¥ÀÅà«£À £ÀAvÀgÀ CzÀgÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄÄRåªÁV 19£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ
¥ÀǪÁðzsÀðzÀ°è ©ænµï D½éPÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞ PÀAqÀħAzÀ ¥Àæw¨sÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
to

¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. F ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄUÀ¼À°è

zÉÆÃArAiÀiÁ ªÁWï£À £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è PÀAqÀħA¢zÀÝ ¸À±À¸ÀÛç zÀAUÉ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ.
t

zÉÆÃArAiÀiÁ ZÀ£ÀßVjAiÀÄ ªÀÄgÁoÀ PÀÄlÄA§zÀ°è d¤¹zÀ£ÀÄ. CªÀ£À ±ËAiÀÄð ¥ÀgÁPÀæªÀÄUÀ½AzÀ

No

d£À CªÀ£À£ÀÄß ªÁ¥sï JAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ. ªÀÄgÁpAiÀÄ°è ªÁWï JAzÀgÉ ºÀÄ°. Qæ.±À.1789gÀ
¸ÀĪÀiÁjUÉ ªÉÄʸÀÆj£À ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è M§â C±ÁégÉÆû ¸ÉʤPÀ£ÁV ¸ÉÃj PÁ¯Á£ÀAvÀgÀ
¸ÉãÁ£ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀ£ÀÄ. SÁ¸ÀVAiÀiÁV MAzÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉƽ¹zÀ CªÀ£ÀÄ n¥ÀÅà«£À ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è
¸ÉÃªÉ ¸À°è¹zÀ£ÀÄ. DvÀ£ÉÆA¢UÉ ªÀÄ£À¸ÁÛ¥À¢AzÁV CªÀ£ÀÄ ¸ÉgɪÀÄ£É ¸ÉÃgÀĪÀAvÁ¬ÄvÀÄ. £Á®Ì£ÉAiÀÄ
DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ ©ænµÀgÀÄ FvÀ£À£ÀÄß
¸ÉgɪÀģɬÄAzÀ ©qÀÄUÀqÉUÉƽ¹zÀgÀÄ. vÀgÀĪÁAiÀÄ EªÀ£ÀÄ MAzÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹ ¸ÉʤPÀ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ.

33
 DvÀ£À ¸ÉÊ£Àå zÉÆqÀØzÁVgÀ°®è. CªÀ£ÀÄ n¥ÀÅà«£À ¸ÉÊ£ÀåzÀ°èzÀÝ CvÀÈ¥ÀÛ ¸ÉʤPÀgÀÄ, C¢üPÁgÀ¢AzÀ
ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸À®àlÖ ¥Á¼ÉÃAiÀÄUÁgÀgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹ MAzÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀĸÀfÓvÀUÉƽ¹
§AqÁAiÀÄzÀ ¨ÁªÀÅlªÀ£ÀÄß ºÁj¹zÀ£ÀÄ. ²ªÀªÉÆUÀÎ ªÀÄvÀÄÛ ©zÀ£ÀÆj£À PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.
avÀæzÀÄUÀðzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä «¥sÀ® ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹzÀ£ÀÄ. UÀªÀ£Àðgï
d£ÀgÀ¯ï£ÁVzÀÝ ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è §AqÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÌ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ.
zÉÆÃArAiÀiÁ£À ¤AiÀÄAvÀætzÀ°èzÀÝ ²ªÀªÉÆUÀÎ, ºÉÆ£Áß½, ºÀjºÀgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÉÄïÉ
DPÀæªÀÄt £ÀqɹvÀÄ. zÉÆÃArAiÀiÁ vÀ£Àß £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀ£ÀÄ. ²PÁj¥ÀÅgÀªÀ£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ zÉÆÃArAiÀiÁ ¤eÁªÀÄ£À ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°èzÀÝ UÀÄwÛAiÀÄ PÀqÉUÉ
¥À¯ÁAiÀÄ£ÀUÉÊzÀ£ÀÄ. DUÀ ¤eÁªÀÄ£ÀÄ UÀÄwÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄwÛzÁUÀ C¤ªÁAiÀÄð«®èzÉ zÉÆÃArAiÀiÁ ªÀÄgÁoÀgÀ

d
¥ÀæzÉñÀPÉÌ NrºÉÆÃzÀ£ÀÄ. ªÀÄgÁoÀ ¸ÉÊ£Àå CªÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ CªÀ£À ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ, MAmÉ ªÀÄvÀÄÛ
D£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÆ zsÀÈwUÉqÀzÀ zÉÆÃArAiÀiÁ vÀ£Àß ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀj¹zÀ£ÀÄ.

he
C£ÉÃPÀ CvÀÈ¥ÀÛ ¥Á¼ÉÃAiÀÄUÁgÀgÀÄ zÉÆÃArAiÀiÁ¤UÉ ¥ÉÇæÃvÁ컹zÀgÀÄ. ªÀÄ®¨Áj£À ªÀiÁºÉAiÀÄ°èzÀÝ
¥sÉæAZÀgÀÄ DvÀ¤UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ºÀ¸ÀÛªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀgÀÄ. ºÀjºÀgÀ, avÀæzÀÄUÀð, ²PÁj¥ÀÅgÀ, ¸ÀªÀtÆgÀÄ,

is
re S
gÁuɨɣÀÆßgÀÄ, QvÀÆÛgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆÃAqÁ »ÃUÉ «±Á® ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ©ænµÀgÀ ¸ÉÊ£Àå
DvÀ£À£ÀÄß »A¨Á°¹vÀÄ. ²gÀºÀnÖAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß ¸ÀÄ¥À¢ðUÉ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ©ænµï ¸ÉÊ£Àå zÉÆÃArAiÀiÁ£À
B
bl
¸ÉÊ£ÀåzÀ C£ÉÃPÀ ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß ºÀvÀ ªÀiÁrvÀÄ.
be T
zÉÆÃArAiÀiÁ ªÁWï£À CAvÀå : ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è DvÀ¤UÉ CAvÀåªÀ£ÀÄß ºÁqÀ®Ä ¤zsÀðj¹zÀ£ÀÄ.
pu
zÉòAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À gÁdgÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ PÉÆÃjzÀgÀÄ. ²PÁj¥ÀÅgÀzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀB
K

UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ zÉÆÃArAiÀiÁ£À ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ©ænµï ¸ÉÊ£Àå ZÀzÀÄj¹vÀÄ. vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ®¥Àæ¨sÁ

£À¢UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¥ÀæzÉñÀzÀ «±Á® ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¤©üÃðw¬ÄAzÀ ¸ÀAZÀj¸ÀÄwÛzÀÝ zÉÆÃArAiÀiÁ£À
©

¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆð¸À®Ä ©ænµÀgÀÄ ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÀÄ. J¯Áè ¢PÀÄÌUÀ½AzÀ®Æ DvÀ£À£ÀÄß ©ænµï ¸ÉÊ£Àå

¸ÀÄvÀÄÛªÀgɬÄvÀÄ. gÁAiÀÄZÀÆj¤AzÀ ºÉÆgÀl CªÀ£À£ÀÄß »A¨Á°¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¤eÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ
¸ÉÊ£ÀåzÀ £ÀqÀÄªÉ ¹®ÄQzÀ zÉÆÃArAiÀiÁ£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è£À ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÉÄÃ¯É ©ænµÀgÀÄ AiÀiÁ¥À®¥ÉgÀ« JA§
¸ÀܼÀzÀ°è PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ £Àqɹ PÉÆãïUÀ¯ï JA§ ¸ÀܼÀzÀ°è DvÀ£À£ÀÄß ºÀvÉåUÉÊzÀgÀÄ. vÀªÀÄä £ÁAiÀÄPÀ£À
ºÀvÉåAiÀÄ £ÀAvÀgÀ C½zÀĽzÀ ¸ÉʤPÀgÀÄ ZÀzÀÄjzÀgÀÄ. §AqÀÄPÉÆÃgÀjAzÀ C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
ªÀÄzÀÄÝUÀÄAqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ.
to

QvÀÆÛj£À §AqÁAiÀÄ - «ÃgÀgÁt ZÉ£ÀߪÀÄä (1824)

©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä D½éPÉUÉ «gÀÄzÀÞªÁVzÀÝ ºÉÊzÀgÁ°, n¥ÀÀÅà ªÀÄvÀÄÛ
t

ªÀÄgÁoÀgÀ §°µÀ× ¥ÀæwgÉÆÃzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß CqÀV¹zÀ £ÀAvÀgÀ vÀªÀÄä

No

C¢üPÁgÀzÀ PÉÆæÃrÃPÀgÀtPÁÌV PÉ®ªÀÅ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.

CªÀÅUÀ¼À°è zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®èªÉA§ÄzÀÄ MAzÀÄ. F PÁ£ÀƤ£À
«gÀÄzÀÞ ¸ÀAWÀn¸À®àlÖ ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄUÀ¼À°è QvÀÆÛj£À gÁt ZÉ£ÀߪÀÄä£À
ºÉÆÃgÁl SÁåwAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹zÉ.
QvÀÆÛgÀÄ ¨É¼ÀUÁA ªÀÄvÀÄÛ zsÁgÀªÁqÀ f¯ÉèUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ
HgÀÄ QvÀÆÛgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ªÀÄ®è¸Àdð£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ ZÉ£ÀߪÀÄä
ZÉ£ÀߪÀÄä
QvÀÆÛj£À DqÀ½vÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ D¸ÀQÛ ªÀ»¹vÉÆqÀVzÀ¼ÀÄ.
34
DvÀ£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ »jAiÀÄ ªÀÄUÀ ²ªÀ°AUÀgÀÄzÀæ ¸Àdð QvÀÆÛj£À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä
¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ DvÀ£À zÉÊ»PÀ ¥Àj¹ÜwUÀ½AzÁV ZÉÀ£ÀߪÀÄä ¤dªÁzÀ DqÀ½vÀUÁgÀ¼ÁV
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀAvÁ¬ÄvÀÄ. ²ªÀ°AUÀgÀÄzÀæ ¸Àdð ªÀÄgÁoÀgÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ©ænµÀjUÉ
¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ. EzÀjAzÁV ©ænµÀgÀÄ D ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀA±À¥ÁgÀA¥ÀAiÀÄðªÁV DvÀ¤UÉ
¤ÃrzÀÄÝ ¥ÀæwAiÀiÁV ªÁ¶ðPÀ PÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀAvÁ¬ÄvÀÄ. F M¥ÀàAzÀ xÁªÀĸï
ªÀÄ£ÉÆæãÀ PÁ®zÀ°è eÁjUÉƽ¸À®ànÖvÀÄ.
²ªÀ°AUÀgÀÄzÀæ ¸Àdð£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ ²ªÀ°AUÀ¥Àà JA§ ºÀÄqÀÄUÀ£À£ÀÄß zÀvÀÄÛ ¥ÀqÉzÀÄ ZÉ£ÀߪÀÄä
DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀ¼ÀÄ. xÁåPÀgÉ DUÀÀ zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ¯ÉPÀÖgï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇ°nPÀ¯ï
KeÉAl£ÁVzÀÝ£ÀÄ. CªÀ£ÀÄ ¨ÁA¨ÉAiÀÄ UÀªÀ£ÀðgÀ¤UÉ zÀvÀÛPÀzÀ §UÉÎ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ¸À°è¹ zÀvÀÄÛ

d
ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤gÁPÀj¹ QvÀÆÛj£À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî®Ä AiÀÄwß¹zÀ£ÀÄ.
QvÀÆÛj£À ReÁ£É, PÉÆÃmÉ PÉÆvÀÛ®UÀ¼À ¸ÀÄ¥À¢ðAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß ªÀ±ÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ£ÀÄ. ZÉ£ÀߪÀÄä

he
xÁåPÀgÉAiÀÄ F ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß «¥sÀ®UÉƽ¸À®Ä AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß C¤ªÁAiÀÄðªÉAzÀÄ §UÉzÀ¼ÀÄ. ©ænµÀgÀÆ
vÀªÀÄä ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¹zÀÞªÀiÁqÀ®Ä DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. QvÀÆÛj£À ¸ÉÊ£Àå ©ænµï ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ªÀiÁrvÀÄ.

is
F zÁ½AiÀÄ°è xÁåPÀgÉ UÀÄAqÉÃnUÉ §°AiÀiÁzÀ. C£ÉÃPÀ ©ænµï ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß ¸ÉgɪÀÄ£ÉUÉ zÀÆqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
re S
QvÀÆÛgÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀî¯ÉèÉÃPÉA§ zÀÈqsÀ ¤zsÁðgÀ¢AzÀ ©ænµÀgÀÄ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ¸À£ÀßzÀÝgÁzÀgÀÄ.
B
bl
¯É¦üÖ£ÉAmï PÀ£Àð¯ï rÃPï£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ©ænµï ¸ÉÊ£Àå QvÀÆÛjUÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQvÀÄ. ¸ÉʤPÀgÀÄ
«ÃgÁªÉñÀ¢AzÀ ºÉÆÃgÁrzÀgÀÄ. ©ænµÀgÀ ¸ÉÊ£Àå¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀ ZÉ£ÀߪÀÄä£À£ÀÄß ¸ÉgÉ»rAiÀįÁ¬ÄvÀÄ.
be T
pu
QvÀÆÛgÀÄ ©ænµÀgÀ ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. ZÉ£ÀߪÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀ£ÀÄß ¨ÉÊ®ºÉÆAUÀ® PÉÆÃmÉAiÀÄ
K

¸ÉgɪÀÄ£ÉAiÀÄ°è Ej¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ZÉ£ÀߪÀÄä ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀgÀÄ. EA¢UÀÆ PÀÆqÁ £ÁrUÉ CªÀ¼ÀÄ

DzÀ±Àð¥ÁæAiÀļÁVzÁݼÉ.
©

¸ÀAUÉƽî gÁAiÀÄtÚ (1829-30)

QvÀÆÛj£À ZÉ£ÀߪÀÄä£ÉÆA¢UÉ ¸ÀAUÉƽîAiÀÄ gÁAiÀÄtÚ£À ºÉ¸ÀgÀÄ
CdgÁªÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ DzÀ±Àð¥ÁæAiÀĪɤ¹zÉ. gÁAiÀÄtÚ «ÃgÀAiÉÆÃzsÀ.
QvÀÆÛj£À ¸ÁévÀAvÀæöåPÁÌV ºÉÆÃgÁqÀĪÀÅzÀÄ vÀ£Àß DzÀå PÀvÀðªÀåªÉAzÀÄ
¨sÁ«¹zÀÝ£ÀÄ. FvÀ£À ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀªÀgÀÄ ¥ÀgÀA¥ÀgɬÄAzÀ®Æ ¸ÉʤPÀgÁV
¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¸À°è¹zÀÝgÀÄ. gÁAiÀÄtÚ QvÀÆÛj£À AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ZÉ£ÀߪÀÄä£À
eÉÆvÉAiÀÄ°è ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀÝ£ÀÄ. AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉgÉAiÀiÁ¼ÁV
to

§A¢ü¸À®àlÄÖ vÀgÀĪÁAiÀÄ ©qÀÄUÀqÉUÉÆAqÀ£ÀÄ.

FvÀ£À §UÉÎ ªÀiËTPÀ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ ®¨sÀ嫪É. CªÀ£ÀÄ ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß
t

¸ÀAWÀn¸ÀÄvÁÛ ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ §UÉÎ C©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.

No

¨sËUÉÆýPÀªÁV DAiÀÄPÀnÖ£À ¸ÀܼÀUÀ¼À°è UÀÄ¥ÀÛ ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀ

ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß ªÀÄÄA¢£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. vÀPÀëtzÀ ¸ÀAUÉƽî gÁAiÀÄtÚ
CªÀ£À GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉAzÀgÉ ©ænµÀgÀ DqÀ½vÀ AiÀÄAvÀæzÀ ¥ÀæªÀÄÄR
CAUÀªÁVzÀÝ vÁ®ÆèPÀÄ PÀbÉÃjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ReÁ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ®Æn ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ªÉÆzÀ®Ä £ÀAzÀUÀqÀ
ªÀÄvÀÄÛ SÁ£Á¥ÀÅgÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¸ÀA¥ÀUÁ« DvÀ£À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À ¸ÀܼÀUÀ¼ÁzÀªÀÅ. DvÀ£À ¸ÉÊ£Àå
L£ÀÆgÀ¶ÖvÀÄÛ. ©ænµÀgÀ ¸ÉÊ£ÀåPÉÌ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ ºÀ½îUÀgÀÄ CªÀ£À DPÉÆæñÀPÉÌ vÀÄvÁÛzÀgÀÄ.
©ænµÀgÀÄ gÁAiÀÄtÚ£ÀÄ gÁt ZÉ£ÀߪÀÄä£À PÀĪÀÄäQ̤AzÀ ¸ÉʤPÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀÄwÛzÁÝ£É JAzÀÄ
¨sÁ«¹zÀÝgÀÄ. »ÃUÁV ZÉ£ÀߪÀÄä£À£ÀÄß ¨ÉÊ®ºÉÆAUÀ®¢AzÀ PÀĸÀÄUÀ°è£À ¸ÉgɪÀÄ£ÉUÉ ¸ÀܼÁAvÀj¹zÀgÀÄ.
35
 gÁAiÀÄtÚ£À£ÀÄß ¸ÉgÉ»rAiÀÄ®Ä ©ænµÀgÀÄ MAzÀÄ ¸ÀAZÀ£ÀÄß gÀƦ¹zÀgÀÄ. QvÀÆÛj£À ZÉ£ÀߪÀÄä¼À£ÀÄß
«gÉÆâü¸ÀÄwÛzÀÝ zÉøÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¹zÀgÀÄ. CªÀįÁÝgÀ£ÁVzÀÝ PÀȵÀÚgÁAiÀÄ JA§ÄªÀªÀ£ÀÄ F
¸ÀAaUÉ PÉÊeÉÆÃr¹zÀ£ÀÄ. ¸ÀAaUÉ §°AiÀiÁzÀ gÁAiÀÄtÚ£À£ÀÄß EAVèµï ¸ÉÊ£Àå §A¢ü¹ zsÁgÀªÁqÀPÉÌ
vÀA¢vÀÄ. DvÀ£À §AzsÀ£Á£ÀAvÀgÀ DvÀ£À ¸ÉʤPÀgÀÄ ±ÀgÀuÁUÀvÀgÁzÀgÀÄ. ªÀÄÄRå C¥ÀgÁ¢ü JAzÀÄ
WÉÆö¹ 1831gÀ°è £ÀAzÀUÀqÀzÀ°è CªÀ£À£ÀÄß UÀ°èUÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DvÀ£À C£ÉÃPÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß
fêÁªÀ¢ü ²PÉëUÉ UÀÄj¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀAUÉƽî gÁAiÀÄtÚ£À fêÀ£À ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀ¥ÉæêÀĪÀ£ÀÄß D
¥ÀæzÉñÀzÀ ¯ÁªÀtÂUÀ¼ÀÄ EA¢UÀÆ fêÀAvÀªÁV¹ªÉ.
CªÀÄgÀ ¸ÀļÀå §AqÁAiÀÄ

d
EzÀÄ ªÀÄÆ®vÀB gÉÊvÀ §AqÁAiÀÄ EzÀgÀ »£É߯ÉAiÀÄ£ÀÄß 1835-37gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è PÀgÁªÀ½

he
ªÀÄvÀÄÛ PÉÆqÀUÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è PÀAqÀħA¢zÀÝ zÀAUÉUÀ¼À°è UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÁVzÉ. PÉÆqÀV£À°è D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß
£ÀqɸÀÄwÛzÀÝ ºÁ¯ÉÃj gÁdªÀA±ÀzÀ aPÀÌ«ÃgÀgÁeÉÃAzÀæ£À£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ 1834gÀ°è ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉƽ¹
CªÀ£À£ÀÄß ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ªÀÄÆ®PÀ ªÉ®ÆèjUÉ vÀgÀĪÁAiÀÄ PÁ²UÉ ¸ÁV¹zÀgÀÄ. DvÀ£À ¥ÀzÀZÀÄåw

is
re S
PÉÆqÀV£À°è gÁdQÃAiÀÄ C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀȶֹvÀÄ. F f¯ÉèAiÀÄ°è PÉÆqÀV£À°è ¸Áé«Ä C¥ÀgÁA¥ÀgÀ,
PÀ¯Áåt¸Áé«Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄlÖ§¸À¥Àà ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ ªÀÄƪÀgÀÄ vÁªÀÅ
B
bl
PÉÆqÀV£À ¥ÀzÀZÀÄåvÀ gÁd£À ªÀA±ÀzÀªÀgÉAzÀÄ ºÉýPÉÆAqÀgÀÄ. ¸Áé«Ä C¥ÀgÁA¥ÀgÀ §AqÁAiÀÄzÀ
be T
ªÀÄÄRAqÀ£ÁzÀ£ÀÄ. 1835gÀ°è DvÀ£À£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ ¸ÉgÉ»rzÀÄ ¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ gÀªÁ¤¹zÀgÀÄ. PÀ¯Áåt¸Áé«Ä
pu
1837gÀ°è §A¢ü¸À®àlÖ£ÀÄ. DvÀ£À£ÀÄß ªÉÄʸÀÆj£À ¸ÉgɪÀÄ£ÉAiÀÄ°è EqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
K

¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà: PɼÀPÉÆqÀV£À d£ÀgÀÄ PÀ¯Áåt ¸Áé«ÄAiÀÄ ¤zsÀ£Á£ÀAvÀgÀ §AqÁAiÀĪÀ£ÀÄß

ªÀÄÄAzÀĪÀgɹzÀgÀÄ. PÉ£ÀgÁ ¥ÁæAvÀåzÀ ¸ÀļÀå, ¨É¼ÁîgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅvÀÆÛgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ ‘CªÀÄgÀ
©

¸ÀļÀå’ §AqÁAiÀÄzÀ PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÁVzÀݪÀÅ. ¸ÀļÀåzÀ gÉÊvÀ£ÉÆêÀð PÉÆqÀV£À ±À¤ªÁgÀ¸ÀAvÉAiÀÄ

¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà JA§ gÉÊvÀ£À£ÀÄß PÀ¯Áåt¸Áé«ÄAiÀÄ£ÁßV Dj¹zÀÄÝ EªÀ£ÀÄ vÀ£ÀߣÀÄß “¸Áé«Ä C¥ÀgÁA¥ÀgÀ”
JAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆArzÀÄÝ ¸ÁégÀ¸ÀåPÀgÀ ªÀiÁvÀæªÀ®è §AqÁAiÀÄzÀ ZÀ®£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀŶÖÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
²ÃWÀæzÀ°èAiÉÄà EªÀ£ÀÄ §AqÁAiÀÄzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.
WÀlÖ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è F §AqÁAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà §AqÀÄPÉÆÃgÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹
to

d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAvÉʹzÀ£ÀÄ. §AqÀÄPÉÆÃgÀgÀ ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ vÀA¨ÁPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¦à£À ªÉÄð£À
¸ÀÄAPÀªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ JAzÀÆ WÉÆö¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ²æêÀÄAvÀ gÉÊvÀgÀÄ, ¥ÁgÀÄ¥ÀvÉÛUÁgÀgÀÄ,
¨sÀÆ»qÀĪÀ½zÁgÀjUÉ D±Áé¸À£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¨É¼ÁîgÉAiÀÄ°èzÀÝ ¸ÀPÁðj PÀbÉÃjAiÀÄ£ÀÄß
t

ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß §A¢ü¹zÀÄÝ §AqÁAiÀÄzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ºÉeÉÓAiÀiÁVzÉ. ¸ÀļÀå

No

ªÀÄvÀÄÛ D¸ÀÄ¥Á¹£À°è ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀjUÉ QgÀÄPÀļÀ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ CªÀįÁÝgÀ£ÉÆêÀð£À ºÀvÉå ¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà£À

d£À¦æAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹvÀÄÛ. EzÀjAzÁV §AqÁAiÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ¥ÀæZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉzÀÄPÉÆArvÀÄ.
ºÉÆÃgÁlUÁgÀgÀÄ ¥ÀÅvÀÆÛj£À°è ©ænµï ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß JzÀÄj¹zÀÝgÀÄ. EªÀgÀ GzÉÝñÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß
ªÀ±À¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÁzÀÄzÀjAzÀ ©ænµÀgÀÄ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è vÀªÀÄä£ÀÄß
vÉÆqÀV¹PÉÆAqÀgÀÄ. ¥ÀÅvÀÆÛj¤AzÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£À PÀqÉUÉ vÉgÀ½zÀ CªÀgÀÄ ¥ÁtªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
§AmÁé¼ÀzÀ°è PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹzÀgÀÄ. §AmÁé¼ÀzÀ eÉ樀 ªÀÄvÀÄÛ ReÁ£É ®ÆnUÉÊAiÀÄå®àlÖªÀÅ
36
 EzÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÌ®Ä ©ænµÀgÀÄ PÀuÁÚ£ÀÆgÀÄ, vÀ°èZÉÃj ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁA¨ÉAiÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß C¥ÉÃQë¹zÀgÀÄ.
EzÀ£ÀÄß CjvÀ ¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£À ¸ÀAUÀrUÀgÀÄ ¸ÀļÀåPÉÌ ¥À¯ÁAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ. ©ælµï ¸ÉÊ£Àå
PÉÆqÀV£À°è ¸ÀܽÃAiÀÄgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ DvÀ£À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£À ¸ÀºÀZÀgÀgÀ£ÀÄß ¸ÉgÉ»r¬ÄvÀÄ. ¸ÉgɹQÌzÀ
¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà, ®PÀëöä¥Àà, §AUÀgÀ¸À, PÉzÀA¨Ár gÁªÀÄAiÀÄåUËqÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄqÉتÀÄ£É C¥ÀàAiÀÄå EªÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß
UÀ°èUÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. zÀAUÉ «¥sÀ®ªÁzÀgÀÆ, ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£ÀªÁV ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ºÉÆA¢vÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ
©ænµï «gÉÆâüAiÀiÁVvÀÄÛ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ¥Àà¼À §AqÁAiÀÄ
¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀ

d
¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀ FV£À AiÀiÁzÀVj f¯Áè PÉÃAzÀæ¢AzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 50 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ°èzÉ. ªÉÆWÀ®gÀ
ZÀPÀæªÀwð OgÀAUÀeÉç£À PÁ®¢AzÀ®Æ EzÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ. ¤eÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ

he
¥ÉñÉéUÀ¼À PÁ®zÀ°è EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÁªÀÄAvÀ gÁdåªÁV ¥Àjt«Ä¹vÀÄ. PÁ¯Á£ÀAvÀgÀ ¨sËUÉÆýPÀ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ªÉÄð£À ºÀvÉÆÃnAiÀÄÄ PÀĹzÀÄ PÉêÀ® ¹Ã«ÄvÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß

is
gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁéªÀÄåªÀ£ÀÄß EzÀÄ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArvÀÄ. ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À PÁ®zÀ°è ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀ ©ænµï
re S
«gÉÆâü §AqÁAiÀÄzÀ QZÀÑ£ÀÄß UÀ½¹PÉÆArvÀÄ.
B
bl
ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ: vÀ£Àß vÀAzÉ PÀȵÀÚ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ FvÀ£ÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ£ÀÄ. 1834gÀ°è
d¤¹zÀ EªÀ£ÀÄ vÀ£Àß C¥Áæ¥ÀÛ ªÀAiÀĹìUÉ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ£ÀÄ. DzÀgÉ PÀȵÀÚ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ£À ¸ÉÆÃzÀgÀ£ÁVzÀÝ
be T
pu
¥ÉzÀÝ£ÁAiÀÄPÀ JA§ÄªÀªÀ£ÀÄ vÀUÁzÉ ªÀiÁqÀ¯ÁV ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀzÀ DAvÀjPÀ gÁdQÃAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
K

PÉëÆèsÉUÉÆAqÀªÀÅ. ©ænµÀgÀÄ EzÀgÀ ¸ÀA§AzsÀ D¸ÀQÛ ªÀ»¹zÀgÀÄ. 1842gÀ°è ©ænµÀgÀÄ ªÉÄqÉÆøï

mÉîgï JA§ÄªÀ£À£ÀÄß ¥ÉÆ°nPÀ¯ï KeÉAl£À£ÁßV £ÉëĹ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É vÀªÀÄä ¥ÀgÉÆÃPÀë
©

ºÀvÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.
mÉîgï ¸ÀÄzsÁgÀuÁªÁ¢AiÀÄÆ DVzÀÝ£ÄÀ . ¸ÀÄgÀ¥ÅÀ gÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ª À £
À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¹zÀ£ÄÀ .
¥ÉzÝÀ £ÁAiÀÄPÀ££À ÄÀ ß ¸ÀA¸ÁÜ£z
À À ¢ªÁ£À££ À ÁßV £ÉëĹzÀ£ÄÀ . ¸ÀA¸ÁÜ£z À ÁzÀåAvÀ ¨sÆ À ¸À«ÄÃPÉë ªÀiÁr¹zÀ£ÄÀ .
¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉZÀÑ®Ä FvÀ£ÀÄ C£ÀĸÀj¹zÀ ¤ÃwUÀ¼Éà PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ. ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ¤UÉ
¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß PÉÆr¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß PÀ°à¹PÉÆlÖ£ÀÄ. 1853gÀ°è ªÉAPÀl¥Àà£ÁAiÀÄPÀ C¢üPÁgÀPÉÌ
§AzÀ£ÀÄ.
to

¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀ zÀAUÉ : ©ænµï ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¸ÀÄgÀÄ¥ÀÅgÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀëöäªÁV CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀÄwÛvÀÄÛ.

1857gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀzÀ ºÉÆÃgÁlzÀ°è£À £Á£Á¸ÁºÉç£À ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀzÀ°èzÁÝgÉ JA§
¥ÀÅPÁgÀÄ PÀAqÀħA¢vÀÄ. EzÀjAzÁV ©ænµÀgÀÄ gÁd£À£ÀÄß ¸ÀA±ÀAiÀÄ¢AzÀ PÁtĪÀAvÁ¬ÄvÀÄ. gÁd£À
t

CªÀ¢üAiÀÄ°è£À DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ªÀgÀ¢ ¤ÃqÀ®Ä ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ PÁåA¥ï¨É¯ï JA§ C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß
No

£ÉëĹvÀÄ. EªÀ£ÀÄ gÁd£ÀÄ DqÀ½vÀ zÀĪÀåðªÀºÁgÀUÀ¼À°è ¤gÀvÀ£ÁVzÁÝ£É JA§ CA±ÀªÀ£ÀÄß

ªÀgÀ¢AiÀÄ°è PÁt¹ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï£À gɹqÉAmïUÉ ¸À°è¹zÀ£ÀÄ.
ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀ£ÁðlPÀzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è 1857gÀ PÁæAwAiÀÄ
£ÁAiÀÄPÀ£ÉAzÀÆ EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ ªÀtÂð¹zÁÝgÉ. 1858gÀ°è ©ænµï ¸ÉÊ£Àå ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹vÀÄ.
AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄÄAzÀĪÀj¬ÄvÀÄ. ©ænµÀgÀÄ ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À
CAvÀåPÉÌ ¸ÀA¨sÀA¢¹zÀAvÉ C£ÉÃPÀ UÉÆAzÀ®UÀ½ªÉ.

37
 PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ «ÃgÀ¥Àà : ©ænµï «gÉÆâü ZÀ¼ÀªÀ½, ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀAUÉUÀ¼À°è PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ°è£À
zÀAUÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. PÉÆ¥Àà¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸À¤ºÀzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï
¤eÁªÀÄ£À DqÀ½vÀ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ M¼À¥ÀnÖzÀÝgÀÆ zËdð£Àå PÀAqÀħA¢vÀÄÛ. »ÃUÁV PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ PÉ®ªÀÅ
d«ÄãÁÝgÀgÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁV §AqÉzÀÝgÀÄ. »ÃUÉ wgÀÄV ©zÀݪÀgÀ°è «ÃgÀ¥Àà£ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR£ÁzÀªÀ£ÀÄ.
«ÃgÀ¥Àà d«ÄãÁÝgÀ£ÁVzÀÄÝ §AqÉzÀÄÝ PÉÆ¥Àà¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸À¤ºÀzÀ PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß ¸ÀÄ¥À¢ðUÉ
ªÀ»¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. «ÃgÀ¥Àà£À F GzÉÝñÀzÀ ªÀĪÀÄð CjvÀ C£ÉÃPÀ gÉÊvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d«ÄãÁÝgÀgÀÄ
DvÀ£ÉÆA¢UÉ PÉÊ eÉÆÃr¹zÀgÀÄ. ¤eÁªÀÄgÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ ©ænµÀgÀÄ «ÃgÀ¥Àà£À
£ÉÃvÀÈvÀézÀ°è£À §AqÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀzɧrAiÀÄ®Ä ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¹zÀgÀÄ. PÀrªÉÄ ¸ÉʤPÀgÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝ «ÃgÀ¥Àà ¸ÀvÀvÀªÁV ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß £Àqɹ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ. vÀgÀĪÁAiÀÄ ©ænµÀgÀÄ

d
PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. F zÀAUÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄzÁÝVzÀÝgÀÆ CzÀPÉÌ

he
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ «ÃgÀ¥Àà M§â ¸ÀªÀÄxÀð ¸À±À¸ÀÛç ºÉÆÃgÁlUÁgÀ£Éà DVzÁÝ£É.
ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ

is
re S
¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ f¯Éè ªÀÄÄzÉÆüÀ vÁ®ÆèQ£À°è ºÀ®UÀ° JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀÅlÖUÁæªÀÄ. »AzÉ
EzÀÄ ªÀÄÄzÉÆüÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ D½éPÉUÉ M¼À¥ÀnÖvÀÄ. 1857gÀ §AqÁAiÀÄzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä
B
bl
D½éPÉAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±À¸ÀÛçUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤§ðA¢ü¹ PÁ£ÀÆ£ÉÆAzÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß
be T
ºÀ®UÀ°UÀÆ ¸ÀºÀ C£Àé¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀÄ vÀ¯ÉvÀ¯ÁAvÀgÀUÀ½AzÀ ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀĪÀ
pu
GzÉÝñÀPÉÌ ªÀÄÄPÀÛªÁV §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ §AzÀÆPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ©ænµÀjUÉ M¦à¸À®Ä ¹zÀÝjgÀ°®è. ¨ÉÃqÀgÀÄ vÀªÀÄä
K

¥ÀgÀA¥ÀgÁ£ÀÄUÀvÀªÁzÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß G½¹PÉƼÀÄîªÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÝ ¹rzÉzÀÝgÀÄ. F

ºÉÆÃgÁlzÀ°è ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀ ªÀÄAlÆgÀÄ, ¨ÉÆÃzÁ¤, D®UÀÄArAiÀÄ
©

¨ÉÃqÀgÀÄ, ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÉÆA¢UÉ ¸ÉÃjPÉÆAqÀgÀÄ. EªÀgÀ §AqÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÌ®Ä £ÀªÉA§gï£À°è

EAVèµÀgÀ ¸ÉÃ£É ºÀ®UÀ° UÁæªÀĪÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ. §AqÁAiÀĪÉzÀÝ ¨ÉÃqÀgÀ£ÀÄß ¤µÁÌgÀÄtåªÁV,
CvÀåAvÀ zÀªÀÄ£ÀPÁjAiÀiÁV EAVèµÀgÀÄ ºÀwÛQÌzÀgÀÄ. §AqÁAiÀÄUÁgÀgÀ£ÀÄß UÀ°èUÉÃj¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
F §AqÁAiÀĪÀÅ PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
to

I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr.

t

1. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ ________ ªÀÄvÀÄÛ _______gÀ £ÀqÀĪÉ

No

£ÀqɬÄvÀÄ.
2. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ DAUÉÆèà ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀÅ ______ M¥ÀàAzÀzÉÆA¢UÉ PÉÆ£ÉUÉÆArvÀÄ.
3. QvÀÆÛgÀÄ ZÉ£ÀߪÀÄä ________ JA§ ºÀÄqÀÄUÀ£À£ÀÄß zÀvÀÄÛ ¥ÀqÉ¢zÀݼÀÄ.
4. QvÀÆÛgÀÄ ZÉ£ÀߪÀÄä£À ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÁAiÀÄtÚ£À HgÀÄ __________ .
5. ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀªÀÅ FV£À _________ f¯ÉèAiÀÄ°èzÉ.

38
 6. FV£À ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ f¯ÉèAiÀÄ __________ ¨ÉÃqÀgÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄ¢ÝzÀÝgÀÄ.
7. CªÀÄgÀ ¸ÀļÀå §AqÁAiÀĪÀÅ ªÀÄÆ®vÀB __________ §AqÁAiÀÄ
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.
1. ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄÄ ºÉÃUÉ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ?
2. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ¢AzÀ GAmÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
3. ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀzÀ µÀgÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
4. £Á®Ì£ÉAiÀÄ DAUÉÆèÃ-ªÉÄʸÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀÅ ©ænµÀgÀ£ÀÄß ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è ¨sÀzÀæUÉƽ¹vÀÄ.

d
«ªÀIJð¹.

he
5. zÉÆÃArAiÀiÁ ªÁWï ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞzÀ ºÉÆÃgÁlzÀ°è ºÉÆÃgÁrzÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß «±Éèö¹.
6. ¸ÀAUÉƽî gÁAiÀÄtÚ£ÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ°è ºÉÆÃgÁrzÀ PÀæªÀĪÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

is
re S
7. ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ°è PÉÆqÀV£À ¥ÁæAvÀå¢AzÀ ¥ÀÅlÖ§¸À¥Àà£À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
B
bl
8. ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀzÀ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹.
be T
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
pu
K

1. ¸ÀAUÉƽî gÁAiÀÄtÚ£À PÀÄjvÁzÀ ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß N¢.

2. QvÀÆÛgÀÄ ZÉ£ÀߪÀÄä¼À PÀÄjvÁzÀ ºÉaÑ£À «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹j.
©

IV. AiÉÆÃd£É :
1. ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀæªÁ¸À PÉÊUÉÆAqÀÄ ¸ÀÄgÀ¥ÀÅgÀzÀ°ègÀĪÀ PÉÆÃmÉUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr C°ègÀĪÀ ©ænµÀgÀ
PÁ®zÀ Cwy UÀȺÀzÀ «±ÉõÀvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¹.
to

****
t
No

39
 CzsÁåAiÀÄ - 5

¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ

F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· §æºÀä¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥À£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ. · AiÀÄĪÀ §AUÁ½ ZÀ¼ÀªÀ½.
· DAiÀÄð¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥À£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ. · ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ.
· ¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥Àæw¥ÁzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ. · D°WÀgï ZÀ¼ÀĪÀ½.

d
· gÁªÀÄPÀȵÀÚ «ÄµÀ£ï£À ¥Àæw¥ÁzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ. · yAiÀiÁ¸À¦üPÀ¯ï ¸ÉƸÉÊn.

he
· £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄ zsÀªÀÄð¥Àj¥Á®£À AiÉÆÃUÀA. · ¥ÉjAiÀiÁgï.
ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀiË®åUÀ½AzÀ zÀÆgÀªÁV ªÉÄÃ®Ä QüÉA§ ¨ÉÃzsÀ¨sÁªÀUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ

is
re S
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §zÀ°¹ ªÀiËqsÀåªÀÄÄPÀÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ PÀqÉUÉ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÉà ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉ.
¥Àæw ªÀåQÛAiÀÄ WÀ£ÀvÉAiÀÄ ªÀĺÉÆãÀßwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁgÀĪÀÅzÉà ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
B
bl
19£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÁ PÁ® ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÀªÉÇÃzÀAiÀÄ
be T
PÁ®ªÉAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV awæ¸À¯ÁVzÉ. ©ænµÀgÀÄ EAVèµï ²PÀëtªÀ£ÀÄß eÁjUÉƽ¹zÀ £ÀAvÀgÀ
pu
¨sÁgÀwÃAiÀÄ EAVèµï «zÁåªÀAvÀ ªÀUÀðªÉÇAzÀÄ ¸ÀȶÖAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé, gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ
K

ªÀÄÄAvÁzÀ AiÀÄÄgÉÆæAiÀÄ£ï ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ¥ÀjZÀAiÀĪÁUÀ¯ÁgÀA©ü¹zÀªÀÅ.

©

F »£É߯ÉAiÀÄ°è EAVèµï «zÁå¨sÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ C£ÉÃPÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß

«±Éèö¸À®Ä DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ©ænµÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ°è D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
vÀ¼ÉzÀgÀÄ. vÀªÀÄä£ÀÄß £ÁUÀjPÀgÀÄ JAzÀÄ awæ¹PÉƼÀÄîvÀÛ vÁªÀÅ E°èUÉ §A¢gÀĪÀÅzÉà ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß
£ÁUÀjPÀgÀ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä J£ÀÄߪÀ `©½AiÀÄ£À ªÉÄð£À ºÉÆgÉ’ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¹zÀgÀÄ. F
¹zÁÞAvÀzÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è ©ænµÀgÀÄ vÀªÀÄä DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. C£ÉÃPÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉƸÀ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À°è
to

£ÉÆÃqÀ®Ä DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄvÉ JA§ ºÉƸÀ C¹ävÉAiÀÄÄ ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄ ºÁUÀÆ ±ÀÆzÀæ, ±ÀÆzÁæw ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ
ºÀPÀÄÌUÀ½AzÀ ªÀAavÀgÁVzÀÝgÀÄ EzÀgÀ «gÀÄzÀÞ ««zsÀ PÁ®WÀlÖUÀ¼À°è C£ÉÃPÀ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀªÀÅ,
t

¥ÁæaãÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ZÀ¼ÀªÀ½UÀ½VAvÀ ©ü£ÀߪÁzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ ©ænµï ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»

No

PÁ®WÀlÖzÀ°è ºÀÄnÖPÉÆAqÀªÀÅ, eÁw¥ÀzÀÞw, °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸Àw¥ÀzÀÞw, «zsÀªÁ ¥ÀÅ£Àg﫪ÁºÀ

¤§ðAzsÀ ¥ÀzÀÞw, ±ÀÆzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÆzÁæw±ÀÆzÀægÀÄ ²PÀët¢AzÀ ªÀAavÀgÁVzÀÝ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉwÛPÉÆAqÀÄ
F ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß gÀƦ¹zÀgÀÄ. gÁeÁ gÁªÀĪÉÆúÀ£ïgÁAiÀiï, zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw,
gÁ£ÀqÉ, eÉÆåÃw¨sÁ¥sÀįÉ, ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ, C¤¨É¸ÉAmï, ¸Àgï ¸ÀAiÀÄåzï CºÀäzï SÁ£ï,
¥ÉjAiÀiÁgï, £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀĺÀ¤ÃAiÀÄgÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ºÉÆÃgÁlzÀ°è vÀªÀÄä£ÀÄß
vÉÆqÀV¹PÉÆAqÀgÀÄ. F PÁ®WÀlÖzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtªÉAzÀgÉ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ºÁ¤PÁgÀPÀªÁzÀ
¥ÀzÀÞwUÀ¼À£ÀÄß PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÆ®PÀ ¤µÉâü¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¯Á¬ÄvÀÄ.
40
§æºÀä¸ÀªÀiÁd
DzsÀĤPÀ PÁ® WÀlÖzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ
ZÁ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀªÀgÀÄ gÁeÁ gÁªÀĪÉÆúÀ£ïgÁAiÀÄgÀÄ
(1772-1833). EªÀgÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå, »AzÀÆ vÀvÀé
«ÄêÀiÁA¸É, PÀÄgÁ£ï, ¥À²ðAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ CgÉ©Pï ¸Á»vÀå
¥ÀæPÁgÀUÀ¼À°è ¥ÁArvÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. EzÀ®èzÉ ¨sÁgÀvÀzÀ
EvÀgÀ zsÀªÀÄðUÀ¼À vÁwéPÀ feÁÕ¸ÉUÀ¼À£ÀÆß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ.
CªÀgÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ zÁºÀPÉÌ ¸ÁQëAiÉÄAzÀgÉ

d
¨Éʧ®£ÀÄß ªÀÄÆ®zÀ°è CxÀðªÀiÁrPÉƼÀî®Ä »§Ææ ªÀÄvÀÄÛ

he
VæÃPï ¨sÁµÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ°vÀgÀÄ. gÁeÁ gÁªÀĪÉÆúÀ£ïgÁAiÀÄgÀÄ

EªÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÉßûvÀgÉÆqÀUÀÆr PÀ®ÌvÁÛzÀ°è ‘DwäÃAiÀÄ ¸À¨sÁ’ ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. F ¸À¨sÉAiÀÄ

is
¥ÀæªÀÄÄR D±ÀAiÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀÄUÀ¼À£ÀÄß §AUÁ¼ÀzÀ ¸ÀªÀiÁd¢AzÀ
re S
PÉÆ£ÉUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ. 1828gÀ°è ‘§æºÀä¸ÀªÀiÁd’ªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. eÁw¥ÀzÀÞw ªÀÄvÀÄÛ
B
bl
ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉUÀ½AzÀ »AzÀÆ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ±ÀÄ¢ÞUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ EªÀgÀ PÁ¼ÀfAiÀiÁVvÀÄÛ. gÁeÁ
gÁªÀĪÉÆúÀ£ïgÁAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ §æºÀä ¸ÀªÀiÁdªÁ¢UÀ¼ÀÄ G¥À¤µÀvïUÀ¼ÀÄ ¸ÁgÀĪÀ vÁwéPÀ
be T
pu
vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ ªÉÄÃ¯É »AzÀÆ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¥ÀÅ£Àgï gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÄ. EªÀgÀ
K

¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ ¥sÀ®ªÁV ªÀÄvÀÄÛ CA¢£À UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï£À ¨ÉA§®¢AzÀ

1829gÀ°è ¸Àw¥ÀzÀÞwAiÀÄ DZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀªÁV ¤µÉâü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¥ÀwæPÉÆÃzÀåªÀÄzÀ
©

ªÀÄÆ®PÀ d£ÀgÀ°è ªÉÊZÁjPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀgÀÄ. §AUÁ½ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ¸ÀAªÁzÀ P˪ÀÄÄ¢

J£ÀÄߪÀ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
§æºÀä¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ -
1. KPÀzÉêÀvÁgÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.
2. CxÀð»Ã£À DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß «gÉÆâü¹zÀgÀÄ.
to

3. ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀåQÛAiÀÄÄ WÀ£ÀvɬÄAzÀ ¨Á¼À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀ ¤AiÀĪÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ

EzÀPÉÌ PÉÃqÀÄAlÄ ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÉ£ÀÄߪÀÅzÀÄ CªÀgÀ ¤®ÄªÁVvÀÄÛ.
4. §ºÀÄ¥ÀwßvÀé ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆâü¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ zÉÆgÀPÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ
t
No

§æºÀä¸ÀªÀiÁdªÀÅ D²¹vÀÄ. «±ÉõÀªÁV «zsÀªÉAiÀÄgÀ zÀĹÜwAiÀÄ£ÀÄß zÀÆgÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸À®ÄªÁV

CªÀjUÉ D¹ÛAiÀÄ°è ¥Á®Ä EgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹vÀÄ. §æºÀä¸ÀªÀiÁdªÀÅ ¨Á®å«ªÁºÀªÀ£ÀÄß
«gÉÆâü¹vÀÄ.
5. M¼ÉîAiÀÄzÀÄ J°èzÀÝgÀÆ CzÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ §æºÀä¸ÀªÀiÁdªÀÅ ¸ÁjvÀÄ. ªÉÃzÁAvÀ
ªÀÄvÀÄÛ G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ F D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÆâü¸ÀÄvÀÛªÉAzÀÄ ¸ÁjzÀgÀÄ. ¥À²ÑªÀÄzÀ
£ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ°è M¼ÉîAiÀÄ¢zÀÝgÉ CzÀÆ PÀÆqÀ ¹éÃPÁgÁºÀð J£ÀÄߪÀÅzÀÄ CªÀgÀ ¤®ÄªÁVvÀÄÛ.
»ÃUÁV EAVèµï ²PÀëtPÉÌ EªÀgÀÄ MvÀÄÛ ¤ÃrzÀgÀÄ.

41
 EªÀ®èzÉ gÁeÁ gÁªÀĪÉÆúÀ£ïgÁAiÀÄgÀÄ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ£ÁzÀ ¥À²ÑªÀÄzÀ D¯ÉÆÃZÀ£Á PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¸ÁéUÀw¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ºÉýzÀgÀÄ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
PÀ®ÌvÁÛzÀ°è ªÉÃzÁAvÀ PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä £ÉgÀªÀÅ ¤ÃrzÀgÀÄ. gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ oÁUÀÆgÀgÀÄ ‘gÁeÁ
gÁªÀĪÉÆúÀ£ÀgÁAiÀÄgÀÄ DzsÀĤPÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ºÀjPÁgÀ, ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀÄÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀzÀ d£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ ¥ÀæªÁ¢’ JAzÀÄ ºÉüÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ gÁeÁ gÁªÀĪÉÆúÀ£ïgÁAiÀÄgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¸ÀªÀiÁdªÀÅ ªÀiÁrzÀ ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß «±Éèö¹zÁÝgÉ.
AiÀÄĪÀ§AUÁ½ ZÀ¼ÀªÀ½
GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DzsÀĤPÀvÉAiÀÄ UÁ½AiÀÄÄ ©Ã¸ÀvÉÆqÀVzÀÄÝ ºÀvÉÆÛA§vÀÛ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è.

d
PÀ®ÌvÁÛ £ÀUÀgÀªÀÅ ºÉƸÀ D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼À PÉÃAzÀæ ©AzÀĪÁVvÀÄÛ. 1820 ªÀÄvÀÄÛ 1830gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ºÉƸÀ

he
ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖPÉƼÀîvÉÆqÀVzÀªÀÅ. FUÁUÀ¯Éà §æºÀä¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¯ÁVzÉ. EzÉà PÁ®WÀlÖzÀ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÉÄAzÀgÀ ‘AiÀÄĪÀ§AUÁ½ ZÀ¼ÀªÀ½’. EzÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ ºÉ¤æ ««AiÀÄ£ï

is
rgÉÃfAiÉÆà (1809-1831). EªÀgÀ vÀAzÉ ¥ÉÆÃZÀÄðVøï, vÁ¬Ä ¨sÁgÀwÃAiÀļÀÄ. »ÃUÁV
re S
rgÉÃfAiÉÆà CªÀgÀ£ÀÄß DAUÉÆèÃ-EArAiÀÄ£ï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
B
bl
1826jAzÀ 1831gÀªÀgÉUÉ PÀ®ÌvÁÛzÀ »AzÀÆ PÁ¯ÉÃf£À°è CzsÁå¥ÀPÀgÁV ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ¸À°è¹zÀgÀÄ.
be T
EªÀgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ªÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛUÉ M¼ÀUÁzÀ CªÀgÀ C£ÉÃPÀ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ ¤µÁתÀAvÀ
pu
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁzÀgÀÄ. AiÀÄÄgÉÆæ£À ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ£À ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ D±ÀAiÀÄUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀUÉÆArzÀÝ
K

EªÀgÀÄ vÀªÀÄä «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀªÀwðUÀ¼À°è ªÉÊeÁÕ¤PÀ D¯ÉÆÃZÀ£Á PÀæªÀĪÀ£ÀÄß vÀÄA§ÄªÀ

¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÄ. ºÉƸÀ ²PÀët PÀæªÀĪÀ£ÀÄß eÁjUÉƽ¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß
©

gÀƦ¸ÀĪÀ°è «±ÉõÀ ±ÀæªÀĪÀ»¹zÀgÀÄ. ¥Àæ²ß¸ÀĪÀ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß ªÉÄÊUÀÆr¹PÉƼÀî®Ä

¨ÉÃPÁzÀ ¥ÉæÃgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ ¥ÀoÀåUÀ¼À£ÀÄß vÀAzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ CA¢£À ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÁ¢UÀ¼À
DPÉÆæñÀPÉÌ UÀÄjAiÀiÁzÀgÀÄ. DzÀgÀÆ JzÉUÀÄAzÀzÉ ‘CPÁqÉ«ÄPï C¸ÉÆùAiÉÄõÀ£ï’ (1828) J£ÀÄߪÀ
ZÀZÁðªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀlÄÖªÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉƸÀ ¸ÀAªÉÃzÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÀgÀÄ.
AiÀÄĪÀ§AUÁ½ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄÄ ¥ÀæPÀÈw, ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉ, zÉêÀgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
to

PÀÄjvÀÄ ZÀZÉð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹvÀÄ. ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉUÀ½AzÀ vÀÄA©zÀÝ ¸ÁªÀiÁfPÀ

ªÀiËqsÁåZÁgÀUÀ¼À¯Éèà ªÀÄļÀÄVzÀÝ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ¥ÀjºÁgÀ«gÀĪÀÅzÀÄ J®èªÀ£ÀÆß J®ègÀÆ ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV
£ÉÆÃqÀĪÀ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆAqÁUÀ ªÀiÁvÀæ JAzÀÄ rgÉÃfAiÉÆà ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß
t
No

ªÀiÁrzÀgÀÄ. ªÀÄ»¼Á ºÀPÀÄÌUÀ¼À ¥Àæw¥ÁzÀPÀgÁVzÀÄÝ eÁw¥ÉæÃjvÀ ±ÉÆõÀuÉAiÀÄ «gÉÆâüAiÀiÁVzÀÝgÀÄ.

¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĸÀÜ PËlÄA©PÀ »£É߯ɬÄAzÀ §AzÀ C£ÉÃPÀ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁV
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀ°è PÉÊeÉÆÃr¹zÀgÀÄ. »ÃUÉ EzÉÆAzÀÄ ºÉƸÀZÀ¼ÀĪÀ½AiÀiÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ
EzÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ PÀ®ÌvÁÛ ªÀÄvÀÄÛ §AUÁ¼ÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVvÀÄÛ. ºÉƸÀ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄ
EªÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁV £ÉÊwPÀªÁV PÀĹAiÀÄÄwÛzÉ J£ÀÄߪÀ CªÀgÀ ¸ÀºÉÆÃzÉÆåÃVUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ
¨ÉA§°UÀgÀ MvÀÛqÀPÉÌ ªÀÄtÂzÀÄ vÀªÀÄä GzÉÆåÃUÀPÉÌ gÁfãÁªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀgÀÄ. rgÉÃfAiÀiÁ CªÀgÀÄ
PÉêÀ® 22 ªÀµÀðzÀªÀgÁVzÁÝUÀ 1831gÀ°è PÁ®gÁ gÉÆÃUÀPÉÌ vÀÄvÁÛV wÃjPÉÆAqÀgÀÄ.

42
DAiÀÄð¸ÀªÀiÁd :
1875gÀ°è zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀĪÀgÀÄ DAiÀÄð¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß
DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. EzÀÄ PÁxÉêÁqÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ºÀvÉÆÛA§vÀÛ£ÉAiÀÄ
±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¨sÁªÀ±Á°AiÀiÁVvÀÄÛ.
zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀĪÀgÀÄ 1824gÀ°è UÀÄdgÁw£À PÁxÉêÁqÀzÀ°è
d¤¹zÀgÄÀ . EªÀgÀ DgÀA©üPÀ ºÉ¸g À ÄÀ ‘ªÀÄÆ®±ÀAPÀg’À . EªÀgÀ vÀAzÉ
CA¨Á±ÀAPÀgÀ wªÁj ªÀÄvÀÄÛ vÁ¬Ä CªÀÄÈvÁ¨Á¬Ä. EAVèµï «zÁå¨Ás å¸z À À
PÀqÉUÉ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃgÀzÀ zÀAiÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß

d
¥ÀqÉzÀgÀÄ. 21£Éà ªÀAiÀĹì£À°è ªÀģɩlÖ EªÀgÀÄ ªÀÄÄA¢£À ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 15

he
zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw
ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® zÉñÁzÀåAvÀ ¸ÀAZÀj¹zÀgÀÄ. zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀĪÀgÀÄ
vÀªÀÄä D¯ÉÆÃZÀ£Á PÀæªÀĪÀ£ÀÄß ‘¸ÀvÁåxÀð ¥ÀæPÁ±À’ JA§ UÀæAxÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÁÝgÉ. CªÀgÀÄ ªÉÃzÀUÀ¼À

is
CzsÀåAiÀÄ£À¢AzÀ PÀAqÀÄPÉÆAqÀ CA±ÀªÉAzÀgÉ DzsÀĤPÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÉÃzÀUÀ¼À°èªÉ
re S
JA§ÄzÁVzÉ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è CªÀgÀÄ WÉÆö¹zÀ ªÁPÀå ‘ªÉÃzÀUÀ½UÉ ªÀÄgÀ½’ JA§ÄzÁVvÀÄÛ.
B
bl
DzÀÝjAzÀ EªÀgÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÁªÁ¢AiÉÄA§ÄzÀQÌAvÀ §zÀ°UÉ ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÁÜ£À ªÁ¢ JAzɤ¹PÉÆAqÀgÀÄ.
1877gÀ°è DAiÀÄð¸ÀªÀiÁdzÀ PÉÃAzÀæ PÀZÉÃjAiÀÄ£ÀÄß ¯ÁºÉÆÃj£À°è vÉgÉzÀgÀÄ. ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ
be T
pu
¥ÀæªÀiÁtÂÃPÀÈvÀ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÁjzÀgÀÄ.
K

DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdªÀÅ F PɼÀV£À GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.

©

1. J®è »AzÀÄUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥À«®èzÀ M§â£Éà zÉêÀgÀ°è £ÀA©PɬÄqÀ¨ÉÃPÀÄ.

2. ºÀÄnÖ¤AzÀ AiÀiÁgÀÆ ±ÀÆzÀægÀÆ C®è CxÀªÁ ¨ÁæºÀätgÀÆ C®èªÉAzÀÄ eÁw DzsÁgÀªÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹gÀÄ.
3. CAvÀeÁðwÃAiÀÄ «ªÁºÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀĪÀÅzÀÄ.
4. §ºÀÄ¥ÀwßvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¨Á®å«ªÁºÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
5. ¹Ûçà ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ.
to

6. ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ ±ÉæõÀ×. ¥ÁæaãÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆâü¸À¨ÉÃPÀÄ.
DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÀÄð¸ÀÆa JAzÀgÉ ‘±ÀÄ¢Þ’ ZÀ¼ÀªÀ½. »AzÀÆzsÀªÀÄð
¢AzÀ E¸ÁèA ªÀÄvÀÄÛ PÉæöʸÀÛzsÀªÀÄðPÉÌ ªÀÄvÁAvÀgÀUÉÆAqÀªÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÉÛ ‘»AzÀÆ zsÀªÀÄðPÉÌ ¸ÉÃj¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.
t
No

UÉÆêÀÅUÀ¼À gÀPÀëuÉUÉ ‘UÉÆà gÀPÀëuÁ ¸ÀAWÀ’ªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.

DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdªÀÅ 1921gÀ ªÉüÉUÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5 ®PÀë C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ
¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀĪÀgÀ ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ ¥Àæ¹zÀÞ ‘zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ DAUÉÆè-ªÉâPï-PÁ¯ÉÃd’£ÀÄß 1886gÀ°è
¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ºÁUÉAiÉÄ ºÀjzÁégÀzÀ°è ‘UÀÄgÀÄPÀÄ® «±Àé«zÁå®AiÀÄ’ªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉÆÃgÁlzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è wêÀæªÁ¢UÀ¼ÁzÀ ¯Á¯Á ®d¥ÀvïgÁAiÀiï CªÀgÀÄ
DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdzÀ vÀvÀéUÀ½AzÀ ¥ÉæÃgÀuÉ ¥ÀqÉ¢zÀÝgÀÄ.

43
 ±ÀÄ¢Þ ZÀ¼ÀªÀ½ : »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ°èzÀÝ eÁwªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ PÀAzÁZÁgÀUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß C£ÀåzsÀªÀÄðzÉqÉUÉ
£ÀÆQzÀݪÀÅ. EAvÀºÀ ¸ÀA¢UÀÞ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è »AzÀÆ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀĪÀ ¤nÖ£À°è ªÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄgÀÄ ªÁåSÁ夹, °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁw ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß zÀAiÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. »AzÀÆ
zsÀªÀÄð¢AzÀ ºÉÆgÀºÉÆÃUÀĪÀ CªÀPÁ±À«vÉÛà ºÉÆgÀvÀÄ M¼ÀUÉ §gÀĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼Éà EgÀ°®è. F »£É߯ÉAiÀÄ°è
ªÀÄvÁAvÀgÀUÉÆArzÀÝ d£ÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÉÛ »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ vÉPÉÌUÉ vÀAzÀÄPÉƼÀî®Ä zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀĪÀgÀÄ
±ÀÄ¢Þ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.

¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd

d
§æºÀä¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄÄ §AUÁ¼ÀzÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß «ÄÃj PÀæªÉÄÃt ¨ÉÃgÉ PÀqÉUÉ

he
ºÀ§â®Ä ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. §æºÀä¸ÀªÀiÁd¢AzÀ vÁwéPÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ F ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÁ
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹vÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è, «±ÉõÀªÁV ¨ÁA¨É ¥Éæ¹qÉ¤ì ¨sÁUÀzÀ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÁ
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄÄ ¨É¼ÉAiÀÄvÉÆqÀVvÀÄ.

is
re S
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀßµÉÖà C®èzÉ ±ÀÆzÁæw±ÀÆzÀæ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß
B
bl
PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è qÁ. DvÁägÁªÀiï ¥ÁAqÀÄgÀAUÀ CªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ªÀÄÄA¨ÉÊAiÀÄ°è
1867gÀ°è ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd JA§ ¸ÀAWÀl£É ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¥À²ÑªÀÄzÀ DzsÀĤPÀ D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼À
be T
»£É߯ÉAiÀÄ°è »AzÀÆ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï «ªÀIJð¹PÉƼÀÄîªÀ CUÀvÀå«zÉ JAzÀÄ F ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
pu
¥Àæw¥Á¢¹vÀÄ. ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÉÄA§ÄzÀÄ PÉêÀ® £ÀA©PÉAiÀiÁV G½AiÀÄzÉ ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è
K

C£ÀĵÁ×£ÀUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ MvÁ۬ĹvÀÄ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ²PÀët, ¤UÀðwPÀjUÉ

§zÀÄPÀĪÀ D¸ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ C£ÀĵÁ×£ÀUÉÆAqÀªÀÅ.
©

¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdzÀ EvÀgÉ £ÁAiÀÄPÀgÉAzÀgÉ £ÁåAiÀĪÀÄÆwðUÀ¼ÁzÀ ªÀĺÀzÉêÀ UÉÆëAzÀ

gÁ£ÀqÉ, Dgï.f. ¨sÀAqÁPÀðgï ªÀÄvÀÄÛ J£ï.f. ZÀAzÁªÀPÀðgï ªÀÄÄRågÁzÀªÀgÀÄ. gÁ£ÀqÉAiÀĪÀgÀ
£ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ºÉZÁѬÄvÀÄ. gÁ£ÀqÉAiÀĪÀgÀÄ
¨Á®å«ªÁºÀ, «zsÀªÉAiÀÄgÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌøvÀ §zÀÄQ¤AzÀ ºÉÆgÀvÀgÀĪÀÅzÀÄ, G£ÀßvÀeÁwUÀ¼À°è «zsÀªÁ
¥ÀÄ£Àg﫪ÁºÀ ¤µÉÃzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ PÁ£ÀƤ£À PÀæªÀÄ CvÀåªÀ±ÀåªÉAzÀÄ ¨sÁ«¹zÀgÀÄ,
F »£É߯ÉAiÀÄ°è ©ænµï ¸ÀgÀPÁgÀzÀ £ÉgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÀæªÀĪÉAzÀgÀÄ.
to

¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁd
¨sÁgÀvÀzÀ G½zÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è EzÀÝAvÉ ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°èAiÀÄÆ eÁw ªÀÄvÀÄÛ
t

°AUÀ £É¯ÉUÀ¼À ±ÉÆõÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁVzÀݪÀÅ. ©ænµï ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»

No

PÁ®WÀlÖzÀ°è F §UÉAiÀÄ ±ÉÆõÀuÉUÀ¼À «gÀÄzÀÞ C£ÉÃPÀ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ

ºÀÄnÖPÉÆAqÀªÀÅ. F »£É߯ÉAiÀÄ°è 1873gÀ°è ºÀÄnÖzÀ ¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁdªÀÅ
¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ªÀUÀðUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß
zÉÆgÀQ¹PÉÆqÀĪÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. F ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ªÀĺÁvÀä
eÉÆåÃw¨sÁ ¥sÀįÉAiÀĪÀgÀÄ ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß
PÀlÄÖªÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è ‘UÀįÁªÀÄVj’ ±ÉÃmÁÌAiÀÄðZÁ C¸ÀÆzï J£ÀÄߪÀ
UÀæAxÀ gÀa¹zÀgÀÄ. ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹ ±ÀÆzÀæjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̽UÉ ªÀĺÁvÀä eÉÆåÃw¨sÁ ¥sÀįÉ

44
«zÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀgÀÄ. ªÀiÁ° ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ ¸ÉÃjzÀÝ ¥sÀįÉAiÀĪÀgÀÄ vÀªÀÄä ¨Á«AiÀÄ°è C¸Ààø±ÀågÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
J®è eÁwAiÀĪÀjUÀÆ ¤ÃgÀÄ ¸ÉâPÉƼÀî®Ä CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß PÉÆlÖgÀÄ. ¥sÀįÉAiÀĪÀgÀ F ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è
CªÀgÀ ¥Àwß ¸Á«wæ¨Á¬Ä ¥sÀįÉAiÀĪÀgÀÄ MvÁÛ¸ÉAiÀiÁVzÀÝgÀÄ. EªÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߢAzÀ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̽UÉ ªÀ¸Àw
¤®AiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ D±ÀAiÀÄzÀ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÉƸÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß
¤«Äð¸ÀĪÀ DzsÀĤPÀ PÁ®WÀlÖzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À°è ¥sÀÄ¯É zÀA¥ÀwUÀ¼À ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀÄÄRåªÁzÀzÀÄÝ. EªÀgÀ
D±ÀAiÀÄUÀ½AzÀ ¥ÉæÃgÀuÉ ¥ÀqÉzÀªÀgÀ°è ¨Á¨Á¸ÁºÉç CA¨ÉÃqÀÌgïgÀÄ ªÀÄÄRågÀÄ.
D°WÀgï ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀªÀ½
ºÀvÉÆÛA§vÀÛ£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è ªÀÄĹèA

d
¸ÀªÀiÁdzÀ°è ºÉƸÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ C¯ÉAiÀÄÄ
¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ©ænµÀgÀ «gÉÆâü ªÀÄ£ÉÆÃzsÀªÀÄðªÀÅ 1857gÀ

he
WÀl£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ªÀÄĹèA ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä
DgÀA©ü¹vÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV EAVèµï ²PÀët¢AzÀ zÀÆgÁUÀ

is
vÉÆqÀV ²PÀëtzÀ CºÀðvɬÄAzÀ zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÁzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
re S
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. EAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß UÀ滹zÀ ¸Àgï ¸ÀAiÀÄåzï
B
bl
CºÀªÀÄzï SÁ£ïgÀÄ ºÉƸÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä AiÀÄwß¹zÀgÀÄ.
1863gÀ°è DgÀA¨sÀUÉÆAqÀ ªÀĺÀªÀÄzÀ£ï °§nð ¸ÉƸÉÊnAiÀÄÄ
be T
pu
zsÁ«ÄðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
K

ZÀZÉðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀvÉÆqÀVvÀÄ. F ZÀZÉðUÀ¼À°è G£ÀßvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àgï ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ï

ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀUÀðzÀ ªÀÄĹèªÀÄgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ EAVèµï
©

²PÀëtzÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß CjAiÀÄvÉÆqÀVzÀgÀÄ. ¸Àgï ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ïgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½AzÀ ºÉƸÀ

«ZÁgÀUÀ¼À ºÀÄqÀÄPÁlzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÀÅ D°WÀgï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀiÁV gÀÆ¥ÀÄUÉÆArvÀÄ.
¸Àgï ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ïgÀ §zÀÄQ£À PÁ®WÀlÖ 1817-1898. PÀÄgÁ£ï UÀæAxÀªÀÅ ªÀiÁvÀæ
¥ÀæªÀiÁtÂÃPÀÈvÀ. E¸ÁèA£ÀÄß PÀÄjvÁzÀ EvÀgÀ §gÀºÀUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® D£ÀĵÀAVPÀªÉAzÀÄ WÉÆö¹zÀgÀÄ. PÁ®
§zÀ¯ÁzÀAvÉ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß DxÉÊð¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¨sÁ«¸ÀĪÀ jÃwAiÀÄÆ §zÀ¯ÁUÀ¨ÉÃPÀÄ, E®è¢zÀÝgÉ
zsÀªÀÄðªÉA§ÄzÀÄ dqÀªÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ºÉýzÀgÀÄ. CºÀªÀÄzï SÁ£ïgÀÄ vÀªÀÄä Erà §zÀÄQ£À GzÀÝPÀÆÌ
to

¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ, ªÀiËqsÀåUÀ¼ÀÄ, CeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ CªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆÃzsÀªÀÄðzÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀgÀÄ.

vÉgÉzÀ ªÀÄ£À¸ÀÄì E®è¢zÀÝgÉ AiÀiÁªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨Ë¢ÞPÀ ¥ÀæUÀw ¸ÁzsÀå«®èªÉAzÀgÀÄ. ªÀÄĹèA
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°èzÀÝ ¥ÀgÀzÁ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉA§°¸À°®è. ªÀÄĹèA ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼ÀÄ «zÁåªÀAvÀgÁUÀ¨ÉÃPÀÄ
t

JAzÀÄ ¸ÁjzÀgÀÄ. §ºÀÄ¥ÀwßvÀé ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¥Àà°®è. F J®è CA±ÀUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ ºÉÆÃgÁlzÀ

No

¨sÁUÀªÁVzÀݪÀÅ. vÀªÀÄä D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀ®Ä 1875gÀ°è ªÀĺÀªÀÄzÀ£ï DAUÉÆèÃ-

NjAiÀÄAl¯ï PÁ¯ÉÃd£ÀÄß D°WÀgï£À°è ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. ¥Á²ÑªÀiÁvÀå «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøw PÀÄjvÀÄ
aAvÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀgÀqÀ®Ä F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹zÀgÀÄ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÉÄà D£ÀAvÀgÀzÀ°è D°WÀgï ªÀÄĹèA
«±Àé«zÁå®AiÀĪÁ¬ÄvÀÄ.
¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ïgÀªÀgÀÄ zsÁ«ÄðPÀ ¸À»µÀÄÚvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆâü¹zÀgÀÄ. DgÀA¨sÀzÀ°è
»AzÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĹèA ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À LPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß §AiÀĹzÀgÀÄ. »AzÀÆUÀ¼ÀÄ, ¥Á¹ðUÀ¼ÀÄ,
Qæ²ÑAiÀÄ£ÀßgÀÄ, D°WÀgï PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä GzÁgÀ ºÀt ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀgÀÄ. F PÁ¯ÉÃf£À°è

45
J®è zsÀ«ÄÃðAiÀÄjUÀÆ ¥ÀæªÉñÀ«vÀÄÛ. D°ÃWÀgï C£ÀÄß PÉÃAzÀæªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ ¸Àgï ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï
SÁ£ï CªÀgÀÄ gÀƦ¹zÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß D°WÀgï ZÀ¼ÀªÀ½AiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
gÁªÀÄPÀȵÀÚ «ÄµÀ£ï (gÁªÀÄPÀȵÀÚ ªÀÄoÀ)
DzsÀĤPÀ ¨sÁgÀvÀzÀ DzsÁåwäPÀ K½UÉ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ JZÀÑgÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ gÁªÀÄPÀȵÀÚ «Ä±À£ï «±ÉõÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÉ. ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ 1897gÀ°è PÀ®ÌvÁÛzÀ §½AiÀÄ ¨ÉîÆj£À°è
gÁªÀÄPÀȵÀÚ D±ÀæªÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà GvÀÛgÁAZÀ®zÀ D¯ÉÆäÃgÁ
§½AiÀÄ ªÀiÁAiÀiÁªÀwAiÀÄ°è gÁªÀÄPÀȵÀÚ ªÀÄoÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀgÀÄ.

d
gÁªÀÄPÀȵÀÚ ªÀÄoÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ GzÉÝñÀªÉAzÀgÉ ¸Áé«Ä

he
«ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÁzÀ gÁªÀÄPÀȵÀÚ ¥ÀgÀªÀĺÀA¸ÀgÀ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß d£ÀjUÉ vÀ®Ä¦¸ÀĪÀÅzÀÄ. gÁªÀÄPÀȵÀÚ ¥ÀgÀªÀĺÀA¸ÀgÀÄ
(1834-1886) PÁ½ªÀiÁvÉAiÀÄ DgÁzsÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ®ÌvÁÛzÀ

is
re S
PÁ½ªÀÄA¢gÀzÀ°è CZÀðPÀgÁVzÀÝgÀÄ. ¸À£Áå¸À, zsÁå£À ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀQÛAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ DzsÁåwäPÀ ªÀÄÄQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÉAzÀÄ vÀªÀÄä §zÀÄQ£À
B
gÁªÀÄPÀȵÀÚ ¥ÀgÀªÀĺÀA¸À

bl
GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ vÉÆÃj¹PÉÆlÖgÀÄ. J®è zsÀªÀÄðUÀ¼À D±ÀAiÀĪÀÅ
be T
EzÉà JAzÀÄ ¨sÁ«¹zÀÝgÀÄ. zÉêÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä C£ÉÃPÀ ªÀiÁUÀðUÀ½ªÉ JAzÀÄ
pu
£ÀA©zÀÝgÀÄ. dvÉUÉ ªÀÄÆwð¥ÀÆeÉ CªÀ±ÀåPÀªÉAzÀgÀÄ.
K

gÁªÀÄPÀȵÀÚ ¥ÀgÀªÀĺÀA¸ÀgÀ aAvÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä

¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß d£ÀjUÉ vÀ®Ä¦¸À®Ä
©

¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ F ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀgÀÄ. «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ

(1863-1902) PÀ®ÌvÁÛzÀ°è PÁAiÀĸÀÜ PÀÄlÄA§zÀ°è d¤¹zÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå aAvÀ£ÀzsÁgÉUÀ¼À£ÀÄß C¨sÀå¹¹zÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ
zÁ±Àð¤PÀvÉAiÀÄ ««zsÀ zÀȶÖPÉÆãÀUÀ¼À£ÀÄß D¼ÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ CªÀÅUÀ¼À ªÀĺÉÆãÀßwAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥Á²ÑªÀiÁvÀåjUÉ w½¸ÀĪÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. CªÀgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ
to

wÃjPÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ LzÀĪÀµÀðUÀ¼À PÁ® ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß

¸ÀÄvÁÛrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÁ¸ÀÛ«PÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀuÁÚgÉ £ÉÆÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. eÁwªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ
t

¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ
No

±ÉÆõÀuÉAiÀÄ ªÀÄÄRUÀ¼ÀÄ, §qÀvÀ£À, C£ÀPÀëgÀvÉ, CeÁÕ£À ªÀÄÄAvÁzÀ

MqÀPÀÄUÀ½AzÀ vÀÄA©zÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ºÉƸÀ ±ÉÆõÀuÉ ªÀÄÄPÀÛ
gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ vÀªÀÄä fëvÁªÀ¢ü PÁ®zÀ°è C«gÀvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁrzÀgÀÄ. ¸ÀªÀiÁd
¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ D±ÀAiÀĪÉAzÀgÉ, ªÉÆzÀ®Ä d£ÀgÀ£ÀÄß «zÁåªÀAvÀgÀ£ÁßV
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÉà ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß §AiÀĸÀÄvÁÛgÉ. ±Á¸À£À gÀƦ¸ÀĪÀ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥ÀÄUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÁ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ
eÁjUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ §AiÀĹzÀgÀÄ. ¥Á²ÑªÀiÁvÀågÀ CAzsÁ£ÀÄPÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ©qÀ¨ÉÃPÉAzÀgÀÄ. zsÀªÀÄðzÀ

46
PÀvÀðªÀåªÉAzÀgÉ PÀvÀÛ®°ègÀĪÀªÀjUÉ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. E®è¢zÀÝgÉ CzÀÄ zsÀªÄÀ ðªÉà C®è JAzÀgÄÀ .
AiÀiÁgÀ DvÀä §qÀªj À UÁV «ÄrAiÀÄĪÀÅzÉÆà CªÀ£ÃÉ ªÀĺÁvÀä. E®è¢zÀÝg ÀÉ CªÀ£ÄÀ zÀÄgÁvÀä JAzÀgÄÀ .
vÀªÄÀ ä fêÀ£z À ÄÀ zÀÝPÆÀ Ì CªÀgÄÀ eÁwÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß, C¸Àøà ±ÀåvA É iÀÄ£ÀÄß, eÁwªÀÄÆ®¢AzÀ ¥ÉÃæ gÀuU É Æ
É AqÀ
±ÉÃæ µÀv
× A
É iÀÄ ªÀ帣À ªÀ £À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ zsª
À ÄÀ ðzÀ ºÉ¸j
À £À°è £ÀqA
É iÀÄÄwÛzÝÀ ±ÉÆõÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß «gÉÆâü¹gÀÄ.

“ £ÁªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀUÀðªÀ£ÀÄß J°è ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ, ¨Éʧ¯ï, PÀÄgÁ£ï E®èªÉà C°èUÉ PÀgÉzÉÆAiÀÄå¨ÉÃPÀÄ,
DzÀgÀÆ PÀÆqÀ ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ, ¨Éʧ¯ï, PÀÄgÁ£ïUÀ¼À LPÀåvɬÄAzÀ EzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁVzÉ,....... £ÀªÀÄä
ªÀiÁvÀȨsÀÆ«ÄAiÀÄ°è »AzÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄĸÀ¯Áä£À zsÀªÀÄðUÀ¼ÉgÀqÀÆ «Ä®£ÀªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ, ªÉÃzÁAvÀzÀ

d
«ÄzÀļÀÄ E¸Áè«Ä£À zÉúÀ-EzÉÆAzÉà £ÀªÀÄä ¥ÀÄgÉÆÃUÀªÀÄ£ÀPÉÌ ºÁ¢” (¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ
PÀÈw±ÉæÃt 7 - ¸ÀA¥ÀÄl 238)

he
«ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ 1893gÀ°è CªÉÄjPÀzÀ aPÁUÉÆ £ÀUÀgÀzÀ°è £ÀqÉzÀ «±ÀézsÁ«ÄðPÀ ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀzÀ

is
re S
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀiÁrzÀ ¨sÁµÀt¢AzÀ ¥Á²ÑªÀiÁvÀågÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ »jªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀAiÀÄ
B
bl
ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. ºÁUÉAiÉÄà 1900gÀ°è ¥Áåj¸ï£À°è £ÀqÉzÀ ‘PÁAUÉæ¸ï D¥sï j°fAiÀÄ£ïì’
¸ÀªÉÄäüÀ£ÀzÀ®Æè CªÉÄjPÁzÀ°è ªÀiÁvÀ£ÁrzÀ jÃwAiÀįÉèà ªÀiÁvÀ£Ár d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀªÉÆäúÀ£ÀUÉƽ¹zÀgÀÄ.
be T
pu
CªÀgÀ ¨sÁµÀtUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ½UÉ PÉÊUÀ£ÀßrAiÀiÁVªÉ. D¸ÀQÛzÁAiÀÄPÀ
K

«µÀAiÀĪÉAzÀgÉ CªÉÄjPÁzÀ ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀPÉÌ ºÉÆÃUÀĪÀ ªÀÄÄ£Àß ªÀĺÁgÁdgÁzÀ ºÀvÀÛ£Éà ZÁªÀÄgÁd

MqÉAiÀÄgÀ CwyAiÀiÁV ªÉÄʸÀÆjUÉ §A¢zÀÝgÀÄ. EªÀgÀ ¸À®ºÉAiÀÄAvÉ C¸Ààø±Àå ªÀUÀðzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ
©

ªÀĺÁgÁdgÀÄ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ eÁÕ£ÀAiÉÆÃUÀ, gÁdAiÉÆÃUÀ, PÀªÀÄðAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ

¨sÀQÛAiÉÆÃUÀUÀ¼À §UÉUÉ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ. ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlPÉÌ EªÀgÀ D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
vÀÄA©, ¸ÁévÀAvÀæöåªÉAzÀgÉ CzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÆ ºËzÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁjzÀªÀÅ.
yAiÉÆøÁ¦üPÀ¯ï ¸ÉƸÉÊn : ªÀÄÆ®vÀB F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÃqÀA §èªÁmï¸ÉÌÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÀ£ÀßgÁzÀ
PÀ£Àð¯ï JZï.J¸ï.C¯ÁÌmï ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. C£ÀAvÀgÀ EªÀgÀÄ
to

¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀÄ ªÀÄzÀgÁ¹£À ºÀwÛgÀ«gÀĪÀ CqÁågï JA§°è EzÀgÀ

PÉÃAzÀæ PÀZÉÃjAiÀÄ£ÀÄß 1886gÀ°è DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
GzÉÝñÀªÉAzÀgÉ ««zsÀ zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ, zÀ±Àð£ÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£ÀUÀ¼À
t
No

vÀÄ®£ÁvÀäPÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄ£ÀĵÀå£À DAvÀAiÀÄðzÀ°ègÀĪÀ

CzÀªÀÄå ZÉÃvÀ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀĪÀÅzÀÄ EzÀgÀ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ. ªÀÄ£ÀĵÀå¤UÉ ‘«±Àé¨sÁævÀÈvÀé’ ¥ÀæeÉÕ
ªÀÄÄRåªÁzÀzÉÝAzÀÄ WÉÆö¹vÀÄ. yAiÉÆøÁ¦üPÀ¯ï ¸ÉƸÉÊnAiÀÄÄ »AzÀÄ
C¤¨É¸ÉAmï
zsÀªÀÄðPÉÌ ¸ÉÃjzÀ UÀæAxÀUÀ¼ÁzÀ ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ, G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÁARåAiÉÆÃUÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃzÁAvÀ vÁwéPÀ aAvÀ£ÉUÀ½AzÀ vÀ£Àß ªÀÄÆ®vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¹vÀÄ.
F ¸ÉƸÉÊnAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁwéPÀ CxÀªÁ zÁ±Àð¤PÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À
47
ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ GvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqɹvÀÄ.
ºÁUÁVAiÉÄà F ¸ÉƸÉÊnAiÀÄÄ £ÀqɹzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÁÜ£À ZÀ¼ÀªÀ½
JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. «zÉòAiÀÄgÀÆ F ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ D¸ÀQÛvÀ¼ÉzÀzÀÝ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
Lj±ï ªÀÄ»¼ÉÉ C¤¨É¸ÉAlgÀÄ 1893gÀ°è ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ £ÀAvÀgÀ yAiÉÆøÁ¦üPÀ¯ï ¸ÉƸÉÊnAiÀÄ
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄÄ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV ¨É¼ÉAiÀÄvÉÆqÀVvÀÄ. yAiÉÆøÁ¦üPÀ¯ï ¸ÉƸÉÊnAiÀÄ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄAiÀiÁV
1893gÀ°è FPÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀgÀÄ. EªÀgÀÄ 1847gÀ°è ®AqÀ£ï £ÀUÀgÀzÀ°è d¤¹zÀgÀÄ. DAVèPÀ£ï ZÀZïð
¥Á¢æAiÀiÁzÀ vÀ£Àß UÀAqÀ¤UÉ «ZÉÒÃzÀ£À ¤Ãr 1889gÀ°è F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀQæAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÁzÀgÀÄ. EªÀgÀÄ
ªÉÃzÁAvÀ ±Á¸ÀÛçzÀ §UÉUÉ «±ÉõÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. L»PÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÉÄÃ¯É ¤AwgÀĪÀ ¥À²ÑªÀÄzÀ

d
¸ÀA¸ÀÌøwVAvÀ DzsÁåwäPÀ ±ÀQÛAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤AwgÀĪÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA¸ÀÌøw ±ÉæõÀתÁzÀzÉÝAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.

he
F CxÀðzÀ°è EªÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄÄ »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÁÜ£À ZÀ¼ÀªÀ½AiÀiÁVvÀÄÛ. EªÀgÀÄ »AzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðUÀ¼À vÀÄ®£ÁvÀäPÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁrzÀÝgÀÄ.

is
re S
EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ ‘¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉ’AiÀÄ£ÀÄß EAVè¶UÉ C£ÀĪÁzÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ
B
‘±ÉéÃvÀ ¸ÀgÀ¸Àéw’ J¤¹PÉÆAqÀgÀÄ. J®è ªÀUÀðUÀ½UÀÆ ²PÀët ¹UÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÀÄ CªÀgÀ D±ÀAiÀĪÁVvÀÄÛ. EzÀPÉÌ

bl
±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉzÀgÀÄ. 1898gÀ°è ¸ÉAlæ¯ï »AzÀÆ PÁ¯ÉÃd£ÀÄß §£ÁgÀ¸ï£À°è ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ
be T
pu
EzÉà ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄzÀ£ÀªÉÆúÀ£À ªÀiÁ¼À«ÃAiÀÄ CªÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀߢAzÀ 1916gÀ°è ‘§£ÁgÀ¸ï »AzÀÆ
K

«±Àé«zÁå®AiÀÄ’ªÁV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ZÀZÉð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÁzÀPÉÌ FqÀÄ

ªÀiÁqÀ®Ä ‘£ÀÆå EArAiÀiÁ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘PÁªÀÄ£ï «íÃ¯ï’ JA§ ¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. 1916gÀ¯ÉèÃ
©

‘ºÉÆêÀiï gÀƯï°ÃUï’£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹ ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è ‘ºÉÆÃAgÀÆ¯ï’ ZÀ¼ÀªÀ½UÉ ZÁ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß

¤ÃrzÀgÀÄ. »ÃUÉ ‘yAiÉÆøÁ¦üPÀ¯ï ¸ÉƸÉÊn’ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ C«£Á¨sÁUÀªÁzÀ C¤¨É¸ÉAmïjUÉ 20£ÉÃ
±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀzÀ DgÀA©üPÀ PÁ®WÀlÖzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉƸÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀAªÉÃzÀ£É
gÀƦ¹zÀ QÃwð ¸À®è¨ÉÃPÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀQæAiÀĪÁVzÀÝ C¤¨É¸ÉAmï
CªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉñÀ£ÀzÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ® ªÀÄ»¼Á CzsÀåPÉë PÀÆqÀ DVzÀÝgÀÄ.
to

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
‘ºÉÆÃAgÀƯï’: ©æl¤ß£À »rvÀzÀ°èzÀÝ L¯ÉðAqï ªÀÄvÀÄÛ C°è£À d£À vÀªÀÄä DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß vÁªÉÃ
t

£ÀqɹPÉƼÀÄîªÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ºÉÆÃAgÀƯï DAzÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß £ÀqɹzÀÝgÀÄ. EzÀjAzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁzÀ

No

C¤¨É¸ÉAmï ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÀÄÆ ºÉÆÃAgÀƯï ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. 1916gÀ°è JgÀqÀÄ ºÉÆÃAgÀƯï

°ÃUïUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀªÀÅ. MAzÀÄ w®PÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¥ÀÇ£ÁªÀ£ÀßAiÀÄ PÉÃAzÀæªÀ£ÁßV¹PÉÆArvÀÄ. CzÀÄ
ªÀĺÁgÁµÀÖç, GvÀÛgÀPÀ£ÁðlPÀ, PÉÃA¢æÃAiÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©gÁgï ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è vÀ£Àß ±ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢vÀÄÛ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉÆÃAgÀƯï°ÃUï D¤¨É¸ÉAlgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ªÀÄzÁæ¸À£ÀÄß PÉÃAzÀæªÀ£ÁßV¹PÉÆArvÀÄ.
w®PÀgÀÄ ‘ªÀÄgÁoÀ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘PÉøÀj’ ¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɹzÀgÉ, ¨É¸ÉAlgÀÄ ‘£ÀÆå EArAiÀiÁ’, ‘PÁªÀÄ£ïªÉ¯ïÛ’
ªÀÄvÀÄÛ ‘AiÀÄAUï EArAiÀiÁ’ ¥ÀwæPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ.

48
²æà £ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ zsÀªÀÄð ¥Àj¥Á®£Á AiÉÆÃUÀA
²æà £ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ CªÀgÀÄ 1903gÀ°è F ¸ÀÄzsÁgÀuÁ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ PÉÃgÀ¼ÀzÀ F¼ÀªÀÅ
JA§°è ºÀÄnÖzÀgÀÄ. F ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀªÉAzÀgÉ
»AzÀĽzÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉƵÀuU É Æ
É ¼ÀUÁzÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À ¸À§°ÃPÀgt
À .
£ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ (1854-1928) ºÁUÀÆ CªÀgÀ MqÀ£ÁrUÀ¼ÁzÀ
qÁ|| ¥À®Äà ªÀÄvÀÄÛ PÀĪÀiÁgÀ£ï D¸À£ïgÀªÀgÀÄ F ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄÄ£ÀßqɹzÀgÀÄ.

d
PÉÃgÀ¼ÀzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ®Æè Cw eÁw CAvÀgÀUÀ¼À
¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁVzÀÄÝ, C£ÉÃPÀ »AzÀĽzÀ ªÀÄvÀÄÛ ²æà £ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ

he
zÀ°vÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤§ðAzsÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÃgÀ¯ÁVvÀÄÛ. D PÁ®WÀlÖzÀ°è F ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ J®ègÀÆ §¼À¸À®Ä EzÀÝ PÉgÉ ¨Á«UÀ¼À°è ¤ÃgÀ£ÀÄß

is
vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¯ÁUÀÄwÛgÀ°®è. gÀ¸ÉÛUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ NqÁqÀ¯ÁUÀÄwÛgÀ°®è. ZÀ¥Àà°UÀ¼À£ÀÄß ºÁPÀĪÀAw°®è.
re S
zÉêÀ¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀAwgÀ°®è. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ GqÀÄ¥ÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ®Æ ¤§ðAzsÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃgÀ¯ÁVvÀÄÛ.
B
bl
EµÉÖà C®èzÉ ±Á¯ÉUÀ½UÀÆ EªÀjUÉ ¥ÀæªÉñÀ«gÀ°®è. PÀ¤µÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄzÀ F ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ G¹gÀÄUÀnÖ §zÀÄPÀ¨ÉÃPÁzÀ ¥Àj¹Üw EvÀÄÛ. F «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
be T
pu
PÉÊUÉwÛPÉÆAqÀÄ ²æà £ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä zsÀªÀÄð ¥Àj¥Á®£Á AiÉÆÃUÀA ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
K

¥ÀæwgÉÆÃzsÀzÀ ZÀ¼ÀĪÀ½UÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. ªÀÄ£ÀĵÀå WÀ£ÀvɬÄAzÀ §zÀÄPÀĪÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¤ªÀiÁðtªÉÃ

F ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀªÁVvÀÄÛ. £ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ CªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR D±ÀAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ PÀÄ®PÉÌ MAzÉÃ
©

eÁw, MAzÉà zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ M§â£Éà zÉêÀgÀÄ (One Caste, One Religion And One God For
Man) JA§ÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ²PÀëtªÉà ªÀiÁUÀðªÉAzÀÄ ¸ÁjzÀgÀÄ. PɼÀ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À ¥ÀæªÉñÀ
¤gÁPÀj¸ÀÄwÛzÀÝ zÉêÁ®AiÀÄUÀ½UÉ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖzÀgÀÄ.
£ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ 1924gÀ°è ªÉÊPÀA ¸ÀvÁåUÀæºÀªÉA§ zÉêÁ®AiÀÄ
¥ÀæªÉñÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß £ÀqɹzÀgÀÄ. EzÀgÀ°è UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ ºÁUÀÆ DvÀäUËgÀªÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ
gÀƪÁjUÀ¼ÁzÀ ¥ÉjAiÀiÁgÀgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. UÀÄgÀĪÁAiÀÄÆgÀÄ zÉêÀ¸ÁÜ£À ¥ÀæªÉñÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄÄ
to

ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ WÀl£É.

¥ÉjAiÀiÁgï
E¥ÀàvÀÛ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ DgÀA¨sÀzÀ°è ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÉÄA§ ºÉƸÀ §UÉAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½
t
No

zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. §ºÀĸÀASÁåvÀgÁVzÀÝ ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀgÀÄ ¸ÀPÁðj gÀAUÀzÀ°è EzÀÝ

CªÀPÁ±ÀUÀ¼À°è vÀªÀÄä d£À¸ÀASÉåUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV vÀªÀÄUÉ ¥Áæw¤zÀå ¹UÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß
DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. PÀ£ÁðlPÀªÀÇ ¸ÉÃjzÀAvÉ ««zsÀ gÁdåUÀ¼À°è EzÉÆAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ZÀ¼ÀªÀ½AiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ¯ÁVzÀÝ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¤§ðAzsÀUÀ¼À£ÀÄß
«gÉÆâü¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtªÁzÀzÀÄÝ EAVèµï «zÁå¨sÁå¸ÀzÀ «¸ÀÛgÀuÉ. EzÀgÀ
eÉÆvÉUÉ ©ænµÀgÀÄ 1870gÀ £ÀAvÀgÀ vÀAzÀ d£ÀUÀtw ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ, ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀjUÉ vÀªÀÄä d£À¸ÀASÉåAiÀÄ
CjªÀ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆlÖªÀÅ. vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è 1916gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ‘d¹ÖÃ¸ï ¥Ánð’AiÀÄÄ
F ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqɹvÀÄ.
49
 d¹ÖÃ¸ï ¥ÁnðAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄÄ ºÉƸÀgÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqɬÄvÀÄ. EzÀÄ
ºÉZÀÄÑ PÁæAwPÁgÀPÀªÁzÀ ºÉeÉÓAiÀiÁVvÀÄÛ. D ºÉƸÀgÀÆ¥ÀªÉà E.«. gÁªÀĸÁé«Ä £ÁAiÀÄågï CªÀgÀ
£ÉÃvÀÈvÀézÀ°è DgÀA¨sÀUÉÆAqÀ ‘DvÀäUËgÀªÀ ZÀ¼ÀªÀ½’ (Self Respect
Movement). 1925gÀ°è PÁAUÉæ¸ï ¥ÀPÀë¢AzÀÀ ºÉÆgÀ§AzÀ
gÁªÀĸÁé«ÄAiÀĪÀgÀÄ 1926gÀ°è ¸É¯ïá gɸÉàPïÖ °ÃUï C£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
EªÀgÀ£ÀÄß d£ÀgÀÄ ¦æÃw¬ÄAzÀ ¥ÉjAiÀiÁgï (»jAiÀÄgÀÄ) JAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ.
¥ÉjAiÀiÁgï vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À FgÉÆÃr£À°è ²æêÀÄAvÀ PÀÄlÄA§ªÉÇAzÀgÀ°è
d¤¹zÀgÀÄ. ªÀuÁð±ÀæªÀÄ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀgÀªÁV PÁAUÉæ¸ï EzÉ JAzÀÄ
CzÀPÉÌ ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁzÀ zÁæ«qÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÉÄA§ d£ÁAVÃAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É

d
PÉÃA¢ævÀ ZÀ¼ÀªÀ½ AiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. DAiÀÄð, ¨ÁæºÀät J£ÀÄߪÀ

he
d£ÁAVÃAiÀÄ ±ÉæõÀ×vÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁgÀĪÀ D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ErAiÀiÁV
wgÀ¸ÀÌj¹zÀgÀÄ. vÀ«Ä¼ÀĨsÁµÉAiÀÄ£ÀÄß zÁæ«qÀgÀ ¨sÁµÉAiÉÄAzÀgÀÄ. ¸ÀA¸ÀÌøvÀ
¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß «gÉÆâü¹zÀgÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR

is
re S
CA±ÀªÉAzÀgÉ gÁªÀiÁAiÀÄt ªÀĺÁPÁªÀåzÀ°è §gÀĪÀ gÁªÀt£À£ÀÄß
zÁæ«qÀgÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÉAzÀÄ ©A©¹, gÁªÀÄ£À£ÀÄß ªÉÊ¢PÀ ªÀUÀðzÀ zÉêÀgÉAzÀÄ
B ¥ÉjAiÀiÁgï

bl
wgÀ¸ÀÌj¹zÀgÀÄ. §£ÁgÀ¹ì£À°è DzÀ PÀ» C£ÀĨsÀªÀUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ªÀåUÀægÁzÀ ¥ÉjAiÀiÁgÀgÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ
be T
¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀiÁAiÀÄtzÀ gÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀtgÀ£ÀÄß ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼À£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹,
pu
gÁªÀt ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉʨsÀ«ÃPÀj¹zÀgÀÄ. eÁw ªÀÄvÀÄÛ °AUÀ vÁgÀvÀªÀÄåUÀ¼À£ÀÄß «gÉÆâü¹
K

¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ D±ÀAiÀĪÀ£ÀÄß JwÛ»rzÀgÀÄ. 1924gÀ°è PÉÃgÀ¼ÀzÀ ªÉÊPÀA£À°è C¸Ààø±ÀåjUÉ zÉêÁ®AiÀÄzÀ

¥ÀæªÉñÀzÀ ºÀQÌ£À ºÉÆÃgÁlzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. 1939gÀ°è d¹ÖÃ¸ï ¥ÀPÀëzÀ CzsÀåPÀëgÁzÀgÀÄ. “zÁæ«qÀ
©

PÀ¼ÀUÀA” JA§ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÀgÀÄ. ‘d¹ÖÃ¸ï’ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÀgÀÄ.

EA¢UÀÆ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À gÁdQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¥ÉjAiÀiÁgÀgÀÄ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁV
G½¢zÁÝgÉ. C°è£À gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼ÀÄ ‘zÁæ«qÀ’ J£ÀÄߪÀ ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ¥ÀPÀëUÀ¼À ºÉ¸Àj£À°è
G½¹PÉÆArgÀĪÀÅzÉà EzÀPÉÌ zÉÆqÀØ ¸ÁQë. CAiÉÆÃyzÁ¸ï, n.JA.£ÁAiÀÄgï ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ DgÀA©ü¹
¸ÉÊzÁÞAwPÀªÁV gÀƦ¹zÀ ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÉjAiÀiÁgÀgÀÄ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÁßV
to

¥ÀjªÀwð¹zÀgÀÄ. J®è §UÉAiÀÄ ±ÉÆõÀuÉUÀ½AzÀ ªÀÄÄPÀÛªÁV, eÁw, °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ½AzÀ

ºÉÆgÀ§AzÀÄ ‘¸ÀªÀðzsÀªÀÄð¸À»µÀÚvÉAiÀÄ’ ¸ÀªÀiÁd gÀÆ¥ÀÄUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÉà CªÀgÀ §zÀÄQ£À
zsÉåÃAiÀĪÁVvÀÄÛ.
t
No

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.
1. 19£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß _________ PÁ®ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
2. gÁeÁ gÁªÀiïªÉÆúÀ£ÀgÁAiÀÄgÀÄ _________ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
3. ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ_________ .
50
 4. AiÀÄĪÀ§AUÁ½ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ ____________ .
5. ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÁVzÀݪÀgÀÄ ___________ .
6. DAUÉÆèà NjAiÀÄAl¯ï PÁ¯ÉÃd£ÀÄß _________ JA§°è ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ.
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
1. §æºÀä¸ÀªÀiÁdzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
2. zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀĪÀgÀ ‘ªÉÃzÀUÀ½UÉ »A¢gÀÄV’ J£ÀÄߪÀ WÉÆõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß «±Éèö¹.

d
3. ¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.

he
4. D°WÀgï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß «±Éèö¹.
5. gÁªÀÄPÀȵÀÚ «ÄµÀ£ï£À zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

is
re S
6. ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ AiÀÄĪÀ±ÀQÛAiÀÄ ¥ÉæÃgÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ. ºÉÃUÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
B
bl
7. D¤¨É¸ÉAlgÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ PÀæªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
be T
8. £ÁgÁAiÀÄtUÀÄgÀÄ zsÀªÀÄð¥Àj¥Á®£Á AiÉÆÃUÀA ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
pu
9. ¥ÉjAiÀiÁgï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ªÀÄÄSÁåA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
K

III. ZÀlĪÀnPÉ :
©

1. ºÀwÛgÀzÀ°ègÀĪÀ gÁªÀÄPÀȵÁÚ±ÀæªÀÄPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr, «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ zÀȶÖPÉÆãÀzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w

¸ÀAUÀ滹.
IV. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ :
1. UÀæAxÁ®AiÀÄUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤Ãr ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß N¢j. ²PÀëPÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ
CAvÀeÁð®¢AzÀ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.
to

2. ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÁV EAzÀÄ ±Àæ«Ä¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À §UÉÎ ²PÀëPÀgÉÆA¢UÉ ZÀað¹.

t
No

****

51
 CzsÁåAiÀÄ - 6
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ (1857)
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ.
· zÀAUÉAiÀÄ vÀvïPÀëtzÀ PÁgÀt.
· zÀAUÉAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀégÀÆ¥À.

d
· zÀAUÉAiÀÄ «¥sÀ®vÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ.

he
¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀªÀÄä C¢üPÁgÀ «¸ÀÛgÀuÉ GzÉÝñÀ¢AzÀ EAVèµÀgÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw ªÀÄvÀÄÛ
zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è JA§ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀA¢zÀÝgÀÄ. F ¤ÃwUÀ½AzÀ ºÀ®ªÀÅ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ
©ænµÀgÀ ªÀ±ÀªÁVzÀݪÀÅ. EzÀjAzÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀUÉÆAqÀgÀÄ. EªÀgÀ DqÀ½vÀzÀ

is
re S
§UÉÎAiÀÄÆ PÀÆqÁ d£ÀgÀ°è C¸ÀªÀiÁzsÁ£À«vÀÄÛ. F C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀªÀÅ 1857gÀ°è ªÀĺÁ¥Àæw¨sÀl£ÉAiÀÄ
B
bl
gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ÉÆáÃn¹vÀÄÛ. EzÀ£ÀÄß PÉ®ªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ ‘¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå
¸ÀAUÁæªÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀgÉ, EAVèµï EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ EzÉÆAzÀÄ ‘¹¥Á¬Ä zÀAUÉ’ ªÀiÁvÀæ JA¢zÁÝgÉ.
be T
pu
¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ:
K

gÁdQÃAiÀÄ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ: ©ænµÀgÀÄ eÁjUÉ vÀA¢zÀÝ

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
‘zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è’ JA§ ¤Ãw¬ÄAzÁV ºÀ®ªÀÅ
©

zÉòà gÁdgÀÄ vÀªÀÄä gÁdåUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è: F ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß

F ¤Ãw¬ÄAzÁV ¸ÀvÁgÀ, eÉÊ¥ÀÅgÀ, gÀhiÁ¤ì, GzÀAiÀÄ¥ÀÅgÀ EAVèµÀgÀ PÁ®zÀ°è ¯Áqïð qÁ¯ï
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÀA¸ÁÜ£U À ¼ À ÄÀ ©ænµÀgÀ ªÀ±ª À ÁzÀªÅÀ . qÁ¯ïºË¹AiÀÄÄ ºË¹AiÀÄÄ eÁjUÉ vÀA¢zÀÝ£ÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ
vÀAeÁªÀÇgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðnPï £ÀªÁ§jVzÀÝ gÁd zÉòÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÁd£ÀÄ vÀ£ÀUÉ
¥Àz«À UÀ¼£ À ÄÀ ß gÀzÄÀ Ý¥r À ¹zÀ£ÄÀ . ªÉÆWÀ¯ï ZÀPª æÀ w
À ð, OÀzï£À ªÀÄPÀ̽®è¢zÀÝgÉ gÁdåªÀ£ÀÄß zÀvÀÄÛ
£ÀªÁ§ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ gÁdgÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß EAVèµg À ÄÀ C¢üPÁgÀ¢AzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ ¤ÃqÀĪÀAwgÀ°®è. EzÀ-
to

¥ÀzZÀ ÄÀ åvU
À ÆÉ ½¹zÀgÄÀ . ¥ÀjuÁªÀĪÁV EªÀg£ À ÄÀ ß CªÀ®A©¹zÀ jAzÁV D ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀÅ ¸ÀºÀdªÁV
®PÁëAvÀgÀ ¸ÉʤPÀgÄÀ ¤gÀÄzÉÆåÃVUÀ¼ÁzÀgÄÀ . EzÀÄ ©ænµÀgÀ EAVèµÀgÀ D½éPÉUÉ M¼À¥ÀqÀÄwÛzÀݪÀÅ.
«gÀÄzÀÞzÀ 1857gÀ ¥Àw æ ¨sl À £ÉUÉ ¥ÉÃæ gÀPª
À Á¬ÄvÀÄ.
t
No

DyðPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ: EAUÉèAr£À¯ÁèzÀ PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¨sÁgÀvÀzÀ PÀgÀPÀıÀ®vÉ

ªÀÄvÀÄÛ zÉòÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ QëÃt¹zÀªÀÅ. EAUÉèAqï PÉêÀ® ªÁå¥Áj gÁµÀÖçªÁVgÀzÉ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À
PÁAiÀiÁðUÁgÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ PÀgÀPÀıÀ®UÁgÀgÀÄ ¤gÀÄzÉÆåÃVUÀ¼ÁzÀgÀÄ. «±ÉõÀªÁV §mÉÖ
ªÀÄvÀÄÛ GuÉÚ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ CªÀ£Àw ºÉÆA¢ £ÉÃPÁjPÉ ªÀÈwÛAiÀĪÀgÀÄ GzÉÆåÃUÀ PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ.
UÀȺÀPÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ EzÉà §UÉAiÀÄ wêÀæ DyðPÀ£ÀµÀÖ C£ÀĨsÀ«¹ ²y®UÉÆAqÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
EAUÉèAr£À°è ªÀiÁgÀ®Ä EAVèµÀgÀÄ zÀĨÁj ¸ÀÄAPÀªÀ£ÀÄß ºÉÃjzÀgÀÄ. d«ÄãÁÝj ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÁV
¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÉÊvÀ£À ªÀÄzsÉå EzÀÝ ªÀÄzsÀåªÀwð d«ÄãÁÝgÀ£ÀÄ PÀȶPÀgÀ£ÀÄß ±ÉÆö¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. PÀAzÁAiÀÄ

52
ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀ®Ä vÁ®ÆèPÀÄzÁgÀjUÉ ¤ÃrzÀÝ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß »A¥ÀqÉAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. E£ÁA DAiÉÆÃUÀ
£ÉëĹ E£ÁA ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÁ¥À¸ï ¥ÀqÉAiÀįÁ¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÁV PÀȶPÀgÀÄ wêÀæªÁV CªÀªÀiÁ£À
ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ¸ÀAPÀµÀÖ C£ÀĨsÀ«¹zÀgÀÄ. EzÀÆ PÀÆqÀ gÉÊvÀgÀ ¥Àæw¨sÀl£ÉUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
DqÀ½vÁvÀäPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ: EAVèµÀgÀÄ ºÉƸÀ £ÁUÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀgÁzsÀ PÁAiÉÄÝUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ
vÀAzÀgÀÄ. PÁ£ÀƤ£À°è ¥ÀPÀë¥ÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¥ÀævÉåÃPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ C£ÀéAiÀĪÁUÀÄwÛzÀݪÀÅ.
DAUÀè ¨sÁµÉAiÀÄÄ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ ¨sÁµÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EAVèµï £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀªÁV EAVèµÀgÀ
¥ÀgÀªÁV £ÁåAiÀÄzÁ£À ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ºÉƸÀ PÁ£ÀƤ£À D±ÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ d£ÀjUÉ CjªÁUÀ°®è.
¸ÉʤPÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ: ©ænµÀÀgÀ ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹¥Á¬ÄUÀ¼À ¹ÜwAiÀÄÄ UÀA©üÃgÀªÁVvÀÄÛ. DAUÀè

d
¸ÉʤPÀjVzÀÝ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À, ªÉÃvÀ£À, §rÛ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹¥Á¬ÄUÀ½UÉ EgÀ°®è. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß ¸ÁUÀgÉÆÃvÀÛgÀ ¸ÉêÉUÉ MvÁ۬ĹzÀÄÝ zsÁ«ÄðPÀªÁV ¸ÉʤPÀgÀ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¹vÀÄ.

he
zÀAUÉAiÀÄ vÀPÀëtzÀ PÁgÀt
EAVèµï ¸ÉãÉAiÀÄ°èzÀÝ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ vÁªÉ®ègÀÆ MAzÁV

is
re S
ºÉÆÃgÁrzÀgÉ EAVèµÀgÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ Nr¸À§ºÀÄzÀÄ JA§ DvÀ䫱Áé¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ.
B
bl
F ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è ¸ÉʤPÀjUÉ ‘gÁAiÀįï J£ï¦üïïØ’ JA§ £À«Ã£À §AzÀÆPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
§AzÀÆPÀÄUÀ½UÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÀÝ vÀÄ¥ÁQUÀ½UÉ ºÀA¢ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¸ÀÄ«£À PÉƧâ£ÀÄß ¸ÀªÀjzÁÝgÉA§
be T
pu
ªÀzÀAw ºÀ©âvÀÄÛ. »AzÀÄUÀ½UÉ ºÀ¸ÀÄ ¥À«vÀæªÁzÀgÉ, ªÀÄĹèªÀÄjUÉ ºÀA¢AiÀÄÄ ¤¶zÀÞªÁVvÀÄÛ.
K

F ªÀzÀAwAiÀÄÄ zÀAUÉUÉ vÀPÀëtzÀ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.

¨ÁågÀPï¥ÀÅgÀzÀ°è£À ¸ÉʤPÀ ¥ÀqÉAiÀÄ°è ºÀ©âzÀ F ªÀzÀAwAiÀÄÄ wêÀæ C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
©

¸ÉʤPÀjUÉ vÀÄ¥ÁQAiÀÄ£ÀÄß ºÀ°è¤AzÀ PÀaÑ vÉUÉAiÀÄĪÀAvÉ EAVèµÀgÀÄ DzÉò¹zÁUÀ EzÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹

ªÉÄïÁ¢üPÁjUÀ¼À «gÀÄzÀÞ ¨ÁågÀPï¥ÀÅgÀzÀ ¸ÉʤPÀgÀÄ §AqÁAiÀĪÉzÀÝgÀÄ. EzÉà ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀÄAUÀ®
¥ÁAqÉ JA§ ¸ÉʤPÀ£ÀÄ ©ænµï ¸ÉÊ£ÀåzÀ C¢üPÁjAiÉƧâ£À£ÀÄß PÉÆAzÀ£ÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV
ªÀÄAUÀ®¥ÁAqÉAiÀÄ£ÀÄß §A¢ü¹ «ZÁgÀuÉUÉƼÀ¥Àr¹ UÀ°èUÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
zÀAUÉAiÀÄ ºÀgÀqÀÄ«PÉ : «ÄÃgÀvï ©ænµÀgÀ ¥À槮 ¸ÉãÁ £É¯ÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
E°èAiÀÄÆ PÀÆqÁ EAVèµÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀjUÉ vÀÄ¥ÁQUÀ¼À£ÀÄß
to

§¼À¸À®Ä DzÉò¹zÁUÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ.

DUÀ ¹¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß §A¢ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÁV «ÄÃgÀvï£À°è zÀAUÉ
GAmÁ¬ÄvÀÄ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¸ÉʤPÀgÀÄ ¸ÉgÀªÀÄ£ÉUÉ £ÀÄVÎ FUÁUÀ¯ÉÃ
t
No

§A¢üvÀgÁVzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉUÉƽ¹zÀgÀÄ. EzÀÄ

¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄzÀ ©ÃeÁAPÀÄgÀPÉÌ £ÁA¢AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. £ÀAvÀgÀ ¸ÉʤPÀgÀ
UÀÄA¥ÀÅ «ÄÃgÀvï¤AzÀ zɺÀ°UÉ vÀ®Ä¦vÀÄ. CªÀgÀÄ PÉA¥ÀÅPÉÆÃmÉUÉ £ÀÄVÎ
ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ JgÀqÀ£Éà §ºÀÄzÀÆÝgÀ µÁ£À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ZÀPÀæªÀwð
JAzÀÄ WÉÆö¹zÀgÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¨sÁUÀUÀ½AzÀ ¥Àæw¨sÀl£Á ¤gÀvÀ
vÁvÁåmÉÆÃ¥É
¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ zɺÀ°UÉ vÀ®Ä¦zÀgÀÄ. EzÀjAzÁV ¥Àæw¨sÀl£ÉAiÀÄÄ wêÀæ
¸ÀégÀÆ¥À vÁ½vÀÄ. PÁ½ÎaÑ£ÀAvÉ ¥Àæw¨sÀl£ÉAiÀÄÄ zɺÀ°, PÁ£ÀÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀhiÁ¤ìUÀ¼À°è ºÀgÀrvÀÄ.

53
 PÁ£ÀÄàgÀzÀ°è £Á£Á ¸ÁºÉç£ÀÄ ¹rzÉzÀÝ£ÀÄ. FvÀ¤UÉ vÁvÁå mÉÆÃ¥ÉAiÀÄÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ.
gÀhiÁ¤ìAiÀÄ°è gÁt ®Qëöä¨Á¬ÄAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è zÀAUÉ GAmÁ¬ÄvÀÄ. PÁ£ÀÄàgÀ ©ænµÀgÀ ªÀ±ÀªÁzÀ
£ÀAvÀgÀ vÁvÁåmÉÆÃ¥ÉAiÀÄÄ gÀhiÁ¤ìgÁtÂAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÉÌ §AzÀ£ÀÄ.
¥Àæw¨sÀl£ÉAiÀÄ PÁªÀÅ ®PÉÆßë£À°èAiÀÄÆ GAmÁ¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ
CAwªÀĪÁV ®PÉÆßà EAVèµÀgÀ ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. E°èAzÀ ¸ÀAUÁæªÀĪÀÅ
AiÀĪÀÄÄ£Á £À¢AiÀÄ zÀQëtPÉÌ ºÀ©âvÀÄ. EzÀjAzÁV gÀhiÁ¤ìAiÀÄ°è£À
¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁzÀgÀÄ. zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è JA§ ¤Ãw¬ÄAzÀ
PÉgÀ½zÀ gÀhiÁ¤ìgÁt ®Qëöä¨Á¬ÄAiÀÄÄ EAVèµÀgÀ «gÀÄzÀÞ AiÀÄÄzÀÝ ¸ÁjzÀ¼ÀÄ.
AiÀÄÄzÀÝ ªÀiÁr UÁé°AiÀÄgï£ÀÄß ªÀ±ÀPÉÌ ¥ÀqÉzÀ¼ÀÄ. ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ©ænµÀgÀ

d
«gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ºÉÆÃgÁlzÀ°è ±ËAiÀÄð¢AzÀ ºÉÆÃgÁr gÁtÂAiÀÄÄ

he
C¸ÀĤÃVzÀ¼ÀÄ. EA¢UÀÆ gÁtÂAiÀÄÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è
ºÉªÉÄäAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁݼÉ.

is
re S
zÀAUÉAiÀÄ «¥sÀ®vÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
1857gÀ°è £ÀqÉzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀĪÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ
B gÀhiÁ¤ì gÁt ®Qëöä¨Á¬Ä

bl
PÁgÀtUÀ½AzÀ «¥sÀ®ªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ Erà ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ªÁ妹zÀ zÀAUÉAiÀiÁVgÀ°®è. EzÀÄ zÉñÀzÀ
be T
©qÀÄUÀqÉUÁV £ÀqÉzÀzÀÝQÌAvÀ gÁdgÀ/gÁtÂAiÀÄgÀ ¸Àé»vÁ¸ÀQÛ ºÁUÀÆ ºÀPÀÄÌUÀ½UÁV £ÀqÉ¢vÀÄÛ. EzÀÄ
pu
AiÉÆÃfvÀ zÀAUÉAiÀiÁVgÀzÉ C¤jÃQëvÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ ¥ÉæÃgÉævÀªÁVvÀÄÛ. ©ænµï ¸ÉʤPÀgÀ°è£À MUÀlÄÖ
K

ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉʤPÀgÀ°èzÀÝ ©ü£ÀßvÉAiÀÄÄ zÀAUÉAiÀÄ «¥sÀ®vÉUÉ PÁgÀtªÁVzÉ. zÀAUÉUÉ ¸ÀÆPÀÛ

ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ EvÀÄÛ. ºÁUÉAiÉÄà ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è AiÀÄÄzÀÞ vÀAvÀæ,
©

¸ÉʤPÀ ¥Àjtw, ¸ÀÆPÀÛ ¸ÉãÁ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ²¸ÀÄÛ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À PÉÆgÀvÉ EvÀÄÛ, ºÉÆÃgÁlUÁgÀgÀ°è
¤²ÑvÀ UÀÄj EgÀ°®è. ºÀ®ªÁgÀÄ zÉòÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À gÁdgÀÄ ©ænµÀjUÉ vÉÆÃjzÀ ¤µÉ׬ÄAzÁV
¹¥Á¬ÄUÀ½UÉ ¨ÉA§® ¤ÃqÀ°®è. ¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀAvÀºÀ ®Æn, zÀgÉÆÃqÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ
UÀA©üÃgÀªÁzÀ vÀ¥ÀÅàUÀ½AzÁV d£ÀgÀ «±Áé¸À PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ.
zÀAUÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ :
to

F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ DqÀ½vÀ PÉÆ£ÉUÉÆAqÀÄ ©æl£ï ¸ÁªÀiÁæfÕUÉ DqÀ½vÀªÀÅ

ªÀUÁðªÀuÉUÉÆArvÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß ©ænµï ¥Á°ðªÉÄAn£À ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À
PÁAiÀÄðzÀ²ðUÉ M¦à¸À¯Á¬ÄvÀÄ. 1858gÀ°è ©æl£ï gÁtÂAiÀÄÄ MAzÀÄ WÉÆõÀuÉ ºÉÆgÀr¹zÀgÀÄ.
t

CzÀgÀ°è F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVvÀÄÛ.

No

1. PÀA¥À¤AiÀÄÄ zÉòà gÁdgÉÆA¢UÉ ªÀiÁrPÉÆArzÀÝ M¥ÀàAzÀUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

2. ¥ÁæzÉòPÀ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ C¥ÉÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß PÉÊ©qÀĪÀÅzÀÄ.
3. ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¸ÀĨsÀzÀæ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
4. PÁ£ÀƤ£À ªÀÄÄAzÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ.
5. zsÁ«ÄðPÀ ¸À»µÀÄÚvÉAiÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ zsÁ«ÄðPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀĪÀAw®è.
54
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¦æÃw, ¨ÉA§®, «±Áé¸À«®è¢zÀÝgÉ £ÁªÀÅ ±ÁAw¬ÄAzÀ D½éPÉ ªÀiÁqÀ®Ä
¸ÁzsÀå«®èªÉA§ÄzÀ£ÀÄß ©ænµÀgÀÄ CjvÀgÀÄ. ©ænµÀgÀ §UÉUÉ EzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
w½zÀÄPÉƼÀî®Ä ªÀiÁUÉÆð¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶֹPÉƼÀî¢zÀÄÝzÀÄ EzÀPÉÌà PÁgÀtªÉAzÀÄ ©ænµÀgÀÄ
ªÀÄ£ÀUÀAqÀgÀÄ, »ÃUÁV F WÀl£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ‘±Á¸À£À gÀƦ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉƼÀÄîªÀ‘ (Policy of assotiation) ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉƽ¹zÀgÀÄ EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÁévÀAvÀæöå
ºÉÆÃgÁlPÉÌ ºÉƸÀ ¢PÀÆìaAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ ºÉÆÃgÁlzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄQPÉƼÀÄîªÀ C¤ªÁAiÀÄðvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆAqÀgÀÄ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

d
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀ¢AzÀ vÀÄA©j.

he
1. 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ©ænµï EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ __________ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ.

is
2. qÁ¯ï ºË¹AiÀÄÄ eÁjUÉ vÀAzÀ ¤Ãw __________ .
re S
3. 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ©ænµï C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAzÀªÀ£ÀÄ _________ .
B
bl
4. gÀhiÁ¤ì gÁtÂAiÀÄÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞzÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ___________ £ÀÄß ªÀ±ÀPÉÌ ¥ÀqÉzÀ¼ÀÄ.
be T
pu
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹j :
K

1. ‘zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®’è JA§ ¤Ãw¬ÄAzÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ? «±Éèö¹.

©

2. 1857gÀ zÀAUÉUÉ DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ PÁgÀtªÁzÀªÀÅ? «ªÀj¹.

3. 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ°è ¸ÉʤPÀgÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¹zÀ CA±ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
4. ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄPÉÌ vÀvïPÀëtzÀ PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
5. zÀAUÉAiÀÄ «¥sÀ®vÉUÉ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
6. 1858gÀ ©æl£ï gÁtÂAiÀÄ WÉÆõÀuÉAiÀÄ°èzÀÝ CA±ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
to

III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ¥ÀlzÀ°è zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀQÌ®è ¤Ãw¬ÄAzÀ ©ænµÀgÀ ªÀ±ÀªÁzÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
t

UÀÄgÀÄw¹.
No

2. 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ‘¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ’ - F «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ

vÀdÕjAzÀ G¥À£Áå¸À K¥Àðr¹.

****
55
 gÁdå±Á¸ÀÛç
CzsÁåAiÀÄ - 1
¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ · ¨sÀæµÁÖZÁgÀ
· vÁgÀvÀªÀÄå (°AUÀ, eÁw, ¥ÁæAwÃAiÀÄ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ) · PÉÆêÀÄĪÁzÀ

d
·
¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉ · PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ

he
£ÁªÀÅ 1947jAzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ DAvÀjPÀ ºÁUÀÆ ¨ÁºÀå ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÉÝêÉ
D ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ AiÉÆÃd£É ºÁUÀÆ GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjºÀj¸À¨ÉÃPÁVzÉ. £ÀªÀÄä

is
¥ÀæeÁvÀAvÀæ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÉÃAzÀæ, gÁdå ºÁUÀÆ ¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ ¸ÀgÀPÁgÀUÀ½UÉ, F ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
re S
¥ÀjºÀj¸ÀĪÀ ¤nÖ£À°è d£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀºÀPÁgÀªÀÇ CvÀåUÀvÀå.
B
bl
ºÁUÁV £ÀªÀÄä zÉñÀ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ JAzÀÄ w½AiÀĨÉÃPÁzÀÄzÀÄ £ÀªÀÄä
PÀvÀðªÀåªÀ®èªÉÃ? ºËzÀÄ, £ÁªÀÅ F J¯Áè gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼À §UÉUÉ w½AiÀĨÉÃPÀÄ ºÁUÀÆ
be T
pu
CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÆß PÀAqÀÄ »rAiÀĨÉÃPÀÄ. EªÀÅUÀ¼À°è §ºÀÄvÉÃPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ
K

¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ zÀÄgÀAvÀUÀ¼ÀÄ. ºÁUÁV £ÁªÀÅ CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛ J¤¸ÀĪÀ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ
¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. GvÀÛªÀÄ ±Á¸À£ÁvÀäPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ, zÀPÀë DqÀ½vÀ,
©

vÀéjvÀ ºÁUÀÆ ¥ÀPÀë¥ÁvÀgÀ»vÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ºÁUÀÆ d£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀºÀPÁgÀUÀ½AzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß

¤UÀ滸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqÉAiÀĨÉÃQzÉ. CAvÀºÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À §UÉÎ w½AiÉÆÃt.
¤gÀÄzÉÆåÃUÀ : ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ JAzÀgÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð EgÀĪÀ ªÀåQÛUÉ GzÉÆåÃUÀzÀ ®¨sÀåvÉ
E®è¢gÀĪÀ ¥Àj¹ÜwAiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀ EAzÀÄ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ,
¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉå MAzÀÄ ¸ÀªÁ¯ÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV «Äw«ÄÃjzÀ d£À¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ
ºÉZÁÑzÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ §¼ÀPÉ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀÄzÉÆåÃUÀPÉÌ ªÀÄÄRå PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
to

EªÀÅUÀ¼À®èzÉà £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À PÉÆgÀvÉ, PÀȶAiÀÄ ªÉÄð£À C¢üPÀ CªÀ®A§£É, UÀȺÀ

PÉÊUÁjPÉUÀ¼À £Á±À, P˱À®å DzsÁjvÀ ²PÀëtzÀ PÉÆgÀvÉ EªÀÅUÀ½AzÁVAiÀÄÆ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ MAzÀÄ
zÉÆqÀØ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁV ¨É¼É¢zÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ §qÀvÀ£ÀzÀ zÀgÀ ±ÉÃPÀqÁ
t

21.9 DVzÀÄÝ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉå ¢£À¢AzÀ ¢£ÀPÉÌ ºÉZÀѼÀ DUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. F

No

jÃw ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ §qÀvÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß vÀVθÀ®Ä ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁµÀÖçzÀ°è£À J¯Áè
gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ jÃwAiÀÄ GzÉÆåÃUÀ ¸ÀȶָÀĪÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¹ªÉ.
EªÀÅUÀ¼À°è d£ÀvÉUÉ GzÉÆåÃUÀ ªÀiÁqÀ®Ä CUÀvÀå«gÀĪÀ P˱À®å DzsÁjvÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²PÀët ¤ÃrPÉ,
¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀ PÉÊUÉƼÀî®Ä CUÀvÀå«gÀĪÀ ªÀÄÆ® §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß ¸Á®zÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
ºÁUÀÆ ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ ¸ÀºÁAiÀÄzsÀ£À ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀĪÀ
¥ÀæAiÀÄvÀߪÀ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ. DzÀgÉ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV PÀgÀPÀıÀ® PÀ¸ÀħÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ EvÀgÉ ¸ÀéAiÀÄA
GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ eÁUÀwÃPÀgÀt AiÀÄÄUÀzÀ°è PÉÊUÁjQÃPÀgÀt¢AzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ

56
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¸ÀàzsÉð ¤ÃqÀĪÀ°è «¥sÀ®ªÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ºÉaѸÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÉ. DzÀÝjAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉå ¤ªÁgÀuÉAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ
DzsÀĤPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¸Àà¢üð¹ GzÉÆåÃUÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀAvÀºÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸À®Ä ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ
UÀÄtªÀÄlÖzÀ vÁAwæPÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ. E£ÉÆßAzÉqÉ gÁµÀÖçzÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀåQÛAiÀÄÆ
MAzÀ¯Áè MAzÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ°è vÉÆqÀUÀĪÀAvÉ ¥ÉæÃgÉæ¸ÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ
ªÀÈwÛ ²PÀëtªÀ£ÀÄß PÀÆqÁ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
¨sÀæµÁÖZÁgÀ : ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ fêÀ£ÀzÀ°è ¨sÀæµÁÖZÁgÀ MAzÀÄ ªÀÄÄRå ¦qÀÄUÀÄ J¤¹zÉ.
ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV EzÀÄ ¸ÁªÀðwæPÀªÁV ºÁUÀÆ ¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ¸ÀÛgÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀ©âzÉ.
¨sÀæµÁÖZÁgÀ JAzÀgÉ ®AZÀ CxÀªÁ E£ÁߪÀÅzÉà PÀæªÀÄ¢AzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨Á»gÀPÀæªÀÄPÉÌ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É

d
¤ÃqÀÄ«PÉ JAzÀÄ CxÀð. CzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀħzÀÞªÁzÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuɬÄAzÀ ¸ÀàµÀÖªÁV

he
zÀÆgÀ ¸ÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ fêÀ£ÀzÀ C¢üPÁgÀ ºÁUÀÆ ªÀZÀð¸Àì£ÀÄß ¸ÁéxÀð
ºÁUÀÆ vÀ¥ÀÅà «zsÁ£ÀzÀ zÀħð¼ÀPÉ JAzÀÆ EzÀ£ÀÄß ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. J¯Áè «¢ü«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
§¢UÉ ¸Àj¹ ¸ÁéxÀðzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ ¸ÀéAvÀ ¯Á¨sÀPÁÌV C¢üPÁgÀ zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀªÀ£Éßà ¨sÀæµÁÖZÁgÀ JAzÀÄ

is
re S
PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀzÀAvÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ fêÀ£ÀzÀ°è ¸ÀªÀðªÁå¦AiÀiÁV ºÀ§ÄâwÛzÉ.
B
bl
¨sÀæµÁÖZÁgÀ ºÀ®ªÁgÀÄ £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV ºÁUÀÆ ªÀåQÛUÀvÀªÁV
©ÃgÀĪÀAvÀºÀzÀÄ. CzÀÄ zÉñÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
be T
©ÃgÀÄvÀÛzÉ. E£ÉÆßAzÀÄ «zsÀzÀ°è £ÀªÀÄÆ¢¸ÀĪÀÅzÁzÀgÉ ¨sÀæµÁÖZÁgÀªÀÅ ¸ÀªÀiÁd«gÉÆâü ºÁUÀÆ DyðPÀ
pu
¸ÀĪÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «gÉÆâü PÀÆqÁ ªÀiÁvÀæªÀ®è, CzÀÄ gÁdQÃAiÀĪÁV C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ºÁUÀÆ £ÉÊwPÀªÁV
K

vÀ¥ÀÅà J¤¸ÀĪÀAvÀºÀÄzÀÄ. ªÀiË®åUÀ¼À §UÉV£À ªÀåQÛUÀvÀ aAvÀ£É ¸ÀªÀiÁd M¥ÀÅàªÀ CxÀªÁ ¥ÀjUÀ滸ÀĪÀ
ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ®AZÀUÀĽvÀ£À, ¸Àéd£À ¥ÀPÀë¥ÁvÀ, eÁwÃAiÀÄvÉ, ¤zsÁ£ÀzÉÆæúÀ
©

EªÉ®èªÀÇ F ¨sÀæµÁÖZÁgÀzÀ ¥Àj¢üAiÉƼÀUÉ §gÀĪÀAvÀºÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ. ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èAiÀÄÆ

EAvÀºÀ C£À¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀÄ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ §zÀÄQ£À M¼ÀUÉ £ÀĸÀĽPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
gÁdQÃAiÀÄ ¨sÀæµÁÖZÁgÀªÀÅ ªÀåªÀ¹ÜvÀ C¥ÀgÁzsÀUÀ½UÀÆ JqɪÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ
¸ÉêÉAiÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ°è MzÀUÀĪÀ ¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆõÀUÀ½UÀÆ, ªÀAZÀ£ÉUÀ½UÀÆ C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. vÉjUÉPÀ¼ÀîvÀ£À, CPÀæªÀÄ zÁ¸ÁÛ£ÀÄ, PÀ¼Àî¸ÁUÁtÂPÉ, DyðPÀ ªÀAZÀ£É, ªÉÆøÀUÁjPÉ,
«zÉòà «¤ªÀÄAiÀÄzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ G®èAWÀ£É, OzÉÆåÃVPÀ ªÀAZÀ£É F J®èªÀÇ ¨sÀæµÁÖZÁgÀzÀ eÁ®zÀ°è
to

¸ÉÃjPÉÆArªÉ.
¨sÀæµÁÖZÁgÀªÀ£ÀÄß PÉêÀ® nÃQ¹ CzÀgÉÆA¢UÉà gÁfªÀiÁrPÉÆAqÀÄ §zÀÄPÀĪÀÅzÀjAzÀ CzÀgÀ
t

¤ªÀÄÆð®£À C¸ÁzsÀå. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉ £ÉÊwPÀ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀªÁV ªÀiÁvÀæ
No

ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀ©â¤AvÀ ¨sÀæµÁÖZÁgÀªÀ£ÀÄß vÉÆ®V¸À§ºÀÄzÀÄ. C£ÉÃPÀ ¨Áj, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀºÀdªÁzÀ ¸ÁéxÀð,

D¥ÀvÀÄÛUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉAiÀÄ ¯ÉPÁÌZÁgÀ, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¯Á¨sÀ EªÉ¯Áè ¨sÀæµÁÖZÁgÀPÉÌ ªÀÄÄAzÁUÀ®Ä ¥ÉæÃgÉæ¸ÀÄvÀÛªÉ.
PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ ªÉÄðéZÁgÀuÉ E®è¢gÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ zÀħð® PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ ¨sÀæµÁÖZÁgÀPÉÌ C£ÀĪÀÅ
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¨sÀæµÁÖZÁgÀ ¤UÀæºÀPÉÌ ¥À槮 gÁdQÃAiÀÄ EZÁÒ±ÀQÛ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀºÀPÁgÀ
wÃgÁ CvÀåUÀvÀå. E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ªÁåSÁ夸ÀĪÀÅzÁzÀgÉ, M¼ÉîAiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé,
GvÀÛªÀÄ C¢üPÁj ªÀUÀð ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀjeÁÕ£À ºÁUÀÆ ¥ËgÀvÀézÀ CjªÀÅ ºÉÆA¢zÀ d£ÀvÉ
dAnAiÀiÁV ¨sÀæµÁÖZÁgÀzÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁl £ÀqɸÀ§ºÀÄzÁVzÉ. ¯ÉÆÃPÀ¥Á®, ¯ÉÆÃPÁAiÀÄÄPÀÛgÀAvÀºÀ

57
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¨sÀæµÁÖZÁgÀ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è ¥ÀÇgÀPÀ ±ÀQÛ MzÀV¸À§®èªÀÅ. ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ PÀÆqÁ F ¢¸ÉAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀPÁðj PÀbÉÃjUÀ¼À°è
¹¹ PÁåªÉÄgÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀbÉÃjAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ
¨sÀæµÁÖZÁgÀzÀ°è ¨sÁVAiÀiÁzÀªÀjUÉ PÀpt ²PÉë «¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ. £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼À°è £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀ
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ ¨ÉÃUÀ£É £ÁåAiÀÄ ¤tðAiÀÄ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ
PÀæªÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀæµÁÖZÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä J¯Áè ¸ÀÛgÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ CvÀåUÀvÀå PÀæªÀÄ PÉÊUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
vÁgÀvÀªÀÄå : ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ °AUÀ, eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼ÀÄ ¥À槮ªÁzÀ
¸ÀªÁ¯ÁV ¥Àjt«Ä¹ªÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÀªÀiÁd °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvɬÄAzÀ PÀÆrzÀ

d
¥ÀÅgÀĵÀ ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀªÀiÁd gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, ¥ÀÄgÀĵÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ,

he
DyðPÀ ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ ¸À§°ÃPÀgÀtzÀ°è ©ü£ÀßvÉUÀ½ªÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ °AUÀ vÁgÀvÀªÀÄåªÀ£ÀÄß
ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ²PÀët, GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è «ÄøÀ¯Áw ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀĪÁVAiÀÄÆ PÀÆqÀ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥Áæw¤¢üvÀézÀ°è QÌAvÀ PÀrªÉÄ E®èzÀµÀÄÖ

is
re S
¸ÁÜ£ÀUÀ¼À «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ¥Àj²µÀÖ eÁw, ¥Àj²µÀÖ
ªÀUÀð ºÁUÀÆ »AzÀĽzÀ ªÀUÀðUÀ¼À°è «ÄøÀ°nÖgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ «ÄøÀ°gÀzÀ MlÄÖ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è ¥Àæw±ÀvÀ
B
bl
50 QÌAvÀ PÀrªÉÄ E®èzÀµÀÄÖ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß «ÄøÀ®Ä EqÀ¯ÁVzÉ. F ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀÅgÀĵÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
be T
£ÀqÀÄ«£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ CAvÀgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ.
pu
°AUÀ vÁgÀvÀªÀÄåzÀ jÃwAiÀÄ°èAiÉÄà eÁw DzsÁjvÀ vÁgÀvÀªÀÄå ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÅgÁvÀ£À ¸ÀªÀiÁd
K

gÀZÀ£É¬ÄAzÀ MAzÀÄ §¼ÀĪÀ½AiÀiÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ªÀÄÆgÀ£Éà ¨sÁUÀzÀ°è ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À

¥ÀnÖAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ eÁw DzsÁjvÀ vÁgÀvÀªÀÄåªÀ£ÀÄß
©

UÀt¤ÃAiÀĪÁV vÀVθÀ®Ä ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. DzÀgÉ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ

¸ÀªÀiÁdzÀ°è eÁwªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ DZÀgÀuÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÀÄÝ F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀÄÆð®£É
PÉêÀ® PÁ£ÀƤ¤AzÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÁzsÀå«®è. EzÀPÉÌ ¥ÀÇgÀPÀªÁV ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ªÀÄÄPÀÛ ªÀÄ£À¹ì¤AzÀ PÀÆrzÀ
¸ÀªÀiÁd ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀĪÀ EZÉÒAiÀÄ£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁd C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÁUÀ ªÀiÁvÀæ eÁw ªÀåªÀ¸ÉÜ
¤ªÀÄÆð®£É ¸ÁzsÀå.
°AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ºÁUÀÆ eÁw C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À jÃwAiÀÄ°èAiÉÄà ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£À
to

¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ MAzÀÄ ¸ÀªÁ¯ÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°è gÁµÀÖçzÀ PÉ®ªÀÅ

¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀªÁVAiÉÄà ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÀÝgÉ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ »AzÀĽ¢ªÉ. F jÃwAiÀÄ
¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÁgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 371 £ÉÃ
t
No

«¢üUÉ A ¬ÄAzÀ J ªÀgÉUÉ wzÀÄÝ¥ÀrUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÉÃ¥ÀðqÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. F ªÀÄÆ®PÀ »AzÀĽzÀ

¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ «±ÉõÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. DzÀgÀÆ PÀÆqÀ ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£À EAzÀÄ
MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ¯ÁV ¨É¼É¢zÀÄÝ PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼À°è ¥ÀævÉåÃPÀ gÁdåzÀ ¨ÉÃrPÉ ºÀÄlÄÖºÁPÀĪÀ ªÀÄlÖPÉÌ
¨É¼É¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÁUÀ ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV PÀrªÉÄUÉƽ¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
EzÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁV PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ
2001gÀ°è r.JA. £ÀAdÄAqÀ¥Àà ¸À«ÄwAiÀÄÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è£À ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ
ªÀgÀ¢ ¤ÃrzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁV ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ «¢ü 371 (eÉ) ¸ÉÃ¥ÀðqÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è£À »AzÀĽzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ «±ÉõÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
58
 PÉÆêÀÄĪÁzÀ : PÉÆêÀÄĪÁzÀ CxÀªÁ ªÀÄwÃAiÀĪÁzÀ £ÀªÀÄä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæªÀÄÄR
¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ. zsÀªÀÄðzÀ DzsÁgÀzÀ°è ¸ÀªÀiÁdzÀ «¨sÀd£É ºÁUÀÆ D £É¯ÉAiÀįÉèà UÀÄgÀÄw¹PÉÆAqÀÄ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «gÀÄzÀÞ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼À¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß PÉÆêÀÄĪÁzÀ CxÀªÁ ªÀÄwÃAiÀĪÁzÀ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ©ü£ÀßvÉ, ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ C¥À£ÀA©PÉ ºÁUÀÆ ¨sÀAiÀÄzÀ ªÁvÁgÀªÀtªÀ£ÀÄß
¸Àȶ׸ÀÄvÀÛzÉ. PÉÆêÀÄĪÁzÀªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è UÀÄA¥ÀÅUÁjPÉ, DyðPÀ ªÉʵÀªÀÄå ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
¥ÉÊ¥ÉÇÃnAiÀÄ°è ¥ÀæPÀlªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄnÖUÉ F PÉÆêÀÄĪÁzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀvÉ ºÁUÀÆ
¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀAUÀ¥Àr¸ÀĪÀ, C¥ÁAiÀÄ vÀAzÉÆqÀÄتÀ ±ÀQÛAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ £ÉªÀÄä¢AiÀÄ£ÀÄß
PÉr¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉ ªÀåQÛUÀ¼À fêÀ ºÁUÀÆ ¸ÉÆvÀÄÛUÀ¼À £Á±ÀPÀÆÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. F ªÀÄwÃAiÀĪÁzÀ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À ªÀÄzsÉå ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ zÉÆõÁgÉÆÃ¥ÀuÉ, zÉÊ»PÀ ºÀ¯Éè ªÀÄÄAvÁzÀ C£ÀUÀvÀå vÉÆAzÀgÉUÀ½UÀÆ

d
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

he
ªÀÄwÃAiÀĪÁzÀªÀÅ ªÀÄwÃAiÀÄ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß gÁ¶ÖçÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛVAvÀ®Æ
ºÉaÑ£ÀzÀÄ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ°è ªÀÄwÃAiÀÄvÉUÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁV vÀªÀÄä vÀªÀÄä »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄwÃAiÀÄ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. vÀªÀÄä vÀªÀÄä zsÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ

is
re S
¥Àr¸ÀĪÀ, ¥ÀgÀzsÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃgÉ jÃw¬ÄAzÀ £ÉÆÃqÀĪÀAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼ÀÄ GAmÁUÀÄvÀÛªÉ.
EzÀjAzÁV zÉñÀzÀ°è£À KPÀvÉUÉ zÀPÉÌAiÀiÁUÀĪÀAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼ÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. zÉñÀªÀÅ DAvÀjPÀªÁzÀ
B
bl
F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ºÉaÑ£À ±ÀæªÀÄ ºÁPÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
be T
PÉÆêÀÄĪÁzÀªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉ CUÀvÀå. KPÀgÀÆ¥À £ÁUÀjPÀ ¸ÀA»vÉ,
pu
J¯Áè £ÁUÀjPÀgÀ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁ£À zÀȶ֬ÄAzÀ PÁtÄ«PÉ, eÁvÀåwÃvÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀPÉÌ ¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£ÀzÀ
K

J¯Áè gÀAUÀUÀ¼À®Æè ¥Áæ±À¸ÀÛöå, ¸ÀAPÀÄavÀ «¨sÁVÃAiÀÄ aAvÀ£ÉUÀ½AzÀ ªÉÄîĸÀÛgÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ aAvÀ£ÉUÉ

ºÉZÀÄÑ MvÀÄÛ-EªÉ¯Áè PÉÆêÀÄĪÁzÀªÀ£ÀÄß »ªÉÄänÖ¸ÀĪÀ G¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ. ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß zsÀªÀÄðzÀ
©

vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ°è «¨sÀf¸ÀĪÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÀÆ DyðPÀ vÁgÀvÀªÀÄå zsÉÆÃgÀuÉ ªÀÄwÃAiÀÄ

¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåzÀ°è ©gÀÄPÀÄ ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. CzÀgÀ §zÀ°UÉ £ÀªÀÄä ¨sÁgÀvÀzÀ J¯Áè ªÀÄvÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ
d£ÀgÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀåPÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ aAvÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä AiÀÄw߸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄwÃAiÀÄ
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁzÀ §ºÀÄvÀézÀ ¸ÀªÀÄUÀævÉ, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸ÉÆÃzÀgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ §ºÀÄgÀÆ¥ÀvÉUÉ
zsÀPÉÌAiÀiÁUÀzÀAvÉ vÀqÉUÀlÖ¨ÉÃPÀÄ. eÁvÁåwÃvÀ vÀvÀéPÉÌ §zÀÞgÁUÀĪÀ ªÀÄ£ÉÆÃzsÀªÀÄð ¨ÉÃPÀÄ.
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À : ¸ÁévÀAvÀæöå¥ÀǪÀðzÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
to

gÀhiÁ¤ìgÁt ®Qëöä¨Á¬Ä, QvÀÆÛgÀÄgÁt ZÀ£ÀߪÀÄä, C¤¨É¸ÉAmï, PÀ¸ÀÆÛgÀ¨Á UÁA¢ü, ¸Á«wæ

¨Á¥sÀůÉ, ¸ÀgÉÆÃf¤ £ÁAiÀÄÄØ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀ£ÀÄß ¸Àäj¸À§ºÀÄzÁVzÉ. EAzÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ,
CzsÁå¥ÀPÀ, EAf¤AiÀÄgï, ¥ÉÊ®mï, UÀUÀ£ÀAiÀiÁwææ, ¥ÉÇðøï, gÁdQÃAiÀÄ, gÀPÀëuÁ¥ÀqÉ F jÃw J¯Áè
t
No

PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À PÁAiÀÄðUÀ¼À°è vÉÆqÀVzÁÝgÉ. DzÀgÀÆ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À E£ÀÆß GvÀÛªÀĪÁUÀ¨ÉÃQzÉ.

¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀzÀÝwUÀ¼ÀÄ, §qÀvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPÀëgÀvÉAiÀÄAvÀºÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀÅ
¥ÀæUÀwAiÀÄ ¥ÀxÀzÀ°è »A¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁV PÁqÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ªÀÄ»¼Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À
C©üªÀÈ¢Þ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÉ. EzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ DgÉÆÃUÀå, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
PÉëÃvÀæzÀ°è£À ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸À§°ÃPÀgÀtPÁÌV ªÀÄ»¼Á ²PÀët,
¨Á®å«ªÁºÀ ¤µÉÃzsÀPÁAiÉÄÝ, ªÀgÀzÀQëuÉ ¤µÉÃzsÀ PÁAiÉÄÝ, ªÀÄÄAvÁzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹zÉ.

59
PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ‘¹Ûçà ±ÀQÛ‘ JA§ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß gÀƦ¹, UÁæªÀiÁAvÀgÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
«PÁ¸ÀPÉÌ ¥ÀæAiÀÄwß¹zÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸Àé-GzÉÆåÃUÀPÁÌV ¸Á® ¸Ë®¨sÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸À©ìr ¤ÃqÀĪÀAvÀºÀ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉÆArzÉ. ªÀÄ»¼ÁªÀÄAqÀ®UÀ¼ÀÄ, ¹Ûçà ±ÀQÛ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ, ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄ»¼Á ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÀªÀðvÉÆêÀÄÄR C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛªÉ.
gÁdå ªÀÄvÀÄÛ gÁµÀÖç ªÀÄlÖzÀ°è ªÀÄ»¼Á DAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀÄÝ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ zÀÆgÀÄ-zÀĪÀiÁä£ÀUÀ¼À£ÀÄß
EzÀÄ ¥Àj²Ã°¹ £ÁåAiÀÄ MzÀV¹PÉÆqÀÄwÛÛzÉ. ±Á¸ÀPÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ªÀÄ»¼Á
«ÄøÀ¯Áw ¤ÃqÀĪÀAvÀºÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÉ. FUÁUÀ¯Éà ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ªÀÄ»¼Á
«ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. ¸ÀPÁðj GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è PÀÆqÁ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ¤UÀ¢vÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
«ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K

¨sÁgÀvÀzÀ°è EA¢gÁUÁA¢üAiÀĪÀgÀÄ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæAiÀiÁV, ¥Àæw¨sÁ¹AUï ¥ÁnïïgÀªÀgÀÄ

©

gÁµÀÖç¥ÀwAiÀiÁV PÁAiÀÄ𠤪Àð»¹gÀÄvÁÛgÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, gÁdå¥Á®gÁV, ªÀÄÄRå

ªÀÄAwæUÀ¼ÁV, «zÉòà gÁAiÀĨsÁjUÀ¼ÁV ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß C®APÀj¹
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV vÀªÀÄä dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¹zÁÝgÉ. EzÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸À§°ÃPÀgÀtPÉÌ
¸ÀÆàwðzÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉ : ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ©üÃwªÁzÀ CxÀªÁ GUÀæUÁ«ÄvÀé JAzÀÆ
PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EzÀÄ MAzÀÄ §®¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ MvÀÛqÀ vÀAvÀæUÁjPÉ. gÁdQÃAiÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ, CxÀªÁ
to

¸ÉÊzÁÞAwPÀ £É¯ÉUÀnÖ£À°è UÀÄjºÉÆA¢zÀ ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉAiÀÄÄ ªÀåQÛUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀévÀÄÛUÀ½UÉ C¥ÁgÀ

ºÁ¤ GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CzÀQÌAvÀ®Æ ºÉZÁÑV GUÀæUÁ«ÄvÀé ªÀiÁ£À¹PÀ ªÉÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA¸ÀÌøwUÉ, CzÉà jÃw ¸ÀPÁðgÀPÉÌ £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. GUÀæUÁ«Ä ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À
t

GzÉÝñÀ FqÉÃjPÉUÁV ºÁUÀÆ ¨sÀAiÀÄzÀ ªÁvÁªÀgÀt ¸ÀȶָÀĪÀ GzÉÝñÀÀ ºÉÆA¢zÀ gÁdQÃAiÀÄ

No

vÀAvÀæUÁjPÉ F ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉ J£ÀߧºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ ¸ÀAWÀnvÀ »A¸ÉAiÀÄ PÀÈvÀåUÀ¼ÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ

¨Á»gÀ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀiÁdzÉÆæû J¤¸ÀĪÀAvÀºÀªÀÅ. 2001gÀ°è CªÉÄjPÁzÀ «±Àé ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæzÀ
zsÀéA¸À, CAvÉAiÉÄà ©æl£ï, EgÁ£ï, ¨sÁgÀvÀ C¥sÁϤ¸ÁÛ£À, ¥ÁQ¸ÁÛ£À, EAqÉÆãÉöAiÀiÁ ªÀÄÄAvÁzÀ
ºÀ®ªÁgÀÄ zÉñÀUÀ¼À°è ¸ÀgÀt ¨ÁA§Ä ¸ÉÆáÃlUÀ¼ÀÄ eÁUÀwPÀ ªÀÄlÖzÀ°èAiÀÄÆ CvÀåAvÀ PÀ¼ÀªÀ¼ÀPÁj
¸ÀAUÀwUÀ¼ÁVªÉ. F GUÀæUÁ«ÄvÀéªÀÅ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ aAvÀ£É¬ÄAzÀ, ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀ¢AzÀ,
wêÀæ JqÀ¥ÀAyÃAiÀÄ «ZÁgÀ¢AzÀ, £ÁqÀ ©qÀÄUÀqÉAiÀÄ bÀ®¢AzÀ, ªÀtðzÉéõÀ ¤Ãw ªÀÄÄAvÁzÀ
«ZÁgÀzsÁgÉUÀ½AzÀ ¥ÉæÃjvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

60
 MAzÀÄ gÁµÀÖçªÉà E£ÉÆßAzÀÄ zÉñÀzÉƼÀV£À ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉUÉ DyðPÀ ºÁUÀÆ E¤ßvÀgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ
¤ÃqÀĪÀÅzÀÆ EzÉ. F GUÀæUÁ«ÄvÀéªÀÅ MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ £ÁUÀjPÀgÀ ªÉÄïÉ, «Ä°lj ¥ÀqÉUÀ¼À ªÉÄïÉ,
CAvÉAiÉÄà ¤¢ðµÀÖ ¨sÁµÁªÁgÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ, d£ÁAVÃAiÀÄ, CxÀªÁ ªÀtðzÀªÀgÀ ªÉÄÃ¯É JgÀV
¸ÁªÀÅ £ÉÆêÀÅ GAlÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÁVzÉ. GUÀæUÁ«ÄvÀéªÀÅ ¨sÀAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀ ºÁUÀÆ ¥ÀæZÁgÀªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ, ªÀiÁvÀæªÀ®è CvÀå¢üPÀ ¸ÁªÀÅ£ÉÆêÀÅ GAlÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÉÆáÃlPÀ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß, «µÁ¤®ªÀ£ÀÄß §¼À¸À®Ä zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ «£Á±ÀPÁjà PÀÈvÀåUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ
¥ÀǪÀðAiÉÆÃfvÀªÁVAiÉÄà gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîvÀÛªÉ. GUÀæUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄäzÉà DzÀ UÀÄ¥ÀÛZÀgÀgÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ
vÀgÀ¨ÉÃvÀÄ ºÉÆA¢zÀªÀgÀ eÁ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ ºÁUÀÆ CªÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ºÀtªÀ£ÀÆß
¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ. CvÁåzsÀĤPÀ ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÆß EªÀgÀÄ §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. vÀªÀÄä ¤¢ðµÀÖ
UÀÄj ºÁUÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀæZÁgÀªÀ£ÀÆß EªÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîvÁÛgÉ. gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ, gÉʯÉéÃ,

d
«ªÀiÁ£À, ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀPÁðj PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ, QQÌjzÀ d£À dAUÀĽ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅUÀ¼ÀÄ

he
F ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀgÀ ºÉÆqÉvÀPÉÌ ¹UÀĪÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå vÁtUÀ¼ÁVªÉ. ¥ÀæZÁgÀ F ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ dvÉ
dvÉUÉà ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. DvÁäºÀÄw zÁ½, «ªÀiÁ£ÀPÀ¼ÀîvÀ£À, UÀÄAr£ÀPÁ¼ÀUÀ, ¨ÁA§ÄzÁ½, ¤¢ðµÀÖ
CxÀªÁ ªÀÄÄUÀÞ d£ÀgÀ£ÀÄß MvÉÛ Ej¸ÀÄ«PÉ EªÉ¯Áè GUÀæUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ »Ã£À PÀÈvÀåUÀ¼ÁVªÉ.

is
re S
¨sÁgÀvÀ EAvÀºÀ GUÀæUÁ«ÄvÀéPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ vÀÄvÁÛzÀ gÁµÀÖçªÁVzÉ. PÁ²äÃgÀ, £ÁUÁ¯ÁåAqï,
«ÄeÉÆÃgÁA, C¸ÁìA EAvÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ gÁdåUÀ¼À°è ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉ vÀ¯É JvÀÄÛvÀÛ¯Éà EzÉ. 2007
B
bl
£ÀªÀA§gï 26 ªÀÄÄA¨ÉÊAiÀÄ vÁeï ºÉÆÃmÉ¯ï ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ¤¯ÁÝtUÀ¼À°è zÁ½, £ÀªÀzɺÀ°AiÀÄ
be T
¸ÀA¸ÀwÛ£À ªÉÄÃ¯É CAvÉAiÉÄà ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, ZÉ£ÉßöÊ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, §ÄzÀÞUÀAiÀiÁ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉUÀ¼À°è
pu
EAvÀºÀ «zsÀéA¸ÀPÀ PÀÈvÀåUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¢ªÉ. £ÀPÀ쮪Á¢UÀ¼ÀÄ ©üÃPÀgÀªÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀÄwÛzÁÝgÉ.
K

£ÀªÀÄä £ÉgÉgÁµÀÖçUÀ¼ÁzÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£À ºÁUÀÆ ZÉÊ£Á £ÀªÀÄä°è£À EAvÀºÀ ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉUÉ PÀĪÀÄäPÀÄÌ ¤ÃqÀĪÀ
§UÉÎ nÃQ¸À®àqÀÄvÀÛªÉ.
©

¨sÁgÀvÀ vÀ£Àß°è, CzÉà jÃw C£ÀågÀ £É®zÀ°è ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉUÉ wêÀæ «gÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
£ÀªÀÄä PÉÃAzÀæ ºÁUÀÆ gÁdå ¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ ¤UÀæºÀPÉÌ wêÀæ ¥ÀæAiÀÄvÀß £ÀqɸÀÄwÛªÉ,
vÀ£ÀÆä®PÀ d£ÀvÉAiÀÄ ¥Áæt ºÁUÀÆ D¹Û¥Á¹ÛAiÀÄ£ÀÄß G½¸À®Ä AiÀÄw߸ÀÄwÛªÉ. ©üÃwªÁ¢UÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ滸À®Ä
«±ÉõÀ ¥Àjtw ¥ÀqÉzÀ ¥ÀqÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. PÉ®ªÉǪÉÄä gÀPÀëuÁ ¥ÀqÉUÀ¼À£ÀÄß F GUÀæUÁ«ÄUÀ¼À
«gÀÄzÀÞ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ±ÁAw ¦æAiÀÄ gÁµÀÖçªÉ¤¹zÀ £ÁªÀÅ ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
«gÉÆâü¸ÀÄvÉÛêÉ.
to

ªÀÄ£ÀÄPÀÄ®zÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹zÁUÀ MAzÀÄ ¸ÀvÀåUÉÆÃZÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. »A¸É,

¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀ£ÉUÀ½AzÀ ¸ÁzsÀ£É ªÀiÁrzÀÄÝ PÀëÄ®èPÀ ºÁUÀÆ ¸ÀvÀå, C»A¸É ¥ÉæêÀÄ vÁåUÀUÀ½AzÀ ¸Á¢ü¹zÀÄÝ
C¥ÁgÀ. £ÀªÀÄUÉ wÃgÀ ºÀwÛgÀªÁV w½AiÀÄĪÀÅzÉãÉAzÀgÉ ªÀĺÁvÀä UÁA¢üÃf, EA¢gÁUÁA¢ü,
t

gÁfêÀUÁA¢üAiÀĪÀgÀ£ÀÄß »A¸ÁªÀiÁUÀð¢AzÀ PÉÆAzÀgÀÆ ±ÁAwUÁV ºÉÆÃgÁrzÀÝ£ÀÄß EwºÁ¸À¢AzÀ

No

C½¸À¯ÁUÀ°®è. DzÀgÉ §ÄzÀÞ, ªÀĺÁ«ÃgÀ, føÀ¸ï, ªÀĺÀªÀÄzï ¥ÉÊUÀA§gï, §¸ÀªÀ, UÁA¢ü, £ÉºÀgÀÄ,
CA¨ÉÃqÀÌgï, ªÀiÁnð£ï ®ÆxÀgï, £É®ì£ï ªÀÄAqÉî EAvÀºÀªÀjAzÀ ªÀÄ£ÀÄPÀÄ®PÉÌ ZÉÊvÀ£Àå, ºÉƸÀ
¨É¼ÀPÀÄ, £ÉªÀÄä¢ ¥Áæ¥ÀÛªÁVzÉ. »A¸É-zÉéõÀUÀ½VAvÀ ±ÁAw-¥ÉæêÀÄUÀ¼Éà «ÄV¯ÁzÀªÀÅ.
PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ : 21 £Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
£ÁUÀjÃPÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ MAzÀÄ ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ. MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ GzÉÝñÀzÉÆA¢UÉ ¥ÀƪÀð ¤zsÁðjvÀ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä PÀA¥É¤AiÀÄÄ (¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ) PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EA¢£À PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï

61
vÀAvÀæUÁjPÉ eÁUÀwÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ DzsÀĤÃPÀgÀt vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÉÆA¢UÉ ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ.
vÀAvÀæUÁjPÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ £ÀPÁgÁvÀäPÀªÁzÀ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ fêÀ£À ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ gÁµÀÖçUÀ¼À ªÉÄîÄAmÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ®Æ PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ vÀ£Àß ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼À£ÀÄß £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß
C©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¹zÀ°è PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÁ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀrAiÀÄ°è §qÀvÀ£À ¤ªÀÄÆð®£É,
GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀå, ²PÀët, ªÀ¸Àw, DºÁgÀ EvÁå¢ ªÀÄÆ® ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß §zÀ°¸À®Ä ¥ÀÆgÀPÀªÁzÀ
C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ CªÀPÁ±À PÀ°à¸À¯ÁVzÉ. DzÀgÉ F jÃwAiÀÄ PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï
¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÀĹÜgÀ eÁUÀÈwAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁr¹zÁUÀ ªÀiÁvÀæ PÁ¥ÉÇÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀiÁdªÀÄÄTAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä

d
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

he
I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.
1. vÁªÀÅ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ §UÉÎ CvÀåAvÀ UÁqsÀªÁzÀ C©üªÀiÁ£À

is
re S
¨É¼É¹PÉÆArgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß __________ J£ÀÄßvÉÛêÉ.
B
bl
2. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ _________ E¸À«AiÀÄ°è D¬ÄvÀÄ.
3. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¨sÀæµÁÖZÁgÀ ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä _________ ¸ÀA¸ÉÜ C¹ÛvÀézÀ°èzÉ.
be T
pu
4. 2011gÀ d£ÀUÀtw ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ _________ PÉÆÃn zÁnzÉ.
K

II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹j.

1. PÉÆêÀÄĪÁzÀ zÉñÀzÀ LPÀåvÉUÉ ªÀiÁgÀPÀ. ºÉÃUÉ?
©

2. ¥ÁæzÉòPÀªÁzÀªÀÅ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ªÀiÁgÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ZÀað¹.

3. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸À®Ä ¤ªÀÄä ¸À®ºÉUÀ¼ÉãÀÄ?
4. ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¤ªÁgÀuÉUÉ PÉÊUÉÆAqÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
5. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥ÁæzÉòPÀ C¸ÀªÀÄvÉÆî£À ¤ªÁgÀuÉUÉ PÉÊUÉÆAqÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
6. ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvɬÄAzÀ GAmÁUÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
to

7. ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ ¤UÀæºÀPÉÌ ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÉÊUÉÆArgÀĪÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

8. PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï vÀAvÀæUÁjPÉ JAzÀgÉãÀÄ? ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ
t

«ªÀj¹.
No

III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ «¢ü 371gÀ C£ÀéAiÀÄ «±ÉõÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ¥ÀqÉzÀ gÁdåUÀ¼À ¥ÀnÖªÀiÁr.
2. ¥ÁæzÉòPÀªÁzÀªÀÅ zÉñÀzÀ°è ©ü£ÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀȶָÀĪÀÅzÀgÀ §UÉÎ ZÀZÁð ¸ÀàzsÉð K¥Àðr¹.
3. ¤ªÀÄä ¸ÀܽÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄ»¼Á ¸ÀzÀ¸ÀågÉÆA¢UÉ ªÀÄ»¼Á ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀzÀ §UÉÎ ¸ÀAzÀ±Àð£À
£Àqɹ.
****
62
 CzsÁåAiÀÄ - 2
¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À · ¥ÀAZÀ²Ã® vÀvÀé
· C°¥ÀÛ¤Ãw · ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt
· ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤ÃwUÉ «gÉÆâü

d
«±ÀézÀ ««zsÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ gÀAUÀzÀ°è ºÉÃUÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ, AiÀiÁªÀ jÃw

he
¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ElÄÖPÉƼÀÄîvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ. ºÉÃUÉ NªÀð ªÀåQÛ
EvÀgÀgÉÆqÀ£É ¸ÀA§AzsÀªÀ¤ßj¹PÉƼÀîzÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è KPÁAVAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀå«®èªÉÇÃ, ºÁUÉAiÉÄÃ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÁµÀÖçªÀÅ C£ÀågÁµÀÖçUÀ¼ÉÆqÀ£É ¸ÀA§AzsÀªÀ¤ßlÄÖPÉƼÀîzÉ EgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀå«®è. ºÁUÁV

is
re S
MAzÀÄ gÁµÀÖçªÀÅ C£ÀågÁµÀÖçUÀ¼ÉÆqÀ£É ªÀåªÀºÀj¸ÀĪÁUÀ C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «zÉñÁAUÀ ¤Ãw
B
bl
JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EAzÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÁµÀÖçPÉÌ vÀ£ÀßzÉà DzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw wÃgÁ CªÀ±ÀåPÀ.
«±ÀézÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 200 gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ EzÀÄÝ PÉ®ªÉà gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ §°µÀתÁVzÀÝgÉ PÉ®ªÀÅ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ
be T
pu
zÀħð®ªÁVªÉ. DzÀgÀÆ MAzÀ¯Áè MAzÀÄ jÃwAiÀÄ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄvÀÛªÉ.
K

DzÀÝjAzÀ¯Éà «zÁéA¸ÀgÀÄ F jÃw ºÉýzÁÝgÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ¸ÁªÀð¨s˪ÀiÁ¢üPÁgÀªÀżÀî

gÁµÀÖçUÀ½gÀĪÀªÀgÉUÀÆ MAzÀ¯Áè MAzÀÄ §UÉAiÀÄ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw EzÉÝà EgÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ gÁµÀÖç
©

AiÀiÁªÀÅzÉà §UÉAiÀÄ°è DAvÀjPÀªÁUÀ°Ã,

¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°
¨ÁºÀåªÁVAiÀiÁUÀ° EvÀgÉ gÁµÀÖçUÀ½UÉ
C¢üãÀªÁVgÀzÉ ¸ÀévÀAvÀæªÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß "AiÀiÁªÀÅzÉà ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀƦ¹zÀgÆÀ «zÉñÁAUÀ
¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀªÀżÀî ªÀ媺 À ÁgÀzÀ PÀ¯A É iÀÄ EgÀÄ«PÉ D zÉñÀPÌÉ AiÀiÁªÀÅzÀÄ
CvÀåAvÀ ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀPÁj JA§ÄzÀ£ÄÀ ß PÀAqÀÄ
gÁµÀÖç J£À߯ÁVzÉ.
»rAiÀÄĪÀÅzÀ®gÀ¯ÃèÉ DVzÉ. £ÁªÀÅ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÀºÀ ¸ÁévÀAvÁæöå£ÀAvÀgÀ vÀ£ÀßzÉà M½w£À §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ D jÃw
to

DzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ AiÀÄxÁªÀvÁÛV AiÉÆÃa¸À®Æ§ºÀÄzÀÄ. £ÁªÀÅ ±ÁAw

J£ÀÄߪÀÅzÀÄ UÀªÀÄ£ÁºÀð CA±À. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ºÁUÀÆ ¸ÁévA À vÀöæ åzÀ §UÉUÆ À ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ
«¥sÀÄ® d£À¸ÀASÉå, C¥ÁgÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ,
t

ºÁUÀÆ ¥ÁæªiÀ ÁtÂPª À ÁV D §UÉUÉ CxÀð ºÉÆA¢gÀ®Æ

No

¥ÀjtÂvÀ ¨sË¢ÞPÀ ªÀÄvÀÄÛ OzÉÆåÃVPÀ ¸ÁªÀÄxÀåð, §ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ PÀlÖPq À U

§¯ÁqsÀå¸ÉʤPÀ §® ªÀÄÄAvÁzÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ
¥Àæ¨sÁªÀ±Á° gÁµÀÖçªÁV «±ÀéªÀiÁ£Àå ¥ÀqÉ¢zÉ.
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ dUÀwÛ£À PÉ®ªÉà gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄäzÉÃ
DzÀ ¤¢ðµÀÖ ºÁUÀÆ GvÀÛªÀÄ «zÉñÁAUÀ
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄwÛzÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À°è
¨sÁgÀvÀªÀÅ MAzÁVzÉ.
É É ¥Àwæ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÇÀ
vÁ£ÀÄ D¼ÀĪÀ zÉñÀzÀ M½wUÁVAiÉÄà PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸ÀÄvÀz Û .É ¸ÀPÁðgÀªÅÀ zÀÆgÀzÈÀ ¶ÖAiÀÄ°è ºÁUÀÆ
¸À¤ºÀzÀ ¨s« À µÀåz¯ À ÃèÉ gÁµÀÖçzÀ »vÁ¸ÀQU Û É vÉÆAzÀgÉ
GAlÄ ªÀiÁqÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÁAiÀÄð J¸ÀU® À Ä
zsÊÉ AiÀÄð ºÉÆAzÀ¯ÁgÀzÄÀ ."
- dªÁºÀgÀ¯Á® £ÉºÀgÀÄ

63
 ¨sÁgÀvÀªÀÅ 1947gÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÀqÉzÀ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ gÁµÀÖçªÁVzÀÄÝ, vÀ£ÀßzÉà DzÀ «zÉñÁAUÀ
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ vÀ£Àß ªÀÄÆ®PÀ dUÀwÛ£À J¯Áè gÁµÀÖçUÀ¼À ªÉÄÊwæAiÀÄ£ÀÄß §AiÀĸÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ
«zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. gÁµÀÖçzÀ ¨sÀzÀævÉ. ZÀað¹ :
2. gÁµÀÖçzÀ DyðPÀ ¸ÀAªÀzsÀð£É. ‘F dUÀvÀÄÛ PÀÆægÀªÁVzÉ. £ÁªÀÅ ±ÁAw
¥Àæ¸ÀgÀtzÀ zsÀédªÀ£ÀÄß J¯ÉèqÉAiÀÄÆ JwÛ
3. £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß
»rAiÀÄ®Ä §AiÀĹzɪÀÅ; DzÀgÉ ªÀÄÄUÀÞgÁzÀ
¨ÉÃgÉ zÉñÀzÀ°è ©vÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
£ÁªÀÅ ªÀAavÀgÁzɪÀÅ’- ZÉÊ£Á zÁ½AiÀÄ §½PÀ
4. «ÄvÀæ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѹPÉÆAqÀÄ «gÉÆâü
¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉAiÀÄ°è ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ £ÉºÀgÀÆgÀªÀgÀ

d
gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ¤§ðA¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ CxÀªÁ
GzÁÎgÀ.
ºÀwÛPÀÄ̪ÀÅzÀÄ.

he
5. «±Àé±ÁAw ºÁUÀÆ ¸ÀºÀ¨Á¼ÉéAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ.
1946gÀ ¸É¥ÉÖA§gï 7 gÀAzÀÄ dªÁºÀgÀ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ CªÀgÀÄ ¤ÃrzÀ gÉÃrAiÉÆà ¨sÁµÀtzÀ°è

is
re S
«zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ gÀÆ¥ÀÅgÉõÉUÀ¼À §UÉÎ CjªÀÅ ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ. CªÀgÀ F ¨sÁµÀtªÀÅ CªÉÄjPÁ, gÀµÁå,
aãÁ ªÀÄÄAvÁzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÉÆqÀ£É ¨sÁgÀvÀªÀÅ gÀƦ¹PÉƼÀÄîªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À §UÉÎAiÀÄÆ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
B
bl
¤ÃrvÀÄ. ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁzÀ dªÁºÀgÀ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ ºÀÄzÉÝAiÀÄ
be T
eÉÆvÉUÉ «zÉñÁAUÀÀ SÁvÉAiÀÄ£ÀÆß ºÉÆA¢ ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ¤¨sÁ¬Ä¹zÀgÀÄ. F PÁgÀtUÀ½AzÁV
pu
¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß £ÉºÀgÀÆgÀªÀgÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw JAzÀÄ ªÀtÂð¹zÁÝgÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
K

«zÉñÁAUÀ ¤Ãw ºÀ®ªÁgÀÄ CA±ÀUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ gÀƦvÀUÉÆAqÀAvÀºÀÄzÀÄ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ.

¨sËUÉÆýPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ, gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹Üw, DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ, gÀPÀëuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð, d£Á©ü¥ÁæAiÀÄ,
©

CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄä gÁµÀÖçzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ

¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è CqÀPÀªÁzÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÁVªÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. ¥ÀAZÀ²Ã® vÀvÀéUÀ¼ÀÄ : «±ÀézÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ «©ü£Àß ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ¸ÀºÀ¨Á¼ÉéAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArªÉ. EzÉÃ
to

DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É 1954 dÆ£ï wAUÀ¼À°è «±Àé±ÁAw zÀȶ֬ÄAzÀ aãÁ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀ (CA¢£À
aãÁzÀ ¥ÀæzsÁ¤ ZË.J£ï. ¯ÁAiÀiï ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ¤ dªÁºÀgÀ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÆ) ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀ ªÀÈ¢ÞUÁV LzÀÄ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀªÀÅ. CªÀÅUÀ¼Éà ¥ÀAZÀ²Ã®
t

vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ,
No

1. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÁæzÉòPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÉUÉ UËgÀªÀ.

2. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ DPÀæªÀÄt ªÀiÁqÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ.
3. DAvÀjPÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ
4. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ
5. ±ÁAwAiÀÄÄvÀ ¸ÀºÀ¨Á¼Éé. EªÀÅ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ vÀ¼ÀºÀ¢ J£ÀߧºÀÄzÁVzÉ.

64
 2. C°¥ÀÛ ¤Ãw : ¢éwÃAiÀÄ ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞzÀ §½PÀ ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
«±ÀéªÀÅ JgÀqÀÄ ±ÀQÛ §tUÀ¼ÁV «¨sÁUÀªÁVvÀÄÛ. CªÉÄjPÁ SAARC - ¸ÁPïð South Asian
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ Association for Regional Co-
ºÁUÀÆ ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁå »jvÀ£ÀzÀ PÀªÀÄÄ夸ïÖ operation.
gÁdåUÀ¼ÀÄ JA§ÄzÁV dUÀwÛ£À zsÀÄÈ«ÃPÀgÀt PÀAqÀÄ ¸ÁPïð zÀQët KµÁå gÁµÀÖçUÀ¼À
§A¢vÀÄ. C®èzÉ JgÀqÀÆ §tUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ²ÃvÀ® ¸ÀAWÀl£ÉAiÀiÁVzÉ. r¸ÉA§gï 8, 1985gÀ°è
¸ÀªÀÄgÀªÀÇ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. D ¢£ÀUÀ¼À°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ EzÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢zÉ. ¨sÁgÀvÀ, ²æîAPÁ,
F JgÀqÀgÀ°è AiÀiÁªÀ ±ÀQÛ §tPÀÆÌ ¸ÉÃgÀzÉ C°¥ÀÛ¤Ãw ¨sÀÆvÁ£ï, ªÀiÁ°Øêïì, ¨ÁAUÁèzÉñÀ,
C£ÀĸÀj¹ vÀl¸ÀܪÁ¬ÄvÀÄ. eÉÆvÉUÉ F JgÀqÀÄ §tUÀ¼À £ÉÃ¥Á¼À, ¥ÁQ¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ C¥sÁϤ¸ÁÛ£À

d
«±Áé¸ÀUÀ½¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ CªÉÄjPÁ¢AzÀ DyðPÀ
gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ EzÀgÀ ¸ÀzÀ¸Àå gÁµÀÖçUÀ¼ÁVªÉ.

he
£ÉgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁå¢AzÀ ¨sÀzÁævÁ
1986gÀ°è ¸ÁPïð ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀªÀÅ £ÀªÀÄä
£ÉgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. C®èzÉ «±ÀézÀ
gÁdåzÀ°è £ÀqÉ¢zÉ.
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «zÀåªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß CzÀgÀ UÀÄt-zÉÆõÀUÀ¼À

is
re S
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÁéUÀw¸ÀĪÀ CxÀªÁ «gÉÆâü¸ÀĪÀ
¸ÀévÀAvÀæ PÁAiÀÄð±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ gÀƦ¹vÀÄ. EAvÀºÀ C°¥ÀÛ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹ «zÉñÁAUÀ
B
bl
¤ÃwAiÀÄ°è C£ÀĸÀj¹zÀ QÃwð ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸À®ÄèvÀÛzÉ. £ÉºÀgÀÆ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¯Á¯ï §ºÀzÀÆÝgï ±Á¹Ûç
ªÀÄvÀÄÛ EA¢gÁUÁA¢üAiÀĪÀgÀÄ ¸ÀªÁ°UÉ ¸ÀªÁ°£À «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¹zÀgÀÄ. 1965gÀ°è
be T
pu
ªÀÄvÀÄÛ 1971gÀ°è £ÀqÉzÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£À «gÀÄzÀÞzÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ F ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArzÀݪÀÅ.
K

£ÀAvÀgÀzÀ ¥ÀæzsÁ¤UÀ¼ÁzÀ Cl¯ï ©ºÁj ªÁd¥ÉìÄAiÀĪÀgÀÄ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß

¸ÀÄzsÁj¹, ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ eÉÆvÉ ªÉÄÊwæ ¨ÁAzsÀªÀåPÉÌ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁrzÀgÀÄ.
©

3. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»vÀéPÉÌ «gÉÆÃzsÀ : ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»vÀéªÀ£ÀÄß

«gÉÆâü¸ÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ gÁµÀÖç E£ÉÆßAzÀÄ gÁµÀÖçªÀ£ÀÄß vÀ£Àß ¸Áé¢üãÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ D zÉñÀzÀ
¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀéªÀ£ÀÄß ºÀwÛQÌ ¸ÁéxÀðPÁÌV zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀPÉÌ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ±Á»vÀé JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ±Á»vÀéªÀ£ÀÄß «gÉÆâü¹ ¸ÀévÀAvÀæUÀ½¹PÉÆAqÀ ¨sÁgÀvÀ ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV CzÀ£ÀÄß
«gÉÆâü¹ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÄƯÉAiÀÄ°è ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ±Á»vÀé EgÀPÀÆqÀzÀÄ JAzÀÄ zɺÀ° ªÀÄvÀÄÛ
¨ÁAqÀÆAUï£À°è dgÀÄVzÀ KµÁå gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀªÉÄäüÀ£ÀzÀ°è (1949 ªÀÄvÀÄÛ 1955) vÀ£Àß ¤®ÄªÀ£ÀÄß
to

¥Àæw¥Á¢¹vÀÄ.
4. ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤ÃwUÉ «gÉÆÃzsÀ : MAzÀÄ d£ÁAUÀzÀ CxÀªÁ ªÀtðzÀ d£À¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ
E£ÉÆßAzÀÄ d£ÁAUÀ CxÀªÁ ªÀtðzÀ d£À¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÀ£ÀÄß vÀªÀÄVAvÀ QüÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¹
t

CªÀgÀ£ÀÄß PÀqÉUÀt¸ÀĪÀ CxÀªÁ «gÉÆâü¸ÀĪÀ ¤ÃwUÉ ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤Ãw JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.

No

F ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤ÃwAiÀÄÄ CªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß G®èAX¹ «±Àé±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ

¸ÀºÀ¨Á¼ÉéUÉ ªÀiÁgÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤Ãw dUÀwÛ£À°è J°èAiÀÄÆ AiÀiÁªÀ gÁµÀÖçªÀÇ
C£ÀĸÀj¸À¨ÁgÀzÀÄ JA§ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ºÉÆA¢zÉ. EwÛÃa£ÀªÀgÉUÀÆ zÀQët
D¦üæPÁzÀ°è C®à¸ÀASÁåvÀ ©½AiÀÄgÀÄ §ºÀĸÀASÁåvÀ D¦üæPÀ£ï zÉòAiÀÄgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä »rvÀzÀ°ènÖzÀÝgÀÄ
JA§ÄzÀÄ «±ÉõÀªÁVzÉ. F ªÀtð¨sÉÃzÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß D¦üæPÁUÁA¢ü JAzÉà ¥Àæ¹zÀÞgÁzÀ £É®ì£ï
ªÀÄAqÉî CªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è D¦üæPÀ£ï £ÁåµÀ£À¯ï PÁAUÉæ¸ï §®ªÁV RAr¹ ºÀ«ÄäPÉÆArzÀÝ
ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¨ÉA§°¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄj¸Á¢ü¹vÀÄ.
65
 5. ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt : PÉ®ªÀÅ ¤¢ðµÀÖ §UÉAiÀÄ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß ºÀAvÀºÀAvÀªÁV E®èªÁV¸ÀĪÀÅzÉÃ
¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt. dUÀwÛ£À°è ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À GvÁàzÀ£É, ªÀiÁgÁl, ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ°èè ¨sÁj ¥ÉÊ¥ÉÇÃn £ÀqÉ¢zÉ.
F jÃwAiÀÄ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À ¥ÉÊ¥ÉÇÃn¬ÄAzÀ ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀĺÁAiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉAiÀħºÀÄzÉA§ DvÀAPÀ ºÀ®ªÀÅ
gÁµÀÖçUÀ¼À°è GAmÁVzÉ. ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À ¥ÉÊ¥ÉÇÃnUÉ M¼ÀUÁzÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ CZÁvÀÄAiÀÄð¢AzÀ¯ÉÆÃ,
vÀ¥ÀÅàUÀæ»PɬÄAzÀ¯ÉÆà ¨ÉÃPÉAvÀ¯Éà MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆAzÀÄ AiÀÄÄzÀÞ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß CzÀgÀ®Æè Cté¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß
vÀAiÀiÁj¹ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ«gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ ¨sÁgÀvÀ
±ÁAw¦æAiÀÄ gÁµÀÖçªÁVzÀÄÝ UÀÄuÁvÀäPÀ ºÁUÀÆ UÁvÀæzÀ ¥Àj«ÄwAiÀÄ°è£À ZÀlĪÀnPÉ:
¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄvÀÛzÉ. ±ÁAw ¸ËºÁzÀðvÉUÉ MvÀÄÛ EwÛÃa£À ¢£ÀU¼À °
À è ¨sÁgÀvª
À ÅÀ
¤ÃrzÀ ¨sÁgÀvÀ ¥ÀæzsÁ¤ £ÉºÀgÀÆgÀªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀºÀdªÁVAiÉÄà «zÉñÁAUÀ ¤Ãw gÀƦ¸ÀĪÀ°è

d
¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀtPÉÌ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹vÀÄ. ¸ÀA¥ÀÇt𠤱Àå¹ÛçÃPÀgÀt C¼ÀªÀrPÉAiÀÄ°è £ÀqɸÀÄwÛgÀĪÀ

he
¸ÁzsÀåªÁUÀzÀ «ZÁgÀªÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÁµÀÖçPÀÆÌ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ
vÀ£ÀßzÉà DzÀ gÀPÀëuÁªÀÇåºÀ CvÀåUÀvÀå. DzÀgÀÆ ¨sÁgÀvÀ «±Àé±ÁAw CAvÀeÁð®zÀ £ÉgÀ«¤AzÀ
ºÁUÀÆ ¸ÀºÀ¨Á¼ÉéUÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwUÉ «±ÉõÀªÁV ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.

is
MvÀÄÛ ¤ÃrzÉ.
re S B
bl
¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ vÀ£Àß 51£Éà «¢üAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀºÀ¨Á¼Éé ºÁUÀÆ
CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁ£ÀƤUÉ UËgÀªÀ vÀAzÀÄPÉÆqÀĪÀAvÀºÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
be T
pu
PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ «zÉñÁAUÀ SÁvÉ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR
K

¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÁUÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛ

ºÁUÀÆ ¸ÁªÀðd¤PÀ C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÀªÀÄä «zÉñÁAUÀ ¤Ãw
©

«±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ jÃwAiÀÄ°è gÀƦ¸À¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀ PÁªÀÄ£ïªÉ¯ïÛ D¥sï £ÉñÀ£ïì ºÁUÀÆ

¸ÁPïð (¸Ëvï K¶AiÀÄ£ï C¸ÉÆùAiÉÄñÀ£ï ¥sÁgï jÃeÉ£À¯ï PÉÆà - D¥ÀgÉñÀ£ï) F JgÀqÀÆ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÀ®ªÁgÀÄ zÉñÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¤PÀl ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆAzÀ®Ä §AiÀĹzÉ. ªÉÄïÁV, «±Àé
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀzÀ¸Àå gÁµÀÖçªÁV ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛ §A¢zÉ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
to

I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.

1. ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «±ÉõÀªÁV ¤gÀƦ¹zÀªÀgÀÄ __________
t

2. «±ÀézÀ AiÀiÁªÀÅzÉà §tPÀÆÌ ¸ÉÃgÀzÉ EgÀĪÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß _________ J£ÀߧºÀÄzÀÄ.

No

3. ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÀǪÀðzÀ°è _________ gÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ±Á»UÉ M¼ÀUÁVvÀÄÛ.

II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.
1. «zÉñÁAUÀ ¤Ãw JAzÀgÉãÀÄ?
2. «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄÄ gÁµÀÖçzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÀPÁj ºÉÃUÉ?
3. ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ UÀÄjUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
66
 4. ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»vÀéªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀªÀÅ «gÉÆâü¸À®Ä PÁgÀtUÀ¼ÉãÀÄ?
5. ¥ÀAZÀ²Ã® vÀvÀéUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
6. ¥ÀæZÀ°vÀ dUÀwÛUÉ ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt Cwà CUÀvÀå JAzÀÄ ¨sÁgÀvÀ KPÉ ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄwÛzÉ? «ªÀj¹
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼À°è §gÀĪÀ «zÉñÁAUÀ ¤ÃwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 D®âA
vÀAiÀiÁj¹.
2. CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ GAmÁzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ

d
ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹 GzÁ - ¹jAiÀiÁ ¸ÀªÀĸÉå, ²æîAPÁ ¸ÀªÀĸÉå EvÁå¢.

he
IV. AiÉÆÃd£É :
1. ‘¨sÁgÀvÀªÀÅ C°¥ÀÛ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÝUÉ ¸ÀºÀPÁj’

is
re S
F «µÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀZÁð¸ÀàzsÉð £Àqɹ.
B
bl
****
be T
pu
K
t ©
to
No

67
 CzsÁåAiÀÄ - 3
C£ÀågÁµÀÖçUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA§AzsÀ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁzÀ ¸ÀA§AzsÀ. · ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¸ÀA§AzsÀ.
· ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀµÁåzÀ ¸ÀA§AzsÀ. · ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÁzÀ ¸ÀA§AzsÀ.
MAzÀÄ PÀÄlÄA§ªÀÅ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÉà PÀÄlÄA§zÀ eÉÆvÉUÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀzÉà C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀ®Ä

d
¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è. ºÁUÉAiÉÄà MAzÀÄ gÁµÀÖçªÀÅ ¨ÉÃgÉ gÁµÀÖçUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀzÉ, GvÀÛªÀÄ
¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀzÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅ¢®è. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀzÀ eÁUÀwÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ

he
DzsÀĤÃPÀgÀtzÀ AiÀÄÄUÀzÀ°è MAzÀÄ gÁµÀÖçªÀÅ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ eÉÆvÉUÉ GvÀÛªÀĪÁzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆAzÀĪÀÅzÀÄ C¤ªÁðAiÀĪÀÇ, CUÀvÀåªÀÇ DVzÉ. £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ £Á®Ì£Éà ¨sÁUÀzÀ°è gÁdå¤Ãw

is
¤zÉÃð±ÀPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀrAiÀÄ°è «¢ü 51 gÀ°è CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ËºÁzÀðvÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ
re S
w½¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀ£ÀéAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ C£ÀågÁµÀÖçUÀ¼ÉÆqÀ£É GvÀÛªÀĪÁzÀ ¨sÁAzÀªÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
B
bl
¥ÀæªÀÄÄR £ÉgÉ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀ
be T
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁ : aãÁ ¨sÁgÀvÀ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉÆArgÀĪÀ zÉÆqÀØ £ÉgÉAiÀÄ
pu
gÁµÀÖçªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¹AzsÀÆ £À¢ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjÃPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
K

ªÉĸÀ¥ÀmÉÆëÄAiÀÄ £ÁUÀjÃPÀvÉAiÉÆA¢UÉ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è GzÀ¬Ä¹zÀ ¨sËzÀÞ zsÀªÀÄðªÀÅ

¥Àæ¸ÀÄÛvÀ aãÁzÀ°è ¥Àæ¸ÁgÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¥ÁæaãÀ PÁ®zÀ
©

¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À gÁdgÀÄUÀ¼ÀÄ aãÁzÀ ºÀ®ªÀÅ gÁd ªÀA±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ

GvÀÛªÀÄ ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ºÀ®ªÀÅ G¯ÉèÃRUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ
aãÁUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß PËn®å£À CxÀð±Á¸ÀÛçzÀ°è aãÁzÀ gÉõÉäAiÀÄ §UÉÎ
G¯ÉèÃRªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F jÃwAiÀÄ LwºÁ¹PÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁ
¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÁV GzÀ¬Ä¹zÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¥ÀAZÀ²Ã® vÀvÀéUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À
¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ 1962 gÀ°è n¨Émï «ªÁzsÀ G®âtUÉÆAqÀÄ
to

JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è UÀrà ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄÄ G®âtUÉÆArvÀÄ. F UÀrÃ
¸ÀªÀĸÉå EA¢UÀÆ PÀÆqÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÀÄÝ, aãÁªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÁUÀªÁVgÀĪÀ CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ
vÀ£ÀUÉ ¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ PÀUÀÎAmÁV¹zÉ.
t

¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁ £ÀqÀÄªÉ UÀrà «ªÁzsÀ EzÀÝgÀÆ PÀÆqÀ JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¢é¥ÀQëAiÀÄÆ
No

gÁAiÀĨsÁgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢ªÉ. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁ zÉñÀUÀ¼ÀÄ

dUÀwÛ£À°èAiÉÄà ºÉZÀÄÑ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀ®èzÉà «±ÀézÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°ègÀĪÀ
JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR gÁµÀÖçUÀ¼ÁV UÀÄgÀÄw¸À®ànÖªÉ. 1980 gÀ zÀ±ÀPÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è aãÁ ¨sÁgÀvÀzÉÆA¢UÉ
zÉÆqÀØ ªÀÄlÖzÀ°è ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁµÀÖçªÁV ¨É¼É¢gÀĪÀÅzÀÄ
JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß UÀnÖUÉƽ¹zÉ. EzÀ®èzÉ 2015gÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁUÀ¼À
¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ ¥sÀ®ªÁV BRICS gÁµÀÖçUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ F JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À
£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ GvÀÛªÀÄUÉƽ¹zÉ.
68
 ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£À : ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀUÀ¼ÉgÀqÀÄ £ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÁVªÉ. ¥ÁQ¸ÁÛ£À
¨sÁgÀvÀPÉÌ PÉêÀ® £ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçªÁVgÀzÉ, ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÀƪÀðzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ C«¨sÁdå CAUÀªÁVvÀÄÛ.
DzÀgÉ 1947gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀéAiÀÄ JgÀqÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÁV
gÀavÀªÁzÀªÀÅ. ¸ÀévÀAvÀæöåUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ «zÉñÁAUÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ
¥ÁægÀA¨sÀUÉÆAqÀªÀÅ. DzÀgÉ F JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ dªÀÄÄä-PÁ²äÃgÀ, ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀ£É, ¤Ãj£À
ºÀAaPÉ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ½ªÉ. ºÁUÁV E°èAiÀĪÀgÉUÉ JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁj
AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¢ªÉ. JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ GvÀÛªÀÄ ¨sÁAzÀªÀå ºÉÆAzÀ®Ä vÁµÉÌAmï M¥ÀàAzÀ,
¹ªÀiÁè M¥ÀàAzÀ, ¯ÁºÉÆÃgï §¸ï AiÀiÁvÉæ, DUÁæ ±ÀÈAUÀ¸À¨sÉAiÀÄAvÀºÀ ¢é¥ÀQëAiÀÄ ªÀiÁvÀÄPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß
£ÀqɸÀ¯ÁVzÉ. DzÀgÉ F jÃwAiÀÄ M¥ÀàAzÀUÀ¼ÀÄ ¤jÃQëvÀ
ZÀlĪÀnPÉ:

d
AiÀıÀ¸Àì£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä «¥sÀ®ªÁVªÉ. KPÉAzÀgÉ F JgÀqÀÄ
¨sÁgÀvÀ-¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ EwÛÃa£À
gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV ¢é¥ÀQëAiÀÄ ªÀiÁvÀÄPÀvÉUÀ¼À°è

he
¤gÀvÀªÁVzÀÝgÀÆ PÀÆqÀ 2001gÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA¸ÀwÛ£À ªÉÄð£À ¸ÀA§AzsÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ
zÁ½, 2008gÀ ªÀÄÄA¨ÉÊ£À zÁ½, 2016gÀ ¥ÀoÁuï PÉÆÃmï ¢£À ¥ÀwæPÉUÀ¼À°è §gÀĪÀ ªÀiÁ»w
zÁ½UÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÀÈ¢ÝUÉ »£ÀßqÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 N¢j.

is
GAlĪÀiÁrªÉ.
re S B
bl
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ PÁ²äÃgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV
WÀµÀðuÉ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÀÝgÀÆ PÀÆqÀ PÉ®ªÀÅ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è F JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀÄåvÉAiÀÄ£ÀÄß
be T
pu
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÁVzÉ. F JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
«µÀAiÀÄUÀ¼À°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɹªÉ. KPÉAzÀgÉ ¸ÁévÀAvÀæöåUÉÆAqÀ ¢£À¢AzÀ
K

¥Àæ¸ÀÄÛvÀzÀªÀgÉUÉ ªÁå¥ÁgÀ, ªÁtÂdå, ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢ªÉ. ºÁUÉAiÉÄà QæÃqÉ,

¸ÁA¸ÀÌøwPÀ, ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À°è, £ÉʸÀVðPÀ «PÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ
©

¸ËºÁzsÀðAiÀÄÄvÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ºÉÆA¢ªÉ.

¥À槮 gÁµÀÖçUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀµÁå : ¨sÁgÀvÀ gÀµÁå zÉñÀzÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¨ÁAzsÀªÀå ºÉÆA¢zÉ ºÁUÀÆ
CzÀgÀ »A¢£À ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁå MPÀÆÌlzÉÆA¢UÀÆ CAvÀºÀzÉà M¼ÉîAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢vÀÄÛ.
¨sÁgÀvÀ C°¥ÀÛ ¤Ãw ºÉÆA¢zÀÝgÀÆ, ¨sÁgÀvÀ-¸ÉÆëAiÀÄvï M¥ÀàAzÀªÀÅ gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ºÁUÀÀÆ
to

EvÀgÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è GvÀÛªÀÄ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß PÀArvÀÄ. (1962gÀ°è£À ZÉÊ£Á zÁ½AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁå
RAr¹vÀÄÛ. 1961 gÀ°è UÉÆêÁ «ªÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁå ¨sÁgÀvÀPÉÌ «±Àé
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃrvÀÄÛ.) 1966gÀ vÁµÌÉAn£À°è ¨sÁgÀvÀ-¥ÁQ¸ÁÛ£ÀUÀ¼À ªÀÄzsÉå M¥ÀàAzÀPÉÌ gÀµÁå
t

¸ÀÀºÀPÀj¹vÀÄ. 1971 gÀ°è ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀµÁå 20 ªÀµÀðUÀ¼À ±ÁAw, ªÉÄÊwæ ºÁUÀÆ ¸ÀºÀPÁgÀzÀ M¥ÀàAzÀPÉÌ
No

¸À» ºÁQzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ ©ü¯ÁÊ ºÁUÀÆ ¨sÉÆÃPÁgÉÆà GQÌ£À PÁSÁð£ÉUÀ½UÉ ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁå
¸ÀºÀPÀj¹vÀÄÛ. £ÀªÀÄä gÁµÀÖçzÀ PÉÊUÁjPÉ ºÁUÀÆ ªÁtÂdå PÉëÃvÀæUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ gÀµÁå¢AzÀ ºÉaÑ£À £ÉgÀªÀÅ
¥ÀqÉ¢zÉÝêÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¨sÀzÀævÁ ¸À«ÄwAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀPÉÌ SÁAiÀÄA ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé zÉÆgÉAiÀĨÉÃPÉAzÀÄ gÀµÁå
¥Àæw¥Á¢¸ÀÄwÛzÉ.
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÀ : ¨sÁgÀvÀ ºÁUÀÆ CªÉÄjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À JgÀqÀÄ §ÈºÀvï
gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀæeÁvÀAvÀæ ªÀåªÀ¸ÉÜ ºÉÆA¢zÀªÀÅUÀ¼ÀÄ. ¥ÀæZÀ°vÀ eÁUÀwPÀ «zÀåªÀiÁ£ÀzÀ°è F JgÀqÀÄ
gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ªÉÄÊwæ vÀÄA¨Á ¥ÁæªÀÄÄRå J¤¸ÀĪÀAvÀºÀÄzÀÄ. 1947 gÀ §½PÀ F JgÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À

69
¸ÀA§AzsÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ ºÀ®ªÁgÀÄ ¹ÜvÀåAvÀgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀArzÉ. dUÀvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
zÀÄæ«ÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß PÀAqÁUÀ, ¨sÁgÀvÀ C°¥ÀÛ ¤Ãw C£ÀĸÀj¹vÀÄ. ºÁUÀÆ CªÉÄjPÁ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ
¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé UÀÄA¦¤AzÀ CAvÉÀAiÉÄà ¸ÉÆëAiÀÄvï gÀµÁåzÀ »jvÀ£ÀzÀ PÀªÀÄÄ夸ïÖ §t¢AzÀ ¸ÀªÀiÁ£À
zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀ ¤Ãw C£ÀĸÀj¹vÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ CªÉÄjPÁ vÀÄA¨Á ¸ÀºÁAiÀÄ
¤ÃrvÀÄ. 1962gÀ aãÁ DPÀæªÀÄt ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°èAiÀÄÆ CªÉÄjPÁzÀ ¸ÀºÁAiÀÄ £ÀªÀÄUÉ vÀÄA¨Á ±ÀQÛ
¤ÃrvÀÄ. DzÀgÉ D §½PÀ C°è£À gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄÄRAqÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀ-¥ÁQ¸ÁÛ£À AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À ªÉüÉ
¥ÁQ¸ÁÛ£ÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ¤ÃrzÀgÀÄ. C£ÉÃPÀ ¨Áj CªÉÄjPÁzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw ¨sÁgÀvÀzÀ «gÀÄzÀÞ«zÀÄÝ
¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¥ÀgÀªÁVvÀÄÛ. ¨sÀAiÉÆÃvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀwÛPÀÄ̪À°è £ÀªÉÄägÀqÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À ªÀÄzsÉå ¸ÀªÀiÁ£À
»vÁ¸ÀQÛ¬ÄzÉ. ¨sÁgÀvÀ «zÉòà ªÁå¥ÁgÀ, «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀvÉ, ¨ÁºÁåPÁ±À, ²PÀët ªÀÄÄAvÁzÀ

d
PÉëÃvÀæUÀ¼À°è CªÉÄjPÁzÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¨ÁAzsÀªÀå ºÉÆA¢zÉ. «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀ ºÁUÀÆ
eÁUÀwPÀ ±ÁAwAiÀÄ£ÀÄß G½¸ÀĪÀ ¤nÖ£À°è JgÀqÀÆ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁ£À zsÉÆÃgÀuÉ ºÉÆA¢ªÉÉ. CªÉÄjPÁzÀ

he
j¥À©èPÀ£ï ºÁUÀÆ qɪÀiÁPÉænPï ¥ÀPÀëUÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀ gÁµÁÖçzsÀåPÀëgÀ zsÉÆÃgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ¸ÀÆPÀëöäªÁV
UÀªÀĤ¸ÀÄwÛzÀÄÝ ºÁUÀÆ CzÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV ¨sÁgÀvÀªÀÇ vÀ£Àß «zÉñÁAUÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.

is
¨sÁgÀvÀªÀÅ vÀ£Àß ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ zÉñÀUÀ¼ÁzÀ ¨sÀÆvÁ£ï, C¥sÀWÁ¤¸ÁÛ£À, ªÀiÁ°Øêïì, EAqÉÆãÉòAiÀiÁ
re S
ºÁUÀÆ «±ÀézÀ ««zsÀ RAqÀUÀ¼À gÁµÀÖçUÀ¼ÉÆA¢UÉ vÀ£Àß ¤PÀl ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÉ.
B
bl
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
be T
pu
I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.
K

1. ¥ÀAZÀ²Ã® vÀvÀéUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ __________ gÁµÀÖçzÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ ªÀÈ¢Þ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

©

2. CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ËºÁzsÀðvÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ______

«¢üAiÀÄ°è w½¸À¯ÁVzÉ.
3. 1962gÀ°è ____________ zÉñÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É DPÀæªÀÄt ªÀiÁrvÀÄ.
II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛgÀ §gɬÄj.
1. C£Àå gÁµÀÖçUÀ¼ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¨ÁAzsÀªÀå CªÀ±ÀåPÀ KPÉ?
to

2. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ªÀÄzsÉå G¢éUÀßvÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

3. EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è aãÁzÉÆA¢UÉ £ÀªÀÄä ¨ÁAzsÀªÀå ºÀzÀUÉqÀ®Ä PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
4. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÄjPÁ zÉñÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæeÁvÀAvÀæ zÉñÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ. EªÀÅUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀégÀ
t
No

¸ËºÁzÀðvÉAiÀÄÄ ºÉÃVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀj¹.

5. gÀµÁåzÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ¨sÁgÀvÀzÀ £ÉgÉAiÀÄ EvÀgÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.
2. ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ¥Àl ©r¹, £ÉgÉ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.

****
70
 ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç
CzsÁåAiÀÄ-01
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛÃªÉ :
• ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ (²PÀët, °AUÀ, ªÀÈwÛ, DzÁAiÀÄ, CªÀPÁ±À, EvÁå¢)
• ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À

d
• C¸Ààø±ÀåvÉ-MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀÄ

he
• C¸Ààø±ÀåvÉ ¤ªÁgÀuÁ PÁ£ÀÆ£ÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ

¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ

is
re S
ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ««zsÀ ®PÀëtUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è (°AUÀ, eÁw, ªÀÈwÛ, ªÀUÀð ªÀÄvÀÄÛ d£ÁAUÀ,
B
bl
EvÁå¢) ±ÉæÃtÂÃPÀgÀtUÉÆArgÀÄvÁÛgÉ J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÉAzÀgÉ,
be T
DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ, DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
pu
¥Àæw¤¢üvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ. CAzÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ J£ÀÄߪÀÅzÀÄ FUÁUÀ¯Éà EgÀĪÀ
K

C¸ÀªÀiÁ£À ¸ÁªÀiÁfPÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À ¥Àæw¥sÀ®. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß, DzÁAiÀĪÀ£ÀÄß,

CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß, ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀUÀ¼À£ÀÄß, ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV zÉÆgÀPÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
©

ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÁ PÉëÃvÀæUÀ¼ÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå, ²PÀët,

¸ÁªÀiÁfPÀ gÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀqÉUÀt£É ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ §qÀªÀjUÉ §zÀÄPÀĪÀ
CªÀPÁ±ÀªÉà E®èzÀAvÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. F ªÀÄÆ®PÀ gÁµÀÖçzÀ ªÀÄvÀÄÛ dUÀwÛ£À PÉ®ªÉà ²æêÀÄAvÀgÀ §½
¸ÀA¥ÀvÀÄÛ PÉÆæÃrüÃPÀgÀtªÁUÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¯ÁUÀÄwÛzÉ. DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ DzsÁjvÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ gÁµÀÖçªÀÅ PÀ¼ÉzÀ MAzÀÄ zÀ±ÀPÀzÀ°è LªÀvÀÛPÀÆÌ ºÉaÑ£À ©°AiÀĤAiÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ
MAzÀÄ ®PÀëPÀÆÌ ºÉaÑ£À «Ä°AiÀĤAiÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢹzÉ. DzÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉUÀ¼ÁzÀ DºÁgÀ
to

ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À, eÁwªÀÄÆ®, ªÀUÀðªÀÄÆ® ªÀÄvÀÄÛ °AUÀvÀéªÀÄÆ® ¤®ðPÀëUÀ¼À£ÀÄß

UÀªÀĤ¹zÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À w½AiÀÄÄvÀÛzÉ.
²PÀët ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ : ²PÀëtªÀÅ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸ÀªÀiÁ£À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±À ªÀÄvÀÄÛ
t
No

¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄzÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ vÀgÀĪÀ°è D¸ÀgÉAiÀiÁUÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.

F CxÀðzÀ°è ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ M¼ÀwUÁV ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ J¯Áè ªÀÄPÀ̽UÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV
¤ÃqÀ¨ÉÃQgÀÄvÀÛzÉ. ²PÀëtQÌgÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄzÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É
ºÁUÀÆ gÁdå¤Ãw ¤zÉÃð±ÀPÀ vÀvÀéUÀ¼À°è PÁt§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ «¢ü 39gÀ°è ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ C©üªÀÈ¢Þ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. 45£Éà «¢ü ¤¢ðµÀÖªÁV
14 ªÀµÀðzÀ M¼ÀV£À J¯Áè ªÀÄPÀ̽UÀÆ GavÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀqÁØAiÀÄ ²PÀët ¤ÃqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ
¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 86£Éà wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ £ÀAvÀgÀ 6 jAzÀ 14 ªÀµÀðzÉƼÀV£À J®è ªÀÄPÀ̽UÉ GavÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÀqÁØAiÀÄ ²PÀët ªÀÄPÀ̼À ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌ JAzÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ «¢ü 21J £À°è w½¸À¯ÁVzÉ. F
71
»£À߯ÉAiÀÄ°è 45£Éà «¢ü 6 ªÀµÀðzÀ M¼ÀV£À J®è ªÀÄPÀ̼À ±ÉʱÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ gÀPÀëuÉ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥ÀjZÉÒÃzÀ 19 ªÁPï ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀåQÛ ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ºÀPÀÄÌ ¥ÀæwAiÉƧâgÀ
ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÁÌVzÉ JAzÀÄ ¸ÁgÀÄvÀÛzÉ. CzÉà jÃw CªÀPÁ±À ªÀAavÀ ªÀÄvÀÄÛ C®é¸ÀASÁåvÀgÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄĪÀÅzÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀ PÀvÀðªÀå. F »£É߯ÉAiÀÄ°è 29£Éà «¢ü C®à¸ÀASÁåvÀgÀ
¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ºÀPÀÄÌUÀ½UÉ gÀPÀëuÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÉAiÉÄà 30£Éà «¢ü C®à¸ÀASÁåvÀgÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß
¸Áܦ¸À®Ä «±ÉõÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 46£Éà «¢ü ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ »AzÀĽzÀ d£ÀgÀ
CzÀgÀ°èAiÀÄÆ ¥Àj²µÀÖ eÁw/¥ÀAUÀqÀUÀ¼À ±ÉÊPÀëtÂPÀ D¸ÀQÛUÀ½UÉ ¨ÉA§® ¤Ãr C©üªÀȢݥÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ
¸ÀPÁðgÀUÀ¼À dªÁ¨ÁÝjAiÉÄAzÀÄ ºÉüÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀªÉÇÃðZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀĪÀÅ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ «¢ü 21gÀ fë¸ÀĪÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ²PÀëtzÀ £É¯ÉAiÀÄ°è

d
CxÉÊð¹zÀÄÝ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ. £ÀªÀÄä ¸ÀªÉÇÃðZÀÑ £ÁåAiÀiÁ®AiÀĪÀÅ ±Á¯Á ²PÀëtªÀ£ÀÄß ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ

he
ºÀPÀÄÌ JAzÀÄ WÉÆö¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ F J¯Áè ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÉ MAzÀÄ ºÉƸÀ wgÀĪÀÅ ¤ÃrvÀÄ.
D ªÀÄÆ®PÀ ²PÀët ªÀAavÀ ªÀÄPÀ̼À §zÀÄQ£À°è ºÉƸÀ D±Á ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¹vÀÄ. 1993gÀ°è
G¤ßPÀȵÀÚ£ï v/s DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÉÆPÀzÀݪÉÄUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀĦæÃA PÉÆÃmïð£À wÃ¥ÀÄð

is
re S
21J «¢üAiÀÄ°è 6 jAzÀ 14 ªÀµÀð ªÀAiÉÆëÄwAiÉƼÀV£À J®è ªÀÄPÀ̽UÉ GavÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀqÁØAiÀÄ
B
²PÀët ¤ÃqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÄÌ JAzÀÄ w½¸ÀÄvÀÛzÉ.

bl
F wæð£À°è £ÁåAiÀiÁ®AiÀĪÀÅ CAUÀ£ÀªÁr¬ÄAzÀ G£ÀßvÀ ²PÀët, ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ²PÀëtªÀÇ
be T
pu
¸ÉÃjzÀAvÉ J®èªÀ£ÀÄß ‘¸ÀªÀÄUÀæ-¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ’ zÀȶÖPÉÆãÀ¢AzÀ £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ºÉýzÉ. F wæð£À
K

¥ÀæPÁgÀ zÉñÀzÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠥ÀæeÉAiÀÄÆ ²PÀët ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ
fë¸ÀĪÀ ºÀQÌ£À ¨sÁUÀªÁVzÉ.
©

DzÀgÉ FUÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è EAzÀÄ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀAvÀºÀ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ

CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ EAzÀÄ ºÉZÀÄÑwÛªÉ. C®èzÉ ±ÉÊPÀëtÂPÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ°èAiÀÄÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ
DyðPÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄwÛzÉÝêÉ. DzÀgÀÆ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀ
ºÀPÀÄÌ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛªÁV §¼À¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀ
PÉ®¸ÀªÀÅ ¸ÁévÀAvÉÆæöåÃvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÉqÉAiÀÄÄwÛzÉ.
°AUÀvÀé C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ : ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À°è MAzÁzÀ °AUÀvÀé C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ
to

gÀÆ¥À ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¸ÉÆÃt. ªÁ¸ÀÛªÀzÀ°è £ÀªÀÄä ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV

(EAlgï r¥ÉAqÉAmï) MAzÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ²PÀëtzÀ ªÀiË®å PÀÄjvÀÄ
M§â ªÀåQÛUÉ EgÀĪÀ aAvÀ£É CxÀªÁ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄÄ ªÀÄvÉÆÛ§âjAzÀ ¥Àç¨sÁ«vÀªÁzÀÄÝzÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
t

F jÃwAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼ÀÄ MAzÉà PÀÄlÄA§zÀ°è CªÀ£À/CªÀ¼À ªÉÄÃ¯É ©ÃgÀ§ºÀÄzÁzÀ ¥Àæ¨sÁªÀUÀ¼ÀÄ

No

¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ¢AzÀ¯Éà GAmÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ £ÉgÉ-ºÉÆgÉAiÀĪÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ.

F zÀȶ֬ÄAzÀ ºÉtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ UÀAqÀÄ ªÀÄPÀ̼À ²PÀëtPÉÌ EgÀĪÀ ¥ÉæÃgÀuÁ ±ÀQÛAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV
¸ÁªÀiÁfPÀ DAiÀiÁªÀÄ ºÉÆA¢zÉ. F PÁgÀtUÀ½AzÀ ±Á¯Á ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è, DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ°è °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ.
2015-16gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÀÄlÄA§ DgÉÆÃUÀå ¸À«ÄÃPÉë-4 (JZï.J¥sï.JZï.J¸ï.-4) ¥ÀæPÁgÀ
PÀ£ÁðlPÀzÀ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ±ÉÃPÀqÀ 24.3gÀµÀÄÖ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ±ÉÃPÀqÀ

72
(16,2) ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¨Ár ªÀiÁ¸ï ¸ÀÆa (©.JA.L.) PÀ¤µÀ× ªÀÄlÖQÌAvÀ®Æ PÀrªÉÄ vÀÆPÀ ºÉÆA¢zÀÝgÉ,
06 jAzÀ 56 wAUÀ¼À ªÀÄPÀ̼À°è ±ÉÃPÀqÀ 60.9gÀµÀÄÖ ªÀÄPÀ̼ÀÄ gÀPÀÛ »Ã£ÀvɬÄAzÀ §¼À®ÄwÛzÁÝgÉ.
UÀ©üðtÂAiÀÄgÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 45.2 ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ gÀPÀÛ »Ã£ÀvɬÄAzÀ §¼À®ÄwÛzÁÝgÉ. EAvÀºÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è
ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ §zÀÄPÀÄwÛgÀĪÁUÀ, EªÀjUÉ DºÁgÀ, DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¥Ë¶ÖPÀvÉAiÀÄ°è
¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß, PÀ°PÉUÉ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ‘C©üªÀÈ¢Þ’ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. D ªÀÄÆ®PÀ °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Àj ¥Àr¸À®Ä £ÁªÀÅ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVzÉ.
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À
¸ÀªÀiÁdzÀ°ègÀĪÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄîÄ-QüÀÄ, ±ÉæõÀö×-PÀ¤µÀ× JAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¹ CªÀjUÉ
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ PÀæªÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ®PÀëtªÁV

d
ªÀÄÄAzÀĪÀj¢zÉ. ¸ÀªÀiÁdzÀ°è EgÀĪÀ “d£ÀgÀ£ÀÄß «©ü£Àß ¸ÀÛgÀUÀ¼ÁV ªÀVÃðPÀj¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ CxÀªÁ

he
CªÀgÀ£ÀÄß Kt ±ÉæÃtÂUÀ½AzÀ «©ü£Àß ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è «¨sÁV¸ÀĪÀ PÀæªÀĪÉà “¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À”.
JAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.

is
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
re S
1. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁzÀzÀÄÝ : ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀåQÛUÀ¼À zÉÊ»PÀ UÀÄtUÀ¼À£ÁßzsÀj¹
B
bl
¤zsÀðj¸ÀzÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiÁ£ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ¼À DzsÁgÀ¢AzÀ ¤zsÀðj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ
ªÀåQÛAiÀÄÄ zÉÊ»PÀªÁV JvÀÛgÀªÁV, ¸ÀÄAzÀgÀ£ÁV, §°µÀö×£ÁVzÀÝ ªÀiÁvÀæPÉÌ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁÜ£À ¤UÀ¢
be T
pu
DUÀzÉ, ²PÀët, §Ä¢ÞªÀÄvÉÛ, DzÁAiÀÄ, ªÀÈwÛ, P˱À®åvÉ E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀ CA±ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°èAiÀÄÆ
K

¤zsÁðgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À ¸ÀªÀðªÁå¥ÀPÀªÁzÀzÀÄÝ : ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ «±ÀéªÁå¦AiÀiÁVzÉ.
©

ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁd J¯Éè°èzÉAiÉÆà C¯Éè®è EzÉ. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É, ªÀÈwÛ, DzÁAiÀÄ, E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ CA±ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀªÀÅ J¯Áè ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°èAiÀÄÆ
PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
3. ¸ÀÛgÀªÀåªÀ¸ÉÜ ¥ÀÅgÁvÀ£ÀªÁzÀzÀÄÝ : ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ ¸ÁªÀÄÆzÁ¬ÄPÀ fêÀ£À PÀæªÀĪÀ£ÀÄß
DgÀA©ü¹zÁV¤AzÀ®Æ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À EzÉ. C¯ÉªÀiÁj fêÀ£À ¥ÀzÀÞw¬ÄAzÀ »rzÀÄ EA¢£À
¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£ÀzÀªÀgÉUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸À ªÀåªÀ¸ÉÜ ««zsÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ.
to

4. ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀªÀÅ ««zsÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°èzÉ : ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀªÀÅ J¯Áè ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°è

MAzÉà jÃwAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°ègÀzÉ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è C¹ÛvÀézÀ°èzÉ. GzÁ:- ¥ÁæaãÀ gÉÆêÀiï
¥ÉmÉæùAiÀÄ£ÀßgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉèéAiÀÄ£ÀßgÀ £ÀqÀÄªÉ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀªÀÄð ¹zÁÞAvÀzÀ DzsÁgÀzÀ°è
t
No

¨ÁæºÀät, PÀëwæAiÀÄ, ªÉʱÀå, ±ÀÆzÀæ JAzÀÄ £Á®ÄÌ ¸ÁªÀiÁfPÀ «AUÀqÀuÉUÀ½ªÉ.

¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀªÀÅ dUÀwÛ£ÁzÀåAvÀ PÀAqÀÄ §AzÀgÀÆ CzÀÄ MAzÉà gÀÆ¥ÀzÀ°è EgÀĪÀÅ¢®è.
EzÀÄ ºÀ®ªÀÅ ©ü£ÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ºÁUÉAiÉÄà ¥ÁæaãÀ ¸ÀªÀiÁd¢AzÀ rfl¯ï ¸ÀªÀiÁdzÀªÀgÉUÉ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ«£Áå¸ÀÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è EgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÉÆîÃt. CªÉAzÀgÉ -
1. D¢ªÁ¹ ¸ÀªiÀ Ád (Primitive Society); 2. UÀįÁªÀÄVj (Slavery); 3. J¸ÉÃÖ mïì ¥ÀzÞÀ w
(Estates System); 4. ªÀtðªÀ媸 À ÜÉ (Varna System) ªÀÄvÀÄÛ 5. eÁwªÀ媸
À ÜÉ (Caste System).

73
 C¸Ààø±ÀåvÉ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ®Ä ªÀtðªÀåªÀ¸ÉÜ gÀÆrüAiÀÄ°èvÀÄÛ. EzÀÄ ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
DgÀA¨sÀUÉÆArvÉAzÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀqÀ¯ÁVzÉ. ‘ZÁvÀĪÀðtð’ JA§ÄzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ «¨sÀd£Á
ªÀåªÀ¸ÉÜ. EzÀÄ PÀªÀÄð ¹zÁÞAvÀzÀ vÀvÀézÀrAiÀÄ°è gÀƦvÀªÁVzÉAiÉÄAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ¨ÁæºÀät-
CzsÀåAiÀÄ£À, CzsÁå¥À£À, AiÀÄdÕAiÀiÁUÁ¢UÀ¼À°èAiÀÄÆ, PÀëwæAiÀÄ£ÀÄ-gÁdå DqÀ½vÀzÀ°èAiÀÄÆ, ªÉʱÀå-ªÁå¥ÁgÀ,
ªÀåªÀºÁgÀzÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÆzÀæ-PÀȶ-PÀÆ°PÁgÀgÁVAiÀÄÆ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸À¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÀÄ F
¹zÁÞAvÀzÀ D±ÀAiÀÄ.
±ÀÆzÀæjVAvÀ PɼÀV£ÀªÀgÁzÀ LzÀ£É ªÀUÀðªÁzÀ CAvÀådgÀ(C¸Ààø±ÀågÀ) ¹Üw ªÀÄ£ÀĵÀågÉÃ

d
C®èªÉãÉÆ J¤¸ÀĪÀAwvÀÄÛ. C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ DZÀgÀuÉAiÀÄÄ ªÀtðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ºÀÄnÖ£ÉÆA¢UÉ C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß

he
¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ. ¸Ààø±Àå ªÀÄvÀÄÛ C¸Ààø±Àå ¨sÁªÀ£É ªÀÄÄRåªÁV ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ
ªÀÄÆ®¢AzÀ gÀƦvÀUÉÆAqÀzÀÄÝ. C¸Ààø±Àå JA§ÄzÀÄ ªÀÄÄlÖ¨ÁgÀzÀ, ªÀÄÄlÖ¯ÁUÀzÀ JA§ CxÀðzÀ°è
§¼ÀPÉAiÀiÁVzÉ.

is
re S
©ænµï ¸ÀPÁðgÀªÀÅ 1935gÀ°è PÉÃAzÀæ PÁ¬ÄzÉ (¸ÉAlæ¯ï DåPïÖ) ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ C¸ÀàȱÀå
ªÀUÀð ºÁUÀÆ UÀÄqÀØUÁqÀÄ ªÀUÀðzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ¥Àj²µÀÖ eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ JA§ÄzÁV
B
bl
ºÉ¸Àj¹vÀÄ.
be T
pu
¨sÁgÀvÀgÀvÀß qÁ. ©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgï ºÉüÀĪÀAvÉ ‘ºÉÆgÀV¤AzÀ §AzÀªÀgÀÄ, Hj¤AzÀ
ºÉÆgÀUÀqÉ £É¯É¹zÀgÉÆ CxÀªÁ HgÉƼÀUÀqÉ EzÀݪÀgÀ£ÀÄß PÁgÀuÁAvÀgÀUÀ½AzÀ HgÀ ºÉÆgÀPÉÌ
K

vÀ¼Àî¯Á¬ÄvÉÆ JA§ÄzÀ£ÀÄß «±ÉèõÀuÉ ªÀiÁrzÀgÉ C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ GUÀªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¸Ààø±ÀågÀÄ AiÀiÁgÉA§ÄzÀÄ

©

CxÀðªÁUÀÄvÀÛzÉ’. ªÀĺÁvÁä UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ‘C¸Ààø±ÀåvÉ eÁwAiÀÄ CvÀåAvÀ wgÀ¸ÁÌgÁºÀðªÁzÀ

C©üªÀåQÛ. EzÀÄ »AzÀÆ ¸ÀªÀiÁdzÀ ±ÀjÃgÀªÀ£ÀÄß PÀĵÀ× gÉÆÃUÀzÀ ºÀÄtÂÚ£ÀAvÉ ¦Ãr¸ÀÄvÀÛzÉ’. C¸Ààø±ÀåvÉ
¤ªÁgÀuÉUÉ CA¨ÉÃqÀÌgïgÀªÀgÀÄ £ÀqɹzÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß E°è £É£ÉAiÀĨÉÃPÀÄ.
C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è CvÀåAvÀ PɼÀªÀÄlÖzÀ ¸ÁÜ£À : C¸Ààø±ÀåjUÉ ¸ÀªÀiÁd ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è CvÀåAvÀ PɼÀ ¸ÁÜ£À
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. ªÀÄ£ÀĸÀäøw ¥ÀæPÁgÀ ZÀAqÁ®gÀ£ÀÄß ªÀÄÄnÖzÀªÀgÀÄ ºÀvÀÄÛ ºÀ®ªÀÅ ¥ÁæAiÀIJÑvÀÛPÉÆ̼À¥ÀqÀ¨ÉÃPÁV
to

vÀÄÛ. ªÁåWÀæ¥ÁzÀ ¸ÀäøwAiÀÄÄ ºÉüÀĪÀAvÉ ºÀ¸ÀÄ«£À ¨Á®zÀ GzÀÝQÌAvÀ PÀrªÉÄ CAvÀgÀzÀ°è CAvÀådgÀ£ÀÄß
¨sÉÃnAiÀiÁzÀgÉ D ¸ÀªÀtÂÃðAiÀÄgÀÄ ¸ÁߣÀªÀiÁr ªÉÄÊ°UÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¹PÉƼÀî¨ÉÃPÁVvÀÄÛ.
t

ªÀÄ®¨Áj£À°è vÁªÉà vÀAiÀiÁj¹zÀ ZÀ¥Àà°UÀ¼À£ÀÄß CAvÀådgÀÄ zsÀj¸ÀĪÀAwgÀ°®è. ¸ÀªÀtÂÃðAiÀÄgÀ PÉgÉ,

No

PÉƼÀ, ¨Á«, PÀmÉÖ, ¸Àä±Á£ÀªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀAwgÀ°®è. ©.PÀÄ¥ÀÄà¸Áé«ÄAiÀĪÀgÀÄ zÁR°¹gÀĪÀAvÉ, `ªÀÄ®

ºÉÆgÀĪÀ, ¸ÀvÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ, ©Ã¢-ZÀgÀAr UÀÄr¸ÀĪÀ »Ã£À ªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVvÀÄÛ.’
»ÃUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV CvÀåAvÀ PɼÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C¸Ààø±ÀåjUÉ ¤Ãr, CªÀgÀÄ ºÀÄnÖ£À PÁgÀtPÁÌVAiÉÄÃ
CªÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAvÀæt ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÄÛ.
±ÉÊPÀëtÂPÀ CªÀPÁ±ÀUÀ½AzÀ ºÉÆgÀVqÀ¯ÁVvÀÄÛ : C£ÉÃPÀ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ½AzÀ C¸Ààø±ÀågÀ£ÀÄß ±ÉÊPÀëtÂPÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ zÀÆgÀ«qÀ¯ÁVvÀÄÛ. ªÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß PÉüÀĪÀAwgÀ°®è ªÀÄvÀÄÛ NzÀĪÀAwgÀ°®è.
¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ°AiÀÄĪÀAwgÀ°®è. zsÀªÀÄð UÀæAxÀUÀ¼À §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀAwgÀ°®è.

74
ªÀÄzsÀåAiÀÄÄUÀzÀ®Æè EzÉà ¹Üw EvÀÄÛ. ©ænµÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §gÀĪÀÅzÀPÀÆÌ ªÀÄÄAZÉ C¸Ààø±Àå «zÁåyðUÀ½UÉ
¸ÀªÀtÂÃðAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼À eÉÆvÉ ¨ÉgÉAiÀÄ®Ä ©qÀÄwÛgÀ°®è. MnÖUÉ PÀĽvÀÄ ¥ÁoÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄĪÀAwgÀ°®è. ¸ÀªÀtÂÃðAiÀÄ «zÁåyðUÀ½AzÀ zÀÆgÀ PÀÆj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. ªÉÄÊ°UÉAiÀÄ PÁgÀt
¤Ãr PɼÀeÁw d£ÀjUÉ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ½AzÀ ºÉÆgÀVqÀ¯ÁVvÀÄÛ.
²PÀëtªÀÅ CA¨ÉÃqÀÌgï CªÀjUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ºÉÆÃgÁlPÉÌ ¥ÀæªÉñÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ EArAiÀiÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ. ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ°è d£ÀgÀÄ vÀªÀÄUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ wêÀiÁð£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À ZÀZÉðUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð
¥ÀæwAiÉƧâjUÀÆ EgÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ vÀPÀð¸ÀªÀÄävÀªÁV «ZÁgÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
¥ÀæwAiÉƧâgÀÄ ºÉÆAzÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀÅzÀÄ ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁvÀæ. CzÀÝjAzÀ CA¨ÉÃqÀÌgï

d
²PÀëtzÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀUÁt¸ÀĪÀ ºÉÆÃgÁlPÀÆÌ DzÀåvÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.

he
²PÀëtQÌgÀĪÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀĺÀvÀézÀ ªÀÄÆ®PÀªÉà ©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgï CªÀgÀÄ `²PÀët ¸ÁªÀðd¤PÀ
¸ÀévÁÛUÀ¨ÉÃPÀÄ’ JAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄvÁÛgÉ. F jÃwAiÀiÁzÀ PÁæAwPÁj aAvÀ£ÉUÀ½AzÀ¯Éà qÁ|| ©. Dgï.

is
CA¨ÉÃqÀÌgï CªÀgÀÄ ¸ÀA«zsÁ£À PÀgÀqÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¤uÁðAiÀÄPÀªÁzÀ ºÁUÀÆ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß
re S
¤ªÀ𻹠`¸ÀA«zsÁ£À ²°à’ JA§ QÃwðUÉ ¨Ád£ÀgÁVzÀÝgÉ.
B
bl
D¹ÛAiÀÄ MqÉvÀ£ÀzÀ ºÀQÌ£À ¤gÁPÀgÀuÉ : ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁV C¸Ààø±ÀågÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR DyðPÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ D¹ÛAiÀÄ MqÉvÀ£ÀzÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆAzÀzÉ, ªÉÄÃ®Ä eÁwUÀ¼À ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß
be T
pu
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVvÀÄÛ. EªÀgÀÄ ¸ÀéAiÀÄA D¹ÛAiÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀzÀAvÉ zsÀªÀÄð UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß
K

G¯ÉèÃT¹ C¸Ààø±ÀåjUÉ D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¤gÁPÀgÀuÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÄÛ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ «gÉÆâü
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À G®èAWÀ£ÉAiÀiÁVzÉ.
©

gÁdQÃAiÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ ¤gÁPÀgÀuÉ : ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è C¸Ààø±ÀåjUÉ

¥ÀæªÉñÀ«gÀ°®è. ©ænµÀgÀ PÁ®zÀ°è C¸Ààø±ÀåjUÉ PÉ®ªÀÅ ªÀÄnÖUÉ gÁdQÃAiÀĪÁzÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀªÀÅ.
qÁ. ©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgï CªÀgÀ ºÉÆÃgÁlzÀ ¥sÀ®ªÁV C¸Ààø±ÀåjUÉ gÁdQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è ºÁUÀÆ
DqÀ½vÀzÀ°è CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀªÀÅ. ¸ÁévÀAvÀæöå £ÀAvÀgÀ ªÀÄÄRåªÁV C¸Ààø±Àå ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ¥Àj²µÀÖ eÁw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAUÀqÀUÀ½UÉ ZÀÄ£ÁªÀuÁ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ
vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
to

C¸Ààø±ÀåvÉ J£ÀÄߪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁVAiÉÄà EArAiÀiÁzÀ

¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ «±ÀézÀ°èAiÉÄ «²µÀÖªÁzÀ £ÁåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ¢QÌ£À°è §zÀÞvÉAiÀÄ
ªÁUÁÝ£À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. J¯Áè d£ÀgÀÄ WÀ£ÀvÉ, UËgÀªÀ s¸ÁévÀAvÀæöå, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
t
No

¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CªÀPÁ±À MzÀV¹gÀĪÀ £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ. F »£É߯ÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ

C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ ¤ªÁgÀuÉUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ¯ÁVzÉ.
C¸Ààø±ÀåvÉ ¤ªÁgÀuÉUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ PÀ¼ÀAPÀªÀ£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄ ºÁPÀ®Ä eÉÆåÃw¨sÁ ¥sÀůÉ, qÁ.©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgï
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ wêÀæ ¥ÀæAiÀÄvÀߥÀlÖgÀÄ. EµÁÖzÀgÀÆ EzÀ£ÀÄß ¥ÀÇtð ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä
E£ÀÆß ¸ÁzsÀåªÁV®è. EzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁj ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.

75
 ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 17£ÉAiÀÄ «¢üAiÀÄÄ C¸Ààø±ÀåvÁ ¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :
DZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤µÉâü¹zÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ * ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 15, 16, 17, 38 ªÀÄvÀÄÛ 39£ÉÃ
‘C¸Ààø±ÀåvÁ C¥ÀgÁzsÀUÀ¼À PÁAiÉÄÝ’AiÀÄ£ÀÄß 1955gÀ°è «¢üUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀæeÉUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
eÁjUÉƽ¹zÉ. EzÀgÀ°è PÀAqÀħAzÀ PÉ®ªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÉà §UÉAiÀÄ vÁgÀvÀªÀÄå ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ
¯ÉÆÃ¥À zÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß wzÀÄÝ¥ÀrªÀiÁr ‘£ÁUÀjPÀ JAzÀÄ w½¸ÀÄvÀÛªÉ.
ºÀPÀÄÌUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÁ PÁAiÉÄÝ’ JAzÀÄ 1976gÀ°è * 16(4) 320(4) £Éà «¢üUÀ¼ÀÄ GzÉÆåÃUÀ
ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÉƽ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁAiÉÄÝAiÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¥Àj²µÀÖ eÁw-¥ÀAUÀqÀUÀ½UÉ
¥ÀæPÁgÀ C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ DZÀgÀuÉAiÀÄÄ ²PÁëºÀð «ÄøÀ¯Áw WÉÆö¹ªÉ.
C¥ÀgÁzsÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀªÁV * 330, 332, 334 £Éà «¢üUÀ¼ÀÄ gÁdQÃAiÀÄ

d
¸ÁªÀðwæPÀ ªÀÄvÀzÁ£ÀzÀ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è ¥Àj²µÀÖjUÉ «ÄøÀ¯Áw WÉÆö¹ªÉ.

he
ºÀPÀÌ£ÀÄß zÉñÀzÀ J¯Áè £ÁUÀjPÀjUÀÆ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. * 29 £Éà «¢ü ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸Ë®¨sÀå WÉÆö¹zÉ.
«±ÉõÀªÁV ¥Àj²µÀÖgÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ * 25 £Éà «¢ü d£ÀgÉ®èjUÀÆ ¸ÁªÀðd¤PÀ
»AzÀĽzÀ eÁwAiÀĪÀjUÉ ±ÉÊPÀëtÂPÀ, ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ PÉÃAzÀæUÀ½UÉ ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀ ªÀÄÄPÀÛ

is
re S
GzÉÆåÃUÀªÀPÁ±ÀUÀ¼À°è «ÄøÀ¯ÁwUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°à¸À¯ÁVzÉ. 1989gÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ
B CªÀPÁ±À WÉÆö¹zÉ.

bl
¤ªÀÄÆð®£É PÀÄjvÁzÀ «±ÉõÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ ªÀ»¹zÉ. »ÃUÉ, ¸ÀévÀAvÀæ
¨sÁgÀvÀªÀÅ C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ ¤ªÁgÀuÉUÁV «±ÉõÀ D¸ÀQÛ ªÀ»¹ J¯Áè £ÁUÀjPÀjUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
be T
pu
PÀ°à¸À®Ä ±Àæ«Ä¸ÀÄvÁÛ §A¢zÉ.
K

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.
©

1. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ________ «¢üAiÀÄÄ C®à¸ÀASÁåvÀgÀÄ ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä CªÀPÁ±À

¤ÃrzÉ.
2. C¸Ààø±ÀåvÉAiÀÄ DZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ __________ «¢üAiÀÄÄ ¤µÉâü¹zÉ.
3. C¸Ààø±ÀåvÁ C¥ÀgÁzsÀUÀ¼À PÁAiÉÄÝAiÀÄÄ ________ gÀ°è eÁjUÉ §A¢vÀÄ.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹j.
to

1. ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÉ PÁgÀtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

2. °AUÀvÀé C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ºÉÃUÉ GAmÁVzÉ?
3. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÛgÀ «£Áå¸ÀzÀ ®PÀëtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
t

4. C¸Ààø±ÀåvÉ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀÄ ZÀað¹?

No

III. ZÀlĪÀnPÉ :
1. ¤ªÀÄä Hj£À ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.
IV. AiÉÆÃd£É :
1. ¤ªÀÄä ±Á¯ÉUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ vÀdÕgÀ£ÀÄß PÀgÉzÀÄ, C¸Ààø±ÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ
PÀÄjvÀÄ G¥À£Áå¸À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÁzÀ K¥Àðr¹.
****
76
 CzsÁåAiÀÄ-02
zÀÄrªÉÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛÃªÉ :
• ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É
• GzÉÆåÃUÀ/zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÉÃzÀ-¨sÁªÀ
• ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄ

d
• ¸ÀAWÀnvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ

he
• C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ
±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É

is
re S
±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É (r«d£ï D¥sï ¯Éçgï) PÀÄjvÀÄ ¥ÉèÃmÉÆà CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ‘¢ j¥À©èPï’ J£ÀÄߪÀ
¥ÀĸÀÛPÀzÀ°è “ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ¸Áé¨sÁ«PÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ½AzÀ gÀÆ¥ÀUÉƼÀÄîvÀÛzÉ, F ¸Áé¨sÁ«PÀ
B
bl
C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÄ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É¬ÄAzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ” JAzÀÄ ºÉüÀÄvÁÛgÉ. MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ
be T
CUÀvÀåªÁzÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛ-¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ªÀUÀðUÀ¼À zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÀÄ
pu
¥ÀÆgÉʸÀÄwÛgÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ ¥ÉèÃmÉÆà ºÉüÀÄvÁÛgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀiÁdPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ DºÁgÀ
K

¥ÀzÁxÀðUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉUÉ gÉÊvÀgÀÄ ¨ÉÃPÀÄ. §mÉÖ £ÉÃAiÀÄ®Ä £ÉÃPÁgÀ ¨ÉÃPÀÄ. CzÀ£ÀÄß ºÉƯÉAiÀÄ®Ä
zÀfð ¨ÉÃPÀÄ. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ F J¯Áè zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀAiÀĪÀ jÃw LPÀåªÁUÀĪÀAvÉ
©

ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ CUÀvÀåUÀ½UÉ

¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£ÉAiÀÄ°è ±ÉÆõÀuÉAiÀÄ DAiÀiÁªÀÄ EgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
PÁ¯ïðªÀiÁPïìð CªÀgÀÄ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É (r«d£ï D¥sï ¯Éçgï) §UÉÎ ZÀað¸ÀÄvÁÛ, `±ÀæªÀÄ
«¨sÀd£ÉAiÀÄÄ PÀrªÉÄ P˱À®å«gÀĪÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÀÛzÉ’ JAzÀÄ ºÉüÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ ±ÀæªÀÄ
«¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß DyðPÀ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É JAzÀÄ ¥ÀævÉåÃQ¸ÀÄvÁÛgÉ. DyðPÀ
±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ vÁAwæPÀ CA±ÀUÀ¼À eÉÆvÉUÉ, PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ ºÉZÁÑV £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
to

ºÉüÀÄvÁÛgÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ ªÀUÀð, ¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ KtÂ-±ÉæÃtÂAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ
¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ PÁ¯ïðªÀiÁPïìð ºÉüÀÄvÁÛgÉ.
t

PÉÊUÁjPÁ ¸ÀªÀiÁdQÌAvÀ «©ü£ÀߪÁzÀ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÁjPÁ £ÀAvÀgÀzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è

No

£ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ. EA¢£À ªÀiÁ»w ¸ÀªÀiÁd CxÀªÁ rfmɯï, ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£ÉAiÀÄ

¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ UÀtPÀAiÀÄAvÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ gÀÆ¥ÁAvÀgÀªÁVªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À DzsÁjvÀ
£ÉmïªÀPïð ¸ÉƸÉÊnAiÀÄ°è ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£É DzsÁgÀzÀ°è «±ÉõÀ ¥ÀjtÂw ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ
PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄwÛzÉÝêÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ £ÀªÀÄä zÉúÀ C£ÁgÉÆÃUÀåPÉÌ vÀÄvÁÛzÁUÀ
£ÀªÀÄä zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ CAUÁAUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä, EgÀ§ºÀÄzÁzÀ zÉÊ»PÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä
EAzÀÄ £ÁªÀÅ ºÀ®ªÀÅ ªÉÊzÀågÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄwÛzÉÝêÉ. ºÁUÉAiÉÄà ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ «±ÉõÀ
¥ÀjtÂwAiÀÄÄ «avÀæªÁzÀ ¸ÀégÀÆ¥À ¥ÀqÉzÀÄ DzÁAiÀÄUÀ½¸ÀĪÀÅzÉà «±ÉõÀ ¥ÀjtÂwAiÀÄ DzÀåvÉAiÀiÁVzÉ.
77
 »ÃUÉ ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ ‘«±ÉõÀ ¥ÀjtwUÉ’
PÁgÀtªÁUÀĪÀÅzÀÄ. ‘«±ÉõÀ ¥Àjtw’ JAzÀgÉ,
AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ¤¢ðµÀÖ PÉëÃvÀæªÉÇAzÀgÀ°è ¸ÁPÀµÀÄÖ
D¼ÀªÁzÀ ¥Àjtw, vÀgÀ¨ÉÃw CxÀªÁ P˱À®å
¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ JAzÀxÀð. ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£ÉAiÀÄÄ EAzÀÄ
d£ÀgÀÄ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¥Àj±Àæ«Ä¹ DyðPÀ ¯Á¨sÀ
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. DyðPÀ »vÁ¸ÀQÛ
ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£É¬ÄAzÀ ªÀUÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ
¸ÀȶöÖUÉÆArvÀÄ. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É «±Á®

d
¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÝjAzÀ, J¯Áè ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è

he
ªÁå¥ÁgÀ ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ «¸ÁÛgÀUÉÆAqÀªÀÅ.
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV PÉ®ªÀÅ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß
vÉÆqÀV¹ ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀ ªÀiÁqÀvÉÆqÀVzÀÝgÀÄ.

is
re S
GzÉÆåÃUÀ/zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÉÃzÀ ¨sÁªÀ
B
bl
zÀÄrªÉÄ JAzÀgÉ M§â ªÀåQÛ zÉÊ»PÀ ¥Àj±ÀæªÀÄ¢AzÀ CxÀªÁ ¨Ë¢ÞPÀ ¥Àj±ÀæªÀÄ¢AzÀ DzÁAiÀÄ
be T
CxÀªÁ ªÀ¸ÀÄÛgÀÆ¥ÀzÀ ¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ JAzÀxÀð. ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀUÀ¼À°è
pu
zÀÄrªÉÄ CvÀåAvÀ ªÀÄÄRåªÁzÀzÀÄÝ. zÀÄrªÉÄ JA§ÄzÀÄ GzÉÝñÀªÉÇAzÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÁV £ÀqɸÀ¯ÁUÀĪÀ
K

PÁAiÀÄð. ªÀåQÛAiÉÆêÀð£À ±ÀQÛAiÀÄ ªÀåAiÀÄ¢AzÀ CxÀªÁ ¥Àj±ÀæªÀÄ¢AzÀ DvÀ¤UÉ DyðPÀ CxÀªÁ ªÀ¸ÀÄÛ
gÀÆ¥ÀzÀ ¥Àæw¥sÀ® ¹UÀĪÀÅ¢zÀÝgÉ CzÀ£ÀÄß ‘zÀÄrªÉÄ’ J£ÀߧºÀÄzÀÄ.
©

±ÉæÃtÂAiÀiÁzsÁjvÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ zÀÄrªÉÄUÀ¼À°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ¥ÁægÀA¨sÀUÉƼÀÄîvÀÛzÉ.

»ÃUÉ zÀÄrªÉÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è PÉêÀ® DyðPÀ «µÀAiÀĪÁV G½¢®è. CzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ
¸ÀAgÀZÀ£ÉAiÉƼÀV£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÁÝVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÀÄrªÉÄUÉ DzÁAiÀÄzÀ eÉÆvÉUÉ
eÁw, ¥ÀæzÉñÀ, °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄð ¸ÉÃjPÉÆAqÀÄ zÀÄrªÉÄAiÉƼÀUÉ C£ÉÃPÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀȶֹzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉƼÀUÉ M§â ªÀåQÛ PɼÀV¤AzÀ ªÉÄîÄäRªÁV C¢üPÁgÀ CAvÀ¸ÀÄÛ
¥ÀqÉAiÀÄĪÀvÀÛ ZÀ°¹zÀgÉ, CªÀgÀ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ JgÀqÀÆ ºÉZÀÄÑvÀÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ.
to

¸ÀªÀiÁ£À PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁ£À ªÉÃvÀ£ÀzÀ ¤AiÀĪÀÄPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ£ÀÄß zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è

C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. E§âgÀÄ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ MAzÉà PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß MAzÉà ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
t

ªÀiÁrzÁUÀ M§âjUÉ ºÉZÀÄÑ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛ§âjUÉ PÀrªÉÄ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è£À

No

¨sÉÃzÀ¨sÁªÀ/C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ J£ÀߧºÀÄzÀÄ. ªÀÄ»¼É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÀĵÀj§âgÀÆ

MAzÀÄ zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀVzÀgÀÆ CªÀjUÉ zÉÆgÀPÀĪÀ ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁVgÀĪÀÅ¢®è. ¨sÁgÀvÀzÀ°è
¥ÀÅgÀĵÀjUÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ºÁUÉAiÉÄà ºÉaÑ£À ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ PÀrªÉÄ ¸ÀA§¼ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ.
¸ÀPÁðj ªÀ®AiÀÄzÀ°è F jÃwAiÀÄ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ PÀrªÉÄ JAzÀgÀÆ C°èAiÀÄÆ ±ÉæÃtÂPÀÈvÀªÁV
zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ PÁt§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ PÀA¥À¤UÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï
ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è M§â GzÉÆåÃVAiÀÄ ¸ÀA¨sÁªÀ£É ªÀÄvÉÆÛ§âjUÉ w½¢gÀĪÀÅ¢®è. zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ°è£À
78
C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÄ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è PÀtÂÚUÉ PÁtÄvÀÛzÉ. PÀȶ ªÀ®AiÀÄzÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄÄ °AUÀ,
ªÀAiÀĸÀÄì, ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß C¸ÀªÀiÁ£À jÃwAiÀÄ°è ºÀAaPÉ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. E°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ zÉÆgÀPÀ¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀªÀiÁ£À ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ UËtªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ PÀȶ PÀÄlÄA§UÀ¼À°è ºÉaÑ£À PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÁUÀ D PÀÄlÄA§zÀ°è
ªÀÄÄAeÁ£É ¨ÉÃUÀ£É JzÀÄÝ PÀȶ zÀÄrªÉÄUÉ ºÉÆÃUÀĪÀªÀjUÉ §ÄwÛ (Hl, G¥ÁºÁgÀ, EvÁå¢)
vÀAiÀiÁgÀÄ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ CxÀªÁ ªÀiÁrPÉÆlÄÖ PÀȶAiÀÄ J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ
¸ÀA¥ÀÆtðªÁV vÉÆqÀVPÉƼÀÄîvÁÛgÉ. DzÀgÉ CªÀjUÉ ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¤ÃqÀĪÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÁUÀ, ¥ÀÄgÀĵÀ¤VAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄlÖzÀ°è £ÉÆÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. J¯Áè ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À°èAiÀÄÆ
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀĺÀvÀézÁÝV ¥ÀjUÀt¸À¢gÀĪÀÅzÀÄ zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ

d
¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. zÀÄrªÉÄAiÀÄ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄä ºÀ½îUÀ¼À°è PÀtÂÚUÉ JzÀÄÝ

he
PÁtĪÀAvÉ w½AiÀÄÄvÀÛªÉ.
E£ÀÄß N¢zÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ NzÀzÀªÀgÀ
ZÀlĪÀnPÉ : zÀÄrªÉÄAiÉƼÀV£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ PÀÄjvÀÄ

is
£ÀqÀÄªÉ §ºÀ¼À zÉÆqÀØ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ EzÉ.
re S
£ÀªÀÄä ©Ã¢UÀ¼À (UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ªÀÄPÀ̼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ ¸ÀªÀiÁd ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀĪÀ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è) PÀ¸ÀUÀÄr¸ÀĪÀªÀgÀ, ZÀgÀAr D±ÀAiÀÄzÀ ¢QÌ£À°è £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ D±ÀAiÀĪÁzÀ
B
bl
§½AiÀÄĪÀ ¸À¥Á¬Ä PÀªÀÄðZÁjUÀ½UÉ ¸ÀªÀiÁ£À zÀÄrªÉÄUÉ ¸ÀªÀiÁ£À ªÉÃvÀ£À PÁ¬ÄzÉAiÀÄ 1976gÀ
be T
PÀ¤µÀ× ªÉÃvÀ£ÀQÌAvÀ®Æ PÀrªÉÄ ¸ÀA¨sÁªÀ£É D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¸ÀĪÀÅzÀÄ.
pu
K

¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀÄ £ÀªÀÄä ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÀéZÀÒªÀiÁqÀ®Ä ªÀå¬Ä¸ÀĪÀ ±ÀæªÀÄ §ºÀ¼À. F jÃw

zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è£À C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÄ ªÀUÀð, DzÁAiÀÄ, ¸ÀA¨sÁªÀ£É, °AUÀ, ¥ÀæzÉñÀ, eÁw ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄð
©

DzsÁjvÀªÁVAiÉÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÄ ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÁªÀ£É

gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄ JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. E°è C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ AiÀiÁªÀ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ J£ÀÄߪÀÅzÀ£ÀÄß
ªÀÄÄAzÉ ZÀZÉð ªÀiÁqÉÆÃt.
¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ zÀÄrªÉÄ
¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄ : M§âgÀ zÀÄrªÉÄUÉ ¥ÀæwAiÀiÁV AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ ¸ÀA¨sÁªÀ£É CxÀªÁ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è, AiÀiÁªÀÅzÉà ¥Àæw¥sÀ® E®èzÉà zÀÄrªÉÄAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÉ ¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄ
to

JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
zÀÄrªÉÄAiÀÄÄ PÉ®ªÉǪÉÄä DyðPÀ ¯Á¨sÀ CxÀªÁ ¥Àæw¥sÀ®«®èzÀ QæAiÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA¨sÁªÀ£É
t

gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ PÀÆ°AiÀÄ£ÀÄß CxÀªÁ ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß

No

¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅ¢®è CxÀªÁ ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. F jÃwAiÀÄ zÀÄrªÉÄAiÀÄÄ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ M¼ÀUÉ,

¸ÀºÀPÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ, PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è MvÁÛAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ, PÉ®ªÉǪÉÄä ¸ÀéAiÀÄA ¥ÉæÃgÀuɬÄAzÀ,
¦æÃw¬ÄAzÀ ªÀiÁqÀĪÀ zÀÄrªÉÄAiÀiÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ ¯Á¨sÀ
CxÀªÁ ¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß §AiÀĸÀzÉ ±Á¯Á PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼À°è ¸ËÌmïì DAqï UÉÊqïì£À°è, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÉêÁ
AiÉÆÃd£É (J£ï.J¸ï.J¸ï.) E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀ ±ÀæªÀÄ DzsÁjvÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è vÉÆqÀUÀĪÀÅzÀÄ.
MAzÀÄ ºÀAvÀzÀ ²PÀët ªÀÄÄVzÀ £ÀAvÀgÀ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ
PÉ®¸ÀUÀ½UÉ ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ PÉÆøïð£À ¨sÁUÀªÁVAiÉÄà ¤AiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛªÉ. D CªÀ¢üAiÀÄ°è

79
ªÀiÁqÀĪÀ PÉ®¸ÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. GzÁºÀgÀuÉUÉ L.n.L.,
zÁ¢AiÀÄgÀ PÉÆøïð EvÁå¢. ºÁUÉAiÉÄà PÀ¯ÁPÁgÀ£ÉƧâ£ÀÄ DvÀä ¸ÀAvÉÆõÀPÁÌV avÀæªÉÇAzÀ£ÀÄß
©r¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðzÀ°è vÉÆqÀVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß E°è G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ PËlÄA©PÀ zÀÄrªÉÄ.
PËlÄA©PÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉaÑ£À ºÉÆgÉ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ªÉÄïÉ. ¸ÀA¨sÁªÀ£É
gÀ»vÀ ªÀÄ»¼Á PËlA©PÀ zÀÄrªÉÄ ¹ÛçêÁ¢ CxÀð±Á¸ÀÛçzÀ°è ºÉZÀÄÑ ZÀZÉðUÉƼÀUÁVgÀĪÀ «µÀAiÀÄ.
F «µÀAiÀĪÀÅ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PËlA©PÀ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ¨sÁ«¹zÉ. ¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ PËlA©PÀ
zÀÄrªÉÄAiÀÄÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß PÀÄlA§zÀ ºÉÆgÀUÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀzÀAvÉ ªÀiÁrzÉ.
EzÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ PÀÄlA§zÉƼÀUÉ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÁVgÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÉ. ªÀÄ»¼É vÀ£Àß PÀÄlÄA§zÀ

d
CxÀªÁ vÀ£Àß fêÀ£À ¸ÀAUÁwAiÀÄ zÀÄrªÉÄAiÀÄ°è O¥ÀZÁjPÀªÁV ¨sÁUÀªÀ»¹zÀgÀÆ CxÀªÁ CªÀgÀ

he
zÀÄrªÉÄUÉ ¨ÉA§®ªÁV ¤AvÀgÀÆ CzÀ£ÀÄß CgÉPÁ°PÀ zÀÄrªÉÄ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. C®èzÉ
EwÛÃZÉUÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¥ÁvÀæ PÀÄlÄA§zÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÀÄÝ JAzÀÄ

is
ºÉüÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. »ÃUÉ ºÉüÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ£ÀÄß PÀÄlA§zÀ M¼ÀV£À ¸ÀA¨sÁªÀ£É
re S
gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ½UÉ ¹Ã«ÄvÀUÉƽ¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
B
bl
¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ zÀÄrªÉÄ : ¤UÀ¢vÀ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß WÀAmÉUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è, ¢£ÀUÀÆ°AiÀÄ
DzsÁgÀzÀ°è, ªÁgÀzÀ DzsÁgÀzÀ°è CxÀªÁ wAUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄPÉÌ, ªÀåQÛAiÀÄ CgÉPÀıÀ®
be T
pu
PÉ®¸ÀPÉÌ CxÀªÁ PÀıÀ® PÉ®¸ÀPÉÌ ¤ÃqÀĪÀ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ zÀÄrªÉÄ J£À߯ÁUÀÄwÛzÉ.
K

PÀÆ° JAzÀgÉ zÀÄrªÉÄAiÀÄ CªÀ¢ü DzsÁgÀzÀ°è MlÄÖUÀÆr¹, ¤ÃqÀĪÀ ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÆ° JAzÀÄ
PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß WÀAmÉ, wAUÀ¼ÀÄ, ªÁgÀzÀ DzsÁgÀzÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
©

¸ÀtÚ ¥ÀÄlÖ ªÁå¥ÁgÀzÀ zÀÄrªÉÄ, ©Ã¢ §¢AiÀÄ ªÁå¥ÁgÀ¢AzÀ zÉÆqÀØ ªÀÄlÖzÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀªÀgÉV£À
zÀÄrªÉÄ, ºÉÆ®-UÀzÉÝUÀ¼À°è£À zÀÄrªÉÄ, PÉÊUÁjPÉUÀ¼À zÀÄrªÉÄ, ±Á¯ÉAiÀÄ°è ²PÀëPÀgÁV zÀÄrªÉÄ,
PÀlÖqÀ PÀlÄÖªÀÅzÀÄ, EnÖUÉ §nÖUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄĪÀÅzÀÄ, ªÁºÀ£ÀUÀ¼À zÀÄgÀ¹Ü CxÀªÁ j¥ÉÃj ªÀiÁqÀĪÀ
UÁågÉÃeïUÀ¼À°è£À zÀÄrªÉÄ, E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉUÁV CxÀªÁ
§zÀÄQ£À ¤ªÀðºÀuÉUÁV zÀÄrAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ zÀÄrªÉÄ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
F zÀÄrªÉÄUÀ¼ÀÄ EA¢£À ¸ÀAQÃtð ¸ÀªÀiÁdzÀ°è §zÀÄQUÉ C¤ªÁAiÀÄðªÁVªÉ. F PÉëÃvÀæUÀ¼À°è
to

zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¤jÃQëvÀ ¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢gÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ½ªÉ.

¸ÀA¨sÁªÀ£É ¤ÃrPÉAiÀÄÄ PÉ®¸À ¤ÃqÀĪÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄrªÉÄzÁgÀgÀ £ÀqÀÄ«£À M¥ÀàAzÀzÀAvÉ
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀiÁV ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ zÀÄrªÉÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
t
No

£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¥Àæw ªÀåQÛUÀÆ ¥ÁgÀA¥ÀjPÀ PÀ¸ÀħÄUÀ½zÀݪÀÅ. »ÃUÁV MAzÀÄ

¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CªÀ®A©vÀgÁVzÀÝgÀÄ. CzÀgÀ°èAiÀÄÆ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ UÁæ«ÄÃt
DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ºÀtzÀ §¼ÀPÉ §ºÀ¼À PÀ¤µÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èvÀÄÛ. ««zsÀ eÁw ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÀðUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
C£ÉÆåãÀå CªÀ®A§£ÉUÉ ºÉaÑ£À ªÀĺÀvÀé ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. UÁæªÀÄzÀ DAvÀjPÀ, DyðPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À°è
MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß PÉÆlÄÖ E£ÉÆßAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ d£À¦æAiÀĪÁVvÀÄÛ.
§ºÀÄvÉÃPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄ DzsÁjvÀ zÀÄrªÉÄUÉ ºÀtzÀ §zÀ¯ÁV ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ
¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß zÀÄrªÉÄUÁgÀjUÉ ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß `¸Án

80
«¤ªÀÄAiÀÄ ¥ÀzÀÞw’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ºÀtzÀ §¼ÀPÉ ºÉZÀѼÀªÁzÀAvÉ zÀÄrªÉÄUÉ ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°èAiÉÄà ¤ÃqÀĪÀ ¥ÀzÀÞw ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀiÁd«eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ
UÀÄgÀÄw¹zÁÝgÉ.
¸ÀAWÀnvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ
¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ : zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁæxÀ«ÄPÀ, ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÀÈwÃAiÀÄ ªÀ®AiÀĪÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ. zÀÄrªÉÄAiÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß DzsÁj¹, zÀÄrªÉÄAiÀÄ
ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è ¸ÀAWÀnvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ
ªÀ®AiÀĪÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ. AiÀiÁªÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ°è £ÉÆÃAzÀtÂAiÀiÁV PÁ£ÀƤ£À

d
ZËPÀnÖ£ÉƼÀUÉ, zÀÄrAiÀÄĪÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ ¤UÀ¢vÀ PÉ®¸À, GzÉÆåÃUÀ ¨sÀgÀªÀ¸É, ¤UÀ¢vÀ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß

he
PÁ£ÀƤ£À ZËPÀnÖ£À°èAiÉÄà ¤UÀ¢AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉAiÉÆà CzÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀĪÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ°è GzÉÆåÃUÀ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ, C£ÉÃPÀ PÁ£ÀƤ£À
ZËPÀlÄÖUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ PÀ¤µÀ× ªÉÃvÀ£À PÁ¬ÄzÉ, PÁSÁð£ÉUÀ¼À PÁ¬ÄzÉ, «±ÉõÀ ¨sÀvÉåUÀ¼À

is
re S
PÁ¬ÄzÉ, ¥Áæ«qÉAmï ¥sÀAqï(¦.J¥sï) PÁ¬ÄzÉUÀ¼ÀÄ E°è PÀqÁØAiÀÄ.
¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, D¸ÀàvÉæUÀ¼ÀÄ, PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À
B
bl
DqÀ½vÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ, ªÁtÂdå ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ, fêÀ «ªÀiÁ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ, ¸ÉÊ£Àå, EvÁå¢ §gÀÄvÀÛªÉ.
be T
¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀªÁUÀ PÁ£ÀƤ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À C£ÀĪÀÄw
pu
PÀqÁØAiÀÄ. F ªÀ®AiÀĪÀÅ ¸ÀPÁðgÀ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁªÀw¸ÀĪÀÅzÀÄ PÀqÁØAiÀÄ. F ªÀ®AiÀÄzÀ°è
K

zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ PÁ«ÄðPÀ ªÀUÀðPÉÌ GzÉÆåÃUÀ ¨sÀzÀævÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ C£ÉÃPÀ ¸ÀAavÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß

¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ DAiÀiÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À dªÁ¨ÁÝj. ¤UÀ¢vÀ zÀÄrªÉÄUÉ ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß
©

¥ÀqÉAiÀÄĪÀ eÉÆvÉUÉ ªÁ¶ðPÀ ¨sÀvÉå ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À CªÀ¢üAiÀÄ zÀÄrªÉÄUÉ ºÉZÀÄѪÀj ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß
¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ PÀqÁØAiÀÄ. MmÁÖgÉ F ªÀ®AiÀÄzÀ°è GzÉÆåÃUÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ¤UÀ¢AiÀiÁVgÀÄvÀÛªÉ. C®èzÉ
PÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÀå«ÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀªÁV ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¸ÀA§AzsÀ«gÀÄvÀÛzÉ.
t to
No

81
 C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ : C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀĪÉAzÀgÉ zÀÄrªÉÄUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ
AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ£ÀƤ£À ZËPÀlÄÖ E®è¢gÀĪÀÅzÀÄ. CAzÀgÉ F ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ
zÀÄr¹PÉƼÀÄîªÀªÀgÀ £ÀqÀÄªÉ AiÀiÁªÀÅzÉà jÃwAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ¤UÀ¢AiÀiÁVgÀĪÀÅ¢®è.
C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄ ªÀ®AiÀÄPÉÌ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À £ÉÆÃAzÀt CUÀvÀå«®è. F ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À
AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ£ÀÆ£ÀÄ, ¤Ãw ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀĪÀÅ¢®è. PÁ£ÀƤ£À AiÀiÁªÀÅzÉà ZËPÀnÖUÉ
C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄ M¼À¥ÀqÀĪÀÅ¢®è. E°è vÉjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ E®è. F ªÀ®AiÀĪÀÅ CvÀåAvÀ ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ªÉÆÃmÁgï ªÁºÀ£À j¥ÉÃj, vÀ¯ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ vÀ¼ÀÄîªÀ
UÁrAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ vÀgÀPÁj, «ÄãÀÄ EvÁå¢ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀĪÀÅzÀÄ, mÉÊAiÀÄgï ¥ÀAZÀgï, ¸ÉÊPÀ¯ï
j¥ÉÃj E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀ aPÀÌ ¥ÀÄlÖ zÀÄrªÉÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄPÉÌ

d
¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. E°è zÀÄrªÉÄAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¤UÀ¢AiÀiÁVgÀĪÀÅ¢®è. EzÀQÌAvÀ®Æ ªÀÄÄRåªÁV ºÀUÀ®Ä-gÁwæ,

he
gÀeÉ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ J¯Áè ¢£ÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ F ªÀ®AiÀÄzÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀÄvÁÛgÉ.
E°è zÀÄrAiÀÄĪÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¢£ÀUÀÆ° DzsÁgÀzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀÄvÁÛgÉ.

is
C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ°è PÀÆ°AiÀÄÆ ¸ÀPÁðgÀ ¤UÀ¢¥Àr¹gÀĪÀ PÀ¤µÀ× ªÉÃvÀ£À
re S
PÁ¬ÄzÉVAvÀ®Æ PÀrªÉÄ EgÀÄvÀÛzÉ. C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄĪÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ
B
bl
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÁUÀ°, «±ÉõÀ ¨sÀvÉåUÀ¼ÁUÀ° EgÀĪÀÅ¢®è. E°è zÀÄrAiÀÄĪÀªÀgÀÄ §zÀÄQUÉ
¥Àæw¢£ÀªÀÇ zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÉèÉÃPÀÄ. EªÀgÀ zÀÄrªÉÄUÉ gÀeÉAiÉÄà EgÀĪÀÅ¢®è. F ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è
be T
pu
zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄUÀ¼ÉAzÀgÉ, PÀlÖqÀ PÀlÄÖªÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ, gÀ¸ÉÛ §¢
K

zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ, ¯Áj ªÀÄvÀÄÛ ªÁåUÀ£ïUÀ¼À°è ¸ÀgÀPÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA©¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ E½¸ÀĪÀ

PÉ®¸À ªÀiÁrwÛgÀĪÀªÀgÀÄ, EnÖUÉ §nÖUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ, ¨sÀÆ-gÀ»vÀ PÀȶ PÁ«ÄðPÀgÀÄ,
©

¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ Cw ¸ÀtÚ gÉÊvÀgÀÄ, ¨É¼ÉºÀAaPÉ DzsÁgÀzÀ°è PÀȶ ªÀiÁqÀÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ, «ÄãÀÄUÁgÀgÀÄ,

©Ãr PÁ«ÄðPÀgÀÄ, UÀtÂUÁjPÉAiÀÄ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ, JuÉÚ «Ä®Äè, ¸Á«Ä®Ä, EvÁå¢. ¨sÁgÀvÀzÀ
zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è ºÉaÑ£À d£ÀgÀÄ zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀÅzÉà C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è J£ÀÄߪÀÅzÀÄ
£ÀªÀÄä zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆZÀåªÁV w½¸ÀÄvÀÛzÉ. EA¢UÀÆ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ
PÁ«ÄðPÀgÀ°è ±ÉÃPÀqÀ 90gÀµÀÄÖ PÁ«ÄðPÀgÀÄ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°èAiÉÄà zÀÄrAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ.
t to
No

82
C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ :
C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ C£ÉÃPÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß
JzÀÄj¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. F ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀjUÉ ¤UÀ¢vÀ PÉ®¸ÀªÁUÀ°, ¤UÀ¢vÀ ªÉÃvÀ£ÀªÁUÀ°,
¤UÀ¢vÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÁUÀ° EgÀĪÀÅ¢®è. PÀ¤µÀ× ªÉÃvÀ£ÀªÀÇ ¹UÀĪÀÅ¢®è.
ªÀ®¸É : C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ PÀÄjvÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É
ªÀiÁrgÀĪÀ ‘¥ÀÄmï ®Ädgïì’ J£ÀÄߪÀ ¥ÀĸÀÛPÀzÀ°è Circular Migration PÀÄjvÀÄ «±ÉèõÀuÉ
ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ, fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÉÌ ¥Àæw¢£À zÀÄrAiÀįÉà ¨ÉÃPÁzÀ d£ÀgÀÄ ºÉÃUÉ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¸ÀܼÀ¢AzÀ
PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÀ®¸ÉAiÀÄ C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ

d
MAzÀÄ ®PÀëtªÀÇ DVzÉ. C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ zÀÄrªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ºÀgÀ¹PÉÆAqÀÄ MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀܼÀPÉÌ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀÄwÛgÀÄvÁÛgÉ. »ÃUÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀ d£ÀjUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉUÀ¼ÉÃ

he
EgÀĪÀÅ¢®è.
¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉ : C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ C¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß

is
re S
JzÀÄj¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉ JAzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ §zÀÄPÀ®Ä CUÀvÀåªÁV ¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄÆ®
¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ (ªÀ¸Àw, DgÉÆÃUÀå, DºÁgÀ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, zÀÄrAiÀÄĪÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÀPÁ±À, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ
B
bl
EvÁå¢) EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV CxÀªÁ ¸ÁªÀÄÄzÁ¬ÄPÀªÁV MzÀV¹PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ
be T
¨sÀzÀævÉ J¤ß¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ. DzÀgÉ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀjUÉ EµÀÄÖ PÀÆqÀ zÉÆgÀPÀÄwÛ®è.
pu
PÁ£ÀÆ£ÀÄ ZËPÀlÄÖ : C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀjUÉ C£ÉÃPÀ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ
K

ZËPÀlÄÖUÀ¼ÀÄ C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅzÉà E®è. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ zÀÄrªÉÄUÉ, ¤UÀ¢vÀ SÁvÀjAiÀÄ

©

PÀ¤µÀ× ªÉÃvÀ£À«®è. EzÀÄ ¥ÉêÉÄAmï D¥sï UÁæöåZÀÄån DåPïÖ 1971 DzsÁgÀzÀ°è PÀÆ°AiÀÄÄ C¸ÀAWÀnvÀ
ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄĪÀªÀjUÉ zÉÆgÉAiÀÄÄwÛ®è. C®èzÉ ¥Áæ«qÉAmï ¥sÀAqï EvÁå¢ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ DyðPÀ ¨ÉA§®UÀ¼ÀÄ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄĪÀªÀjV®è.
¨Á® PÁ«ÄðPÀgÀÄ : C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è CgÉPÀıÀ® zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄ DzsÁjvÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß
ªÀÄPÀ̼ÀÄ CvÀåAvÀ PÉlÖ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ªÀiÁqÀÄwÛgÀÄvÁÛgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¥ÀmÁQ ªÀiÁqÀĪÀ PÁSÁð£ÉUÀ¼À°è
C°è §¼À¸ÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À eÉÆvÉ fêÀPÀÆÌ ¨sÀzÀævÉ E®èzÉ zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀªÀgÀ°è ºÉaÑ£ÀªÀgÀÄ
to

ªÀÄPÀ̼ÀÄ. §AqÀªÁ¼À±Á» ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ PÀrªÉÄ PÀÆ°UÉ ºÉZÀÄÑ ±ÀæªÀÄ DzsÁjvÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
§AiÀĸÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä §°AiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀªÀgÀÄ ªÀÄPÀ̼ÀÄ. MnÖ£À°è C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ
¨Á®PÁ«ÄðPÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆö¸ÀÄvÀÛzÉ.
t

zÉÊ»PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ zËdð£Àå : C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è ªÀÄ£É PÉ®¸ÀUÁgÀgÁV zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ

No

§ºÀÄvÉÃPÀgÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ. EªÀgÀ ªÉÄÃ¯É £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ zÉÊ»PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ zËdð£ÀåUÀÀ¼ÀÄ

EwÛÃZÉUÉ zÀÄ¥ÀàlÄÖUÉÆArªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ°è 2014-2015 gÀ UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ ªÀgÀ¢
¥ÀæPÁgÀ ±ÉÃPÀqÁ 77gÀµÀÄÖ ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼ÀÄ C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ. fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÉÌ
zÀÄrAiÀįÉèÉÃPÁzÀ C¸ÀºÁAiÀÄPÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼À ªÉÄÃ¯É ¯ÉÊAVPÀ QgÀÄPÀļÀzÀ
eÉÆvÉUÉ ºÀ®ªÀÅ §UÉAiÀÄ QgÀÄPÀļÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛgÀĪÀ ªÀgÀ¢UÀ¼À£ÀÄß ¤vÀåªÀÇ £ÉÆÃqÀÄwÛzÉÝêÉ. »ÃUÉ
C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è PÁ«ÄðPÀgÀÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß E°è w½¸À¯ÁVzÉ.

83
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.
1. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ ______________ UÉ PÁgÀtªÁUÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¨sÀÆ gÀ»vÀ PÀȶ PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß ______________ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
3. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß ___________ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÉÆAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹.

d
1. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É JAzÀgÉãÀÄ?

he
2. ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¸À»vÀ zÀÄrªÉÄ JAzÀgÉãÀÄ?
3. ¸ÀA¨sÁªÀ£É gÀ»vÀ zÀÄrªÉÄ JAzÀgÉãÀÄ?

is
re S
4. ¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ JAzÀgÉãÀÄ?
B
bl
5. C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ JAzÀgÉãÀÄ?
6. C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
be T
pu
III. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹ :
K

1. ¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ? w½¹.

©

2. zÀÄrªÉÄAiÀÄ vÁgÀvÀªÀÄåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

3. C¸ÀAWÀnvÀ zÀÄrªÉÄUÁgÀgÀÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛÛgÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
4. ¸ÀAWÀnvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÉãÀÄ?
IV. ZÀlĪÀnPÉ :
to

1. ¤ÃªÀÅ ªÁ¸À«gÀĪÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è£À ¸ÀAWÀnvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀAWÀnvÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß

¥ÀnÖ ªÀiÁr.
V. AiÉÆÃd£É :
t
No

1. ¤ªÀÄä ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ C¸ÀAWÀnvÀ PÁ«ÄðPÀgÀ eÉÆvÉ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀAvÉ ªÀiÁr

CªÀgÀ ªÀÄÆ®PÀªÉà ªÀgÀ¢ ¹zÀÞ¥Àr¹.

****

84
 ¨sÀÆUÉÆüÀ «eÁÕ£À
CzsÁåAiÀÄ-1
¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ «¹ÛÃtð
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¥Àæ¥ÀAZÀ ºÁUÀÆ KµÁå RAqÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁÜ£À.
• ¨sÁgÀvÀzÀ «¹ÛÃtð ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃgÉUÀ¼ÀÄ.

d
• ¨sÁgÀvÀzÀ £ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ.

he
¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁÜ£À
¨sÁgÀvÀªÀÅ ¨sËUÉÆýPÀªÁV GvÀÛgÀ UÉÆüÁzsÀð ºÁUÀÆ ¥ÀƪÀðUÉÆüÁzsÀðzÀ ªÀÄzsÀåzÀ°è £É¯É¹zÉ.

is
EzÀÄ DUÉßÃAiÀÄ KµÁåzÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥À. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À ¨sÀƨsÁUÀªÀÅ 8o.4’
re S
¢AzÀ 37o.6’ GvÀÛgÀ CPÁëA±À ºÁUÀÆ 68o.7’ jAzÀ 97o.3’ ¥ÀƪÀð gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ «¸ÀÛj¹zÉ.
B
bl
CAqÀªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ E£ÀÆß zÀQëtPÉÌ «¸ÀÛj¹ªÉ. ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀzÀ 6o.45’
zÀQët CPÁëA±ÀzÀ°ègÀĪÀ ‘EA¢gÁ ¥Á¬ÄAmï’ ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ zÀQët vÀÄ¢AiÀiÁVzÉ. EzÀPÉÌ
be T
pu
¥ÀæwAiÀiÁV dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀzÀ EA¢gÁPÉÆÃ¯ï ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ GvÀÛgÀ vÀÄ¢AiÀiÁVzÉ.
K

DQÖðPï ¸ÁUÀgÀ
©

AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï
CªÉÄjPÀ
¥É¹¦üPï
¸ÁUÀgÀ
D¦üæPÀ
0 ¸ÀªÀĨsÁdPÀ ªÀÈvÀÛ
0
00
to

CªÉÄjPÀ
D¸ÉÖçðAiÀÄ
zÀQët ¥É¹¦üPï ¸ÁUÀgÀ
t
No

CAmÁQÖðPÀ

¥Àæ¥ÀAZÀ ªÀÄvÀÄÛ KµÁåzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁÜ£À

¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è PÀPÁðlPÀ ¸ÀAPÁæAw ªÀÈvÀÛ(23 12 G)ªÀÅ ºÁAiÀÄÄÝ ºÉÆÃVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
0

82 12 ¥ÀƪÀðgÉÃSÁA±ÀªÀÅ zÉñÀzÀ ªÀÄzsÀåzÀ°è ºÁAiÀÄÄÝ ºÉÆÃVgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄzsÀå

0

gÉÃSÁA±ÀªÁVzÀÄÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DzÀ±ÀðPÁ®ªÀiÁ£ÀªÀÅ (IST) F gÉÃSÁA±ÀªÀ£ÁßzsÀj¹zÉ.

85
 «¹ÛÃtð : gÀµÀå, PÉ£ÀqÀ, aãÀ, CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À, ¨Éæf¯ï ªÀÄvÀÄÛ D¸ÉÖçðAiÀÄUÀ¼À
vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ 7£ÉAiÀÄ zÉÆqÀØ gÁµÀÖç. EzÀgÀ MlÄÖ «¹ÛÃtð 32, 87, 263
ZÀ.Q.«ÄÃ.EzÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ «¹ÛÃtðzÀ°è ±ÉÃ. 2.42 ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀƪÀð-¥À²ÑªÀĪÁV 2933
Q.«ÄÃ., CUÀ® ºÁUÀÆ GvÀÛgÀ-zÀQëtªÁV 3214 Q.«ÄÃ., GzÀݪÁVzÉ.
ªÉÄÃgÉUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¨sÀÆ
ªÀÄvÀÄÛ d®ªÉÄÃgÉUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß
ºÉÆA¢zÉ. ¨sÀÆ ªÉÄÃgÉAiÀÄ
GzÀÝ 15,200 Q«ÄÃ. PÉ®ªÉqÉ

d
ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ zÉñÀzÀ J¯Áè

he
¨sÁUÀUÀ¼À®Æè £ÉʸÀVðPÀ UÀrUÀ½ªÉ.
GvÀÛgÀzÀ°ègÀĪÀ »ªÀiÁ®AiÀÄ
¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ

is
re S
aãÁUÀ¼À £ÀqÀĪÀt £ÉʸÀVðPÀ
B
bl
UÀrAiÀiÁVªÉ.
be T
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À ¨sÀÆ
pu
¨sÁUÀªÀÅ 6100 Q.«ÄÃ. GzÀݪÁzÀ
K

¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

©

DzÀgÉ CAqÀªÀiÁ£ï-¤PÉÆèÁgï
ºÁUÀÆ ®PÀë ¢éÃ¥ÀUÀ¼À wÃgÀUÀ¼À£ÀÆß
M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ zÉñÀzÀ MlÄÖ
¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀzÀ GzÀÝ 7516.5
Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ ¥À²ÑªÀÄzÀ°è
CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæ, ¥ÀƪÀðzÀ°è
to

§AUÁ¼ÀPÉÆ°è ºÁUÀÆ zÀQëtzÀ°è »AzÀÆ ¸ÁUÀgÀUÀ½ªÉ. CªÀÅ zÉñÀzÀ £ÉʸÀVðPÀ UÀrUÀ¼ÁVªÉ.

£ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ 7 £ÉgÉAiÀÄ zÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÁAiÀĪÀåzÀ°è ¥ÁQ¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ
t

C¥ÁϤ¸ÁÛ£À, GvÀÛgÀzÀ°è £ÉÃ¥Á¼À, ¨sÀÆvÁ£À ªÀÄvÀÄÛ aãÀ ºÁUÀÆ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀzÀ°è ¨ÁAUÁèzÉñÀ

No

ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊAiÀÄ£Áägï zÉñÀUÀ½ªÉ. DUÉßÃAiÀÄPÉÌ ²æîAPÀ zÉñÀ«zÀÄÝ CzÀÄ ¥ÁPï d®¸ÀA¢ü ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄ£Áßgï SÁjUÀ½AzÀ ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¥ÀævÉåÃPÀUÉÆArzÉ.
DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé UÀtgÁdå. «±Á®ªÁzÀ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV
¥ÁæzÉòPÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV 29 gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zɺÀ°AiÀÄÆ ¸ÉÃjzÀAvÉ 7
PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. zɺÀ°AiÀÄÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ gÁdzsÁ¤ PÉÃAzÀæ, vÉ®AUÁt
ºÉƸÀgÁdå. gÁdåUÀ¼À°è gÁd¸ÁÛ£ÀªÀÅ «¹ÛÃtðzÀ°è zÉÆqÀØzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆêÁ Cw aPÀÌzÀÄ.

86
 d
£ÉÃ¥Á¼À
¨sÀÆvÁ£ï

is he
¥À¯ï
re S B
bl
ªÉÄÊAiÀÄ£Áägï
be T
pu
K
©

vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ
to

¥ÁPï d®¸ÀA¢ü
t
No

EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄÃ?

• gÁåqïQè¥ïs gÉÃSÉ: ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£U
À ¼
À À UÀrgÉÃSÉ
• qÀÄågÁåAqï gÉÃSÉ: ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁϤ¸ÁÛ£U
À ¼
À À UÀrgÉÃSÉ
• ªÀiÁåPïªÀĺÉÆãï gÉÃSÉ: ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁUÀ¼À UÀrgÉÃSÉ

87
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr
1. ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ «¹ÛÃtð ________ ZÀ.Q.«ÄÃ.,
2. ¨sÁgÀvÀzÀ DUÉßÃAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è ________ zÉñÀ«zÉ.
3. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄzsÀå ¨sÁUÀzÀ°è ________ CPÁëA±ÀªÀÅ ºÁAiÀÄÄÝ ºÉÆÃVzÉ.
4. ¨sÁgÀvÀzÀ°è _________ ªÀÅ ºÉƸÀgÁdåªÁVzÉ.

d
II. UÀÄA¦£À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.

he
1. ¨sÁgÀvÀzÀ CPÁëA±À ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA²ÃAiÀÄ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹.
2. ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ zÀQëtzÀ vÀÄ¢ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?

is
re S
3. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀĪÀåzÀ°ègÀĪÀ £ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
B
bl
4. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃgÉUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ n¥Ààt §gɬÄj,
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
be T
pu
1. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹, CzÀgÀ°è gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ
K

CªÀÅUÀ¼À gÁdzsÁ¤UÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ºÁUÀÆ ºÉ¸Àj¹.

©

IV. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
1. ¤ªÀÄä G¥ÁzsÁåAiÀÄgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ ¤ªÀÄä gÁdåzÀ ¨ÁºÀå £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹, CzÀgÀ°è CPÁëA±À
ªÀÄvÀÄÛ gÉÃSÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ºÁUÀÆ £ÉgÉAiÀÄ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.

****
t to
No

88
 CzsÁåAiÀÄ -2
¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À ¸ÁªÀiÁ£Àå ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ.
• ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ¼ÀÄ.

d
¨sÁgÀvÀªÀÅ MAzÀÄ «±Á®ªÁzÀ zÉñÀ. EzÀÄ ««zsÀ ¨sÀÆ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅ

he
¥ÀªÀðvÀ, ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä, ªÉÄÊzÁ£À ªÀÄvÀÄÛ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArªÉ. EªÀÅ zÉñÀzÀ £À¢
ªÀåªÀ¸ÉÜ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð, PÀȶ, ¸ÁjUÉ, d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÀAaPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À
ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ.

is
re S
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
B
bl
ªÉÄïÉäöÊ ®PÀëtªÀ£ÁßzsÀj¹ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß 4 ¥ÀæªÀÄÄR «¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ-
be T
pu
1. GvÀÛgÀzÀ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ. 2. GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.
K

3. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä. 4. PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ.

1. GvÀÛgÀzÀ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ
©

EªÀÅ EwÛÃa£À ªÀÄrPÉ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃjzÀ »ªÀiÁ®AiÀÄ ±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.

CªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ GvÀÛgÀzÀ UÀrUÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ ºÀ©âgÀĪÀ C«aÒ£Àß ¥ÀªÀðvÀ ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÁVªÉ.
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà JvÀÛgÀªÁVzÀÄÝ CvÀåAvÀ JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀ, D¼ÀªÁzÀ PÀt廃 ªÀÄvÀÄÛ PÀAzÀgÀ, »ªÀÄ£À¢,
¥ÀªÀðvÀ WÁn EvÁå¢UÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è CªÀÅ ¥À²ÑªÀÄzÀ°è ¹AzsÀÆ £À¢ PÀAzÀgÀ¢AzÀ
¥ÀƪÀðzÀ°è §æºÀä¥ÀÄvÀæ £À¢ PÀAzÀgÀzÀªÀgÉUÉ 2400 Q.«ÄÃ. GzÀݪÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À CUÀ®ªÀÅ 240
to

jAzÀ 320 Q.«ÄÃ. UÀ¼ÀÄ. EªÀÅ ¥À²ÑªÀÄzÀ°è CUÀ®ªÁVzÀÄÝ ¥ÀƪÀðzÉqÉUÉ ºÉÆÃzÀAvÉ QjzÁUÀÄvÀÛªÉ.
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. UÀ¼À°è ºÀgÀrªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀqÉUÉ (zÀQët) PÀrzÁzÀ E½eÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
n¨Émï PÀqÉUÉ (GvÀÛgÀ) §½zÁzÀ E½eÁj¤AzÀ PÀÆrªÉ.
t

»ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À°è 3 ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ ¸ÀgÀtÂUÀ½ªÉ:

No

i) ªÀĺÁ »ªÀiÁ®AiÀÄ. ii) M¼À »ªÀiÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ iii) ¹ªÁ°Pï ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ.

i) ªÀĺÁ»ªÀiÁ®AiÀÄ : EªÀÅ »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À
ªÀÄzsÀåzÀ°ègÀĪÀ C«gÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ Cw JvÀÛgÀªÁzÀ ¸ÀgÀtÂ.
EªÀÅUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj JvÀÛgÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖ¢AzÀ 6100
«ÄÃ. E°è ºÀ®ªÀÅ JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è
ªÀiËAmï JªÀgɸïÖ (8848 «ÄÃ.) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯ÉèÃ
EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ
ªÀiËAmïJªÉg¸ É ïÖ : EzÀ£ÄÀ ß £ÉÃ¥Á½AiÀÄgÀÄ
‘¸ÁUÀgÁävÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ‘DPÁ±ÀzÀ
zÉêÀvÉ’ JAzÀxÀð. n¨ÉnAiÀÄ£ÀßgÀÄ EzÀ£ÀÄß
‘ZÉƪÉÆ®ÄAUÀä’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.

89
JvÀÛgÀªÁzÀÄzÀÄ. EvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ²RgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ, PÁAZÀ£ÀdAUÀ (8156«ÄÃ.), ªÀiÁPÀ®Ä (8481«ÄÃ.),
zsÀªÀ¼ÀVj (8172«ÄÃ.), ªÀiÁ£À¸ÀÄè (8156«ÄÃ.) £ÀAzÁzÉë EvÁå¢. F ¸ÀgÀtÂAiÀÄÄ ªÀµÀðªÉ¯Áè
»ªÀiÁªÀÈvÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ, EzÀ£ÀÄß ‘»ªÀiÁ¢æ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EzÀÄ C£ÉÃPÀ »ªÀÄ£À¢UÀ¼À
GUÀªÀÄ ¸ÁÜ£À. GzÁ: UÀAUÉÆÃwæ, AiÀĪÀÄÄ£ÉÆÃwææ »ªÀÄ£À¢UÀ¼ÀÄ. E°è C£ÉÃPÀ ¥ÀªÀðvÀ WÁnUÀ½ªÉ.
GzÁ: §Äfð¯ï, eÉÆÃf¯Á, ²¦Ì¯Á EvÁå¢,
»ªÀiÁ¢æ ¸ÀgÀtÂUÀ½AzÀ GvÀÛgÀPÉÌ PÀAqÀħgÀĪÀ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀ-»ªÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EªÀÅ PÁgÁPÉÆgÀA ¸ÀgÀtÂUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÀÄÝ E°è k2 CxÀªÁ UÁré£ï D¹Ö£ï JA§
JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀ«zÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
©

Ê
ªÉÄ
t to
No

ii) M¼À »ªÀiÁ®AiÀÄ : EzÀÄ ªÀĺÁ»ªÀiÁ®AiÀÄzÀ zÀQëtzÀ°èzÉ. EzÀ£ÀÄß ‘»ªÀiÁZÀ¯ï’ ¸ÀgÀtÂ

JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 60 jAzÀ 80 Q.«ÄÃ. CUÀ® ªÀÄvÀÄÛ 1500 jAzÀ 4500 Q.«ÄÃ.
JvÀÛgÀªÁVzÉ. EzÀgÀ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀªÀÅ CgÀtåUÀ½AzÁªÀj¹zÉ. E°è C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÀÄ
PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. GzÁ: ¦gï¥ÀAeÁ¯ï, zË®zsÀgï, £ÁUÀw§, ªÀÄĸÉÆìÃj, ªÀĺÁ¨sÁgÀvï ªÀÄvÀÄÛ
90
qÁdð°AUï ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÀÄ. eÉÆvÉUÉ E°è C£ÉÃPÀ DPÀµÀðPÀ PÀtªÉUÀ½ªÉ. GzÁ: PÁ²äÃgÀ PÀtªÉ. PÁAUÀæ
PÀtªÉ, PÀÄ®Ä PÀt廃 ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ. C£ÉÃPÀ DPÀµÀðPÀ VjzsÁªÀÄUÀ¼ÀÆ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. GzÁ: ²ªÀiÁè,
gÁtÂPÉÃmï, ªÀÄĸÉÆìÃj, £ÉʤvÁ¯ï ªÀÄvÀÄÛ qÁdð°AUï.

d
he
Ö
ªÀgɸï
A mïJ
ªÀiË

is
re S B
bl
be T
pu
K
©

iii) ¹ªÁ°Pï ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ : EªÀÅ »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ ºÉÆgÀV£À CxÀªÁ ¥ÁzÀ¨sÁUÀzÀ ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÁVzÀÄÝ,

¥ÀæzsÁ£À »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ zÀQët ¨sÁUÀzÀ°èªÉ. PÀrªÉÄ JvÀÛgÀªÀżÀî »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ. JvÀÛgÀ
600 jAzÀ 1500 «ÄÃ. ªÀÄvÀÄÛ CUÀ® 15 jAzÀ 150 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÀÄ. EªÀÅ dªÀÄÄä-PÁ²äÃgÀ¢AzÀ
CgÀÄuÁZÀ®¥ÀæzÉñÀzÀªÀgÉUÉ ºÀ©âªÉ. CªÀÅ ¸ÀªÀÄvÀmÁÖzÀ vÀ¼ÀªÀżÀî PÀtªÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
‘qÀÆ£ïì’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁ: qɺÁæqÀÆ£ï.
to

¥ÁæªÀÄÄRåvÉ :
1. »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ £ÉʸÀVðPÀ UÀrUÀ¼ÁVzÀÄÝ ¥ÀgÀQÃAiÀÄgÀ zÁ½ ºÁUÀÆ ªÀÄzsÀå
KµÁå¢AzÀ ©Ã¸ÀĪÀ ²ÃvÀUÁ½UÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛªÉ.
t
No

2. ªÀÄ¼É ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉzÀÄ C¢üPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.

3. CªÀÅUÀ¼À E½eÁgÀÄUÀ¼À°è zÀlÖ PÁqÀÄUÀ½ªÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÉqÀÄvÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛ. GzÁ:
C¸ÁìA£À ZÀºÀ vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ.
4. R¤dUÀ¼À GUÁætUÀ¼ÁVªÉ.
5. ºÀ®ªÀÅ £À¢UÀ¼À GUÀªÀÄ ¸ÁÜ£À, E°è£À d®¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ d®«zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£ÉUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀ.Û

91
2. GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À
»ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ £ÀqÀÄªÉ «¸ÀÛj¹zÉ. EzÀÄ ¸ÀmÉèÃeï,
UÀAUÀ ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¥ÀÄvÀæ, F ªÀÄÆgÀÄ £À¢UÀ¼À ¸ÀAZÀAiÀÄ PÁAiÀÄð¢AzÀ ¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀzÀÄÝ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
Cw «±Á®ªÁzÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ ªÉÄÊzÁ£À. ¥ÀƪÀð-¥À²ÑªÀĪÁV 2500 Q.«Äà GzÀÝPÉÌ ºÀgÀrzÉ.
¸ÀgÁ¸Àj CUÀ® 240 jAzÀ 340 Q.«ÄÃUÀ¼ÀÄ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 7 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ, ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÁߪÀj¹zÉ.
¸ÀªÀÄvÀmÁÖzÀ ªÉÄÊzÁ£À. EzÀgÀ ªÉÄïÁãUÀzÀ°è J°èAiÀÄÆ PÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀĪÀÅ¢®è.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
©

¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : GvÀÛgÀ ªÉÄÊzÁ£ÀªÀÅ «±Á®ªÁzÀ ªÉÄÊzÁ£À, ¥sÀ®ªÀvÁÛVzÉ ªÀÄvÀÄÛ E°è ¸ÀªÀðPÁ°PÀ

£À¢UÀ¼ÀÄ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV PÀȶUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ. E°è£À ¸ÀªÀÄvÀmÁÖzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ gÀ¸ÉÛ, gÉÊ®Ä
to

ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄPÀÆÌ AiÉÆÃUÀå. eÉÆvÉUÉ PÉÊUÁjQÃPÀgÀt, £ÀUÀjÃPÀgÀt

ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀPÀÆÌ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. E°è C£ÉÃPÀ AiÀiÁvÁæ¸ÀܼÀUÀ½ªÉ.
t

3. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä
No

¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼À°è CvÀåAvÀ «±Á®ªÁzÀÄzÀÄ UÉÆAqÁé£À ¨sÀƨsÁUÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀÄÝ,

¥ÀÄgÁvÀ£À ²¯ÉUÀ½AzÀ gÀavÀªÁVzÉ. GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£À¢AzÀ zÀQët ¨sÁUÀzÀ°èzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
16 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÁߪÀj¹zÉ. EzÀÄ wæPÉÆãÁPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ, EzÀgÀ zÀQët vÀÄ¢AiÀÄÄ
PÀ£ÁåPÀĪÀiÁj ¨sÀƲgÀªÁVzÉ. C£ÉÃPÀ ¨ÉlÖ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄUÀ½AzÀ DªÀj¹zÉ. GzÁ: CgÁªÀ½,
«AzÁå, ¸ÁvÀÄàgÀ, ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ, ¥ÀƪÀð WÀlÖUÀ¼ÀÄ, bÉÆÃl£ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀgÀtÂ, zÀR£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä,
ªÀiÁ¼ÀªÀ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ.

92
 CgÁªÀ½ ¸ÀgÀt ¥ÀÄgÁvÀ£À ªÀÄrPÉ
¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ, zÉñÀzÀ
ªÁAiÀĪÀå¨sÁUÀzÀ°èzÉ. E°è£À
CgÁªÀ½ ¸ÀgÀt C§Ä ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À°ègÀĪÀ
‘UÀÄgÀIJRgÀ’ (1772«ÄÃ.) Cw
JvÀÛgÀªÁzÀÄzÀÄ. «AzsÁå
¸ÀgÀtÂAiÀÄÄ £ÀªÀÄðzÁ £À¢
PÀtªÉAiÀÄ GvÀÛgÀzÀ CAaUÉ

d
ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ ºÀ©âzÉ.

he
EªÀÅUÀ¼À zÀQëtPÉÌ £ÀªÀÄðzÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÁ¦ £À¢UÀ¼À £ÀqÀĪÉ

is
re S ¥ÀƪÀð¥À²ÑªÀĪÁV ¸ÁvÀÄàgÀ
¸ÀgÀtÂUÀ½ªÉ.
B
bl
¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ
be T
pu vÁ¦£À¢ PÀtªɬÄAzÀ
K

PÀ£ÁåPÀĪÀiÁj ¨sÀƲgÀzÀªÀgÉUÉ
¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½UÉ (CgÀ©â
©

»AzÀÆ ¸ÁUÀgÀ
¸ÀªÀÄÄzÀæwÃgÀ) ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁV
ºÀ©âªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ‘¸ÀºÁå¢æ
¸ÀgÀtÂ’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EªÀÅ ¤gÀAvÀgÀ ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀ PÀrzÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀƪÀð¨sÁUÀ §½zÁVzÉ. ¨ÉÆÃUÁðmï, vÁ¯ÁÏmï ªÀÄvÀÄÛ ¥Á¯ÁÏmïUÀ¼ÀÄ E°è£À ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀªÀðvÀ
WÁnUÀ¼ÀÄ. ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ ¥Á¯ÁÏmï PÀtªÉAiÀÄ zÀQëtPÉÌ CuÁÚªÀįÉÊ, ¥À¼À¤, ªÀÄvÀÄÛ PÁqÀðªÀĪÀiï
to

(F¯ÁʪÀįÉÊ) ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÁV ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. CuÁÚªÀįÉÊ ¨ÉlÖUÀ¼À°ègÀĪÀ ‘CuÉʪÀÄÄr’ (2695

«ÄÃ.) AiÀÄÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ Cw JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀ.
¥ÀƪÀðWÀlÖUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀƪÀðPÀgÁªÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ ºÀ©âªÉ. GvÀÛgÀzÀ°è ªÀĺÁ£À¢
t
No

PÀtªɬÄAzÀ zÀQëtzÀ°è ¤Ã®Vj ¨ÉlÖUÀ¼ÀªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹zÀÄÝ, E°è ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ.

¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀµÀÄÖ JvÀÛgÀªÁV®è ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ ¸ÀgÀtÂUÀ¼ÀÆ C®è. C®è°è ¥ÀƪÀðPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢
PÀtªÉUÀ½AzÀ ¥ÀævÉåÃPÀUÉÆArªÉ. ‘CªÀÄðPÉÆAqÀ’ JA§ÄzÀÄ ¥ÀƪÀð WÀlÖUÀ¼À¯Éèà JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀ.
zÀR£ï ¥Àæ¸ÀÜ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀzÀ°è ¸ÁvÀÄàgÀ ªÀÄvÀÄÛ «AzÁå, ¥À²ÑªÀÄzÀ°è ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀzÀ°è ¥ÀƪÀðWÀlÖUÀ¼ÀÄ, GvÀÛgÀzÀ°è ªÀĺÀzÁzÉÃªï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊPÉÃ¯ï ¸ÀgÀtÂUÀ¼À
£ÀqÀÄªÉ «¸ÀÛj¹zÉ. bÉÆÃl£ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀgÀtÂAiÀÄÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ F±Á£Àå ¨sÁUÀzÀ°èzÉ.

93
¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : :
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ°!
i. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄÄ ¸ÁvÀÄàgÀ JA§ ±À§ÞªÀÅ ‘¸Ávï’ ªÀÄvÀÄÛ ‘¥ÀÄgÀ’ JA§
¸ÀªÀÄÈzÀÞ R¤dUÀ¼ÀÄ, zÀlÖ JgÀqÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ.
PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ eÉÊ«PÀ ¸Ávï JAzÀgÉ K¼ÀÄ JAvÀ®Æ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀ JAzÀgÉ
ªÉÊ«zsÀå¢AzÀ PÀÆrzÉ. ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ JAzÀxÀð.
¨sÁ§gï : ¹ªÁ°Pï ¨ÉlÖUÀ¼À ¥ÁzÀ¨sÁUÀUÀ¼À°è
ii. £ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¥ÀƪÀð-¥À²ÑªÀĪÁV ºÀ©âgÀĪÀ QjzÁzÀ ¨sÁUÀ.
ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. PÀ¥ÀÄà xÁgïªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä : ¨sÁgÀvÀzÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR

d
ªÀÄtÂÚ¤AzÀ PÀÆrzÀÄÝ PÀȶUÉ ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä. EzÀÄ zÉñÀzÀ ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀzÀ°èzÉ.

he
¥ÀÆgÀPÀªÁVzÉ.
iii. C£ÉÃPÀ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ½UÉ GUÀªÀÄ ¸ÁÜ£À. CªÀÅ d®±ÀQÛ vÀAiÀiÁjPÉUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ.

is
re S
iv. E°è VjzsÁªÀÄUÀ¼ÀÆ EªÉ. GzÁ : Hn (GzÀPÀªÀÄAqÀ®).
B
bl
4. PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
be T
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ JgÀqÀÆ §¢UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ
pu
PÀgÁªÀ½(wÃgÀ)AiÀÄÄ ¥À²ÑªÀÄzÀ°è PÀbï¤AzÀ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀzÀ UÀAUÀ£À¢ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄAiÀĪÀgÉUÉ ºÀ©âzÉ.
K

¨sÁgÀvÀzÀ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀðPÀgÁªÀ½

©

ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
i. ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀªÀÅ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖ ªÀÄvÀÄÛ CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
PÀbï¤AzÀ PÀ£ÁåPÀĪÀiÁjªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹zÉ. QjzÁVzÀÄÝ PÀrzÁzÀ E½eÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²¯ÁªÀÄAiÀĪÁVzÉ.
EzÀ£ÀÄß 3 ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ :-
J) PÉÆAPÀtwÃgÀ: EzÀÄ UÀÄdgÁeï ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ zÀQëtzÀ°èzÀÄÝ zÁªÀÄ£ï¤AzÀ UÉÆêÁzÀªÀgÉUÉ
to

«¸ÀÛj¹zÉ.
©) PÀ£ÁðlPÀ wÃgÀ: EzÀÄ UÉÆêÁ¢AzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£ÀªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹zÉ.
t

¹) ªÀÄ®¨Ágï wÃgÀ: EzÀÄ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj¤AzÀ PÀ£ÁåPÀĪÀiÁjªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹zÉ.

No

ii ¥ÀƪÀðPÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀªÀÅ ¸ÀĪÀtðgÉÃSÁ £À¢AiÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁUÀ¢AzÀ PÀ£ÁåPÀĪÀiÁjªÀgÉUÉ

«¸ÀÛj¹zÉ. CzÀÄ ¥ÀƪÀð WÀlÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AUÁ¼ÀPÉÆ°èUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ £É¯É¹zÉ. ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½VAvÀ
CUÀ®ªÁVzÉ. ¥ÀƪÀðPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ C£ÉÃPÀ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ F ªÀÄÆ®PÀ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. CªÀÅ
£À¢ ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÀÛªÉ. GzÁ: ªÀĺÁ£À¢, UÉÆÃzÁªÀj, PÀȵÀÚ ªÀÄvÀÄÛ PÁªÉÃj.
¥ÀƪÀðPÀgÁªÀ½AiÀÄ£ÀÄß GvÀÛgÀ ¸ÀgïPÁgï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃgÀªÀÄAqÀ® wÃgÀUÀ¼ÉAzÀÄ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV

94
«AUÀr¸À¯ÁVzÉ. PÀȵÀÚ £À¢ ªÀÄÄRd¢AzÀ GvÀÛgÀQÌgÀĪÀ ¨sÁUÀªÀÅ GvÀÛgÀ ¸ÀPÁðgï wÃgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
EzÀjAzÀ zÀQëtQÌgÀĪÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß PÉÆÃgÀªÀÄAqÀ® wÃgÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¥ÀƪÀðPÀgÁªÀ½AiÀÄ°è
PÉ®ªÀÅ ®UÀÆ£ï ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ½ªÉ. GzÁ: a®Ì, ¥ÀÄ°PÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ PÉƯÉèÃgÀÄ ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼ÀÄ.
¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ PÀgÁªÀ½ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ §AzÀgÀÄUÀ½UÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVªÉ.
EzÀjAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ «zÉñÀ ªÁå¥ÁgÁ©üªÀÈ¢Þ ¸ÁzsÀå. GzÁ: PÁAqÀè, ªÀÄÄA§¬Ä, ªÀĪÀÄðUÉÆêÀ,
PÉÆa, «±ÁR¥ÀlÖt, PÉÆ®ÌvÀ EvÁå¢. C®èzÉ PÀgÁªÀ½AiÀÄÄ «ÄãÀÄUÁjPÉ, ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðt PÉÊUÁjPÉ,
PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀÄà GvÁàzÀ£ÉUÀ½UÀÆ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. £ËPÁAiÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ DPÀµÀðPÀ ©ÃZïUÀ½AzÀ
¥ÀæªÁ¸ÉÆÃzÀåªÀÄzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K

À gÀ
vÀÛg wÃ
G gï
ïPÁ
©

¸Àg
to
À®
˻ˀAq
PÉÆÃg
t
No

¨sÁgÀvÀzÀ ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ°è 247 ¢éÃ¥ÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è 204 §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ

43 CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀ¼À°èªÉ. CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ°èªÉ
®PÀë¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ°èzÀÄÝ. CªÀÅ ºÀªÀ¼À ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÁVªÉ.

95
 C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁrj.
1. ªÀĺÁ »ªÀiÁ®AiÀÄ ¸ÀgÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ________ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. M¼À »ªÀiÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ________ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
3. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ________ AiÀÄÄ Cw JvÀÛgÀªÁzÀ ²RgÀ.
4. ¥ÀƪÀðWÀlÖUÀ¼ÀÄ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À£ÀÄß ________ ¨ÉlÖUÀ¼À°è ¸ÀA¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ.

d
5. GvÀÛgÀ ªÀĺÁ ªÉÄÊzÁ£ÀªÀÅ ________ ªÀÄtÂÚ¤AzÀ DªÀj¹zÉ.

he
II. UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

is
re S
2. GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVªÉ?
B
bl
3. ¹ªÁ°Pï ¨ÉlÖUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹.
4. ¥ÀƪÀðWÀlÖ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ½VgÀĪÀ ºÉÆðPÉ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
be T
pu
5. GvÀÛgÀ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹.
K

III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
©

1. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹. CzÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæPÀÈwPÀ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.

2. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ, CzÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR VjzsÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
IV. AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :
1. ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ PÀgÁªÀ½ ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¸Àj¹.
to

2. ¥Àæ¹zÀÞ ©ÃZïUÀ¼À bÁAiÀiÁ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

****
t
No

96
 CzsÁåAiÀÄ-3
¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ «zsÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ.
• ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ IÄvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À UÀÄt ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ.

d
ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ «zsÀ

he
¨sÁgÀvÀzÀ°è GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁzÀj
¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
ªÁAiÀÄÄUÀÄt«zÉ. KPÉAzÀgÉ zÉñÀzÀ ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀªÀÅ ‘ªÀiÁ£ÀÆì£ï’ ±À§ÝªÀÅ ‘ªÀi˹ªÀiï’

is
re S
GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ°èzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀÅ ºÉZÁÑV ªÀiÁ£ÀÆì£ï
ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀPÉÆ̼À¥ÀnÖzÉ.
B (Mousim) JA§ CgÉéPï

bl
±À§Þ¢AzÀ §AzÀzÀÄÝ, ªÀi˹ªÀiï
¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR JAzÀgÉ ‘IÄvÀÄPÁ®UÀ¼ÀÄ’ JAzÀxÀð
be T
pu
CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ, ¸ÁÜ£À, d®gÁ²UÀ¼ÀÄ, ªÉÄïÉäöÊ ®PÀët ªÀÄvÀÄÛ
K

ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ. »ÃUÁV zÉñÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀÅ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÁUÀÆ PÁ®¢AzÀ

PÁ®PÉÌ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
©

ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ IÄvÀÄPÁ®UÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀ£ÀÄß 4 IÄvÀÄPÁ®UÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
1. ZÀ½UÁ® (r¸ÉA§gï-¥sɧæªÀj)
2. ¨ÉùUÉ PÁ® (ªÀiÁZïð-ªÉÄÃ)
3. ªÀļÉUÁ® (dÆ£ï-¸É¥ÉÖA§gï)
to

4. ¤UÀðªÀÄ£À ªÀiÁ£ï¸ÀÆ£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À PÁ® (¸É¥ÉÖA§gï ªÀÄzsÀå-£ÀªÉA§gï)

1. ZÀ½UÁ® : F IÄvÀÄPÁ®zÀ°è ¸ÀÆAiÀÄð£À ®A§ QgÀtUÀ¼ÀÄ zÀQët UÉÆüÁzsÀðzÀ°è ¥ÀæPÁ²¸ÀÄvÀÛªÉ.
t

¨sÁgÀvÀzÀ°è NgÉ QgÀtUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀrªÉÄ GµÁÚA±À, PÀrªÉÄ DzsÀæðvÉ ªÀÄvÀÄÛ DPÁ±ÀªÀÅ
No

ªÉÆÃqÀ gÀ»vÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ GvÀÛgÀzÀ°è vÀA¥ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQëtzÀ°è ¨ÉZÀÑ£ÉAiÀÄ ¥Àj¹Üw¬ÄgÀÄvÀÛzÉ.

d£ÀªÀj Cw ²ÃvÀªÁzÀ ªÀiÁºÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÁ²äÃgÀ ªÀÄvÀÄÛ »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À°è Cw
PÀrªÉÄ GµÁÚA±ÀªÀÅ zÁR¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÁVð¯ï ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ qÁæ¸ï JA§°è ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà Cw
PÀrªÉÄ GµÁÚA±ÀªÀÅ (-40 ¸É) zÁR¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. E§â¤ ªÀÄvÀÄÛ PÁªÀ¼ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÉð¸ÁªÀiÁ£Àå, ¥ÀªÀðvÀ
¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ »ªÀĪÀȶÖAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ vÀ£Àß ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀÄ°è ±ÉÃ.2
¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

97
 2. ¨ÉùUÉ PÁ® : F CªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÀÆAiÀÄð£À ®A§ QgÀtUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀ UÉÆüÁzsÀðzÀ°è
©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è GµÁÚA±ÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ. ºÀªÁUÀÄtªÀÅ Cw±ÁR, ±ÀĵÀÌ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉSɬÄAzÀ
PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ. gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ UÀAUÁ£ÀUÀgÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ GµÁÚA±ÀªÀÅ zÁR¯ÁUÀÄvÀÛzÉ (49.40¸É.).
zÉñÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¥Àj¸ÀgÀt ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ. CzÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÀܽÃAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ. GzÁ: GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ‘DA¢ü¸ï’, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ°è ‘PÁ®¨ÉʸÁQ; EzÀÄ
ªÀiÁ«£À ¨É¼ÉUÉ £ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è ‘ªÀiÁ«£À ºÀÆAiÀÄÄè’ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÁ¦ü ¨É¼ÉUÉ
£ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ ‘PÁ¦üAiÀÄ ºÀƪÀļɒ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É ºÀAaPÉAiÀÄ°è
±ÉÃ. 10 ¨sÁUÀªÀÅ ¨ÉùUÉAiÀÄ°è ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ.

d
3. ªÀļÉUÁ® : EzÀ£ÀÄß ‘£ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À PÁ®’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

he
¨ÉùUÉAiÀÄÄ CAvÁåªÀ¢ü¬ÄAzÀ GµÁÚA±ÀªÀÅ ºÉZÁÑUÀĪÀÅzÀjAzÀÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è PÀrªÉÄ MvÀÛqÀ
¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¤ªÀiÁðtªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV »AzÀƸÁUÀgÀzÀ°è C¢üPÀ MvÀÛqÀ«gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ
vÉêÁA±À¨sÀjvÀ ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ £ÉÊIÄvÀå¢AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀzÉqÉUÉ ©Ã¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ zÉñÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ

is
re S
ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛªÉ. zÉñÀzÀ ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 75 ¨sÁUÀªÀÅ F IÄvÀÄ«£À°è
B
bl
ºÀAaPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ.
£ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß CgÀ©â¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ±ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ
be T
pu
±ÁSÉUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæ ±ÁSÉAiÀÄÄ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ½UÉ JzÀÄgÁV ©Ã¸ÀÄvÀÛªÉ
K

ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀUÀ½UÉ C¢üPÀ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄj¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ
¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À ¥ÀƪÀð¨sÁUÀUÀ½UÉ ºÉÆÃzÀAvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV D ¨sÁUÀªÀÅ ªÀÄ¼É £ÉgÀ½£À
©

¥ÀæzÉñÀªÁV ¥Àjt«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
§AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ ±ÁSÉAiÀÄÄ ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÁìA£À ¨ÉlÖUÀ½AzÀ vÀqÉAiÀÄ®àqÀĪÀÅzÀjAzÀ
C¢üPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ. ªÉÄÃWÁ®AiÀÄzÀ ‘ªÀiÁ¹£ïgÁªÀiï’ £À°è ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ ªÀļÉ
©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ. ¥À²ÑªÀÄzÀ PÀqÉUÉ ºÉÆÃzÀAvÉ ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¤UÀðªÀÄ£À PÁ® : CPÉÆÖçgï wAUÀ¼À DgÀA¨sÀzÀ°è GµÁÚA±ÀªÀÅ
to

PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨sÀÆ ¨sÁUÀzÀ°è PÀrªÉÄ MvÀÛqÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ PÀæªÉÄÃt QëÃtUÉÆAqÀÄ C°è C¢üPÀ MvÀÛqÀ
¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¤ªÀiÁðtUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ. §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ°è PÀrªÉÄ MvÀÛqÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ ¤ªÀiÁðtªÁUÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÀjuÁªÀĪÁV £ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ »A¢gÀÄUÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ F±Á£Àå¢AzÀ £ÉÊIÄvÀåzÀ
t

PÀqÉUÉ ©Ã¸ÀĪÀªÀÅ. »ÃUÁV F CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß “F±Á£Àå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À PÁ®” JAzÀÄ

No

PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ºÀªÁUÀÄtªÀÅ C¹ÜgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è zÉñÀzÀ MlÄÖ ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ°è

±ÉÃ. 13 ¨sÁUÀªÀÅ ©Ã¼ÀĪÀÅzÀÄ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ Mr±Á gÁdåUÀ¼À PÀgÁªÀ½ ¨sÁUÀUÀ½UÉ
ªÀļÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
F IÄvÀÄPÁ®zÀ°è DUÁUÉÎ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ DªÀvÀðªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼ÀÄ (¸ÉÊPÉÆèãï) §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ°è
¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÀ PÉ®ªÉǪÉÄä zÉñÀzÀ ¥ÀƪÀð wÃgÀzÀ°è ºÁ¤ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛzÉ.

98
ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ
ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÁßzsÀj¹ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß 3 ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
i) PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀÀ: EzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è 50 ¸ÉA.«ÄÃ.UÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ
¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀgÀ°è PÀbï£À ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀ, gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ xÁgï ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ºÁUÀÆ
CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¨sÁUÀUÀ¼ÁzÀ ¥À²ÑªÀÄzÀ ¥ÀAeÁ§Ä, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁvï, GvÀÛgÀ eÁ¸ÀÌgï
±ÉæÃtÂ, ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À ªÀÄ¼É £ÉgÀ½£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjªÉ. gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ eÉʸÀ¯Áägï£À°ègÀĪÀ
‘gÀƬÄè’ Cw PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ (8.3 ¸ÉA.«ÄÃ.) ºÁUÀÆ ¨sÁgÀvÀ CvÀåAvÀ ±ÀĵÀÌ ¥ÀæzÉñÀªÁVzÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
t ©
to
No

ii) ¸ÁzsÁgÀt ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀ (50-100 ¸ÉA.«ÄÃ.): EzÉÆAzÀÄ ¢ÃWÀðªÀ®AiÀĪÁVzÀÄÝ,

GvÀÛgÀ ¥ÀAeÁ©¤AzÀ PÀ£ÁåPÀĪÀiÁjªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹zÉ. EzÀÄ GvÀÛgÀzÀ°è CUÀ®ªÁVzÉ. zÀQëtzÀ PÀqÉUÉ
ºÉÆÃzÀAvÉ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀƪÀðWÀlÖUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ QjzÁUÀÄvÀÛzÉ.

99
 iii) C¢üPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀ (100-250 ¸ÉA.«ÄÃ.): EzÀÄ 4 ¥ÀævÉåÃPÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è
ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ: J) ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À QjzÁzÀ ªÀ®AiÀÄ. ©) dªÀÄÄ䫤AzÀ DgÀA¨sÀUÉÆAqÀÄ
»ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ GvÀÛgÀ¨sÁUÀ, ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀħAUÁ¼À. ¹) F±Á£Àå
¨sÁgÀvÀ. ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ªÀiÁ¹£ïgÁªÀiï F ¨sÁUÀzÀ°èzÉ. ºÁUÀÆ r) ¥À²ÑªÀÄ
¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.

d
1. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ________ «zsÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄt «zÉ.

he
2. ¨sÁgÀvÀzÀ ________ ¸ÀܼÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ.
3. ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw PÀrªÉÄ GµÁÚA±ÀªÀÅ ________ £À°è zÁR¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

is
re S
4. ¨sÁgÀvÀzÀ ________ wAUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ²ÃvÀªÁzÀÄzÀÄ.
B
bl
II. UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.
be T
1. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
pu
K

2. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ IÄvÀÄPÁ®UÀ¼ÁªÀŪÀÅ?

3. £ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À ¥ÀæQæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
©

4. ZÀ½UÁ®zÀ ºÀªÁUÀÄtzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.

5. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
III. ZÀlĪÀnPÉ :
1. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹, CzÀgÀ°è ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
to

IV. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
1. ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëUÀ¼À°è £ÉÊIÄvÀå ªÀÄvÀÄÛ F±Á£Àå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß
t

UÀÄgÀÄw¹.
No

****

100
 CzsÁåAiÀÄ-4
¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀPÀAqÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ªÀÄtÂÚ£À CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄtÂÚ£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
• ªÀÄtÂÚ£À «zsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ºÀAaPÉ.
• ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ, PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ.

d
CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ

he
R¤d ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ«PÁA±ÀUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄļÀî ¨sÀƪÉÄïÁãUÀzÀ vɼÀÄ ¥ÀzÀgÀªÉà ªÀÄtÄÚ. PÀȶAiÀÄÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈwÛAiÀiÁVzÀÄÝ ªÀÄtÄÚ zÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁVzÉ. PÀȶ
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄÄ ªÀÄÆ®vÀB ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÁßzsÀj¹zÉ.

is
re S
¨sÁgÀvÀzÀ ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀÄtÂÚ£À GvÀàwÛAiÀÄÄ ªÀÄÆ® ²¯ÉUÀ¼ÀÄ, ªÉÄïÉäöÊ®PÀët, ªÁAiÀÄÄUÀÄt
B
bl
ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è ªÉÊ«zsÀå«zÉ.
be T
ªÀÄtÂÚ£À «zsÀUÀ¼ÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 6 «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ :
pu
1) ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ. 2) PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÄÚ.
K

3) PÉA¥ÀÄ ªÀÄtÄÚ. 4) ¯ÁålgÉÊmï ªÀÄtÄÚ.

©

5) ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ªÀÄtÄÚ. 6) ¥ÀªÀðvÀ ªÀÄtÄÚ.

1. ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ : ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV ªÉÄPÀÌ®£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄtÚ£ÀÄß ‘ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
£À¢UÀ¼ÀÄ ªÉÄPÀÌ®Ä PÀtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ EAvÀºÀ ªÀÄtÄÚ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁB
¹AzsÀÆ-UÀAUÁ £À¢ §AiÀÄ®Ä. ¸ÀªÀÄÄzÀæ C¯ÉUÀ¼À ¸ÀAZÀAiÀÄ¢AzÀ wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°èAiÀÄÆ
¤ªÀiÁðtªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ «¸ÁÛgÀªÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÀÄÝ, CµÉÖÃ
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÆß ºÉÆA¢zÉ. CzÀÄ zÉñÀzÀ PÀȶ ¥ÀæUÀwAiÀÄ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
to

15 ®PÀë ZÀ.Q.«Äà ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. F ªÀÄtÂÚ£À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ-

UÉÆâü, ¨sÀvÀÛ, PÀ§Äâ, ºÀwÛ, ¸Ét§Ä, D®ÆUÉqÉØ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ ºÉZÁÑV £À¢
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢zÉAiÉÄ!
t

§AiÀÄ®ÄUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. GzÁ:

No

¸ÀmÉèÃeï, UÀAUÀ ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¥ÀÄvÀæ ºÁUÀÆ ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨sÁµÉAiÀÄ°è RzÀgï JAzÀÄ

£ÀªÀÄðzÀ, vÁ¦, ªÀĺÁ£À¢, UÉÆÃzÁªÀj, PÀȵÀÚ PÀgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀÆPÀëöä PÀtUÀ¼À£ÀÄß¼Àî ºÁUÀÆ EwÛÃZÉUÉ
ªÀÄvÀÄÛ PÁªÉÃj £À¢UÀ¼À §AiÀÄ®Ä. GvÀàwÛAiÀiÁzÀAvÀºÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁAUÀgï
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀ MgÀlÄ PÀtUÀ¼À£ÀÄß¼Àî ºÁUÀÆ
2. PÀ¥ÀÄàªÀÄtÄÚ : EzÀ£ÀÄß ‘jÃUÀgï’
¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®zÀ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ ¹AzsÀÆ-
ªÀÄtÄÚ JAvÀ®Æ ºÁUÀÆ ºÀwÛ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ
UÀAUÀ £À¢§AiÀÄ°£À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ‘PÀ¥ÀÄà ºÀwÛ ªÀÄtÄÚ’
JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EzÀÄ §¸Á¯ïÖ ²¯ÁPÀtUÀ½AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁzÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ EzÀÄ PÀqÀÄ
101
§ÆzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÀÄà §tÚªÀżÀîzÀÄ.Ý EzÀgÀ°è eÉÃr «Ä±Àæt ºÉZÀÄÑ. MvÉÆÛvÁÛzÀ PÀtUÀ½AzÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ
¢ÃWÀð PÁ® vÉêÁA±À »r¢lÄÖPÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÉ. ºÀwÛ, PÀ§Äâ, eÉÆüÀ, ªÉÄPÉÌeÉÆüÀ,
¢ézÀ¼ÀzsÁ£Àå, UÉÆâü ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄt¹£ÀPÁ¬Ä ¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÄÚ zÀR£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ §¸Á¯ïÖ ²¯ÁªÀ®AiÀÄzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁV
ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. F ªÀ®AiÀÄPÉÌ ªÀĺÁgÁµÀÖç, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, vÉ®AUÁtzÀ PÉ®¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, GvÀÛgÀ
PÀ£ÁðlPÀ, UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À PÉ®¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5.46 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ
«¹ÛÃtðzÀ°è PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÄÚ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.

¨sÁgÀvÀ

d
he
««zsÀ ªÀÄtÂÚ£À ºÀAaPÉ

is
re S B
bl
be T
pu
K
©
to

3. PÉA¥ÀÄ ªÀÄtÄÚ : EzÀÄ UÁæ£ÉÊmï, ¤Ã¸ï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ¸ÀánPÀ ²¯ÉUÀ¼À ²y°ÃPÀgÀtzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ
t

GvÀàwÛAiÀiÁzÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÉA¥ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉA¥ÀÄPÀAzÀÄ §tÚªÀżÀîzÀÄÝ. EzÀgÀ°è ªÀÄgÀ½£ÁA±À

No

ºÉZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ eÉÃrAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄ. »ÃUÁV EzÀPÉÌ vÉêÁA±À ¸ÀAUÀæºÀzÀ ¸ÁªÀÄxÀåð PÀrªÉÄ. F
«zsÀzÀ ªÀÄtÄÚ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5.2 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. PÉëÃvÀæzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è PÉA¥ÀĪÀÄtÄÚ
«±Á®ªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ CzÀÄ zÀQët PÀ£ÁðlPÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ,
Mr±Á, PÉÃgÀ¼À, UÉÆêÀ, ©ºÁgÀ, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, C¸ÁìA, ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀ, £ÁUÁ¯ÁåAqï ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ
§AUÁ¼À gÁdåUÀ¼À PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
PÉA¥ÀĪÀÄtÄÚ gÁV, vÀÈtzsÁ£Àå, ±ÉÃAUÀ, vÀA¨ÁPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D®ÆUÉqÉØUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ.
DzÀgÉ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå¢AzÀ F ªÀÄtÂÚ£À°è ««zsÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
102
 4 ¯ÁålgÉÊmï ªÀÄtÄÚ (dA©nÖUÉ) : F «zsÀzÀ ªÀÄtÄÚ C¢üPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ
¥Àj¹ÜwAiÀÄļÀî GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ ºÉZÁÑV ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ, ¥ÀƪÀð
WÀlÖUÀ¼ÀÄ, bÉÆÃl£ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä, gÁdªÀĺÀ¯ï ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ, «AzsÁå
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁvÀÄàgÀ ¸ÀgÀtÂUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2.48 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÁߪÀj¹zÉ.
EzÀÄ d®«°ÃPÀgÀtPÉÆ̼À¥ÀqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀÄzÀ®è. PÀȶUÉ CµÉÆÖAzÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÀ®è. F
ªÀÄtÂÚ£À°è UÉÆÃqÀA©, gÀ§âgï, ZÀºÀ, PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀvÀÛUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
5. ªÀÄgÀĨsÆ À «Ä ªÀÄtÄÚ : ªÀÄgÀĨsÆ À «Ä ªÀÄvÀÄÛ CgɪÄÀ gÀĨsÆ À «ÄAiÀÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄļÀî ¨sÁUÀU¼ À °
À è F
«zszÀ À ªÀÄtÄÚ GvÀw à A
Û iÀiÁVgÀÄvÀz Û .É ¨sÁgÀvz À °À è CzÀÄ ºÉZÁÑV ªÁAiÀĪÀå ¨sÁUÀz° À è PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É GzÁ:
gÁd¸ÁÛ£z À À §ºÀĨsÁUÀ, zÀQt ë ºÀjAiÀiÁt, ¥ÀAeÁ¨ï ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdgÁw£À GvÀg Û À ¨sÁUÀU¼ À ÄÀ . F «zsz À À

d
ªÀÄtÄÚ ¸ÀÄ®¨sª À ÁV ¥ÀÄrAiÀiÁUÀĪÀ UÀÄtªÀżÀz î ÄÀ Ý ªÀÄvÀÄÛ EzÀg° À è G¦à£À CA±ÀªÅÀ ºÉag Ñ ÄÀ vÀz
Û .É EzÀg° À è
ªÀÄgÀ½£À ¥Àª æ iÀ Át ºÉZÄÀ ,Ñ vÉêÁA±À ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÁåA±ÀU¼ À ÄÀ PÀrªÉÄ. ««zsÀ ¨É¼É ¨É¼A É iÀÄ®Ä G¥ÀAiÀÄÄPÀª Û ®À .è

he
¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨såÀ «gÀĪÀ°è PÉ®ªÀÅ ¨É¼U É ¼À £À ÄÀ ß ¨É¼A É iÀħºÀÄzÀÄ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1.42 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. UÀ¼° À è
EAxÀ ªÀÄtÄÚ ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.

is
PÀAqÀħgÀÄvÀz
re S
6. ¥ÀªðÀ vÀ ªÀÄtÄÚ : F ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ªÀÄtÄÚ CgÀtåU½
Û .É eÉÊ«PÀ ªÀ¸ÄÀ U
B
Û ¼
À AzÁªÀj¹zÀ ¥Àªð À vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉlÖU¼
À ÄÀ PÉƼÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ EAvÀºÀ ªÀÄtÄÚ ¤ªÀiÁðtªÁUÀĪÀÅzÀÄ. »ÃUÁV F
À À E½eÁgÀÄUÀ¼° À è

bl
ªÀÄt£
Ú °À è ¸À¸ÁåA±À C¢üPª À ÁVzÀÄÝ ¥s® À ªÀvÁÛVgÀÄvÀz Û .É £ÉqÄÀ vÉÆÃlzÀ ¨É¼U É ¼
À À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ¸ÀÆPÀª Û ÁzÀÄzÀÄ.
GzÁ: ZÀº,À PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ ºÀtÄÚ¨¼ É U
É ¼À ÄÀ . dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ, »ªÀiÁZÀ®¥Àz æ ÃÉ ±À, ªÀÄtÂ¥ÄÀ gÀ ºÁUÀÆ
be T
¥À²ª
Ñ ÄÀ WÀlÖU¼
pu
À °
À è ¥ÀªðÀ vÀ ªÀÄtÄÚ ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀÄvÀz Û .É EzÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2.85 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. PÉÃë vÀz æ ° À è
K

ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.
ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ
©

ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀÛgÀzÀ ªÉÄïÁãUÀªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ PÀvÀÈðUÀ½AzÀ PÉÆaѺÉÆÃUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ.

£À¢, »ªÀÄ£À¢, ªÀiÁgÀÄvÀ, ¸ÀªÀÄÄzÀæ C¯ÉUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÂÚ£À ªÉÄîàzÀgÀªÀ£ÀÄß
¸ÀªÉ¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄVθÀÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀªÀÅ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVzÉ.
ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ : ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ -
to

J) CgÀtå£Á±À. ©) CwAiÀiÁV ªÉÄìĸÀĪÀÅzÀÄ.

¹) ªÀUÁðªÀuÉ ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÀÝw. r) CªÉÊeÁÕ¤PÀ ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw.
E) ªÉÄîàzÀgÀzÀ ªÀÄtÚ£ÀÄß EnÖUÉ, ºÉAZÀÄ EvÁå¢ GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
t

ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ¢AzÁUÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ;

No

1. ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁgÀªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁV, PÀȶAiÀÄ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

2. £À¢ ¥ÁvÀæUÀ¼À°è ºÀƼÀÄ vÀÄA©PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, ¥ÀæªÁºÀ GAmÁUÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £À¢ ¥ÁvÀæzÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉ ºÁUÀÆ d¯Á±ÀAiÀÄUÀ¼À°è ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. CAvÀdð®zÀ ªÀÄlÖzÀ°è PÀĹvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À vÉêÁA±ÀªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ.
4. ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ MtUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ §gÀ ¥Àj¹Üw ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ.
5. zÉñÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ »£ÀßqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

103
ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ : ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀzÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘ªÀÄtÂÚ£À
¸ÀAgÀPÀëuÉ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÁV C£ÉÃPÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ -
1. CgÀtå¥ÉÆõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀÄ CgÀtÂåÃPÀgÀt.
2. CwAiÀiÁV ªÉÄìĸÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. ¸ÀªÉÆãÀßw ¨ÉøÁAiÀÄ.
4. ZÉPï qÁåªÀiïUÀ¼À ¤ªÀiÁðt.
5. §zÀÄUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ºÁUÀÆ
6. PÉÆgÀPÀ®Ä ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄlÖ®Ä ¥ÀAQÛ ¨ÉøÁAiÀÄ.

d
¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÉÆAzÀÄ vÀvÀÄðPÁAiÀÄðPÀæªÀĪÁVzÉ. EzÀPÁÌV ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ

he
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è DzÀå UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

is
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁrj.
re S
1. £À¢UÀ¼À ¸ÀAZÀAiÀÄ¢AzÀ ¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀ ªÀÄtÂÚUÉ ________ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
B
bl
2. PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÚ£ÀÄß ________ ªÀÄvÀÄÛ ________ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
be T
3. CvÀå¢üPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ ªÀļÉAiÀÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄļÀî GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ ªÀÄtÄÚ
pu
________ DVgÀÄvÀÛzÉ.
K

4. ¥ÀªÀðvÀ ªÀÄtÄÚ ________ ¨É¼ÉUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ.

©

II. UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.

1. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
2. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÂÚ£À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.
3. PÉA¥ÀÄ ªÀÄtÂÚ£À UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ?
4. ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAgÀPÀëuÉ JAzÀgÉãÀÄ?
to

5. ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

6. ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
III. ZÀlĪÀnPÉ :
t
No

1. ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è ««zsÀ ªÀÄtÄÚUÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ.

IV. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
¤ªÀÄUÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ PÀȶ E¯ÁSÉUÉ ¨sÉÃn¤Ãr. ¤ªÀÄä G¥ÁzsÁåAiÀÄgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ
¥ÀqÉzÀÄ ¤ªÀÄä vÁ®ÆèQ£À ««zsÀ ªÀÄtÂÚ£À «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr.

****

104
 CzsÁåAiÀÄ-5
¨sÁgÀvÀzÀ CgÀtå ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è F PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• CgÀtåUÀ¼À CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
• CgÀtåUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ.
• CgÀtåUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ.

d
• ªÀ£Àå fëzsÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀUÀ¼ÀÄ.

he
• ¨sÁgÀvÀzÀ eÉÊ«PÀ ¸ÀAgÀPÀëuÁªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
CgÀtåUÀ¼À CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ

is
re S
ªÀÈPÀë ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ¸À¸Àå¸ÀAPÀÄ®UÀ½AzÀ DªÀj¹zÀ «±Á® ¨sÀƨsÁUÀªÀ£ÀÄß ‘CgÀtå’ (PÁqÀÄ) JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¨É¯É ¨Á¼ÀĪÀ ªÀÈPÀë (ªÀÄgÀ) ¥ÀæzsÁ£À ¥ÀæzÉñÀ. CgÀtåUÀ¼ÀÄ £ÉʸÀVðPÀ
B
bl
CxÀªÁ ªÀiÁ£ÀªÀ ¥ÉÆövÀ £ÉqÀÄ vÉÆÃ¥ÀÄUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
be T
CgÀtåUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À°è MAzÁVªÉ. CªÀÅ ¥ÀævÀåPÀëªÁV ªÀÄgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
pu
¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ ¸ËzÉ ZË©Ã£É ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ PÀZÁÑ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÁV §¼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀªÀÅ. CgÀtåUÀ¼ÀÄ
K

eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ½UÉ ¨ÉÃPÁzÀ ªÉÄêÀÅ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß PÀ°à¸ÀÄvÀÛªÉ.

©

CgÀtåUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ªÉÄïÉäöÊ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸ÀÄvÀÛªÉ, ºÀjAiÀÄĪÀ ¤Ãj£À gÀ¨sÀ¸ÀªÀ£ÀÄß

«ÄvÀUÉƽ¹, ¥ÀæªÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ,
ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ ªÀÈ¢ÞUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. ªÁAiÀÄÄUÀÄtªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄvÉÆî£À UÉƽ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjAiÀiÁªÀgÀt (JPÁ¯ÁfPÀ¯ï) ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ ªÀ£Àå fëUÀ½UÉ
D±ÀæAiÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.
CgÀtåUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ
to

¨sÁgÀvÀzÀ°è CgÀtåUÀ¼À «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ; ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ

ªÉÄïÉäöÊ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÁAiÀÄÄUÀÄt Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ CA±À. «±Á®ªÁzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è
t

C£ÉÃPÀ «zsÀzÀ CgÀtåUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß 6 ¥ÀæªÀÄÄR «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.

No

1. GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¤vÀåºÀjzÀétðzÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ. 2. GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ.

3. PÀÄgÀÄZÀ®Ä ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä. 4. ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¸À¸ÀåªÀUÀð.
5. ¥ÀªÀðvÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ. 6. ªÀiÁåAUÉÆæêï PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ.
1. GµÀÚ ªÀ®AiÀÄzÀ ¤vÀå ºÀjzÀétðzÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ : F «zsÀzÀ CgÀtåUÀ¼ÀÄ 250 ¸ÉA.«ÄÃ.UÀ½VAvÀ
ºÉZÀÄÑ ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À ¥À²ÑªÀÄ
¨sÁUÀ ºÁUÀÆ F±Á£Àå gÁdåUÀ¼ÁzÀ C¸ÁìA, £ÁUÁ¯ÁåAqï, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, wæ¥ÀÄgÀ, ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀUÀ¼À

105
¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAqÀªÀiÁ£ï-¤PÉÆçgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. F PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ zÀlÖªÁVªÉ
ªÀÄvÀÄÛ E°è ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ JvÀÛgÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ªÀÄgÀVqÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÉà CªÀ¢üAiÀÄ°è J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß
GzÀÄj¸ÀĪÀÅ¢®è. »ÃUÁV CªÀÅ ¸ÀzÁ ºÀ¹gÁVgÀÄvÀÛªÉ. vÉÃUÀ, ©ÃmÉ, J¨ÉÆä, ªÀĺÉÆUÀ¤, UÀÄeÁð£ï
ªÀÄvÀÄÛ ZÀA¥À E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ
¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðUÀ¼ÀÄ

d
is he
re S B
bl
ªÉÄÊAiÀÄ£Áägï
be T
pu
K
©

J¯ÉAiÀÄÄzÀÄj¸ÀĪÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ
PÀÄgÀÄZÀ®Ä ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä
ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¸À¸ÀåªÀUÀð
ªÀiÁåAUÉÆæêï PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ
¥ÀªÀðvÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ

to

2. GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ : EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß “¥Àtð¥Áw CgÀtå” JAvÀ®Æ

PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. EªÀÅ ªÀµÀðzÀ°è 100-200 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
t

zÉñÀzÀ «±Á®ªÁzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ. ªÀÄÄRåªÁV ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À ¥ÀƪÀð E½eÁgÀÄ

No

¨sÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ªÀĺÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ, PÉÃgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ

bÉÆÃmÁ£ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä, »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ ¥ÁzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀUÀ¼À
PÉ®¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÀAaPÉAiÀiÁVªÉ.
F CgÀtåUÀ¼À ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ªÀ¸ÀAvÀIÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉùUÉAiÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è vÀªÀÄä J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß
GzÀÄj¸ÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ‘‘ªÀiÁ£ÀÆì£ï PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ” JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ-vÉÃUÀ, ¸À¯É, ²æÃUÀAzsÀ, PÉAzÁ¼À, vÀ¥À¹ªÀÄgÀ,
ªÀÄwÛ, zÉÆqÀبÁUÉ, ªÀiÁªÀÅ, ¨ÉêÀÅ, ºÀÄt¸É ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ
106
 3. PÀÄgÀÄZÀ®Ä ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä : EAxÀ ¸À¸ÀåªÀUÀðªÀÅ 60-100 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉ
©Ã¼ÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. PÀÄgÀÄZÀ®Ä VqÀ ªÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄ§Ó MgÀmÁzÀ ºÀÄ®Äè, ªÀÄĽî£À
ªÀÄgÀ-VqÀUÀ¼ÀÄ C®è°è ZÀzÀÄjzÀAvÉ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. CªÀÅ PÀbï ªÀÄvÀÄÛ xÁgï ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀÄ CAa£À
¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ¥ÀæªÀÄÄRªÁV gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ ¥ÀƪÀð¨sÁUÀ, ¥ÀAeÁ¨ï,
¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À PÉ®¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁqÀðªÀĪÀiï ¨ÉlÖUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¸À¸ÀåªÀUÀð : EzÀÄ 10-50 ¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ
§gÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: xÁgï ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä. EzÀgÀ°è gÁd¸ÁÛ£À, ¥ÀAeÁ¨ï ªÀÄvÀÄÛ ºÀjAiÀiÁtUÀ¼À PÉ®
¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀR£ï ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. ªÀļÉAiÀÄ PÉÆgÀvɬÄAzÁV F ¨sÁUÀUÀ¼À°è C®è°è
ZÀzÀÄjzÀAvÉ ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄĽî£À VqÀUÀAnUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. PÀUÀΰ, UÉƧâ½, PÀ½î, RdÆðgÀ, vÁ¼É

d
ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ E°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.

he
5. ¥ÀªÀðvÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ : ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À E½eÁgÀÄUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ‘¥ÀªÀðvÀ
PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. CªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è »ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¸Àé®àªÀÄnÖUÉ ¤Ã®Vj
¨ÉlÖUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ; NPï, ZɸÀÖ£Àmï, D±ï, ©ÃZï,

is
re S
¥ÉÊ£ï, ¹qÁgï, ¸ÀÆàç¸ï, ¥sÀgï ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¯ï£Àmï.
6. ªÀiÁåAUÉÆæêï PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ : EAvÀºÀ
B
bl
EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ C¢üPÀ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ dªÀÅUÀÄ
UÀAUÁ £À¢ªÀÄÄRd ¨sÆ À «ÄAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ªÀiÁåAUÉÆÃæ ªï
be T
¥ÀæzÉñÀ, £À¢ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«Ä ªÀÄvÀÄÛ
pu
G§âgÀ«½vÀUÀ¼ÀļÀî ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀUÀ¼À°è PÁqÀÄUÀ¼° À è ¸ÀÄAzÀj JA§ ªÀÄgÀ ªÁå¥PÀ ªÀ ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁVzÉ.
K

PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀƪÀð »ÃUÁV F ªÀÄÄRd ¨sÆ À «ÄAiÀÄ£ÀÄß ‘¸ÀÄAzÀgÀ §£À’ JAzÀÄ
PÀgÁªÀ½AiÀÄ £À¢ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è PÀgAÉ iÀįÁVzÉ.
©

ºÉZÀÄÑ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ. ¸Àé®àªÀÄnÖUÉ C®è°è

ZÀzÀÄjzÀAvÉ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½AiÀÄ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀªÀÅ. E°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ;
¸ÀÄAzÀj, ¨ÉvÀÛ, djVqÀ, vÁ¼É, PÀAzÁ¼É, PÉâUÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. «±ÉõÀªÉAzÀgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ PÀqÉUÉ
¨ÁVgÀĪÀ PÉÆA¨ÉUÀ½AzÀ ¨É¼É¢gÀĪÀ ©½®ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÀUÀ½UÉ DzsÁgÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ©½®ÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ
¤Ãj£À°è ªÀÄļÀÄVgÀÄvÀÛªÉ.
CgÀtåUÀ¼À ºÀAaPÉ
to

¨sÁgÀvÀzÀ CgÀtåzÀ MlÄÖ «¹ÛÃtð 7.74 ®PÀë ZÀ.Q.«ÄÃ. EzÀÄ zÉñÀzÀ MlÄÖ ¨sËUÉÆýPÀ
«¹ÛÃtðzÀ°è ±ÉÃ. 23.6 ¨sÁUÀzÀµÁÖ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ 1952gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ CgÀtå ¤Ãw ¤tðAiÀÄzÀ «Äw
±Éà 33.3 VAvÀ®Æ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀÄzÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj (29.5%) VAvÀ®Æ PÀrªÉÄ.
t
No

¨sÁgÀvÀzÁzÀåAvÀ CgÀtåUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÀAaPÉAiÀiÁV®è. zÉñÀzÀ MlÄÖ CgÀtåzÀ°è ±ÉÃ.60

¨sÁUÀªÀÅ »ªÀiÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«ÄAiÀÄ ¨ÉlÖUÀ¼À°èAiÀÄÆ ºÁUÀÆ ±ÉÃ.20 ¨sÁUÀ
GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. gÁdåUÀ¼À°è ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀªÀÅ «±Á®ªÁzÀ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. ¥ÀæwAiÀiÁV UÉÆêÁzÀ°è Cw PÀrªÉÄ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ«zÉ.
CgÀtåUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ
CgÀtåUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. zÀÄzÉÊðªÀzÀ
¸ÀAUÀw JAzÀgÉ EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è CgÀtåUÀ¼À PÉëÃvÀæªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ
107
PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ; PÀȶ PÉëÃvÀæzÀ «¸ÀÛgÀuÉ, gÀ¸ÉÛ ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À
¤ªÀiÁðt, PÉÊUÁjQÃPÀgÀt, £ÀUÀjÃPÀgÀt, CwAiÀiÁV ªÉÄìĸÀÄ«PÉ, PÁrÎZÀÄÑ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ. ªÀÄÄA¢£À
¦Ã½UÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ CgÀtåUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ CUÀvÀå. CgÀtå£Á±À, «Äw«ÄÃjzÀ CgÀtå ¸ÀA¥ÀwÛ£À
¸ÀªÀÄUÀæÀ ¤AiÀÄAvÀæt ºÁUÀÆ CgÀtå ¤ªÀðºÀuÉ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ½UÉ ‘CgÀtå ¸ÀAgÀPÀëuÉ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è CgÀtå ¸ÀAgÀPÀëuÁPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
1) CgÀtå £Á±À ¤AiÀÄAvÀæt. 2) «Äw«ÄÃj ªÉÄìĸÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉUÀlÖªÀÅzÀÄ.
3) PÁrÎZÀÄÑ ¤AiÀÄAvÀæt. 4) CgÀtå Cw PÀæªÀÄtzÀ vÀqÉ.
5) CgÀtåUÀ¼À°è QÃl ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt. 6) ªÀÄgÀUÀ¼À PÀ¼Àî¸ÁUÀt vÀqÉ.
7) ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrAiÀÄĪÀÅzÀÄ.

d
8) CgÀtå£Á±À ¤AiÀÄAvÀæt PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀĪÀÅzÀÄ.

he
9) CgÀtå ¨É¼É¸À®Ä ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
10) CgÀtåUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ §UÉÎ d£ÀgÀ°è CjªÀ£ÀÄßAlĪÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
ªÀ£Àå fëzsÁªÀÄUÀ¼ÀÄ

is
re S
ªÀ£ÀfëUÀ½UÉ gÀPÀëuÉ ¤ÃqÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀ£ÀåfëzsÁªÀÄUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ
B
bl
ªÉÄïÁ¢üPÁjUÀ¼À DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ F ¸ÀܼÀUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÉà «zsÀzÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß PÉÆ®ÄèªÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉgÉ»rAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤µÉâü¸À¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 523 ªÀ£Àå fëzsÁªÀÄUÀ½ªÉ.
be T
¥ÀæªÀÄÄR ªÀ£ÀåfëzsÁªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ-CuÁÚªÀįÉÊ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀĪÀįÉÊ (vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ), zÁAqÉð, ¨sÀzÀ,æ
pu
vÀ®PÁªÉÃj, ©½VjgÀAUÀ£À¨ÉlÖ (PÀ£ÁðlPÀ), ¥ÉjAiÀiÁgï (PÉÃgÀ¼À), £ÁUÁdÄð£À ¸ÁUÀgÀ (vÉ®AUÁt),
K

¨sÀgÀvï¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁxÀA¨ÉÆÃgÀ (gÁd¸ÁÛ£À), ªÀiÁ£À¸À (C¸ÁìA), d®Ý¥ÁgÀ (¥À.§AUÁ¼À)

ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ.
©

gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀUÀ¼ÀÄ : ¸ÁªÀðd¤PÀ «ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊeÁÕ¤PÀ »vÀzÀȶ֬ÄAzÀ £ÉʸÀVðPÀ

¸ËAzÀAiÀÄð, ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt¸ÀAPÀÄ®UÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÁV «±ÉõÀªÁzÀ gÀPÀëuÉ ¤ÃqÀĪÀ «±Á®ªÁzÀ
¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÀÄgÀ VqÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrAiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄìĸÀĪÀÅzÀÄ
CxÀªÁ PÀȶ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ E°è ¤µÉÃzsÀ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è 99 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀUÀ½ªÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀUÀ¼ÀÄ :
EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
to

PÁfgÀAUÀ (C¸ÁìA), ¸ÀÄAzÀgÀ§£À (¥À.§AUÁ¼À), • AiÉįÉÆè¸ÉÆÖãï GzÁå£À AiÀÄÄ.J¸ï.J

PÁ¨Éðmï (GvÀÛgÁAZÀ®), Vgï (UÀÄdgÁvï), PÀ£Áí (1872): ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
(ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ), §Ar¥ÀÄgÀ, §£ÉßÃgÀÄWÀlÖ ªÀÄvÀÄÛ GzÁå£À.
t

£ÁUÀgÀºÉÆ¼É (PÀ£ÁðlPÀ), ¸ÀjPÀë (gÁd¸ÁÛ£À) zsÀÄzÀªÀ • fªÀiïPÁ¨Éðmï, GvÀÛgÁAZÀ® (1936):

No

(GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ) vÉÆqÉÆç (ªÀĺÁgÁµÀÖç) EvÁå¢. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£À.

fë ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
¸ÀAgÀQë¸À®àlÖ ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À «±ÉõÀªÁzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀ CxÀªÁ PÀgÁªÀ½AiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß
‘fë ¸ÀAgÀPÀëuÁªÀ®AiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ªÉʲµÀÖ¥ÀÆtð fë¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è d£ÀgÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ CAUÀ¨sÁUÀªÁVgÀÄvÁÛgÉ. fëUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É, ²PÀët
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܽÃAiÀÄgÀ£ÀÄß EzÀgÀ°è ¨sÁVAiÀiÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ fë ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR
GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ.
108
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è 18 fë ¸ÀAgÀPÀëuÁ
¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ- • fë ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀĪÀÅ ‘ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤Ã®Vj, £ÀAzÁzÉë, £ÉÆÃPÉæPï, ªÀiÁ£À¸À, fêÀªÀÄAqÀ® AiÉÆÃd£É (MAB) CrAiÀÄ°è 1971 gÀ°è
UÉæÃmï ¤PÉÆçgï, ªÀÄ£ÁßgïSÁj, ¸ÀÄAzÀg§ À £À, AiÀÄģɸÉÆÌ (UNESCO) ¬ÄAzÀ DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ.
¹«Ä°¥Á¯ï, PÁAZÀ£ÀdAUÀ, ¥ÀZÀªÀiÁíj, • ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ fë
CUÀ¸ÀÜöåªÀįÉÊ, ¢§Äæ, ¸ÉÊSÉÆêÀ, ¢¨ÁAUï ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀĪÀÅ ¤Ã°Vj ¸ÀgÀtÂAiÀÄ°è 1986gÀ°è
EvÁå¢. C¹ÜvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

d
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr.

he
1. ªÀµÀðzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ®zÀ®Æè ________ CgÀtåUÀ¼ÀÄ J¯É GzÀÄj¸ÀĪÀÅ¢®è.
2. ªÀiÁ£ÀÆì£ï PÁqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ________ CgÀtåUÀ¼ÉAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

is
3.
re S
»ªÀiÁ®AiÀÄ ¥ÀªÀðvÀUÀ¼À°è ________ «zsÀzÀ CgÀtåUÀ½ªÉ.
B
bl
4. ºÉZÁÑV £À¢ªÀÄÄRd ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À°è ________ CgÀtåUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
5. £ÁUÁdÄð£À ¸ÁUÀgÀ ªÀ£ÀåfëzsÁªÀĪÀÅ ________ gÁdåzÀ°èzÉ.
be T
pu
II. UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.
K

1. CgÀtåUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?
2. ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¸À¸ÀåªÀUÀð«gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
©

3. CgÀtå ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ £Á®ÄÌ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¹.

4. ªÀ£Àå fëzsÁªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?
5. PÀ£ÁðlPÀzÀ°ègÀĪÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
6. fë ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
III. ZÀlĪÀnPÉ :
to

1. ¤ÃªÀÅ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¸ÀܼÀzÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄgÀ, ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥Áæt ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀnÖªÀiÁr.
t

IV. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
No

1. ªÀ£Àå fëzsÁªÀÄUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ªÀ£Àå ¥ÁætÂUÀ¼À bÁAiÀiÁavÀæªÀżÀî MAzÀÄ D®âªÀiï

vÀAiÀiÁj¹.
2. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ CzÀgÀ°è fë ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¸Àj¹.

****
109
 CzsÁåAiÀÄ - 6
¨sÁgÀvÀzÀ d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ.
• ¤ÃgÁªÀj : CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ.

d
• ¤ÃgÁªÀj «zsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ.

he
• ««zsÉÆÃzÉÝñÀ ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ.
¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : ¤ÃgÀÄ CvÀåªÀÄÆ®å £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À°è MAzÀÄ. ¤Ãj®èzÉ ¸ÀĹÜgÀ fêÀ£À

is
¸ÁzsÀå«®è. ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ PÀÄrAiÀÄ®Ä, CrUÉ, ¸ÀéZÀÒvÉ, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, «zÀÄåZÀÒQÛ vÀAiÀiÁjPÉ, PÉÊUÁjPÉ,
re S
£ËPÁAiÀiÁ£À, «ÄãÀÄUÁjPÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ ¤ÃgÀÄ CªÀ±ÀåPÀ.
B
bl
¨sÁgÀvÀªÀÅ C¥ÁgÀªÁzÀ d®¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. zÉñÀzÀ°è C£ÉÃPÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀļÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. eÉÆvÉUÉ C¥Àj«ÄvÀªÁzÀ CAvÀdð® ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÆß ºÉÆA¢zÉ.
be T
pu
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ
K

¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ £À¢ eÁ®UÀ½ªÉ. CªÀÅ zÉñÀzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ. F £À¢UÀ¼À

©

¤ÃgÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀj, d®«zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ, M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ªÀÄ£ÀgÀAd£É

ªÉÆzÀ¯ÁzÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢ eÁ®UÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ : 1) GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 2) zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ.
1) GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ : EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß “»ªÀiÁ®AiÀÄzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ” JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
¹AzsÀÆ, UÀAUÀ ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¥ÀÄvÀæUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÀÄ.
¹AzsÀÆ£À¢ : EzÀÄ PÉʯÁ¸À ¥ÀªÀðvÀ (n¨Émï) zÀ°è GUÀªÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. DgÀA¨sÀzÀ°è ªÁAiÀĪÀåzÀ
to

PÀqÉUÉ, C£ÀAvÀgÀ £ÉÊIÄvÀåPÉÌ wgÀÄV ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀÅzÀÄ. C£ÀAvÀgÀ zÀQëtPÉÌ ºÀjzÀÄ

PÀgÁaAiÀÄ §½ CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. ¹AzsÀÆ £À¢AiÀÄ GzÀÝ 2897 Q.«ÄÃ. CzÀgÀ°è 709
Q.«ÄÃ. ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÉ. EzÀgÀ ºÉaÑ£À ¨sÁUÀªÀÅ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ°èzÉ. C£ÉÃPÀ G¥À£À¢UÀ¼ÀÄ ¹AzsÀÆ
t

£À¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è jhÄîA, aãÁ¨ï, ©AiÀiÁ¸ï. gÁ« ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀmÉèÃeï JA§ªÀÅ
No

ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ.
UÀAUÀ£À¢ : ¨sÁgÀvÀzÀ GzÀݪÁzÀ £À¢. EzÀgÀ MlÄÖ GzÀÝ 2525 Q.«ÄÃ. UÀAUÉÆÃwæ
JA§°è GUÀªÀÄ ºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ. DgÀA¨sÀzÀ°è zÀQëtPÉÌ D£ÀAvÀgÀ CUÉßÃAiÀÄPÉÌ ºÀjAiÀÄÄvÁÛ ¨ÁAUÁè
zÉñÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¹, C°è §æºÀä¥ÀÄvÀæ £À¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. D£ÀAvÀgÀ ¥ÀzÀä £À¢AiÀiÁV
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÁÛ CAwªÀĪÁV §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. UÀAUÀ £À¢UÉ ¸ÉÃgÀĪÀ
¥ÀæªÀÄÄR G¥À£À¢UÀ¼ÉAzÀgÉ-AiÀĪÀÄÄ£À, WÁUÀæÀ, UÀAqÀPï, gÁªÀÄUÀAUÀ, UÉÆêÀÄw, ±ÁgÀzÀ,
¸ÉÆÃ£É ªÀÄvÀÄÛ PÉÆù. EªÀÅUÀ¼À°è AiÀĪÀÄÄ£À GzÀݪÁzÀ G¥À£À¢.
110
 §æºäÀ ¥ÄÀ vÀæ £À¢ : EzÀÄ ªÀiÁ£À¸À ¸ÀgÆ É ÃªÀgzÀ À EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
¸À«ÄÃ¥À ZɪÄÀ AiÀÄAUïqÀAUï JA§°è (n¨Émï) §æºÀä¥ÀÄvÀæ £À¢AiÀÄ£ÀÄß n¨Émï£À°è
GUÀªÄÀ ªÁUÀÄvÀz Û .É DgÀA¨sz À °
À è ¥ÀƪÁð©üªÄÀ ÄRªÁV ‘¸ÁAUï¥ÉÆ’ JAvÀ®Æ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁAUÁè zÉñÀzÀ°è
ºÀjzÀÄ CgÀÄuÁZÀ® ¥Àz
æ ÃÉ ±Àz° À è QjzÁzÀ ‘AiÀĪÀÄÄ£Á’JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F £À¢AiÀÄÄ
PÀAzÀgª
À ÇÉ AzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvª À £
À ÄÀ ß ¥Àª
æ ÃÉ ²¸ÀÄvÀz
Û .É ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà zÉÆqÀØzÁzÀ £À¢ ¤«ÄðvÀ
D£ÀAvÀgÀ ¥À²ª Ñ ÄÀ PÉÌ ºÀjAiÀÄÄvÁÛ ¨ÁAUÁèzÃÉ ±Àz° À è “ªÀÄÄd° ¢éÃ¥À”ªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÉ.
zÀQt
ë PÉÌ wgÀÄV UÀAUÁ£À¢AiÉÆA¢UÉ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ.
EzÀgÀ GzÀÝ 2589 Q.«ÄÃ.UÀ¼ÄÀ

d
is he
re S B PÉʯÁ¸À ¥ÀªÀðvÀ

bl
ªÀiÁ£À¸À ¸ÀgÉÆêÀgÀ
¸ÁAUï¥ÉÆ
be T
pu
K

UÀA
UÀ
©

¨Á
AU
Áèz
Éñ
À

§AUÁ¼ÀPÉÆ°è
t to

CgÀ©â¸ÀªÀÄÄzÀæ
No

»AzÀÆ ¸ÁUÀgÀ

111
 2) zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ £À¢UÀ¼ÀÄ : zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è C£ÉÃPÀ £À¢UÀ¼ÀÄ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
‘¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä £À¢UÀ¼ÀÄ’JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. CªÀÅUÀ¼À°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¥À²ÑªÀÄ WÀlÖUÀ¼À°è
GUÀºÉÆAzÀĪÀªÀÅ. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £À¢UÀ¼ÉAzÀgÉ. ªÀĺÁ£À¢, UÉÆÃzÁªÀj, PÀȵÀÚ, PÁªÉÃj,
£ÀªÀÄðzÁ, vÁ¦ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À G¥À£À¢UÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀƪÀðPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ
ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
J) ¥ÀƪÀðPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ : ªÀĺÁ£À¢, UÉÆÃzÁªÀj, PÀȵÀÚ ªÀÄvÀÄÛ PÁªÉÃjUÀ¼ÀÄ ¥ÀƪÀðPÉÌ
ºÀjAiÀÄĪÀ ªÀÄÄRå £À¢UÀ¼ÀÄ.
ªÀĺÁ£À¢AiÀÄÄ ¹ªÁºÀ ¸ÀgÀtÂAiÀÄ°è GUÀªÀĺÉÆA¢, ¥ÀƪÁð©üªÀÄÄRªÁV (851 Q.«ÄÃ.)
ºÀjzÀÄ §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. UÉÆÃzÁªÀjAiÀÄÄ zÀQët¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà GzÀݪÁzÀ £À¢. EzÀÄ

d
vÀæAiÀÄA§PÀ JA§°è GUÀªÀÄ ºÉÆA¢ ¥ÀƪÀðPÉÌ ºÀjzÀÄ (1465 Q.«ÄÃ) §AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ£ÀÄß

he
¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. PÀȵÀÚ £À¢AiÀÄÄ ªÀĺÀ§¯ÉñÀégÀzÀ §½ GUÀªÀÄ ºÉÆA¢, DUÉßÃAiÀÄPÉÌ ºÀjzÀÄ (1400Q«ÄÃ)
§AUÁ¼ÀPÉÆ°èAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. EzÀ£ÀÄß PÀÆrPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæªÀÄÄR G¥À £À¢UÀ¼ÉAzÀgÉ- ©üêÀÄ,
vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ, PÉÆAiÀiÁß, WÀl¥Àæ¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ®¥Àæ¨sÀ. PÁªÉÃj £À¢AiÀÄÄ vÀ®PÁªÉÃj (PÉÆqÀUÀÄ) JA§°è

is
re S
GUÀªÀÄUÉÆAqÀÄ ¥ÀƪÀðPÉÌ ºÀjzÀÄ CAwªÀĪÁV §AUÁ¼ÀPÉÆ°èUÉ ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. ºÉêÀiÁªÀw, ²A±Á,
PÀ©¤, CPÁðªÀw, ®PÀëöätwÃxÀð, ¸ÀĪÀuÁðªÀw ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀªÁ¤UÀ¼ÀÄ PÁªÉÃj £À¢UÉ ¸ÉÃgÀĪÀ
B
bl
G¥À£À¢UÀ¼ÀÄ.
be T
©) ¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ £À¢UÀ¼ÀÄ : £ÀªÀÄðzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁ¦ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀ ªÀÄÄRå£À¢UÀ¼ÀÄ.
pu
£ÀªÀÄðzÁ £À¢AiÀÄÄ CªÀÄgÀPÀAlPÀ ¨ÉlÖUÀ¼À°è GUÀ«Ä¹ QjzÁzÀ ‘CªÀÄÈvÀ²¯Á PÀAzÀgÀ’zÀ ªÀÄÆ®PÀ
K

¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjzÀÄ CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. vÁ¦ £À¢AiÀÄÄ ‘ªÀÄƯÁ۬Ē §½ GUÀªÀÄUÉÆAqÀÄ

¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjzÀÄ (724 Q.«ÄÃ) CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀÅzÀÄ. EvÀgÉ C£ÉÃPÀ aPÀÌ¥ÀÄlÖ £À¢UÀ¼ÀÆ
©

¸ÀºÀ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¸À§ªÀÄðw, ªÀiÁAqÉÆë, dĪÁj, ¨ÉrÛ, ±ÀgÁªÀw, PÁ½,
£ÉÃvÁæªÀw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉjAiÀiÁgï £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ.
¤ÃgÁªÀj
CxÀð : PÀȶ GzÉÝñÀPÉÌ PÀÈvÀPÀªÁV ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘¤ÃgÁªÀj’ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ. CAzÀgÉ £À¢UÀ¼ÀÄ, d¯Á±ÀAiÀÄ, PÉgÉ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀdð® ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ PÀȶ¨sÀÆ«ÄUÉ
to

¤ÃgÀÄ ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÁVzÉ.

¤ÃgÁªÀjAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ : ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀȶ ¥ÀæzsÁ£À zÉñÀ. DzÀÝjAzÀ PÀȶUÉ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀµÀÄÖ
ºÁUÀÆ ¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ¤Ãj£À ¸ÀgÀ§gÁdÄ CvÀåUÀvÀå. ¨sÁgÀvÀzÀ PÀȶAiÀÄÄ §ºÀĪÁV ªÀiÁ£ÀÆì£ï
t

ªÀļÉAiÀÄ£ÁßzsÀj¹zÉ. DzÀgÉ ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄÄ IÄvÀÄPÁ°PÀ, CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉÀ¬ÄAzÀ

No

PÀÆrzÉ. PÉ®ªÀÅ ¨É¼ÉÀUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ºÁUÀÆ ¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ CUÀvÀå.
GzÁ: ¨sÀvÀÛ. PÀ§Äâ, EvÁå¢. eÉÆvÉUÉ ¨É¼ÉUÀ¼À C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉUÁVAiÀÄÆ ¤gÀAvÀgÀ
¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ CUÀvÀå. EzÀÄ ¤ÃgÁªÀj¬ÄAzÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÁzsÀå. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå
CvÀåUÀvÀå.
¤ÃgÁªÀj «zsÀUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨Á«, PÁ®ÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èªÉ. EwÛÃZÉUÉ EvÀgÉ
«zsÁ£ÀUÀ¼ÁzÀ ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ ¹A¥ÀqÀuÉ ¤ÃgÁªÀjUÀ¼ÀÆ gÀÆrüUÉ §A¢ªÉÉ.
112
 1) ¨Á« ¤ÃgÁªÀj : EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¤ÃgÁªÀj «zsÁ£À. zÉñÀzÀ MlÄÖ
¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃ. 60.7 ¨sÁUÀªÀÅ ¨Á« ¤ÃgÁªÀj ¸ËPÀAiÀÄð ºÉÆA¢zÉ. ¨Á« ¤ÃgÁªÀj
PÀrªÉÄ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°èAiÀÄÆ ¸ÁzsÀå. PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÀ°è ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¨Á« vÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ vÀAvÀæeÁÕ£À ¨ÉÃPÁV®è. ¸ÀtÚ ¨sÀÆ »qÀĪÀ½ gÉÊvÀjUÀÆ EzÀÄ ®¨sÀåªÁUÀ§®èzÀÄ.
UÀAUÁ £À¢ §AiÀÄ°£À°è ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. CzÀgÀ°è ¥ÀAeÁ¨ï.
ºÀjAiÀiÁt, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À gÁdåUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. zÀQët
¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ Mr±Á gÁdåUÀ¼À°è ¨Á« ¤ÃgÁªÀj
ºÉZÀÄÑ gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ.

d
¨Á«UÀ¼À°è vÉgÉzÀ ¨Á« ªÀÄvÀÄÛ PÉƼÀªÉ ¨Á«UÀ¼ÉAzÀÄ JgÀqÀÄ «zsÀ. EAzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉƼÀªÉ
¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæZÀ°vÀUÉÆArzÉ.

he
2) PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj : ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ £ÀAvÀgÀ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀzÀÞw
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ ¤ÃgÁªÀj PÉëÃvÀæzÀ°è ±ÉÃ. 27 ¨sÁUÀ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀnÖzÉ.

is
re S
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà «¸ÁÛgÀªÁzÀ PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ªÀåªÀ¸ÉÜ ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÉ. PÁ®ÄªÉUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀðºÀuÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ ¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
B
bl
PÁ®ÄªÉUÀ¼À°è JgÀqÀÄ «zsÀ : ¥ÀæªÁºÀPÁ®ÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðPÁ°PÀ PÁ®ÄªÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ
be T
CuÉPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀzÉà £ÉÃgÀªÁV £À¢¬ÄAzÀ PÁ®ÄªÉ vÉÆÃr PÀȶUÉ ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÉÃ
pu
¥ÀæªÁºÀ PÁ®ÄªÉ. £À¢UÀ½UÉ CuÉPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹, d¯Á±ÀAiÀÄUÀ¼À°è ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀ滹 CzÀ£ÀÄß
K

PÁ®ÄªÉ ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÉà ¸ÁªÀðPÁ°PÀ PÁ®ÄªÉ.

©

¨sÁgÀvÀzÀ°è PÁ®ÄªÉ ¤ÃgÁªÀj ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt,

©ºÁgÀ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£À, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, UÀÄdgÁvï, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, Mr±Á, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À
ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ.
3. PÉgÉ ¤ÃgÁªÀj : £ÉʸÀVðPÀ CxÀªÁ PÀÈvÀPÀªÁzÀ vÀUÀÄÎUÀ¼À°è ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀUÉÆAqÀÄ
gÀÆ¥ÀÄUÉÆAqÀ d¯Á±ÀAiÀÄPÉÌ PÉgÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. PÉgÉUÀ¼À°è ¸ÀAUÀæºÀUÉÆAqÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¤ÃgÁªÀjUÁV
§¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. DzÀgÉ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ PÉgÉUÀ¼ÀÄ IÄvÀÄPÁ°PÀªÁzÀªÀÅ. »ÃUÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è EwÛÃZÉUÉ PÉgÉ
to

¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀlÖ PÉëÃvÀæªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. EAzÀÄ zÉñÀzÀ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ. 3 ¨sÁUÀ

ªÀiÁvÀæ PÉgÉ ¤ÃgÁªÀjUÉƼÀ¥ÀnÖzÉ. EzÀÄ ºÉZÁÑV vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, PÀ£ÁðlPÀ,
Mr±Á, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
t
No

««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ

««zsÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀtªÉ
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. EAvÀºÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ -
1) ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ. 2) ¥ÀæªÁºÀUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt.
3) d® «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ. 4) ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ ¤AiÀÄAvÀæt.
5) M¼À£Ár£À £ËPÁAiÀiÁ£À. 6) M¼À£Ár£À «ÄãÀÄUÁjPÉ.

113
 7) ªÀÄ£ÀgÀAd£É ¸Ë®¨sÀå. 8) UÀȺÀ§¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¤ÃgÀÄ ¥ÀÆgÉÊPÉ.
9) ¤gÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß PÀȶUÁV ¥ÀjªÀvÀð£É.
10) CgÀtå ¥ÉÆõÀuÉ EvÁå¢.
¥ÀæªÀÄÄR ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
1. zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É : ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ® ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢PÀtªÉ
AiÉÆÃd£É. CªÉÄjPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ mɤ¹ì PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÁßzsÀj¹ F
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸À¯ÁVzÉ. zÁªÉÆÃzÀgÀ £À¢AiÀÄ£ÀÄß ‘§AUÁ¼ÀzÀ zÀÄRBPÁj £À¢’ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVvÀÄÛ. KPÉAzÀgÉ ªÀļÉUÁ®zÀ°è F £À¢AiÀÄÄ ¥ÀæªÁºÀ¢AzÀ GQÌ ºÀjzÁUÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

d
d£À ªÀ¸ÀwUÀ½UÉ ºÁ¤AiÀiÁUÀÄwÛvÀÄÛ. EzÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß

he
PÉÊUÉƼÀî¯Á¬ÄvÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ-¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæt, ¤ÃgÁªÀj
¥ÀÆgÉÊPÉ, £ËPÁAiÀiÁ£À, d®«zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£É, CgÀtå ¥ÉÆõÀuÉ, ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀ ¤AiÀÄAvÀæt,
UÀtÂUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ, M¼À£Ár£À «ÄãÀÄUÁjPÉ ¥ÀæUÀw EvÁå¢.

is
re S
EzÀÄ ©ºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À gÁdå ¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß
B
bl
zÁªÉÆÃzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥À£À¢UÀ½UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ w¯ÉÊAiÀiÁ, PÉÆ£Ágï,
ªÉÄÊxÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÀvﻯï JA§°è 4 CuÉPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ, MAzÀÄ zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ MqÀÄØ, ¨ÉÆPÁgÉÆ,
be T
pu
zÀÄUÁð¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÁæ¥ÀÄgÀUÀ¼À°è 3 xÀªÀÄð¯ï «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼À ¤ªÀiÁðtUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ.
K

2. ¨sÁPÀæ- £ÀAUÀ¯ï £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É : EzÀÄ ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£À gÁdå
¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ AiÉÆÃd£É. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¸ÀmÉèÃeï £À¢UÉ (»ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ) ¨sÁPÀæ
©

ªÀÄvÀÄÛ £ÀAUÀ¯ï JA§°è ¤«Äð¹gÀĪÀ JgÀqÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ CuÉPÀlÄÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 4 d® «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÁ
PÉÃAzÀæUÀ¼À ¤ªÀiÁðtªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. ¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæÀt, ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ. d®«zÀÄåvï
vÀAiÀiÁjPÉ, ªÀÄtÄÚ ¸ÀªÉvÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå ¥ÉÆõÀuÉUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®
GzÉÝñÀUÀ¼ÁVªÉ. ¨sÁPÁæ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ JvÀÛgÀ 226 «ÄÃ.UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ°è £ÉÃgÀªÁzÀ UÀÄgÀÄvÀéªÀżÀî
CuÉPÀmÉÖAiÀiÁVzÉ. F CuÉPÀmÉÖ¬ÄAzÀ ¤«ÄðvÀUÉÆAqÀ d¯Á±ÀAiÀÄPÉÌ ‘UÉÆëAzÀ ¸ÁUÀgÀ’ÀªÉAzÀÄ
ºÉ¸ÀjqÀ¯ÁVzÉ.
to

3. »gÁPÀÄqï AiÉÆÃd£É : Mr±ÁzÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£É.

F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ªÀĺÁ£À¢UÉ 3 CuÉPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. GzÁ: »gÁPÀÄqï, wPÁgÀ¥ÁgÀ
ªÀÄvÀÄÛ £ÁgÁeï. eÉÆvÉUÉ JgÀqÀÄ d® «zÀÄåvï PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃjªÉÉ. »gÁPÀÄqï CuÉPÀmÉÖAiÀÄÄ
t
No

¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà GzÀݪÁzÀÄzÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ-¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæt,

¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ d®«zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ. eÉÆvÉUÉ M¼À£Ár£À d®¸ÁjUÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ
ªÀÄvÀÄÛ CgÀtå ¥ÉÆõÀuÉUÀ½UÀÆ £ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ.

4. vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ AiÉÆÃd£É : EzÀÄ PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À (EAzÀÄ vÉ®AUÁt)

¸ÀAAiÉÆÃfvÀ AiÉÆÃd£É. ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ, d®«zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ M¼À£Ár£À «ÄãÀÄUÁjPÉ
F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ CuÉPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀÄ d®«zÀÄåvï

114
vÀAiÀiÁjPÁ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÉÆßUÉÆArzÉ. CuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß PÀȵÀÚ£À¢AiÀÄ G¥À £À¢AiÀiÁzÀ vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ £À¢UÉ
PÀ£ÁðlPÀzÀ §¼Áîj f¯ÉèUÉ ¸ÉÃjzÀ ºÉƸÀ¥ÉÃmÉAiÀÄ §½ ‘ªÀįÁè¥ÀÄgÀA’ JA§°è ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.
EzÀjAzÀ ¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀ d¯Á±ÀAiÀÄPÉÌ “¥ÀA¥À¸ÁUÀgÀ” JAzÀÄ ºÉ¸Àj¸À¯ÁVzÉ.

d
is he
re S B
bl
be T
pu
K
t ©
to
No

5. PÀȵÀÚ ªÉÄîÝAqÉAiÀÄ AiÉÆÃd£É : EzÀ£ÀÄß PÀȵÀÚ £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVgÀĪÀ GvÀÛgÀ

PÀ£ÁðlPÀzÀ CwzÉÆqÀØ ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ D®ªÀÄnÖ
ªÀÄvÀÄÛ £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ JA§°è ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrgÀĪÀ 2 CuÉPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 1 d®«zÀÄåvï
vÀAiÀiÁjPÁPÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀÄvÀÄÛ
d®«zÀÄåZÀÒQÛ vÀAiÀiÁjPÉUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÁVªÉ.

115
 «dAiÀÄ¥ÀÄgÀ f¯Éè, §¸ÀªÀ£À ¨ÁUÉêÁr
vÁ®ÆèQ£À°ègÀĪÀ ‘D®ªÀÄnÖ’ UÁæªÀÄzÀ §½
D®ªÀÄnÖ CuÉPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄzÉÝéºÁ¼À vÁ®ÆèQ£À
¹zÁÝ¥ÀÄgÀ UÁæªÀÄzÀ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ
CuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß PÀlÖ¯ÁVzÉ. ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ,
«dAiÀÄ¥ÀÄgÀ, PÀ®ÄâgÀV, AiÀiÁzÀVj ºÁUÀÆ ¨É¼ÀUÁ«
f¯ÉèAiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ?
∙ £ÁUÁdÄð£À ¸ÁUÀgÀ AiÉÆÃd£É: EzÀgÀ
§®zÀAqÉ PÁ®ÄªÉUÉ ‘dªÁºÀgÀ PÁ®ÄªÉ’ JAzÀÆ
ªÀÄvÀÄÛ JqÀzÀAqÉ PÁ®ÄªÉUÉ ‘¯Á®§ºÀzÀÆÝgï
PÁ®ÄªÉ’ JAzÀÆ ºÉ¸ÀjqÀ¯ÁVzÉ.
∙ PÉÆù £À¢AiÀÄ£ÀÄß ‘©ºÁj£À PÀtÂÚÃgÀÄ
£À¢’ JAvÀ®Æ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁ£À¢AiÀÄ£ÀÄß
‘Mr±ÁzÀ PÀtÂÚÃgÀÄ £À¢’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

d
6. PÉÆù AiÉÆÃd£É : EzÉÆAzÀÄ CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃ¥Á¼À

he
zÉñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛªÁV ¤«Äð¹ªÉ. PÉÆù £À¢UÉ ºÀ£ÀĪÀiÁ£ï £ÀUÀgÀzÀ (£ÉÃ¥Á¼À) §½ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß
¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ; ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ, ¥ÀæªÁºÀ ¤AiÀÄAvÀæt,

is
re S
d®«zÀÄåZÀÒQÛ GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «ÄãÀÄUÁjPÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¤ªÀiÁðtªÁVzÀÝgÀÆ
CzÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®ªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃ¥Á¼À zÉñÀUÀ¼ÉgÀqÀÆ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛªÉ.
B
bl
7. jºÁAzï AiÉÆÃd£É : EzÀÄ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀtªÉ
be T
pu
AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß jºÁAzï £À¢UÉ (¸ÉÆÃ£É £À¢AiÀÄ G¥À £À¢) ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. ¥ÀæªÁºÀ
K

¤AiÀÄAvÀæt, ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÉvÀzÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ d®«zÀÄåZÀÒQÛ

GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ. F AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀĪÀ
©

d¯Á±ÀAiÀÄzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ‘UÉÆëAzÀªÀ®è¨sÀ¥ÀAvï ¸ÁUÀgÀ.

8. £ÁUÁdÄð£À ¸ÁUÀgÀ AiÉÆÃd£É : F AiÉÆÃd£ÉUÉ ¸ÀA§A¢üvÀ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß vÉ®AUÁt gÁdåzÀ
£ÁUÁdÄð£ÀPÉÆAqÀzÀ §½ PÀȵÀÚ £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. ¤ÃgÁªÀj ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ d®«zÀÄåZÀÒQÛ
GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ.
to

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.
t

1. ¹AzsÀÆ £À¢AiÀÄÄ ________ §½ GUÀªÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ.

No

2. zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà GzÀݪÁzÀ £À¢ ________ DVgÀÄvÀÛzÉ.

3. »gÁPÀÄqï CuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ________ £À¢UÉ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.
4. UÀAUÀ £À¢UÉ §AzÀÄ ¸ÉÃgÀĪÀ ________ £À¢AiÀÄÄ GzÀݪÁzÀ G¥À£À¢.
5. PÉÆù AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ________ ªÀÄvÀÄÛ ________ zÉñÀUÀ¼À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ.

116
II. UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ZÀað¹ ªÀÄvÀÄÛ F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.
1. §æºÀä¥ÀÄvÀæ £À¢ PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.
2. ¤ÃgÁªÀj JAzÀgÉãÀÄ? ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ÃgÁªÀj «zsÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
3. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤ÃgÁªÀj KPÉ CvÁåªÀ±ÀåPÀ?
4. ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ?
5. D®ªÀÄnÖ AiÉÆÃd£É PÀÄjvÀÄ n¥Ààt §gɬÄj.
6. ¨Á« ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ PÀÄjvÀÄ §gɬÄj.

d
III. PɼÀPÀAqÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj ºÉÆA¢¹ §gɬÄj.

he
‘A’ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ‘B’ gÁdåUÀ¼ÀÄ

is
1) £ÁUÁdÄð£À¸ÁUÀgÀ
re S J) PÀ£ÁðlPÀ
2) ¨sÁPÀæ-£ÀAUÀ¯ï ©) »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ
B
bl
3)
»gÁPÀÄqï ¹) vÉ®AUÁt
be T
pu
4) vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ r) Mr±Á
K

IV. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
©

1. ¤ªÀÄä ªÁ¸À¸ÀܼÀPÉÌ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr.

2. ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀĪÀ ««zsÉÆÃzÉÝñÀ £À¢ PÀt廃 AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¥ÀÆtð ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.

V. AiÉÆÃd£ÁPÁAiÀÄð :
1. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ ¤ªÀÄä G¥ÁzsÁåAiÀÄgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ÃgÁªÀj
to

AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.

****
t
No

117
 CzsÁåAiÀÄ-7
¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è F PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ §¼ÀPÉ. • ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
• ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶ «zsÀUÀ¼ÀÄ. • ¨É¼ÉUÀ¼À IÄvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼É¬ÄqÀĪÀ ªÀiÁzÀj.
• ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ. • vÉÆÃlUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀĵÀà PÀȶUÀ¼À ªÀĺÀvÀé.

d
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀÆ §¼ÀPÉ

he
CxÀð: CgÀtå, ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä EvÁå¢UÀ¼ÀAvÀºÀ ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß
§¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘¨sÀƧ¼ÀPÉ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ««zsÀ CA±ÀUÀ½AzÀ ¤zsÀðj¸À®àqÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ:

is
¨sÀÆ ªÉÄïÉäöÊ ®PÀët, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ªÀÄtÄÚ, d£À¸ÁAzÀævÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ
re S
CA±ÀUÀ¼ÀÄ.
B
bl
MAzÀÄ zÉñÀzÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ Cw ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ.
DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁzÀ §¼ÀPÉ CvÁåªÀ±ÀåPÀ.
be T
pu
«AUÀqÀuÉ : ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀƧ¼ÀPÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß 7 ªÀUÀðUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ: 1. ¤ªÀé¼À
K

¸ÁUÀĪÀ½ ¥ÀæzÉñÀ. 2. CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ. 3. PÀȶUÁV zÉÆgÉAiÀÄzÀ ¨sÀÆ«Ä. 4. ¥Á¼ÀĨsÀÆ«Ä, 5.

§¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ PÀȶ AiÉÆÃUÀå¨sÀÆ«Ä. 6. SÁAiÀÄA ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ UÉÆêÀiÁ¼À. 7. EvÀgÉ
©

1. ¤ªÀé¼À ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«Ä : EzÀÄ ¨É¼ÉÀUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½UÉ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ

¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀAvÀºÀ PÀȶ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁzÀ zÉñÀPÉÌ EzÀÄ §ºÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀgÀ¢AiÀiÁzÀ MlÄÖ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ. 42.2 ¨sÁUÀªÀÅ ¤ªÀé¼À ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ zÉñÁzÀåAvÀ KPÀ jÃwAiÀiÁV ºÀAaPÉAiÀiÁV®è. CzÀÄ ºÉZÁÑV ¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, GvÀÛgÀ
¥ÀæzÉñÀ, ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ PÉÃgÀ¼À gÁdåUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÀiÁV EzÀÄ F±Á£Àå
gÁdåUÀ¼À°è Cw PÀrªÉÄ. EvÀgÉ gÁdåUÀ¼À°è CzÀÄ ¸ÁzsÁgÀtªÁV PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ.
to

2. CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ : ¨sÁgÀvÀzÀ MlÄÖ ªÀgÀ¢ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ. 22.8 ¨sÁUÀªÀÅ ªÀiÁvÀæ
CgÀtåUÀ½AzÁªÀj¹zÉ. Cw ºÉZÀÄÑ CgÀtå ¥ÀæzÉñÀªÀÅ CAqÀªÀiÁ£ï-¤PÉÆèÁgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
t

F±Á£Àå gÁdåUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÀiÁV CzÀÄ ºÀjAiÀiÁt, ¥ÀAeÁ¨ï, gÁd¸ÁÛ£À ªÀÄvÀÄÛ

No

UÀÄdgÁvïUÀ¼À°è Cw PÀrªÉÄ.
3. PÀȶUÁV zÉÆgÉAiÀÄzÀÀ ¨sÀÆ«Ä : ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀ¸ÀwUÀ¼ÀÄ, gÀ¸ÉÛ, gÉʮĪÀiÁUÀð, PÁ®ÄªÉ, ¥ÀªÀðvÀ,
ªÀÄgÀ¼ÀĪÀÄAiÀÄ ¨sÀÆ«Ä ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ GzÉÝñÀUÀ½UÉ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀ ¨sÀÆ«Ä F ªÀUÀðPÉÌ
¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. zÉñÀzÀ MlÄÖ ªÀgÀ¢AiÀiÁzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±Éà 14.1 ¨sÁUÀªÀÅ F ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÉ.
EzÀÄ ºÉZÁÑV C¸ÁìA, ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹QÌA gÁdåUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ. DzÀgÉ UÉÆêÁ, PÉÃgÀ¼À,
Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁgÁµÀÖçUÀ¼À°è Cw PÀrªÉÄ.

118
 4. ¥Á¼ÀÄ ¨sÀÆ«Ä : EzÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½UÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀzÀ ¨sÀÆ«Ä. zÉñÀzÀ ªÀgÀ¢ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ±ÉÃ.
8.2 ¨sÁUÀªÀ£ÁߪÀj¹zÉ. CzÀÄ ºÉZÁÑV «ÄeÉÆÃgÁªÀiï, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃWÁ®AiÀÄUÀ¼À°èzÉ.
DzÀgÉ wæ¥ÀÄgÀ, ¥ÀÄzÀÄZÉj, CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆçgï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è Cw PÀrªÉÄ.
5. §¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ PÀȶAiÉÆÃUÀå ¨sÀÆ«Ä : EzÀÄ ¤UÀ¢vÀ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁgÀzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÁV PÀȶUÉ
§¼ÀPÉ ªÀiÁqÀzÉ ºÁUÉà ©nÖgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, UÉÆêÀ £ÁUÁ¯ÁåAqï
ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£ÀUÀ¼À°è ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
6. SÁAiÀÄA ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ UÉÆêÀiÁ¼À : EzÀÄ zÉñÀzÀ ªÀgÀ¢ ¥ÀæzÉñÀzÀ ±ÉÃ.
3.4 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ DªÀj¹zÉ. ºÉZÁÑV »ªÀiÁZÀ®¥ÀæzÉñÀ UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è

d
PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.

he
7. EvÀgÉ : EzÀÄ vÉÆÃlUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. zÉñÀzÀ ªÀgÀ¢ ¥ÀæzÉñÀzÀ
±ÉÃ. 1.1 ¨sÁUÀªÀÅ ªÀiÁvÀæ F ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÉ. EAvÀºÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ ºÉZÁÑV C¸ÁìA, £ÁUÁ¯ÁåAqï,
ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, PÉÃgÀ¼À, PÀ£ÁðlPÀ, »ªÀiÁZÀ®¥ÀæzÉñÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ gÁdåUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.

is
re S B
ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ

bl
CxÀð : ªÀÄ£ÀĵÀå vÀ£ÀUÉ CUÀvÀåªÁzÀ DºÁgÀ zsÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ
be T
¨É¼ÉUÀ¼À ¥ÉÆõÀuÉUÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß “ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ CxÀªÁ PÀȶ” J£ÀÄߪÀgÀÄ.
pu
EAzÀÄ PÀȶAiÀÄÄ ¥À±ÀÄ¥Á®£É, PÉÆý ¸ÁPÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ eÉãÀÄ ¸ÁPÀuÉUÀ¼À£ÀÆß M¼ÀUÉÆArzÉ.
K

¥ÁæªÀÄÄRåvÉ : ªÀåªÀ¸ÁAiÀĪÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ£À CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ºÁUÀÆ ¥ÁæaãÀªÁzÀ ªÀÈwÛUÀ¼À°è

©

MAzÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀȶ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁzÀ zÉñÀ. zÉñÀzÀ MlÄÖ d£À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ±ÉÃ. 65
¨sÁUÀªÀÅ PÀȶ DzsÀj¹zÉ. zÉñÀzÀ DyðPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÆ PÀȶAiÀÄ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÁßzsÀj¹zÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀȶAiÀÄÄ fêÀ£ÁzsÁjvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁ£ÀĪÁgÀÄUÀ½UÉ
CUÀvÀåªÁzÀ DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ ªÀÈwÛ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ® DPÀgÀªÁVzÉ. zÉñÀzÀ
vÀÈwÃAiÀÄ ªÀÈwÛUÀ¼ÁzÀ ¸ÁjUÉ, ªÁå¥ÁgÀ, ¨ÁåAQAUï, «ªÉÄ, gÀ¥sÀÄÛ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ºÀ®ªÀÅ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¥ÀæUÀwUÀÆ £ÉgÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸Ét§Ä dªÀ½, ¸ÀPÀÌgÉ PÉÊUÁjPÉ
to

EvÁå¢. eÉÆvÉUÉ zÉñÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ ªÉÄÃ®Æ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ.
PÀȶAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ
t

««zsÀ ¨sËUÉÆýPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ CA±ÀUÀ½AzÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è ««zsÀ PÀȶ

No

«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èªÉ. CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉAiÀÄÄ F PɼÀPÀAqÀAwzÉ

1. fêÀ£ÁzsÁjvÀ ¨ÉøÁAiÀÄ : gÉÊvÀ ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£À PÀÄlÄA§zÀ §¼ÀPÉUÁV ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀȶ
¥ÀzÀÞwUÉ ‘fêÀ£ÁzsÁjvÀ ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è CvÀå®à PÀȶ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÁl
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. EzÉÆAzÀÄ ¥ÀÄgÁvÀ£À ªÀiÁzÀj ¨ÉøÁAiÀÄ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ F±Á£Àå gÁdåUÀ¼ÀÄ,
Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. fêÀ£ÁzsÁjvÀ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è 2 «zsÀUÀ½ªÉ:
i) ªÀUÁðªÀuÉ ¨ÉøÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ii) ¹ÜgÀ ¨ÉøÁAiÀÄ.

119
 i) ªÀUÁðªÀuÉ ¨ÉøÁAiÀÄ : PÁr£À ¸Àé®à ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß PÀvÀÛj¹, ¸ÀÄlÄÖ «¸ÀÛj¹ PÉ®ªÀÅ ªÀµÀðUÀ¼À PÁ®
¨ÉøÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. C°è£À ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁgÀªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀ ªÉÄÃ¯É CzÀ£ÀÄß ©lÄÖ ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉUÉ
ªÀ®¸É ºÉÆÃV CzÉà jÃwAiÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄ PÀæªÀÄ ªÀÄÄAzÀĪÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘ªÀUÁðªÀuÉ ¨ÉøÁAiÀÄ’
J£ÀÄߪÀgÀÄ. PÁqÀÄUÀ¼À ªÀÄzsÀåzÀ°è PÉ® §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀgÀÄ F ¥ÀÄgÁvÀ£À ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
gÀÆrü¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ C¸ÁìA, ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ, £ÁUÁ¯ÁåAqï, ªÀÄzsÀå ¥ÀæzÉñÀ, Mr±Á ªÀÄvÀÄÛ
PÉÃgÀ¼À gÁdåUÀ¼À°è EAvÀºÀ ¨ÉøÁAiÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èvÀÄÛ.
ii) ¹ÜgÀ fêÀ£ÁzsÁjvÀ ¨ÉøÁAiÀÄ : ¤ªÀÄUÉ UÉÆvÉÛ?
MAzÉqɬÄAzÀ ªÀÄvÉÆÛAqÉUÉ ¸ÀܼÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀUÁðªÀuÉ ¨ÉøÁAiÀĪÀ£ÀÄß C¸ÁìA£À°è
ªÀiÁqÀzÉ ±Á±ÀévÀªÁV MAzÉà PÀqÉ £É¯É¹ ¸ÁUÀĪÀ½ “dÆ«ÄAUï”,

d
PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è ‘¥ÉÆãÀªÀiï’
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘¹ÜgÀ CxÀªÁ ¸ÁÜ¬Ä ¨ÉøÁAiÀÄ’ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ Mr±ÁUÀ¼À°è ‘¥ÉÆqÀÄ’

he
J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¸ÁUÀĪÀ½ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ©lÄÖ ºÉÆÃUÀzÉ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¥ÀæwªÀµÀð CzÀ£Éß PÀȶUÁV §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.

is
2. ¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ : aPÀÌ ¨sÀÆ»qÀĪÀ½AiÀÄ°è C¢üPÀ §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß vÉÆqÀV¸ÀĪÀ
re S
¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwUÉ ‘¸ÁAzÀæ ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. F «zsÁ£ÀzÀ°è ªÀµÀð«rà ¸ÁUÀĪÀ½UÁV ¨sÀÆ«Ä
B
bl
§¼ÀPÉ ªÀiÁrPÉƼÀî¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ªÀµÀðzÀ°è JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁr aPÀÌ
¨sÀÆ »qÀĪÀ½¬ÄAzÀ¯Éà ºÉZÀÄÑ GvÁàzÀ£ÉUÁV ¥ÀæAiÀÄw߸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. F PÀȶ «zsÁ£ÀªÀÅ zÉñÀzÀ
be T
pu
¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå«gÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀªÉð ¸ÁªÀiÁ£Àå.
K

3. ªÁtÂdå ¨ÉøÁAiÀÄ : ªÁå¥ÁgÀzÀ GzÉÝñÀPÁÌV ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀȶ«zsÁ£ÀPÉÌ

‘ªÁtÂdå ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. F «zsÁ£ÀzÀ°è ºÀtUÀ½PÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¸ÁUÀĪÀ½
©

ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÁ«ÄðPÀgÀ §¼ÀPÉ PÀrªÉÄ. AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÁUÀĪÀ½ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß

C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
4. «Ä±Àæt ¨ÉøÁAiÀÄ : ¨É¼ÉUÀ¼À ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ¥À±ÀÄ¥Á®£É eÉÆvÉeÉÆvÉAiÀiÁV ¸ÁUÀĪÀ
PÀȶ«zsÁ£À. ¨É¼É ªÀÄvÀÄÛ ¥À±ÀÄ¥Á®£ÉUÀ¼ÉgÀqÀjAzÀ®Æ gÉÊvÀjUÉ DzÁAiÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è 1951 jAzÀ gÀÆrüUÉ §A¢zÉ. EAzÀÄ C£ÉÃPÀ gÁdåUÀ¼À°è ¥ÀæZÀ°vÀUÉÆArzÉ.
to

5. £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄ : ªÀiÁgÁlPÁÌV «±Á®ªÁzÀ vÉÆÃlUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ

¨É¼ÉAiÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½UÉ ‘£ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §AqÀªÁ¼À
¨ÉÃPÀÄ. ZÀºÀ, PÁ¦ü, gÀ§âgï ªÀÄvÀÄÛ vÉAUÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÁVªÉ.
t

6. Mt ¨ÉøÁAiÀÄ : Cw PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ºÁUÀÆ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀå«®èzÀ, EzÀÝgÀÆ CzÀÄ

No

«ÄvÀªÁVgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è gÀÆrüAiÀÄ°ègÀĪÀ ¨ÉøÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ‘Mt ¨ÉøÁAiÀÄ’ªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ.

EzÀÄ ºÉZÁÑV ªÀÄ¼É D±ÀæAiÀÄ¢AzÀ ¸ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÄ ºÉZÁÑV ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àæ¸ÀܨsÀÆ«Ä
ªÀÄvÀÄÛ gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ.
7. DzÀæð ¨ÉøÁAiÀÄ : ¸ÁPÀµÀÄÖ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ £ÉgÀ«®èzÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘DzÀæð ¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. F «zsÀzÀ ¨ÉøÁAiÀĪÀÅ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½AiÀÄ GzÀÝPÀÆÌ
ºÁUÀÆ EvÀgÉ ºÉZÀÄÑ ªÀļÉAiÀiÁUÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.

120
 8. ¤ÃgÁªÀj ¨ÉøÁAiÀÄ : ¤ÃgÁªÀj ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀȶ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ‘¤ÃgÁªÀj
¨ÉøÁAiÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ, DzÀgÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ CvÁåªÀ±ÀåPÀªÁzÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è
ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄÄ IÄvÀÄPÁ°PÀ, CPÁ°PÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀÄzÀÄ.
¨É¼É IÄvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼É¬ÄqÀĪÀ ªÀiÁzÀj
¨É¼É IÄvÀÄUÀ¼ÀÄ : PÀȶ ¥ÀæzÉñÀªÉÇAzÀgÀ°è ««zsÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀ ¤¢ðµÀÖ
CªÀ¢üUÉ ‘¨É¼É IÄvÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÄRåªÁV ªÀÄÆgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄUÀ½ªÉ- i) ªÀÄÄAUÁgÀÄ
¨É¼É IÄvÀÄ. ii) »AUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ iii) eÁÊqï ¨É¼É IÄvÀÄ.
i) ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄ : ªÀļÉUÁ®zÀ°è ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄ

d
J£ÀÄߪÀgÀÄ. F IÄvÀÄ«£À°è £ÉÊIÄvÀå ªÀiÁ£ÀÆì£ï ªÀļÉUÁ®zÀ DgÀA¨sÀzÉÆA¢UÉ, CAzÀgÉ dÆ£ï-

he
dįÉÊ wAUÀ¼À°è ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¸É¥ÉÀÖA§gï-CPÉÆÖçgïUÀ¼À°è ¨É¼É PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
F CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ-¨sÀvÀÛ, gÁV, eÉÆüÀ, ºÀwÛ, £É®PÀqÀ¯É, vÀA¨ÁPÀÄ
Ev猢.

is
re S
ii) »AUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄ : »AUÁgÀÄ ªÀļÉUÁ®ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀ F±Á£Àå ªÀiÁ£ÀÆì£ï DgÀA¨sÀzÀ°è,
B
bl
CAzÀgÉ CPÉÆÖçgï-£ÀªÉA§gïUÀ¼À°è ©vÀÛ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¥sɧÄæªÀj-ªÀiÁZïð wAUÀ¼À°è ¨É¼É
PÀmÁªÀÅ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ‘»AUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. F CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR
be T
pu
¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ-UÉÆâü, ¨Á°ð, PÀqÀ¯É, £ÁgÀUÀ¸É, EvÁå¢.
K

iii) eÁÊqï ¨É¼É IÄvÀÄ : ªÀÄÄAUÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄUÀ¼À £ÀqÀĪÀt CªÀ¢üAiÀÄ°è
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ. D IÄvÀÄ«£À ªÀÄÄRå ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ-PÀ®èAUÀr, ¸ËvÉPÁ¬Ä, JuÉÚPÁ¼ÀÄ, PÉ®ªÀÅ
©

¢ézÀ¼ÀzsÁ£Àå, vÀgÀPÁj EvÁå¢.

¨É¼É¬ÄqÀĪÀ ªÀiÁzÀj : MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üAiÀÄ°è ««zsÀ ¨É¼ÉUÀ½AzÀ DªÀj¹gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ
C£ÀÄ¥ÁvÀªÀ£ÀÄß ‘¨É¼É¬ÄqÀĪÀ ªÀiÁzÀj’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀæzÉñÀzÀ ¨É¼É¬ÄqÀĪÀ
ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ PÁ®¢AzÀ PÁ®PÉÌ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼ÉAzÀgÉ- ªÉÄïÉäöÊ ®PÀët,
ªÀÄtÄÚ, ªÁAiÀÄÄUÀÄt, ¨sÀÆ»qÀĪÀ½AiÀÄ UÁvÀæ, ¤Ãj£À ¥ÀÆgÉÊPÉ, gÉÊvÀgÀ DyðPÀ ¥Àj¹Üw, vÀAvÀæeÁÕ£À
Ev猢.
to

¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ««zsÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß DºÁgÀ
t

¨É¼É, ªÁtÂdå ¨É¼É, JuÉÚPÁ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.

No

DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ : d£ÀjUÉ CUÀvÀåªÁzÀ DºÁgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉUÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ‘DºÁgÀ

¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁ: ¨sÀvÀÛ, UÉÆâü, eÉÆüÀ, ¢ézÀ¼ÀzsÁ£Àå EvÁå¢.
¨sÀvÀÛ : ¨sÀvÀÛªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀ ¨É¼É. EzÀÄ zÉñÀzÀ ¥ÀƪÀð, zÀQët ªÀÄvÀÄÛ
£ÉÊIÄvÀå ¨sÁUÀUÀ¼À d£ÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀ zsÁ£ÀåªÁVzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà Cw «±Á®ªÁzÀ ¨sÀvÀÛ
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉëÃvÀæªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÉ. DzÀgÉ ¨sÁgÀvÀªÀÅ aãÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ JgÀqÀ£Éà ºÉZÀÄÑ
¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀ. ¨sÀvÀÛ ¨sÁgÀvÀzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼É.

121
 ¨sÀvÀÛªÀÅ GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É. »ÃUÁV F ¨É¼ÉUÉ 18o jAzÀ 25o ¸É. C¢üPÀ GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ 100-
200 ¸ÉA.«ÄÃ. C¢üPÀ ªÀÄ¼É CUÀvÀå. ªÉÄPÀÌ®Ä,
eÉÃr ªÀÄvÀÄÛ eÉÃr «Ä²ævÀ ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀÄtÄÚ F
¨É¼ÉUÉ §ºÀÄ ¸ÀÆPÀÛ. ¨sÀvÀÛzÀ VqÀzÀ vÀ¼ÀzÀ°è
¤ÃgÀÄ ¤AwgÀ¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÁV ¨sÀÆ«Ä
¸ÀªÀÄvÀmÁÖVgÀ¨ÉÃPÀÄ. PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ PÀqÉ
¤ÃgÁªÀj CvÁåªÀ±ÀåPÀ.
¨sÁgÀvÀzÀ J¯Áè gÁdåUÀ¼À®Æè ¨sÀvÀÛzÀ

d
¨ÉøÁAiÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼ÀªÀÅ
zÉñÀzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ

he
gÁdå. EvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀĪÀ
gÁdåUÀ¼ÉAzÀgÉ- DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ, GvÀÛgÀ

is
¥ÀæzÉñÀ, ¥ÀAeÁ¨ï, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, Mr±Á
re S
ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ.
B
bl
UÉÆâü : ¨sÁgÀvÀzÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
be T
DºÁgÀ ¨É¼É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀÄÄR »AUÁgÀÄ ¨É¼É.
pu
EzÀÄ zÉñÀzÀ GvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁAiÀĪÀå
K

¥ÀæzÉñÀUÀ¼À d£ÀgÀ Cw ªÀÄÄRå DºÁgÀzsÁ£Àå

©

¨É¼É.
UÉÆâü ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É. EzÀgÀ
¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¸ÁzsÁgÀt GµÁÚA±À 10o jAzÀ 15o
¸É. ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¶ðPÀ ªÀļÉAiÀÄ ºÀAaPÉ 50jAzÀ 70
¸ÉA.«ÄÃ. ¸ÁPÀÄ. ªÀÄgÀ¼ÀÄ «Ä²ævÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÄÚ
F ¨É¼ÉUÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÉÆâüAiÀÄ£ÀÄß
to

ºÉZÁÑV GvÀÛgÀzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.

¥ÀAeÁ¨ï, ºÀjAiÀiÁt, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉñÀ, ©ºÁgÀ,
ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ, gÁd¸ÁÛ£À, UÀÄdgÁvï, ªÀĺÁgÁµÀÖç
t

ºÁUÀÆ PÀ£ÁðlPÀzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR

No

UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ. GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀªÀÅ

¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà Cw ºÉZÀÄÑ UÉÆâü GvÁࢸÀĪÀ gÁdå.

ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ
ªÁå¥ÁgÀzÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ
ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁ: PÀ§Äâ, ºÀwÛ, vÀA¨ÁPÀÄ, JuÉÚPÁ¼ÀÄ EvÁå¢.

122
 PÀ§Äâ : ¨sÁgÀvÀzÀ Cw ¥ÀæªÀÄÄR ªÁtÂdå ¨É¼É. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà Cw «¸ÁÛgÀªÁzÀ PÀ§Ä⠨ɼÉAiÀÄĪÀ
PÉëÃvÀæªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÉ. DzÀgÉ PÀ©â£À GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¨Éæf¯ï vÀgÀĪÁAiÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÀ©â£À ªÀÄÆ®¸ÁÜ£À. PÀ§Äâ, ¸ÀPÀÌgÉ, ¨É®è ªÀÄvÀÄÛ RAqÀ¸ÁjUÀ¼À
vÀAiÀiÁjPÉUÉ ªÀÄÄRå PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛ.
PÀ§Äâ ªÁ¶ðPÀ ¨É¼É. »ÃUÁV EzÀgÀ
¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¤ÃgÁªÀj CUÀvÀå. EzÀPÉÌ C¢üPÀ
GµÁÚA±À 21o jAzÀ 26o ¸É ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ
ªÀÄ¼É 100 jAzÀ 150 ¸ÉA«Äà CªÀ±ÀåPÀ. PÀ§Äâ
¨É¼ÉUÉ ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄvÀÄÛ eÉÃr «Ä²ævÀ ªÀÄgÀ¼ÀÄ

d
ªÀÄtÄÚUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR

he
PÀ§Äâ GvÁࢸÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÉAzÀgÉ-GvÀÛgÀ
¥ÀæzÉñÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ,
ªÉÄÊAiÀÄ£Áägï
UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ.

is
re S B vÀA¨ÁPÀÄ : ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁtÂdå

bl
¨É¼ÉUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. vÀA¨ÁPÀ£ÀÄß zsÀƪÀÄ¥Á£ÀzÀ
©Ãr, ¹UÀgÉÃlÄ, ¹UÁgï, ºÀÄPÀÌ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À
be T
pu vÀAiÀiÁjPÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
¸Àé®à ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß CVAiÀÄ®Ä, £À±Àå ªÀÄvÀÄÛ
K

QÃl£Á±ÀPÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÉÆAzÀÄ

©

GµÀÚ ªÀ®AiÀÄzÀ ¨É¼É. CzÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ C¢üPÀ

GµÁÚA±À (21o jAzÀ 23o ¸É) ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÁgÀt
ªÀÄ¼É (50-100¸ÉA.«ÄÃ.) ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄgÀ¼ÀīIJævÀ
eÉÃr ªÀÄtÄÚ F ¨É¼ÉUÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ. ¸ÁPÀµÀÄÖ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, UÀÄdgÁvï,
to

GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ, PÀ£ÁðlPÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ,

ªÀĺÁgÁµÀÖç ªÀÄvÀÄÛ ©ºÁgÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
vÀA¨ÁPÀÄ GvÁࢸÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è
t

¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÀÄÆgÀ£Éà ªÀÄÄRå vÀA¨ÁPÀÄ

No

GvÁࢸÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ £Á®Ì£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR gÀ¥sÀÄÛ

ªÀiÁqÀĪÀ zÉñÀªÁVzÉ.
£ÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ : dªÀ½ GzÀåªÀÄUÀ½UÉ
CUÀvÀåªÁzÀ PÀZÁÑ¥ÀzÁxÀð ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ
‘£ÁgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è
ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸Ét§ÄUÀ¼ÀÄ Cw ¥ÀæªÀÄÄR £ÁgÀÄ
¨É¼ÉUÀ¼ÁVªÉ.

123
 ºÀwÛ : EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
PÉÊUÁjPÁ £ÁgÀÄ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ • vÀA¨ÁQ£À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ: ¤PÉÆöAiÀÄ£ï
zÉñÀzÀ ºÀwÛ dªÀ½ GzÀåªÀÄPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ mÉƨÁåPÀªÀiï.
PÀZÁÑ ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ • ¸À¸Àå PÀÄlÄA§zÀ ºÉ¸ÀgÀÄ: ¸ÉÆïÁ£ÉùAiÀÄ.
GµÀÚªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¥À GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ • ªÀÄÆ®¸ÀܼÀ: DåAr¸ï ¥ÀªÀðvÀUÀ¼ÀÄ (zÀQët CªÉÄjPÀ).
¨É¼É. EzÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ 21o jAzÀ 24o • ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀÄÝ: fÃ£ï ¤PÉÆÃmï, ¥sÁæ£ïì.
¸É. GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ 50 jAzÀ 100 • ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀªÀgÀÄ:
¸ÉA. «ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É ¨ÉÃPÀÄ. PÀ¥ÀÄà ¥ÉÆÃZÀÄðVøÀgÀÄ.
ªÀÄtÄÚ §ºÀ¼À ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÀÄ. ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß

d
¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÄAUÁgÀÄ ¨É¼ÉAiÀiÁV ¨É¼ÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.

he
¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÁÑV UÀÄdgÁvï. ªÀĺÁgÁµÀÖç, DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ, ºÀjAiÀiÁt, ªÀÄzsÀå ¥ÀæzÉñÀ,
¥ÀAeÁ¨ï, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄUÀ¼À°è GvÁࢸÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ CvÀåAvÀ

is
«¸ÁÛgÀªÁzÀ ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀ«zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è 3£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå ºÀwÛ GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀ.
re S
¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ : DºÁèzÀPÀgÀ ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀĪÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ
B
bl
¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÁ¦ü ªÀÄvÀÄÛ ZÀºÀUÀ¼ÀÄ Cw ¥ÀæªÀÄÄR ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ.
be T
ZÀºÀ : ZÀºÀªÀÅ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR ºÁUÀÆ ¸ÀÄ®¨sÀ zÀgÀzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥Á¤ÃAiÀÄ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è
pu
aãÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ JgÀqÀ£Éà ¥ÀæªÀÄÄR ZÀºÀ GvÁࢸÀĪÀ zÉñÀ. ZÀºÀ MAzÀÄ £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ
K

¨É¼ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ GµÀÚ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÀÄvÀÄÛ G¥À GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ EzÀÄ ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀ°!
o o
¨É¼É. EzÀgÀ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ 21 -30 ¸É. GµÁÚA±À ªÀÄvÀÄÛ 150-250 ZÀºÀ VqÀzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ:
©

¸ÉA.«ÄÃ. ªÁ¶ðPÀ ªÀÄ¼É ¨ÉÃPÀÄ. ºÉZÀÄÑ ¸À¸ÁåA±ÀªÀżÀî D¼ÀªÁzÀ PÉ«Ä°AiÀÄ yÃAiÀÄ. ZÀºÀzÀ°è
¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ªÀÄtÄÚ F ¨É¼ÉUÉ §ºÀÄ ¸ÀÆPÀÛ. ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖPÉÌ yAiÉÄ£ï CA±À«zÉ.
1200 jAzÀ 2400 «ÄÃ. JvÀÛgÀªÀżÀî ¨ÉlÖUÀ¼À E½eÁgÀÄ CªÀ±ÀåPÀ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ZÀºÀªÀ£ÀÄß ºÉZÁÑV C¸ÁìA, ¥À²ÑªÀħAUÁ¼À, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃgÀ¼À gÁdåUÀ¼ÀÄ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
vÉÆÃlUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀĵÀà PÀȶUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
to

vÉÆÃlUÁjPÉ : ºÀtÄÚ, vÀgÀPÁj, ºÀƪÀÅ, OµÀ¢üÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C®APÁjPÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃlUÀ¼À°è

PÀæªÀħzÀݪÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß “vÉÆÃlUÁjPÉ ¨ÉøÁAiÀÄ” J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¨sÀƧ¼ÀPÉ,
t

£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À DzÀ±ÀðzÁAiÀÄPÀ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ ¥ÀjtÂvÀ GzÉÆåÃUÀ

No

¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÉÆA¢UÉ vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ PÀȶAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀUÉƽ¸À®Ä

GvÉÛÃd£ÀÀ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ gÀ¥sÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ ¨sÀzÀævÉUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
¨sÁgÀvÀªÀÅ vÀ£Àß ªÉÊ«zsÀå ªÁAiÀÄÄUÀÄt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À ¥ÀæPÁgÀUÀ½AzÁV ««zsÀ
vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä GvÀÛªÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÉ. EAzÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÅ MAzÀÄ ¥ÀæSÁåvÀ
vÉÆÃlUÁjPÁ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ zÉñÀªÁV ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÉ. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è ºÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀPÁjUÀ¼À
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ aãÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ. CAzÀgÉ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ MlÄÖ
ºÀtÄÚ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ±ÉÃ. 11 ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀPÁjAiÀÄ°è ±ÉÃ. 7 ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ.
124
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ, ºÀjAiÀiÁt, »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ,
dªÀÄÄä ªÀÄvÀÄÛ PÁ²äÃgÀ, PÀ£ÁðlPÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÉÃgÀ¼À, ªÀĺÁgÁµÀÖç ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è
C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ.
¥ÀĵÀà PÀȶ : ªÀiÁgÁlPÁÌV ºÀƪÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁqÀĪÀ PÀ¯ÉUÉ ‘¥ÀĵÀà PÀȶ’ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ºÀƪÀÅUÀ¼À ¨ÉøÁAiÀÄzÀ PÀ¯É ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ w½¢zÉ. zÉñÀzÀ PÀȶAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ¥ÀĵÀàPÀȶAiÀÄÄ ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ gÉÊvÀgÀ DzÁAiÀÄ UÀ½PÉ, GzÉÆåÃUÀ CzÀgÀ®Æè
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ªÀÈwÛ CªÀPÁ±À
PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ zÉñÀzÀ gÀ¥sÀÄÛ ¤ªÀÄUÉ w½¢zÉAiÉÄ?
ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀÈ¢ÞUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. • DAUÀè¨sÁµÉAiÀÄ ‘Horticulture’ ±À§ÞªÀÅ Hortus
ªÀÄvÀÄÛ Colere ¥ÀzÀUÀ½AzÀ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀªÁzÀÄzÀÄ. Hortus

d
««zsÀ ºÀƪÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä
¨sÁgÀvÀzÀ PÀȶ ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ ¥Àj¹Üw JAzÀgÉ ‘vÉÆÃl’ Colere JAzÀgÉ ‘¸ÁUÀĪÀ½’ JAzÀxÀð

he
§ºÀ¼À ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ PÉ®ªÀÅ • vÉÆÃlUÁjPÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ‘¸ÀétðPÁæAw’ (Golden
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ºÀƪÀÅUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉUÉ Revolution) JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

is
¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ.
re S GzÁ: ªÀÄ°èUÉ,
ZÉAqÀĪÀÄ°èUÉ, ¸ÉêÀAwUÉ, PÀ£ÀPÁA§gÀ, ¸ÀA¦UÉ EvÁå¢. ©r ºÀƪÀÅUÀ¼ÁzÀ ¹ÃvÉÀºÀƪÀÅ (DQðqïì),
B
bl
UÁèrAiÉÆî¸ï, ¥Ál®, SÁAzÀ, ¨Á¼ÉºÀƪÀÅ (DAvÀÆjAiÀÄA), ®°,è ¸ÀÄUÀAzsÀgÁd EvÁå¢UÀ¼À
GvÁàzÀ£ÉUÀÆ ¥Àæ¹¢Þ.
be T
pu
¥ÀĵÀà PÀȶAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ, DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç, ¥ÀAeÁ¨ï,
K

ºÀjAiÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À gÁdåUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArzÉ.

©

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwðªÀiÁr.
1. ¸ÁUÀĪÀ½UÉ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ________ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
2. ¨É¼É ªÀÄvÀÄÛ ¥À±ÀÄ¥Á®£ÉUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß M¼ÀUÉÆAqÀ PÀȶ ¥ÀzÀÞwUÉ ________ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
to

3. ªÀÄÄAUÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AUÁgÀÄ ¨É¼É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ CªÀ¢üUÀ¼À £ÀqÀĪÀt CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ

¨É¼ÉUÀ½UÉ ________ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
t

4. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ________ gÁdåªÀÅ Cw ºÉZÀÄÑ ¨sÀvÀÛ GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ.

No

II. UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ZÀað¹zÀ £ÀAvÀgÀ F PɼÀPÀAqÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹.

1. ¨sÀÆ §¼ÀPÉ JAzÀgÉãÀÄ?
2. £ÉqÀÄvÉÆÃ¥ÀÄ ¨ÉøÁAiÀĪÉAzÀgÉãÀÄ? GzÁºÀgÀuÉ PÉÆr.
3. ªÀÄÄAUÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AUÁgÀÄ ¨É¼É IÄvÀÄUÀ¼À £ÀqÀĪÀt ªÀåvÁå¸À w½¹.
4. PÀ§Äâ ¨ÉøÁAiÀÄPÉÌ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
125
 5. ¥Á¤ÃAiÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼ÉAzÀgÉãÀÄ? GzÁºÀgÀuÉ PÉÆr.
6. ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÉÆÃlUÁjPÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀé PÀÄjvÀÄ «ªÀj¹.
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ««zsÀ DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À £ÀªÀÄÆ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀÄ CzÀgÀ°è ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ ZÀºÀ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ.
IV. AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :

d
1. ¤ÃªÀÅ ªÁ¸ÀªÁVgÀĪÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ avÀæ ªÀÄvÀÄÛ

he
ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¥ÀĵÀà PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼Á ±ÀQÛAiÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄƺÀ ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸ÀĪÀÅzÀÄ.

is
re S B
****

bl
be T
pu
K
t ©
to
No

126
 CxÀð±Á¸ÀÛç
CzsÁåAiÀÄ - 1
C©üªÀÈ¢Þ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ C£Á©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀégÀÆ¥À.
· ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÀÄ.

d
· °AUÀ ¸ÀA§A¢ü C©üªÀÈ¢Þ.

he
£ÁªÀÅ £ÀªÀÄä fêÀ£ÀzÀ°è ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæUÀw ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛgÀÄvÉÛêÉ. £ÀªÀÄä D±ÉÆÃvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß
E£ÀÆß ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è FqÉÃj¹PÉÆAqÀÄ, »A¢£ÀQÌAvÀ GvÀÛªÀĪÁVgÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÉÛêÉ. CzÉÃ

is
jÃwAiÀÄ°è ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀºÀ d£ÀjUÉ ®¨sÀå«gÀĪÀ ¸ÀgÀPÀÄ-¸ÉêÉUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß
re S
ºÉaѹ CªÀgÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¸ÀĪÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ zÉñÀzÀ J®ègÀ
B
bl
D±ÉÆÃvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. DzÀÝjAzÀ, MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ d£ÀgÀ DyðPÀ D±ÉÆÃvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉaѹ;
be T
pu
§qÀvÀ£À, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ, C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ºÀtzÀħâgÀUÀ¼ÀAxÀ DyðPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
K

DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

1. C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ C£Á©üªÀÈ¢Þ
©

C©üªÀÈ¢Þ: C©üªÀÈ¢Þ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¤vÀåzÀ §zÀÄQ£À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸ÀÄwÛgÀÄvÉÛêÉ.

AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ PÉëÃvÀæ E®èªÉà ªÀåQÛUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä £ÁªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ‘C©üªÀÈ¢Þ’
¥ÀzÀªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÉÛêÉ. GzÁ: UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ, ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÀÈ¢Þ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ C©üªÀÈ¢Þ, ªÀÄ»¼Á
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À C©üªÀÈ¢Þ EvÁå¢. ºÁUÉAiÉÄà MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
£ÁªÀÅ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÉÛêÉ. DzÀgÉ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀAQÃtð
«zÀåªÀiÁ£ÀªÁVzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ªÁåSÁ夸À®Ä DUÀĪÀÅ¢®è.
to

¥ÉÆæ. ªÉÄAiÀÄgï ªÀÄvÀÄÛ ¨Á®Ø«£ï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ “MAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ £ÉÊd gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ
¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ ºÉZÀѼÀªÁUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÉÄà DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ”AiÀiÁVzÉ. F ªÁåSÁå£ÀªÀÅ
t

DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÆgÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß MwÛ ºÉüÀÄvÀÛzÉ. CªÉAzÀgÉ, DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ 1.

No

MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ; 2. £ÉÊd gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ºÉZÀѼÀ; ªÀÄvÀÄÛ 3. ¢ÃWÁðªÀ¢ü ºÉZÀѼÀ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀAQë¥ÀÛªÁV UÀªÀĤ¸ÉÆÃt:
a) MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ: E°è ¥ÀæQæAiÉÄ JA§ ¥ÀzÀªÀÅ GvÁàzÀ£ÁAUÀUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÀÄ
¸ÉêÉUÀ¼À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. GvÁàzÀ£ÁAUÀUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄÄ ºÉƸÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ±ÉÆÃzsÀ, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ P˱À¯Áå©üªÀÈ¢Þ, §AqÀªÁ¼À ¸ÀAZÀAiÀÄ£À, d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉ,
GvÀÛªÀÄ vÁAwæPÀvÉAiÀÄ PÁgÀtUÀ½AzÁV §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. CzÉà jÃw d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ®PÀëtUÀ¼À §zÀ¯ÁªÀuÉ, ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄlÖ ºÁUÀÆ CzÀgÀ ºÀAaPÉAiÀÄ°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉ,
127
d£ÀgÀ C©ügÀÄaUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÁV ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ºÉZÀѼÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
b) £ÉÊd gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£À: gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è zÉñÀzÀ°è
GvÁࢹzÀ J®è ¸ÀgÀPÀÄ-¸ÉêÉUÀ¼À MlÄÖ ªÀiË®åªÁVzÉ. EzÀÄ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ¥À£ÀzÀ
¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£À ºÉZÁÑVzÀݵÀÆÖ C©üªÀÈ¢Þ ºÉZÀÄÑ. DzÀgÉ E°è ‘£ÉÊd’É
JA§ ¥ÀzÀzÀ ªÉÄÃ¯É MvÀÄÛ ¤ÃqÀ¯ÁVzÀÄÝ CzÀÄ d£ÀgÀ PÉƼÀÄîªÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ©A©¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀÄAiÀÄ
PÀ¼ÉzÀ ºÁUÉ ¨É¯ÉUÀ¼ÀÄ KgÀĪÀÅzÀÄ £ÀªÀÄUÉ®è w½zÀ «µÀAiÀÄ. F KjzÀ ¨É¯ÉUÀ¼À°è £ÁªÀÅ ¸ÀgÀPÀÄ
¸ÉêÉUÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁrzÁUÀ, D ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÉAiÉÄà ªÀgÀªÀiÁ£À ºÉaÑzÀ ºÁUÉ
vÉÆÃgÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ D ºÉZÀѼÀzÀ°è ¨É¯É KjPÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß PÀ¼ÉAiÀĨÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÉ ¨É¯É

d
§zÀ¯ÁªÀuÉUÉ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀiÁrzÁUÀ £ÉÊd ªÀgÀªÀiÁ£À CxÀªÁ ºÀtzÀ ªÁ¸ÀÛ«PÀ

he
Rjâ ¸ÁªÀÄxÀåð zÉÆgÀPÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆö¸ÀĪÀ°è ¨É¯ÉUÀ¼À ¹ÜgÀvÉ PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÄîªÀ
CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.

is
c) ¢ÃWÁðªÀ¢ü ºÉZÀѼÀ: ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆa¹zÀ £ÉÊd ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ CAzÀgÉ
re S
10 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CzÀQÌAvÀ C¢üPÀ CªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ, ºÉZÀѼÀªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ. C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ ºÉZÀѼÀUÀ¼ÀÄ
B
bl
C©üªÀÈ¢ÞAiÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀªÁUÀĪÀÅ¢®è. F ªÉÆzÀ®Ä w½¹zÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ¸ÀAgÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
GvÁàzÀ£ÁAUÀUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁzÁUÀ ªÀiÁvÀæ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ
be T
pu
¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ.
K

¥ÉÆæ. PÉÆð£ï PÁèPÀð CªÀgÀÄ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ d£ÀgÀ DyðPÀ PÀ¯ÁåtzÀ ºÉZÀѼÀªÉAzÀÄ
«ªÀj¸ÀÄvÁÛgÉ. DzÀgÉ DyðPÀ PÀ¯ÁåtªÀÅ d£ÀgÀÄ §¼À¸ÀĪÀ ¸ÀgÀPÀÄ - ¸ÉêÉUÀ¼À ªÉÆvÀÛªÉà DVgÀÄvÀÛzÉ.
©

DyðPÀ PÀ¯ÁåtzÀ ºÉZÀѼÀªÀÅ E£ÉÆßAzÀÄ CxÀðzÀ°è §qÀvÀ£ÀzÀAxÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß

¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß “¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀĪÀgÉUÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV, §qÀvÀ£ÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt
PÀrªÉÄ ªÀiÁr, MAzÀÄ gÁµÀÖçªÀ£ÀÄß ¸Àé¥ÉÆõÀPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÉÄqÉUÉ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ” JAzÀÄ
ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ.
DzÀgÉ PÁ¯ÁAvÀgÀzÀ°è C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ «¸ÀÛøvÀUÉÆArzÀÄÝ, FUÀ £ÁªÀÅ ¥ÀæwAiÉƧâjUÀÆ
¥ÀæAiÉÆÃd£À zÉÆgÀPÀĪÀAxÀ ‘M¼ÀUÉƼÀÄîªÀ C©üªÀÈ¢üÞ’AiÀÄ®èzÉÃ, £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
to

¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉAiÀĪÀjUÁVAiÀÄÆ ¸ÀAgÀQë¹ ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¤ÃqÀĪÀAxÀ ‘¤gÀAvÀgÀ

C©üªÀÈ¢Þ’AiÀÄ PÀÄjvÁV ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄwÛzÉÝêÉ. DzÀÝjAzÀÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ: ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ
t

ºÉZÀѼÀ; §qÀvÀ£À, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À°è E½PÉ; ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ®èzÉÃ; J®è

No

d£ÀgÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ, JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.

¥ÀæxÀªÀÄ ºÀAvÀzÀ°è CªÉÄÃjPÀ, PÉ£ÀqÁ, d¥Á£ï, dªÀÄð¤, EAUÉèÀAqï, D¸ÉÖçðAiÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ
AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï£À gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ; 1950gÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¹AUÀ¥ÀÄgÀ, ºÁAUïPÁAUï, ªÀįÉõÁå, aãÀ ºÁUÀÆ
E£ÀÆß ºÀ®ªÀÅ gÁµÀÖçUÀ¼À ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ ¢ÃWÁðªÀ¢ü KjPÉ PÀArzÀÝjAzÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ
ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ.
C£Á©üªÀÈ¢Þ: ‘C£Á©üªÀÈ¢Þ’ JA§ ±À§ÝªÀÅ »AzÀĽzÀ, C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀzÉà EgÀĪÀ ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. EAxÀ zÉñÀUÀ¼À°è MmÁÖgÉ GvÁàzÀ£É PÀrªÉĬÄzÀÄÝ, d£À¸ÀASÉå C¥ÁgÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀÀ
128
vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ §ºÀ¼À PÀrªÉÄ EgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ gÁµÀÖçzÀ ¥ÀæPÁgÀ “CªÉÄÃjPÀ, PÉ£ÀqÁ, D¸ÉÖçðAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï£À gÁµÀÖçUÀ½VAvÀ PÀrªÉÄ £ÉÊd vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£À ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÉÃ
C£Á©üªÀÈ¢Þ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ”. E°è ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ gÁµÀÖçUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀAvÉ vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ PÀrªÉÄ
EgÀĪÀÅzÉà C£Á©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ F gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
D zɸÉAiÀÄ°è CªÀÅUÀ¼À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ‘C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ’
JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛÛzÉ.
«±Àé ¨ÁåAPÀÄ vÀ£Àß ‘eÁUÀwPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀgÀ¢’UÀ¼À°è gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß C¢üPÀ, ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ
ªÀgÀªÀiÁ£À ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¹, ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÀgÀªÀiÁ£À ºÉÆA¢zÀ
gÁµÀÖçUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÀĪÀ

d
MAzÀÄ ªÀÄÄAZÀÆt gÁµÀÖçªÁVzÀÄÝ, 1990gÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ°è UÀt¤ÃAiÀÄ ºÉZÀѼÀªÀ£ÀÄß

he
¸Á¢ü¹zÉ.
2. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀÆaUÀ¼ÀÄ

is
DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ¥À£À ºÉÃUÉ? ºÀ®ªÀÅ CxÀð±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
re S
ªÀiÁ£ÀzÀAqÀªÁV §¼À¹zÀÝgÉ, E£ÀÆß ºÀ®ªÀgÀÄ DzÁAiÉÄÃvÀgÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
B
bl
ªÀgÀªÀiÁ£À ¸ÀÆaUÀ¼ÀÄ: E°è §¼À¸ÀĪÀ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ F
ªÉÆzÀ¯Éà w½¹zÀ ºÁUÉ gÁµÀÖçzÀ°è ªÁ¸ÀªÁVgÀĪÀ J®è d£ÀgÀ MlÄÖ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÁVzÉ. ªÀgÀªÀiÁ£À
be T
pu
ºÉZÁÑzÀAvÉ C©üªÀÈ¢üÞAiÀÄ ªÀÄlÖ PÀÆqÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ eÉÆvÉ eÉÆvÉUÉ
K

d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ºÉZÀѼÀªÀÇ PÀAqÀÄ §AzÀgÉ CzÀÄ DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀ avÀæt ¤ÃqÀĪÀÅ¢®è.
DzÀÝjAzÀ «©ü£Àß ªÀgÀªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÉåUÀ¼ÀļÀî gÁµÀÖçUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ºÉÆðPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÉÌ
©

gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ ¸ÀÆPÀÛªÁUÀĪÀÅ¢®è. F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß

C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀªÁV ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ MAzÀÄ zÉñÀzÀ
d£ÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÁVzÀÄÝ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß MlÄÖ d£À¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¨sÁV¹zÁUÀ
zÉÆgÀPÀĪÀ CAQAiÀiÁVzÉ.
¤ªÀÄVzÀÄ w½zÀgÀ°:
2016 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß gÀÆ. 1,21,603 JAzÀÄ ¯ÉPÀÌ ºÁPÀ¯ÁVzÀÄÝ, CzÀÄ
to

eÁUÀwPÀ ¸ÀgÁ¸Àj ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ±ÉÃ.15gÀ¶ÖzÉ. D ªÀµÀðzÀ MlÄÖ ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ gÀÆ. 1,47,86,557

PÉÆÃnUÀ¼À£ÀÄß, 121.6 PÉÆÃn d£À¸ÀASÉå¬ÄAzÀ ¨sÁV¹zÁUÀ §AzÀAxÀ ¸ÀASÉå EzÁVzÉ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ°è K¼À£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀ ¨sÁgÀvÀªÀÅ, vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ°è 143£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ.
t
No

vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£ÀªÀÅ MAzÀÄ §ºÀÄ d£À¦æAiÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀªÁVzÀÝgÀÆ CzÀÄ d£ÀgÀ £ÀqÀÄ«£À

ªÀgÀªÀiÁ£À ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ vÉÆÃj¸ÀĪÀÅ¢®è. C®èzÉà CzÀÄ DºÁgÀ, ªÀ¸Àw, ²PÀët, DgÉÆÃUÀå
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ CA±ÀUÀ¼À ®¨sÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÆPÀÛªÁV C¼ÉAiÀħºÀÄzÁzÀAxÀ ‘¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ’ ªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼À gÀZÀ£ÉUÉ vÀdÕgÀÄ ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀÄÝ, ªÀiÁ£ÀªÀ
C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ CªÀÅUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ.
3. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆaUÀ¼ÀÄ
DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀªÀÅ d£ÀgÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÁVzÉ JA§ ªÁ¸ÀÛªÀªÀ£ÀÄß
129
FUÀ J®ègÀÆ M¦àPÉƼÀÄîvÁÛgÉ. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ d£ÀjUÉ WÀ£ÀvÉAiÀÄÄvÀ fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. CzÀÄ PÀ¤µÀ× CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÁzÀ DºÁgÀ, ªÀ¸Àw, §mÉÖ, ²PÀët, DgÉÆÃUÀå, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉ,
±ÀÄzÀÞ PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, ±ÀÄzÀÞ UÁ½ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéZÀÒ ¥Àj¸ÀgÀ MzÀV¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. PÉêÀ®
ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ºÉZÀѼÀ¢AzÀ ªÀiÁvÀæ EªÀÅUÀ¼É®èªÀÇ ¸ÁzsÀåªÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
CªÀÄvÀåð ¸É£ï CªÀgÀ aAvÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ CxÀð±Á¸ÀÛçdÕgÁzÀ ªÀĺÀ§Æ¨ï
G¯ï ºÀPï CªÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ WÀ£ÀvÉAiÀÄÄvÀ fêÀ£À £ÀqɸÀ®Ä ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÄ¢ÃWÀðªÁzÀ DgÉÆÃUÀåAiÀÄÄvÀ fêÀ£À £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ; eÁÕ£ÀªÀAvÀgÁVgÀĪÀÅzÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ fêÀ£ÀPÉÌ
CªÀ±Àå«gÀĪÀ PÀ¤µÀ× ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸À®Ä CªÀ±Àå«gÀĪÀ ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt ºÉÆAzÀĪÀÅzÀÄ
JAzÀÄ w½¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀ£Éßà CªÀÄvÀåð ¸É£ï CªÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ. CªÀgÀ

d
¥ÀæPÁgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÉÄà ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ

he
§AiÀĸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÉAzÀgÉ DgÉÆÃUÀå, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ªÀgÀªÀiÁ£À. ºÁUÁzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ?

is
«±Àé ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ (UNDP) «¨sÁUÀªÀÅ F aAvÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ
re S
‘ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢üÞ ¸ÀÆZÀåAPÀ’ JA§ ºÉƸÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀªÀ£ÀÄß gÀa¹, gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁ¥À£À
B
bl
ªÀiÁqÀÄwÛzÉ. ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀħºÀÄzÁzÀ ¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹, ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ
¸ÀÆZÀåAPÀªÀ£ÀÄß gÀa¸À¯ÁVzÉ. DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ªÀåQÛUÀ¼À fëvÁªÀ¢ü, ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¸ÁPÀëgÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt,
be T
pu
ºÁUÀÆ Rjâ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£À §¼À¹ C¼ÉAiÀįÁUÀÄwÛzÉ. F ¸ÀÆaUÀ¼À£ÀÄß PɼÀV£À
K

avÀæzÀ°è vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
avÀæ 1: ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¸ÀÆaUÀ¼ÀÄ
©

ds
ar
to

nd
n
tio

sta
ca
lth

Three dimentions
u

in
Ed
ea

v
H

Li
t h y

in s
ol ar
rt nc

ta
ol s
ho ar

ho ye

pi
bi ta

g
g

er al
in
sc ye

ca
No

ep n
at pec

sc d

m tio
of cte
of ean

co na
ex

pe

im oss
M
fe

Four indicators
Ex
Li

r
G

¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢üAiÀÄÄ MAzÀÄ zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ d£ÀgÀÄ fë¸ÀĪÀ ¸ÀgÁ¸Àj DAiÀĸÀÄì DVzÉ.

¥Ë¶×PÀ DºÁgÀ, DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð®å, ¸ÀéZÀÒ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ®¨sÀåvÉAiÀÄÄ ¤jÃQëvÀ
fëvÁªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛªÉ. ²PÀëtzÀ ªÀÄlÖªÀÅ gÁµÀÖçzÀ ¥ÀæUÀwUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÀÄÝ, gÁµÀÖçzÀ ²PÀëtzÀ
¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß 25 ªÀµÀðQÌAvÀ ºÉaÑ£À ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀªÀgÀÄ ¥ÀÆtðUÉƽ¹zÀ ²PÀëtzÀ CªÀ¢ü ºÁUÀÆ
5 ªÀµÀðzÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÁzÀ ²PÀëtzÀ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹ ªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
130
CzÉà jÃw vÀ¯Á ªÀgÀªÀiÁ£À §¼À¹ fêÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. F ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀÆaUÀ¼À
¸ÀgÁ¸ÀjAiÉÄà ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÁVzÉ.
avÀæ 2: ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæUÀw
»ÃUÉ ¯ÉPÀÌ ºÁPÀ¯ÁzÀ
¸ÀÆZÀåAPÀªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ,
¤ÃªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀÆaAiÀÄ
¥ÀæUÀwAiÀÄ£Àß®èzÉÃ, MmÁÖgÉ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ
¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÆß C¼ÉAiÀħºÀÄzÁVzÀÄÝ,

d
gÁµÀÖçUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀiÁ£ÀªÀ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ¥ÀæUÀwAiÀÄ vÀÄ®£É

he
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. 2014gÀÀ°è, ¨sÁgÀvÀzÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀÅ

is
re S 0.586gÀ¶Ö¢ÝvÀÄ ºÁUÀÆ, ¯ÉPÀÌ
ºÁPÀ¯ÁzÀ 187 gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÉÊQ
B
bl
135£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ. ¨sÁgÀvÀªÀÅ
UNDP AiÀÄ ªÀVÃðPÀgÀtzÀ C£ÀĸÁgÀ
be T
pu ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀÄlÖzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ
K

ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀzÀ°è

§gÀÄvÀÛzÉ.
©

avÀæ 2gÀ°è vÉÆÃj¹zÀAvÉ 2012gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀÅ 0.554 EzÀÄÝ,
186 gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÉÊQ 136£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ. ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ F 0.554 ªÀiË®åªÀÅ 65.8 ªÀµÀðUÀ¼À
¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü; 4.4 ªÀµÀðUÀ¼À ¸ÀgÁ¸Àj ±Á¯Á PÀ°PÉAiÀÄ CªÀ¢ü; ºÁUÀÆ $3203 vÀ¯Á
ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¥sÀ°vÀªÁVzÉ. 1980 ºÁUÀÆ 2012gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ J®è
CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ºÉÆA¢zÀÄÝ, ¨sÁgÀvÀzÀ MmÁÖgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀÅ 0.334jAzÀ
to

0.554PÉÌ KjPÉAiÀiÁVzÉ. DzÀgÉ, ªÉÆzÀ® ºÀvÀÄÛ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ ¨sÁgÀvÀ

¸Á¢ü¸À¨ÉÃQgÀĪÀÅzÀÄ E£ÀÆß §ºÀ¼ÀµÀÄÖ EzÉ.
t

4. °AUÀ ¸ÀA§A¢ü C©üªÀÈ¢üÞ

No

C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀéªÁzÀÄzÀÄ. d£À¸ÀASÉåAiÀÄ°è CzsÀðzÀ¶ÖgÀĪÀ

ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ J®è PÉëÃvÀæUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ. CªÀjUÉ
¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹PÉÆqÀ¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ £ÁUÀjPÀ
¸ÀªÀiÁdzÀ PÀvÀðªÀåªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀÅ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ¥ÀÄgÀĵÀgÀµÉÖà ¸ÁévÀAvÀæöå, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÉ. DzÀgÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ «gÀÄzÀÞzÀ E£ÀÆß ºÀ®ªÁgÀÄ vÁgÀvÀªÀÄåUÀ¼À£Àß®èzÉÃ,
»A¸ÉAiÀÄ WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀgÀ¢AiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÉÝêÉ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ E£ÀÆß

131
¸ÀA¥ÀÆtðªÁV C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁ£À ¥Á®ÄzÁgÀgÁV®è. DzÀÝjAzÀ ¸ÀzÀå EgÀĪÀ °AUÀ
vÁgÀvÀªÀÄåvÉUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ PÀæªÀÄ PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀzÀå EgÀĪÀ °AUÀ vÁgÀvÀªÀÄåUÀ¼À ¤ªÀÄVzÀÄ w½zÀgÀ°:
ºÀ®ªÀÅ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥Àæw ‘C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ °AUÀ ¸ÀAªÉâAiÀiÁUÀ¢zÀÝgÉ,
1000 ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ EgÀĪÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ £À²¹ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ’ - ªÀiÁ£ÀªÀ
°AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ¸ÀÆÜ®ªÁV C©üªÀÈ¢Þ ªÀgÀ¢, 1994.
MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß
©A©¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ°è£À MmÁÖgÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ «gÀÄzÀÞzÀ vÁgÀvÀªÀÄåzÀ PÁgÀtªÁV, 2011gÀ

d
d£ÀUÀtwAiÀÄ C£ÀĸÁgÀ, F °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ PÉêÀ® 945 EzÀÝzÀÄÝ DWÁvÀPÁj. E£ÀÆß ºÉaÑ£À
DWÁvÀPÁj CA±ÀªÉAzÀgÉ ªÀÄPÀ̼À (0-6 ªÀµÀð) °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ EzÀQÌAvÀ®Æ PÀrªÉÄ EgÀĪÀÅzÀÄ.

he
CzÉà jÃw 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
ZÀlĪÀnPÉ:
¸ÁPÀëgÀvÁ zÀgÀªÀÅ ±ÉÃ. 65.46 EzÀÝgÉ, ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÁPÀëgÀvÁ ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À C£Á£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ ¥ÀÄgÀĵÀ-

is
re S
zÀgÀªÀÅ ±ÉÃ. 82.14 E¢ÝvÀÄ. EA¢UÀÆ ¸ÀºÀ PÉ®ªÀÅ d£ÀgÀÄ ªÀÄ»¼Á C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ
ªÀÄ»¼ÉUÉ ²PÀët CªÀ±Àå«®èªÉAzÀÄ £ÀA§ÄªÀÅzÀjAzÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁrj.
B
bl
E£ÀÆß ºÀ®ªÉqÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ²PÀëtPÉÌ ¸ÀÆPÀÛ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ
be T
EgÀ¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ F vÁgÀvÀªÀÄåªÀÅ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢zÉ. E£ÀÄß ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ GzÉÆåÃUÀzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß
pu
UÀªÀĤ¹zÀgÉ, CªÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV C¸ÀAWÀnvÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛzÀÄÝ (PÀȶ, PÀlÖqÀ¤ªÀiÁðt,
K

¸ÀtÚ G¢ÝªÉÄUÀ¼ÀÄ, UÀȺÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ, EvÁå¢) CªÀjUÉ ¥ÀÄgÀĵÀjVAvÀ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀÆ°
©

¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄïÁV CªÀgÀÄ ¸ÀA¥Á¢¹zÀ ºÀtªÀ£ÀÄß RZÀÄð ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀÇ CªÀjUÉ

E®è. C®à ²PÀëtzÀ PÁgÀt¢AzÁV ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ GvÀÛªÀÄ ºÀÄzÉÝUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ ¸ÀA§¼À«gÀĪÀ
GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è EgÀĪÀÅzÀÄ C¥ÀgÀÆ¥À.
§ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄ£ÉUÀ¼À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ HlzÀ ¥Á½AiÀÄÄ PÉÆ£ÉAiÀÄzÁVzÀÄÝ, UÀAqÀ ºÁUÀÆ ªÀÄPÀ̼ÀÄ
Hl ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ «ÄQÌzÀ CqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀgÀÄ Hl ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ ¥Àj¹Üw EzÉ. EzÀjAzÁV
CªÀ¼ÀÄ C¥Ë¶×PÀvÉUÉ vÀÄvÁÛUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ gÉÆÃUÀUÀ½UÀÆ FqÁUÀÄvÁÛ¼É. MAzÉqÉ C¥Ë¶×PÀvÉ, ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ
to

C¢üPÀ PÉ®¸ÀzÀ MvÀÛqÀ¢AzÀ CªÀ¼ÀÄ C£ÁgÉÆÃUÀåPÉÌ M¼ÀUÁzÀgÀÆ ¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß ¤®ðQë¸ÀĪÀÅzÉÃ

ºÉZÀÄÑ. CzÀgÀ®Æè UÀ©üðtÂAiÀÄgÀ DgÉÆÃUÀåªÀÅ PÉlÖgÉ, CzÀÄ ºÀÄlÄÖªÀ ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÆß
¨Á¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. F PÁgÀtUÀ½AzÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÁAiÀÄA¢gÀ ªÀÄgÀt (UÀ©üðtÂAiÀiÁVzÁÝUÀ ªÀÄvÀÄÛ
t

ºÉjUÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è), ²±ÀÄUÀ¼À ªÀÄgÀt (MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ M¼ÀV£ÀªÀgÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À ªÀÄgÀt (LzÀÄ
No

ªÀµÀð M¼ÀV£ÀªÀgÀÄ) ¥ÀæªÀiÁt C¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. vÁ¬ÄAiÀÄ UÀ¨sÀðzÀ°ègÀĪÁUÀ¯Éà ºÉtÄÚ ¨sÀÆætUÀ¼À£ÀÄß

¥ÀvÉÛºÀaÑ, ºÀvÉåªÀiÁqÀĪÀ PÉlÖ ¥ÀgÀA¥ÀgÉ ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ. EzÀjAzÀ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ PÀĹAiÀÄÄwÛzÉ.
gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è (¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼ÀÄ, ¥ËgÀ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ) ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
«ÄøÀ¯ÁVj¹zÀÝgÀÆ CªÀgÀ EgÀÄ«PÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÀÅ ¸Áj CªÀUÀt£ÉUÉ M¼ÀUÁzÀgÉ, CªÀgÀ zsÀé¤AiÀÄ£ÀÄß
E£ÀÆß ºÀ®ªÀÅ ¸Áj UÀA©üÃgÀªÁV ¥ÀjUÀt¸ÀĪÀÅ¢®è. »ÃUÁV °AUÀ vÁgÀvÀªÀÄå ªÀÄÄAzÀĪÀgÉ¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
£ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ.

132
 DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹ CªÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀªÀÄƺÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ. MAzÀÄ ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀªÀÄƺÀªÀÅ 20 ¸ÀªÀiÁ£À
ªÀÄ£À¸ÀÌ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀªÁVzÀÄÝ, ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÀªÀÄä°ègÀĪÀ C®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß
PÉÆæÃrüÃPÀj¹, ¨ÁºÀå ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ, ªÀåªÀºÁgÀ DgÀA©ü¹, ªÀgÀªÀiÁ£À ºÉaѹPÉƼÀî®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÁÛgÉ. ¯ÉPÀÌ ¤ªÀðºÀuÉ, ¨ÁåAQ£À eÉÆvÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀĪÀÅzÀ®èzÉà ªÀgÀªÀiÁ£À ¸ÀȶָÀĪÀAxÀ
GzÉÆåÃUÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ CªÀjUÉ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÆß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀªÀÄƺÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
ªÀgÀªÀiÁ£À ºÁUÀÆ G½vÁAiÀÄUÀ¼À ªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁVªÉAiÀÄ®èzÉÃ, CªÀgÀÄ vÀªÀÄä EZÁÒ£ÀĸÁgÀ RZÀÄð
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÀÆÌ C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆnÖªÉ. EzÀjAzÁV ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ WÀ£ÀvÉ ºÁUÀÆ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ºÉaÑzÉ.

d
EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸À§°ÃPÀgÀtPÁÌV ºÀ®ªÁgÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ.

he
¸À§°ÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß F »AzÉ CªÀjUÉ ¤gÁPÀj¸À¯ÁzÀ fêÀ£ÀzÀ ªÀĺÀvÀézÀ DAiÉÄÌUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. CzÀÄ d£ÀgÀ°è ±ÀQÛ vÀÄA§ÄªÀ MAzÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ ¸ÀºÀ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ «gÀÄzÀÞzÀ »A¸ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ®Ä ºÀ®ªÁgÀÄ

is
re S
PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉƽ¹, ¸ÀªÀiÁ£À ªÉÃvÀ£À, ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄAvÀºÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
B
bl
PÉÊUÉƼÀî¯ÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÄRåªÁ»¤UÉ vÀgÀĪÀ°è RArvÀªÁV
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§®èªÀÅ.
be T
pu ¤ªÀÄUÉ EzÀÄ UÉÆvÉÛÃ?
K

UNDP AiÀÄÄ °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ ¸ÀÆZÀåAPÀªÀ£ÀÆß gÁµÀÖçUÀ¼À ªÀÄlÖzÀ°è gÀa¸ÀÄvÀÛzÉ. F ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ

©

ªÀiË®åªÀÅ 0 ºÁUÀÆ 1gÀ ªÀÄzsÀåzÀ°èzÀÄÝ, ¸ÉÆ£ÉßAiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ¸ÀÆa¹zÀgÉ, MAzÀÄ

¸ÀA¥ÀÆtð C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. 2015gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ °AUÀ C¸ÀªÀiÁ£ÀvÁ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ ªÀiË®åªÀÅ
0.563 EzÀÄÝ, 188 gÁµÀÖçUÀ¼À ¥ÉÊQ 130 £ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ. EzÀgÀxÀð °AUÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄ»¼Á C©üªÀÈ¢Þ PÀÄjvÀAvÉ ¨sÁgÀvÀ »Ã£À ¹ÜwAiÀÄ°èzÉ JAzÀÄ.
to

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.
t
No

1. DyðPÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ MAzÀÄ __________.

2. MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è GvÁࢹzÀ ¸ÀgÀPÀÄ-¸ÉêÉUÀ¼À ªÀiË®åªÀ£ÀÄß __________ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
3. C£Á©üªÀÈ¢Þ gÁµÀÖçzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ________ PÀrªÉÄ EgÀĪÀÅzÀÄ.
4. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ _________ UÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. eÁUÀwPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀgÀ¢UÀ¼À ¥ÀæPÀluÉAiÀÄ ºÉÆuÉ ºÉÆwÛgÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜ _________.

133
 6. 2014gÀ°è ¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀzÀ°è ______ £ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£À ºÉÆA¢vÀÄÛ.
7. 2011£Éà ¸Á°£À°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è °AUÀ C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ _______ EvÀÄÛ.
II. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß LzÀjAzÀ DgÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.
1. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁ夹 ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ «ªÀgÀuÉ ¤Ãr.
2. C£Á©üªÀÈ¢Þ JAzÀgÉãÀÄ? CzÀPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÉãÀÄ?
3. ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ JAzÀgÉãÀÄ? CzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¯ÉPÀÌ ºÁPÀÄwÛÃj?

d
4. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀÆZÀåAPÀ PÀrªÉÄ EgÀĪÀÅzÀPÉÌ PÁgÀt ¤Ãrj.

he
5. °AUÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¸Á¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ?
6. ªÀÄ»¼Á ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ»¼Á ¸À§°ÃPÀgÀtPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁVªÉ ¸ÀªÀÄyð¹.

is
III. ZÀlĪÀnPÉ :
re S
¤ªÀÄä ºÀ½î CxÀªÁ £ÀUÀgÀzÀ°è ¸ÀªÉÃðPÀët ªÀiÁr, C°ègÀĪÀ PÀÄlÄA§UÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è£À
B
bl
©ü£ÀßvÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹j.
be T
pu
IV. AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð :
K

EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è ¸ÀPÁðgÀ PÉÊUÉÆAqÀ ªÀÄ»¼Á ¸À§°ÃPÀgÀt ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁrj.

©

* * *
t to
No

134
 CzsÁåAiÀÄ - 2
UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
· UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CxÀð ºÁUÀÆ ªÀĺÀvÀé
· UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt
· UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜ

d
· UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼É

he
¨sÁgÀvÀ ºÀ½îUÀ¼À zÉñÀ. 2011gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ±ÉÃ.68.84gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ ºÀ½îUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.
gÁµÀÖç¦vÀ ªÀĺÁvÀä UÁA¢üAiÀĪÀgÀÄ §ºÀÄ »AzÉAiÉÄà ‘¨sÁgÀvÀzÀ £ÉÊd C©üªÀÈ¢ÞAiÉÄAzÀgÉ, UÁæªÀÄUÀ¼À
C©üªÀÈ¢Þ’ JA¢zÀÝgÀÄ. DzÀgÉ ¸ÁévÀAvÀæöå zÉÆgÀQ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 70 ªÀµÀðUÀ¼À £ÀAvÀgÀªÀÇ ¨sÁgÀvÀzÀ

is
re S
UÁæªÀÄUÀ¼ÀÄ zÀĹÜwAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ PÀÄgÀĺÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ MAzÀgÀµÀÄÖ
UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀÄ PÀqÀÄ §qÀvÀ£À¢AzÀ §¼À®ÄwÛzÁÝgÉ. C©üªÀÈ¢üÞ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §qÀvÀ£À
B
bl
¤ªÀÄÆð®£Á AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸À¥sÀ®ªÁV®è.
be T
¸ÁévÀAvÁæöå £ÀAvÀgÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ C£ÀĸÀj¹zÀ C©üªÀÈ¢Þ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ £ÀUÀgÀ PÉÃA¢ævÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ CªÀPÁ±À
pu
¤ÃrzÀªÀÅ JAzÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ «zÁéA¸ÀgÀÄ ªÁ¢¸ÀÄvÁÛgÉ. ©ænµï D½éPÉAiÀÄ°è UÁæ«ÄÃt PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ
K

CªÀ¸Á£ÀzÀvÀÛ ¸ÁVzÀÄÝ, ¸ÁévÀAvÁæöå £ÀAvÀgÀzÀ°è DzsÀĤPÀ G¢ÝªÉÄUÀ¼À ¥ÉÊ¥ÉÆÃn¬ÄAzÁV CªÀÅ

ªÀÄvÀÛµÀÄÖ DWÁvÀªÀ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¹zÀªÀÅ. PÀȶAiÀÄÄ ¤AiÀÄ«ÄvÀ GzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ PÀÆ° MzÀV¸À®Ä
©

C¸ÀªÀÄxÀðªÁVzÀÝjAzÀ d£ÀgÀÄ £ÀUÀgÀUÀ¼ÉqÉUÉ ªÀ®¸É §gÀ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. GzÁjÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ

eÁUÀwÃPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À eÁj¬ÄAzÁV CvÁåzsÀĤPÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß vÀ£ÀßzÁV¹PÉÆAqÀ PÉÊUÁjPÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ wêÀæÀªÁV «¸ÀÛgÀuÉUÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ GvÉÛÃd£À zÉÆgÀQvÀÄ.
§ºÀÄvÉÃPÀ PÀȶAiÉÆAzÀ£Éßà CªÀ®A©¹gÀĪÀ UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ°è §qÀvÀ£À ºÉZÁÑVzÉ. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
±ÉÃ. 60gÀµÀÄÖ d£ÀgÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°è zÀÄrAiÀÄÄwÛzÀÄÝ, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgÀªÀiÁ£ÀPÉÌ F ªÀ®AiÀÄzÀ
PÉÆqÀÄUÉ §ºÀ¼À PÀrªÉĬÄzÀÄÝ, CzÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV E½PÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. EzÀjAzÀ £ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt
to

¥ÀæzÉñÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ ¢£Éà ¢£Éà ºÉZÀÄÑwÛzÉ. F C¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¹, zÉñÀzÀ

¸ÀªÁðAVÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ, UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ
CvÀåªÀ±ÀåªÁVzÉ.
t
No

F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ¤ÃªÀÅ UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CxÀð w½zÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä

PÉÊUÉÆAqÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ¥ÀgÁªÀıÉð ªÀiÁqÀ°¢ÝÃj.
1. UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CxÀð ºÁUÀÆ ªÀĺÀvÀé
UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ UÁæªÀÄUÀ¼À DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ G£Àßw ¸Á¢ü¸ÀĪÀ MAzÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ CxÉÊð¸À§ºÀÄzÀÄ. UÁæ«ÄÃt d£ÀgÀ fêÀ£ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¸ÀĪÀ UÁæªÀÄ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À K¼ÉÎAiÀÄ£ÀÄß UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. CzÀÄ §qÀd£ÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ,
DyðPÀ, gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzsÁåwäPÀ ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀÄ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.

135
 PÀȶAiÀÄ ¸ÀÜVvÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt »AzÀĽAiÀÄÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ
UÁæ«ÄÃt §qÀvÀ£ÀPÉÌ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtªÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆö¸ÀĪÀ CUÀvÀåvɬÄzÀÄÝ, EzÀPÁÌV ¸ÁPÀëgÀvÉ; P˱À®UÀ¼ÀÄ; DgÉÆÃUÀå; £ÉʪÀÄð®å;
¸ÁjUÉ, ±ÀQÛ, ¸ÀA¥ÀPÀð, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ, ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß §®¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ
CªÀ±Àå«zÉ. C®èzÉà PÀȶ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¤ÃgÁªÀj ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ CvÀåªÀ±ÀåªÁUÀÄvÀÛªÉ.
»ÃUÉ, UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÁPÀëgÀvÉ, DgÉÆÃUÀå, ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ,
¤ÃgÁªÀjUÀ¼À®èzÉà §qÀªÀgÀ fêÀ£À ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ ¤¢ðµÀÖ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
DzÀÝjAzÀ, UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞUÁV EgÀĪÀ CªÀ±ÀåPÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ:
1. ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® C©üªÀÈ¢Þ;

d
i. ¸ÁPÀëgÀvÉ, CzÀgÀ®Æè ªÀÄ»¼Á ¸ÁPÀëgÀvÉ, ²PÀët ºÁUÀÆ P˱À¯Áå©üªÀÈ¢Þ;

he
ii. £ÉʪÀÄð®å ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀåzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ;
2. ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ;

is
re S
3. ¸ÀܽÃAiÀÄ GvÁàzÀPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ;
B
bl
4. «zÀÄåvï ±ÀQÛ, ¤ÃgÁªÀj, ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ, ¸ÁjUÉ (UÁæ«ÄÃt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð
gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ), PÀȶ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgÀuÉ, ºÁUÀÆ ªÀiÁ»w ¥Àæ¸ÀgÀtUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
be T
pu
¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À C©üªÀÈ¢üÞ; ªÀÄvÀÄÛ
K

5. §qÀvÀ£À ¤ªÀÄÆð®£ÉAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ.

©

UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀĺÀvÀé: UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢üÞAiÀÄÄ PÀȶ ºÁUÀÆ PÀȶAiÉÄÃvÀgÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À

C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀjAzÀ, CzÀjAzÁV MmÁÖgÉ gÁµÀÖçzÀ C©üªÀÈ¢üÞAiÀiÁUÀÀÄvÀÛzÉ. C¢üPÀ
PÀȶ ªÀgÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV, OzÀå«ÄPÀ ¸ÀgÀPÀÄ-¸ÉêÉUÀ½UÉ ¨ÉÃrPÉ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ, vÀ£ÀÆä®PÀ
C¢üPÀ GzÉÆåÃUÀ ¸ÀȶÖAiÀiÁV D ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ «¸ÁÛgÀ ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ. C¢üPÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ
P˱À®UÀ½AzÁV ºÉaÑ£À GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀå¢AzÀ d£ÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ
¸ÀºÀ¨sÁVvÀézÀ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑV, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GvÀà£Àß ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. PÀȶ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ, ¸ÀtÚ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ
C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢ MmÁÖgÉ UÁæ«ÄÃt ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉ £ÁA¢AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÉ®èªÀÇ §qÀvÀ£ÀzÀ E½PÉUÉ
to

PÁgÀtÂèsÀÆvÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
2. «PÉÃA¢æÃPÀgÀt
t
No

¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ UÁæªÀÄzÀ DqÀ½vÁ¢üPÁgÀ ºÁUÀÆ CzÀgÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß

UÁæªÀĸÀÜjUÉà ªÀ»¹PÉÆqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀgÀt J£ÀÄßvÉÛêÉÉ. EzÀÄ C¢üPÁgÀ ºÀAaPÉAiÀÄ MAzÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉƼÀÄîªÀ°è d£ÀgÀ ¥Á®ÄzÁjPÉAiÀÄÆ ºÉZÀѼÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀ¼ÀªÀÄlÖ¢AzÀ
AiÉÆÃd£É ¤gÀƦ¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢üÞ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÆ EzÁVzÉ. EzÀ£Éßà UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ
‘UÁæªÀÄ ¸ÀégÁdå’ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÀÝgÀÄ. «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ J®è jÃwAiÀÄ ±ÉÆõÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ,
ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÁévÀAvÀæöå ªÀÄvÀÄÛ WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸ÀÄvÀÛzÉAiÀÄ®èzÉà ¸ÀºÁ£ÀĨsÀÆw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀPÁgÀzÀAvÀºÀ
ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¸ÀÄvÀÛzÉ.

136
 «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀĪÀÅzÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ£À ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ 1993gÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 73£ÉAiÀÄ wzÀÄÝ¥Àr PÁAiÉÄÝAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ zÉñÀzÁzÀåAvÀ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß C¹ÛvÀéPÉÌ vÀA¢vÀÄ. EzÀjAzÀ
¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À zÉÆgɬÄvÀÄ. F wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄÆgÀÄ
ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄw ªÀåªÀ¸ÉÜ C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢zÉÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÁjAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉ:
i. UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄw, vÁ®ÆèPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄw ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼ÀļÀî ªÀÄÆgÀÄ
ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄw ªÀåªÀ¸ÉÜ EzÀÄÝ UÁæªÀĸÀ¨sÉAiÀÄÄ CzÀgÀ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀiÁVzÉ;

d
ii. £ÉÃgÀ ºÁUÀÆ ¤AiÀÄ«ÄvÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ;

he
iii. ¥Àj²µÀÖ eÁw, ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀ, »AzÀĽzÀ ªÀUÀð¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÁV ¸ÁÜ£À
«ÄøÀ¯Áw;
iv. ºÀtPÁ¸ÀÄ, DqÀ½vÁvÀäPÀ, ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæ ªÀÄAr¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉPÀÌ ¥Àj±ÉÆâü¸ÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À

is
re S
¤ÃrPÉ;
B
bl
v. PÁAiÀÄ𠤪ÁðºÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¹§âA¢ ¤ÃrPÉ; ªÀÄvÀÄÛ
be T
vi. ¥ÀAZÁAiÀÄwAiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¸ÀĪÁUÀÀ C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ PÀlÄÖ ¤nÖ£À PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
pu
«¸Àdð£ÉUÉÆAqÀ DgÀÄ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À M¼ÀUÉà PÀqÁØAiÀÄ ZÀÄ£ÁªÀuÉ £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ.
K

PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 30 f¯Áè ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼ÀÄ, 176 vÁ®ÆèPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 6,022 UÁæªÀÄ

©

¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ½ªÉ.
3. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæ
UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è UÁæªÀÄUÀ¼À d£ÀgÀÄ ¥Á¯ÉÆμÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæ »jzÁzÀÄzÀÄ. §qÀvÀ£À ¤ªÀÄÆð®£É, fêÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄ ¨sÀzÀævÉ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀðd¤PÀ
¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À C£ÀĵÁ×£ÀzÀ°è F ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À dªÁ¨ÁÝj ªÀĺÀvÀézÁÝVzÉ.
EªÀÅ UÁæªÀÄUÀ½UÉ gÀ¸ÉÛ, ZÀgÀAr, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ, ©Ã¢ ¢Ã¥À, ±ËZÁ®AiÀÄ, ±Á¯É ªÀÄvÀÄÛ D¸ÀàvÉæ
to

PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄÄAvÁzÀ, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÁUÀĪÀ ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß

C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸ÀĪÀ ºÉÆuÉ ºÉÆwÛªÉ. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ²PÀët, ªÀAiÀĸÀÌgÀ ²PÀët, vÁAwæPÀ
t

ºÁUÀÆ ªÀÈwÛ vÀgÀ¨ÉÃwUÉ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ, DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÉʪÀÄð®å ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ£ÀªÀ
No

¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ°èAiÀÄÆ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVzÉ.

UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄwAiÀÄ°è UÁæªÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄÄ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. PÀ¤µÀ× DgÀÄ
wAUÀ½UÉƪÉÄä CzÀgÀ ¸À¨sÉ £ÀqɸÀ¨ÉÃPÁVzÀÄÝ, UÁæªÀÄzÀ J®è ªÀÄvÀzÁgÀgÀÄ CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀÄvÁÛgÉ.
UÁæªÀÄzÀ J®è C©üªÀÈ¢Þ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À ºÁUÀÆ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À PÀÄjvÁzÀ ZÀZÉðAiÀÄÄ UÁæªÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ
DUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀܽÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À MAzÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ
PÁAiÀÄðªÁVzÉ. UÁæªÀÄ ¸À¨sÉUÀ¼À°è UÁæªÀÄzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¤tð¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
137
 ‘ªÀĺÁvÀäUÁA¢ü gÁ¶ÖçÃAiÀÄ UÁæ«ÄÃt GzÉÆåÃUÀ SÁvÀj AiÉÆÃd£É’AiÀÄAxÀ GzÉÆåÃUÀ ¤ªÀiÁðt
ºÁUÀÆ §qÀvÀ£À ¤ªÀÄÆð®£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV
C£ÀĵÁ×£ÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÁVzÉ. EzÀjAzÀ UÁæ«ÄÃt §qÀvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä
¸ÁzsÀå«zÉ. ‘¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ DªÁ¸ï AiÉÆÃd£É’, ‘CA¨ÉÃqÀÌgï-ªÁ°äÃQ ªÀ¸Àw AiÉÆÃd£É’, ‘D±ÀæAiÀÄ
AiÉÆÃd£É’ ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀ¸Àw AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĵÁ×£ÀUÉƽ¹ ªÀ¸Àw »Ã£ÀjUÉ ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¤«Äð¹PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ.
UÁæªÀÄUÀ¼À°è£À ¥ÀrvÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¹, CºÀð §qÀd£ÀjUÉ CUÀvÀå DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. UÁæªÀÄUÀ¼À°è£À ªÀAiÉÆêÀÈzÀÞgÀÄ, CAUÀ«PÀ®gÀÄ,

d
«zsÀªÉAiÀÄgÀÄ, ªÀiÁ£À¹PÀ C¸Àé¸ÀÜgÀÄ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹, CªÀjUÉ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ¹UÀ§ºÀÄzÁzÀ

he
¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß zÉÆgÀQ¹PÉÆqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¯Áåt ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
ªÀÄ»¼Á ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹, GvÁàzÀPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÇæÃvÁ컹, zÉñÀzÀ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÆ ¸ÀQæAiÀĪÁV ¥Á¯ÉÆμÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ; UÁæ«ÄÃt eÁvÉæUÀ¼ÀÄ,

is
re S
ºÀ§â ºÀj¢£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ;
B
bl
ªÀÄÄAvÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ UÁæ«ÄÃt PÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À£ÀÄß
²æêÀÄAvÀªÁV¸À§ºÀÄzÀÄ.
be T
pu
UÁæ«ÄÃt GvÁàzÀPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ PÀȶ, ¥À±ÀÄ¥Á®£É, PÉÆý¸ÁPÀuÉ, «ÄãÀÄUÁjPÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ
K

CgÀtå ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ d£ÀjUÉ zÀÄrAiÀÄĪÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß

ºÉaѸÀ§ºÀÄzÁVzÉ. PÉgÉ PÀmÉÖUÀ¼À ¤ªÀiÁðt, CªÀÅUÀ¼À ºÀƼÀÄ vÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ, QgÀÄ ¤ÃgÁªÀj
©

AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÀȶ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À§ºÀÄzÁVzÉ.

UÁæ«ÄÃt ºÁUÀÆ UÀÄr PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ WÀlPÀUÀ¼À
¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÄð£À J®è ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¥ÀAZÁAiÀÄwUÀ¼ÀÄ Cw ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¹ UÁæªÀÄUÀ¼À MmÁÖgÉ
C©üªÀÈ¢üÞAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁPÁgÀUÉƽ¸À®Ä ¸ÁzsÀå«zÉ.
to

4. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ªÀÄ»¼É
ªÀiÁ£ÀªÀ£À §zÀÄQ£À°è ªÀÄ»¼É vÁ¬ÄAiÀiÁV, ºÉAqÀwAiÀiÁV, ¸ÉƸÉAiÀiÁV, ªÀÄUÀ¼ÁV
t

£Á£ÁjÃwAiÀÄ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛ¼É. ªÀiÁ£ÀªÀ£À §zÀÄPÀÄ gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîªÀÅzÉà ªÀÄ»¼É¬ÄAzÀ.

No

CªÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÉAiÉƼÀUÉ zÀÄrAiÀÄĪÀÅzÀ®èzÉÃ, ªÀÄ£ÉAiÀÄ ºÉÆgÀUÉ PÀȶPÀ¼ÁV, PÁ«ÄðPÀ¼ÁV, £ËPÀgÀ¼ÁV,

C¢üPÁjAiÀiÁV, GzÀå«ÄAiÀiÁV, ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀPÀ¼ÁV, ¥ÀÄgÀĵÀjUÉ ¸Àj¸ÀªÀÄ£ÁV zÀÄrAiÀÄÄwÛzÁݼÉ.
ºÁUÁV zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è, CzÀgÀ®Æè «±ÉõÀªÁV UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÀæ
¤uÁðAiÀÄPÀªÁzÀÄzÀÄ. ¥ÀĵÀà PÀȶ, PÉÆý¸ÁPÀuÉAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ºÉZÁÑV zÀÄrAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ.
PÀȶ PÁ«ÄðPÀgÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÉà ºÉZÁÑVzÁÝgÉ.
«zÁåªÀAvÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è, £Á£ÁjÃwAiÀÄ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è

138
AiÀıÀ¹éAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ, ªÁå¥Áj ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, D¸ÀàvÉæUÀ¼ÀÄ,
ªÀÈzÁÞ±ÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉUÀ¼À¯Éè¯Áè ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¸ÉÃªÉ C¸ÁzsÁgÀtªÁzÀÄzÀÄ. C®èzÉ «zÁåªÀAvÀ
ªÀÄ»¼É d£À¸ÀASÁå ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÁݼÉ.
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ gÁdQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ®Æè vÀªÀÄä bÁ¥ÀÅ ªÀÄÆr¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄÛ¬ÄAzÀ
ªÉÆzÀ¯ÉÆÎAqÀÄ gÁµÀÖç¥Àw ¨sÀªÀ£ÀzÀªÀgÉUÉ ¸ÀPÁðgÀzÀ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄÄAzÁ¼ÀÄUÀ¼ÁV
ºÀ®ªÀÅ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ
«ÄøÀ¯Áw PÀ°à¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ, ¸ÁªÀiÁ£Àå UÁæ«ÄÃt ªÀÄ»¼ÉAiÀÄÆ C¢üPÁgÀzÀ ZÀÄPÁÌt »rzÀÄ
UÁæªÀÄUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è zÀÄrAiÀÄ®Ä CªÀPÁ±ÀªÁVzÉ. ¸ÀzÀåzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ

d
ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁVgÀĪÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄUÀ¼À°è CzsÀðQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÀÄ»¼Á ¸ÀzÀ¸ÀåjgÀĪÀÅzÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ CA±ÀªÁVzÉ.

he
UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀzÀ J¯Áè ºÀ½îUÀ¼À°è ‘ªÀÄ»¼Á ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀ’ UÀ¼À£ÀÄß C¹ÛvÀéPÉÌ vÀgÀ¯ÁVzÉ.
EªÀÅ UÁæ«ÄÃt §qÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ£ÀÄß DyðPÀ ¸ÁéªÀ®A©UÀ¼À£ÁßV
ªÀiÁqÀĪÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛªÉ. F ¸ÀAWÀUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀĪÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ EªÀÅUÀ¼À

is
re S
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¸Á® ¥ÀqÉzÀÄ GvÁàzÀPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¸ÀQæAiÀĪÁV zÀÄrAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ.
B
bl
CvÀåAvÀ AiÀıÀ¹éAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀĪÀ F ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ G½vÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸Á®
ªÀ¸ÀƯÁwAiÀÄ°è GvÀÛªÀÄ ¸ÁzsÀ£É ªÀiÁqÀÄwÛªÉ. ºÀ½îUÀ¼À°è PÀÄrvÀ, dÆdÄ ªÀÄÄAvÁzÀ zÀıÀÑlUÀ¼ÀÄ
be T
pu
ªÁå¥ÀPÀªÁVzÀÄÝ; ¨Á®å«ªÁºÀ, ªÀgÀzÀQëuÉ, eÁw¥ÀzÀÞw, ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉ, ªÀÄ»¼É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À ±ÉÆõÀuÉ
K

ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¦qÀÄUÀÄUÀ¼ÀÄ E£ÀÆß fêÀAvÀªÁVªÉ. JZÉÑvÀÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ

ªÀÄÆ®PÀ EAvÀºÀ C¤µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À§ºÀÄzÁVzÉ. D ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀéZÀÒ ºÁUÀÆ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ
©

¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß PÀlÄÖªÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ £ÉgÀªÁUÀ§ºÀÄzÁVzÉ.

ZÀlĪÀnPÉ:
¤ªÀÄÆäj£À°ègÀĪÀ ªÀÄ»¼Á ¸Àé-¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr CzÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß w½¬Äj.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
to

I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.

t

1. ‘¨sÁgÀvÀzÀ £ÉÊd C©üªÀÈ¢ÞAiÉÄAzÀgÉ, CzÀÄ UÁæªÀÄUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ’ JAzÀÄ ºÉýzÀªÀgÀÄ_________

No

2. ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ 73 £ÉAiÀÄ wzÀÄÝ¥ÀrAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ________ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁ¬ÄÛUÀ¼ÀÄ

C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢ªÉ.
3. ¥ÀAZÁAiÀÄvï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ______ vÀvÀéUÀ¼À CrAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ.
4. UÁæ«ÄÃt §qÀªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ£ÀÄß DyðPÀ ¸ÁéªÀ®A©UÀ¼À£ÁßV
ªÀiÁqÀ®Ä ______ UÀ¼À£ÀÄß C¹ÛvÀéPÉÌ vÀgÀ¯ÁVzÉ.

139
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ MAzÉÆAzÀÄ ªÁPÀåzÀ°è GvÀÛj¹.
1. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CxÀð w½¹.
2. «PÉÃA¢æÃPÀgÀt JAzÀgÉãÀÄ?
3. ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
4. AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ JgÀqÀÄ ªÀ¸Àw AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
III. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ LzÀjAzÀ DgÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À°è GvÀÛj¹.

d
1. ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÁæ«ÄÃt DyðPÀ ¥Àj¹Üw ºÉÃVzÉ?

he
2. UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹.
3. UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀ UÁæªÀĸÀégÁdå PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è w½¹.

is
4. UÁæ«ÄÃuÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæªÉãÀÄ?
re S
IV. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
B
bl
1. ¤ªÀÄä ºÀwÛgÀzÀ UÁæªÀÄ¥ÀAZÁ¬ÄÛUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr. CzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÁV
be T
pu
¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁrj.
K

2. ¤ªÀÄä ºÀwÛgÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄ»¼Á ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀAWÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß

©

¸ÁéªÀ®A©UÀ¼À£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ°è CªÀÅUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ªÀiÁ»w ¥ÀqÉzÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ°è

ZÀað¹.

* * *
t to
No

140
 ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
CzsÁåAiÀÄ - 1
¨ÁåAQ£À ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÀÄ
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• ¨ÁåAQ£À CxÀð
• ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À UÀÄt ®PÀëtUÀ¼ÀÄ.

d
• ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À°è ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAZÉ PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ, ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ.

he
• ¨ÁåAQ£À°è vÉgÉAiÀħºÀÄzÁzÀ ««zsÀ SÁvÉUÀ¼ÀÄ.
• ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉAiÀÄĪÀ «zsÁ£À

is
re S
• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉUÀ½AzÁUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ.
B
bl
¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ JgÀqÀÄ£ÀÆgÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀݪÀÅ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À
¸ÀégÀÆ¥ÀªÀÅ PÁ®PÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV §zÀ¯ÁªÀuÉ ºÉÆAzÀÄvÁÛ §A¢vÀÄ. ¨ÁåAPï JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ºÀtPÁ¹£À
be T
ªÀåªÀºÁgÀUÀ½UÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀnÖzÉ. EªÀÅ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVzÀÄÝ UÁæºÀPÀgÀÄ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ
pu
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è vÀªÀÄä ºÀtªÀ£ÀÄß ElÄÖ vÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÁUÀ »A¢gÀÄV ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁVzÉ.
K

¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ UÁæºÀPÀjUÉ ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß PÉÆlÄÖ CªÀÅUÀ½UÉ §rØ ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. ««zsÀ zÉñÀUÀ¼À
««zsÀ ºÀtªÀ£ÀÄß «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ D
©

zÉñÀzÀ ªÀÄÄRå ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁzÀ ¨ÁåAQAUï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ

¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ ªÀÄÄRå CAUÀUÀ¼ÁzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ, PÉÊUÁjPÉ, ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄÄAvÁzÀĪÀÅUÀ½UÉ
CªÀ±Àå©zÁÝUÀ ºÀtªÀ£ÀÄß ¸Á® gÀÆ¥ÀzÀ°è PÉÆqÀÄvÀÛªÉ ºÁUÀÆ DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß vÀéjvÀUÀwAiÀÄ°è
¨É¼É¸ÀÄvÀÛªÉ.
¨ÁåAPï JAzÀgÉãÀÄ?
to

¨ÁåAPï JA§ ¥ÀzÀªÀÅ EmÁ°AiÀÄ£ï£À “¨ÁåAPÉÆ” (Banko) CxÀªÁ ¥sÉæAa£À “¨ÁåAPï’’

(Banque) JA§ ±À§ÞUÀ½AzÀ §A¢zÉ. EªÀÅUÀ¼À CxÀ𠑨ÉAZÀÄ’ CxÀªÁ ºÀtªÀ£ÀÄß «¤ªÀÄAiÀÄ
ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ mÉç¯ï DVzÉ.
t

¨ÁåAQAUï PÀA¥À¤AiÀÄÄ ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀ CAzÀgÉ ºÀtªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä°è EqÀÄUÀAmÁV

No

ElÄÖPÉÆAqÀzÀÝ£ÀÄß ¸Á®PÉÆqÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ. ¨ÁåAPÀÄ ºÀtPÁ¹£À

¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ¹éÃPÀj¹, D oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ¸Á®UÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ
¸ÉêÉUÀ½UÁV PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁåAPÀÄ AiÀiÁgÀÄ ºÀtªÀ£ÀÄß G½vÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ §AiÀĸÀĪÀgÉÆÃ
CªÀjAzÀ ¹éÃPÀj¹ AiÀiÁjUÉ CªÀ±Àå«zÉAiÉÆà CªÀjUÉ ¸Á®zÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
¨ÁåAQ£À°è£À ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁåAQAUï J£ÀÄßvÉÛêÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀðd¤PÀgÀ oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß CªÀjUÉ CªÀ±ÀåPÀ J¤¹zÁUÀ ZÉPÀÄÌ, qÁæ¥ïÖ ªÀÄwÛvÀgÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è
ªÀÄgÀÄ¥ÁªÀwªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

141
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À UÀÄt ®PÀëtUÀ¼ÀÄ :
1. ºÀtzÀ ªÀ»ªÁlÄ : ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVzÀÄÝ ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ ºÀtzÀ
ªÀ»ªÁl£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
2. ªÀåQÛ/¸ÀA¸ÉÜ/PÀA¥À¤ : ¨ÁåAPÀÄ M§â ªÀåQÛAiÀiÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜ CxÀªÁ PÀA¥À¤ DVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
¨ÁåAQAUï PÀA¥À¤ JAzÀgÉ ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜ.
3. oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀÄvÀÛªÉ : ¨ÁåAPÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀjAzÀ oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
F oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß oÉêÀtÂzÁgÀgÀÄ ¨ÉÃrPÉ EmÁÖUÀ CxÀªÁ MAzÀÄ ¤¢üðµÀÖ CªÀ¢ü ªÀÄÄVzÀ
ªÉÄÃ¯É »A¢gÀÄV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F oÉêÀtÂUÀ½UÉ ¨ÁåAPÀÄ ¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

d
¨ÁåAPÀÄ UÁæºÀPÀgÀ oÉêÀtÂUÀ½UÉ ªÉÄðéZÁgÀPÀ£ÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ: ¨ÁåAPÀÄ PÉÊUÁjPÁ PÉëÃvÀæ, PÀȶ PÉëÃvÀæ, ²PÀët, UÀȺÀ¤ªÀiÁðt

he
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV ºÀtªÀ£ÀÄß ¸Á®gÀÆ¥ÀzÀ°è PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
5. ¥ÁªÀw ªÀÄvÀÄÛ »AzÀPÉÌ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ: ¨ÁåAPÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ jÃwAiÀÄ°è oÉêÀtÂzÁgÀjUÉ ZÉPÀÄÌ

is
CxÀªÁ ºÀÄArUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÀtªÀ£ÀÄß ¥ÁªÀwªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß »AzÀPÉÌ
re S
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
B
bl
6. KeÉAmï CxÀªÁ KeÉAmï ¤AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ: ¨ÁåAPÀÄ vÀ£Àß UÁæºÀPÀjUÉ
be T
KeÉAlgÀAvÉ C£ÉÃPÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
pu
7. ¯Á¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ ¨sÁªÀ£É: ¨ÁåAPÀÄ ¸ÉêÉAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ºÉÆA¢zÀÄÝ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ
K

AzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
8. ¤gÀAvÀgÀ «¸ÀÛj¸ÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ: ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV
©

¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¢PÀÄÌUÀ¼ÀvÀÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛªÉ.

9. ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ PÉÆAr : ¨ÁåAPÀÄ oÉÃtÂzÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á® ¥ÀqÉAiÀÄĪÀªÀgÀ ªÀÄzsÉå
¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀĪÀ MAzÀÄ PÉÆArAiÀÄAvÉ vÀªÀÄä PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀÄvÀÛzÉ. UÁæºÀPÀgÀ G½PÉ
ºÀtªÀ£ÀÄß oÉêÀtÂUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀAUÀ滹 EzÀ£ÀÄß AiÀiÁjUÉ CªÀ±ÀåPÀ«zÉAiÉÆà CªÀjUÉ
¸Á® gÀÆ¥ÀzÀ°è PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
10. ¨ÁåAQAUï ªÀåªÀºÁgÀ : ¨ÁåAQ£À ªÀÄÄRå ZÀlĪÀnPÉ ºÀtPÁ¹¤AzÀ PÀÆrzÀ ªÀåªÀºÁgÀ
to

(¨ÁåAQAUï) ªÁVzÀÄÝ EvÀgÉ ªÀåªÀºÁgÀUÀ½UÉ C¢üãÀªÁVgÀĪÀÅ¢®è.

11. ºÉ¸Àj£À UÀÄgÀÄvÀÄ: ¨ÁåAPÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ vÀ£Àß ºÉ¸Àj£À°è ¨ÁåAPÀÄ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß
t

¸ÉÃj¹gÀ¨ÉÃPÀÄ. GzÁ: ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï D¥sï EArAiÀiÁ, ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï D¥sï ªÉÄʸÀÆgÀÄ,
No

PÉ£ÀgÁ ¨ÁåAPÀÄ, PÁ¥ÉÇðgÉõÀ£ï ¨ÁåAPÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ EzÀjAzÁV UÁæºÀPÀgÀÄ AiÀiÁªÀ

¨ÁåAQ£À eÉÆvÉAiÀÄ°è ªÀåªÀºÁgÀ ElÄÖPÉÆArzÁÝgÉAzÀÄ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ. (FUÀ J®è ¸ÉÖÃmï
¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï D¥sï EArAiÀÄzÀ eÉÆvÉ «°Ã£À UÉÆArªÉ.)
¨ÁåAQ£À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :
1. ¸ÁªÀðd¤PÀjAzÀ CxÀªÁ EvÀgÀjAzÀ oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¸ÁªÀðd¤PÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.

142
 3. ºÀtªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀܼÀPÉÌ ªÀUÁð¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4. ZÉPÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄArUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÀt ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
5. ºÀÄArUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆÃr ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
6. ¨sÀzÀævÁ PÀ¥ÁlÄUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
7. «zÉò «¤ªÀÄAiÀÄzÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ.
8. ¨É¯É ¨Á¼ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÀªÀÄä ¸ÀÄ¥À¢üð£À°è ¨sÀzÀæªÁV ElÄÖPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.
9. ¸Á®¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÞj ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
10. ¸ÀPÁðgÀzÀ (PÉÃAzÀæ ºÁUÀÆ gÁdå) ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ.

d
¨ÁåAPÀgÀ¤UÀÆ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀjUÀÆ EgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀ

he
¨ÁåAPÀgÀ¤UÀÆ CzÀgÀ UÁæºÀPÀjUÀÆ EgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ jÃwUÀ¼À°è «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
1. ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀA§AzsÀ 2. «±ÉõÀ ¸ÀA§AzsÀ

is
re S
1. ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀA§AzsÀ : EzÀÄ ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÄRå «zsÀUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ.
B
bl
• ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¸ÀA§AzsÀ (¸Á°UÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á®UÁgÀ£À ¸ÀA§AzsÀzÀAvÉ)
• ¸ÀºÁAiÀÄPÀ CxÀªÁ G¥ÀPÁgÀ ¸ÀA§AzsÀ (zsÀªÀÄðzÀ²ð CxÀªÁ ¤PÉëÃ¥ÀzsÁj ªÀÄvÀÄÛ
be T
pu
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁjAiÀÄ £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀ)
K

• PÁgÀ¨Áj CxÀªÁ ¤AiÉÆÃV ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£À ¸ÀA§AzsÀ.

©

2. «±ÉõÀ ¸ÀA§AzsÀ :
• ZÉPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ£ÀßuÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
• UÁæºÀPÀgÀ ¯ÉPÀÌUÀ¼À UÉÆÃ¥ÀåvÉ PÁ¥ÁqÀĪÀÅzÀÄ.
¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸À°è¸ÀĪÀ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ :
ZÀlĪÀnPÉ :
¤ªÀÄä ºÀwÛgÀzÀ ¨ÁåAQUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr
G£ÀßvÀ ªÁå¸ÀAUÀPÉÌ ¸Á® ¤ÃqÀĪÀ PÀæªÀÄzÀ
§UÉÎ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjAzÀ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.

1. RZÀÄð PÁqÀÄð (Debit Cards) ªÀÄvÀÄÛ dªÀiÁ PÁqÀÄð (Credit Cards) UÀ¼À£ÀÄß
to

PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
2. SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ¸Á®.
3. ªÀÄ£É PÀlÖ®Ä CxÀªÁ ªÁºÀ£À Rjâ¸À®Ä ¸Á® PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
t
No

4. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¤¢üUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀÄ

5. ¨sÀzÀævÁ CxÀªÁ gÀPÀëuÁ PÀ¥ÁlÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
6. ¨sÀgÀªÀ¸É ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ
7. ¸À»UÀ½UÉ dªÁ¨ÁÞj ºÁPÀĪÀÅzÀÄ.
8. ‘E’ ¨ÁåAQAUï ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ. (‘E’ ¨Banking Services)

143
 ¨ÁåAQAUï ªÀåªÀºÁgÀ
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ CAZÉ PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¯ÉPÀÌUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁåAPÀÄ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼É£ÀÄßvÉÛêÉ.
¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA§AzsÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVªÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ
UÁæºÀPÀgÀ ºÀtªÀ£ÀÄß oÉêÀtÂUÀ¼ÁV ElÄÖPÉƼÀÄîvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ F oÉêÀtÂUÀ½AzÀ ¸ÀAUÀæºÀªÁzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß
VgÁQUÀ½UÉ ¸Á®ªÁV PÉÆqÀÄvÀÛªÉ. F ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß ¨ÁåAPï ¸Á® J£ÀÄßvÉÛêÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä
VgÁQUÀ¼À oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃrPÉ EgÀĪÀ UÁæºÀPÀjUÉ ¸Á®UÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è PÉÆlÄÖ EzÀPÉÌ §rØ ªÀ¸ÀÆ®Ä
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. F §rجÄAzÀ §AzÀ ¸Àé®à ¨sÁUÀzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß vÀ£Àß oÉêÀtÂzÁgÀjUÉ §rØ gÀÆ¥ÀzÀ°è

d
PÉÆqÀÄvÀÛªÉ. F §rØAiÀÄÄ oÉêÀtÂzÁgÀgÀ DzÁAiÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä VgÁQUÀ¼À ºÀtªÀ£ÀÄß

he
¸ÀܽÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÉñÀ ªÁå¥ÁgÀUÀ¼À°è vÉÆqÀV¹ ºÀtªÀ£ÀÄß ªÀÈ¢ÞªÀiÁrPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À J®è ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ jdªïð ¨ÁåAQ£À ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ.
jdªïð¨ÁåAPÀ£ÀÄß ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À ¨ÁåAPÀÄ CxÀªÁ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À vÁ¬Ä JAzÀÆ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. jdªïð

is
re S
¨ÁåAPÀÄ zÉñÀzÀ PÉÃAzÀæ ¨ÁåAPÁVzÉ. EzÀÄ ºÀtPÁ¹£À PÁAiÀÄð ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ. F PÁAiÀÄð
¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß J®è ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¥Á°¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. FUÀ £ÀªÀÄä°è ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï ¸ÀªÀÄƺÀUÀ¼ÀÄ,
B
bl
E¥ÀàvÉÆÛAzÀÄ gÁ¶ÖçÃPÀÈvÀ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¥ÀàvÉÆÛAzÀÄ SÁ¸ÀV ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ EªÉ. ºÀvÉÆÛA§vÀÄÛ
«zÉòà ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ EzÀÄÝ EzÀgÀ eÁ® ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 8000 G¥À±ÁSÉUÀ½AzÀ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄwÛzÉ.
be T
pu
UÁæªÀiÁAvÀgÀ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÁUÀÆ SÁ¸ÀV ¸ÀºÀPÁj ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ EªÉ.
K

¨ÁåAPÀÄUÀ¼À GzÀåªÀÄzÀ°è EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ JAzÀgÉ CAZÉ PÀZÉÃjUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁåAPÀÄ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À

CAQvÀzÉƼÀPÉÌ vÀA¢gÀĪÀÅzÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ CAZÉ E¯ÁSÉ “¨sÁgÀwÃAiÀÄ CAZÉ ¨ÁåAPï” £À eÁ®ªÀ£ÀÄß
©

CAZÉ PÀZÃÉ jUÀ¼Æ É qÀ£É zÉñÀzÁzÀåAvÀ ¥ÁægÀA¨sÀ ªÀiÁqÀ®Ä AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹zÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ±ÉÃ
90 gÀµÀÄÖ UÁæªÀiÁAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ ¥ÀlÖtUÀ¼À°è ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä ¤zsÀðj¹zÉ. CAZÉ E¯ÁSÉAiÀÄÄ
FUÁUÀ¯É gÁ¶ÖçÃAiÀÄ G½vÁAiÀÄ ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ, CAZÉ G½vÁAiÀÄ SÁvÉUÀ¼ÀÄ, Q¸Á£ï «PÁ¸À ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ,
ªÀĺÉAiÀiÁ£À wÃgÀÄ oÉêÀtÂUÀ¼ÀÄ, CAZÉ «ªÉÄ, ¤ªÀÈwÛªÉÃvÀ£À, ºÀtªÀ£ÀÄß ªÀUÁð¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ
C£ÉÃPÀ ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArzÉ. CAZÉ E¯ÁSÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸Á«gÀ PÉÆÃn
gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÀµÀÄÖ §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß
ZÀlĪÀnPÉ :
to

¨ÁåAPÀÄ ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ vÉÆqÀV¸À®Ä

AiÉÆÃd£É ºÁQPÉÆArzÉ. EzÀÄ CAZÉ PÀZÉÃjUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr C°è ¨ÁåAPï ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ
CAZÉ E¯ÁSÉAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ £ÀqÉAiÀÄĪÀ PÀæªÀÄzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¥ÀqɬÄj.
t

PÉëÃvÀæªÁUÀÄvÀÛzÉ.
No

¨ÁåAPÀÄUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ :
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è ºÀ®ªÁgÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «zsÀzÀ ¨ÁåAPÀÄ vÀªÀÄä MAzÀÄ ¤¢üðµÀÖ «zsÀzÀ
ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è ¥ÀjtÂw ¥ÀqÉ¢gÀÄvÀÛªÉ.
PÉ®ªÀÅ ªÀÄÄRå ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÉAzÀgÉ :
• PÉÃAzÀæ ¨ÁåAPÀÄ CxÀªÁ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ jdªïð ¨ÁåAPÀÄ
• ªÁtÂdå ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ

144
 • PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢Þ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ
• ¨sÀÆ-C©üªÀÈ¢Þ CxÀªÁ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ
• ¸ÀܽÃAiÀÄ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ (¯ÉêÁzÉëUÁgÀgÀÄ CxÀªÁ ¸ÁºÀÄPÁgÀgÀÄ)
• ¸ÀºÀPÁj ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ
(F ««zsÀ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À «ªÀgÀuÉ §UÉÎ »A¢£À vÀgÀUÀwAiÀÄ CxÀð±Á¸ÀÛç «¨sÁUÀzÀ°è w½¢¢ÝÃj.)
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è vÉgÉAiÀħºÀÄzÁzÀ ««zsÀ SÁvÉUÀ¼ÀÄ (Types of Bank Accounts)
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV F PɼÀV£À £Á®ÄÌ «zsÀzÀ SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

d
1. G½vÁAiÀÄ SÁvÉ. (Savings Account)
2. ZÁ°Û SÁvÉ (Current Account)

he
3. DªÀvÀð oÉêÀuÉ SÁvÉ (Recurring Deposit Account)
4. ¤²ÑvÀ oÉêÀuÉ SÁvÉ. (Fixed Deposit Account)

is
re S
1) G½vÁAiÀÄ SÁvÉ (Savings Account) : ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÉÃvÀ£À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀªg
B
À ÄÀ CxÀªÁ

bl
MAzÀÄ ¤AiÀÄ«ÄvÀ DzÁAiÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ d£ÀjAzÀ G½vÁAiÀÄ SÁvÉ vÉgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ. F ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß
be T
«zsÁåyðUÀ¼ÀÄ, »jAiÀÄ £ÁUÀjPÀgÀÄ, ¦AZÀtÂzÁgÀgÀÄ vÉgÉAiÀÄ®Ä CªÀPÁ±À«zÉ. F SÁvÉAiÀÄÄ
pu
d£ÀgÀÄ ºÀt G½vÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä
K

ZÀlĪÀnPÉ :
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. G½vÁAiÀÄ
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ PɼÀPÀAqÀ ¨ÁåAPï SÁvÉUÀ½UÉ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¤ÃqÀĪÀ
SÁvÉAiÀÄ UÀjµÀ× ªÉÆvÀÛPÉÌ ¥Àj«Äw
©

ªÁ¶ðPÀ §rØzÀgÀ w½¬Äj.

EgÀĪÀÅ¢®è. ¨ÁåAQ¤AzÀ ºÀt »AzÀPÌÉ 1. G½vÁAiÀÄ SÁvÉ 2. ZÁ°Û SÁvÉ
¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä ZÉPÀÄÌ ¥ÀŸÀÛPÀ CxÀªÁ ºÀt 3. DªÀvÀð oÉêÀt SÁvÉ
»AzÀPÉÌ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ aÃnAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
¸ÁzsÀå«zÉ.
2) ZÁ°Û SÁvÉ (Current Account) : F SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉZÀÄÑ ¨ÁåAPÀÄ ªÀ»ªÁlÄ
to

£ÀqɸÀĪÀ ªÁå¥ÁgÀ¸ÀÜgÀÄ, ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ OzÉÆåÃVPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀĪÀgÀÄ vÉgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. E°è oÉêÀtÂUÀ¼À

ªÀÄgÀÄ¥ÁªÀw ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃrPÉ oÉêÀtÂUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ G¥À¸ÀUÀð (Contra) ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
ºÀtªÀ£ÀÄß »A¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÀtªÀ£ÀÄß ¢£ÀPÉÌ JµÀÄÖ ¨ÁjAiÀiÁzÀgÀÆ vÀÄA§§ºÀÄzÀÄ
t

ªÀÄvÀÄÛ JµÀÄÖ ¨ÁjAiÀiÁzÀgÀÆ »A¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. F SÁvÉAiÀÄ oÉêÀtÂUÀ½UÉ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ §rØAiÀÄ£ÀÄß

No

PÉÆqÀĪÀÅ¢®è. DzÀgÉ vÀªÀÄä ¸ÉêÉUÉ ¸ÉêÁ ±ÀÄ®Ì ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

3) DªÀvÀð oÉêÀt SÁvÉ (Recurring Deposit Account) : DªÀvÀð oÉêÀt SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¨sÀ«µÀå PÁ®zÀ°è AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ ¤¢üðµÀÖ ¢£ÀzÀAzÀÄ »AzÀPÉÌ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
vÉgÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ. ¨sÀ«µÀåzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ½UÉ wAUÀ¼ÀÄ wAUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁV oÉêÀtÂUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ
CªÀ¢üUÉ dªÀiÁ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. (¨sÀ«µÀåzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÁzÀ ªÀÄPÀ̼À «ªÁºÀ, ¨É¯É ¨Á¼ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
Rjâ, £É®, PÁgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀĪÀ£ÀÄß PÉƼÀî®Ä) CªÀ¢ü ªÀÄÄVzÀ £ÀAvÀgÀ oÉêÀt ªÀiÁrzÀ ºÀtzÀ
eÉÆvÉUÉ §rØAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹ ºÀtªÀ£ÀÄß ¨ÁåAPÀÄ »A¢gÀÄV¸ÀÄvÀÛzÉ.
145
 4) ¤²ÑvÀ oÉêÀt SÁvÉ : (Fixed Deposit Account) : F SÁvÉAiÀÄ°è oÉêÀtÂAiÀÄ£ÀÄß
MAzÀÄ ¤UÀ¢üvÀ CªÀ¢üUÉ EqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. oÉêÀt ºÀtªÀ£ÀÄß ¤²ÑvÀ CªÀ¢ü ªÀÄÄVzÀ £ÀAvÀgÀ oÉêÀtÂzÁgÀjUÉ
¥ÁªÀw ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. (¤²ÑvÀ CªÀ¢ü wAUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ,
DgÀÄ wAUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, MAzÀÄ ªÀµÀðªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, ZÀlĪÀnPÉ :
LzÀÄ ªÀµÀðUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ ºÀvÀÄÛ ªÁ¶ðPÀ ±Éà 8 gÀAvÉ 50000/- gÀÆ
ªÀµÀðUÀ¼ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ) oÉêÀt ºÀtªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢vÀ UÀ¼À ¤²ÑvÀ oÉêÀtÂUÉ ªÀiÁ¹PÀ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀ
CªÀ¢üUÉ ªÀÄÄAZÉ »AzÀPÉÌ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. §rØzÀgÀ §rØAiÀÄ ªÉÆvÀÛªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »r¬Äj.
CªÀ¢üUÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀ «zsÁ£À (Opening of Bank Account)

d
F ¢£ÀUÀ¼À°è ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ
¤ªÀÄVzÀÄ w½¢gÀ° :

he
ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVªÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄgÀQëvÀ
¥ÀzÀÞwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÀtzÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß dAnSÁvÉ : E§âgÀÄ CxÀªÁ ºÉaÑ£À d£ÀgÀÄ
¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À MAzÉà ¨ÁåAPï SÁvÉ vÉgÉzÀÄ ªÀåªÀºÀj¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
À UÉ dAnSÁvÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

is
¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä ªÀåQU
re S Û ½
À UÉ CxÀªÁ ¸ÀA¸ÉÜU½
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåPÀ.
B
bl
¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ CµÉÖãÀÄ PÀµÀÖPÀgÀªÁzÀ PÉ®¸ÀªÀ®è. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è SÁvÉUÀ¼À£ÀÄß
vÉgÉAiÀÄ®Ä K¼ÀÄ ºÀAvÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ :
be T
pu
1. AiÀiÁªÀ «zsÀªÁzÀ ¨ÁåAPï SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀĨÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀÅzÀÄ : ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À°è
K

C£ÉÃPÀ jÃwAiÀÄ SÁvÉUÀ½ªÉ. G½vÁAiÀÄ SÁvÉ, ZÁ°ÛSÁvÉ, DªÀvÀðSÁvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤²ÑvÀ CªÀ¢üAiÀÄ
oÉêÀtÂSÁvÉ. ¨ÁåAQ£À°è SÁvÉ vÉgÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÄ£Àß vÀªÀÄä CªÀ±ÀåPÀvÉUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ
©

SÁvÉ vÉUÉzÀgÉ GvÀÛªÀĪÉAzÀÄ ¤zsÀðj¸À¨ÉÃQzÉ.

2. ¨ÁåAQ£À C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀÅzÀÄ : AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄ ¨ÉÃPÉAzÀÄ
¤zsÀðj¹zÀ ªÉÄÃ¯É ¤ªÀÄUÉ ¸ÀÆPÀ۪ɤ¹zÀ ¨ÁåAQUÉ ºÉÆÃV C°è£À C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß ¨sÉÃnªÀiÁr ¤ªÀÄä
EgÁzÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸À¨ÉÃPÀÄ.
3. ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É Cfð-SÁvÉ vÉgÉAiÀÄĪÀ ¯ÉPÀÌzÀ £ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀÄA© : F ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É
CfðAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇtðªÁV vÀÄA©, EzÀgÀ°è ¤ªÀÄä ºÉ¸ÀgÀÄ, «¼Á¸À, GzÉÆåÃUÀ, ªÀAiÀĸÀÄì
to

ªÀÄÄAvÁzÀ «ªÀgÀUÀ½zÀÄÝ F £ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇtðªÁV vÀÄA§¨ÉÃPÀÄ. CfðAiÀÄ eÉÆvÉUÉ

¤ªÀÄä JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ªÀiÁzÀj ¸À»UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁzÀj ¸À»UÀ¼À PÁrð£À°è ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
F ¸À»UÀ¼À£ÀÄß ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÁUÀ ¨ÁåAQ£À eÉÆvÉAiÀÄ°è ªÀåªÀºÁgÀ ªÀiÁqÀÄwÛÃgÉÆà DUÀ C°è
t

§zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀzÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EwÛÃa£À ¤ªÀÄä JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ ¨sÁªÀavÀæUÀ¼À£ÀÄß

No

®UÀwÛ¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. JgÀqÀÄ CxÀªÁ ªÀÄÆgÀÄ d£ÀgÀÄ PÀÆr MnÖUÉ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß (Joint Account)
vÉgÉAiÀĨÉÃPÁzÀgÉ J®ègÀ ¸À»UÀ¼ÀÄ, ¨sÁªÀavÀæUÀ¼ÀÄ, «ªÀgÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. FUÀ ¸Àé¸À» ªÀiÁrgÀĪÀ
DzsÁgï PÁrð£À £ÀPÀ®Ä ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ PÀqÁØAiÀĪÁVzÉ
4. ¥ÀjavÀgÀ G¯ÉèÃR£ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ: ¨ÁåAQ£À SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄ®Ä D ¨ÁåAQ£À°è
FUÁUÀ¯Éà SÁvÉ ºÉÆA¢gÀĪÀªÀgÀ CxÀªÁ UËgÀªÁ¤évÀ ªÀåQÛUÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀĪÀ£ÀÄß Cfð £ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ°è
£ÀªÀÄÆ¢¹ CªÀgÀ ¸À»UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀjZÀAiÀĪÀÅ ¨ÁåAQ£À gÀPÀëuÁzÀȶ֬ÄAzÀ
CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
146
 5. ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀ £ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÁåAQUÉ M¦à¸ÀĪÀÅzÀÄ: ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉ vÉUÉAiÀÄĪÀ
£ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ£ÀÄß J®è jÃwUÀ¼À®Æè ¨sÀwð ªÀiÁrzÀ ªÉÄÃ¯É CzÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ CqÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ®UÀwÛ¹
¨ÁåAQUÉ ¸À°è¹. CqÀPÀUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀĪÀÅ UÀÄgÀÄw£À aÃn, EwÛÃa£À «¼Á¸À UÀÄgÀÄvÀÄ, ¥Á£ïPÁqïð
ªÀÄvÀÄÛ DzsÁgï PÁqïð EvÁå¢.
6. C¢üPÁjAiÀÄ M¦àUÉ : ¤ÃªÀÅ ¸À°è¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄÄ C¢üPÁjUÉ J®è jÃwAiÀÄ®Æè ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁVzÉ
JAzÀÄ ªÀÄ£ÀªÀjPÉAiÀiÁzÀgÉ SÁvÉ vÉgÉAiÀÄ®Ä C£ÀĪÀÄw PÉÆqÀÄvÁÛgÉ.
7. ¥ÁægÀA©üPÀ oÉêÀt : ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É CfðAiÀÄ£ÀÄß J®è jÃwAiÀÄ®Æè ¥Àj²Ã°¹zÀ £ÀAvÀgÀ
C¢üPÁjAiÀÄÄ ¥ÁægÀA©üPÀ oÉêÀtÂAiÀÄ£ÀÄß ¨ÁåAQ£À°è PÀlÖ®Ä ºÉüÀÄvÁÛ£É. F ºÀt ¥ÁªÀwUÉ MAzÀÄ

d
£ÀªÀÄÆ£É EzÀÄÝ EzÀ£ÀÄß ZÀ®£ï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. ¤²ÑvÀ oÉêÀt SÁvÉAiÀiÁzÀgÉ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ

he
CfðAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀwðªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÀAvÀgÀ SÁAiÀÄA oÉêÀt ¥ÀvÀæ (F.D Bank) PÉÆqÀÄvÁÛgÉ.
DªÀvÀð SÁvÉUÉ ¥Á¸ï ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. G½vÁAiÀÄ SÁvÉ CxÀªÁ ZÁ°Û SÁvÉ DzÀ°è
ºÀt »AzÀPÉÌ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ ZÉPï ¥ÀŸÀÛPÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.

is
re S
¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ DUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ :
B
bl
• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄÄ ºÀtzÀ ¨sÀzÀævÉ PÁ¥ÁqÀÄvÀÛzÉ.
be T
pu
• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄÄ ºÀtzÀ ¥ÁªÀwUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
K

• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄÄ ºÀtªÀ£ÀÄß ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

©

• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀªÀgÀÄ ¸Á® ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.

• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉAiÀÄÄ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄUÀªÀĪÁV £ÀqɸÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
• ¨ÁåAPÀÄ SÁvÉzÁgÀgÀÄ ¨sÀzÀævÁ PÀ¥ÁlÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
to

I. SÁ° ©lÖ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ vÀÄA©j.

t

1. ¨ÁåAPï JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¥sÉæAa£À _________ ±À§Ý¢AzÀ §A¢zÉ.

No

2. ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À ¨ÁåAPï _________ DVzÉ.

3. gÁ¶ÖçÃPÀÈvÀ ¨ÁåAQUÉ GzÁºÀgÀuÉ _________ .
4. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ G½vÁAiÀÄ ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß _________ E¯ÁSÉAiÀÄÄ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
5. ¨ÁåAQ£À°è ¢£ÀPÉÌ JµÀÄÖ ¨ÁjAiÀiÁzÀgÀÆ ªÀåªÀºÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ SÁvÉ _________.
6. oÉêÀtÂAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢üvÀ CªÀ¢üUÉ _________ SÁvÉAiÀÄ°è EqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
147
II. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.
1. ¨ÁåAPÀÄ JAzÀgÉãÀÄ ?
2. ¨ÁåAQ£À ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÁzÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁr.
3. ¨ÁåAPï ¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
4. ¨ÁåAPï ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß w½¹.
5. ¨ÁåAPï SÁvÉUÀ¼À°è G½vÁAiÀÄ SÁvÉ vÉgÉAiÀÄĪÀªÀgÀ ¸ÀASÉå ºÉÃgÀ¼ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. PÁgÀt
PÉÆr.

d
6. ¨ÁåAPï SÁvÉ vÉgÉAiÀÄĪÀÅzÀjAzÁUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?

he
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
1. ¤ªÀÄUÉ w½¢gÀĪÀ ¨ÁåAPïUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.

is
re S
2. ¨ÁåAQUÉ ¨sÉÃn ¤Ãr ¤²ÑvÀ oÉêÀt SÁvÉAiÀÄ°è oÉêÀt EqÀĪÀ §UÉÎ, §rØzÀgÀ »A¥ÀqÉAiÀÄĪÀ
B
bl
PÀæªÀÄzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹.
IV. AiÉÆÃd£É :
be T
pu
K

1. ¨ÁåAQ£À°è SÁvÉ vÉgÉAiÀÄĪÀ §UÉÎ ¨ÁåAPï ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß ¨sÉÃn ªÀiÁr PÀæªÀĪÀ£ÀÄß w½zÀÄ
CªÀ±ÀåPÀ«zÀÝ°è SÁvÉ vÉgɬÄj.
©

* * * *
t to
No

148
 CzsÁåAiÀÄ - 2
GzÀåªÀÄUÁjPÉ (Entrepreneurship)
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è F PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄÄvÉÛêÉ.
• GzÀå«Ä ªÀÄvÀÄÛ GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄ CxÀð.
• GzÀåªÀÄUÁgÀ£À ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
• ¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ.

d
• ¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ.

he
• PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR G¢ÝªÉÄzÁgÀgÀÄ.
EA¢£À DyðPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ªÀÄAZÀÆtÂAiÀÄ°è GzÀåªÀÄUÁjPÉ ¥ÀæªÀÄÄR¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ

is
¥ÀæªÀÄÄR DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ ¨sÀÆ«Ä, zÀÄrªÉÄ, §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è MAzÁVzÉ.
re S
MAzÀÄ zÉñÀzÀ ªÁå¥ÁgÀ ¥Àj¹Üw ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ PÉëÃvÀæzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À°è ¥Àæ¨sÀ®ªÁzÀ CA±ÀªÁVzÉ.
B
bl
GzÀå«ÄAiÀÄ CxÀð :
be T
GzÀå«Ä, JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¥sÉæAZï ¥ÀzÀ “JAlæ¥ÉæAqÉ”¬ÄAzÀ §A¢zÉ. CAzÀgÉ MAzÀÄ
pu
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉwÛPÉƼÀÄîªÀªÀ JAzÁVzÉ. GzÀå«ÄAiÀÄÄ ºÉƸÀ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è gÀÆrüUÉ
K

vÀgÀĪÀªÀ£ÁVzÀÄÝ, EªÀ£À°è ªÀåªÀºÁgÀ ¤ªÀð»¸À®Ä DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ vÀAqÀªÀ£ÀÄß

©

¤«Äð¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÁ¼ÀvÀézÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ. (GzÀå«ÄAiÀÄ£ÀÄß GzÀåªÀÄ ²Ã®

CxÀªÁ G¢ÝªÉÄUÁgÀ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ).
GzÀå«ÄAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ MAzÀÄ ¥Àæw¥sÀ® PÉÆqÀĪÀ G¢ÝªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀ CªÀPÁ±ÀPÉÌ
PÉʺÁPÀÄvÁÛ£É. ªÀåªÀºÁgÀzÀ «zsÁ£ÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÀÄvÀÄÛ JµÀÄÖ GvÀÛªÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß
UÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ MAzÀÄ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀÄvÁÛ£É ºÁUÀÆ ¥Àæw¸ÀàAzÀ£É ¤tð¬Ä¸ÀÄvÁÛ£É.
GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ ºÉƸÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À §UÉÎ HºÉªÀiÁrPÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀvÉUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ
to

§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À §UÉÎ PÀ®à£É ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÁÛgÉ. MmÁÖgÉ ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ GzÀå«ÄAiÀÄÄ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß

CªÀ¯ÉÆÃQ¹ D CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Àé¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ½UÁV G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀzÁªÀPÁ±ÀUÀ½AzÀ PÀæªÀĪÁV ¸ÀAWÀl£É ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É. GzÁºÀgÀuÉUÉ: UÀtPÀAiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ, ªÉƨÉʯï
t

zÀÆgÀªÁtÂUÀ¼ÀÄ, §mÉÖ MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ. qÉ©mï ªÀÄvÀÄÛ PÉærmï PÁqÀÄðUÀ¼ÀÄ, PÉÆjAiÀÄgï ¸ÉêÉ
No

ªÀÄvÀÄÛ vÀvïPÀëtzÀ°è vÀAiÀiÁj¸À§ºÀÄzÁzÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ GzÀå«ÄUÀ¼À PÀ®à£ÉUÀ¼À°è gÀÆrüUÉ

§A¢gÀĪÀÅzÀPÉÌ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ.
GzÀåªÀÄUÁjPÉ (Entrepreneurship)
M§â GzÀå«ÄAiÀÄÄ vÀ£Àß G¢ÝªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä PÉÊUÉƼÀÄîªÀ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß GzÀåªÀÄUÁjPÉ
J£ÀÄßvÉÛêÉ. (GzÀåªÀÄ ²Ã®vÉ JAzÀÆ PÀgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ) GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄÄ MAzÀÄ
¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ K£ÀÆ E®èzÀÄzÀ£ÀÄß K£ÁzÀgÉÆAzÁV ¸ÀÈf¸ÀĪÀ

149
¸ÁªÀÄxÀåðªÁVzÉ. EzÀÄ ¨ÉÃgÉAiÀĪÀjAzÀ PÀµÀÖ¸ÁzsÀåªÁzÀ UÉÆAzÀ®ªÀÄAiÀÄ, «gÉÆÃzsÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ
C¸ÀÛªÀå¸ÀÛvɬÄAzÀ PÀÆrzÀ MAzÀÄ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß UÀÄwð¹ CzÀ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀĪÀÅzÉÃ
DVzÉ. GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄÄ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß C£Ééö¹ CxÀªÁ ºÀÄqÀÄQ, £ÀµÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¯ÉPÁÌZÁgÀ ºÁQ
CzÀjAzÀ ¯Á¨sÀ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä MAzÀÄ ¸ÁºÀ¸ÀPÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÉà DVzÉ. GzÀåªÀÄUÁjPÉ
MAzÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀªÁVzÉ. EzÀÄ PÉ®ªÀÅ C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è GzÉÝñÀ
ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀnvÀªÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÁV MAzÀÄ C£ÉéÃóµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÀæªÀħzÀݪÁzÀ
¥Àj¸ÀgÀzÀ°è «±Éèö¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. EzÀÄ MAzÀÄ vÀvÀéeÁÕ£ÀªÁVzÉ. EzÀÄ M§â ªÀÄ£ÀĵÀå£ÀÄ
AiÉÆÃf¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀÈwÛ¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðªÁVzÀÄÝ, ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁ¯ÁèUÀ°, ¸ÀPÁðgÀzÀ¯ÁèUÀ°,
«zÁå¨sÁå¸À PÉëÃvÀæzÀ¯ÁèUÀ° «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀvÉAiÀįÁèUÀ°, §qÀvÀ£À ¤ªÁgÀuÉAiÀįÁèUÀ°Ã CxªÁ

d
AiÀiÁªÀÅzÉà EvÀgÉ PÉ®¸ÀUÀ¼À¯ÁèUÀ° PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.

he
GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ :
• ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ • ºÉƸÀ ¥ÀzÀÝwAiÀÄ£ÀÄß gÀÆrüUÉ vÀgÀĪÀÅzÀÄ.

is
re S
• QæAiÀiÁvÀäPÀ
B
• vÀAqÀªÀ£ÀÄß PÀlÄÖªÀÅzÀÄ.
• £ÁAiÀÄPÀvÀé
• ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£É

bl
• ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ¥ÀjºÁgÀ • UÀÄjªÀÄÄlÄÖ«PÉ
be T
pu
• £ÀµÀÖ¨sÀjvÀPÉÌ ¹zÀÞ • ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉwÛPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.
K

• ªÀZÀ£À§zÀÝvÉ. • DvÀ䫱Áé¸À.
©

GzÀå«ÄAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ (Functions of an entrepreneur) :

GzÀå«ÄAiÀÄÄ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹, AiÉÆÃd£É ªÀiÁr, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹,
GvÁàzÀ£É, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ C¢üPÁjUÀ¼À eÉÆvÉ ¸ÀA¥ÀPÀð ElÄÖPÉƼÀî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
CvÀåAvÀ ªÀÄÄRåªÁV ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr £ÀµÀÖUÀ¼ÁzÁUÀ JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÀå«ÄAiÀÄ
ªÀÄÄRåPÁAiÀÄðUÀ¼ÁªÀŪÉAzÀgÉ :
1. GzÀå«ÄAiÀÄÄ ªÁå¥ÁgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß C£ÉÃPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÁægÀA©ü¸ÀÄvÁÛ£É.
to

2. GzÀå«ÄAiÀÄÄ GvÁàzÀ£ÁAUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄvÁÛ£É.

3. GzÀåªÀÄUÁgÀ£ÀÄ GvÁࢸÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À §UÉÎ, vÁAwæPÀvÉ §UÉÎ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀ
t

ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À §UÉÎ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉƼÀÄîvÁÛ£É.

No

4. GzÀå«ÄAiÀÄÄ J®è CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁV ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄvÁÛ£É.

5. GzÀå«ÄAiÀÄÄ ºÉƸÀ ºÉƸÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀÆrüUÉ vÀgÀÄvÁÛ£É.
6. GzÀå«ÄAiÀÄÄ vÀ£Àß GzÀåªÀÄzÀ ºÀtPÁ¹£À DAiÀĪÀåAiÀĪÀ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄvÁÛ£É.
7. GzÀå«ÄAiÀÄÄ PÀµÀÖ£ÀµÀÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ C¤²ÑvÉUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄvÁÛ£É.
8. GzÀå«ÄAiÀÄÄ ªÁå¥ÁgÀzÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß w½¹ CzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ°è
PÁAiÀÄðUÀvÀUÉƼÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄvÁÛ£É.

150
GzÀå«ÄAiÀÄ ¥ÁvÀæ
GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÁgÀzÀ zsÀÄjÃtgÁVzÀÄÝ ««zsÀ C¤¹PÉUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄð
gÀÆ¥ÀPÉÌ vÀAzÀÄ DyðPÀ ¥ÀæUÀw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîvÁÛgÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ°è
GzÀå«ÄUÀ¼À ¥ÁvÀæ §ºÀĪÀÄÄRåªÁVzÉ. EªÀgÀÄ PÉÊUÁjPÁ PÉëÃvÀæzÀ ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÉÄà C®èzÉ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁPÉëÃvÀæUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ®Æè ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ DyðPÀ PÉëÃvÀæzÀ
C©üªÀÈ¢ÞUÉ F PɼÀV£ÀAvÉ ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ.
1. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ G½vÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß §AqÀªÁ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ÀAUÀ滸ÀÄvÁÛgÉ.
CªÀgÀÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß G¢ÝªÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ.

d
2. ¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ½UÉ,

he
vÁAwæPÀ AiÉÆÃUÀåvÉ G¼ÀîªÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¸À§ÄzÁgÀjUÉ C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÁÛgÉ.
3. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ zÉñÀzÀ ¤ªÀé¼À zÉòAiÀÄ GvÀà£Àß (GDP) ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ vÀ¯ÁªÀgÀªÀiÁ£À

is
re S
ºÉaѸÀÄvÁÛgÉ.
B
bl
4. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ P˱À®åªÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁV MlÄÖUÀÆr¹
ºÉƸÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆrü¹ vÀAzÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ
be T
¥Àr¸ÀÄvÁÛgÉ.
pu
K

5. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄzÀgÀzÀ°è d£ÀjUÉ MzÀV¹ CªÀgÀ fêÀ£ÀªÀÄlÖ

GvÀÛªÀÄUÉƼÀî®Ä ±Àæ«Ä¸ÀÄvÁÛgÉ.
©

6. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ ¥ÁæAwÃAiÀÄ vÁgÀvÀªÀÄåUÀ¼À£ÀÄß

UÁæªÀiÁAvÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÁj¸ÀÄvÁÛgÉ.
7. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ MAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀiÁr ¸ÀªÀiÁdzÀ K½UÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
8. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ gÀ¥sÀÅÛ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÁÛgÉ.
9. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ ºÉƸÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆrüUÉ vÀAzÀÄ vÁAwæPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹
to

ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁUÀ®Ä ±Àæ«Ä¸ÀÄvÁÛgÉ.

GzÀå«ÄUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ
t

GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß C®APÀj¹zÁÝgÉ.

No

F GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ DyðPÀvÉAiÀÄ AiÀÄAvÀæzÀ°è «zÀÄåvÀÛ£ÀÄß ¸ÀAZÀj¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀĪÀ CVß©gÀmÉ

(spark plug) AiÀÄAvÉ DyðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ZÉÃvÀ£À PÉÆqÀĪÀ ¸ÁzsÀPÀgÁVzÁÝgÉ.
MAzÀÄ zÉñÀzÀ DyðPÀ AiÀıÀ¸ÀÄì «±ÀézÁzÀåAvÀ ºÀ§â®Ä GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¹ CªÀÅUÀ½UÉ
¸ÀjAiÀiÁzÀ §ºÀĪÀiÁ£ÀPÉÆqÀ¨ÉÃPÁzÀÄzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ zÉñÀzÀ AiÀıÀ¸ÀÄì, C©üªÀÈ¢Þ, ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄAiÉÆÃavÀ «ªÀıÁðvÀäPÀ
¤tðAiÀÄUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ. dUÀwÛ£À Cw QæAiÀiÁvÀäPÀ CxÀªÀ ZÀ®£ÁvÀäPÀ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼ÀÄ Cw ºÉZÀÄÑ

151
GzÀå«ÄUÀ½AzÀ PÀÆrgÀĪÀÅzÁVªÉ ºÁUÀÆ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀƤ£À gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ GzÀå«ÄUÀ¼À£ÀÄß E£ÀÆß
UÀt¤ÃAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛzÉ. GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁjAiÀÄ°ègÀzÀ
G½vÁAiÀÄUÀ½AzÀ §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄäzÉà DzÀ ªÀÄvÀÄÛ JgÀªÀ®Ä ¥ÀqÉzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀÄvÁÛgÉ. F jÃwAiÀÄ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ zÉñÀzÀ
ªÀi˯ÁåzsÁjvÀ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ¸ÀÈf¸ÀÄvÀÛªÉ. DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ©üªÀÈ¢ÞUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ºÉƸÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢹ ªÀiÁgÁlPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
GzÀå«ÄUÀ¼À ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£É GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ. GzÀå«ÄAiÀÄÄ vÀ£Àß
GzÀåªÀÄzÀ £ÀµÀÖ¨sÀjPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀÄvÁÛ£É. ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÁÛ£É. CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÀÄqÀÄPÀÄvÁÛ£É. ¯Á¨sÀUÀ½¹ E£ÀÄß vÀȦÛPÁtzÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä ±Àæ«Ä¸ÀÄvÁÛ£É.

d
he
GzÀå«ÄUÀ½UÉ ¸ÀéAvÀ GzÉÆåÃUÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀéAvÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀéGzÉÆåÃUÀzÁgÀgÀÄ zÉñÀzÀ ¨É£É߮ĨÁVzÁÝgÉ. MAzÀÄ gÀ¸ÉÛAiÀÄ
ªÀÄƯÉAiÀÄ°è£À ZÀºÁ CAUÀr¬ÄAzÀ »rzÀÄ, ªÀiÁªÀiï CAqï ¥Á¥ï QgÁt CAUÀr, UÀÄdjªÁå¥Áj,

is
re S
CAvÀeÁð®zÀ ¸Éʧgï CAUÀrUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀÄªÉ®è ¸ÀéGzÉÆåÃUÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁVªÉ. F G¢ÝªÉÄUÀ½UÉ
GvÉÛÃd£À ¨ÉÃPÁVzÉ. EzÀjAzÁV eÁUÀwÃPÀgÀt DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉÆA¢UÉ ¥ÉÊ¥ÉÇÃn £ÀqɸÀ®Ä
B
bl
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ SÁ¸ÀV gÀAUÀzÀ GzÀåªÀÄUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ¥ÉÀÇæÃvÁìºÀ ¤Ãr CªÀÅUÀ½UÉ
be T
¨ÉÃPÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ºÉƸÀ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄwÛzÉ. M§â
pu
ªÀÄ£ÀĵÀå£ÀÄ ¸ÀéGzÀåªÀÄ¢AzÀ GzÀåªÀIJî£ÁUÀ®Ä C£ÉÃPÀ ¸ÉêÁ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß PÉÃAzÀæ¸ÀPÁðgÀzÀ Cw
K

¸ÀÆPÀëöä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® F §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ ±Àæ«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.

§ºÀ¼ÀµÀÄÖ ºÉƸÀ ªÀåªÀºÁgÀ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ §AqÀªÁ¼À¢AzÀ ¥ÀgÀªÀiÁªÀ¢üAiÀÄ ¥ÀxÀPÀæªÀÄtUÉƼÀî®Ä
©

¸ÁzsÀåªÁVzÉ.
AiÀiÁgÉà M§â ªÀÄ£ÀĵÀå£ÁUÀ° ¸ÀéGzÉÆåÃUÀ G¢ÝªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä EµÀÖ¥ÀlÖ°è F PɼÀV£À
AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß Dj¹PÉÆAqÀÄ ¸Áܦ¹®Ä C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è
ªÀÄÄRåªÁzÀĪÉAzÀgÉ :
1. eÁ»gÁvÀÄ ¸ÉêÁ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ.
to

2. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜ.

3. PÉÊUÁjPÁ ¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜ.
t

4. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄwÛUÉUÉ ¤ÃqÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ.

No

5. bÁAiÀiÁ¥Àæw vÉUÉAiÀÄĪÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ (Photo copying center).

6. PÉÊUÁjPÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
7. PÉÊUÁjPÁ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
8. CAvÀeÁð® ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAºÀªÀ£À CAUÀrUÀ¼ÀÄ.
9. zÀÆgÀzÀ±Àð£À eÁ®§AzÀzÀ ¸ÉêÁPÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ.
10. PÉæZï ªÀÄvÀÄÛ §Æån¥Á®ðgïUÀ¼ÀÄ.

152
¸ÀéAiÀÄA GzÉÆåÃUÀPÁÌV AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÀÅzÉà GzÀåªÀÄ ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä ºÀtPÁ¹£À CªÀ±ÀåPÀvÉ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. ¸ÁPÀµÀÄÖ §AqÀªÁ¼À
E®èzÉà ºÉÆÃzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà GzÀåªÀÄ ¸Áܦ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. ¨sÁgÀvÀ
¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ G¢ÝªÉÄUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁ®PÉÌ
vÀPÀÌAvÉ ªÀiÁ¥Àðr¸À®Ä C£ÉÃPÀ ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹ªÉ. F ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
PÉÊUÁjPÉUÀ½UÀÆ PÀÆqÀ ¸Á®gÀÆ¥ÀzÀ°è ºÀt ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. F ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀĪÉAzÀgÉ;
1. ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢Þ ¨ÁåAPÀÄ (IDBI)
2. PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨ÁåAPÀÄ (NABARD)

d
3. DªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÅÛ ¨ÁåAPÀÄ (EXIM BAND)

he
4. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀtÚPÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢Þ ¨ÁåAPÀÄ (SIDBI)
5. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÁ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤UÀªÀÄ (IFCI)

is
6. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÉUÉ ºÀtPÁ¹£À ºÀÆrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á®zÀ ¤UÀªÀÄ (ICICI)
re S
7. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊUÁjPÁ ªÀÄgÀÄ ¤ªÀiÁðt ¨ÁåAPÀÄ
B
bl
8. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ
be T
9. gÁdå ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤UÀªÀÄUÀ¼ÀÄ (SFC)
pu
10. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ fêÀ «ªÀiÁ ¤UÀªÀÄ (LIC)
K

11. AiÀÄƤmï læ¸ïÖ D¥sï EArAiÀÄ (UTI)

©

GzÀå«ÄUÀ¼À ¥ÀæªÀvÀðPÀ (Promotional) ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ :

PÉÃAzÀæ ºÁUÀÆ gÁdå ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ªÀÄlÖzÀ°è GzÀå«ÄUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉA§°¸À®Ä, ¨É¼É¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À®Ä C£ÉÃPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArªÉ. ¸ÀPÁðgÀªÀÅ GzÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä
C£ÉÃPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðPÀvÀð ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹zÉ. F ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ G¢ÝªÉÄUÀ¼À£ÀÄß
ºÀÄlÄÖºÁPÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸Áܦ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. CzÀgÀ®Æè ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ, ªÀÄzsÀåªÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ
G¢ÝªÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸À®Ä GzÀå«ÄUÀ½UÉ ¨ÉÃPÁzÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ, vÀgÀ¨ÉÃw, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ
to

£ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀĪÉAzÀgÉ;

1. f¯Áè PÉÊUÁjPÉ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ
t

2. ¸ÀtÚ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ¸ÀA¸ÉÜ

No

3. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀtÚ PÉÊUÁjUÉUÀ¼À ¤UÀªÀÄ ¤AiÀÄ«ÄvÀ

4. ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉÊUÁjPÁ ¸ÀA¸ÉÜ
5. ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉÊUÁjPÁ ¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜ
6. PÉÊUÁjPÁ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ
7. SÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÉÆÃzÉÆåÃUÀ ªÀÄAqÀ°
8. vÁAwæPÀ ¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ
153
¥ÀæªÀÄÄR G¢ÝªÉÄzÁgÀgÀÄ :
¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæSÁåvÀ GzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ MAzÉÃjÃwAiÀÄ GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄ ZÉÊvÀ£ÀåºÉÆA¢zÁÝgÉ.
EªÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÀA±À¥ÁgÀA¥ÀAiÀÄð¢AzÀ L±ÀéAiÀÄðªÀ£ÀÄß UÀ½¹zÀªÀgÀ°è CxÀªÁ ®PÁëAvÀgÀ qÁ®gÀÄUÀ¼À
QæÃqÁ PÀgÁgÀÄUÀ½UÉ ¸À» ºÁQzÀªÀgÀ°è EªÀgÉ®ègÀÄ vÀªÀÄä zÉñÀzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ §UÉÎ PÀ£À¸ÀÄ PÀAqÀÄ
AiÀıÀ¹éAiÀiÁVzÁÝgÉ. EªÀgÀÄ vÀªÀÄä ±ÀæªÀÄ, ¸ÁzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ¥ÀðuɬÄAzÀ ®PÁëAvÀgÀ gÀÆUÀ¼À£ÀÄß
UÀ½¹zÁÝgÉ. PÉ®ªÀÅ AiÀıÀ¹é G¢ÝªÉÄUÁgÀgÀ ¸ÀAQë¥ÀÛ ªÀåQÛ avÀæ ªÀÄÄAzÉ PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
qÁ. ¥ÀævÁ¥ÀgÉrØ : EªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÉÆÃUÀåPÉëÃvÀæzÀ°è ªÉÊzÀå±Á¯ÉUÀ¼À
¸ÀAQÃtðªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹zÀªÀgÀ°è ªÉÆzÀ°UÀgÁVzÁÝgÉ. EªÀgÀÄ

d
ºÀÄlÄÖºÁQzÀ “C¥ÉÇïÉÆÔ ªÉÊzÀå±Á¯ÉUÀ¼À UÀÄA¥ÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 750 DzsÀĤPÀ
jÃwAiÀÄ zÀªÁSÁ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è PÁæAw

he
ªÀiÁrzÀ EªÀjUÉ D¸ÀàvÉæUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä ¥ÉæÃgÀuÉPÉÆlÖzÀÄÝ, M§â
gÉÆÃVAiÀÄÄ vÀ£Àß vÉgÉzÀ ºÀÈzÀAiÀÄ ±À¸ÀÛç aQvÉìUÁV CªÉÄjPÀzÀ mÉPÁì¸ïUÉ

is
ºÉÆÃUÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀzÉ ºÉÆÃV ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÉÝ DVzÉ. EªÀÀgÀ
re S
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ ¸ÁzsÀ£É ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀjUÀÆ zÉÆgÀPÀĪÀAvÀºÀÄzÉÃ
B
bl
DVzÉ.
be T
£ÀgÉñï UÉÆÃAiÀįï : EªÀgÀÄ eÉmï ªÁAiÀÄĪÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß
pu
ºÀÄlÄÖºÁQzÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ CzsÀåPÀëgÁVzÁÝgÉ. F ªÁAiÀÄĪÀiÁUÀðªÀÅ
K

¨sÁgÀvÀzÀ CwzÉÆqÀØ DAvÀjPÀ ªÁAiÀÄĪÀiÁUÀðªÁVzÉ. «±Àé«zÁå®AiÀÄzÀ

¥ÀzÀ« ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀAZÁgÀ G¢ÝªÉÄAiÀÄ°è PÉ®¸À ªÀiÁrzÀgÀÄ. 1974 gÀ
©

ªÉüÉUÉ UÉÆÃAiÀįïgÀªÀgÀÄ eÉmï ªÁAiÀÄĪÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß «zÉò

«ªÀiÁ£ÀªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀiÁgÁl ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀî®Ä
¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. UÉÆÃAiÀįïgÀªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ 1917 gÀ vÉgÉzÀ
CAvÀjPÀë ¤ÃwAiÀÄ ¸ÀzÀªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ eÉmï
ªÁAiÀÄĪÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß DAvÀjPÀ ¸ÀAZÁgÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤²ÑvÀ ªÉüÉUÀ¼À°è
NqÁqÀ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
to

£ÁgÁAiÀÄt ªÀÄÆwð : 1999 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è E£ï¥sÉÇù¸ï

vÀAvÀæeÁÕ£À ¤UÀªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀ°è M§âgÁVzÁÝgÉ
NASDAQ (National Association of Securities
t
No

Dealers Automated Quatations) £À°è £ÉÆÃAzÁ¬ÄvÀUÉÆAqÀ

¨sÁgÀvÀzÀ ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ E£ï¥sÉÇù¸ï DVzÉ.
2006 gÀ ªÉüÉUÉ F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ 50000PÀÆÌ «ÄV¯ÁzÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß
£ÉëĹPÉÆAqÀÄ JgÀqÀÄ ©°AiÀÄ£ï qÁ®gïUÀ½VAvÀ «ÄV¯ÁzÀ ªÁå¥ÁgÀ
ªÀ»ªÁl£ÀÄß £ÀqɸÀÄwÛzÉ. ªÀÄÆwðAiÀĪÀgÀ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ, ¸ÀvÀå¸ÀAzÀvÉ,
vÉgÉzÀªÀ»ªÁlÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw¥ÀÀÇtð ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄAvÀºÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ
ªÀ»ªÁlÄUÀ¼À ¸ÀªÀÄUÀæ AiÀıÀ¹ìUÉ PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ.

154
 ªÀVð¸ï PÀÄjAiÀÄ£ï : EªÀgÀÄ ºÉ¸ÀgÁAvÀ ¥ÀæSÁåvÀ GzÀåªÀÄ ²Ã®gÀÄ.
“©½PÁæAwAiÀÄ ¦vÁªÀĺÁ’’ J¤¹zÁÝgÉ. ®PÁëAvÀgÀ °Ãlgï ºÁ°£À
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ PÀ®à£É ºÁ°£À ºÉÆ¼É ºÀj¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨ÉøÁAiÀÄzÀ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CvÀåAvÀ »jAiÀÄ ªÀåQÛUÀ¼ÁVzÁÝgÉ. CªÀÄÄ¯ï ºÁ®Ä ªÀÄvÀÄÛ
ºÁ°£À GvÀà£ÀßUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ EªÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ UÀÄdgÁw£À PÉÊgÁ
f¯ÉèAiÀÄ D£ÀAzï JA§°è ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¥ÁægÀA©ü¹
§ÈºÀvÁÛV ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ºÉÊ£ÀÄUÁjPÉAiÀiÁV C©üªÀÈ¢Þ
¸Á¢ü¹zÀgÀÄ.
¢üÃgÀĨsÁ¬Ä CA¨Á¤ : EªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ ¸ÁºÀ¹

d
GzÀåªÀIJîgÀÄ. EªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÉÄäüÀ£À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÀªÀgÀ°è

he
CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÉAzÀÄ £É£À¦£À°èlÄÖPÉƼÀî¨ÉÃPÁVzÉ. ¢üÃgÀƨsÁ¬Ä
CA¨Á¤AiÀĪÀgÀ vÀAzÉ ±Á¯Á G¥ÁzsÁåAiÀÄgÁVzÀÝgÀÄ. EªÀgÀÄ

is
ªÀiËAmïVgï£Ágï JA§°è ªÁgÁAvÀåzÀ°è ¨sÀd£ÉUÀ¼À ¥ÀÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß
re S
AiÀiÁvÁæwðUÀ½UÉ ªÀiÁgÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
B
bl
vÀªÀÄä ªÉÄnæPÀÄå¯ÉõÀ£ï ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ºÀ¢£ÁgÀ£ÉAiÀÄ ªÀAiÀĹì£À°è
D¦üæPÁzÀ DqÉ£ï ¥ÀlÖtPÉÌ ºÉÆÃzÀgÀÄ. C°è ¥ÉmÉÆæÃ¯ï §APï MAzÀgÀ
be T
pu
¸ÉêÉUÉ ¸ÉÃj £ÀAvÀgÀ vÉÊ®PÀA¥À¤ AiÉÆAzÀgÀ°è UÀĪÀiÁ¸ÀÛgÁzÀgÀÄ. 1958 gÀ°è
K

¨sÁgÀvÀPÉÌ LªÀvÀÄÛ ¸Á«gÀ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ »A¢gÀÄV §AzÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §mÉÖ ªÁå¥ÁgÀzÀ

PÀA¥À¤AiÉÆAzÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. EAzÀÄ EªÀgÀÄ ¸Áܦ¹gÀĪÀ ‘j®AiÀÄ£ïì’ ¸ÀA¸ÉÜ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯ÉèÃ
©

ªÀÄÄRå GzÀåªÀÄUÀ¼À¯ÉÆèAzÁVzÉ.
CfêÀiï ¥ÉæêÀiïf : EªÀgÀÄ «¥ÉÇæà vÀAvÀæeÁÕ£À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CzsÀåPÀëgÁVzÁÝgÉ.
F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸Á¥ïÖªÉÃgï ¢¸ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éèà CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. CªÀgÀ vÀAzÉAiÀÄ ªÀÄgÀtzÀ PÁgÀt¢AzÁV «zÁåyðAiÀiÁVzÀÝ
EªÀgÀÄ ªÀÄ£ÉUÉ »A¢gÀÄVzÀgÀÄ. ªÁ¶ðPÀ ¸ÀªÀð¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸À¨sÉAiÀÄ°è M§â
µÉÃgÀÄzÁgÀgÀÄ CfêÀiï ¥ÉæêÀiïfAiÀĪÀgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ¨sÁUÀzÀ µÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß
to

ªÀiÁgÀĪÀAvÉ DzÉñÀªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß

ªÀÄÄ£ÀßqɸÀĪÀAvÉ ¥ÀæZÉÆâ¹vÀÄ. FUÀ «¥ÉÇæÃvÁAwæPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É
ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ (R&D) ¸ÉêÉAiÀÄ°è CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¸ÁéAiÀÄvÀÛ
t

¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
No

KPÁÛPÀ¥ÀÇgï : ¨sÁgÀvÀzÀ zÀÆgÀzÀ±Àð£À PÉëÃvÀæzÀ°è “C¢ü¥ÀvÀå

¸Á¢ü¹zÀ gÁt” AiÉÄAzÉà ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀiÁrzÁÝgÉ. EªÀgÀÄ ¨Á¯Áf
zÀÆgÀzÀ±Àð£À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÀªÀgÁVzÀÄÝ 2001gÀ°è EªÀjUÉ
ªÀµÀðzÀ ±ÉæõÀ× GzÀå«ÄAiÀÄ ¥Àæ±À¹ÛAiÀÄ£ÀÄß (Erust young) ¸ÀA¸ÉÜ
¤Ãr UËgÀ«¹zÉ. EªÀgÀÄ vÀªÀÄä 19£Éà ªÀµÀðPÉÌ zÀÆgÀzÀ±Àð£À C£ÀÄPÀæªÀÄ
¥Àæ¸ÁgÀzÀ gÀƪÁjAiÀiÁzÀgÀÄ.

155
 QgÀuï ªÀÄÄdªÀiïzÁgï µÁ : EªÀgÀÄ ‘§AiÉÆÃPÁ£ï’ ¤UÀªÀÄzÀ CzsÀåPÀëgÀÄ
ºÁUÀÆ DqÀ½vÀ ¤zÉðñÀPÀgÁVzÁÝgÉ. F ¤UÀªÀĪÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ°è fêÀ«eÁÕ£À
vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ Cw zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ 1978gÀ°è MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¨ÁrUÉAiÀÄ
ªÉÆÃmÁgÀÄ ¤°è¸ÀĪÀ eÁUÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
ºÁUÀÆ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. KPÉAzÀgÉ F vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀÅ
ºÉƸÀzÁVzÀÄÝ M§â ªÀÄ»¼Á GzÀå«ÄAiÀÄÄ F GzÀåªÀÄPÉÌ PÉʺÁQgÀĪÀÅzÀÄ
«gÀ¼ÀªÁVvÀÄÛ. QgÀuï µÁ CªÀgÀÄ J®èªÀ£ÀÄß JzÀÄj¹ fêÀ«eÁÕ£À

d
vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀÅ AiÀıÀ¸Àì£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå ¥Àr¹zÀgÀÄ.

he
C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
I. F PɼÀV£À ªÁPÀåUÀ¼À°è SÁ° ©nÖgÀĪÀ eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ GvÀÛgÀUÀ½AzÀ ¨sÀwð ªÀiÁrj.

is
re S
1. GzÀå«Ä JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¥sÉæAZï ¥ÀzÀ _________ ¤AzÀ §A¢zÉ.
B
bl
2. GzÀå«ÄAiÀÄÄ G¢ÝªÉÄ ¸Áܦ¸À®Ä PÉÊUÉƼÀÄîªÀ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß _________ J£ÀÄßvÉÛêÉ.
be T
3. C¥ÉÇïÉÆà D¸ÀàvÉæAiÀÄ gÀƪÁjUÀ¼ÀÄ _________
pu
K

4. «¥ÉÇæà ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ _________ .

II. PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À°è ZÀað¹ GvÀÛj¹.
©

1. GzÀå«Ä JAzÀgÉãÀÄ ?
2. GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄÄ ¸ÁºÀ¸À PÁAiÀÄðªÁVzÉ. ºÉÃUÉ ?
3. GzÀåªÀÄUÁjPÉAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÁªÀŪÀÅ ?
4. GzÀå«ÄAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.
III. ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
to

1. ºÀwÛgÀzÀ GzÀåªÀÄ PÉÃAzÀæPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr GzÀåªÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°ègÀĪÀ PÁ«ÄðPÀgÀ «ªÀgÀªÀ£ÀÄß

¥ÀqɬÄj.
t

2. CAvÀeÁð®zÀ £ÉgÀ«¤AzÀ ««zsÀ GzÀåªÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¹.

No

3. ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÀæSÁåvÀ G¢ÝªÉÄzÁgÀgÀ ¨sÁªÀavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹.

IV. AiÉÆÃd£É :
1. ¤ªÀÄUÉ ºÀwÛgÀªÁVgÀĪÀ GzÀåªÀÄzÁgÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀAzÀ±Àð£À £Àqɹ GzÀåªÀĪÀ£ÀÄß PÀnÖzÀ
«ªÀgÀ ¥ÀqÉzÀÄ ªÀgÀ¢ ¹zÀÞ¥Àr¹.

* * *
156