  

SlideShare Explore Search You

1 of 228   

44,518 views
Kontabiliteti per jopecialistet
Share   Like   Download   ...

Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë
 Follow
       

Published on Jul 26, 2011

KONTABILITETI DHE ANALIZA FINANCIARE për jospecialistët

...

Published in: Business, Economy & Finance

 Kontabiliteti per jopecialistet
1. KONTABILITETI DHE ANALIZA FINANCIARE për jospecialistët
2. Copyright © 2007 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara për IMB.PËRGATITUR NGA:Dr Maksi Raço
Administrator Instituti i Modelimeve në BiznesKosta Ekonomi Drejtor Teknik Instituti i Modelimeve në
BiznesREDAKTOR TEKNIK:Gerdi Lito Shef Sektori Instituti i Modelimeve në BiznesKORREKTOR
LETRAR:Vasilika DriniDESIGN & LAYOUT:Elton Rama, Vera Vuka2
3. Kujt i drejtohet ky libër?Meqenëse tekstet ekzistuese të kontabilitetit, në shqip, janë shkruar kryesisht për
studentëte degëve “Financë“ dhe supozojnë një formim paraprak në shkencat bazë ekonomike, egjykuam
me vlerë të shkruanim këtë tekst praktik në shërbim të administratorëve tëbizneseve, pa qenë nevoja e
ndonjë bagazhi paraprak në shkencat ekonomike, prandajne e kemi emërtuar “Kontabiliteti dhe analiza
financiare për jospecialistët“. Krahasadministratorëve, libri synon t’u vijë në ndihmë edhe llogaritarëve,
magazinierëve,arkëtarëve etj. Niveli i tij është tepër elementar për financierët.Teksti pasqyron përvojën e
grumbulluar, që nga viti 1991, gjatë hartimit dhe zhvillimit tëvazhdueshëm të programit kompjuterik “Alpha“
nga Instituti i Modelimeve në Biznes.Në fakt, programi “Alpha“ synon, jo thjesht t’u lehtësojë punën
financierëve tëndërmarrjeve duke automatizuar veprimet, por thelbësisht t’u japë administratorëve
tëbizneseve informacione të rëndësishme për zhvillimin e biznesit të tyre. Për këtë arsye,ky libër, krahas
teknikave kontabël, trajton dhe elemente bazë të analizës financiarepraktike.Programi “Alpha“ sot përdoret
nga mbi katër mijë ndërmarrje, kryesisht në Shqipëri poredhe jashtë saj si në: Kosovë, Maqedoni e Mal të
Zi. Shfrytëzimi optimal i programit“Alpha“ ndihmohet nga njohuritë e shtjelluara në këtë libër.Çfarë njohuri
paraprake nevojiten për ta kuptuar?Njohuritë e dhëna në shkollën e mesme të përgjithshme janë të
mjaftueshme për tëkuptuar konceptet dhe metodat e paraqitura. 3
4. PËRMBAJTJAPJESA E PARË: NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETITI. NJOHURI TË PARA TË
KONTABILITETIT .......................................... 14 1. HYRJE
.................................................................................. 14 2. NDËRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ
...................................... 15 i. Koncepti i transaksionit: ...................................................................16 3.
NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABËL....................................... 17 4. KONCEPTE BAZË
.................................................................... 18 i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit
...........................................................18 ii. Koncepti i
Llogarisë........................................................................19 iii. Koncepti i Debitit dhe Kreditit
.........................................................20 iv. Llogari të Likuiditetit
.....................................................................22 v. Regjistrimi me Parti Dyfishe
.............................................................22 5. SHEMBULL ZBATIMI
.................................................................. 24 6. PARIMET E REGJISTRIMIT TË TRANSAKSIONEVE
................................ 29II. ORGANIZIMI I PLANIT KONTABËL TË PËRGJITHSHËM ................. 32 1. HYRJE
.................................................................................. 32 2. ORGANIZIMI I PLANIT TË LLOGARIVE
............................................ 33 i. Klasat Kryesore të PKP ....................................................................33 ii.
Shembull për llogarinë “Banka” ........................................................33 3. LLOGARITË E BILANCIT
............................................................. 34 i. Klasa 1: Kapitali,
rezervat................................................................34 ii. Klasa 2: Llogaritë e Aktiveve Afatgjata
................................................34 iii. Klasa 3: Inventarët ........................................................................35 iv.
Klasa 4: Llogaritë me të tretët ..........................................................36 v. Klasa 5: Mjete monetare dhe të
ngjashme............................................374
5. vi. Pozicioni i llogarive në Bilanc ...........................................................37 4. LLOGARITË E
SHPENZIMEVE ....................................................... 39 i. Shpërndarja e Shpenzimeve
.............................................................39 5. LLOGARITË E TË
ARDHURAVE..................................................... 41 i. Klasifikimi i të ardhurave
.................................................................41 ii. Përcaktimi i Rezultatit
...................................................................42 6. ORGANIZIMI I SISTEMIT
KONTABËL................................................ 43 i. Dokumentet
.................................................................................43 ii. Ditari i Kontabilitetit
......................................................................43 iii. Libri i Madh
..................................................................................45 iii. Bilanci Vërtetues
..........................................................................48 7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE
............................................... 50 i. Bilanci ........................................................................................50 ii.
Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve (PASH) ......................................52 8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2
............................................................ 56 i. Shtrimi i
problemit.........................................................................56 ii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 1)
.....................................................57 iii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 2)
.....................................................59III. TRAJTIMI KONTABËL I DISA VEPRIMEVE .......................................
64 1. NGA VARET TRAJTIMI KONTABËL ................................................. 64 2. VEPRIMET QË LIDHEN ME
BLERJEN ............................................... 67 i. Cikli i dokumenteve të Blerjes
..........................................................67 ii. Fatura: Baza për regjistrimin e Blerjes
...............................................68 iii. Vlerësimi i elementeve të Faturës.....................................................69
iv. Kontabilizimi i Veprimeve të Blerjes ..................................................70 3. VEPRIMET QË LIDHEN ME
SHITJEN ............................................... 78 i. Cikli i dokumenteve të Shitjes
..........................................................78 ii. Kontabilizimi i Veprimeve të Shitjes
..................................................78 4. VEPRIMET ME INVENTARIN ......................................................... 85
5
6. i. Inventari dhe Metodat e Regjistrimit ..................................................85 ii. Dokumentet e Magazinës
................................................................86 iii. Kontabilizimi i Hyrjeve në Inventar
....................................................89 iv. Vlerësimi i Kostos së Inventarit
.........................................................91 v. Kontabilizimi i Daljeve nga Inventari
..................................................94 vi. Veprime të tjera me inventarin .......................................................95
5. VEPRIMET E ARKËTIMIT DHE TË PAGESËS ....................................... 96 i. Dokumentet e Bankës dhe
të Arkës ....................................................96 ii. Veprimet me Bankë
.......................................................................99 iii. Veprimet me Arkën
...................................................................... 102 iv. Xhirimet e Brendshme
.................................................................. 104 6. VEPRIMET ME PRODHIMIN
.........................................................107 i. Mënyrat e trajtimit ......................................................................
107 ii. Dokumentet e prodhimit ............................................................... 108 iii. Kontabilizimi i prodhimit
.............................................................. 110 7. VEPRIMET ME LISTËPAGESAT
.....................................................114 i. Listëpagesa e Punonjësve (LP) ........................................................
114 ii. Kontabilizimi i Listëpagesës ........................................................... 116 8. ZHVLERËSIMET
(AMORTIZIMET DHE PROVIZIONET) ..........................119 i. Ç′janë zhvlerësimet ?
................................................................... 119 ii. Shpenzimet për Amortizimin
......................................................... 120 iii. Përcaktimi i Shpenzimit të Amortizimit Vjetor
.................................... 122 iv. Trajtimi Kontabël i Amortizimeve .................................................... 125 v.
Trajtimi Kontabël i Provizioneve...................................................... 125 9. USHTRIM AMORTIZIMI
..............................................................129 i. Paraqitja e Ushtrimit të Amortizimit
................................................. 129 ii. Zgjidhje Ushtrim Amortizimi ...........................................................
130 10.DALJA E AKTIVEVE AFATGJATA ..................................................136 i. Parimet e Regjistrimit të
Daljeve të AA ............................................. 136 ii. Regjistrimi në Ditar
..................................................................... 1366
7. PJESA E DYTË: ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATITI. ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATIT
....................................... 144 1. TREGUESIT E NDËRMJETËM TË MENAXHIMIT (TNM)
..........................145 i. Marzhi Tregtar (MT) ...................................................................... 145 ii. Prodhimi i
Ushtrimit (PU)............................................................... 145 iii. Vlera e Shtuar (VS)
...................................................................... 146 iv. Teprica Bruto (TB)
....................................................................... 146 v. Rezultati i Shfrytëzimit
(FSh).......................................................... 147 vi. Rezultati Përpara Tatimit (FpT)
....................................................... 147 vii. Rezultati i Ushtrimit (FU) ..............................................................
147 2. PRODUKTI I NDËRMARRJES .......................................................149 i. Prodhimi i Ushtrimit
(PU)............................................................... 149 ii. Marzhi Tregtar (MT)
...................................................................... 150 iii. Analiza e Marzhit Tregtar
............................................................... 150 3. KONCEPTI I VLERËS SË SHTUAR (VS)
............................................152 i. Llogaritja e Vlerës së Shtuar ........................................................... 152 ii.
Interpretimi Ekonomik .................................................................. 152 4. TEPRICA BRUTO E
SHFRYTËZIMIT (TB) .........................................154 i. Ndarja e Vlerës së Shtuar
.............................................................. 154 ii. Teprica Bruto (TB)
....................................................................... 155 iii. Përkufizimi i Tepricës Bruto
........................................................... 155 5. FITIMI I SHFRYTËZIMIT (FSH)
.....................................................156 i. Koncepti i FSh ............................................................................ 156
ii. Përcaktimi i FSh .......................................................................... 156 6. FITIMI I USHTRIMIT (FU)
...........................................................158 i. Zbërthimi i Llogarisë së Rezultatit
................................................... 158 7. MATJA E RENTABILITETIT (KTHIMIT)
...........................................161 i. Koncepti i Rentabilitetit ............................................................... 161 ii.
Matja e Rentabilitetit ................................................................... 162 7
8. II. ANALIZA E BILANCIT ........................................................................ 166 1. LEXIMI I THJESHTË I
BILANCIT ...................................................167 i. Pasivi i Bilancit
........................................................................... 167 ii. Aktivi i Bilancit
........................................................................... 169 iii. Krahasimi Aktiv / Pasiv
.................................................................. 170 2. NEVOJAT PËR FINANCIME
.........................................................171 i. Financimet afatgjata ...................................................................
171 ii. Financimet afatshkurtra ................................................................ 171 iii. Financimet e
menjëhershme: ....................................................... 172 3. BILANCI FUNKSIONAL
..............................................................174 i. Pasivi i Bilancit Funksional
............................................................. 174 ii. Aktivi i Bilancit Funksional
............................................................ 175 iii. Paraqitja e Bilancit Funksional
........................................................ 178 4. FONDI I
ZHVILLIMIT.................................................................179 i. Koncepti i Fondit të Zhvillimit
........................................................ 179 ii. Përcaktimi i Fondit të Zhvillimit
...................................................... 180 iii. Interpretimi Ekonomik ..................................................................
181 5. NEVOJA PËR FONDIN E ZHVILLIMIT..............................................182 i. Koncepti i Nevojës për
Fond Zhvillimi ............................................... 182 ii. Përcaktimi i Nevojës për Fonde Zhvillimi
.......................................... 182 iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 184 6.
REDUKTIMI I NEVOJAVE PËR FOND ZHVILLIMI .................................185 i. Reduktimi i Inventarëve
................................................................ 185 ii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Furnitorët
.................................... 186 iii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Klientët ....................................... 186 7.
MJETET MONETARE ................................................................188 i. Koncepti i Mjeteve Monetare
.......................................................... 188 ii. Përcaktimi i Mjeteve Monetare të Ndërmarrjes
................................... 188 iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 1908
9. III. MËNYRAT E FINANCIMIT TË NDËRMARRJES ................................ 194 1. BLERJA E AKTIVEVE
AFATGJATA .................................................194 i. Koncepti i Investimit
.................................................................... 194 ii. Përcaktuesit e Investimeve
.......................................................... 196 2. FINANCIMI I INVESTIMEVE
.........................................................198 i. Financimi i Investimeve ................................................................
198 ii. Marrja Hua ................................................................................. 199 3. FLUKSI I PARASË
...................................................................201 i. Koncepti i “Fluksit të parasë” (Cash Flow)
......................................... 201 ii. Paraqitja e Fluksit të Parasë .......................................................... 203 iii.
Disa tregues interesantë që lidhen me CF .......................................... 206 4. FINANCIMI I CIKLIT TË
SHFRYTËZIMIT ...........................................208 i. Konvertimi i Elementeve të Aktivit Qarkullues
.................................... 208 ii. Metoda të Tjera të Financimit të Shfrytëzimit ................................... 209 5.
PËRMBLEDHJE ......................................................................211 i. Përparësitë e të metat e financimeve të
ndryshme .............................. 211 ii. Disa koeficientë ndihmës për marrjen e vendimeve .............................
212PJESA E TRETË: FJALOR I TERMAVE KRYESOREFJALOR
..................................................................................................... 216LITERATURA
............................................................................................. 228 9
10. PJESA E PARËNJ OH U R I P Ë R K ON TA BILIT ETIN E PËRG JITHSHËM
11. Kapitulli INë këtë kapitull tregohet psenevojitet kontabiliteti, cilat veprimetë ndërmarrjes pasqyron
dhepërse duhen unifikuar regullat erregjistrimit të këtyre veprimeve.Jepen konceptet bazë tëkontabilitetit
dhe parimet eregjistrimit kontabël të ilustuara meshembuj zbatimi.I NJOHURI TË PARA TË
KONTABILITETIT PJESA E PARË1 Hyrje ............................. 14 NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë
RG J ITHS HË M2 Ndërmarrja dhe transaksionet e saj ............ 15 KAPITULLI I3 Normalizimi i Procedurave
Kontabël ......................... 174 Konceptet Bazë .............................. 18 Njohuri të para të5 Shembull
kontabilitetit Zbatimi ........................... 246 Parimet e Regjistrimit të Transaksioneve.............. 29
12. I. NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT1. HYRJENdërmarrja ka si synim të prodhojë produkte ose
shërbime për të kënaqur nevoja tëshoqërisë.Për të marrë vendimet e duhura, ndërmarrja ka nevojë për një
sistem informacioni qëquhet kontabilitet, i cili: së pari , përshkruan, vlerëson dhe paraqet pasurinë e
ndërmarrjes, domethënë gjendjen e kësaj pasurie dhe detyrimet në një moment të dhënë. Dokumenti
kontabël që përmbledh të dhënat për pasurinë e një ndërmarrjeje quhet Bilanc. së dyti , i bën të mundur
ndërmarrjes vlerësimin e efikasitetit të punës së saj (prodhimit, ndërtimit, shërbimit etj.), duke u nisur nga
aftësia e saj për të sjellë fitim, dmth për të dhënë rezultat pozitiv. Dokumenti kontabël që paraqet rezultatin
e ndërmarrjes quhet Llogaria e Rezultatit1.Më poshtë do të gjeni parimet themelore të kontabilitetit të
përgjithshëm që do t’jundihmojnë për të analizuar më mirë pasqyrat bazë kontabël që janë: bilanci i
ndërmarrjesdhe llogaria e rezultatit. Shënim: Bilanci, Llogaria e Rezultatit dhe disa pasqyra të tjera
përbëjnë ato që quhen “Llogaritë Vjetore” të ndërmarrjes. Në fjalorin e përditshëm të gjitha këto pasqyra
njihen shkurt si “Bilanci”.1 Llogaria e Rezultatit: Quhet edhe “Paqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve”
(PASH) ose “Llogaria Fitim/Humbje”14
13. 2. NDËRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJGjatë veprimtarisë së përditshme, ndërmarrja ka
nevojë të blejë mallra, lëndë të paraa shërbime, që i nevojiten asaj dhe të shesë produktet2 e saj.
Ndërmarrja është pra elidhur me aktorë të tjerë ekonomikë (furnitorë, blerës, punonjës etj.), me të cilët
kryenveprime të ndërsjella. Nga kjo lind nevoja e mbajtjes së gjurmëve të këtyre veprimeveekonomike që
ajo kryen me partnerët e saj.Veprimet apo marrëdhëniet e ndërsjella, që lidhin ndërmarrjen me partnerët e
sajekonomikë, në gjuhën e kontabilitetit quhen transaksione3.Shembuj transaksionesh: Ndërmarrja u
paguan rrogat punonjësve. Paguan Ndërmarrja Punonjësit Blen ndërmarrja mall nga furnitori. Blen
(Paguan) Ndërmarrja Furnitori Livron(mallin) Ndërmarrja merr kredi nga banka. Ndërmarrja Banka Kredia2
Produktet: që në kuptimin e gjerë të fjalës janë: prodhimet (për ndërmarrjet prodhuese); mallrat(për
ndërmarrjet tregtare); shërbimet (për ndërrmarrjet e shërbimit) etj. Pra, produktet e aktivitetit
tëndërmarrjes.3 Transaksioni: quhet edhe “Fluks”, “Ngjarje kontabël” ose “Veprim ekonomik”. 15
14. i. Koncepti i transaksionit:Transaksioni është një marrëdhënie, një veprim apo lëvizje, që ndryshon
vlerën e njëvariabli ekonomik, në një periudhë të caktuar kohe.Dallojmë: ­ transaksionet fizike (reale) që
shprehin lëvizjet e të mirave dhe shërbimeve (p.sh: livrim malli, kryerje e një shërbimi apo prodhim
produkti). ­ transaksionet monetare që shprehin lëvizjet e parave, në përgjigje të transaksioneve fizike (psh
pagesat për blerje e arkëtimet për shitje). ­ transaksionet financiare që paraqesin kreditë dhe borxhet e
ndërmarrjes. Në lidhje me ndikimin në rezultat transaksionet mund të jenë: ­ transaksione të rezultatit që
ndikojnë në rezultat; të cilët në raport me pronarët (ortakët/aksionerët) ndahen në: o shpenzime: kur
transaksioni përfaqëson një konsum të pasurisë (shpenzim), që në këtë këndvështrim është një borxh që i
kanë ndërmarrjes pronarët; o të ardhura: kur transaksioni përfaqëson një shtim të pasurisë (të ardhura), që
në këtë këndvështrim është një detyrim që ndërmarrja i ka pronarëve. ­ transaksione të bilancit që janë
transaksionet që nuk ndikojnë në rezultat. Vini Re! Shpenzimet dhe Të ardhurat, nuk janë gjë tjetër veçse
Borxhet dhe Kreditë e pronarëve ndaj ndërmarrjes prandaj ato trajtohen si transaksionet financiare dhe
përfshihen në to.Në lidhje me ndërmarrjen, transaksionet janë të dy tipeve: ­ transaksione të brendshme:
kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis dy pjesëve të ndërmarrjes, pa praninë e faktorëve
jashtë ndërmarrjes. ­ transaksione të jashtme: kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis
ndërmarrjes dhe njërit prej partnerëve të jashtëm.Me këtë terminologji, roli kryesor i kontabilitetit të
përgjithshëm është të regjistrojëbashkësinë e transaksioneve që prekin ndërmarrjen, më saktë pasurinë e
ndërmarrjes.Kontabiliteti duhet të kapë, klasifikojë dhe regjistrojë transaksionet që prekin ndërmarrjenpër të
furnizuar, pas përpunimeve të duhura, informacione në shërbim të marrjes sëvendimeve për drejtimin e
ndërmarrjes.16
15. 3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABËLPër të thjeshtuar hartimin, leximin dhe analizën e
dokumenteve kontabël, është inevojshëm standardizimi i metodave kontabël dhe jo secili të ndërtojë
terminologjinëdhe metodat e veta. Në qoftë se gjithsecili do të mbante kontabilitetin sipas “mënyrëssë vet”,
pa ju përmbajtur disa rregullave, do të ishte e pamundur të vlerësohej gjendja endërmarrjes dhe të
krahasohej ajo me një tjetër.Plani i përgjithshëm kontabël e lejon këtë standardizim duke propozuar një
klasifikimtë transaksioneve të ndryshme që duhet të regjistrohen nga shërbimi kontabël
indërmarrjes.Standardizimi i praktikave kontabël bëhet me ligje, vendime, udhëzime etj., të cilatzhvillohen
në bazë të përparimeve në shkencat financiare.Krahas rregullave nacionale, globalizimi i ekonomisë bën
që shtetet të tentojnë drejtstandardizimeve ndërkombëtare, për të dhënë informacion sa më të saktë. Në
këtë rrugëështë duke ecur edhe legjislacioni në Shqipëri4.4 Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit (KKK) ka
miratuar me vendimin nr. 3, datë 17.05.2006, “StandardetKombëtare të Kontabilitet”(SKK) në nxitje të
zbatimit të Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar”(SNRF). 17
16. 4. KONCEPTE BAZËNdërmarrja, në veprimtarinë e saj, kryen çdo ditë veprime që prekin pasurinë e
saj.Regjistrimi i transaksioneve që modifikojnë pasurinë e ndërmarrjes dhe përpunimi ikëtij informacioni
është objekt i sistemit kontabël të ndërmarrjes. Paraqitja e gjendjespasurore të ndërmarrjes quhet bilanc.i.
Koncepti i Aktivit dhe PasivitBilanci pasqyron nga njëra anë burimet financiare, që përdor ndërmarrja në
veprimtarinëe saj (kapitali i sjellë nga pronarët/aksionerët e ndërmarrjes, huatë e mara nga bankatetj.).
Burimet e ndërmarrjes regjistrohen në anën e djathtë të bilancit, që quhet pasivi bilancit.Nga ana e majtë e
bilancit, që quhet aktiv i bilancit, regjistrohen përdorimet e këtyreburimeve, pra ato që ndërmarrja ka bërë
me burimet (pasuria e ndërmarrjes), si përshembull: lëndët e para, makineritë, mjetet ndihmëse për
veprimtarinë apo depozitat nëbankë apo arkë.Krahas burimeve dhe përdorimeve të mirëfillta, ka dhe
kategori specifike, si: o Gjatë një veprimi blerjeje, ndërmarrja nuk është e detyruar të paguajë në çast; asaj
mund t’i lihet një afat pagese nga furnitori, pra ndërmarrja përfiton një borxh afatshkurtër nga furnitori.
Kontabiliteti e klasifikon këtë borxh si kredi afatshkurtër dhe e regjistron si burim. Kjo kredi afatshkurtër
konsiderohet si “e shlyer”, kur ndërmarrja bën realisht pagesën që i detyrohet furnitorit, brenda afatit të
pagesës. Ndaj kjo kredia e furnitorit konsiderohet si burim (pasiv) për ndërmarrjen. o Me arsyetim të
ngjashëm, kur ndërmarrja i akordon një afat pagese klientit të vet, kontabiliteti e konsideron këtë si një kredi
afatshkurtër që ndërmarrja i jep atij. Kjo hua do t’i “shlyhet” ndërmarrjes kur klienti të paguajë shumën e
duhur brenda afatit të pagesës. Si përfundim, kredia për klientin konsiderohet si përdorim (aktiv) për
ndërmarrjen.18
17. Mbi këtë bazë, bilanci paraqitet si vijon5: Përdorimet (Aktivi) Burimet (Pasivi) Burime të brendshme:
Investime në aktive fikse5 Kapital i sjellë nga aksionerët Investim në lëndë të para, materiale, Burime të
jashtme afatgjata: mallra etj. Hua afatgjata Kredi për klientët etj. Borxhe ndaj furnitorëve etj. Zbulime6
Depozitim në bankë ose në arkë bankareii. Koncepti i Llogarisë6Bilanci është një dokument kontabël që
pasqyron tërësinë e pasurive dhe të detyrimeve(borxheve) të ndërmarrjes. Pasuritë dhe borxhet janë të
natyrave të ndryshme.Në anën e pasivit vendosen burimet që janë: qoftë të brendshme (kapitalet), qoftë
ngajashtë (huatë), të cilat mund të jenë afatshkurtra apo afatgjata.Nga ana e aktivit kemi gjithashtu një
bashkësi elementesh me karakteristika të ndryshmenga njëri­tjetri, kemi për shembull: asete fikse, që kanë
kërkuar shpenzime të larta(truall, godina industriale etj.); stoqe lëndësh të para apo kartëmonedha në
sirtarët earkës së ndërmarrjes.Një nga parimet e kontabilitetit është të përpiqet të japë një pamje sa më
besnike tëndërmarrjes. Aktivi dhe pasivi i bilancit janë, kështu, të ndara në grupe që përbëhen
ngaelemente me karakteristika të njëjta (asetet fikse, borxhet afatgjata).Për të dhënë një pasqyrë më të
qartë, secili grup ndahet në nëngrupe dhe kjo ndarjevazhdohet, aq sa është e nevojshme, për të
përshkruar në detaje elementet e pasivit dhetë aktivit të bilancit të ndërmarrjes. Këto ndarje quhen llogari.5
Aktive fikse: Pasuri e paluajtshme6 Zbulim: Kur Banka i bën lehtësi klientit të vet që ka llogari bankare
rrjedhëse, sipas së cilës klienti mund tëjetë debitor për një shumë të caktuar, gjatë një periudhe të caktuar.
19
18. Çdo elementi të pasurisë së ndërmarrjes i shoqërohet një llogari(për shembull: llogaria “troje”, llogaria
“arka”, llogaria “hua” etj.)iii. Koncepti i Debitit dhe KredititGjendja e llogarive ndryshon nga lëvizjet (hyrjet e
daljet), që pasqyrojnë veprimet e kryeranga ndërmarrja. Për shembull, llogaria “banka” ushqehet nga hyrjet
e ndryshme të paraveqë vijnë në ndërmarrje (nga shitjet,...) dhe zbrazet nga shpenzimet (pagesa e
rrogave,pagesa për blerje të lëndëve të para,...).Si rrjedhim, çdo llogari ndahet në dy pjesë ku regjistrohen
lëvizjet që e prekin atë. Këtody pjesë quhen Debi (majtas) dhe Kredi (djathtas). Për të paraqitur një llogari
përdoretsimboli në formë T­je: Llogari “Banka” 512 Debi KrediNë Debi (majtas) regjistrohen: ­ Hyrjet që
bëhen në ndërmarrje nga transaksionet fizike (Për shembull: mallrat që hyjnë në ndërmarrje, të blera apo
të prodhuara). ­ Akëtimet që bën ndërmarrja nga transaksionet monetare (Për shembull: paratë që hyjnë
në ndërmarrje nga arkëtimet e shitjeve). ­ Borxhet që i kanë ndërmarrjes, nga transaksionet financiare, të
tretët7 (për7 Të tretët: quhen klientët, furnitorët, punëtorët, ortakët, entitete apo persona të tjerë, që
kanëmarrëdhënie ekonomike me ndërmarrjen.20
19. shembull klientët për faturat e palikuiduara) ­ Shpenzimet që kryen ndërmarrja, që interpretohen edhe
si borxhe që i kanë ndërmarrjes pronarët (ortakët/aksionerët)Në Kredi (djathtas) regjistrohen: ­ Daljet që
bëhen nga ndërmarrja, në transaksionet fizikë (Për shembull: mallrat e shitura që dalin). ­ Pagesat që bën
ndërmarrja, nga transaksionet monetare (Për shembull: paratë që paguan për blerjet e bëra). ­ Kreditë që
ka marrë ndërmarrja nga të tretë, nga transaksionet finaciare (Për shembull borxhi që i ka ndërmarrja
furnitorit për faturën që nuk i ka likuiduar). ­ Të ardhurat e realizuara, që interpretohen edhe si detyrim që
ndërmarrja i ka pronarëve (pra si kredi e pronarëve).Le t’i përmbledhin këto në një tabelë:Regjistrimi në
Llogari Lloji i transaksionit Debi (Majtas) Kredi (Djathtas) Transaksion fizik (real) Hyrjet Daljet Transaksion
monetar Arkëtimet Pagesat Transaksion financiar Borxhet Kreditë Transaksion rezultati Shpenzimet Të
ardhuratËshtë e thjeshtë të vizualizosh në çdo çast gjendjen neto të çdo llogarie, duke zbritur ngadebiti
total i llogarisë (pra nga totali i vleftave të regjistruara në debi) kreditin total tëpo asaj llogarie (totalin e
vleftave të regjistruara në kredi): Kjo diferencë quhet Teprica8e llogarisë. Kur debiti > krediti, llogaria quhet
debitore dhe kur krediti > debiti, llogariaquhet kreditore.Nisur nga ky përcaktim, një i tretë (klient) quhet
debitor në qoftë se llogaria e tij është8 Teprica e llogarisë: quhet shpesh “Gjendje e llogarisë”, por quhet
edhe “Saldo e llogarisë” 21
20. me tepricë debitore; ndërsa një i tretë (furnitor) quhet kreditor në qoftë se llogaria e tijështë me tepricë
kreditore.iv. Llogari të LikuiditetitLlogari të likuiditetit quhen llogaritë e parave dhe vlerave të ngjashme me
to; dmthllogaritë e arkës së ndërmarrjes dhe llogaritë bankare9 të saj, si dhe letrat me vlerë qëmund të
shndërrohen menjëherë në para.Në llogaritë e likuiditetit veprimet regjistrohen si më poshtë: o arkëtimet10
(paratë që marrim) regjistrohen në debi të llogarive të likuiditetit. o pagesat (paratë që japim) regjistrohen
në kredi të llogarive të likuiditetit.v. Regjistrimi me Parti Dyfishe Mbajtja e kontabilitetit me parti dyfishe është
një teknikë që mbështetet mbi parimin elementar: “asgjë nuk krijohet, asgjë nuk humbet, gjithçka
transformohet”. Në kuptimin ekonomik, ky parim shprehet nga dy rregullat : a) çdo vlerë që qarkullon në
ndërmarrje vetëm zhvendoset; b) pasurimi i ndërmarrjes vjen nga aftësia e saj për ta përftuar këtë pasurim
nga të tjerët (të tretët).Kontabiliteti mbështetet mbi faktin që çdo transaksion midis ndërmarrjes dhe një
partneritë saj përbëhet nga dy lëvizje të njëvlefshme me sens të kundërt.Për shembull: shitja e një produkti
përbëhet nga një dalje fizike (livrimi i produktit) dhe nganjë hyrje monetare (vlefta e paguar nga klienti) me
të njëjtën vleftë sa ajo e shitjes.9 Llogaritë bankare: Llogaritë (kontot) që ndërmarrja ka në banka.10
Arkëtimet: Paratë që marrim në arkë apo bankë. Këto nuk duhet të ngatërohen me të ardhurat, sepse
nukka detyrimisht përputhje midis arkëtimeve dhe të ardhurave.22
21. Shembull i blerjes së një veture: ndërmarrja blen një veturë 10’000 €, pra rrit pasurinë sepse i shtohet
një veturë, pra kjo ngjarje paraqitet si Debit. Si kundërparti, ajo duhet ta paguajë veturën, pra të zvogëlojë
pasurinë financiare të saj, gjë që paraqitet në Kredit. Përmbledhasi, blerja e veturës shkruhet : o llogaria e
makinave debitohet me 10000 € o llogaria e parave kreditohet me 10000 € Në qoftë se ndërmarrja e blen
veturën nga një furnitor por nuk paguan menjëherë, por pas një farë kohe, regjistrimi kryhet në dy kohë: ajo
e regjistron veturën në Debit, por konstaton se i ka një borxh furnitorit : o llogaria e makinave debitohet me
10000 € o llogaria e furnitorit kreditohet me 10000 € Kur ndërmarrja bën pagesën, ajo regjistron : o llogaria
e furnitorit debitohet me 10000 € o llogaria e parave kreditohet me 10000 € dhe veprimi i blerjes së veturës
është përfunduar.Ky quhet parimi i kontabilitetit me parti dyfishe: çdo lëvizje midis ndërmarrjes dhe
njëritprej partnerëve të saj regjistrohet në llogaritë e ndërmarrjes me anën e një regjistrimitë dyfishtë, njëri
në debitin e një llogarie, tjetri në kreditin e një llogarie tjetër, me tënjëjtën vleftë. Për të evidentuar këtë
lidhje mes tyre, këto dy llogari quhen kundërpartitë njëra­tjetrës.Kjo teknikë krijon mundësinë, të garantohet
barazia e pasurisë dhe e të mirave (atë qëzotëron ndërmarrja e që është në Debit) me detyrimet (huatë e
marra nga ndërmarrjae që regjistrohen në Kredit). Në këtë kontekst, nëse krijohet një shtesë pasurie
(përshembull : nga shitja e një shërbimi), rezultati i veprimit në bilanc do të kontabilizohetsi borxh (në
Kredit) ndaj pronarit ose aksionerit. Pra, çdo të ardhure apo shpenzimi ikorrespondon një mjet për ta
realizuar atë.Barazimi i debiteve me kreditet është gjithashtu një mjet kontrolli i saktësisë sëkontabilizimeve.
23
22. 5. SHEMBULL ZBATIMIKatër ortakë vendosin të krijojnë shoqërinë “IMB”. i. Ata vendosin të derdhin në
bankë si kapital fillestar 100000 lekë. ii. Për të plotësuar nevojat, marrin një hua prej 250000 lekë për 10
vjet. iii. Me anën e këtyre burrimeve, ndërmarrja “IMB” blen një makineri me çmim 150000 lekë.Le t’i
analizojmë këto veprime: i. Ortakët derdhin 100000 lekë në bankë për IMB: Ortakë IMB Sjellin 100000
lekëPër ndërmarrjen, kjo pasqyrohet duke regjistruar një burim prej 100000 lekë në bilanc.Kjo shumë
regjistrohet në llogarinë “bankë” të ndërmarrjes. ­ në pasivin e bilancit: kontabilizohet (regjistrohet) shuma
prej 100000 lekë në llogarinë “kapital”, në anën kredi. ­ në aktivin e bilancit (si kundërparti): kjo shumë
shënohet në debi të llogarisë “bankë”. Banka Kapitali 100000 10000024
23. ii. Ortakët marrin 250000 lekë hua nga banka Banka IMB jep hua 250000 lekëKy veprim, për
ndërmarrjen pasqyrohet duke regjistruar një burim (hua) prej 250000 Lekënë bilanc. Kjo shumë do të
figurojë në llogarinë “bankë” të ndërmarrjes, ku disponohet. ­ në pasivin e bilancit: kontabilizohet burimi prej
250000 lekë në llogarinë “hua”, në kredi. ­ në aktivin e bilancit: shuma vendoset në debi të llogarisë
“bankë”Skematikisht këto regjistrime paraqiten: Banka Hua 250000 250000 iii. Blerja e makinerisë Livrimi i
makinerisë IMB Furnitor Pagesa e 150000 Lekë 25
24. Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë: kontabilizimi i një shpenzimi prej 150000 lekënë bilancin e saj,
që pasqyron pagesën që i bën furnitorit, si dhe regjistrimi në bilanc(inventar) i makinerisë, që reflekton
livrimin e makinerisë.Nëse pagesa bëhet e menjëhershme (“cash”11) kontabilizimi mund të bëhet
sipasskemës: Banka Makineria 150000 150000Kur blerja e makinerisë bëhet me pagesë të vonuar (pas një
farë kohe); në këtë rast dotë ketë regjistrim të dy veprimeve (transaksioneve), që u përgjigjen dy
momenteve (dhedy dokumenteve12) të ndryshme:Veprimi i parë: që i përgjigjet livrimit të makinerisë nga
furnitori; në këtë moment shfaqetnjë borxh i ndërmarrjes ndaj furnitorit.Veprimi i dytë: ndërmarrja i paguan
borxhin furnitorit.Kontabilizimi i veprimit të parë Furnitor IMB Livrimi i makinerisë11 “Cash”: lexohet “kesh” =
pagesë “me para në dorë” (nënkupton pagesat e menjëhershme)12 Dokumenteve: Në këtë rast justifikimi i
dy veprimeve bazohet në dy dokumente të ndryshme: a) Blerja(livrimi i makinerisë) bazohet në faturën e
blerjes, ndërsa b) pagesa në dokumentin e pagesës.26
25. Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë regjistrim i një shpenzimi prej 150000 lekë nëbilancin e saj, që
kontabilizon makinerinë që i jep furnitori dhe borxhin që i ka ndërmarrjafurnitorit. Furnitori Makineria
150000 150000Kontabilizimi i veprimit të dytëVeprimi i dytë regjistrohet kur ndërmarrja i kryen pagesën
furnitorit, në vleftën ebarabartë me atë të blerjes së makinerisë, duke shlyer kështu borxhin. Furnitor IMB
pagesa e makinerisëKy veprim për ndërmarrjen do të thotë regjistrim i një shlyerje huaje (pakësim burimi)
prej150000 lekë në bilancin e saj; që kontabilizon pagesën e ndërmarrjes. Furnitor Bankë 150000 150000
27
26. Ky kontabilizim i dyfishtë të çon në fund të fundit në të njëtin rezultat me atë të blerjes“cash” të
makinerisë. Makineri Bankë 150000 150000 Veprimi 1 Furnitor 150000 150000 Veprimi 2Përfundimisht,
bilanci i ndërmarrjes “IMB” pas këtyre tri veprimeve paraqitet si vijon: Aktivi Pasivi Makineri 150000 Kapital
100000 Bankë 200000 Hua 250000 Total Aktiv 350000 Total Pasiv 35000028
27. 6. PARIMET E REGJISTRIMIT TË TRANSAKSIONEVENë parim, një ndërmarrje duhet të regjistrojë të
gjitha transaksionet, të brendshmedhe të jashtme, që prekin gjendjen e pasurisë së saj. Për të bërë
regjistrimet, janëpërcaktuar disa parime themelore që duhen respektuar. Respektimi i këtyre
parimevegaranton paraqitjen sa më reale të gjendjes pasurore të ndërmarrjes.Për të garantuar që
ndërmarrja të mos regjistrojë asnjë transaksion jo real, që do tëdeformonte pasqyrimin e gjendjes së saj
pasurore, kërkohet që: Regjistrimi i një transaksionitë mbështetet mbi ekzistencën e një prove të kryerjes
së tij. Regjistrimi duhet të mbështetet mbi një provëNë bazë të këtij parimi, plani kontabël kërkon që çdo
regjistrim të mbështetet,përveç përjashtimeve të vlefshme, mbi një dokument justifikues, me datë dhe
vlerë.Këto dokumente justifikuese duhet të ruhen për një periudhë të paktën 10­vjeçare.Transaksionet
duhet të jenë regjistruar në trajtë kronologjike.Natyra e dokumenteve justifikuese është dy llojesh: a)
dokumenti mund të pasqyrojë një veprim të vetëm. Tipi i dokumentit varet nga tipi i transaksionit që
regjistrohet (faturë që vjen nga një furnitor ose që i adresohet një klienti, mandat pagesë, ...) b) dokumenti
mund të ketë origjinë krejt të brendshme dhe të grupojë një bashkësi veprimesh: këto quhen dokumente
përmbledhëse që kanë të bëjnë me ditaret ndihmëse.Ligji për kontabilitetin kërkon që çdo ndërmarrje të
mbajë detyrimisht një libër ditar,librin e madh dhe librin e inventarit. Kërkohet gjithashtu që libri ditar të mos
përmbajëasnjë boshllëk. Sikurse dokumentet justifikuese, edhe këto dokumente kontabël duhettë mbahen
të paktën 10 vjet. 29
28. Parimet kryesore dhe karakteristikat e informacionit kontabël Parimet e regjistrimit të transaksioneve
dhe të paraqitjes së pasqyrave financiare në mënyrë të plotë përshkruhen në “Standardet Kombëtare të
Kontabilitetit“. Në vijim po përmëndim shkurt disa prej tyre: ­ Parimi i konstatimit të të drejtave dhe
detyrimeve: sipas të cilit efektet e transaksioneve njihen kur ato ndodhin (dhe jo kur paguhen)...
Domethëne ndërmarrja duhet të informojë e pasqyrojë jo vetëm veprimet e kryera me arkëtime e pagesa
por edhe detyrimet për t’u paguar në të ardhmen, si dhe ato që do të sjellin arkëtime në të ardhmen... ­
Parimi i njësisë ekonomike raportuese: sipas të cilit ndërmarrja mban llogari të veçanta të aktiveve,
detyrimeve dhe veprimeve ekonomike të veta nga ato të aktiveve, detyrimeve dhe veprimeve ekonomike të
aksionerëve, kreditorëve, punonjësve, klientëve të saj dhe personave të tjerë... ­ Parimi i vijimësisë: sipas të
cilit veprimtaria ekonomike e ndërmarrjes duhet të ketë vijimësi dhe ndërmarrja nuk ka në plan ose nuk do
ta ketë të nevojshme të ndërpresë aktivitetin e saj .... Nëse jo, atëherë, ajo duhet t’a reflektojë këtë fakt... ­
Parimi i kompensimit: sipas të cilit aktivet dhe detyrimet si dhe të ardhurat e shpenzimet nuk kompensohen
me njëra­tjetrën, ato raportohen më vete, me përjashtim të rasteve kur një gjë e tillë kërkohet ose lejohet....
­ Parimi i kuptueshmërisë, kërkon që informacioni në pasqyrat financiare duhet të paraqitet në mënyrë të
tillë që të jetë informues dhe pa ekuivok,... për të informuar një grup të gjerë përdoruesish (aksionerët dhe
kreditorët, punonjësit, partnerët në biznes, institucionet shtetërore ...) ­ Rëndësia dhe materialiteti, kërkon
që pasqyrat financiare të paraqesin të gjithë informacionin material që ndikon në gjendjen financiare,
performancën financiare dhe fluksin e parasë së ndërmarrjes. Informacioni në këto pasqyra konsiderohet
material nëse mungesa ose pasaktësia në prezantimin e tij do të ndikonte në vendimet ekonomike të
përdoruesve të pasqyrave financiare... ­ Besueshmëria, kërkon që informacioni të jetë i besueshëm,...nuk
përmban gabime materiale si dhe ... është një prezantim besnik i asaj që ky informacion përpiqet ose pritet
në mënyrë të arsyeshme të prezantojë....merret në konsideratë përmbajtja e tyre ekonomike mbi formëm
ligjore...paanshmëria ... parimi i maturisë që të shmanget mbivlerësimi i aktiveve dhe i të ardhurave ose
nënvlerësimi i detyrimeve dhe shpenzimeve ... ­ Parimi i qëndrueshmërisë dhe krahasueshmërisë, kërkon
që të përdoret e njëjta politikë kontabël, e njëjta paraqitje dhe të njëjtat formate të pasqyrave financiare...
për një krahasim objektiv të treguesve të performancës financiare të ndërmarrjes në vite...dhe për
krahasimin me ndërmarrje të tjera...30
29. Kapitulli IIStandardizimi i metodave kontabëlfillon me Planin Kontabël tëPërgjithshëm (PKP). Ndaj në
ketëkapitull përshkruhet ndërtimi i PKP(klasat, grupet e llogaritë) dhe jepenspecifikat e grupeve kryesore
tëllogarive.Përshkruhet organizimi i sistemitkontabël, hallkat përbërese të tij sidhe pasqyrat financiare
kryesore tëilustruara me shembuj zbatimi.II ORGANIZIMI I PLANIT KONTABËL TË PËRGJITHSHËM
PJESA E PARË1 NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë RG J ITHS HË M Hyrje ..............................322
Organizimi i Planit të Llogarive ......................33 KAPITULLI II3 Llogarite e Bilancit .........................344
Llogaritë e Shpenzimeve klasa 6.............................395 Llogarite e te ardhurave klasa
7.............................41 Organizimi i6 Organizimi i Sistemit Kontabël ..........................43 planit kontabël të7
Pasqyrat Financiare Kryesore ..........................50 përgjithshëm8 Ushtrim Zbatimi nr. 2
...............................56
30. II. ORGANIZIMI I PKP1. HYRJEKontabiliteti përfshin: Kontabilitetin e Përgjithshëm (quhet dhe
Kontabiliteti Financiar)dhe Kontabilitetin Analitik (quhet dhe Kontabiliteti Manaxherial ose Kontabiliteti i
Kosto­Drejtimit).Kontabiliteti i Përgjithshëm pasqyron marrëdhëniet me një numër të madh aktorëshbrenda
dhe jashtë ndërmarrjes. Ai shërben si bazë dhe për Kontabilitetin Analitik.Të dhënat e Kontabilitetit Analitik
shfrytëzohen nga drejtuesit e kompanisë. Organizimi itij varet nga specifikat e ndërmarrjes dhe përparësitë
e saj.Ne, fillimisht, do të ndalemi në Kontabilitetin e Përgjithshëm.32
31. 2. ORGANIZIMI I PLANIT TË LLOGARIVENë Kontabilitetin e Përgjithshëm, për të thjeshtuar leximin dhe
analizën e dokumentevekontabël, është i domosdoshëm një standardizim i metodave kontabël.Plani
Kontabël i Përgjithshëm (PKP) e mundëson këtë standardizim, duke propozuar njëklasifikim të
transaksioneve, që duhet të regjistrohen nga shërbimi kontabël i ndërmarrjes.PKP, në sajë të metodave që
përdor për regjistrimin e veprimeve që prekin ndërmarrjen,jep një pasqyrim të saktë të gjendjes së
ndërmarrjes në një moment të dhënë.i. Klasat Kryesore të PKPNë Planin Kontabël të Përgjithshëm (PKP)
dallohen shtatë klasa me numrat 1, 2, 3, 4, 5,6 dhe 7, ku pesë klasat e para janë për llogaritë e bilancit dhe
dy të fundit për llogaritëe rezultatit të administrimit.Në përgjithësi: o shifra e parë tregon klasën e llogarisë;
o shifra e dytë tregon një ndarje të klasës, grupin; o shifra e tretë tregon ndarjen e grupit, nëngrupin; o e
kështu mund të vazhdohet më tej.Le ta ilustrojmë kuptimin e shifrave të llogarisë me një shembull.ii.
Shembull për llogarinë “Banka”Një veprim, që tregon një lëvizje (hyre ose dalje) në llogarinë bankare të
ndërmarrjes,do të pasqyrohet me një regjistrim në llogarinë me numër 512. 5­ tregon që llogaria është e
klasës 5 “Mjete monetare dhe të ngjashme”. 51­ tregon që llogaria është e grupit 1 të klasës 5, që
përfaqëson “Banka dhe institucione të tjera financiare”. 512­ tregon që llogaria është e nëngrupit 2 të grupit
1 të klasës 5, që emërtohet “Vlera monetare në bankë”.Le t’i shqyrtojme klasat e llogarive më në detaje. 33
32. 3. LLOGARITË E BILANCITi. Klasa 1: Kapitali, rezervat.Një ndërmarrje, kur krijohet, ka nevojë për
kapitale për të ushtruar veprimtarinë e saj.Këto burime fillestare merren ose nga ortakët (kapitalet e veta)
ose nga partnerët e jashtëmtë ndërmarrjes (hua nga bankat dhe detyrime të ngjashme).Klasa 1 përmban
bashkësinë e burimeve të quajtura “afatgjata“ (ose “të përhershme”)të ndërmarrjes: o Burime të
brendshme: Kapitali themeltar (aksionar); Rezervat e fonde të tjera të vetat; Rezultati i ushtrimit.13 o
Burime të jashtme: Subvencionet për investime; Huatë afatgjata14 dhe të ngjashme me to. o Provizionet15:
për rreziqe dhe detyrime të parashikuara me ligj.ii. Klasa 2: Llogaritë e Aktiveve AfatgjataKapitalet i
shërbejnë ndërmarrjes për të përftuar mjete afatgjata që shërbejnë përtë ushtruar veprimtarinë e saj. Në
kontabilitet me “Aktive Afatgjata”(AA)16 kuptohetbashkësia e mjeteve që do t’i shërbejnë për një kohë më
shumë se një vit ndërmarrjes.13 Rezultat i ushtrimit – quhet shkurt rezultati i vitit të ushtrimit të aktivitetit,
për të cilin raportohet.14 Hua afatgjata quhen ato me afat shlyerje mbi një vit.15 Provizionet: Shuma të
parashikuara për rreziqe e shpenzime. Koncepti i tyre do të sqarohet më poshtë.16 Aktive Afatgjata (AA):
Ky është emërtimi i përdorur në Standardet Kombëtare të Kontabilitetit (SKK) përaktivet që janë quajtur më
parë Aktive të Qëndrueshme (AQ) ; quhen edhe “aktive të paluajtshme”(AsseteImobilare) ose Aktive Fikse
(Fixed Assets).34
33. Aktivet Afatgjata (AA) mund të jenë të llojeve të ndryshëm: o AA Jomateriale17 emri i mirë
(vendndodhja, emri i mirë etj. si këto që ndikojnë). shpenzime të zhvillimit (studime, projekte, …)
konçensione, të drejta të ngjashme, liçensa, patenta,… o AA Materiale18 troje, ndërtesa, instalime teknike,
makineri, automjete, pajisje mobilimi,... o AA në Proces përbëhen nga aktive afatgjata materiale ose
jomateriale, që janë në proces ndërtimi apo krijimi; parapagime e pagesa pjesore të bëra... o AA Financiare
përbëhen kryesisht nga aksionet që ka ndërmarrja për ndërmarrjet e kontrolluara apo të lidhura me të,
mbajtja e të cilave është afatgjatë; huadhënie afatgjatë etj. si këto. o Amortizimi dhe zhvlerësimi i aktiveve
afatgjata: aktivet afatgjata, në tërësi, janë objekt i një trajtimi specifik që i lejon ndërmarrjes të pasqyrojë
amortizimet.iii. Klasa 3: InventarëtNdërmarrja duhet të blejë lëndë të para dhe të ndërmjetme që ajo do t’i
transformojëgjatë procesit të prodhimit. Meqenëse këto elemente nuk përdoren të gjitha në të njëjtinçast,
këta duhet të stokohen19 nga ndërmarrja.Dallojmë ndër to stoqet: o Materiale lëndë e parë, material
ndihmës, pjesë ndërrimi,….17 Aktivet Afatgjata Jomateriale (AAJ): janë quajtur “Aktive të Qëndrueshme të
Patrupëzuara” (AQP)18 Aktivet Afatgjata Materiale(AAM): janë quajtur “Aktive të Qëndrueshme të
Trupëzuara”(AQT)19 Stokohen: dmth të magazinohen apo depozitohen në magazina ose sheshe. 35
34. o Objekte inventari ambalazh qarkullues, inventar i imët,…. o Prodhimi në proces prodhimi, punime e
shërbime në proces. o Produkte të gatshme, gjysmë të gatshme e nënprodukte. o Mallra gjendje, të pa
mbërritura ose tek të tretët. o Zhvlerësimi i inventarëve.iv. Klasa 4: Llogaritë me të tretëtKëto llogari
përfaqësojnë bashkësinë e angazhimeve financiare të kontraktuara20 ose tëakorduara nga ndërmarrja dhe
që nuk janë, as marrje hua afatgjatë (llogari të klasës 1),as dhënie hua afagjatë (llogari të klasës 2).Në
përgjithësi dallohen llogaritë: o Detyrime tregtare (furnitorë): përdoret për detyrimet ndaj furnitorëve. Kur
furnitori nuk kërkon që pagesa të bëhet menjëherë, ai i akordon ndërmarrjes një afat pagese. Ky afat
pagese konsiderohet si një borxh i kontraktuar me këtë furnitor dhe kontabilizohet në pasivin e bilancit. o
Të drejta tregtare (klientë): përdoret për detyrimet që na kanë klientet. Kur ndërmarrja nuk i kërkon klientit
ta paguajë menjëherë, por i akordon atij një afat pagese. Ky afat pagese konsiderohet si një hua që i jepet
klientit, ndaj regjistrohet në aktivin e bilancit. o Kolektive:20 Të kontraktuara: Në kuptimin e gjerë të fjalës
edhe fatura është një lloj kontrate.36
35. ­ Personeli dhe llogaritë përkatëse ­ Sigurimet shoqërore dhe organizma shoqërore ­ Shteti (taksa,
tatime) dhe kolektivitetet lokale ­ Grupe dhe ortakë. o Debitorë e kreditorë të ndryshëm: përdoret për
qeratë financiare, huamarrje afatshkurtër, provizione, grante, etj.v. Klasa 5: Mjete monetare dhe të
ngjashmeDisa nga veprimet e ndërmarrjes prekin pasuritë monetare të saj, qoftë të arkës (llogariaarkë),
qoftë të bankës (llogari bankare). Llogaritë financiare paraqesin sasinë e mjetevemonetare (parave) që
zotëron ndërmarrja dhe mjete të ngjashme me to.Ndër grupet e llogarive dallojmë: o Letra me vlerë
afatshkurtra21 të pjesëmarrjes dhe të huave, të blera nga ndërmarrja për të nxjerë fitime. o Banka dhe
institute financiare të ngjajshme. o Arka dhe vlera të tjera të afërta me to (bileta, pulla tatimore e postare). o
Hua, derivativët e instrumentet financiare afatshkurtra.vi. Pozicioni i llogarive në BilancKëto pesë klasa
përbëjnë llogaritë e bilancit. Bilanci është pra një dokument përmbledhës,21 Letrat me Vlerë: Janë tituj që
emetohen nga persona juridikë (shtetërorë ose privatë) që u japinzotëruesve të tyre të drejta, si: dividente,
interesa etj. Ato afatgjata trajtohen si aktive të qëndrueshmefinanciare. 37
36. që mundëson vlerësimim e efektit të transaksioneve të ndryshme, që kontabilizohen nëllogaritë e
klasave nga 1 në 5.Në formë përmbledhëse pozicioni i këtyre klasave, grupeve apo llogarive në
bilancparaqitet si vijon: Përdorimet (Aktivi) Burimet (Pasivi) Klasa 2: Aktive afatgjata (jomateriale, materiale,
Klasa 1: financiare e në proces) Burime të brendshme (Kapitali etj) Klasa 3: Burime të jashtme (Hua etj
afatgjata) Stoku i mallrave, materialeve etj. Klasa 4: Klasa 4: Të drejta tregtare (klientë etj.) Detyrime
tregtare (furnitorë etj.) Klasa 5: Klasa 5: Depozita në bankë ose në arkë Hua etj. afatshkurtra38
37. 4. LLOGARITË E SHPENZIMEVENë shumicën e veprimeve që kryen ndërmarrja, ajo konstaton
shpenzime ose të ardhura.Shpenzimet dhe të ardhurat (llogaritë e klasave 6 dhe 7) përmbajnë bashkësinë
e veprimeveqë prekin gjendjen e ndërmarrjes duke e varfëruar atë (llogaritë e shpenzimeve) ose dukee
pasuruar atë (llogaritë e të ardhurave).Plani kontabël i përgjithshëm i klasifikon shpenzimet dhe të ardhurat
në varësi nga natyrae tyre, domethënë në varësi të natyrës së transaksionit që i ka gjeneruar.i.
Shpërndarja e ShpenzimeveShpenzimet janë veprime që e varfërojnë ndërmarrjen; ato sjellin zvogëlim të
pasurisësë saj. Shpenzimet regjistrohen në klasën 6, më saktësisht në debi të këtyre llogarive; ethënë
ndryshe, rritjet e shpenzimeve regjistrohen në debi të llogarive të klasës 6.Llogaritë e shpenzimeve
klasifikohen në:a Shpenzimet e Shfrytëzimit (llogaritë 60 ÷ 65) o Shpenzime për blerjet (Llogaritë 60) janë
shpenzimet për blerjen e lëndëve të para, mallrave dhe furnizimeve që do të konsumohen nga ndërmarrja
gjatë procesit të prodhimit. o Shpenzime për punime e shërbime nga të tretë (Llogaritë 61 dhe 62) janë
shpenzime për shërbime e punime të nevojshme për ndërmarrjen, që kryhen nga të tretët, përjashto
personelin e ndërmarrjes. (Shembull: pagesa e qirave, energjisë, transportit, reklamave,
telekomunikacionit, riparime etj.) o Shpenzime për pushtetin publik (Llogaritë 63) grupojnë shpenzimet për
pushtetin publik, d.m.th. tatimet dhe taksat e paguara nga ndërmarrja, si kundërparti të shërbimeve të
sektorit publik (financimi i rrjetit rrugor etj.). o Shpenzime për personelin (Llogaritë 64) grupojnë shpenzimet
për personelin; për pagat; sigurimet shoqërore e shëndetësore dhe të tjera. 39
38. o Shpenzime të tjera shfrytëzimi (Llogaritë 65) grupojnë shpenzimet e tjera të shfrytëzimit që nuk i
takojnë asnjërës prej llogarive të lartpërmendura. (Shembull: shpenzime për pritje, gjoba e dëmshpërblime,
subvencione të dhëna).b Shpenzimet Financiare (llogaritë 66) Përmbajnë shpenzimet për pagesën e
interesave mbi huatë që ndërmarrja ka kontraktuar tek ente të ndryshme kredie, për të financuar investimet
e saj materiale. Këtu përfshihen edhe humbjet nga shkëmbimet valutore, si dhe humbjet e tjera nga
shitblerja e letrave me vlerë, ....c Shpenzimet e Jashtëzakonshme (llogaritë 67) Përmbajnë veprime, që
sjellin varfërimin e ndërmarrjes por, që nuk janë të përsëritshme me kalimin e kohës dhe që janë të
pavarura nga veprimet e menaxhimit22 të përditshëm të ndërmarrjes. (P.sh: ndëshkime në rastin e një
procesi gjyqësor, fatkeqësi të ndryshme natyrore, ...)d Shpenzimet e llogaritura (llogaritë 68) Përfaqësojnë
shpenzime të llogaritura nga vetë ndërmarrja, kryesisht, për zhvlerësime, amortizime dhe provizione.
Meqenëse këto shpenzime kontabilizohen në një llogari të klasës 6, ato do të influencojnë në llogarinë
rezultat të ndërmarrjes. Dallohen përgjithësisht: o Shpenzime amortizimi: janë shpenzimet që lidhen me
amortizimin e elementeve të aktivit. o Provizione: shuma që parashikojnë shpenzime eventuale për
ngjarjeve të ndryshme.22 Menaxhim = Administrim operativ i punës së një ndërmarrjeje40
39. 5. LLOGARITË E TË ARDHURAVESi llogaritë e shpenzimeve, edhe të ardhurat e ndërmarrjes
klasifikohen sipas natyrës sëtyre, domethënë në varësi të natyrës së transaksionit që i ka krijuar.i.
Klasifikimi i të ardhuraveTë ardhurat, që regjistrohen në klasën 7, pasqyrojnë veprime që sjellin pasurimin
endërmarrjes, pra që sjellin rritjen e likuiditeteve të saj. Këto të ardhura regjistrohen nëkreditin e këryre
llogarive.a Të ardhurat e shfrytëzimit (llogaritë 70 ÷ 75) o Të ardhura nga shitjet (Llogaritë 70) grupojnë të
ardhurat që i vijnë ndërmarrjes nga shitja e mallrave, e produkteve, e punimeve ose e shërbimeve. Totali i
llogarive të klasës 70 përcakton shifrën e afarizmit të realizuar nga ndërmarrja gjatë vitit ushtrimor23. ...
(Llogaritë 71)24. o Prodhimi i aktiveve afatgjata për vete (Llogaritë 72) është pjesa e prodhimit të aktiveve
afatgjata (materiale ose jomateriale) të realizuara nga ndërmarrja që mbahet për nevojat e veta. Këtu nuk
përfshihen aktivet afatgjata financiare (AAF). Shuma e llogarive 70, 71 dhe 72 përbën të ardhurat e
funksionimit të ndërmarrjes (që ndryshon pra nga shifra e afarizmit). o Subvencione (Llogaria 73) përmban
grande ose subvencione të shfrytëzimit, që mund të përftojë ndërmarrja nga pushteti publik apo
kolektivitete lokale si ndihmë, për të prodhuar apo subvencionuar çmimin. Shembull: subvencionet e disa
sektorëve nga shteti.23 Vit ushtrimor ­ quhet viti për të cilin raportohet. Në sistemin tonë kontabël viti
ushtrimor përputhet mevitin kalendarik (nga 1 janari deri më 31 dhjetor), por ka sisteme kontabël ku viti
ushtrimor është me 13 muajose nuk fillon nga 1 janari.24 Llogaritë 71 përdoren në skemat që gjendjet e
prodhimit dhe të prodhimit në proces i konsiderojnë si tëardhura. 41
40. o Të ardhura të tjera të shfrytëzimit (Llogaritë 75) Grupojnë të ardhura të menaxhimit të përditshëm që
nuk i përkasin asnjërit prej rasteve të lartpërmendur. Në to futen edhe të ardhurat e realizuara nga
pakësimi i një elementi të aktivit të bilancit. Shembull: të ardhurat nga shitja e një aktivi afatgjatë; të
ardhurat për patenta, liçensa, marka që merr ndërmarrja nga të tjerët, kundrejt dhënies së të drejtës për t’i
përdorur ato.b Të ardhura financiare (llogaritë 76) Ndërmarrja mund të realizojë disa të ardhura që nuk
janë rrjedhojë e veprimtarisë së saj të përditshme, por që vijnë nga politika e saj financiare ose: nga që ajo
ka pjesë në një ndërmarrje tjetër; nga që ajo i ka dhënë hua një ndërmarrjeje tjetër; nga përfitimet që ajo
realizon nga veprimet e këmbimit të monedhave.c Të ardhura të jashtëzakonshme (llogaritë 77) Përfshijnë
të ardhura nga veprime, që nuk supozohet të ripërsëriten në kohë dhe që janë të pavarura nga veprimet e
menaxhimit të zakonshëm të ndërmarrjes. Ato vijnë shpesh nga të ardhura të realizuara nga rikuperime për
dëmtimet e fatkeqësitë, ndryshime të strategjisë e të tjera.d Të ardhura të llogaritura (llogaritë 78) Sikurse
dhe për shpenzimet e llogaritura, këto të ardhura nuk vijnë nga një veprim i ndërmarrjes me ndonjë partner
të jashtëm; ato përllogariten nga vetë ndërmarrja. Bëhet fjalë për ato veprime vlerësuese që kanë një
ndikim pozitiv në llogarinë e rezultatit të ndërmarrjes dhe që, si të ardhura, duhet të kontabilizohen në një
llogari të klasës 7. Për shembull rimarrjet mbi provizionet kur realizohen shpenzimet e ngjarjeve që ishin
provizionuar si të mundshme.ii. Përcaktimi i RezultatitRezultati i një ndërmarrjeje për një periudhë të dhënë,
pëftohet duke zbritur nga tëardhurat shpenzimet. Kur rezultati është pozitiv, thuhet se ndërmarrja është me
fitim,dhe kur rezultati është negativ, thuhet se ndërmarrja është me humbje.42
41. 6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABËLTransaksionet ekonomike regjistrohen nga kontabiliteti sipas
parimeve të sistemit tëorganizimit kontabël, në disa etapa, sipas skemës në vijim: Transaksioni Ditari i Libri
Bilanci (Dokumenti) Kontabilitetit i Madh Vërtetuesi. DokumentetDokumentet, me të cilët justifikohen
transaksionet, duhet të ruhen e të paraqiten sa herëkërkohen për një periudhë dhjetë­vjeçare. Që të
gjenden lehtë ato, shpesh, regjistrohennë disa libra ndërmjetës sipas natyrës së tyre, si: libri i shitjes, libri i
blerjes, libri iarkës, … . Në to shënohen kryesisht të dhënat identifikuese të dokumentit (Numri,
data,përshkrimi, vlefta,…) por jo llogaritë.Këta libra bëjnë pjesë në sistemin e administrimit të
dokumentacionit, por jo në sistemine mirëfilltë kontabël, pasi shërbejnë thjesht për t’i gjetur dokumentet.ii.
Ditari i KontabilitetitDitari është regjistri kontabël i etapës së parë. Në të regjistrohet gjithçka që prek
pasurinëe ndërmarrjes, pra të gjitha transaksionet, veprim pas veprimi dhe nga dita në ditë. Aipërbëhet nga
një bashkësi fletësh me format të caktuar, të lidhura dhe të numërtuara.a Mënyrat e regjistrimit të
veprimeve në DitarNjë transaksion regjistrohet në Ditar duke shënuar: origjinën, përmbajtjen, vleftën si
dhedokumentet justifikuese mbi të cilat mbështetet regjistrimi. Në veçanti, çdo regjistrimnë ditar duhet të
përmbajë: o Vleftën me të cilën ai ndikon në llogaritë përkatëse. 43
42. o Llogaritë dhe përshkrimin që sqaron përmbajtjen e veprimit. o Referencën te dokumenti justifikues25 i
veprimit. o Datën e regjistrimit të veprimit.Fletët e ditarit, pasi mbushen, firmosen njëra pas tjetrës dhe nga
përgjegjësi. Ditari nukduhet të përmbajë asnjë boshllëk e asnjë modifikim, të çfarëdo natyre qoftë.b
Paraqitja e Ditarit:26Ditari i Kontabilitetit Nr Datë Dok Justifikues Vlefta Përshkrimi i veprimit Llogaria Ref26
Regj Lloj Nr Datë Debi Kredi 1 01 / 03 Ortakët derdhin në llogarinë bankare të IMB; 512 100000 Derdhja
është për Kapitalin e IMB 101 100000 2 05 / 03 Ortakët marrin kredi nga Banka; 512 250000 Si Hua
afatgjatë 163 250000 3 10 / 03 Blerje e makinerisë (livrimi); 213 150000 Detyrimi ndaj furnitorit për
shlyerjen e tij 404 150000 4 12 / 03 Pagesë nëpërmjet Bankës; 512 150000 Për shyerjen e detyrimit ndaj
furnitorit. 404 150000 Shuma 650000 650000Shënim: 1. Ditari i Kontabilitetit mund të mbahet në formate të
ndryshme. Ky që paraqitet këtu është një format i përshtatur për kontabilitetin e informatizuar te programi
“Kontabiliteti Alpha”. 2. Për ilustrim, në ditar janë regjistruar transaksionet e përshkruara te “5. Shembull
Zbatimi”.Çdo element që identifikohet quhet “artikull” i ditarit.25 Dokumenti justifikues: Mund të jetë
dokument bazë i prodhuar nga vetë ndërmarrja, si: Faturë Shitje;Mandat Arketimi, … ose dokument
justifikues i prodhuar nga të tretë si Faturë Blerje, Fletë Doganimi,…26 Nr Ref : = Shkurtim i fjalës Numri i
Referencës. Eshtë numër rendor i Ditarit që shërben si referencë përadresimin te domumenti përkatës që e
justifikon atë.44
43. Ditari është i vetëm. Shpesh, krahas tij, për regjistrimin e veprimeve, ndërtohen dhe“Ditare të
Pjesshme”27 kontabiliteti, që janë më të thjeshtë në përdorim, sepse në toregjistrohen vetëm lloje të
përcaktuara dokumentesh. Të tillë janë: ditari i blerjeve,ditari i shitjeve, ditari i bankës, ditari i arkës dhe
ditari i veprimeve të ndryshme.Ditarët e pjesshëm të kontabilitetit nuk duhet të ngatërrohen me librat e
ndërmjetëm qëjanë regjistra dokumentesh.iii. Libri i MadhPas regjistrimit në Ditar shumat e “artikujve”
regjistrohen në një libër, që quhet “Librii Madh” dhe përbëhet nga bashkësia e “Kartelave të Llogarive” (një
kartele për çdollogari). Pra “kartelat e Llogarive” mund të përfytyrohen si “faqe” të Librit të Madh.Edhe
regjistrimi i transaksioneve në Librin e Madh e ruan renditjen kronologjike, ndërsavleftat nuk vihen të gjitha
në një kolonë si te ditari i kontabilitetit por vihen nëpër“Kartelat e Llogarive” përkatëse. a Paraqitja e
Kartelës së Llogarisë Kartela e Llogarise 512 “Banka” Nr Datë Nr Lëvizjet Teprica Përshkrimi Rend Regj
Ref Debi Kredi Debi Kredi 1 01.03. 07 Ortakët derdhin për kapitalin 1 100000 100000 2 05.03. 07 Kredi
afatgjatë nga Banka 2 250000 350000 3 12.03. 07 Pagesë për shlyerjen e furnitorit 4 150000 200000 Totali
350000 150000 200000Sqarime: o Formati i mësipërm është ai që përdoret më shumë në kontabilitetin e
infomatizuar (programi i “Kontabilitetit Alpha”). Kartelat e Llogarive, si “faqe” të Librit të Madh, renditen
njëra pas tjetrës, sipas numrit të llogarisë.27 Ditare të pjesshme: Quhen dhe nënditarë (subjournals). 45
44. o “Nr. Referencës” (Kolona 4) është ai me të cilin ato janë regjistruar në Ditarin e Kontabilitetit. Ky
numër shërben, jo vetëm për lidhjen e tyre me Ditarin e Kontabilitetit, që justifikon regjistrimin, por edhe për
identifikimin e transaksionit, që në këtë rast prek disa kartela llogarie (Çdo transaksion prek të paktën dy
llogari, që ndodhen në “faqe” të ndryshme të librit).Në punën me dorë, regjistrimi i një transaksioni në disa
llogari, që ndodhen në faqe tëndryshme, nuk është komod. Për të shkurtuar numrin e faqeve përdoret një
formë që kadisa llogari28 në një faqe, të ndara me kolona. Libri bëhet me faqe me format sa më tëzgjatur,
që të përmbajë sa më shumë llogari në një faqe. Ky format, që quhet formatiklasik i Librit të Madh, jepet në
faqen që vijon.28 Llogari: vetë llogaria ka dy kolona: një Debi dhe një Kredi46
45. b Paraqitja klasike e “Librit të Madh” 47 Libri i Madh 101 163 213 404 512Nr Datë Shuma Përshkrimi
Kapitali Hua Makineri Furnitori BankaRef Regj Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi
Kredi 1 01.03. 07 Ortakët derdhin për kapitalin 100000 100000 100000 100000 2 05.03. 07 Kredi afatgjatë
nga Banka 250000 250000 250000 250000 3 10.03. 07 Blerje e makinerisë 150000 150000 150000
150000 Pagesë për shlyerjen e 4 12.03. 07 150000 150000 150000 150000 furnitorit Totali 650000
650000 0 100000 0 250000 150000 0 150000 150000 350000 150000Sqarime: o Çdo transaksion
regjistrohet në një rresht, që fillon me “Nr. Ref” që shërben për ta lidhur me regjistrimin te “Ditari i
Kontabilitetit”. o Kolona “Shuma” shërben për të kontrolluar saktësinë e regjistrimit të rreshtit. Duhet që
shuma e vleftave në kolonat Debi të atij rreshti të jetë e barabartë me shumën e vleftave të kolonave Kredi
të po atij rreshti. Në këtë rast thuhet se rreshti “kuadron”. o Rreshti i fundit “Totali” shërben më së pari për
të kontrolluar saktësinë e gjithë regjistrimeve të bëra. Meqenëse veprimet regjistrohen sipas parimit të
partisë dyfishe, totali i shumave të të gjitha Debive do të jetë detyrimisht i barabartë me totalin e shumave
të të gjitha Kredive. Në këtë rast thuhet se “kuadrimi është i dyfishtë”. Nga ky rresht nxirren të dhënat dhe
për bilancin vërtetues.
46. iii. Bilanci Vërtetues29Bilanci Vërtetues është një raport, që paraqet gjendjen në vlerë të elementeve të
pasurisësë ndërmarrjes si dhe të përbërësve të llogarisë së rezultatit.a Mënyra e përftimit:Bilanci Vërtetues
është dokumenti i parë që gjenerohet nga Libri i Madh nëpërmjetllogaritjes së shumave sipas kolonave të
tij. Në Bilancin Vërtetues regjistrohen llogaritëdhe ndryshimet që kanë pësuar gjatë periudhës së ushtrimit.
Dokumenti paraqitet nëtrajtën e një tabele që përmban: o përshkrimin e llogarive që hapen30 gjatë
ushtrimit o shumën e kolonës Debi dhe të kolonës Kredi të llogarisë o tepricën e llogarive, qoftë ajo
debitore apo kreditore.b Paraqitja e Bilancit Vërtetues Bilanci Vërtetues Llogaritë Shuma Teprica Numër
Përshkrimi Debi Kredi Debitore Kreditore 101 Kapitali Themeltar 100000 100000 163 Hua bankare
afatgjatë 250000 250000 213 Makineri e pajisje 150000 150000 404 Furnitorë 150000 150000 0 512
Banka 350000 150000 200000 Totali 650000 650000 350000 350000Shënim: Për ilustrim janë regjistruar
llogaritë e përshkruara si shembull në Ditarin më sipër.29 Bilanci Vërtetues: quhet dhe “Gjendje e
Llogarive”.30 Hapen: Llogaria quhet e hapur kur në të mund të kryhen veprime.48
47. Teprica e llogarisë është pra shuma e veprimeve të regjistruara gjatë një ushtrimi në njëllogari. Raporti
“Bilanci Vërtetues” nevojitet për të thjeshtuar analizën dhe mundësuarndërtimin e bilancit dhe të llogarisë
së rezultatit të ndërmarrjes. Meqenëse, edhe ky,pasqyron veprimet e regjistruara sipas parimit të partisë
dyfishe, mbajtja e saktë ellogarive verifikohet nga barazimi: Totali i Debive = Totali i Kredive 49
48. 7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE31Dokumentet që përshkruam më sipër: ­ Ditari i Kontabilitetit
­ Libri i Madh ­ Bilanci Vërtetuesjanë dokumentet kryesore të sistemit kontabël, nëpërmjet të cilave
gjenerohen raportetfinanciare.Pasqyrat Financiare përfundimtare më të kërkuara: ­ Bilanci ­ Pasqyra e të
Ardhurave dhe Shpenzimeve32(PASh)i. BilanciBilanci paraqitet si një fotografi e gjendjes financiare të
shoqërisë në një datë të caktuar.Ai është i përbërë nga dy “krahë”, që quhen Aktivi (Përdorimet) dhe Pasivi
(Burimet).a Aktivi i BilancitPërfshin gjithçka që është pronë apo e drejtë e ndërmarrjes, që mund të jetë në
formatë ndryshme: o Aktive Afatgjata(Klasa 2) Jomateriale ­ liçencat për ushtrimin e aktivitetit, patentat etj.
Materiale ­ makineritë e pajisjet, mobiljet, mjetet e transportit, pajisjet kompjuterike etj. Në Proçes ­ Aktive
që janë në proces ndërtimi apo krijimi; parapagime e pagesa pjesore të bëra për to. Financiare ­ tituj të
pjesëmarrjes, kredidhënie afatgjata etj.31 Pasqyrat Financiare Kryesore: quhen ndryshe “Raportet
Kryesore Kontabël”.32 Pasqyra e të Ardhurave dhe Shpenzimeve” (PASH): quhet dhe “Llogaria e
Rezultatit”.50
49. o Inventarët (Klasa 3) ku përfshihen materialet e para, ndihmëse, produktet e gatshme etj. o Debitorë
(Klasa 4 pjesërisht), ku përfshihen të drejtat që ka firma për të arkëtuar para nga persona të tretë (p.sh:
klientë), kundrejt shitjeve të produkteve apo shërbimeve që ajo u ka bërë atyre. o Mjete monetare (Klasa 5)
ku futen paratë në arkë apo në bankë.Inventarët (Klasa 3), Debitorët (klasa 4) dhe Mjetet monetare (klasa
5) përbëjnë së bashkuAktivet Qarkulluese.b Pasivi i BilancitPërfshin të gjitha elementet që kanë financuar
Aktivet e ndërmarrjes. Me fjalë të tjeraPasivi paraqet pretendimet e investitorëve mbi pasurinë e firmës. Ato
grupohen në: o Burime të veta (Klasa 1) Pasuria në të cilën kanë kontribuar vetë pronarët, si: kapitali,
rezerva, rezultati i ushtrimit. o Burime të jashtme (Detyrimet) Pretendimet e të tretëve ndaj pasurisë së
firmës. Këto mund të jenë: Hua apo borxhe afatgjata (klasa 1) kreditë bankare etj. Borxhe afatshkurtra
(klasa 4 pjesërisht) ndaj personave (p.sh: furnitorëve) të cilëve firma u detyrohet para33.33 U detyrohet
para – Këtu hyjnë dhe zbulimet e llogarive bankare (kur llogaria bankare është kreditore). 51
50. c Paraqitja e Bilancit Bilanci. Gjendja më 31 /03 / 2007 Aktivi (Përdorimet) Pasivi (Burimet) Emërtimi
Vlefta Emërtimi Vlefta Makineri e pajisje 150000 Kapitali i Vetë 100000 Llogari të arkëtueshme 34 0 Hua
Bankare 250000 Banka 200000 Detyrime të pagueshme35 0 Totali Aktivit 350000 Totali Pasivit
350000Shënim:3435 1. Formati është ilustruar sipas të dhënave të shembullit të mësipërm. 2.
Përgjithësisht llogaritë në Bilanc paraqiten të grupuara në zëra e nënzëra, sipas nevojave dhe përparësive
të kërkuesit.ii. Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve (PASH)Kjo pasqyrë jep rezultatin (fitimin apo
humbjen) e ndërmarrjes për një periudhë të caktuarkohe. Paraqitet në dy “faqe”: të Ardhurat dhe
Shpenzimet, veç e veç, që përmbajnë:a ShpenzimetParaqiten të renditurara sipas klasifikimit të tyre: o
Shpenzimet e Shfrytëzimit36 (llogaritë 60 ÷ 65) për blerjet (Llogaritë 60). për punime e shërbime nga të
tretë (Llogaritë 61 dhe 62). për pushtetin publik (Llogaritë 63).34 Të arkëtueshme = Të tretë (p.sh: klientë),
që i kanë borxh ndërmarrjes35 Të pagueshme = Të tretë (p.sh: furnitorë), të cilëve u ka borxh
ndërmarrja36 Shpenzimet e shfrytëzimit: quhen dhe “Shpenzime Operative”.52
51. për personelin (Llogaritë 64). të tjera shfrytëzimi (Llogaritë 65). o Shpenzimet Financiare (llogaritë 66).
o Shpenzimet e Jashtëzakonshme (llogaritë 67). o Shpenzimet e Llogaritura (llogaritë 68), për amortizimin
për provizione. o Tatim fitimi (llogaritë 69) o Fitimi (Teprica Kreditore) që llogaritet si diferencë mes “Të
Ardhurave” dhe “Shpenzimeve”, nëse kjo diference është > 0.b Të ArdhuratParaqiten gjithashtu të
renditura sipas klasifikimit të bërë më sipër. o Të Ardhurat e Shfrytëzimit (llogaritë 70 ÷ 75). nga shitjet
(llogaritë 70). prodhimi i assete për vete (llogaritë 72). subvencione për shfrytëzimin (llogaritë 74) . të tjera
të shfrytëzimit (llogaritë 75). o Të Ardhura Financiare (llogaritë 76). o Të ardhura të Jashtëzakonshme
(llogaritë 77). o Të ardhura të Llogaritura (llogaritë 78). o Humbja (Teprica Debitore) nëse “Shpenzimet” >
“Të ardhurat”. 53
52. c Paraqitja e Pasqyrës së të Ardhurave dhe ShpenzimeveFormati 1 LLog Nr Shpenzimet Vlefta 60­65 I
SHPENZIMET E SHFRYTËZIMIT 60 1 Shpenzime për blerjet a Blerje gjatë ushtimit b Ndryshimi i Gjendjeve
(+ ­) 61,62 2 Punime e shërbime nga të tretë 63 3 Tatime, taksa e të ngjashme 64 4 Shpenzime për
Personelin a Pagat b Trajtime dhe shperblime të tjera c Sigurime shoqërore dhe të ngjashme 65 5
Shpenzime të tjera shfrytëzimi 66 II SHPENZIME FINANCIARE 1 Interesa të Paguara dhe për t’u Paguar 2
Minusvlera nga Shitja e Letrave me Vlerë të Vendosjes 3 Diferenca Negative nga Shkëmbimi 4 Të tjera
Shpenzime Financiare 67 III SHPENZIME TË JASHTËZAKONSHME 68 IV AMORTIZIME E PROVIZIONE
(shpenzime të llogaritura) 1 Amortizimi i A.Q. 2 Provizione 3 Të tjera TOTAL (I + II + III) V FITIMI PARA
TATIMIT Tatimi mbi fitimin e të ngjashme FITIMI NETO (ose i Bilancit)54
53. Llog Nr Të Ardhurat Vlefta 70­75 I TË ARDHURAT E SHFRYTËZIMIT 70 1 Të ardhura nga shitjet a
Produkte b Mallra c Shërbime 71 2 Të ardhura të tjera nga veprimtaritë e shfrytëzimit 72 3 Prodhim aktive
afatgjata për vete 73 4 Produkte të pjesshme 74 5 Subvencione për shfrytëzimin 75 6 Të ardhura të tjera të
shfrytëzimit 76 II TË ARDHURA FINANCIARE 1 Interesa të fituara dhe të ngjashme 2 Diferenca pozitive
nga Këmbimi 3 Të tjera të ardhura financiare 77 III TË ARDHURA TË JASHTËZAKONSHME 78 IV TË
ARDHURA TË LLOGARITURA (Rimarrje provizionesh...) V HUMBJE (Rezultati i bilancit)Shënim:Ky është
njëri nga formatet e PASH. Në standardet e reja të kontabilitetit rekomandohen formatetë reja, në të cilat
vihen në fillim të ardhurat, pastaj shpenzimet njëri poshtë tjetrit në vazhdim(në fillim ato të aktivitetit të
shfrytëzimit e mbas tyre të tjerat). 55
54. 8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2i. Shtrimi i problemitVazhdimi i rastit të ndërmarrjes “IMB”Gjatë muajit,
ndërmarrja “IMB” kryen veprimet që vijojnë: i. Blen me kredi (afati i pagesës 90 ditë) lëndë të para (CD etj.)
me vleftë 50000 lekë që shërbejnë për të prodhuar produkte të gatshme. ii. U paguan rrogën punonjësve
10000 lekë . iii. Paguan energjinë elektrike 7500 lekë. iv. I shet z. Arben produkt të gatshëm (Software
“AlphaNet”) për një vleftë prej 60000 lekë. Meqenëse bëhet fjalë për blerje për herë të parë, klienti paguan
me të marë mallin. v. I shet z. Petro produkt të gatshëm (Software “Kontabiliteti Alpha”) me vleftë 18500
lekë me kredi (afati i pagesës 60 ditë). Kërkesa: 1) Bëni regjistrimet përkatëse. 2) Paraqitni bilancin dhe
llogarinë e rezultatit në fund të muajit.56
 55. ii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 1)Përgjigje e kërkesës 1) 1. Blerje me kredi lëndë të para për 50000
lekë. Livrim lëndësh të para Furnitor IMB Pagesa 401. Furnitor 601. Blerje lëndë të para 50000 50000 2.
Pagesa e rrogës prej 10000 lekë. Punonjësi IMB Pagesa e rrogës 641. Paga 512. Banka 10000 10000 3.
Pagesë energjie elektrike 7500 lekë 57
56. KESH IMB Pagesa e energjisë 604.Blerje energji,… 512.Banka 7500 7500 4. Shitje z. Arben produkt të
gatshëm software “AlphaNet” për një vleftë prej 60000 lekë. Klienti paguan sapo merr produktin. Pagesa
Arben IMB Livrim produkti 512.Bankë 701. shitje 60000 60000 5. Shitje Z. Petro produkt i gatshëm software
“Kontabiliteti Alpha“ për një shumë prej 18500 lekë me kredi (afati i pagesës 60 ditë). Petro IMB Livrim të
mirash 411. Klient 701. shitje 18500 1850058
57. iii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 2)a) Regjistrimi në Ditar Ditari i Kontabilitetit Dok Justifikues Vlefta Ref
Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria Lloj Nr Datë Debi Kredi 1 01 / 03 Ortakët derdhin në llogarinë bankare të
IMB; 512 100000 derdhja është për Kapitalin e IMB 101 100000 2 05 / 03 Ortakët marrin kredi nga Banka;
512 250000 si Hua afatgjatë 163 250000 3 10 / 03 Blerje e makinerisë (livrimi); 213 150000 detyrimi ndaj
furnitorit për shlyerjen e tij 404 150000 4 12 / 03 Pagesë nëpërmjet Bankës; 512 150000 për shyerjen e
detyrimit ndaj furnitorit. 404 150000 5 04 / 04 FB37 101 04.04 Blerje lëndë të para; 601 50000 me kredi
nga furnitori X 401 50000 6 05 / 04 XY38 02 05.04 Shpenzuar për rrogat e punonjësve; 641 10000 paguar
nga Banka 512 10000 7 06 / 04 XY 03 06.04 Shpenzuar për Energji Elektrike; 604 7500 paguar nga Banka
512 7500 8 07 / 04 FS39 01 06.04 Shitje produkt “Software AlphaNet” z. Arben; 701 60000 XK Paguar në
llogarinë Bankare 512 60000 9 07 / 04 FS 02 07.04 Shitje produkt “Software Kontabiliteti Alpha”; 701 18500
klientit z.Petro me kredi afati 60 ditë 411 18500 Totali 796000 796000Shënim:Identifikimi i dokumentit që
justifikon veprimin kontabël është kërkesë e domosdoshme. Në këtëformat realizohet me plotësimin e
kolonave të “Dok Justifikues”.37383937 FB = Faturë Blerje. Në këtë kolonë shënohet shkutim i Llojit të
Dokumentit.38 XY = Urdhër Xhirimi Ynë Bankar39 FS = Faturë Shitje 59
58. b) Gjenerimi i Bilancit VërtetuesBilanci Vërtetues nxirret nga Libri i Madh ku për çdo llogari merren
shumat e kolonaveDebi dhe Kredi Bilanci Vërtetues Llogaritë Shuma Teprica Numër Përshkrimi Debi Kredi
Debitore Kreditore 101 Kapitali Themeltar 100000 100000 163 Hua bankare afatgjatë 250000 250000 213
Makineri e pajisje 150000 150000 401 Furnitor lëndë të para 50000 50000 Furnitorë Aktive të 404 150000
150000 0 Qëndrueshëm 411 Klientë 18500 18500 512 Banka 410000 167500 242500 601 Blerje lëndë të
para 50000 50000 604 Blerje Energji 7500 7500 641 Paga 10000 10000 Shitje produkt i gatshëm 701
78500 78500 (Software) Totali 796000 796000 478500 478500c) Paraqitja e Pasqyrës të Ardhurat dhe
Shpenzimet (PASH)Gjenerohet nga Bilanci Vërtetues.Në PASH hyjnë vetëm llogaritë e shpenzimeve (Klasa
6) dhe llogaritë e të ardhurave (Klasa 7).60

Recommended

PowerPoint: From Outline to Presentation
Online Course ­ LinkedIn Learning

PowerPoint for Teachers: Creating Interactive Lessons
Online Course ­ LinkedIn Learning
Teaching Complex Topics
Online Course ­ LinkedIn Learning

Sami Frasheri Serena Mane
lira kuca

K 4 kompletimi i ciklit të kontabilitetit
Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë

K 5 inventari i mallit
Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë

K 3 analiza e transaksioneve në biznes
Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë

K 2 pasqyrat financiare
Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë

K 1 prezentimi i kontabilitetit dhe bizneseve
Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë

Elasticiteti i ofertës dhe këkresës
Fakulteti i Prishtines ­ FSHAB Pejë
English  Español  Português  Français  Deutsch

About   Blog   Terms   Privacy   Copyright

        
LinkedIn Corporation © 2019