07.12.

2009
Met–315 Ekstraktif Metallurji Vize Soruları

S.1. Mineral nedir tanımlayarak (veya temel özelliklerini vererek) bir örnek veriniz (10 P).
S.2. Metallerin reaktiflik derecesi denince ne anlıyorsunuz, reaktiflik derecesi düşük ve yüksek metallere birer
örnek veriniz (10 P).
S.3. Cevher zenginleştirme denince ne anlıyorsunuz. Cevher zenginleştirmede temel uygulamalar nelerdir kısaca
açıklayınız (15).
S.4. Üretim metalürjisinde kavurma ve kalsinasyon nedir tanımlayarak aralarındaki temel farklılıklar nelerdir
maddeler halinde yazınız (20).
S.5. Metal oksit yapıları metale indirgemek için temel indirgeyici ortamlar nelerdir. Bunlardan birinin metal
oksidi metale ne şekilde indirgediğini örnekleme yaparak gösteriniz (10 P).
S.6. Flotasyonla ayırma nedir. Bu konuda bildiğiniz bir örnek şekil çizerek, uygulamayı anlatınız (20 P).
S.7. Üretim metalürjisinde aglomerasyon nedir tanımlayarak bu yöndeki uygulamalardan birini kısaca izah
ediniz (15 P).

MET - 315 VİZE SORULARI CEVAP ANAHTARI

C.1. Mineral: Doğal şekilde oluşan homojen, belirli bir kimyasal bileşime sahip ve belirli bir kristal yapısı olan
inorganik kristalleşmiş katı bileşiklerdir.
Buna göre minerallerin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz
1.Doğal olarak oluşur,
2.Herhangi bir parçası bütününün özelliklerini taşır,
3.Belirli bir kimyasal formülü vardır,
4.Katı halde olup nadiren sıvıdır,
5.İnorganiktir (yani doğada bulunur).
Örnek, Hematit (Fe2O3).

C.2.Metallerin reaktiflik derecesi demek bir metalin doğada kendiliğinden başka bir elementle bileşik oluşturma
eğilimidir. Reaktiflik derecesi düşük olan metallere Bakır (Cu), Yüksek olanlara Potasyum (K) örnek verilebilir.

C.3. Cevher zenginleştirme bir cevher içerisindeki üretilmek istenen metal yüzdesini artırmaya yönelik
uygulamalar topluluğudur. Bu yöndeki temel uygulamalar, KIRMA, ÖĞÜTME ve AYIRMA şeklinde
sıralanabilir.

C.4. Kavurma : Metal sülfür yapıları okside dönüştürmek, Kalsinasyon ise daha çok karbonatları ısı tesiri
altında parçalama işlemidir. Aralarındaki temel farklılıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

C.5. Metaloksit yapıları metale indirgeyen temel ortamlar : Isı, C, CO, Al ve Elektroliz şeklinde sıralanır.
Örnek 2HgO ----ısı-------> 2Hg + O2
C.6. Flotasyon üretim metalurjisindeki en önemli ayırma yöntemlerinden biridir. Bu uygulama özellikle bakır
ve çinko konsantrelerinin elde edilmesinde yoğun bir şekilde kullanılır. Kırma ve öğütme ile uygun boyut altına
indirilen cevher sıvı içeren bir ortamda ayırma işlemine tabi tutulur. Cevher içerisindeki gerekli mineraller
havanında yardımıyla yüzdürülerek yüzeye çıkarılırken, gereksiz kısımlar flotasyon tankının tabanına çökerek,
cevherdeki gerekli ve gereksiz kısımlar önemli ölçüde birbirinden ayrılmış olur (Şekil 1).

C.7. Üretim metalurjisinde aglomerasyon toz haldeki cevher veya konsantrelerin boyutunu büyütmeye yönelik
uygulamalar bütününe verilen isimdir. Aglomerasyon uygulamaları daha çok demir cevherlerine
uygulanmaktadır. En önemli aglomerasyon uygulamaları sinterlem ve peletlemedir.
Sinterlemede : genellikle 10 mm boyutun altındaki demir cevheri, kok tozu ve kireç taşı belli oranlarda
karıştırılarak bir ısıl işleme tabi tutulurlar. Bunun sonunda gözenekli, basma yüklerine karşı mukavim, kükürt
bakımından daha temiz ve yüksek fırın için daha uygun bir hammadde haline gelmiş olur. Bu hammaddeye
sinder cevher denir.