ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent

Educatieve bachelor lager onderwijs

Naam student: Famke Van Loo N OLO2B1

Naam mentor: Luc De Bosscher Klas 5A Aantal lln.: 23
School: Onze-Lieve-Vrouwcollege

MAANDAG 02/12/2019 Handtekening mentor + datum:

Van 11:15 tot 12:05 en 14:30-15:30 (max.)

Leergebied(onderdeel): Wero
Lesonderwerp: De landen van de Europese Unie

Leerplandoelen: Leerplan: ZILL – OVSG – GO! – andere

Ontwikkeling van een innerlijk kompas: veerkracht:
 IKvk4: situaties die als moeilijk ervaren worden en frustraties ombuigen door te zoeken naar
mogelijkheden om er bevrijdend mee om te gaan.
o Bij lastige en moeilijke situaties de hulp inroepen van anderen om het probleem aan
te pakken- steun aanvaarden.
Ontwikkeling van initiatief en verantwoordelijkheid: zelfregulerend vermogen
 IVzv3: doelgericht en efficiënt handelen door taken te plannen, uit te voeren, erop te
reflecteren en waar nodig bij te sturen in functie van zelfredzaam en zelfstandig
functioneren.
o De tijd die men nodig heeft voor een bekende bezigheid realistisch inschatten.
o Een activiteit, taak, opdracht individueel of in kleine groep plannen en organiseren
in functie van een vooropgesteld doel - het nodige materiaal kiezen, bij de hand
halen en op een geëigende wijze hanteren - na gebruik materiaal zorgzaam
opbergen - hun werkhouding afstemmen op een vooropgesteld doel
o Erop gericht zijn het zelfsturend functioneren te verhogen - zelfstandig kunnen
functioneren
o Zelfstandig meerdere taken achter elkaar plannen.
o Vanuit aangereikte criteria reflecteren over eigen aanpakgedrag en daarbij aandacht
hebben voor product en proces - onder begeleiding bijsturen waar nodig
 IVzv4: specifieke strategieën inzetten om vragen, opdrachten, uitdagingen en problemen
efficiënt aan te pakken.
o Strategieën inzetten om informatie te verkrijgen, te verwerken en te delen
o Een vraag, een opdracht, een uitdaging, een probleem uitklaren en helder
voorstellen - onder begeleiding de mogelijkheden onderzoeken om dit aan te
pakken - uit een aanbod van mogelijkheden een strategie selecteren die past om tot
een oplossing of een resultaat te komen
o In onderling overleg met andere leerlingen of individueel zoeken naar de meest
geschikte strategie om een vraag, een opdracht, een uitdaging of een probleem op
te lossen - tijdens het oplossingsproces nagaan in welke mate de gekozen strategie
effectief is - indien gewenst de gekozen strategie bijsturen
Ontwikkeling van initiatief en verantwoordelijkheid: onderzoekscompetentie:
 IVoc5: informatiebronnen hanteren
o Relevante bronnen selecteren - op hun niveau verschillende informatiebronnen
zelfstandig gebruiken.
o Gericht en systematisch informatie verzamelen - kritisch omspringen met
informatiebronnen.
Ontwikkeling van oriëntatie op de wereld: Oriëntatie op de ruimte:

1
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

 OWru6: kaartbegrip, orëntatie- en kaartvaardigheid ontwikkelen.

Mediakundige ontwikkeling: Mediavaardigheid:
 MEva1: technische en instrumentele computervaardigheden ontwikkelen:
o Zich aan-en afmelden
 MEva3: digitale informatievaardigheden ontwikkelen:
o Navigeren en zoeken binnen een digitale toepassing waaronder voor leerlingen
bestemde webpagina’s, educatieve software,…
o Navigeren en zoeken binnen een website
o Een website-adres (URL) invoeren - in een voor hen bestemde omgeving (op het
internet zoeken) via een zoekrobot en daarbij aangepaste en/of zelfgekozen
zoektermen gebruiken - kritisch waarderen van URL's
o Een geschikte applicatie selecteren en gebruiken voor het zoeken van de gewenste
informatie -favoriete websites bewaren.
Mediakundige ontwikkeling: mediageletterdheid:
 MEge2: passende mediamiddelen kiezen, gebruiken en combineren in functie van een
beoogd doel:
o Mediamiddelen inzetten bij het logisch en algoritmisch denken-oefenen en leren
met ondersteuning van ICT.
o Binnen voor hen relevante contexten, ICT gebruiken bij het uitvoeren van complexe
opdrachten.
Mediakundige ontwikkeling: mediawijsheid:
 MEmw2: mediacontent en mediagebruik van zichzelf en anderen kritisch beoordelen naar
vorm en inhoud:
o Een kritische en reflecterende houding ontwikkelen ten opzichte van de eigen en
andermans omgang met media en met de mediawereld - eigen criteria hanteren bij
het beoordelen van eigen en andermans mediagebruik
o Kritisch omgaan met URL's en informatie op het internet

Leerinhoud:
 Wat is de Europese Unie? (filmpje)
 De 28 landen van EU: België, Bulgarije, Tsjechië, Denemarken, Duitsland, Estland, Ierland,
Griekenland, Spanje, Frankrijk, Italië, Cyprus, Letland, Litouwen, Luxemburg, Hongarije, Malta,
Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slovakije, Finland, Zweden,
Verenigd Koninkrijk, Kroatië.
 De ligging van de 28 landen van de Europese Unie.
 Verschillende zoekstrategieën bij zelfstandig leren
o Internet
 Klasblog met linken
 Naam intypen van het land
 Google afbeeldingen
o Atlas
 Register
 Kaart (34-35)
o Wereldkaart
 Wat te doen als je hulp nodig hebt?
o Zelf nog eens zoeken/ andere manier
o Aan je buur vragen
o Vragen aan de juf/ meester
 Zelfevaluatie: wat ging goed/ minder goed bij het toepassen van de zoekstrategieën, tempo,
inschatten van werproces.

2
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

 Weetjes over de EU

Lesdoelen:
1. In hun eigen woorden vertellen wat de Europese Unie eigenlijk is. (IVzv4)
2. De 28 landen van de EU kennen en kunnen opsommen. (IVoc5, OWru6)
3. De 28 landen van de EU aanduiden op de kaart. (OWru6, IVoc5)
4. Verschillende/ de juiste zoekstrategieën toepassen. (IVzv3, IVzv4, IVoc5)
5. Zelfstandig problemen kunnen oplossen. (IKvk4)
6. De leerlingen kunnen hun eigen aanpak evalueren aan de hand van een zelfevaluatie opdracht.
(IVzv3)

Beginsituatie specifiek voor deze les:

Situering in het leerproces: aanbrengen inoefenen
Voorkennis van de klasgroep:
 Het is de eerste keer dat ze rond Europa en de Europese Unie gaan werken.
 Ze kunnen al werken met de chromebooks.
 Ze zijn al bekend met de klasblog.
Leerling specifieke gegevens + acties:
 De leerlingen hebben vaak de neiging om een link in te typen in het google-balkje. Wat niet juist
is  ik zeg nog eens expliciet dat ze de link moeten intypen helemaal bovenaan in de lange balk.
 Bram leest nog niet zo vlot en heeft stress om voor te lezen  hem niet laten voorlezen.
 Ecrin, Belinay, Corre, Volkan en nog een aantal anderen lezen heel stil en zijn verlegen om voor
een groep te praten  hen ook niet laten voorlezen.

Bronnen: volgens de APA-normen

Gllis, R. (2019). Jelle & Jana ontdekken Europa editie 2019. Europahuis Ryckevelde en
Informatiepunt Europa Direct: Oost-Vlaanderen.

Gllis, R. (2019). Jelle & Jana ontdekken Europa editie 2019: handleiding. Europahuis Ryckevelde en
Informatiepunt Europa Direct: Oost-Vlaanderen.

Het archief voor onderwijs. (2019, 29 mei). Uitgeklaard: De Europese Unie. Klaar? Wat is de
Europese Unie. [Online Video]. Geraadpleegd op 27 november 2019 via
https://onderwijs.hetarchief.be/collecties/1666761

Weebly. (2019, 24 november). KLASBLOG 5A [website]. Geraadpleegd op 24 november via

http://olvc5a.weebly.com/

Bijlagen: bordschema, ingevulde werkbladen, teksten …

 Bijlage 1: Schema dat ik ga projecteren: ‘Hoe zoek ik op?’
 Bijlage 2: Klein kaartje per leerling: ‘Hulp nodig?’
 Bijlage 3: Werkboek
 Bijlage 4: correctiesleutel werkboek
 Bijlage 5: zelfevaluatie

3
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Materiaal / locatiewijziging:
 23 chromebooks
 23 computermuizen
 Schema: ‘Hoe zoek ik op?’
 23 Kleine kaartjes ‘Hulp nodig?’
 Klasblog
 Kahoot-quiz + link op klasblog: https://create.kahoot.it/share/57eba1b5-f5fe-4319-8eeb-
3fb460e11590
 5 atlassen
 Wereldkaart achteraan in de klas
 Werkboek
 Correctiesleutel
 Kleurpotloden
 Whiteboard met link naar klasblog
 Zelfevaluatie
 3 sites die op klasblog komen
 rekenmachines
 Filmpje Europese Unie: https://onderwijs.hetarchief.be/collecties/1666761

Lesopbouw

1. Klassikale inleiding van het thema ‘Europa’ aan de hand van de personages uit het boek en
het filmpje van het archief voor onderwijs. (10’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
In hun eigen woorden vertellen wat de Europese Unie eigenlijk is. (IVzv4)

Organisatie
Als de werkboeken nog niet uitgedeeld zijn leg ik deze klaar.
Ik verzamel op voorhand al 23 chromebooks.
Filmpje van archief voor onderwijs staat al klaar.
Klasblog staat ook al open.
Nagaan waar de kaart van Europa staat in de atlas van de kinderen. Ik heb in de lesvoorbereiding de
kaart van Europa in mijn atlas aangegeven.

Verloop/ richtvragen
Alle leerlingen krijgen een werkboekje.
Iedereen neemt pagina 3 voor zich en ik lees luidop voor.
Ik laat pagina 4 door iemand voorlezen.

Pagina 5 overloop ik in eigen woorden:

 Mia en Marc: de ouders van Jana en Jelle. Ze hebben en schip en met dat schip varen ze
België, Nederland en Frankrijk door om vracht te vervoeren.
 Walter en Liliane: de oma en de opa. Van hen hebben ze het schip gekregen.
 Robert: de andere opa van Jelle en Jana.
 Jelle: hij gaat naar het 6de leerjaar en hij houdt van voetballen, computerspelletjes spelen en
de natuur verkennen.

4
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

 Jana: zij gaat naar het 1ste middelbaar. Zij houdt van dansen, schrijven en lezen. Later wil ze
heel graag journalist worden.
 Pico: hun dwergpapegaai die ze al 8 jaar hebben.

Ik lees het klein tekstje onderaan de pagina luidop voor.

Ze nemen nu allemaal pagina 9.

- “wie kan de titel van de les eens voorlezen?”

- “De les zal dus gaan over de landen van Europa of ook we de Europese Unie genoemd.
- “Ze zijn momenteel met hun boot in Aalter. Dat kan je hier zien.”

Ik lees het tekstje van Jana uit haar dagboek voor.

- “Hier vinden jullie dus de eerste vraag van de 12 die Jelle en Jana moeten oplossen. Jullie
gaan hen daarbij helpen door de opdrachten op de komende pagina’s op te lossen. Op het
einde van de les als iedereen flink gewerkt heeft en ook wat doorgewerkt heeft, gaan we nog
een kleine kahoot-quiz doen moet de hele klas om jullie kennis al wat te testen. Maar dat
doen we enkel als ik vind dat alles goed verlopen is en jullie goed meewerken.”
- “Maar wat is de Europese Unie nu eigenlijk en wat doet die? Dat gaan we ontdekken aan de
hand van het volgende filmpje dat ik jullie nu ga laten zien.”

Ik toon het filmpje op het archief van onderwijs + laat het hen zelf kort samenvatten.

5
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

2. Klassikaal de opdrachten overlopen + oplossingsmethodes aanbieden en voortonen. (15’)

oriënteren verwerven verwerken afronden
Verschillende/ de juiste zoekstrategieën toepassen. (IVzv3, IVzv4, IVoc5)

Organisatie
Schema projecteren.
Link op whiteboard.
Klasblog staat al open.
Hulpkaartjes liggen klaar.

Verloop/ richtvragen
Ik overloop met de hele klas de opdrachten en ik geef extra uitleg.
 OPDRACHT 1:
o Ik laat de opdracht door iemand lezen.
o Ik zeg hen dat ze de antwoorden in het tekstje op pagina 9 kunnen vinden.
o Ik laat hen erbij schrijven achter de stelling tussen haakjes hoeveel landen ze erbij
moeten vinden. (6, 3, 1, 2, 3, /)
o Ik zeg en toon de leerlingen dat ze deze landen moeten kleuren op pagina 42. MAAR
ze moeten eerst de naam van de landen naast de stelling schrijven en daarna pas
kleuren. Ik laat hen zelf ook eens naar die kaart kijken.
o Maar jullie zullen je nu waarschijnlijk wel afvragen hoe jullie dat nu moeten weten
waar die landen dan liggen? Sommige zullen jullie uit jullie hoofd weten, maar
anderen niet. Deze zullen jullie dus moeten opzoeken. Ik heb verschillende middelen
voor jullie die jullie kunnen gebruiken om de info te vinden die jullie nodig hebben.
En dat heb ik voor jullie in een schema’tje gegoten.

Ik projecteer het schema aan bord en geef er extra uitleg bij + ik doe het zelf voor  Estland

 Hoe zoek ik nu iets op op het internet?

o Je kan de naam van het land gewoon eens intypen op google en wat doorklikken.
o Je kan ook wat specifieker zijn. Dat doe je dan bijvoorbeeld door de naam van het
land dus Estland in te typen met daarachter hetgene je ervan wilt weten.
Bijvoorbeeld ‘Estland op kaart’.
o Je kan ook altijd zoeken op sites zoals wikipedia
o Je kan ook bij google afbeeldingen gaan kijken.
o Of doorklikken op de volgende linken op de klasblog:
 https://europa.eu/european-union/about-eu/countries/member-
countries/belgium_nl
 https://www.wikipedia.org/
 https://auto-en-vervoer.infonu.nl/diversen/81002-lijst-met-afkortingen-van-
landen-op-het-kentekenplaat.html
 Hoe zoek ik nu iets op in een atlas?
o Je gaat achteraan naar de atlas, naar het register.
o Je zoekt naar de beginletter van het land. In dit geval nu Estland dus de ‘E’. De landen
staan alfabetisch.
o Als je de naam van het land gevonden hebt, kijk je ernaast en daar staat het
kaartnummer. Er staan ook coördinaten naast. Die tonen je het land op de kaart.
o Ga naar het kaartnummer dat staat aangegeven en zoek dan de coördinaten om het
land te vinden op die kaart.

6
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

OF

Je gaat gewoon naar het kaartnummer 34-35, want daar kan je een duideijke kaart vinden van
Europa.

Als je het dan nog niet kunt vinden, ga je maar eens kijken op de wereldkaart achteraan. Maar
probeer wel alles te vinden met de laptops

Let wel op!

- Jullie gaan niet met meer dan 3 aan de kaart gaan staan. Je wacht dan tot iemand klaar is
met kijken.
- Er zijn ook maar 5 atlaskaarten.
- Dus als je het niet kunt vinden ga je door tot er een atlas beschikbaar is.
- Gebruik de juiste kleuren!

 OPDRACHT 2:
o Ik laat iemand deze opdracht voorlezen.
o Hiervoor heb je weer de Chromebook nodig.
o De eerste kolom daar zal je de landen van de EU moeten invullen en België is al
gegeven. Deze kolom kan je eigenlijk aanvullen aan de hand van oefening 1.
o In de tweede kolom zal je de hoofdsteden van deze landen moeten invullen. Van
sommigen zul je dat vanzelf weten, maar anderen niet dus zal je deze weer moeten
opzoeken. Net zoals voor kolom 3. Daar zal je de autokentekens moeten opzoeken
van de 28 landen. Wie weet wat dat is?
o Om deze dingen te kunnen opzoeken ga je weer naar onze klasblog surfen

Ik schrijf de link op het whiteboard met de stappen + ik toon het voor. Ik toon ze de verschillende
links waar ze naartoe kunnen surfen. Ik vertel hen nog dat ze ook altijd zelf kunnen zoeken, maar dat
ze moeten beginnen met eerst eens op de sites te kijken.

 OPDRACHT 3:
o Ik laat de opdracht weer voorlezen door iemand.
o Ze werken weer met de chromebooks.
o Hiervoor kan je zelf wat opzoekwerk doen op het internet.

 OPDRACHT 4:
o Chromebooks niet nodig!
o Vragen oplossen aan de hand van de tabel.

Op het einde vermeld ik nog dat ze mogen kiezen in welke volgorde ze de opdrachten maken, maar
ze moeten wel binnen de tijd allemaal af zijn!

In deze fase ook de hulpkaartjes uitleggen.

Zeggen waar ze het materiaal kunnen vinden.

7
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

3. Zelfstandig maken van de opdrachten in het werkboek met behulp van de Chromebooks +
invullen zelfevaluatie. (50’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
De 28 landen van de EU kennen en kunnen opsommen. (IVoc5, OWru6)
De 28 landen van de EU aanduiden op de kaart. (OWru6, IVoc5)
Verschillende/ de juiste zoekstrategieën toepassen. (IVzv3, IVzv4, IVoc5)
Zelfstandig problemen kunnen oplossen. (IKvk4)
De leerlingen kunnen hun eigen aanpak evalueren aan de hand van een zelfevaluatie
opdracht. (IVzv3)

Organisatie
Chromebooks en computermuizen.
Hulpkaartjes
Schema
Ik zorg ervoor dat de hulpmiddelen op 1 plek te vinden zijn.

Verloop/ richtvragen
Ik overloop nog een aantal regels:
- het blijftt stil
- je werkt alleen
- maximum met 3 aan de wereldkaart
- je mag de volgorde kiezen, geen atlas? = doorwerken
- werking hulpkaartje verduidelijken
- voor de allerlaatste 2 vragen gebruik je een rekenmachine
- Hulpmiddel gebruikt? Leg het dan direct terug

WAT ALS JE KLAAR BENT?

Als je klaar bent steek je je vinger in de lucht, geef je je boek af en dan geef ik je een blad waarop je
jezelf mag evalueren. Je moet gewoon het blad invullen. Naam er zeker niet vergeten opschrijven!

Chromebooks en computermuizen laten uitdelen door leerlingen.

Schema aan bord zetten.
Hulpkaartjes uitdelen als ze aan het werken zijn.

Op tijd stoppen zodat iedereen het blad met de zelfevaluatie nog kan invullen.

8
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

4. Klassikale quiz over Europa aan de hand van kahoot met de chromebooks. (15’)
oriënteren verwerven verwerken afronden
De 28 landen van de EU kennen en kunnen opsommen. (IVoc5, OWru6)
De 28 landen van de EU aanduiden op de kaart. (OWru6, IVoc5)

Organisatie
Boeken en evaluatiebladeren zijn afgegeven
Chromebooks gebruiken
Ik ga naar kahoot en projecteer de code.

Verloop/ richtvragen
Alles is afgegeven.
Op klasblog naar link kahoot gaan.
Quiz met 10 vragen over Europa maken.

9
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 1: Schema dat ik ga projecteren: ‘Hoe zoek ik op?’

Bijlage 2: Klein kaartje per leerling: ‘Hulp nodig?’

10
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 3: Werkboek

Bijlage 4: correctiesleutel werkboek

11
ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 – 9000 Gent
Educatieve bachelor lager onderwijs

Bijlage 5: zelfevaluatie

Evaluatie: Evalueer hier je eigen pedagogisch, didactisch en/of organisatorisch handelen. Wat deed je goed en
waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en realisatie.) Doe een verbetervoorstel.

Feedback zie map ‘begeleiding’ --> ‘begeleidingsfiches’

12