Atatürk’ün Sarayburnu Konuşmasından
kendinin kusuru değildir. Kusurlu hareketlerin acı, kötü sonuçları vardır. Bunun
İstanbul’da Sarayburnu parkındaki gazinoda gece toplantısında söylenmiştir:
Sevgili kardeşlerim,
Karşınızda olmakla ne kadar mutlu olduğumu anlatamam. Memnunum, duygulu-
yum, mutluyum. Bu durumdan duyduğum mutluluğu ufak notlar halinde belirle-
dim. Bunları içinizden bir vatandaşa okutacağım.
Atatürk elindeki küçük notları orada bulunanlardan bir gence verdikten sonra tek-
rar alarak şu sözleri söyledi:
Vatandaşlar, bu notlarım asıl Türk kelimeleri, Türk harfleriyle yazılmıştır. Karde-
şiniz bunu hemen okumağa girişti, biraz çalıştıktan sonra birdenbire okuyamadı.
Şüphesiz okuyabilir. İsterim ki, bunu hepiniz beş on gün içinde öğrenesiniz.
Arkadaşlar,
Bizim düzenli ve zengin dilimiz, yeni Türk harfleriyle kendini gösterecektir. Asır-
lardan beri kafalarımızı demir çerçeve içinde bulundurarak, anlaşılmayan ve an-
layamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak, bunu anlamak zorundasınız. An-
ladığınızın eserlerine yakın bir zamanda bütün dünya şahit olacaktır. Buna kesin-
likle eminim.
Yeni Türk alfabesiyle yazdığım bu notları bir arkadaşa okutacağım, dinleyiniz.
Atatürk notlarını Bolu Milletvekili Falih Rıfkı (Atay)’a vererek okuttu:
İstanbul halkının bu geceki toplantısına beni kattığınız için çok teşekkür ederim.
Her zaman, her yerde olduğu gibi, bu gece burada da halk ile karşı karşıya geldi-
ğim anda, büyük, yüksek bir kuvvetin etkisi altında kaldığımı duydum.
Bu kuvvet nedir?
Türk harflerinin, Türk sosyal heyetini oluşturan yüksek insanların, kalp kaynakla-
rından yükselen duyguların, isteklerin, heyecanların, niyetlerin; bir noktada, bir
hedefte, bir amaçta birleşmesidir.
Bu kuvvetin bu kadar ortaklaşa olabilmesi, onun çok temiz, çok soylu olmasından
kaynaklanır. Bu benim ve bütün dünyanın gördüğü kuvvet, mutlaka en yüksek nite-
liklerle kendini gösterir.
Bir millet, bu anlamda bir kuvvet ve canlılık gösterdiği zaman, o milletin insanlık
tarihinde yepyeni bir devre açmakta olduğuna şüphe etmemelidir. İki musiki heye-
tini dinledim. Özellikle sahneyi birinci olarak süsleyen Müniretül Mehdiye Hanım
sanatkârlığında başarılı oldu.
Fakat benim Türk duygularım üzerinde artık bu musiki, bu basit musiki, Türk’ün
çok açılmış ruh ve duygusunu karşılamaya yetmez. Şimdi karşıda uygar dünyanın
musikisi de duyuldu. Bu ana kadar Doğu musikisi denilen şakımalar karşısında
kansız, cansız gibi görünen halk, hemen harekete ve uygulamaya geçti. Hepsi oy-
nuyor ve şen, neşelidir. Eğer onun bu güzel huyu bir zaman için fark olunmamışsa,
farkında olmamak, suçtur.
İşte Türk milleti bunun için üzüntü duydu. Fakat artık millet hatalarını kanı ile
ödemiş ve iyileştirmiştir. Artık rahattır, yaratılışında olduğu gibi, artık Türk şen-
dir, keyiflidir. Çünkü ona ilişmenin tehlikeli olduğunu tekrar ispat istemez, inan-
cındadır. Bu inanç aynı zamanda dilektir.
Nutuk bitince halk arasında bir kişinin Cumhurbaşkanı’na heyecanlı bir sesle ko-
nuşma yapması üzerine Atatürk tekrar ayağa kalkarak şunları söyledi:
Vatandaşlar, Arkadaşlar!
Çok söz, uzun söz bir şey için söylenir: Gerçeği anlamayanları gerçeğe getirmek
için… Ben bu devirleri geçirdim.
Şimdi sözden çok, iş zamanıdır. Artık benim için, hepiniz için çok söz söylemeye
gerek kalmadığı inancındayım. Bundan sonra bizim için uygulama, hareket ve
yürümek gerekir. Çok işler yapılmıştır, ancak bugün yapmaya zorunlu olduğumuz
son değil, fakat çok gerekli bir iş daha vardır: Yeni Türk harfleri çabuk öğrenil-
melidir. Vatandaşa, kadına, erkeğe, hamala, sandalcıya öğretiniz. Bunu vatanse-
verlik ve milliyetseverlik görevi biliniz. Bu görevi yaparken düşününüz ki, bir
milletin, bir sosyal topluluğun yüzde onu okuma yazma bilir, yüzde sekseni bil-
mez. Bundan insan olanlar utanmalıdır.
Bu millet utanmak için yaratılmış bir millet değildir; övünmek için yaratılmış,
tarihini övünçle doldurmuş bir millettir. Fakat milletin yüzde sekseni okuma yaz-
ma bilmiyorsa bu hata bizde değildir. Türk’ün karakterini anlamayarak kafasını
birtakım zincirlerle saranlardadır. Artık geçmişin hatalarını kökünden temizle-
mek zamanındayız. Hataları düzelteceğiz. Hataların düzeltilmesinde bütün vatan-
daşların hareketini isterim. En sonunda bir sene, iki sene içinde bütün Türk sos-
yal heyeti yeni harfleri öğreneceklerdir. Milletimiz yazısıyla, kafasıyla bütün uy-
garlık dünyasının yanında olduğunu gösterecektir.
Halka doğru kadehini kaldırarak:
Eskiden bunun bin mislini süprüntülüklerinde aşağılıklarında gizli gizli içen iki
yüzlü sahtekârlar vardı. Ben sahtekâr değilim, milletimin şerefine içiyorum.
Hakimiyet-i Milliye, 11 Ağustos 1928