नेपाल सरकारको नीति िथा कार्य्रकम २०७६

प्रतितनतिसभाका सम्माननीय सभामुख,

राष्‍ट्िय सभाका सम्माननीय क्य ,

सङ्घीय सद साकामाननीय सायहयू ,

सद वििान कायारन्ियनका मूत्त्िपूर्र आिारू तनमारर् गरी मूलिः सङ्रमर्काल

समाप्ि भ यहथावय्ि विकतसि भकको सुखा सन्ाभरमा आ ेेिर यस गिरमामय

ु ठसलकला
सङ्घीयसद साको ाुिस सानको सद यत ब सम्ठोिन गनर पादााा मला खु ी

लागेको छ। रा्िला तनरङ्कु सामन्िी ासनप्रर्ालीको क्ा यारो युगठाट निाका

प्रतितनतिमाेरि् राज्य सञ्चालन गनस सङ्घीय लोकिाष्‍टन्िक गर्िन्िको दज्यालो युगमा

पुर्यादने रममा ीिन द्सगर गनुू

र न
ु े सम्पूर्ञात
र ाि कञाताि सवूाू प्रति रद्धाञाञ् ली

कपरर् गारछु। राष्‍ट्ियिा, राष्‍ट्िय वूि किद यहिातभमान, लोकिन्ि र न ीविकाको

आन्ाोलनको नेि्ृ ि गनुू ु े कग्र ू प्रति दच्च सम्मान व्यत ब गारछु, नेपाली समा को
र न

पान्िरर्मा दूााू ले पुर्यादनुभकको योगाानको यहमरर् गनर चाून्छु ।

गि िर्र २०७५ ु
ेल ७ गिे सङ्घीय सद साको ाुिस सानको सद यत ब ठसलकला मसले

गरे को सम्ठोिनमाेर्सरकारको सद वििान कायारन्ियनप्रतिको प्रतिठधाञिा र रा नीतिक

आा र किद कायरदा ा प्रयहिुि भकको तथयो। समृधाञ नेपाल, सुखी नेपालीको राष्‍ट्िय

आकाङ् ा प्राप्ि गनर आतथरक, सामाष्‍ट क, सादयहकृतिक विकासकादद्देश्य, लक्ष्य, रर्नीति र

कायरनीतिसवूिको यहप्ट राष्‍ट्िय खाकातनिाररर् गिरकको तथयो। नीति र कायररमको

प्रभािकारी कायारन्ियन गरी िथ्य र िथ्याङ्कमा नति ा ्यादने सङ्क्प गिरकको

तथयो। वयनस राष्‍ट्िय कायरभार पूरा गनर मेरो सरकार काम गाछ, नति ा ्यादाासछ र

कष्‍टघ ठढ्ास छ। यस कितिमा मूत्त्िपूर्र दपलष्‍टधिू ूातसल भकका छन्। नेपाली

निाको ्याग, ठतलाान र लामो सङ्घर्रठाट प्राप्ि भकका रा नीतिक

दपलष्‍टधिू ला सेलिापूिक
र सद यहथागि गिरकको छ, थप सुदृढ र समुन्नि ठनाएकको

छ। सठस वकतसमकासङ्रमर् कन््य भ ाष्‍टन्ि र यहथावय्ि कायम भकको छ।

लोकिन्ि ूामी नेपालीको साि ा कभन्ाा लामो सङ्घर्रको प्रतिेल ूो।

सङ्घीय लोकिाष्‍टन्िक गर्िन्ि सद वििानाारा सुतनष्‍टश्चि गिरकको प्रर्ाली ूो।

न्मतसधाञ रद्े ्लिाला कयहिीकार गापूर्र लोकिन्िका आिारभूि तसधाञान्िला

व्यिूारमा कायारन्ियन गनर ूामी प्रतिठधाञ छौं। रा्ि,राष्‍ट्ियिा र राष्‍ट्िय ककिाप्रति

साा स ग र सद िेान ील छौं। ूामी ूाम्रो राष्‍ट्िय ककिाला सामाष्‍ट क न्याय,

समानिा, सामाष्‍ट क सद्भाि र समृवधाञले थप सुदृढ ठनादनेछौं। राष्‍ट्िय वूि र

यहिातभमानको तनरन्िर कतभिृवधाञ गनर सरकार कवटठधाञ छ। सरकारले सङ्घीय

लोकिाष्‍टन्िक गर्िन्िा्मक व्यियहथाला सद यहथागि गा ठूुालीय प्रतियहपिार्मक

प्रर्ाली, आितिक तनिारचन, ष्‍टत ब पृथकीकरर्को तसधाञान्ि, ष्‍टत ब सन्िुलन र तनयन्िर्,

यहििन्ि न्यायालय, मानि कतिकार र मौतलक ूकसम्ठन्िी सद िसिातनक प्रठन्िू को

कायारन्ियन कविचतलि पमा गाछ रगा ानेछ। निाको पूर्र लोकिन्ि, सु ासन,
 नदत्तराायी राज्य, भ्र्टाचारमुत ब, सभ्य र सुसदयहकृि किद किरव्यतन्ल समा तनमारर्

गनर सरकार दृढ छ।

सद वििान कायारन्ियनमा तसङ्गो रा्िला ु ठनादन मेरो सरकार सेल भकको

कक ट

र ु ा, सङ्घीय सद रचना तनमारर् र

छ। सद वििान कायारन्ियन गनस मूत्त्िपूर्र कानुन ि म

न ष्‍टत ब पिरचालन यसस कितिमा सम्पन्न भकको छ।मौतलक ूक सुतनष्‍टश्चि गनस सठस

१६ कानुनू कायारन्ियनमा आकका छन्।सद वििान कायारन्ियन र आतथरक सामाष्‍ट क

र ु ा भकका छन्।
पान्िरर्का कानुनी आिार ियार गनर यस कितिमा ६१ कानुन ि म

सद वििानको सिरयहिीकायरिा र यहिातम्िमा कठ विमति छस न। पृथकिािाा किद

विखण्डनिााी विचार र वूद साको रा नीति कन््य भकको छ।राष्‍ट्िय ककिा र

कखण्डिा सुदृढ भकको छ।ान्ा ूोएन मसिीभाि, कसन्िुष्‍ट्ट ूोएन सवरयिा, ेाटो

ूोएन ककिा नेपाली समा को मूल चिरिको पमा विकतसि ूुाासछ। न

कतभमिला सम्मान गनस सठस रा नीतिक ष्‍टत बू सद वििानको प्रठन्िला आ्मसाि्

गरी राष्‍ट्िय रा नीतिको मूलिारमा आठधाञ ूुन ु यस कितिको कसािारर् दपलष्‍टधि

ूो। रा नीतिक ालू रा नीतिक आा र र तसधाञान्िको आिारमा ककीकृि र सुदृढ

ूुाास ाने सुखा ष्‍टयहथति ठनेको छ। सङ्घीय लोकिाष्‍टन्िक गर्िन्िलगायिका राष्‍ट्िय

मुद्दाू मा रा नीतिक ालू ठीच ककिा, सूकायर र विश्िासको िािािरर् ठनेको

छ।
राष्‍ट्िय वूि र यहिातभमानको सद र र् किद प्रिधाञरन गनस िथा निाका समयहयाू

पवूचान गरी सम्ठोिन गनस रा नीतिक ाल, ालका नेिा िथा नप्रतितनति नस ूुन ् भन्ने

विश्िास ठतलयो ूुाास गकको छ। नप्रतितनतिू को भूतमका नीति तनमारर् र विकास

तनमारर्को कगुिाए, कनुगमन किद निाको सुखाुयहखमा साथ दाने गरी स त ब ूुाासछ।

दाप ीय, ेिीय र कन्िरारष्‍ट्िय मञ्चू मा नेपालको प्रभाि ाली प्रयहिुतिले कन्िरारष्‍ट्िय

गि्मा नेपालप्रतिको विश्िास र आकर्रर् ठढे को छ। तछमेकी तमिरा्िू ठाट ूाम्रा

प्राथतमकिाू मा समथरन र सूयोग ठढे को छ। नेपालको विकास प्रयासमा

तमिरा्िू र विकास सााेाारू को साथ र सद्भाि िृवधाञ भकको छ। तमिरा्ि

चीनका मूामवूम रा्िपतिको तनमन्िर्ामा गर्िन्ि नेपालको रा्िपतिको ूस तसयिमा

पवूलोपटक ूालस मसले गरे को चीनको रा कीय भ्रमर्ठाट ाु ाे ठीचकोठूुआयातमक

सम्ठन्ि नयाा दचाएमा पुगेको छ। समृधाञ नेपाल, सुखी नेपालीको राष्‍ट्िय आकाङ् ा

पूरा गनर नेपालले कष्‍टघ ठढादने विकास प्रयासमा सूयोग पुर्यादन चीन सरकार ियार

भकको छ। भ्रमर्को किसरमा ाु ाे ठीच व्यापार िथा पारिून प्रोटोकललगायि

कन्य ६ िटा मूत्त्िपूर्र सम्ाौिाू सम्पन्न भकका छन्।

कन्िरारष्‍ट्िय मञ्चू मा रा्िप्रमुख िथा सरकार प्रमुखको िूठाट सम्पन्न भकका

दच्चयहिरीय भ्रमर् र सम्ठोिनले कन्िरारष्‍ट्िय गि्मा रा्िको गिरमा र सम्मान

ु
कतभिृवधाञ भकको छ। मवूला र विकाससम्ठन्िी सद यत ब रा्िसङ्घीय सम्मेलन,

पो्याण्डमा सम्पन्न भकको दागो विकास र लिायु पिरििरनसम्ठन्िी कन्िरारष्‍ट्िय

सम्मेलन, किारको भ्रमर् िथा ु
सद यत ब रा्िसद घको मूासभा, यहिीट् र्याण्डको

डाभोसमा भकको विश्ि आतथरक मञ्चकिम् को्टािरकामा सम्पन्न भकको

कायररमू मा नेपालले ाष्‍टन्ि प्रवरया, वूमाली पयारिरर्, दागो विकास, मवूला

स त बीकरर् र नेपालको विकासको ठारे मा यहप्ट िारर्ा राखेको तथयो। भारि र

चीनसागको दच्चयहिरीय भ्रमर्को आाानप्राानठाट तछमेकीू सागको सम्ठन्ि थप सुदृढ

ठनेकोछ।यी सठस भ्रमर् र सूभातगिािाट दाप ीय किद ठूुप ीय सम्ठन्ि र सूयोग

वियहिारमा द्लेखनीय दपलष्‍टधि ूातसल भकको छ। कन्िर९प्राे पिरर्द् र

कन्िर९सरकारी वित्त पिरर्द् यहिा सद यन्िू को वरया ीलिाठाट सद घ, प्राे र

यहथानीय िूमा समान िारर्ाको विकास भकको छ। प्राे िथा यहथानीय िूू को

नसङ््या, ेिेल, खचरको आिश्यकिा, रा यहि मिा, पूिारिारको कियहथासमेिका

आिारमा ियहिुगि र िसञातातनक ढााचा ियार गरी सन्िुतलि वकतसमले वित्तीय ूयहिान्िरर्

ूुने व्यियहथातमलाएकको छ।

ा डासवूिको राष्‍ट्िय
ाे तभि दपलधि सठस प्रकारका स्रोिू को कद्याितिक आक

िथ्याङ्क प्रोेाएलको ढााचा ियार भकको छ। मेरो सरकारले तलकका आतथरक

नीतिू को कायारन्ियनठाट द्साू नक पिरर्ाम ाे ष्‍टखन थालेको छ। पतछ्ला ाु

िर्र औसि ६ प्रति िभन्ाा मातथको र यस िर्र ७ प्रति िको आतथरक िृवधाञ भककाले

ाोूोरो कङ्कको आतथरक िृवधाञको आिार ियार भकको छ। राष्‍ट्िय ठचि २७

प्रति िले िृवधाञ भ ु तभि पूा ी तनमारर्को ठतलयो आिार ियार भकको छ।
मुलक
सरकारले २०७५ चसिमा आयो ना गरे को लगानी सम्मेलनमा वितभन्न ेिका

ु े नेपाल मूत्त्िपूर्र लगानी गन्िव्य भकको

पिरयो नामा लगानी गनस समााारी ूुनल

सन्ाे प्रिावूि भकको छ। पूिारिार सम्मेलन र ञातान सम्मेलन आयो ना गरी तन ी

ेिसागको सूकायर र दद्यम ीलिा प्रिधाञरन गिरकको छ। सािर तनक प्र ासनला

विकासमसिी ठनादन सुरु गिरकको छ। विगिका राम्रा प्रयासू ला तनरन्िरिा

दाएकको छ। कनािश्यक खचरमा कटौिी गरी तमिव्यवयिा कायम गिरकको छ।

कथरिन्िला गति ील ठनाएकको छ। सरकार र तन ी ि

े ठीच समन्िय, िथ्य र

प्रमार्मा आिािरि नीति तनमारर् र विकास आयो नामा ाे ष्‍टखकका समयहया ि्काल

समािान गरी समयमस सम्पन्न ूुने सुतनष्‍टश्चि गनर दद्योग िाष्‍टर्ज्य प्रिधाञरन सम्िाा

पिरर्द्, नीति कनुसन्िान प्रति्लान र आयो ना सू ीकरर् समन्िय सतमति यहिा

सद यन्िू गलन गरी वरया ील ठनाएकको छ। विकास सम्भि छ र ूाम्रस पालामा

सम्भि छ भन्ने विश्िास म ठुि ूुाास गकको छ। नेपालका नाीू मा ष्‍टयहटमर च्न

थालेको छ।

समुद्र र लमागरमा नेपालको ाण्डासवूिको पानी ूा सञ्चालनमा आदने, नेपालतभिस

रे लठाट यािा गनर सवकने, पूाडू मा सुरुङ तनमारर् गरी सडकको ाूरी छोट्यादने,

तसाचाए सुवििा नभकका यहथानमा पानीको स्रोि भकका यहथानठाट सुरुङको मा्यमठाट

पानी ्यादनेर आफ्नस यहयाटे लाएटमाेरि् सूचना प्राप्ि ूुने यहिा विकासका सोचू
यथाथरमा पिरर्ि ूुाासछन्। यसठाट ूामी विकास गनरसक्छौं भन्ने आ्मविश्िास ठढे को

छ। ु ो ाुगम
निाको सुखाुःखमा सरकार घरास लोमा पुगेको छ। मुगक र ख्याडमा

प्रसि पीडामा रूे की मवूलाला दधाञार गनर सरकार ूे तलकोप्टर तलकर पुगक
े ो छ।

ूािाूुरीपीतडि निाका लातग आिास तनमारर्को यो ना तलकर सरकार ठारा र पसार

पुगेको छ। ोष्‍टखमपूर्र ढङ्गले मूाकाली नाी िारपार गिररूे का ााचलुर ािासीका लातग

ाोलुङ्गे पुल तलकर सरकार िौलाकोट पुगेको छ। िुएनमा ोष्‍टखमपूर्र आिागमन

गनुप
र नस ठा्यिाला कन््य गनर ाोलुङ्गे पुल तलकर सरकार खोला खोलामा पुगेको

छ।

यस िर्र भूकम्पपतछको पुनतनरमारर् कायरमा द्लेखनीय प्रगति भकको छ। कनुसन्िान,

आवि्कार िथा निप्रििरनका लातग सद रचना तनमारर्, प्रविति िथा पूा ीको खो ी,

प्रतिभाू को पवूचान, पिरचालन र प्रिधाञरन गनर सुरु गिरकको छ। नेपालले भौतिक

पूिारिारको वियहिार र गुर्यहिरमा ेड्को मारे को छ। कक िर्रको कितिमा १ ू ार

६ सय वकलोतमटरभन्ाा ठढी सडक कालोपिे भकको छ। पूि९

र पष्‍टश्चम रा मागरको

नारायर्घाट९ठुटिल खण्ड चार लेनमा वियहिार गनस कायर सुरु भकको छ। यूी

आतथरक िर्रको कन््यसम्ममा थप ३ सय पुलू को तनमारर् कायर सम्पन्न ूुनछ

े ।

तमिरा्ि चीन र भारिसागको सूकायरमा ाुिस तछमेकी मुलक

ु ू ोड्ने रे लमागर

तनमारर्को लातग प्रावितिक क्ययन सम्पन्न भकको छ। तनमारर्ािीन गौिमठुधाञ

कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथलको ७५ प्रति ि र पोखरा ेिीय कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथलको

४० प्रति ि तनमारर् कायर सम्पन्न भकको छ।

तिभुिन कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथल ास तनक २१ घण्टा सञ्चालन ूुन थालेको छ।

वितभन्न सािआन्ििरक विमानयहथलू ठाट रातिकालीन दडान सुरु गिरकको छ। ठन्ा

कियहथामा रूे का पााच आन्ििरक विमानयहथलू सञ्चालनमा ्याएकको छ। कक

िर्रको कितिमा प्रतिव्यष्‍टत ब विद्युि ् खपि ९० वकलोिाट घण्टाले िृवधाञ भकको छ। यस

िर्रको कन््यसम्ममा थप २ सय ८७ मेगािाट विद्युि ् दपलधि ूुनेछ। नौ सय

मेगािाट मिाको करुर् िेस्रो लविद्युि ् आयो नाको ष्‍ट लान्यास गिरकको छ।

प्रसारर् लाएनको लम्ठाए ४ ू ार २ सय ६ वकलोतमटर पुगेको छ। भारि, चीन र

ठङ्गलााे साग गिरकको र ार व्यापार सम्ाौिाले नेपालमा द्पादाि विद्युि ् तनयारिका

लातग कन्िरारष्‍ट्िय ठ ार दपलधि भकको छ। तनयह ्ु क विद्युि ् तमटर दपलधि

गरा विपन्न दपभोत बाू ला राष्‍ट्ियविद्युि ् प्रर्ालीमा आठधाञ गिरकको छ।

भारिको साूे ठगञ् र कालुघाटसम्म वियहिार भकको आन्ििरक लमागर सञ् ाल

नेपाललेसमेि प्रयोग गनस गरी प्रारष्‍टम्भक कायरू सम्पन्न भकका छन्। यी

लमागरू ला नेपालकोकोसी र गण्डकी नाी प्रर्ालीसम्म वियहिार गरी नेपालको

आफ्नस पानी ूा चलादने सम्भाव्यिाका सम्ठन्िमा प्रावितिक क्ययन सम्पन्न

गिरकको छ। चीनका समुद्री र सुक्खा ठन्ारगाू प्रयोग गरी विश्ि ठ ारमा व्यापार
वियहिार गनर थप ढोका खुलेको छ। निा आिास कायररमकन्िगरि यस आतथरक

िर्रमा ८ ू ार आिास ककाए तनमारर् गरी विपन्न निाला आिास सुवििा दपलधि

गराएकको छ। विद्यालय ठावूर रूे का ठालठातलकाम्ये ८१ प्रति ि ठालठातलका

विद्यालय भनार भकका छन्। ाे भरका ४ सय ५७ यहथानीय िूू मा कम्िीमा कक

प्रावितिक विद्यालय यहथापना भकका छन्। ूालसम्म ५ ू ार ४ सय ३१ िडाू ठाट

प्राथतमक यहिायहथ्य सेिा सुचारु भकको छ।

यहिायहथ्य तठमा कायररम ४२ ष्‍ट ्लामा वियहिार गरी १६ लाख नेपालीको यहिायहथ्य

तठमा गिरसवककको छ। प्रमुख खाद्यान्न ठालीू को द्पाानमा १० प्रति िले िृवधाञ

भकको छ। कुल तसाचाएयोग्य भूतमम्ये ८१ प्रति ि भूभागमा तसाचाए सुवििा

पुर्याएकको छ। तनिारिरि समयकगािस भेरी९ठठ डाएभसरन आयो नाको सुरुङ तनमारर्

कायर सम्पन्न भकको छ।

भसरूिा वि ेर् आतथरक ेि सञ्चालनमा आकको छ। तसमरामा वि ेर् आतथरक

ेितभि तनमारर्ािीन गामसण्ट प्र ोिन केन्द्रको तनमारर् कायर तनिारिरि कितिभन्ाा ६

मवूनाकगािस सम्पन्न ूुने तनष्‍टश्चि भकको छ। भूकम्पपतछ ठन्ा भकको िािोपानी

नाका र सुक्खा ठन्ारगाू यसस िर्राेष्‍टख सञ्चालनमा आदने तनष्‍टश्चि भकको

छ। सम्पूर्र सरकारी सेिाू ला सूचना प्रवितिमा आठधाञ गनस गरी तडष्‍ट टल नेपाल

फ्रेमिकर ियार भकको छ। कृवर्, ष्‍ट ा, यहिायहथ्य, र ार, पयरटन, वित्तीय प्रर्ाली, राष्‍ट्िय
पिरचयपि र सामाष्‍ट क सुर ालगायिका सूचनाू ककीकृि पमा प्राप्ि ूुने प्रर्ाली

विकास गिरकको छ। सूचना प्रवितिको प्रयोगठाट यो ना र कायररमको ि् र्

प्र्य कनुगमन गनस प्रर्ाली कायारन्ियनमा ्याएकको छ। यहिाे तभिस रो गारीका

किसरू व्यापक पमा तस न

र ा गनस लक्ष्यका साथ प्रिानमन्िी रो गार कायररम

कायारन्ियनमा ्या सठस यहथानीय िूमा रो गार सेिा केन्द्र यहथापना गिरकको छ।

नेपाली रद्तमकू को वूि कनुकूल ूुने गरी मलेतसया र ापानसाग रद्म सम्ाौिा

भकको छ।

ककीकृि सामाष्‍ट क सुर ा यो ना लागु गरी सठस नेपालीला सामाष्‍ट क सद र र्को

ाायरामा ्याएकको छ। ज्ये्ल नागिरक यहिायहथ्य तठमाकायररममाेरि् ाे भरका

ज्ये्ल नागिरकू को तनयह ्ु क यहिायहथ्य तठमा गनर सुरु गिरकको छ। नेपाल

कन्िरारष्‍ट्िय पयरटकीय गन्िव्यको पमा यहथावपि ूुाास गकको छ। पयरटक आगमनमा

३३ प्रति िले िृवधाञ भकको छ। वूमष्‍ट खर सेाए कतभयान सुरु गिरकको छ।

राष्‍ट्िय सुर ा नीति यहिीकृि भकको छ। सुर ा तनकायू ला दच्च मनोठलका साथ

पिरचालन गिरकको छ। मेरो सरकारले ासकीय यहिच्छिा कतभयान सञ्चालन गरे को

छ। भ्र्टाचार, ियहकरी, रा यहि छली िथा च ुूािट र सम्पष्‍टत्त ु ीकरर्सम्ठन्िी

धाञ

कसुरमा मुद्दा ाायर गिरकको छ। सुन ियहकरी, मू्य कतभिृवधाञ करका नक्कली

तठलको प्रयोग, ूुण्डी कारोठार यहिा वित्तीय कपरािमा सद लग्नला कानुनी ाायरामा

्याएकको छ।
परम्परागि कायरसदयहकृति, कानुनी वटलिा र कम ोर िाेाे वूिालगायिका

कारर्ू ले आयो नाू समयमस सम्पन्न गनस, भ्र्टाचार तनमूल

र गनस, सरकारी सेिा

प्रिाूमा आमूल पिरििरन गनस, सु ासन कायम गनस र पूा ीगि खचर िृवधाञ गनस

विर्यू मा कपेष्‍ट ि सेलिा प्राप्ि ूुन सकेको छस न। सरकार यी ेिमा सुिार

गनरका लातग यो नाठधाञ ढङ्गले कष्‍टघ ठढ्नेछ। यस िर्रका ूाम्रा दपलष्‍टधिू

द्साूििरक छन्। सरकारले तलकका नीतिू को कायारन्ियनठाट सङ्घीयिा,

सु ासन र समृवधाञका आिारू ियार भकका छन्। ूरे क दान कक काम कगातड

ठढ्ने सरकारको दृष्‍ट्टकोर् र सलीका कारर् सम्पूर्र नेपालीमा द्साूको सञ्चार

भकको छ। आफ्नो कायरकालको पवूलो िर्रला समृवधाञको एतिूास रच्ने आिार िर्र

ठनादन मेरो सरकार सेल भकको छ। यसकायरमा सरकारला सूयोग पुर्यादनुून

ु े

ु ाए, रा नीतिक ाल, तन ी

सम्पूर्र ाे ठासी दााीठवूनी िथा ाा भ ेि र कन्य

सरोकारिालाू िन्यिााका पाि ूुनू ा सूकायर गा सठस

ु न्ु छ। कठ सरकार सठससग

ेिमा िीब्र गतिमा द्कृ्ट दपलष्‍टधिू ूातसल गा समृवधाञको यािामा कष्‍टघ

ठढ्नेछ।आगामी आतथरक िर्र एतिूासकसिीब्र विकासको िर्र ूुनछ

े । यस

राष्‍ट्ियकतभयानमा सठस रा नीतिक ाल र सरोकारिालाू को साथ र सूकायरको लातग

आह्वान गारछु।
माननीय सायहयू , समृवधाञको एतिूास रच्ने आिार िर्रमा ूातसल गिरकका

दपलष्‍टधिू को गमा नेपालको सद वििान, पन्रौं यो ना र निासम गिरकका

प्रतिठधाञिाू ला केन्द्रमा राखी मेरो सरकारले आगामी आतथरक िर्र २०७६र७७को

नीति िथा कायररमू प्रयहिाि गरे को छ। यी नीति िथा कायररमू समृधाञ नेपाल,

सुखी नेपालीको राष्‍ट्िय आकाङ् ा पूरा गनसिेर केष्‍टन्द्रि छन्। यस नीति िथा

कायररमले मानिीय मिा विकास, पूिारिार तनमारर्, दद्यम ीलिा र रो गारी िृवधाञ,

राष्‍ट्िय सम्पष्‍टत्त तस न
र ा, कसमानिा र गिरठी न्यूनीकरर्, दागो विकास र पयारिरर्ीय

सद र र्, ाष्‍टन्ि, सद्भाि, सुव्यियहथा र वितिको ासनको प्र्याभूतिला प्राथतमकिामा

राखेको छ। नेपालको सद वििानको कायारन्ियन गरी सङ्घीय लोकिाष्‍टन्िक गर्िन्िको

लाभ आम नेपालीला मूसुस ूुने गरी दपलधि गरादन सरकार प्रतिठधाञ छ। सद घ,

प्राे र यहथानीय िूठीचको कन्िर९सम्ठन्िला समन्िय, पारयहपिरक सूयोग र

सूकायरका आिारमा व्यिष्‍टयहथि गिरनेछ।कन्िर९प्राे पिरर्द्, प्राे समन्िय पिरर्द्

र कन्िर९सरकारी वित्त पिरर्द् यहिा सद रचनाू ला सुदृढर सवरय ठनाएनेछ। सााा

कतिकार सूचीमा रूेका कतिकारू को प्रयोगमा कायरगि यहप्टिा ्या पारयहपिरक

सम्ठन्िका आिारमा सद घ, प्राे र यहथानीय िूठाट ूुने कायरला व्यिष्‍टयहथि गिरनेछ।

सद घ, प्राे र यहथानीय िूको प्र ासतनक सद रचनाला कायरमूलक ठनादन आिश्यक

न ष्‍टत ब पिरचालन गिरनेछ।

आिश्यकिा र सामथ्यरको विश्लेर्र् गरी नेपाल सरकारठाट प्राे िथा यहथानीय िूमा

ूुने वित्तीय ूयहिान्िरर्ला समन्यावयक ठनाएनेछ। आमनागिरकको ाे प्रति

सम्मानभाि िथा कपन्ि तस न

र ा ूुने गरी समिामूलक प्रााे ष्‍ट क विकास रर्नीति

किलम्ठन गिरनेछ। प्राे र यहथानीय िूू को सम्भािनाका आिारमा विष्‍ट ्ट

पवूचानसवूिको विकास कायररम सञ्चालन गनस नीति तलएनेछ। कक प्राे िा कक

यहथानीय िूले किलम्ठन गरे का विकासका कसलकभ्यास कको प्राे िा यहथानीय

िूले कनुकरर् गनस र आपसमा यहियहथ प्रतियहपिार्मक विकासका कतभयान सञ्चालन

गनर प्राे िथा यहथानीय िूू ला द्प्रेिरि गिरनेछ।प्राे र यहथानीय िूको मिा

विकास गिरनेछ। ष्‍ट ्ला समन्िय सतमतिको समन्ियकारी भूतमकाला प्रभािकारी

ठनाएनेछ।

माननीय सायहयू ,

आगामी पष्‍टच्चस िर्रको ाीघरकालीन सोचसवूि २०७६ सादनाे ष्‍टख पन्रौं यो ना

कायारन्ियन गिरनेछ। ेिगि कायररमू ला दागो विकासका लक्ष्यू साग आठधाञ

गिरनेछ।सन् २०३० कगािस दागो विकासका लक्ष्यू ूातसल गरी म्यमयहिरीय

ु ठन्ने, विरम सम्िि् २१०० सम्ममा दच्च म्यमयहिरीय आय

आय भकको मुलक

भकको सभ्य, सुसदयहकृि र विकतसि मुलक

ु ठनादने कलोट प्रयहिाविि नीति िथा

कायररमले गरे को छ। लगािार िीन िर्राेष्‍टखको आतथरक िृवधाञारको द्साू नक

प्रिृष्‍टत्तला थप दन्नि ठनादाास आगामी चार िर्रतभि ाोूोरो कङ्कको आतथरक िृवधाञार
ूातसल गिरनेछ। ेरावकलो आिारसवूिको दच्च आतथरक िृवधाञार ूातसल गनर स्रोि र

सािनको ा िापूर्र प्रयोग गिरनेछ।राष्‍ट्िय ठचि मिा कतभिृवधाञ गिरनेछ। सरकारी

लगानी कथरिन्िका प्रमुख सद िाूक ेिमा प्राथतमकिाका साथ केष्‍टन्द्रि गिरनेछ। तन ी

िथा सूकारी लगानीला वयनस ेिमा पिरचालन गनर प्रो्सावूि गिरनेछ। सरकारको

िेरठाट लू ला आयो नाू प्रिधाञरन गरी नागिरकको लगानी आह्वान गिरनेछ।

पूिारिारका मूत्त्िपूर्र आयो नाू समयमस सम्पन्न गरी आतथरक िृवधाञको सुदृढ आिार

ियार गनस मेरो सरकारको नीति रूे को छ। स्रोि, सािन, न ष्‍टत ब पिरचालन र

कनुगमनको वि ेर् व्यियहथा गरी लामो समयाे ष्‍टख किुरो रूे का राष्‍ट्िय गौरिका

आयो नाू तनिारिरि समयतभिस सम्पन्न गरी सञ्चालनमा ्याएनेछ।

तनमारर्ािीन गौिमठुधाञ कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथलको ठााकी कायर सम्पन्न गरी सन्

२०१९ तभिस सञ्चालनमा ्याएनेछ। पोखरा ेिीय कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथल सन्

२०२१कोसुरुाे ष्‍टख सञ्चालन गनस गरी तनमारर् कायरमा िीब्रिा दाएनेछ।तन गढ

कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथलको तनमारर् कायर ीप्र प्रारम्भगिरनेछ। आगामी आतथरक

िर्रतभिस मातथ्लो िामाकोसी लविद्युि ् आयो नाको तनमारर् सम्पन्न गरी ४ सय ५६

मेगािाट विद्युिाष्‍ट्िय प्रसारर् लाएनमा ोतडनेछ। ठूढीगण्डकी लविद्युि ् आयो ना

कष्‍टघ ठढाएनेछ। आगामी आतथरक िर्रतभिमेलम्ची खानेपानी आयो ना सम्पन्न

गिरनेछ। भेरी९ठठ डाएभसरन आयो नाको तनमारर् कायर ाु िर्रतभि सम्पन्न

गिरनेछ। यस आयो नाठाटतसाचाए ि

े ु ा साथस ४६ ा मलि ८
वियहिार ूुनक
मेगािाट विद्युि ् द्पाान ूुनेछ। तसक्टा तसाचाए आयो नाको पष्‍टश्चम मूल नूरको

समयहयाग्रयहि खण्ड ममरि गरी यथा ीप्र सञ्चालनमा ्याएनेछ। आयो नाको सम्पूर्र

कायर चार िर्रतभि सम्पन्न गिरनेछ। रानी मरा कुलिरया तसाचाए आयो नाको पवूलो

चरर्ठाट तसाचाएसुवििा दपलधि गराएनेछ। आगामी चार िर्रतभि म्यपूाडी

९पु्पलाल० लोकमागर,कालमाडौं९तन गढ द्रिमागर

ु र ूुलाकी रा मागरको तनमारर् कायर

सम्पन्न गिरनेछ।दत्तर ाष्‍ट र् लोकमागरका कालीगण्डकीकोिरडोरको ोमसोम९कोरला

खण्डला ठाह्रस मवूना सिारी सािन सञ्चालन ूुने गरी यहिरोन्नति गिरनेछ।कोसीर

कर्ारलीकोिरडोरको सठस खण्डको ट्र्याक खो्ने कायर आगामी िर्रतभि सम्पन्न

गिरनेछ।

आगामी िर्र पूि९

र पष्‍टश्चम विद्युिीय रे लमागरतनमारर् कायर सुरु गिरनेछ। माननीय

सायहयू , राष्‍ट्िय लक्ष्यप्राष्‍टप्िमा सम्पूर्र नेपालीला समावूि गरी न्यायपूर्र

सामाष्‍ट क९आतथरक विकास गनरमेरो सरकारले पान्िरर्कारी नीति िथा कायररमू

कायारन्ियन गनसछ। तनमारर्, द्पाानमूलक दद्योग र सेिा ेिमा रो गारीका किसर

तस न
र ा गिरनेछ। प्रिानमन्िी रो गार कायररमको कायारन्ियन र सािर तनक िथा

तन ी ेिठाट ूुने वरयाकलापठाट आगामी िर्र थप ५ लाख रो गारी तस न

र ा

गिरनेछ। व्यिसाय गनस लागि द्ले्य पमा कम गनर व्यिसायको ािार सू

ठनाएनेछ, सञ्चालन प्रवरया सरल ठनाएनेछ, क ार पिरचालन तमिव्ययी ठनाएनेछ,

आिश्यक पूिारिार तनमारर् गिरनेछ, ग्गा प्राष्‍टप्ि प्रवरयाला तछटो र सरल ठनाएनेछ,
कर भुत बानी लागि घटाएनेछ, वििाा तन पर् प्रर्ालीमा सुिार गिरनेछ। द्पााक र

दपभोत बाठीचको म्ययहथकिार व्यियहथापन, प्रतियहपिी धया ार िथा ढु िानी लागि, रद्म

कानुनको पिरपालना, द्पाान किरोि न्यूनीकरर् र आिश्यक पूिारिारको व्यियहथा

गरी द्पाान लागि कम गिरनेछ। आगामी ेल १ गिेाेष्‍टख ककल तठन्ाु सेिा केन्द्र

यहथापना गरी लगानीकिारका लातग आिश्यक सठस सेिा तछटोछिरिो पमा ककस

यहथानठाट दपलधि गराएनेछ। मेरो सरकार औद्योतगकीकरर्का लातग प्राथतमकिाका

साथ काम गिररूे को छ।

राष्‍ट्िय आिश्यकिा पिरपूतिर, आयाि प्रतियहथापन, तनयारि प्रिधाञरन, राष्‍ट्िय द्पाान िृवधाञ

र रो गारी तस न ु ला
र ामा योगाान गनस गरी मुलक औद्योतगकीकरर् गिरनेछ।

क्यािुतनक प्रविति र द्कृ्ट द्पाानको नीति तलएनेछ। आगामी आतथरक िर्रमा

सािस प्राे मा औद्योतगक ेिू को तनमारर् सुरु गिरनेछ।आगामी चार िर्रतभि सठस

यहथानीय िूमा औद्योतगक ग्राम यहथापना गरी सञ्चालनमा ्याएनेछ। तनयारिमूलक

दद्योग यहथापनाका लातग वि ेर् आतथरक ेि र कन्िराे ीय आतथरक ेि यहथापना किद

वियहिार गिरनेछ। सरकारले आगामी आतथरक िर्राेष्‍टख निलपरासीको िौठााीमा रूे को

ेलाम खानीठाट व्यािसावयक द्पाान सुरु गनसछ। ास लेखको पेिोतलयम,

ा रकोटको ठूुमू्य प्थर र िामा, पिरि र िनूुाको ेलाम र मुयहिाङको युरेतनयम

खानी िथा सम्भाव्य यहथानमा सुन खानी द्खनन्का लातग आगामी िर्र क्ययन कायर

सम्पन्न गरी सञ्चालनमा ्याएनेछ। ठूुमू्य प्थरको प्र ोिन कारखाना यहथापना
गिरनेछ। प्र ोतिि ठूुमू्य प्थरको तनकासी प्रिधाञरन गिरनेछ। नेपाली द्पाानको

विष्‍ट ्ट पवूचान र गुर्यहिर कायम ूुने गरी ब्राष्‍टण्डङ गिरनेछ। तसमेन्टला प्रमुख

तनयारियोग्य ियहिुको पमा विकास गिरनेछ।

ठीस लाख पयरटक तभत्र्यादने लक्ष्यका साथ सन् २०२० मा नेपाल भ्रमर्

िर्रकतभयानसञ्चालन गिरनेछ। कालमाडौं दप्यकातभिको मौतलक सद यहकृति, परम्परा,

सद गीिको प्रिधाञरन गनर रातिकालीन कालमाडौं दप्यका सम्पाा यािा कायररम

सञ्चालन गिरनेछ। तिभुिन कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथल चौठीसस घण्टा सञ्चालन ूुने

व्यियहथा तमलाएनेछ। मौतलक परम्परा र सद यहकृति ा्कने गरी यो विमानयहथलला

ठुवटक कन्िरारष्‍ट्िय विमानयहथलको पमा पान्िरर् गिरनेछ। दप्यका नष्‍ट कको

दपयुत ब यहथानमा आन्ििरक विमानयहथल तनमारर् गिरनेछ। ूाल सञ्चालनमा रूे का

आन्ििरक विमानयहथलू ला लू ला विमानू दडान र कििरर् गनरसक्ने गरी

विकास गिरनेछ। राष्‍ट्िय रा मागरका दपयुत ब खण्डू ला आप्कालीन विमान

दडान र कििरर् गनरसक्ने िािनमागरको पमा वियहिार गिरनेछ। िेह्रथुमको

च ुूानडााडालगायि ूिा सुवििा नपुगेका सम्भाव्य यहथानमा विमानयहथल तनमारर्

गिरनेछ। राति दडानको सुवििा नभकका आन्ििरक विमानयहथलू मा पूिारिार तनमारर्

गरी रातिकालीन दडान सुरु गिरनेछ। कृवर्को आिुतनकीकरर्, यान्िीकरर्,

विष्‍ट ्टीकरर् र व्यिसायीकरर् गरी द्पाान िथा द्पााक्ि िृवधाञमा ोड

दाएनेछ। व्यािसावयकसामूवूक,सूकारीरकरारखेिीमायुिाू ला प्रो्सावूि गिरनेछ।

साुपयोगको तसधाञान्िठमोष्‍ट म सठस प्रकारका तमनको पूर्र दपयोग गा माटो र मौसम

कनुकूल खेिी प्रर्ाली विकास गिरनेछ। नाी वकनारका तमन, रा मागरका सडक

वकनारा िथा खेिठारीका कान्लाू मा ेलेूलका खेिी गरी ेलेूलको द्पाान

ठढाएनेछ। विश्िविद्यालय, विद्यालयलगायि सािर तनक तनकायमा प्रयोगविूीन

कियहथामा रूे का तमन दपयोगमा ्याएनेछ।

ठाााो तन ी तमन, सािर तनक खुला ेि िथा खोला वकनारामा वकम्ठु,रे सम,

सूयम ु ी,सष्‍ट िन, कपास, कागिी, एयहकुस र घाासलगायिका खेिी गनर सिरसािारर्
र ख

व्यष्‍टत ब िथा समूूला प्रो्साून गिरनेछ। कृवर् िथा ु न्छी न्य

प प प्रमुख

ु ला
खाद्यियहिुू को द्पाानमा िीब्र िृवधाञ गा मुलक आ्मतनभरर ठनाएनेछ। दच्च

मू्यका नगाे र ठेमौसमी ठाली द्पाान गरी तनकासी गिरनेछ। तसष्‍टा चि कृवर् ि
े को

कतभिृवधाञ,नेपालको समृवधाञ भन्ने मूल नाराका साथ आगामी पन्रौं यो ना कितितभि

कुल कृवर्योग्य भूतमको ९० प्रति ि भूभागमा तसाचाए सुवििा दपलधि ूुने गरी

पूिारिारू ियार गिरनेछ। ठारीका पाटा र खेिका गरा, ूुन्छन् सठस ूराभरा भन्ने

नाराका साथ पूाडी ेिका नाी छे दछादका कृवर्योग्य तमनमा सौयर र ारसमेि

दपयोग गरी तलफ्ट तसाचाए प्रर्ाली विकास गिरनेछ। प्राे िथा यहथानीय िूको

सूभातगिामा िरा ९मिे का कृवर्योग्य पकेट ेिू मा सौयर र ारमा आिािरि

भूतमगि तसाचाए सुवििा दपलधि गराएनेछ। सुनकोसी९मिरन डाएभसरन आयो नाको

तनमारर् कायर आगामी आतथरक िर्रमा सुरु गिरनेछ। आगामी आतथरक िर्रमा माडी९ााङ

डाएभसरन आयो नाको क्ययन सम्पन्न गरी ाु िर्रतभि तनमारर् सुरु गिरनेछ।

कालीगण्डकी९तिनाद र िमोर९ष्‍टचसाङ डाएभसरन आयो नाको क्ययन कायर सम्पन्न

गरी सम्भाव्यिाका आिारमा तनमारर् कायर सुरु गिरनेछ। कन्का ठूुदद्देश्यीय

ला ययुत ब आयो नाको क्ययन कायर सम्पन्न गरी तनमारर् गिरनेछ। नारायर्ी

तलफ्ट तसाचाए प्रर्ालीला पुनयहथारपना र यहिरोन्नति गरी सञ्चालनमा ्याएनेछ। मानि

ठयहिी, कृवर्योग्य तमन र कन्य राष्‍ट्िय मूत्त्िका स्रोि र सम्पााला ति ूुनठाट

ठचादन कोसी, तियुगा, कमला, नारायर्ी र कर्ारलीलगायिका नाी वकनारमा िटठन्ि

तनमारर् गनस कायरला कतभयानको पमा सञ्चालन गिरनेछ। नाीप्रर्ाली व्यिष्‍टयहथि

गाार दपलधि ूुने नाी दकास तमनला द्पाान ील ढङ्गले प्रयोग गिरनेछ।

ठूुदपयोगी िन र धलक ेरे ्ट वियहिार किद िसञातातनक िन व्यियहथापन गरी िन

सद र र् िथा िनस्रोिको दागो दपयोग गिरनेछ। आगामी आतथरक िर्रला िृ ारोपर्

िर्र घोर्र्ा गरी का्ल, गसरका्ल िथा ेलेूलका तठरुिा रोपर् गिरनेछ।

तडठूटीलगायि िनमा आिािरि ूिरि दद्योग िथा व्यिसायको प्रिधाञरन िथा वियहिार

गिरनेछ। नाीप्रर्ाली र लािारमा आिािरि िन व्यियहथापन गा मातथ्लो िटीय

ेिमा ठायो९एष्‍टञ् तनयिरङसवूिको ेलेूल खेिी, भािर र तभिी मिे मा कृवर् िन र

िरा मा व्यापक िृ ारोपर्सवूिको िन विकास कायररम सञ्चालन गिरनेछ।

सूकारी ि
े ला कथरिन्िको मूत्त्िपूर्र यहिम्भको पमा विकास गिरनेछ।
सूकारीला दद्यम ीलिा विकास र कृवर्को आिुतनकीकरर्मा पिरचालन गिरनेछ।

सूकारी सद यहथाको नेि्ृ िमा कृवर् द्पाान, प्र ोिन िथा ठ ारीकरर्का कायररम

सञ्चालन गिरनेछ।

दच्च पूाडी भूभागका दपयुत ब यहथानमा लू ला पोखरीू तनमारर् गिरनेछ। पोखरीको

पानी दपयोग गरी दच्च प्रवितिमा आिािरि थोपा तसाचाए प्रर्ाली सञ्चालन गिरनेछ।

मेरो सरकारले िसञातातनक भूतमसुिारका मा्यमठाट भूतम व्यियहथापनमा रूे का

समयहयाू ला समािान गनसछ। भूतमला मिा र दपयुत बिाको आिारमा िगीकरर्

गिरनेछ। भूतमको दपयोग भू९दपयोग यो नाको आिारमा माि गनस व्यियहथा

कायारन्ियनमा ्याएनेछ। भूतमको चक्लाठन्ाीला प्रो्सावूि गरी करार खेिी, सूकारी

खेिी र सामूवूक खेिी गनर द्प्रेिरि गिरनेछ। च ुरे िथा तभिी मिे का

दप्यकाू ला आतथरक िथा औद्योतगककोिरडोरको पमा विकास गनर ाापाको

ाष्‍टन्िनगराे ष्‍टख डडेलिुराको रुपालसम्म तनमारर्ािीन मान भण्डारी रा मागरको तनमारर्

कायरला िीब्रिा दाएनेछ। रर्नीतिक मूत्त्िका सडकू र आतथरक केन्द्र ोड्ने

सडकू को तनमारर् िथा यहिरोन्नति कायरला िीब्रिा दाएनेछ।पूि९

र पष्‍टश्चम

रा मागरको वितभन्न खण्डू को वियहिार चार िर्रतभि गिरनेछ। सडक सुर ा

पखारलसवूिका रोड ेतनरचसर तनमारर् गरी सठस सडकू ला सुरष्‍ट ि ठनाएनेछ।

सरकारले तनमारर् गनस सठस सडक कम्िीमा ाु लेनको ूुनछ

े ।
 ु ा िथा तनमारर्ािीन सडकमा सुरुङ प्रविति प्रयोग गरी सडकको ाूरी र लागि
मौ ा

घटाएनेछ। आगामी आतथरक िर्रतभि ूुम्ला र डो्पा ष्‍ट ्ला सारमुकामसम्म सडक

पुर्या सठस ७७ ष्‍ट ्ला सारमुकामला राष्‍ट्िय सडक सञ् ालमा आठधाञ गिरनेछ।

चार िर्रतभि सम्पूर्र यहथानीय िूका केन्द्रला कालोपिे सडकले ोतडनेछ।

कालमाडौंला भारि र चीन ाुिसिेर रे लमागरले ोड्ने िीरगञ् ९कालमाडौं र

रसुिागढी९कालमाडौं रे लमागरको वियहिृि पिरयो ना प्रतििेान ियार गरी ाु िर्रतभि

तनमारर् कायर सुरु गिरनेछ। यनगर९तठ लपुरा र भारिको ठथनाूााे ष्‍टख

विराटनगरसम्मआगामी आतथरक िर्रतभिस रे ल सेिा सञ्चालन

गिरनेछ।तठ लपुरा९ठदारठास खण्डको रे लमागर तनमारर् कायर सम्पन्न गिरनेछ।

नेपालीको आफ्नस पानी ूा मा यािा गनस चाूना तछट्टस पूरा ूुने कियहथामा पुगेको छ।

पानी ूा कायारलय यहथापना भ पानी ूा सञ्चालनका लातग आिश्यक नीतिगि,

कानुनी र कन्य पूिारिार ियारी भएरूे को छ। लमागर र समुद्रमा

नेपालीाण्डाभककोपानी ूा सञ्चालनमा ्याएनेछ। नेपालको पानी निाको लगानी

कतभयानठाट आम नेपालीको यहिातम्ि ूुने गरी विद्युि ् द्पाानमा लगानी ु ा

ट

किरठ ३ ू ार ५ सय मेगािाट विद्युि ् द्पाान गिरनेछ।

तनमारर्ािीन आयो नाू सम्पन्न गरी आगामी िर्र १ ू ार मेगािाट विद्युि ् थप

गिरनेछ। प्रतिव्यष्‍टत ब विद्युि ् खपि आगामी पााच िर्रतभि ७ सय वकलोिाट घण्टा

पुर्याएनेछ। आगामी चार िर्रतभि सठसका लातग यहिच्छ र ार पूुाच पुर्याएनेछ।

दज्यालो नेपाल कतभयानकन्िगरि सठस नेपालीका घरघरमा ु ी पुर्याएनेछ।
तठ ल

तनमारर्ािीन विद्युि ् आयो नाू ठाट व्यािसावयक द्पाान सुरु ूुन ु कगातड प्रसारर्

लाएन तनमारर् सम्पन्न गिरनेछ। पूि९

र पष्‍टश्चम रा मागर र

रसुिागढी९कालमाडौं९िीरगञ् कोिरडोरू मा ४ सय के।भी। मिाका प्रसारर्

लाएन तनमारर् कायरला िीब्रिा दाएनेछ। मेरो सरकारले सठस दमेरका नेपाली

नागिरकको सामाष्‍ट क सद र र्का लातग ठा्यकालमा ष्‍ट ा, यहिायहथ्य र पोर्र्,

युिाियहथामा सीप, दद्यम ीलिा र रो गारी िथा ज्ये्ल नागिरकला सम्मान, सद र र् र

सुर ा प्राान गनसछ। आगामी आतथरक िर्राेष्‍टख योगाानमा आिािरि सामाष्‍ट क

सुर ा यो ना कायारन्ियनमा ्याएनेछ। योगाानकिारला सामाष्‍ट क सुर ा

नम्ठरसवूिको पिरचयपि दपलधि गराएनेछ।

सामाष्‍ट क सुर ा यो नाठाट रद्तमक िथा कमरचारीू और्िोपचार, यहिायहथ्य िथा मािृ

यहिायहथ्य सुर ा, ाुघट

र ना िथा क त बिा सुर ा, आष्‍टरद्ि पिरिार सुर ा, ेष्ठ नागिरक

े न्। यस यो नाको ाायरा रम ः ठढादाास

सुर ासम्ठन्िी सेिाठाट लाभाष्‍टन्िि ूुनछ

लतगनेछ। वितभन्न तनकायू िाट प्राान गिरने सामाष्‍ट क सुर ाका कायररमू ला

समन्िया्मक पमा सञ्चालन गिरनेछ। सामाष्‍ट क सुर ा भत्ताको रकम िृवधाञ

गिरनेछ। तडष्‍ट टल नेपाल फ्रेमिकरको पााच िर्स राष्‍ट्िय कायरयो ना कायारन्ियन

गिरनेछ। सरकारी िथा तन ी ि

े ठाट प्रिाू ूुने सठस प्रकारको सेिा िथा कारोठार

विद्युिीय मा्यमठाट सञ्चालन गिरनेछ। विद्युिीय भुत बानी र विद्युिीय ूयहिा र

कायारन्ियनमा ्या विद्युिीय कारोठारला सुरष्‍ट ि र विश्िसनीय ठनाएनेछ। यो

व्यियहथा यहथानीय िूसम्म वियहिार गिरनेछ। सठस यहथानीय िूका िडा, यहिायहथ्य केन्द्र

िथा सामुाावयक मा्यतमक विद्यालयमा ब्रोडव्याण्ड एन्टरनेट वियहिार गनस कायर

आगामी िर्रतभि सम्पन्न गिरनेछ।

आगामी चार िर्रतभि सठस नेपालीला ठायोमेविक सूचना र पृथक् पवूचान

नम्ठरसवूिको राष्‍ट्िय पिरचयपि वििरर् गिरनेछ। नागिरकका सठस प्रकारका

िसयष्‍टत बक वििरर्ला राष्‍ट्िय पिरचयपिमा समावि्ट गरी यसला सामाष्‍ट क

सुर ासवूि सठस सािर तनक सेिा प्रिाूका लातग आिश्यक सूचनाको आिार

ठनाएनेछ। प्र्येक नेपालीको ठैंक खािा ूुने सुतनष्‍टश्चि गनर खोलौं ठैंक खािा

कतभयानला िीब्रिा दाएनेछ। सठस आतथरक कारोठार ठैंवकङ प्रर्ालीमाेरि् गिरनेछ।

केन्द्राे ष्‍टख यहथानीय िूसम्म नागिरक कतिकार मोठाएल कप्सका मा्यमठाट

सिरसािारर्ले सरल र सू पमा सेिा प्राप्ि गनस,आेूसाग सम्ठष्‍टन्िि सूचनाू को

दपयोग गनरसक्ने, सरकारी सेिाको ठारे मा ानकारी तल आफ्ना गुनासा र समयहयाू

समािान गनरसक्ने व्यियहथा गिरनेछ। सरकारी सेिा, तनर्रय प्रवरया किद राष्‍ट्िय

गौरिका आयो नाू को कनुगमनका लातग ियार गिरकको विद्युिीय प्रर्ालीला थप

प्रभािकारी ठनाएनेछ। यािायाि ेिमा रूे को तसष्‍टन्डकेटको कन््यपतछ सािर तनक

पिरिून प्रर्ालीला व्यिष्‍टयहथि गनर यािायाि प्रातिकरर् यहथापना गिरनेछ। सािर तनक

यािायािका सािनू मा यािा काडरको व्यियहथा गिरनेछ। िोवककको समयमा यािा

सुरु गरी िोवकककस समयमा गन्िव्यमा पुग्ने सुतनष्‍टश्चि गिरनेछ। लू ला सािर तनक

सिारी सािन सञ्चालनला प्रो्सावूि गिरनेछ।

िायुमण्डलको यहिच्छिा र नयहिायहथ्यला ्यानमा राखी विद्युिीय सिारी सािनको

प्रयोगला प्रो्सावूि गिरनेछ। कालमाडौं दप्यका र सािस प्राे का प्रमुख सूर र

आसपासका ि
े मा नेपाल सरकार, प्राे र यहथानीय िू किद तन ी ेिसमेिको

सूभातगिामा आगामी आतथरक िर्राेष्‍टख विद्युिीय ठस सेिा सञ्चालनमा ्याएनेछ।

विद्युिीय सिारी सािनको प्रयोगला ाे व्यापी ठनादन पयारप्ि चाष्‍ट ्ग

र यहटे नू

यहथापना गिरनेछ। सष्‍ट क ेि सुिारमा योगाान पुर्यादन छु ट्टस कोर् खडा गरी

रा्िपति सष्‍ट क सुिार कायररम सञ्चालन गिरनेछ। आगामी ाु िर्रतभि नेपालला

सा र नेपाल घोर्र्ा गिरनेछ। ष्‍ट ा, विञातान िथा प्रवितिको ेिमा विश्ियहिरको

क्ययन र कनुसन्िान गनस विष्‍ट ्टीकृि विश्िविद्यालयको पमा मान भण्डारी विञातान

िथा प्रविति विश्िविद्यालय आगामी ाु िर्रतभि सञ्चालनमा ्याएनेछ। आगामी

आतथरक िर्रतभि सठस नेपालीला यहिायहथ्य तठमाको ाायरामा ्याएनेछ। यहिायहथ्य

तठमाले समेट्ने आिारभूि दपचार सठस यहथानीय िूका यहिायहथ्य केन्द्रू ठाट दपलधि

गराएनेछ। आगामी आतथरक िर्रतभि ष्‍टचवक्सक सेिा नपुगेका यहथानीय िूू मा

कम्िीमा कक ष्‍टचवक्सकको व्यियहथा गिरनेछ,सठस यहथानीय िूका सठस िडाू ठाट

प्राथतमक यहिायहथ्य सेिा दपलधि गराएनेछ। प्राथतमक कयहपिालू मा टे तलमेतडतसन

िथा ाूरष्‍टचवक्सा ष्‍ट ा पधाञतिमाेरि्२४ घण्टे आिारभूि यहिायहथ्य सेिा दपलधि

गराएनेछ।

प्र्येक प्राे को कम्िीमा कक कयहपिालठाट विष्‍ट ्टीकृि यहिायहथ्य सेिा दपलधि गरा

विष्‍ट ्टीकृि यहिायहथ्य सेिाका लातग कालमाडौं आदनुपनस ठा्यिाको कन््य गिरनेछ।

केन्द्रीय यहिायहथ्य प्रयोग ालाला क्यािुतनक प्रवितियुत ब राष्‍ट्िय तनाान केन्द्रको

पमा यहिरोन्नति गिरनेछ। िीन िर्रतभि सािस प्राे मा क्यािुतनक तनाान केन्द्रू

सञ्चालनमा ्याएनेछ। िीर कयहपिालला कन्िरारष्‍ट्िय गुर्यहिरका सठस विष्‍ट ्टीकृि

सेिासवूिको द्कृ्टिाकोकेन्द्रको पमा विकास गिरनेछ। आगामी िर्रभत बपुरको

ु गिरनेछ। विपन्न र
ाुिाकोटमा िीर कयहपिालको क्यािुतनक भिनतनमारर् कायरसरु

िष्‍टञ्चतिमा परे का मवूलाू को सामाष्‍ट क आतथरक मिा विकासला प्राथतमकिा दाने

गरीरा्िपति मवूला द्थान कायररमकन्िगरि सञ्चातलि वरयाकलापू को

पुनरािलोकन गिरनेछ। विकास र िािािरर्ठीच सन्िुलन कायम गिरनेछ। पृथ्िीको

भवि्य, ीिू को र ा, वूि क्यार् र यसको एकोतस्टममा टकराि नआदने गरी

विकास कायरू कष्‍टघ ठढाएनेछ। विश्ि िापमानमा भकको िृवधाञठाट तसष्‍ट ि

र लिायु

पिरििरनका नकारा्मक कसरू ला न्यून गनर यहथानीय िूसम्म लिायु कनुकूलन

कायररमू सञ्चालन गिरनेछ। राष्‍ट्िय िथा कन्िरारष्‍ट्िय मूत्त्िका सीमसार

ेिू को सद र र् र ठुवधाञमत्तापूर्र दपयोग गा पयारपयरटनको गन्िव्यको पमा

विकास गिरनेछ। मूत्त्िपूर्र िालिलसयाू को सद र र् र विकासको गुरुयो ना ठना

कायारन्ियन गिरनेछ। प्राकृतिक स्रोिको कनुष्‍टचि ाोून ूुन नदाने िर पूिारिार

तनमारर्का लातग आिश्यक पनस तनमारर् सामग्रीू तनठारि दपलधि ूुने सुतनष्‍टश्चि

गिरनेछ।

िरा ९मिे समृवधाञ कायररमको समी ा गरी प्रभािकािरिा िृवधाञ गिरनेछ। नेपालको

मौतलक ाष्‍टन्ि प्रवरया, वूमाल, िािािरर्, लोकिन्ि, मानि कतिकार, विश्ि ाष्‍टन्ि,

ेिीय सूयोग, मवूला स त बीकरर्लगायिका सााा वूिका विर्यू मा ठौवधाञक

छलेल गरी राष्‍ट्िय वूि प्रिधाञरन गनर िथा नेपालको पररा्ि नीतिला विश्िसामु

प्रभािकारी ढङ्गले प्रयहिुि गा ान आिश्यकिाकनुसारसगरमाथा सम्िाा आयो ना

गिरनेछ।

माननीय सायहयू , मेरो सरकारले सन्िुतलि र कन्िर९सम्ठष्‍टन्िि विकासका लातग

योगाान गनस ि
े गि कायररमू सञ्चालन गरी समग्र विकास प्रवरयाला कष्‍टघ

ठढादने नीति तलकको छ। रा यहि प्रर्ालीमा सुिार, सािर तनक खचरको ा िा

कतभिृवधाञ र तन ी लगानी सङ्कुष्‍टचि नूुने गरी आन्ििरक ऋर् पिरचालन गरी वित्त

सद रचनाला सुदृढ र सठल ठनाएनेछ। विकास सूायिाला राष्‍ट्िय प्राथतमकिाका

ेिू मा राष्‍ट्िय प्रर्ालीमाेरि् पिरचालन गिरनेछ। विप्रेर्र्को रकमला औपचािरक

मा्यमठाट तभत्र्यादन आिश्यक व्यियहथा तमलादनुका साथस द्पाान ील ेिमा

लगानी गनर प्रो्सावूि गिरनेछ। सठस प्रकारका आतथरक गतिवितिू को मौदद्रकीकरर्

 र ु ा, खचरको
गिरनेछ। सूचना प्रवितिको दपयोग गरी िीनस िूका सरकारको ठ ेट ि म

लेखाङ्कन, कतभलेख िथा प्रतििेान प्रर्ालीमा कक पिा ्या वित्तीय कनु ासन

कायम गिरनेछ। सािर तनक सद यहथानू को ा िापूिक

र व्यियहथापन गरी द्पाान र

द्पााक्ि ठढादन कानुनी िथा सद रचनागि सुिार र तनयमनको व्यियहथा गिरनेछ।

लगानीको न्यूनिा पूरा गनर तन ी ेि,सािर तनक९तन ी सााेाारी र सािर तनक,तन ी

िथा सूकारी सााेाारी र िसाेष्‍ट क लगानीला प्रो्सावूि गिरनेछ। पूा ी ठ ारको

वियहिार गा छिरकर रूे का साना पूा ी ककतिि गरी लगानीयोग्य ठनादन सष्‍टम्मष्‍टरद्ि

वित्त, सामूवूक लगानी र भेञ्चर क्यावपटल यहिा सद यन्ि पिरचालन गिरनेछ।

औद्योतगक द्पााक्ि िृवधाञ, औद्योतगक ि

े व्यियहथापन र दद्यम ीलिा विकासका

ेिमा वरया ील रूे का सद यहथाू को पुनसंरचना गिरनेछ। औद्योतगक ि

े

व्यियहथापनमा सद यहथागि सु ासन कायम गिरनेछ। सरकारले यहथानीय कच्चापााथरमा

आिािरि लघु, घरे ल,ु साना िथा माौला दद्योगू ला प्रिधाञरन गनसछ। मू्य

रद्ृङ्खलामा आिािरि दद्यम ील र द्पाान ील सद यहकृतिको विकास गरी लघु, घरे ल ु

िथा साना दद्योगू को माौला िथा लू ला दद्योगू साग कग्र िथा पृ्लसम्ठन्ि

कायम गिरनेछ। दाप ीय िथा ठूुप ीय व्यापार सष्‍टन्िको पुनरािलोकन, सडक, ल

िथा रे ्िे सम्ाौिाू मा समयानुकूल पिरमा न

र र नयाा सम्ाौिा गरी विश्ि ठ ारमा

नेपाली द्पाानको पूुाच िृवधाञ गिरनेछ। यसस िर्र कालमाडौंको चोभारमा तनमारर्

प्रारम्भ गिरकको कन्िरारष्‍ट्िय प्रा न

र ीयहथलसवूिको सुक्खा ठन्ारगाू िीन िर्रतभि
सञ्चालनमा ्या कन्िरारष्‍ट्िय व्यापार सू ठनाएनेछ। ाु िर्रतभि रसुिाको

वटमुरेमा सुक्खा ठन्ारगाू तनमारर् कायर सम्पन्न गिरनेछ। यहिाे ी द्पाानको

दपभोगला प्रो्सावूि गिरनेछ।कनािश्यक, विलासी किद यहिायहथ्यला नोक्सान

पुर्यादने ियहिु र सेिाको आयाि तनरु्सावूि गिरनेछ। आपूतिर व्यियहथाला सरल,

सुलभ र सू ठनाएनेछ।खाद्य िथा गसर खाद्य ठ ारमा यहिच्छ प्रतियहपिार सुतनष्‍टश्चि

गनर कनुगमन प्रर्ाली प्रभािकारी ठनाएनेछ।यो सरकार गलन भकपतछ तनमारर्

सुरुगिरकको कमलेखगञ् ९रक्सौल९मोतिूारी खण्डको पेिोतलयम पाएपलाएनठाट

आगामी िर्राेष्‍टख पेिोतलयम पााथर आयाि गनस व्यियहथा तमलाएनेछ।

माननीय सायहयू ,

कृवर् े मा कायम रूे का सद गलनू को पुनसंरचना गिरनेछ।प्रिानमन्िी कृवर्

ि

आिुतनकीकरर् पिरयो नालगायिकाकृवर् ि

े का कायररमू को प्रभािकािरिा

विश्लेर्र् गरी पुनरािलोकन गिरनेछ। कृर्कू ला दपलधि गराएने कनुाानठाट

िायहिविक कृर्कू ले लाभ तलनसक्ने ठनादन ूालको कनुाान प्रर्ालीमा व्यापक

सुिार गिरनेछ। तनिारूमुखी खेिी प्रर्ालीला व्यािसावयक खेिी प्रर्ालीमा पिरर्ि

गिरनेछ। कृर्कू ला समयमस दन्नि तठद, मल िथा कृवर् प्रसार सेिा दपलधि

गराएनेछ। यहथानीय मौतलक ञातान र प्रवितिको सद र र् र सद िधाञरन गिरनेछ।

कगारतनक खेिी प्रिधाञरन गिरनेछ। ठालीू को दन्नि ाि विकास गरीतठद प्रतियहथापन

ारमा िृवधाञ गिरनेछ। सविक र यहथानीय प्र ातिका तठदतठ नू को सद र र् गिरनेछ।

रासायतनक मल र कीटना क विर्ादाको प्रयोगठाट मानि यहिायहथ्यमा ठढ्ाो ोष्‍टखम

न्यूनीकरर्का लातग सविक प्रवितिको विकास र वियहिार गिरनेछ। कृर्क, व्यािसावयक

समूू, ेामर र सूकारी सद घसद यहथासमेिको सूकायरमा लू ला मिाका ठायोग्याास प्लाण्ट

यहथापना गरी कल। पी। ग्याासको खपिला कम गनुक

र ा साथस ठायोयहलरीिाट

प्राङ्गािरक मल द्पाान गिरनेछ। प्राङ्गािरकियहिुू कोद्पाानको

प्रमार्ीकरर्र ब्राण्डप्रिधाञरन माेरिाष्‍ट्िय िथा कन्िरारष्‍ट्िय यहिरमा ठ ारीकरर्

गिरनेछ। विर्ादा न्यपााथरको प्रयोगको तनयमनर व्यियहथापनका लातग आिश्यक

प्रठन्ि तमलाएनेछ। कृवर्ला प्रवितिमसिी,व्यािसावयक,दच्च प्रतिेलाायी किद मयारदाि

पेसाको पमा पान्िरर् गरी युिाू ला कृवर्मा आकवर्रि गनस कायररम ्याएनेछ।

कृवर्को औद्योतगकीकरर् गरी कृवर्मा आष्‍टरद्ि नसङ््याला कृवर् दद्योग, मू्य

रद्ृङ्खलाका िूू रकृवर् सेिा े मा यहथानान्िरर् गिरनेछ। कृवर् दप ू को

ि

द्पाान, प्र ोिन र भण्डारर्मासूयोग पुर्यादन यहरीन ूादस,भण्डार गृू,तठद प्र ोिन

केन्द्र र साना तसाचाए सद रचनाू तनमारर् गिरनेछ। कृवर् दप र माटोलगायिका

द्पाानका सािनू को गुर्यहिर परी र्का लातग प्रयोग ालाू तनमारर् र

सुदृढीकरर् गिरनेछ। मेरो सरकारले कतिरतमि सम्पूर्र सरकारी ग्गाू आगामी

िर्रतभि सरकारी कायम गनसछ।सािर तनक ग्गामातथको सठस प्रकारको कतिरमर्

ूटाएनेछ। ग्गा प्र ासनमा कतनयतमििा गनसदपर छानतठन गरी कडा कारठाूी

गिरनेछ।
आगामी चार िर्रतभिमुत ब कमसया, मुत ब ूतलया, सुकुम्ठासीलगायि सठस भूतमूीन र

सीमान्िकृि पिरिारू को ठसोठास व्यिष्‍टयहथि गिरनेछ। सूचना प्रवितिको प्रयोग गरी

भूतम प्र ासनला व्यिष्‍टयहथि, सरल, सू र पारा ी ठनाएनेछ। नापी ूुन ठााकी

रूे का सम्पूर्र ेिको नापी कायर आगामी ाु िर्रतभि सम्पन्न गिरनेछ। रा्िपति च ुरे

सद र र् कायररमला समी ा र मू्याङ्कन गरी प्रभािकारी पुनव्यरियहथापन गिरनेछ।

च ुरे र भािर ेिका खोंचू मा ल पुनभररर्का लातग पोखरीू तनमारर् गिरनेछन्।

ेलेूलका तठरुिासवूिको नसररीको यहथापना र विकास गनर तन ी र सूकारी

ेिला प्रो्सावूि गिरनेछ। सरकारीयहिरिाट सञ्चालन भकका नसररीमा कम्िीमा ३०

प्रति ि ेलेूलको तठरुिा द्पाान गिरनेछ। वूमालू ला ेोूोरमुत ब ठनादन

वि ेर् सेाए कतभयान सञ्चालन गिरनेछ।सूरू मा ूुने िायु र ्ितन प्राूर्र्को

मािा द्लेखनीय पमा तनयन्िर् गिरनेछ। लिायु पिरििरनको प्रभाि न्यूनीकरर्का

लातग ूिरि विकासको कििारर्ा किलम्ठन गिरनेछ। राडार, यहिचातलि ल िथा

मौसम मापन दपकरर्ू िथा सूचना प्रर्ालीू डान किद वियहिार गरी

मौसमसम्ठन्िी सेिाको गुर्यहिर, विश्िसनीयिा र प्रभािकािरिा िृवधाञ गिरनेछ।

माननीय सायहयू , िातमरक र पयरटकीय दृष्‍ट्टले मूत्त्िपूर्र लादाू ाे िघाट, चिरा र

रामायर् सवकरटकन्िगरि तनमारर्ािीन सडकला प्राथतमकिाका साथ तनमारर् गिरनेछ।

सूरी ेिको िावेक व्यियहथापनका लातग प्रमुख सूरू मा सठ९िे र फ्लाए९ओभर

तनमारर् गिरनेछ। ष्‍ट वपकस प्रवितिको प्रयोग गरी सािर तनक सिारी सािनू को

कनलाएन किष्‍टयहथति ााच गिरनेछ। सािर तनक सिारी सािनको प्रभािकारी

ु का प्रमुख सूरू मा ठूुिले ठसपाकर तनमारर्को कायर कगातड

व्यियहथापन गनर मुलक

ठढाएनेछ। सठस प्राे रा िानीमा सिारी सािनको वेटनेस परी र् केन्द्र यहथापना

गरी सिारी सािनले आितिक पमा वेटनेस परी र् गरादनुपनस व्यियहथा कतनिायर

गिरनेछ। राष्‍ट्िय रा मागर िथा द्रिमागर

ु ू का तनष्‍टश्चि ाूरीमा विरद्ामयहथलको

व्यियहथा गिरनेछ। सडक वकनाराला माटोरवूि ठनादनुका साथस कालमाडौं दप्यका

प्रिे गनस नाकाू र लू ला तनमारर्यहथलू मा यहिचातलि प्रवितिठाट सिारी सािन

सेा गरी कालमाडौं दप्यकाका सडकला िुलोमुत ब ठनाएनेछ। तन ी ेिसागको

सूकायरमा दप्यकालगायिका कन्य सूरी ेिमा िािािरर् सद र र्, ूिरयाली प्रिधाञरन

िथा सूरी सौन्ायर कायम गनर यहिच्छ सूर कतभयान सञ्चालन गिरनेछ। आगामी ाु

िर्रतभि ोष्‍टखमयुत ब ठयहिीमा रूे का सठसला ोष्‍टखमरवूि यहथानमा सुवििासम्पन्न

आिासको व्यियहथा तमलाएनेछ।

कतिविपन्न,लोपोन्मुखर सीमान्िकृि िगरका नागिरकू का लातगसुरष्‍ट ि,वकेायिी र

िािािरर्मसिी आिास सुवििाको व्यियहथा गिरनेछ। आगामी आतथरक िर्र सम्भाव्य

यहथानमा मेगा तसटी िथा यहमाटर तसटी विकास गनर आिश्यक पूिारिार तनमारर् कायर सुरु

गिरनेछ। कालमाडौं दप्यकाको ठसोठासला व्यिष्‍टयहथि गनर ग्गा ककीकरर्को

मा्यमठाट नयाा सूर विकासको वियहिृि पिरयो ना प्रतििेान आगामी आतथरक िर्रतभिस
ियार गिरनेछ। कालमाडौं दप्यकामा यसस िर्र ३ ू ार व्यष्‍टत ब मिाको सम्मेलन

केन्द्र तनमारर् गिरनेछ।आगामी िीन िर्रतभि ५ ू ार व्यष्‍टत ब मिाको ठूुदद्देश्यीय

सम्मेलन केन्द्र तनमारर् गिरनेछ। सठस प्राे का रा िानीू मा २ ू ार व्यष्‍टत ब

मिाका सम्मेलन केन्द्र तनमारर्को प्रारष्‍टम्भक कायर सम्पन्न गिरनेछ। कालमाडौं

दप्यकामा आगामी िीन िर्रतभि सम्पन्न ूुने गरी सङ्घीय सद सा भिन,रा कीय

कतितथ गृू,मन्िी तनिास,प्राे प्रमुख िथा मु्यमन्िीको सम्पकर कायारलय

किद तनिासू को तनमारर् कायर सुरु गिरनेछ। माननीय सायहयू , आिारभूियहिरको

खानेपानी सेिाला आगामी आतथरक िर्रमा ९२ प्रति ि र चार िर्रतभि िप्रति ि

नसङ््याको पूुाचमा पुर्याएनेछ

तनमारर्ािीन खानेपानी आयो नाू सम्पन्न गरी िरा का ष्‍ट ्लामा आसस तनकमुत ब

सुरष्‍ट ि खानेपानी दपलधि गराएनेछ। वपदने पानी तनयारि गनस व्यिसायला प्रिधाञरन

गिरनेछ। लािार ेि सद र र् र कतनयष्‍टन्ििभूतमगि पानीको ाोूनला तनयन्िर्

गिरनेछ। खानेपानी वििरर् प्रर्ाली िथा ढल व्यियहथापनला प्रभािकारी ठनादन

तनयामक िथा सेिा प्राायक तनकायू को सद यहथागि पुनसंरचना गिरनेछ। माननीय

सायहयू , सूचना प्रवितिमा आिािरि दद्योग व्यिसाय प्रिधाञरन िथा रो गारी तस न

र ा

गनर राष्‍ट्िय ञातान पाकर यहथापना गिरनेछ। मकिानपुरको ूे टौंडामा तनमारर्ािीन डाटा

िरकभरी सेन्टरको तनमारर् यसस िर्र सम्पन्न गरी सञ्चालनमा ्याएकको छ। सम्भाव्य

कन्य यहथानू मा थप डाटा सेन्टर तनमारर् िथा एन्टरनेट कक्सचेन् सेन्टरको यहथापना
गिरनेछ। ाूरसञ्चार पूिारिारमा रूे को ाोूोरो लगानी कम गनर पूिारिार सूप्रयोग गनस

नीति किलम्ठन गिरनेछ। साएठर सुर ा ोष्‍टखमको पवूचान, ्यसठाट पनस कसरको

न्यूनीकरर् र आकष्‍टयहमक साएठर सुर ाको व्यियहथा गनर राष्‍ट्िय सूचना प्रविति

आकष्‍टयहमक सूायिा समूूसवूिको साएठर सुर ा प्रर्ाली सञ्चालनमा ्याएनेछ।

आमसञ्चार ेिला मयारदाि र व्यािसावयक ठनादन कानुनी र सद यहथागि

व्यियहथासवूिको तनयामक तनकाय यहथापना गिरनेछ। ूुलाकसेिाला पुनसंरचना गरी

यहिायत्त, प्रतियहपिी र व्यािसावयक ठनाएनेछ। आगामी ाु िर्रतभि ाे तभिस सुरष्‍ट ि

छापाखाना यहथापना गरी राूाानी,ठैंक नोट, कन्ियह ्ु क ष्‍टयहटकर, ूुलाक वटकट,

ग्गािनी प्रमार्पू ार र सािर तनक मूत्त्िका काग ािू को सुर र् मुद्रर् गिरनेछ।

छायाङ्कनका लातग नेपाल कायररम सञ्चालन गरी तसनेमा पयरटनको प्रिधाञरन

गिरनेछ। तसनेमा िथा छायाङ्कनका लातग नेपाल आदने विाे ीको लातग आिश्यक

पनस सम्पूर्र सेिाू ककाार प्रर्ालीमाेरि् दपलधि ूुने व्यियहथा

तमलाएनेछ।छायाङ्कनका लातग विाे ीू को आकर्रर् िृवधाञ गनर आिश्यक काम

चातलनेछ। माननीय सायहयू , पयरटकीय यहथलको विकास, पयरटन पूिारिार तनमारर् र

पयरटकीय सेिाको विवितिकरर् किद यहिरोन्नति गिरनेछ। नेपाल ककीकरर्का

तसलतसलामा प्रयोग भकका ऐतिूातसक गढी, वक्ला र ठाटोू सद र र् गरी आकर्रक

पयरटकीय गन्िव्यको ु को िरािलीय

पमा ककीकरर् मागर तनमारर् गिरनेछ। मुलक

यहि पमा रूे को तभन्निाला पयरटन प्रिधाञरनमा दपयोग गिरनेछ। िरा ९मिे
नष्‍ट कका मूाभारि ेिका सम्भाव्य पयरटकीय यहथानू ला तठाा मनादन दपयुत ब

ीिल आिासको पमा विकास गिरनेछ।

गुर्यहिरीय पयरटक तभत्र्यादन तन ी ेिसागको सूकायरमा सेिाको गुर्यहिर िृवधाञ

गिरनेछ। पयरटक दद्गम ूुने ाे साग थप ूिा सेिा सम्ाौिा गिरनेछ। नयाा ूिा

प्रिे तठन्ाुू र िानु प नयाा ूिा मागर प्रयोगका लातग तछमेकी रा्िू साग

समााारी किद सम्ाौिा गिरनेछ। माननीय सायहयू , यसस िर्र सुरु गिरकको िरूरा

पुनतनरमारर् कायर आगामी ाु िर्रतभि सम्पन्न गिरनेछ। पुरािाष्‍ट्िक

सम्पााू कोसद र र् ूुने गरीपुनतनरमारर्को कतिकाद कायर आगामी ाु िर्रतभि पूरा

गिरनेछ। भूकम्पठाट तिग्रयहि ठााकी सािर तनक सद रचनाू को पुनतनरमारर् आगामी

ाु िर्रतभि सम्पन्न गिरनेछ। तिग्रयहि खानेपानी िथा सडक आयो नाू आगामी

आतथरक िर्रतभि सम्पन्न गिरनेछ। भूकम्पठाट तिग्रयहि तन ी आिास पुनतनरमारर्को

ठााकी कायर आगामी आतथरक िर्रमा प्राथतमकिाका साथ सम्पन्न गिरनेछ। छू ट भकका

िायहिविक लाभग्राूीको पवूचान गरी कनुाान वििरर् गिरनेछ।

माननीय सायहयू ,

कष्‍टघ्लो सष्‍ट क िर्रमा सुरु गिरकको विद्याथी भनार कतभयानला तनरन्िरिा दा

आगामी ाु िर्रतभि विद्यालय ाने दमेर समूूका सठस ठालठातलकाला विद्यालय भनार

गिरनेछ। प्राथतमक िूमा भनार भकको ु सुकस विद्याथीले मा्यतमक िू पूरा गनस
न
सुतनष्‍टश्चि गनर लष्‍ट ि िगरला छाििृष्‍टत्त, दािा खा ा र विद्याथीमसिी पाठ्यरमको

व्यियहथा गिरनेछ। विद्याथीू ले गुर्यहिरीय ष्‍ट ा प्राप्ि गनस सुतनष्‍टश्चििाका लातग

सामुाावयक विद्यालयका ष्‍ट कू ला तनयतमि िातलम प्राान गनुक

र ा साथस सष्‍ट क

सामग्रीू को द्पाान र वििरर्मा ोड दाएनेछ। क्ययन क्यापनमा ाूरष्‍ट ा

पधाञतिसमेि किलम्ठन गिरनेछ। दद्यम ीलिा, मयाराा र कनु ासनमा आिािरि

सामाष्‍ट क सादयहकृतिक मू्यू को प्रिधाञरनमा योगाान गनस सष्‍ट क प्रर्ाली विकास

गिरनेछ। विाुर्ी योगमाया आयुिसा विश्िविद्यालय यहथापनाका लातग आिश्यक पूिारिार

विकास गिरनेछ।

प्रावितिकिथाव्यािसावयकष्‍ट ाकोवियहिार,समृधाञनेपालतनमारर्कोआिार कायररमकन्िगरि

आगामी ाु िर्रतभि सठस यहथानीय िूमा प्रावितिक विद्यालय सञ्चालन गिरनेछ। सठस

सामुाावयक मा्यतमक विद्यालयू मा विञातान प्रयोग ाला तनमारर् गनर सुरु गिरनेछ।

मान भण्डारी प्रौद्योतगक विश्िविद्यालय यहथापना गनस पूिघ

र ोवर्ि नीतिको कायारन्ियन गनस

कायर कष्‍टघ ठढाएनेछ। प्रावितिक, व्यािसावयक िथा ीिनपयोगी ष्‍ट ा प्राान गरी

ाे ला आिश्यक पनस ा न ष्‍टत ब विकास गिरनेछ। पानी ूा , रे ल यािायाि,

सुरुङ प्रविति, खतन कन्िेर्र्, ला ययुत ब लविद्युि ् आयो नाला आिश्यक पनस

ा न ष्‍टत ब विकास गनर छाििृष्‍टत्तमा यहिाे िथा विाे मा क्ययन गराएनेछ।

प्रावितिक ष्‍ट ामा नेपालको मौतलक कला, सद यहकृति र ञातानको सद र र् र प्रिधाञरन गनस

विर्यू समािे गरी यससम्ठन्िी सीपयुत ब न ष्‍टत ब विकास गिरनेछ।

कसल‚तस न
र ीलरविश्लेर्र्ा्मकसीपयुत ब न ष्‍टत बविकासगनरविञातान,प्रविति र

कनुसन्िानमा लगानी िृवधाञ गिरनेछ।

नसाष्‍टङ््यक ठनोट रभौगोतलक कियहथाको आिारमा नक्साङ्कन गरी विद्यालय िथा

ष्‍ट र् सद यहथाू को समायो न किद ककीकरर् गिरनेछ। विरम सम्िि् २०७६ ाे ष्‍टख

२०८५ सम्मला सािर तनक विद्यालय सठलीकरर् ा कका पमा कायारन्ियन गरी

सष्‍ट क गुर्यहिर कतभिृवधाञ कायररम सञ्चालन गिरनेछ। विद्याथीू ला सािर तनक

िथा तन ी सद यहथा किद प्रति्लानू को कायरयहथलमा एन्टनर गराएनेछ। ष्‍टचनौं आफ्नो

माटो, ठनाऔ ँ आफ्नस ाे कतभयान सञ्चालन गरी यहनािक युिाू ला ेेलोतसपसवूि

ु भर पिरचालन गिरनेछ। ाे भरका सठस सामुाावयक विद्यालयू मा क्ययनरि

मुलक

छािाू ला सेनेटरी प्याड तनः ्ु क दपलधि गराएनेछ। युिाू को प्रतिभा पवूचान,

पिरचालन र प्रिधाञरनका लातग तनयतमि पमा तस न

र ा्मक गतिविति सञ्चालन

गिरनेछ।विञातान िथा प्रविति कक्यहपो,प्रा न

र ी,मूो्सि आयो ना गरी राष्‍ट्िय िथा

कन्िरारष्‍ट्िययहिरमा नेपालीू ले गरे को आवि्कारू को ठारे मा ानकारी िथा ञातान

वियहिार गिरनेछ।आगामी िर्र युिा िसञातातनक सम्मेलन आयो ना गिरनेछ। माननीय

सायहयू , आयुिसा,पञ्चकमर, युनानी, योगर प्राकृतिक ष्‍टचवक्सालगायिका विष्‍ट ्टीकृि

सेिा दपलधि गरादने व्यियहथा गिरनेछ। यहियहथ नागिरक, यहियहथ समा , यहियहथ ीिन

र ्यसका लातग यहियहथ द्पाान र यहियहथ दपभोगको कििारर्ाला कायारन्ियनमा

्याएनेछ।
टोलटोलमा नागिरकआरोग्यकायररमसञ्चालनगिरनेछ। मेरो सरकारले मवूलाू मा

ठढ्ाो सभारएकल क्यान्सर र यहिन क्यान्सर यहिा रोगू को ीप्र पवूचानको लातग

तनः ्ु क यहिायहथ्य परी र् र सभारएकलक्यान्सरविरुधाञखोप कायररम कायारन्ियनमा

्यादनेछ। पष्‍टश्चम िरा मा यहिायहथ्य समयहयाको पमा रूे को तसक्कल९सेल कतनतमया

रोगको रोकथाम गनर वि ेर् कायररम सञ्चालन गिरनेछ। लामखुट्टेको टोकाएठाट

ेसतलने रोग तनयन्िर् िथा रोकथामका लातग प्रभािकारी काम चातलनेछ। माननीय

सायहयू , युिा दद्यमीू ला व्यिसाय सञ्चालनका लातग सुरुिािी पूा ीलगायिका

सुवििा वियहिार गिरनेछ। प्रावितिक, व्यािसावयक र सीपमूलक िातलम दपलधि गरा

यहिाे मा नस रो गारीका लातग युिाू ला आकवर्रि गिरनेछ। तनयामक तनकायको

व्यियहथा गरी रद्म तनरी र् र रद्म कतडटसम्ठन्िी व्यियहथाला प्रभािकारी ठनाएनेछ।

व्यिसाय न्य सुर ा िथा यहिायहथ्यसम्ठन्िी मापाण्डको पालना गरा प्रति्लानयहथलमा

रद्तमकको सुर ा र वूि सुतनष्‍टश्चि गिरनेछ। रद्तमकको न्यूनिम पिररद्तमक

ु ानी गनस व्यियहथा तमलाएनेछ।

ठैंकठाटस भत ब

िसाेष्‍ट क रो गारीला ु साग रद्म सम्ाौिा गिरनेछ। िसाेष्‍ट क

व्यिष्‍टयहथि गनर थप मुलक

रो गारीला मयारदाि िथा सुरष्‍ट ि ठनाएनेछ। िसाेष्‍ट क रो गारीमा ाने नेपाली

रद्तमकको व्यिसाय न्य यहिायहथ्य किद सुर ा, तठमा, दष्‍टचि पािररद्तमक िथा सेिा सुवििा

ु ू साग रद्म सम्ाौिा गनस कायरला

रो गाराािाठाटस लागि व्यूोनस गरी गन्िव्य मुलक
तठयहिार गिरनेछ। माननीय सायहयू , मेरो सरकारले कठ मवूलामातथ वूद सा ूुन

दानेछसन। वूद सापीतडि मवूलाको दधाञार, राूि, मनोसामाष्‍ट क पराम र र कानुनी

दपचारका लातग पुनयहथारपना केन्द्रू वियहिार गिरनेछ। ाुगम

र ेिका ज्यान

ोष्‍टखममा परे का गभरििी र सु्केरी मवूलाू कोूिा दधाञार गनस कायरला तनरन्िरिा

दाएनेछ। समा मा रूे का ााए ो, तिलक, ठालवििाू, छु िाछु ि र छादपडी यहिा

कुरीति र कुप्रथा कन््य गनर सचेिनामूलक सामाष्‍ट क ागरर् कायररम सञ्चालन

गिरनेछ।

मेरो सरकारले कसूाय, ठेिािरसे, सङ्रतमि र आरद्यूीन ठालठातलकाू ला सद र र्

र ूे रचाू गनसछ, स म नागिरक ठना रो गारीका किसर दपलधि गरादनेछ।सठस

प्रकारका वूद साू को कन््य गरी ठालठातलकाको ीिनला सुरष्‍ट ि

ठनाएनेछ।ठालठातलकाको ेिमा काम गनस सरकारी सद यहथाू को पुनरािलोकन गरी

पुनसंरचना गिरनेछ। ाे भरका ठाल मष्‍टन्ारू को सुिार गिरनेछ। ज्ये्ल नागिरकमा

रूे को ञातान,सीप र कनुभिला कन्िर९पुयहिा ूयहिान्िरर् गनर सूयोग पुग्ने गरी प्र्येक

यहथानीय िूमा ज्ये्ल नागिरक सेिा िथा तमलन केन्द्रसञ्चालन गिरनेछ।दधाञार र

सद र र् गरी कुनस पतन ठेसूारा, क त ब, कपाङ्गिा भकका व्यष्‍टत बू सडकमा रूनु

नपनस व्यियहथा तमलाएनेछ। कपाङ्गिा भकका व्यष्‍टत बू का लातग मिा विकास र

रो गारीका कायररमू सञ्चालन गिरनेछ। ारीिरक कपाङ्गिा भकका व्यष्‍टत बू को

यहिायहथ्य र मनोरञ् नका लातग दपयुत ब खेल पिरसर र सुवििाको प्रठन्ि गिरनेछ,
मनोठल ठढाएनेछ, ा र स म ठनादन ष्‍ट ा र िातलमको व्यियहथा

गिरनेछ। राष्‍ट्िय िथा कन्िरारष्‍ट्िय सामुाावयक किद गसरसरकारी

सद यहथाू ला िाेाे ूी र मयारदाि ठनादाास पारा ी र व्यिष्‍टयहथि पमा पिरचालन

गिरनेछ। माननीय सायहयू , वित्तीय सेिाको वियहिार गरी आगामी कक िर्रतभि थप

५० ू ार र पााच िर्रतभि थप ३ लाख युिाला यहिरो गार ठनाएनेछ। मेरो

सरकारले सङ्घीय लोकिाष्‍टन्िक गर्िन्िको प्रिधाञरन, नेि्ृ ि विकास र सामाष्‍ट क

आतथरक विकासमा पिरचालन गनरका लातग आगामी आतथरक िर्रमा युिा पिरचालन िर्र

सञ्चालन गनसछ।

राष्‍ट्िय वूिप्रति समवपरि युिा न ष्‍टत ब विकास र पिरचालनका लातग राष्‍ट्िय सेिा

ालको भूतमकाला यहथानीययहिरसम्म वियहिार गिरनेछ। युिाको आतथरक९सामाष्‍ट क

स त बीकरर् गनर दद्यम ीलिा विकास किद प्रावितिक िथा व्यािसावयक िातलम

दपलधि गराएनेछ। सरकारी, तन ी िथा गसरसरकारी ेि, नागिरक समा र नेपाल

यहकादटठाट मानिीय सेिा, विपद् व्यियहथापन किद रार््विय विकास तनमारर् कायरमा

यहियदसेिकको पिरचालन गिरनेछ। कालमाडौंको मूलपानीमा तनमारर्ािीन कन्िरारष्‍ट्िय

वरकेट मसाानआगामी ाु िर्रतभि सञ्चालनमा ्याएनेछ।तन ी ेिको कग्रसरिामा

ूुनेवरकेटलगायिका खेल मसाानू को तनमारर् कायरला सरकारले प्रो्साून

गनसछ।वरकेट खेलको विकासका लातग वरकेट ककेडेमी यहथापना गिरनेछ।कालमाडौं

दप्यकामा कन्िरारष्‍ट्िययहिरको राष्‍ट्िय खेलकुा पिरसर तनमारर् गनर आगामी आतथरक

िर्रमावियहिृि पिरयो ना प्रतििेान ियार गिरनेछ। सठस प्राे मा सुवििासम्पन्न

रङ्ग ाला र यहथानीय िूमा ाीघरकालीन मूत्त्िका खेलग्रामको तनमारर्, विकास र

वियहिार गनस कायरला िीब्रिा दाएनेछ। आिश्यक पूिारिार तनमारर् सम्पन्न गरी सन्

२०१९ तभिस िेह्रौं ाष्‍ट र् कतसयाली खेलकुा प्रतियोतगिा आयो ना गिरनेछ। माननीय

सायहयू , गिरठीको मनोविञातान ूटा आ्मविश्िास ागृि गिरनेछ। मौतलक ूकको

कायारन्ियनठाट सठस नागिरकला ष्‍ट ा, यहिायहथ्य, खाद्यान्न, रो गारीको व्यियहथा गरी

तनरपे गिरठी कन््य गिरनेछ। कठ नेपालमाकोूी भोकस पान, भोकलेकोूी मान।

ासकीय यहिच्छिा र सु ासन प्रिधाञरनला सरकारले सिोपिर प्राथतमकिामा राखेको

छ।

सठस ेिमा सााचार पधाञति किलम्ठन गिरनेछ।राज्यको सम्पष्‍टत्तमातथ कनतिकृि ाोून

गनस प्रिृष्‍टत्तप्रति मेरो सरकार कलोर पमा प्रयहिुि भकको छ र ूुनछ

े । सठस सािर तनक

पाातिकारीू ला म भ्र्टाचार गदारन, म भ्र्टाचार ूुन दान्न,ा म ाे र निाका

लातग एमान्ाार भकर काम गनस प्रतिञाता गारछुभन्ने प्रतिठधाञिा आ्मसाि् गरी सेिा प्रिाू

गनर तनास ष्‍ट ि गिरकको छ। भ्र्टाचार ूुन नदान रभ्र्टाचारमा सद लग्न व्यष्‍टत बला

कानुनी कारठाूीको ाायरामा ्यादन कुनस कसर ठााकी राष्‍टखनेछसन। न्याय

प्र ासनला सरल, तमिव्ययी र प्रभािकारी ठनादन कानुनी सुिारला तनरन्िरिा दाद ास

न्यायपातलकाको चौथो पञ्चिर्ीय रर्नीतिक यो ना कायारन्ियन

गिरनेछ।सिरसािारर्को न्यायमा पूुाच िृवधाञ गिरनेछ। वूद सापीतडि मवूला, ककल

मवूला, कपाङ्गिा भकका व्यष्‍टत ब, ातलि, ठालठातलका र ज्ये्ल नागिरक प ला

तनः ्ु क कानुनी सूायिा दपलधि गराएनेछ। सम्ठष्‍टन्िि कानुनमा सद ोिन र

पाातिकारीको तनयुष्‍टत ब गरी सङ्रमर्कालीनन्यायसम्ठन्िीठााकी काम सम्पन्न

गिरनेछ। तनिारचन प्रर्ालीला तन्प र यहिच्छ ठनाएनेछ।दपतनिारचनका कामू

सम्पन्न गिरनेछ।

राष्‍ट्िय सुर ा नीति कायारन्ियन गरी राष्‍ट्िय सुर ाला सुदृढ ठनाएनेछ।राष्‍ट्िय

सुर ा किद प्रतिर ासम्ठन्िी विर्यमा क्ययन कनुसन्िान गनर राष्‍ट्िय प्रतिर ा

ु मा वूद साले यहथान पादनेछसन। नागिरकको

विश्िविद्यालययहथापना गिरनेछ। कठ मुलक

ीदिन र सािर तनक सम्पष्‍टत्तको सुर ाका लातग ु सुकस प्रकारको वूद सा्मक
न

गतिवितिप्रति मेरो सरकार कलोर पमा प्रयहिुि ूुनेछ। सद वििान र कानुन विपरीिका

कायरमा सद लग्न ूुन,े ाष्‍टन्ि सुर ामा खलल पुर्यादने र सामाष्‍ट क सद्भाि तठथो्ने

कुनस पतन प्रकारका आपरातिक वरयाकलापमा सद लग्न ूुने ोकोूीला कानुनी

कारठाूीको ाायरामा ्याएनेछ। िथ्य र िसञातातनक प्रमार्मा आिािरि कपराि

कनुसन्िान र कतभयो न प्रर्ाली विकास गिरनेछ। कनुसन्िान र कतभयो नमा सद लग्न

न ष्‍टत बको मिा िृवधाञ गिरनेछ। कतनयतमििा, सरकारी सम्पष्‍टत्तको कनतिकृि प्रयोग,

कपचलन िथा ाोून र कन्य ु सुकस आपरातिक कायरमा सद लग्न कुनस पतन व्यष्‍टत ब
न

ाण्ड स ायिाट दष्‍टम्कन नपादने गरी तनगरानी, कनुसन्िान र छानतठन कायरला

स त ब ठनाएनेछ। प्र ासतनक िथा सुर ा तनकायू समन्िया्मक पमा पिरचालन

गरी ाष्‍टन्ि सुर ा कायम गनर र कपराि तनयन्िर् गनर मेरो सरकार दृढ छ। सठस

सुर ा तनकायू ला सठल¸ स म र दत्तराायी ठना राष्‍ट्िय सुर ा प्रर्ालीला थप

सुदृढ ठनाएनेछ।

राष्‍ट्िय कनुसन्िान विभागला व्यािसावयक एन्टे तल ेन्स सद यहथाको पमा विकास

गिरनेछ। विपद्को पूिि

र यारी, खो , दधाञार, राूि र पुनयहथारपनामा सठस सद यन्िू

पिरचालन गिरनेछ। विगि लामो समयाे ष्‍टख पुनयहथारवपि ूुन नसकेका विपद्

प्रभावििू ला पुनयहथारपना गनस कायरला िीब्रिा दाएनेछ। वूमपाि,

ीिलूर,ठाढीपवूरो, डुठान िथा आगलागीलगायिकाविपद्को कियहथामा न्यूनिम

सेिाको कभािमा ककालमा ज्यान गुमादनुपनस कियहथाको कन््य गिरनेछ। भूकम्पीय

ोष्‍टखमठाट ठचादन सुर ा तनकायू रूेको यहथानलगायि ूरे क १५ वकलोतमटरको

ाूरीमा भूकम्पीय पूि र सूचना प्रर्ाली डान गरी सञ्चालनमा ्याएनेछ। लागु

और्िविरुधाञ रोकथाम र तनयन्िर्का कायररमू सञ्चालन गरी यहियहथ, सभ्य र

सुरष्‍ट ि समा तनमारर् गिरनेछ। लागु और्ि द्पाान, ओसारपसार, ठेचतठखन,

ाुव्यरसन र ठालठातलकाला कुलिमा ेसादन ाुरु्साून गनसदपर कडा कारठाूी

गिरनेछ। कारागारू को सुर ा व्यियहथाला सुदृढ गनर प्रवितिमसिी दपायू को

किलम्ठन गिरनेछ, विद्यमान भौतिक पूिारिारू को तनमारर् र सुिार गिरनेछ। कसाी

ठन्ाीू को रद्म र सीपला द्पाान ील र विकास कायरू मा दपयोग गरादने

व्यियहथा गिरनेछ। कानुन, सद गलन र न ष्‍टत बला सु ासन र विकासमसिी

ठनाएनेछ।

राष्‍ट्िय मानकका आिारमा सािर तनक सेिा प्राान गनस कमरचारीू को सेिाको

मू्याङ्कन गनस प्रर्ालीको विकास गिरनेछ। आगामी िर्राेष्‍टख सािर तनक सेिा ठडापि

ियार गरी सेिा प्रिाू गनर सुरु गिरनेछ। सरकारी सेिामा नति ामा आिािरि

कायरसम्पाान प्रर्ाली किलम्ठन गिरनेछ। दच्च पामा कायररि कमरचारीू साग

कायरसम्पाान करार सम्ाौिा गरी करारका िरू ला कायरसम्पाान मू्याङ्कनको

आिार ठनाएनेछ। सद गलनको कायरसम्पाानयहिर न्यून ूुााा पतन पाातिकारीले

कायरसम्पाान मू्याङ्कनमा पूर्ारङ्क पादने ष्‍टयहथतिको कन््य गिरनेछ। आफ्नो

ष्‍ट म्मेिारीमा कलमल गनस, काम नगनस, कनु ासनूीन, कतनयतमििा र भ्र्टाचारमा

सद लग्न ूुने ोकोूीला कडा कारठाूी गिरनेछ। राम्रो काम गनस पुरयहकृि ूुन,े काम

नगनस किद गसरकानुनी काम गनस ाष्‍टण्डि ूुने वितिला कायारन्ियनमा ्याएनेछ।

रा्िसेिकू ला प्राान गिरने सेिा सुवििाको पुनरािलोकन गरी द्प्रेिरि गिरनेछ।

रा्िसेिकू मा कामप्रति ि्पर ूुन,े सेिाभािसवूि समयमस काम सम्पन्न गनस, द्कृ्ट

नति ा दाने र ष्‍ट म्मेिारी िून गनस कायरसदयहकृतिको विकास गिरनेछ। रा्िसेिकू मा

ञातान, सीप र पेसागि मयारााको विकास गरी सरकारी सेिाला नयाा ीिन दाएनेछ,

नयाा गतिका साथ सञ्चालन गिरनेछ।

कमरचारी, ष्‍ट क, यहिायहथ्यकमीलगायि सठस पाातिकारीठाट िोवकककस समयमा काम

सुरु गरी सेिा प्राान गराएनेछ। िीनस िूको नीति, कायररम िथा ठ ेटको िावर्रक

कायरयो नाको कनलाएन कनुगमन गनस प्रर्ालीला ककीकृि गिरनेछ।विद्यमान

कायररम र आयो नाू आिश्यकिा, प्रभािकािरिा र प्रभािको विश्लेर्र् गरी

आिश्यकिाकनुसार पिरमा न
र , पुनसंरचना िा खारे गिरनेछ।सािर तनक खिरासम्ठन्िी

कानुनमा समयानुकूल सुिार गिरनेछ। वि ेर् व्यियहथा गरी विकास तनमारर्का काममा

ठािा व्यििान ूुन दाएने छस न। विकास आयो नाू को तनर्रय, खिरा प्रवरया र

ले क्का व्यियहथापनमा सुिार गरी पूा ीगि खचर िृवधाञ गिरनेछ। विकास आयो नाू मा

िीनस तसफ्टमा काम गनर प्रो्सावूि गिरनेछ। विकास आयो नाू िोवककको समय,

गुर्यहिर र लागिमा सम्पन्न नगनस पाातिकारी र तनमारर् व्यिसायीला कानुनी

कारठाूीको ाायरामा ्याएनेछ। यहियहथ र गति ील कथरिन्िको तनमारर् किद वित्तीय

ेिको यहथावय्ि िथा सु ासन कायम गनरको लातग सम्पष्‍टत्त ु ीकरर् िथा
धाञ

आिङ्किााी वरयाकलापमा वित्तीय लगानी तनिारर्सम्ठन्िी रर्नीतिक कायरयो ना

कायारन्ियन गिरनेछ।

माननीय सायहयू , नेपालको पररा्ि नीति राष्‍ट्िय वूि, पारयहपिरक लाभ र

सम्मान,कन्िरारष्‍ट्िय प्रतिठधाञिा िथा ाावय्ि र न्यायमा आिािरि ूुनेछ।यहििन्ििा,

सािरभौमसत्ता, भौगोतलक कखण्डिा, यहिािीनिा र राष्‍ट्ियसुर ा कायम गा कन्िरारष्‍ट्िय

गि्मा राष्‍ट्िय प्रति्लाको कतभिृवधाञ गिरनेछ।तछमेकी तमिरा्िू , विकास

 ु ू लगायि कन्य सठस तमिरा्िू सागको सम्ठन्िला
सााेाारू , रद्म गन्िव्य मुलक

थप सुदृढ गा राष्‍ट्िय वूि कनुकूल ठनाएनेछ। तनयारि,लगानी र पयरटन प्रिधाञरन किद

प्रवितिमा पूुाच सू ठनादने गरी आतथरक कूटनीतिसञ्चालन गिरनेछ। नेपालको वूि

प्रिधाञरनमा योगाान पुग्ने गरी दच्चयहिरका भ्रमर्ला दपयोग गिरनेछ। नेपाल सायहय

भकका ेिीय मञ्चू ला का प्रभािकारी ठनादन ु

ोड दाएनेछ। सद यत ब रा्िसद घ

िथा मानिकतिकार पिरर्द् र ाष्‍टन्ि तनमारर् आयोगलगायि कन्य कन्िरारष्‍ट्िय

सद घसद यहथाू मा नेपालको प्रतितनति्ि र भूतमकाला थप स त बठनाएनेछ। नेपालको

मौतलक ाष्‍टन्ि प्रवरया विश्िकस लातग कनुकरर्ीय रूे को छ। ाष्‍टन्ि प्रवरयाका

कनुभिू ला कन्िरारष्‍ट्िययहिरमा आाानप्राान गिरनेछ।

माननीय सायहयू , मेरो सरकारले समृवधाञको आिार िर्रमा प्राप्ि दपलष्‍टधिू ला

समुन्नि ठनादाास आतथरक, सामाष्‍ट क र सादयहकृतिक सठस ेिको िीब्र विकास गरी

समृधाञ नेपाल र सुखी नेपालीकोराष्‍ट्िय आकाङ् ा पूरा गनसकलोटका साथ आतथरक िर्र

२०७६र७७ को नीति िथा कायररम प्रयहिाि गरे को छ। यी नीति िथा

कायररमू को सेल कायारन्ियनठाट राष्‍ट्िय ककिा, राष्‍ट्िय वूि र यहिातभमान

म ठुि ूुनेछ, सङ्घीयिा सद यहथागि ूुनेछ, िीब्र ारको आतथरक िृवधाञ ूातसल ूुनछ
े ,

प्रभािकारी गुर्यहिरीय सेिा प्रिाू ूुनेछ र नागिरकको सम्मान र सद र र् ूुनेछ।

नेपाल ि
े ीय र विश्ि मञ्चमा समृवधाञ र न्यायसवूिको समा िाा दन्मुख दाीयमान

रा्िको पमा यहथावपिूुाास ानेछ। यी नीति िथा कायररमको प्रभािकारी

कायारन्ियनमा सठस ेिठाट योगाान ूुने विश्िास गारछु। कन््यमा, मुलक
ु को

विकासमा योगाान पुर्यादने रा नीतिक ालू , तन ी ि

े र सूकारी ेिप्रति आभार

प्रकट गारछु, आ–आफ्नो ेिठाट मूत्त्िपूर्र भूतमका खे्ने रा्िसेिक कमरचारी, रद्तमक

िथा रद्म ीवि, नागिरक समा , ठुवधाञ ीवि, सञ्चार गि् िथा सम्पूर्र ाे िासीू ला

िन्यिाा ञातापन गारछु।नेपालको विकास प्रयासमा सूयोग गनस तमिरा्िू ,

कन्िरारष्‍ट्िय सद घ सद यहथाू , विकास सााेाारू िथा गसरआिासीय नेपाली समुाायला

िन्यिाा दान्छु । िन्यिाा।