Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 99

Siemens Power Academy TD

7SA52x / 6x

Mesafe Koruma Rölesi

V01 Copyright © Siemens AŞ 2015. All Rights Reserved


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

Durum : Çift Kaynaklı Şebekeye ait Hatların


Aşırı Akım Röleleri ile Korunması

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


0,6s 0,3s

0,6s 0,3s

0,6s 0,3s

0,6s 0,3s

Sonuç : Selektif Olmayan Açma

Page 2 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

Kısa devrelerin yerini empedans ölçümü ile belirlenmesi


- Arıza korunan hatta: Z1

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


~
- Arıza koruman hat dışında:
Z2

~
Seçicilik

Page 3 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

Normal işletme: Korunan hatta oluşan kısa devre:


RL RL
I IYük I

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


IYük IK
V RYük x · RL RYük
V V V

V V
R Ölç. = = RL + R Yük R Ölç. = = x ⋅ RL
I Yük
IK

Sonraki hatta oluşan kısa devre:


RL1 RL2
I
V
IK x · RL2 R Ölç. = = RL1 + x ⋅ RL2
V V IK

Page 4 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

• Korunan elemanın empedansı ölçülür ( Z=V/I )

• Ölçülen empedans arıza uzaklığı ile orantılıdır

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• Ayar ile arızalı hattı koruyan veya kapsama bölgesine göre komşu
hatların mesafe korumaları başlatma almalıdır

• Akım ve gerilim ölçülmelidir

• Yedekleme özellikleri sağlanmalıdır

• Korunan hattın %100 ‘lük kesiminde ani açma sağlanmamalı

• Genel olarak ağ yapılı şebekelerde havai hat veya kablolar için


kullanılır

Page 5 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

IL1 ZL
ZL = RL + j XL
IL2
IL3

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ZE = RE +j XE
IE Z E

UL1 UL2 UL3


6 döngü : 3 faz-faz döngüsü ve
3 faz-toprak döngüsü

faz-faz döngüsü: UL1-L2 = ZL ( IL1 - IL2)


Ölçülen Akım
Ölçülen Gerilim

(L1-L2 , L1-L3 , L2-L3 , L1-E , L2-E , L3-E)


Page 6 Siemens Power Academy TD
1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

IL1 ZL
Hat empedansının
faz-faz döngüsü

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ile hesaplanması
UL1L2
IL2 ZL
UL1-L2 = ZL ( IL1 - IL2)

U L1L 2
ZL =
I L1 − I L 2

Page 7 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

IL1 ZL
ZL = RL + j XL
IL2

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


IL3
ZE = RE +j XE
IE ZE

UL1 UL2 UL3

faz-toprak döngüsü:
UL1 = ΙL1 · ( RL + j XL )- ΙE · ( RE +j XE)

ΙL1, ΙE ; Ölçülen akım


Ölçülen gerilim

Diğer toprak döngüleri de aynı şekilde hesaplanır.

Page 8 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

Hat empedansının faz-toprak


döngüsü ile hesaplanması
IL ZL

U L = IL * Z L − I E * Z E U L = I L *Z L − I E *Z E

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


UL ZL
ile çarparsak
ZL
IE ZE İki bilinmeyenli bir denklem!! ZL
U L = (I L * Z L − I E * Z E ) *
ZL , ZE ??? ZL

UL
Bir bilinmeyenli bir denklem ZL =
ZE
çözülebilir… IL −IE *
ZL

Çözüm: ZE/ZL oranı ek bilgi olarak kullanılır

Page 9 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.1 Temel Kavramlar

Sıfır Bileşen Empedansı Toprak ve Pozitif Bileşen Empedanslarını içerir

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Dolayısı ile doğru sıfır bileşen değerlerinin kullanılması faz-toprak döngülerinde


hassas ölçüm sağlayacaktır.

Page 10 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.2 Ölçümü Etkileyen Faktörler

Tek Taraflı Kaynak,Dirençli Faz-Faz Arızası


ΙΑ XL RL

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ΙSC RF
VAB
ΙΒ XL RL

V AB = I SC 2 ⋅ Z L + RF ⋅ I SC
X
RF/2

Döngü Empedansı: V AB R
Z AB = = ZL + F ZL
2.I SC 2
ZLine

Page 11 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.2 Ölçümü Etkileyen Faktörler

Tek Taraflı Kaynak,Dirençli Faz-Toprak Arızası


ΙL
XL RL RF
X 1+kE
ΙK

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


UPh-E RF
ΙE ∆X
XE RE
ZL ZPh-E

UPh - E = IL (ZL + ZE ) + RF ⋅ IL ve IL = - IE
ZE
1+
UPh - E ZL RF
ZPh - E = = ZL ⋅ + R
I L − kE ⋅ I E 1 + kE 1 + kE
ZE RF RF
kE , ise; ZPh - E = ZL + = ZL +
ZL ZE ZE j(ϕE-ϕL)
1+ 1+ ⋅e
ZL ZL
X ekseninde ölçüm hatası!
Bu metod Siemens tarafından kullanılmamaktadır.
Page 12 Siemens Power Academy TD
1. Mesafe Koruma
1.2 Ölçümü Etkileyen Faktörler

Tek Taraflı Kaynak,Dirençli Faz-Toprak Arızası


ΙL
XL RL RF
X 1+kE,R
ΙK RF

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


UPh-E
ΙE
XE RE

UPh - E = IL (RL + j X L ) - IE (RE + j X E )+ RF ⋅ IL ZL


I E = - IL ZPh-E


R

 X ekseninde ölçüm
hatası yok.

Page 13 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.2 Ölçümü Etkileyen Faktörler

Dirençli Arıza ve Çift Taraflı Kaynak

EA A ZL B EB

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ΙA
UA
D RF Ι B

U A = I A ⋅ ZL + (I A + IB ) ⋅ RF
X

U A = I A ⋅ (ZL + RF ) + IB ⋅ RF RF ΙB
⋅ RF
ΙA
ZL
UA IB
ZA = = ZL + RF + ⋅ RF
IA IA
R

Arıza Direnci RF daha Büyük Görülür.


Page 14 Siemens Power Academy TD
1. Mesafe Koruma
1.2 Ölçümü Etkileyen Faktörler

Yük Akışının Etkisi


Ι load U1 U2
ZL1 ZL2
ϑL

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ϕ SC2
U1 U2
Ι1 RF Ι ϕ SC1
2 Ι1
R F = Arıza Direnci
Ι1
Ι2 ⋅R
Ι2
Ι2 F
Ι1 ⋅ RF
RF X RF
X
ZL1 ZL2 Arızanın kısa
ZSC2 görülmesi (solda) veya
ZSC1 ZSC2 ⋅ sinϕSC2 uzun görülmesi
ZSC1 ⋅ sinϕSC1
(sağda) riski var.
7SA karakteristiğinin
ϕSC1 ϕSC2 adaptasyonu
R R mümkün!

Page 15 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.3 Empedans Bölgeleri

Mesafe Koruma Bölgeleri


X
Hat Hat Açısı ϕ
Z5
Açı α yüklü durumda Z2

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Z4
Z2
arızalarının Z1 bölgesinin
Z1B içine girmesini engeller.
α
Z1

Yük ϕ Yük

R
Arıza Tespiti
En Büyük Bölge Başlatma
Bölgesidir.
Z3
Rmin and ϕLoad ile Yük
Bölgesi Belirlenir.

Page 16 Siemens Power Academy TD


1. Mesafe Koruma
1.3 Empedans Bölgeleri

Z3
∆t = grading time
time Z2 t3

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Z1 t2

t1

A B C D
D1 D2 D3

distance
Örnek Bölge Tanımları :

%15 Emniyet Payı:


Z1 = 0,85 ZAB
 Hat hataları
Z2 = 0,85 (ZAB + 0,85 ZBC)  AT, GT hataları
Z3 = 0,85 (ZAB + 0,85 (ZBC + 0,85 ZCD))  Ölçüm Hataları

Page 17 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.1 Ürün Özellikleri

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


7SA610 7SA611/613 7SA612 7SA522

7SA631 7SA632
Bütün seçeneklerde
ana koruma
fonksiyonları
mevcuttur
7SA641 7SA642

Page 18 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.1 Ürün Özellikleri
52

50N 50 50N-2 50 STUB 49


21 21N FL 51N 67N 51 51N-2 50HS
74TC 86

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


68 IEE 50BF 27
68T 85-21 27WI 85-67N 59 81 25 79

Haberleşmede Ölçülen CFC Lojik


konvansiyonel Değerler
haberleşmenin
yanı sıra FO Supervizyon Haberleşme
desteklenmesi Arayüzleri

ANSI 49 Termal yük IEE Duyarlı toprak arızası


21/21N Mesafe koruma 86 Lockout (Kapama kilitlemesi) 50BF Kesici arıza koruma
FL Arıza yeri belirleme 68/68T Güç salınımı tespiti / açması 59/27 Düşük ve yüksek gerilim
50N/51N Toprak kaçağı ve yönlü toprak 85/21 Teleprotection mesafe koruma için 81O/U Düşük ve yüksek frekans
67N kaçağı 27WI Weak-infeed (Zayıf akım) 25 Senkron Kontrol
50/51 Aşırı akım 85/67N Teleprtc. for earth (ground)-fault prtc. 79 Tekrar kapama
50 STUB STUB bus aşırı akım 50HS Arıza üstüne kapama fonksiyonu 74TC Açma devresi arıza
koruması

Page 19 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.1 Ürün Özellikleri

1/3 Kasa 1/2 Kasa 2/3 Kasa 1/1 Kasa

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


7SA6x 7SA6x 7SA6x 7SA6x
7SA52x 7SA52x

* Arka görünümlerdir.

Page 20 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.1 Ürün Özellikleri

Tüm nötr topraklama sistemlerine


7SA522 Fonksiyonlar uyumluluk (direkt ,kompanze ve izole)

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


C-CPU1
Port E, Mho karakt.

Ana Fonksiyonlar
7SA6
1/2 and 1/1x 19‘‘ kasa C-CPU2
Portlar A-D 1/3x 19‘‘ kasa
2/3x 19‘‘ kasa
20 mA, U/I pickup, dairesel karakt.,
Port C Termal aşırıyük,
sadece Hassas toprak kaçağı tespiti
Grafik ekran,anahtar ve ön
yüzden kontrol

Page 21 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.1 Ürün Özellikleri
• Ana fonksiyon mesafe koruma (21L)
• Manual kapama ve tekrar kapama ile birleştirilmiş senkron
kontrol (25) özelliği
• Güç salınımlarının tespiti ve koruması (7 Hz’e kadar) (68)

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• 1-3 ve 1+3 kutup tekrar kapama (79)
• Adaptif tekrar kapama fonksiyonları (ADT/RDT)
• Arıza üstüne kapama ve hızlı açma fonksiyonu ( 50HS)
• Yedek faz-faz aşırı akım koruma fonksiyonu (50-51)
• Gerilim ve frekans koruma fonksiyonları ( 27/59 – 81)
• 3 noktaya kadar haberleşme ile selektif koruma (Z1B)
• Haberleşme ile kilitleme sinyalleri (remote signals)
• Kablolar için termal aşırı yük koruması (49)
• Empedans üzerinden topraklı sistemlerde toprak kaçağı
koruması
• Ergonomik HMI
• Haberleşme protokoleri ile tam uyumluluk
• Hızlı açma ( <10ms)
• Ölçülen değerlerin süpervizyonu

Page 22 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler

Menü tuşları
 Menü içinde hareket etmeyi
kolaylaştırmak için
4 satırlı ışıklı ekran

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


 Ölçülen değerler
 Arıza verileri 4 adet parametrelenebilen ve
etiket eklenebilen
fonksiyon tuşu
7/14 LED
Kullanıcı tarafından
parametrelenebilen ve
yanına yazı eklenebilen

9-pole
Servis arayüzü
 Digsi-4 kablosu ile Numara Tuşları
 Numaraları daha rahat girmek için
 Parolaları daha rahat girmek için

Page 23 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler Run/Error LEDleri

Programlanabilir
Ledli Arıza İhbar
Menu Tuşu
Grubu
14 Adet

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Led Reset Butonu Programlanabilir/
Kontrol Edilebilir
Mimik Diyagram

Kesici ON/OFF
Butonları

Yakın-Uzak (Local- Programlanabilir


9-pole Remote) ve Kilitleme Fonksiyon Tuşları
Servis arayüzü ON/OFF Anahtarları
Page 24 Siemens Power Academy TD
2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler

ışıkla

Koruma data

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Arayüzü #1 and #2
teleprotection etc.
elektriksel

Sistem Arayüzü
IEC 60870-5-103
Profibus FMS IEC
61850
Servis DNP3, vs
Arayüzü
(DIGSI)

Zaman senkronu
(IRIG-B, DCF77)  değiştirilebilir
 yükseltilebilir

Page 25 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler

Teleprotection kartları seçilirken hat


uzunlukları dikkate alınmalıdır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


FO18 ( 60 km) , FO19 (100 km) kartları 25 km’den kısa hatlar için direkt kullanılamaz.Sinyal gücü
zayıflatılmalıdır. Bunun için ek aparat kullanılabilir (signal attenuators/sönümlendirici)

Page 26 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler

• 3 Noktaya Kadar Haberleşme Mümkün. (T Hatlar)


• Ring Topoloji : Tek haberleşme hattının kaybı ile
3 ‘lü haberleşme devam eder.
• Chain Topoloji : Çift haberleşme hattı ile 3’lü

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


haberleşme durumu mümkün. Ekonomik alternatiftir.
• 2. haberleşme portu ( Port-E) 7SA52xx
versiyonunda mevcuttur.

Page 27 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler

Kasa 7SA522 7SA6


including including
BI BO Life BI BO Life Power
(total) High High

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Fast speed Fast speed
5 8 1 0 - -
1/3 - - - - -
7 5 1 0 - -
13 16 1 0 7 -
1/2 8 16 1 12 - 20 8 1 4(2) - -
13 16 1 0 - 5
21 24 1 0 7 -
2/3 - - - - -
21 24 1 0 - 5
16 23 1 12 - 21 24 1 0 7 -
24 31 1 12 - 29 32 1 0 7 -
16 23 1 15 5 33 11 1 8(4) - -
1/1
24 31 1 15 5 21 24 1 0 - 5
22 43 1 12 -
29 32 1 0 - 5
24 31 1 3 5

Page 28 Siemens Power Academy TD


2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.2 Donanımsal Özellikler

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 29 Siemens Power Academy TD
2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.3 Bağlantı Örnekleri

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 30 Siemens Power Academy TD
2. 7SA6x/52x Özellikleri
2.3 Bağlantı Örnekleri

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 31 Siemens Power Academy TD
3. Güç Sistem Verileri

• Güç sistem referanslarının bağlantı özellikleri ve oranları


girilir

• Senkron kontrol özelliği kullanılacaksa U4 girişi


Usy2 seçiilmelidir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• Usy2 için hangi fazların kullanılacağı ve farklı
oranda GT’den alınması durumunda veya referans
için açı düzeltmesi gerekirse buradan
ayarlanabilir..

• I4 nötr akımını kendi hattından veya paralel


hattan alınması durumu gerçekleştirilebilir.
• I4 farklı oranda bir akım trafosundan alınacaksa
oran burada gerçekleştirilir.

Page 32 Siemens Power Academy TD


3. Güç Sistem Verileri

• Sistemin faz dönüş yönü doğru seçilmelidir. Aksi


takdirde yön tayini etkilenecektir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• Toprak empedans oranı ölçüm tipi seçilir. Hat
pozitif ve sıfır bileşenleri veya kompleks
bileşenlerle bu katsayı oluşturulabilir.

RE/RL ve XE/XL için:

Faktör K0 – Açı K0 için (kompleks değerler kullanılır.):

Page 33 Siemens Power Academy TD


3. Güç Sistem Verileri

• Hat verileri, hat verileri ile komutların nasıl


yorumlanacağı ve trip gelişimi durumları
parametrelendirilir.

•Hattın nominal gerilimi ve taşıma kapasitesi akımı

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


girilir.

• Hat açısı,hat uzunluğu, hattın birim rektansı ve


farklı bölgeler için sıfır bileşen kompanzasyon
oranı girilir.

Page 34 Siemens Power Academy TD


3. Güç Sistem Verileri
3.1 Hat verilerinin Hesaplanması

1105 Line Angle (Hat Açısı) Örnek Hesabı :

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Değer tam sayı olarak girilmelidir.

1211 Angle of Inclination dist. Char. : Mesafe bölgelerinin R ekseni sınır açılarını belirler. Genel
uygulama olarak hat açısı ile aynı değer alınır. Dikkat
edilmesi gereken durum, bu açının hat açısından büyük
olmamasıdır.

Page 35 Siemens Power Academy TD


3. Güç Sistem Verileri
3.1 Hat verilerinin Hesaplanması

1110 X’ line reactance per lenght unit (hat reaktans uzunluk birimi) örnek hesabı :

Dikkat edilmesi gereken durum, eğer digside ayarlar sekonder olarak gösteriliyorsa, bu büyüklük
sekonder değere dönüştürülmelidir !

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Nct : Akım trafosu oranı
Nvt: Gerilim trafosu oranı

Page 36 Siemens Power Academy TD


3. Güç Sistem Verileri
3.1 Hat verilerinin Hesaplanması

111x Zero Seq. Comp. Factor (sıfır bileşen dönüştürme oranı) örnek hesabı :

Re/Rl seçeneği kullanıldığında, Hat pozitif-sıfır


bileşen büyüklükleri ile katsayılar hesaplanabilir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Z1 ve diğer hatlar için değişik katsayılar girilebilir.

Page 37 Siemens Power Academy TD


3. Güç Sistem Verileri
3.1 Hat verilerinin Hesaplanması

111x Zero Seq. Comp. Factor K0 (sıfır bileşen dönüştürme oranı K0) örnek hesabı :

Hat verileri polar olarak verildiğinde bu oran kullanılabilir.Hesaplanan


değerler, Ze/Zl skalar oranı ve açısıdır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 38 Siemens Power Academy TD
3. Güç Sistem Verileri
3.2 Hat Durumu

Hat kapamasının röle tarafından algılanma şeklidir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Trip durumunun sona erdiğini belirten parametredir.
Kesici kutuplarının inputlara aktarımı ve ölçümler
birarada kullanılabilir.

Elle kapama durumunda senkron kontrolun


gerçekleşmesi durumu ayarlanır.

3 fazlı açma yöntemi belirlenir.


w trip : 2 fazda trip durumu oluşursa 3 faz açmaya gider
w pickup: 1 fazda trip diğer fazda başlatma olursa 3 faz
açmaya gider

Page 39 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

Faz-Faz empedans ölçümü için minimum


döngü akımıdır. Min kısa-devre akımının
%10’una ayarlanabilir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Arıza üstüne kapamada mesafe korumanın ne
yanıt vereceği belirlenir.
w Z1 : Z1 bölgesi içine düşen arızalar
gecikmesiz temizlenir.
wZ1B : Z1B içine düşen arızalar gecikmesiz
temizlenir.
W pick-up : Mesafe koruma herhangi bölgeden
başlatma aldıysa ani temizlenir
inactive : Elle kapama durumu hangi bölgeye
düşerse ilgili zaman gecikmesi ile temizlenir.
Yük bölgesi için limitler
Z1B ‘nin ilk TK öncesi devamlı aktive olması
durumu seçilir. YES durumunda Z1B
haberleşmeden bağımsız TK’dan önce aktive
olur. (Z1’de TK)

Page 40 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)
Yük bölgesinin hesaplanması
Açı için beklenen min güç faktörü kullanılır

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Yük bölgesi, hatların aşırı yüklenmesi
durumunda anlık empedansın koruma bölgesine
girip, beklenmeyen açmaya neden olması
Min. empedanstan %10 çıkarılır durumunu engeller. Bunun için hattın en kötü
şartlardaki yükü, gerilimi ve en küçük güç faktörü
kullanılmalıdır.

Page 41 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

Faz-Faz ve Faz toprak için ayrı yarlanabilen


direnç bölgeleri.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Faz-Faz ve Faz toprak için ayrı ayarlanabilen
açma süreleri

Bölge azaltma açısı

Page 42 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

Empedansların Hesaplanması

• Reaktansı (X)  Hat Reaktansı (Xh)

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• Faz-Faz Arızaları İçin
Rezistans (R) = Hat Rezistansı (Rh) + Ark Rezistansı (Rz)

• Faz-Toprak Arızalar İçin


Rezistans (R) = Hat Rezistansı (Rh) + Ark Rezistansı (Rz) + Kontak Rezistansı (Rk)
(Worrington Formula)

• Ark Rezistansı (Rarc) (ohm) = {2500 (V/m) * d (m)} / {Ifault (A)}

• Kontak Rezistansı (Rtf) => 5 ohm (Tahmini)

Page 43 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)
Direnç Toleranslarının Belirlenmesi

Worrington formulü: R ARC = 28700 ⋅ l[m] Ohm


I[A]
1,4

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Metre Başına Ark
2500 [V/m] ⋅ d[m]
Gerilimi: R ARC = Ohm
UARC = 2500 V/m I F [A ]

Toleranslı
X R/X-Ayarları
Faz-Faz İletken Mesafeleri
d= 3,5 m (110 kV)
d= 7 m (220 kV)
d= 11 m (380 kV)
R

Page 44 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

Direnç Toleranslarının Belirlenmesi

IPh phase-
conductors

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


IE''
earthing
earth-wire(s)
resistance R R R R R R R R R
of the station tower footing
resistances
IE' Direk dirençleri

resultant fault resistance


Ph-E ΙE
5

4
60 mm2 steel wire RLNW RTF RLNW
3
2
2 earth-wires, total 60mm2
1 Toprak İletkenli hatlarda, arıza
0 akımı hat boyunca bölünür. Bu da
0 50 Ω 100 avarage tower efektif direncin azalmasına neden
footing resistance
olur.

Page 45 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

Direnç Toleranslarının Belirlenmesi

Faz-faz direnç toleransı:

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Uarc= 2500 V/m , Ifmin =1957 A , ark uzunluğu iletken faz-
faz uzunluğunun (5 m) 2 katı,

Bu değer, AT ve GT oranı ile sekonder değere çevrilip


istenilen hat yüzdesinde hesaba katılabilir. %20 emniyet
payı katılabilir.

Genel Kural :

Page 46 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

Direnç Toleranslarının Belirlenmesi

Toprak arızasında hattın karşı tarafından gelen besleme


direnç hesabını etkileyecektir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ve

Genel Kural :
Page 47 Siemens Power Academy TD
4. Koruma Fonksiyonları
4.1 Mesafe Koruma Fonksiyonu (21)

w dist. pick-up : Gecikme süresi ilk


bölgeye girdiğinde saymaya başlar,
bölge değişiminde sıfırlanmaz.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


w zone pick-up: gecikme süresi bölge
değiştiğinde baştan başlar.

! Sistemdeki tüm rölelerin zaman


başlatma ayarları selektif çalışmayı
sağlamak için aynı olmalıdır.

Page 48 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.2 Arıza Üstüne Kapama Fonksiyonu ( 50-SOFT)

• Hat üzerinde bırakılan topraklama veya kalıcı kısa devre üzerine kesici kapanması durumunda
akım kontrolü olarak ani açma sağlanır.
• Açma daima 3 kutupludur
• Tekrar kapama bloke olur.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


I>>> seviyesi elle kapama anında
aşılırsa koruma aktive olur.
I>>> değerinin yanlış açmayı
engellemek adına şarj veya demeraj
akımlarının üzerinde seçilmesi gerekir.

Page 49 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.3 Tekrar Kapama Fonksiyonu (79)
• Havai hatlar üzerinde oluşan arızaların yaklaşık %85 ‘i tek fazlı ve geçici karakterdedir.
• Kesinti sürelerini en aza indirgemek için tekrar kapama fonksiyonu kullanılır.
• 7SA 8 atışa kadar TK ‘ya olanak tanır. 1 kutup - 3 kutup veya 1+3 kutup kapamalar
gerçekleştirilebilir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• Tekrar kapama sonrası senkron kontrol fonksiyonu çalıştırılabilir.
• Karşı hattın durumu takip edilerek ölü zaman esnetilebilir.

2 atışlı TK diyagramı (2. başarılı)

Page 50 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.3 Tekrar Kapama Fonksiyonu (79)
İlk atış öncesinde kesicinin hazır olması
kontrol edilir. SF6 normal yada yay kurulu
Bunun için >CB ready inputa atanmalıdır

Başarılı TK sonrasında ayar süresi

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


sonunda döngü kendini resetler

Ölü zaman esnasında sağlıklı fazların


arıza algılama durumu başlatmayla açma
veya trip ile açma

Ölü zaman durumunda diğer fazlarda


arıza algılanırsa, 3 kutup TK veya 3
kutupla TK sonlandırma seçenekleri

Kesici açtığında kutupların açık durumu


Yay kurma süresi bu süre kadar takip edilir.
Hattın karşı tarafına TK
için gecikme süresi
(ADT yalnızca)

Page 51 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.3 Tekrar Kapama Fonksiyonu (79)

Trip bu süre içerisinde oluşmalıdır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Bekleme süreleri

1 kutuptan 3 kutba giden TK için bekleme


süresi

Page 52 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.3 Tekrar Kapama Fonksiyonu (79)
Ölü Hat Kontrolu (DLC)

• Kutup açtığında hat tarafında halen gerilim varsa TK bloke olur.


• Gerilim trafoları hat tarafında bulunmalıdır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Kısaltılmış Ölü Hat Kontrolü (RDT)

• Aşağıdaki arıza durumunda A-B ile C’nin de TK yapması durumunda, C’nin hattı, AB’nin arızayı
temizlemesi sonrasında tekrar enerjili duruma gelir. 3440 par. Şartı sağlandığında C ölü süresini
tamamlamadan kendini kapatır.

Page 53 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.3 Tekrar Kapama Fonksiyonu (79)
Adaptif Ölü Zaman Kontrolü (ADT)

• I tarafı normal TK ayarlarındadır.


• II ADT ayarlanmalı ve I-II arası haberleşme kurulu olmalıdır.
• I ve II açma yaptığında II tarafı eğer I sağlıklı TK yaptıysa, I tarafından kapama komutuyla kendini kapar

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• II tarafı sadece ve sadece hattı I tarafından tekrar enerjilenirse kapatır bu da şebekenin gereksiz TK
yaşaması engellenir.
• II ‘nin kutupları açık olacağından, III noktasının gereksiz TK yapması engellenmiş olur. RDT bu noktada
kullanılarak kesinti en aza indirgenir.
• I kesicisi II ‘nin beklemesi nedeniyle kolaylıkla TK’larını gerçekleştirebilir.

Page 54 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.4 İletişim Şemaları

Neden iletişim?

1 2

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Bu bölgedeki arızalar Bu bölgedeki arızalar iki taraftan da Bu bölgedeki arızalar
2 tarafından t2 süresinde Ani olarak temizlenir. 1 tarafından t2 süresinde
temizlenir temizlenir

Hattın %70’ indeki arızalar ani olarak temizlenir

Kalan %30 zaman gecikmesi ile temizlenir.

Çözüm: Hattın iki ucu arası iletişim

İhtiyaçlar: İletişim kanalı (PLC, microwave radio, fibre optic, v.b.)


İletişim mantık devresi

Page 55 Siemens Power Academy TD


4. Koruma Fonksiyonları
4.4 İletişim Şemaları
PUTT (Pick-up)

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 56 Siemens Power Academy TD
4. Koruma Fonksiyonları
4.4 İletişim Şemaları
PUTT (Z1-B Acc.)

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 57 Siemens Power Academy TD
4. Koruma Fonksiyonları
4.4 İletişim Şemaları
POTT

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 58 Siemens Power Academy TD
4. Koruma Fonksiyonları
4.4 İletişim Şemaları
Bloklama

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Page 59 Siemens Power Academy TD
4. Koruma Fonksiyonları
4.5 Güç Salınımı (68)
• Güç sistemleri içerisinde oluşan kısa devre,
tekrar kapama, ani yük artışları ve
anahtarlamalar sonucunda üreticiler
kendilerini dengeleyerek stabiliteyi
sağlamalıdırlar.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


• Güç salınımı tespiti, stabilitenin sağlanması
sırasında yanlış açmaların önüne geçmek
amaçlı kullanılır.
• Tespit ile mesafe korumanın blokajı veya
sistemleri ayırmak amaçlı trip olarak
kullanılabilir.
• 1 durumu arıza durumunu gösterir.Emp.
vektörü 0 noktasına doğru ilerler.
• 2 ve 3 durumu vektörün güç salınımı ve
sonrasında sistemin kendini toparlaması
durumunu gösterir.
• 4 durumunda stabilite kaybolmuştur. (işaret
değişimi.
• dz/dt hareketi ¼ periyotta bir izlenir ve 30 ms
sonunda güç salınımı durumu tespit edilebilir.

Page 60 Siemens Power Academy TD


İlk Adım: Verilerin Toplanması

Kesici
Parametreleri

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Havai Hat Bilgileri

Uygulama Verileri

Ölçü Trafoları

Koruma
Parametreleri

Page 61 Siemens Power Academy TD


Mesafe Koruma Rölesi Ayarları İçin Gerekli Veriler (1)
Sistem Verileri

Bus 1 Bus 2

Line 2
Line 1

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Z source

Line 3
7SA

Sistem Verileri Nominal faz-faz sistem gerilimi 400 kV


Sistem frekansı 50 Hz
Maksimim pozitif bileşen kaynak empedansı 10 + j100
Maksimum sıfır bileşen kaynak empedansı 25 + j200
Minimum pozitif bileşen kaynak empedansı 1 + j10
Minimum sıfır bileşen kaynak empedansı 2.5 + j20
Maksimum uzak besleme / yankın besleme (IRem/ILoc) 3

Page 62 Siemens Power Academy TD


Mesafe Koruma Rölesi Ayarları İçin Gerekli Veriler (2)
Hat Verileri

Bus 1 Bus 2

Line 2
Line 1
Z source

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Line 3
7SA

Hat verileri Hat 1 - uzunluk 80 km


Maksimum yük akımı Tam yükün %250’si
Minimum çalışma gerilimi Nominal Gerilimin %85’i
Tam yük görünen gücü (S) 600 MVA
Hat 1 – Z1’in kilometre başına pozitif bileşen empedansı 0.025 + j0.21 Ω/km
Hat 1 – Z0’ın kilometre başına sıfır bileşen empedansı 0.13 + j0.81 Ω/km
Hat 2 – Toplam pozitif bileşen empedansı 3.5 + j39.5 Ω
Hat 2 – Toplam sıfır bileşen empedansı 6.8 + j148 Ω
Hat 3 – Toplam pozitif bileşen empedansı 1.5 + j17.5 Ω
Hat 3 – Toplam sıfır bileşen empedansı 7.5 + j86.5 Ω

Page 63 Siemens Power Academy TD


Mesafe Koruma Rölesi Ayarları İçin Gerekli Veriler (3)
CT ve VT verileri

Bus 1 Bus 2

Line 2
Line 1
Z source

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Line 3
7SA

Aygıt Gerilim transformatörü verileri (Hat) 380 kV / 100 V


Transformatörleri
Gerilim transformatörü oranları (Bara) 400 kV / 110 V

Akım transformatörü oranları 1000 A / 1 A

Akım transformatörü verileri 5P20 20VA Pi=3VA

CT sekonder bağlantı hattı 2.5 mm2 50m

Empedans dönüşümleri için CT oranı/ VT oranı 0.2632

Page 64 Siemens Power Academy TD


Mesafe Koruma Rölesi Ayarları İçin Gerekli Veriler (4)
Kule Verileri

L1 L1'

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


L3 L2 L2' L3'

Circuit 1 Circuit 2

Kule verileri Kulenin ortalama temel destek direnci 15 Ω

Topraklama hattı 60 mm2 çelik

Uzaklık: İletkenden kuleye/toprak noktasına (midspan) 3m

Uzaklık: İletkenden iletkene (faz-faz) 5m

Page 65 Siemens Power Academy TD


Mesafe Koruma Rölesi Ayarları İçin Gerekli Veriler(5)
Derecelendirme Şeması

Bus 1 Bus 2

Line 2
Line 1

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Z source

Line 3
7SA

Bölge numarası Fonksiyon Erişim Gecikme Süresi

Bölge 1 Kablo 1 için hızlı düşükerişim koruması hat 1’in %80’i 0.00 sn
Bölge 2 İleri yönlü yedek koruma hat 3’teki Z1 1 zaman adımı
erişiminin %20 azı
Bölge 3 Geri yönlü yedek koruma hat 1 Z’nin %50’si 2 zaman adımı
Bölge 4 Uygulanmadı - -
Bölge 5 Yönsüz hat 2’nin %120’si 3 zaman adımı

Page 66 Siemens Power Academy TD


İkinci Adım: Hesaplama

Artık
Erişim Empedansı Kompanzasyon
Faktörü K0

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Minimum Arıza
Akımı Seviyesi

Hesaplama

Polarize Eden Gerilimin


Büyüklüğü
Zaman Derecelendirme Adımı

Page 67 Siemens Power Academy TD


Minimum Arıza Akımının Hesaplanması

I arızası

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


U kaynağı Ztop

Korumanın, korunan bölgedeki arızalara,


yeterli derecede duyarlı olup olmadığından
emin olabilmek için, minimum arıza akımı
hesaplanmalıdır.

Page 68 Siemens Power Academy TD


Hat Açısını Hesaplama

Z line

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Fault R

Line Poly
angle angle
R

Pozitif bileşen hat empedans verilerinden Hat Açısını hesaplayınız. Bu


örnekte:

Z1 = 0.025 + j0.21

X 
Line _ angle = arctan L  Line angle = 83 ْ◌
 RL 

Page 69 Siemens Power Academy TD


Eğim Açısının ve Uzaklık Özelliklerinin (Poly Açısı)
Belirlenmesi

Z line

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Fault R

Line Poly
angle angle
R

Yukarıdaki şekilde de gösterildiği gibi, arıza direnci kapsamı (the fault


resistance coverage), Poly açısı, Hat Açısı ile aynı olduğu durumda, tüm hat
boyunca aynıdır. Bu ayrıca tavsiye edilen bir ayardır.

Özel durumlarda: Diğer özelliklerle koordinasyon, çok düşük kablo açıları


(kablo besleyicileri) vb. Poly açısı uygulamaya uyum sağlayacak şekilde
ayarlanır.

Page 70 Siemens Power Academy TD


RE/RL ve XE/XL Oranlarının Hesaplanması

IL1 RL + j XL

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


IL2
IL3
L1-E
VL1 VL2 VL3

IE RE + j XE

Bölge erişim ayarları için RL ve XL temel alınır.

V L1 = I L1 ⋅ (RL + jX L ) − I E ⋅ (RE + jX E )
V L1 = ( I L1 ⋅ RL − I E ⋅ RE ) + j ( I L1 ⋅ X L − I E ⋅ X E )
 R   X 
V L1 = RL ⋅  I L1 − E ⋅ I E  + jX L  I L1 − E ⋅ I E 
 RL   XL 
RE/RL ve XE/XL ayarları sayesinde, ölçülen (hesaplanan) toprak arıza
empedansı sadece RL ve XL ‘e bağlı olur.

Page 71 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 için RE/RL Oranının Hesaplanması

IL1 RL + j XL

IL2
IL3

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


VL1 VL2 VL3

IE RE + j XE

Bölge 1 için kritik nokta, XL ’in %80’i olan, erişim limiti ayarıdır.
Düzgün bir kablo için, kablo parametreleri aşağıdaki gibi kullanılır:

R E 1  R0 
= ⋅  − 1
R L 3  R1 
R E 1  0.13 
= ⋅ − 1
R L 3  0.025 
RE
= 1.4
RL

Page 72 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 için XE/XL Oranının Hesaplanması

IL1 RL + j XL

IL2
IL3

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


VL1 VL2 VL3

IE RE + j XE

Bölge 1 için kritik nokta, XL ’in %80’i olan erişim limiti ayarıdır.
Düzgün bir kablo için, kablo parametreleri aşağıdaki gibi kullanılır:

XE 1  X0 
= ⋅  − 1
X L 3  X1 
X E 1  0.81 
= ⋅ − 1
X L 3  0.21 
XE
= 0.95
XL

Page 73 Siemens Power Academy TD


Bölge 1B..Z5 için RE/RL ve XE/XL’in hesaplanması

Yüksekerişim bölgelerinin erişimi, ortadaki beslemeden ciddi şekilde etkilenir. Herhangi bir ek
beslemenin olmadığı en kötü durumda, Bölge 2 erişimi, eşgüdümlü açılmanın (coordinated
tripping) kaybını önlemek için hatasız olmalıdır. Bu sebepten, Z1B’den Z5’e kadar olan
bölgelerin RE/RL ve XE/XL ayarı Z2 erişimi temel alınarak yapılır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


151.3

Line X X0 line3

103.4

64.8

34.3 X0 line1 X1 line3


24.64 Zone 2 reach
16.8 X1 line1

80
Dist [km]
Korunan Hat Komşu Hat

Page 74 Siemens Power Academy TD


Bölge 1B..Z5 için RE/RL ve XE/XL’in hesaplanması

Bölge 2 erişim (X) ayarındaki pozitif ve sıfır bileşen R ve X değerleri


hesaplanmalıdır.
Pozitif Bileşen:

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X 21 = 0.8 ⋅ ( X Line1 + 0.8 ⋅ X Line 3 ) R 21 = R Line1 +
( X 2 − X Line1 )
⋅ R Line 3
X Line 3
X 21 = 0.8 ⋅ (80 ⋅ 0.21 + 0.8 ⋅ 17.5)
24.64 − 80 ⋅ 0.21
X 21 = 24.64 R 21 = 80 ⋅ 0.025 + ⋅ 1.5
17.5
R 21 = 2.672

Sıfır Bileşen:

( X 2 − X Line1 ) ( X 2 − X Line1 )
X 2 0 = X 0 Line1 + ⋅ X 0 Line 3 R 2 0 = R 0 Line1 + ⋅ R 0 Line 3
X Line 3 X Line 3
24.64 − 80 ⋅ 0.21 24.64 − 80 ⋅ 0.21
X 2 0 = 80 ⋅ 0.81 + ⋅ 86.5 R 2 0 = 80 ⋅ 0.13 + ⋅ 7.5
17.5 17.5
X 2 0 = 103.4 R 2 0 = 13.76

Page 75 Siemens Power Academy TD


Bölge 1B..Z5 için RE/RL ve XE/XL’in hesaplanması

Bölge 2 erişim (X) ayarındaki, elde edilmiş pozitif ve sıfır bileşen R ve X

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


değerlerini yerine koyun:

R E 1  R0  XE 1  X0 
= ⋅  − 1 = ⋅  − 1
R L 3  R1  X L 3  X1 
R E 1  13.76  X E 1  103.4 
= ⋅ − 1 = ⋅ − 1
R L 3  2.672  X L 3  24.64 
RE XE
= 1.38 = 1.07
RL XL

Page 76 Siemens Power Academy TD


Erişim ve Zaman Derecelendirmeleri

Z3

Zaman Derecelendirme Aralığı

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


L2

Z1 L3

L1
Z2

L4

Erişim Derecelendirme Aralığı

Page 77 Siemens Power Academy TD


Zaman Derecelendirme Adımının Hesaplanması

Zaman derecelendirme adımı, arızaya daha yakın olan röle ve devre kesicisinin,
yedek koruma devreye girmeden önce arızayı önlemesine yetecek kadar zamanı
olduğunu garantilemelidir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


50 ms
Remote relay pickup (max)
80 ms
Remote CB trip (max)
10 ms
Local relay pickup (min)
30 ms
Local relay reset (min)
100 ms
safety margin

required grading time


250 ms

fault time
inception

Page 78 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 X-Erişimi

Bu örnekte, derecelendirme aralığı %20’dir – Bunun sonucu olarak X1


ayarı, X hattının pozitif bileşeninin %80’i olmalıdır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X ( Z1) = 0.8 ⋅ X Line1
X ( Z1) = 0.8 ⋅ 80 ⋅ 0.021
X ( Z1) = 13.44Ω( prim)

X ( Z1) = 13.44 ⋅ 0.2632


X ( Z1) = 3.537Ω(sec)

Page 79 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 R-Erişimi (ph-ph)

Poly açısı, hat açısına eşit olduğu için, R-Erişim ayarı sadece arıza
direncini kapsamalıdır. Bölge 1 için, sadece hat üstündeki arıza ark
dirençleri düşünülmelidir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Rarc =
U arc U arc = 2500V ⋅ l arc
IF

2500V ⋅ 2 ⋅ 5m 1.2 * 12.7 * 0.2632


Rarc = R ( Z1) =
1967 A 2
Rarc = 12.7Ω R ( Z1) = 2.01Ω(sec)

Hesaplanan ayar, hat üzerindeki tüm ark arızalarının kapsanması için


gereken minimum erişimdir.

Page 80 Siemens Power Academy TD


Bölge Simetrisi

Açısal tolerans

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


R
Her bir bölgenin R ve X ayarları, açısal toleranstan kaynaklanan
yanlış işleyişin engellendiğini garantilemelidir.

Page 81 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 için Simetri Önerileri (ph-ph)

X
0.8 ⋅ X ( Z1) < R ( Z1) < 2.5 ⋅ X ( Z1)

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


0.8 X ayarı 2.5 X ayarı
X ayarı
3.537 Ohm

Minimum Rark
2.01 Ohm

R ( Z1) = 0.8 ⋅ 3.537


R ( Z1) = 2.830Ω(sec)

Page 82 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 R-Erişimi (ph-e)

weak I1 I2
strong
source

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


relay source
U arc

Effective tower
footing resistance

Toprak arızaları ile birlikte, arıza direnci, ark direnci ve kule temel
bağlantı direncinin seri bağlanmış halinden meydana gelir. Kule
temel bağlantı direnci üzerindeki gerilim düşüşü ise üzerinden
akan toplam akıma bağlıdır.

Page 83 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 R-erişimi (ph-e)

 I2
RTF = 1 +  ⋅ effective _ tower _ footing _ R weak I1 I2
 I1  strong
source
RTF = (1 + 3) ⋅1,5 relay source

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


U arc
RTF = 6Ω( prim)
Effective tower
footing resistance
U arc = 2500V ⋅ l arc 15kV
Rarc =
U arc = 2500V ⋅ 2 ⋅ 3m 1380 A
U arc = 15kV Rarc = 10,9Ω

%80 aralıktaki toprak arızaları için Bölge 1 R-ayarını hesaplayın. Toplam direncin,
pozitif bileşen parçasını dönüştürmek adına, (1+RE/RL ) oranına bölünmesine dikkat edin.

1.2 * (10.9 + 6) * 0,2632


RE ( Z1) =
(1 + 1.4)
RE ( Z1) = 2,22Ω(sec)

Page 84 Siemens Power Academy TD


Bölge 1 için Simetri Önerisi (ph-e)

0.8 ⋅ X ( Z1) < RE ( Z1) <


(1 + XE )
XL ⋅ 2.5 ⋅ X ( Z1)
(1 + RE RL)
X

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X ayarı
3.537 Ohm

Minimum R flt
2.22 Ohm

RE ( Z1) = 0.8 ⋅ 3,537


RE ( Z1) = 2,83Ω(sec)

Page 85 Siemens Power Academy TD


Bölge Küçültme Açısının, “Alfa Açısının” Ayarlanması

U1 U2
Ιload
ϑL
ZL1 ZL2 ϕSC2
ϕSC1

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


U1 U2 Ι1
Ι1 RF Ι2
RF = fault resistance Ι2
Ι1
Ι2 ⋅R
Ι2 F
Ι1 ⋅ RF
RF X RF
X
ZL1 Bir Over-reach (sol) ya da
ZL2
ZSC2 under-reach (sağ) olabilir.
ZSC1 ZSC2 ⋅ sinϕSC2 Derecelendirme özellikleri
ZSC1 ⋅ sinϕSC1 ona göre ayarlanmalı.

ϕSC1 ϕSC2
R R
Ι2 Ι1
ZK1 = ZL1 + RF + ⋅R ZK2 = ZL1 + RF + ⋅ RF
Ι1 F Ι2

Page 86 Siemens Power Academy TD


Bölge Küçültme Açısının, “Alfa Açısının” Ayarlanması

VA VB TA

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


RF
I2/I1 RF
ZLA
I1 ZR
δ
Alpha
I1 + I2 angle

I2

Alfa açısı ayarı, harici arızalar sırasında iletim açısı (δ) sebebiyle arıza
direncinin kaymasının, Bölge 1’in işlemesine etki etmemesini garantilemek
için kullanılır.

Page 87 Siemens Power Academy TD


Bölge Küçültme Açısının “Alfa Açısının” Ayarlanması

40

35

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


30
50
25 40
Alpha Angle

30
20
20
15
10
TA= 35
10

0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5
R1/X1

2.83/3.537 = 0.8

Page 88 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 1B (X1B)

1B bölgesi ayarı, korunan besleyici üzerindeki her türlü arıza için


operasyonu sağlamayı garantilemelidir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X Erişim derecelendirmesi, X ayarı
ile yapılır. Bu örnekte %50
aralıkla yapıldı.
Z1B
X ( Z1B) = 1.5 ⋅ X Line1
Z hat
X ( Z1B) = 1.5 ⋅ 80 ⋅ 0.21
X ( Z1B) = 25.2Ω( prim)

X ( Z1B ) = 25.2Ω( prim) ⋅ 0.2632


R
X ( Z1B ) = 6.633Ω(sec)

Page 89 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 1B (R1B)

R erişimi bütün dahili ark arızalarını kapsamalıdır.= Bölge 1’de olduğu gibi

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X Minimum R erişim ayarı, Bölge
1’deki ile aynıdır. Düşük erişimi
engellemek için, ekstra bir
Z1B erişim uygulanabilir. Aşağıdaki
tavsiyeyi uygulayın:
Z hat

X ( Z1B ) < R ( Z1B ) < 4 ⋅ X ( Z1B )

Min R = 2.83
R

Bunun sonucu olarak R(Z1B) = 6.633 Ohm

Page 90 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 1B (RE1B)

R erişimi bütün dahili ark arızalarını kapsamalıdır.= Bölge 1’de olduğu gibi

Minimum R erişim ayarı, Bölge


X
1’deki ile aynıdır. Düşük erişimi

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


engellemek için, ekstra bir
Z1B erişim uygulanabilir. Aşağıdaki
tavsiyeyi uygulayın:

Z hat

(1 + XE XL) ⋅ X (Z1B) < RE (Z1B) < (1 + XE XL) ⋅ 4 ⋅ X (Z1B)


(1 + RE RL) (1 + RE RL)
Min R = 2.83
Alt limit uygulanır, böylece:
R

RE ( Z1B ) =
(1 + 1.07 ) ⋅ 6.633
(1 + 1.38)
RE ( Z1B ) = 5.769Ω(sec)

Page 91 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 2 (X2)

Bölge 2, bütün dahili arızaları tespit edebilmeli ve komşu besleyiciler ile


eşgüdümlü olabilmelidir.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Bölge 2’nin X erişimi, Bölge 1’in,
X Z hat 3 en kısa komşu besleyici erişimi ile
eşgüdümlü olmalıdır.
Z1 set Line 3

Z2
X ( Z 2) = 0.8( X Line1 + 0.8 ⋅ X Line 3 ) ⋅ CTratio
VTratio
Z hat X ( Z 2) = 0.8(80 ⋅ 0.21 + 0.8 ⋅ 17.5) ⋅ 0.2632
X ( Z 2) = 6.485Ω(sec)

Min R = 2.83
R

Page 92 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 2 (R2)

Bölge 2’nin R erişimi, Bölge 1’in komşu besleyicileri erişimi ile eşgüdümlü
olmalıdır. Pratikte bu R2>R1 şeklinde sonuçlanır.
Pratikte ayarlanması gereken

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X Z hat 3 ortak nokta şu şekildedir:
Z1 set Line 3 X ( Z 2)
R ( Z 2) min = ⋅ R ( Z1)
X Line1 (sec)
6.485
R ( Z 2) min = ⋅ 2.83
Z hat
Z2 80 ⋅ 0.21 ⋅ 0.2632
R ( Z 2) min = 4.15Ω(sec)

Min R = 2.83
R

Page 93 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 2 (RE2)

Bölge 2 RE erişimi, Bölge 1 komşu besleyicilerinin RE erişimi ile


eşgüdümlü olmalıdır. Pratikte bu RE2>RE1 şeklinde sonuçlanır. Kule
temel bağlantı direnci üzerindeki remote infeed’in etkisinden dolayı, %20
civarında bir ekstra erişim uygulanabilir:

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Pratikte ayarlanması gereken
X Z hat 3 ortak nokta şu şekildedir:

Z1 set Line 3 X ( Z 2)
RE ( Z 2) = ⋅ RE ( Z1) ⋅ 1.2
X Line1 (sec)
6.485
RE ( Z 2) = ⋅ 2.83 ⋅ 1.2
Z hat 80 ⋅ 0.21 ⋅ 0.2632
Z2
RE ( Z 2) = 4.98Ω(sec)

Min R = 2.83
R

Page 94 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 3 (X3)

Bu örnekte 3. Bölge geri yönlü gecikmeli yedek koruma olarak kullanılmıştır.

Verilerden elde edilen X erişimi,

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


1. Hat empedansının %50’si
kadardır.
X

X ( Z 3) = 0.5 ⋅ X Line1 ⋅ CTratio


Z hat VTratio
X ( Z 3) = 0.5 ⋅ 80 ⋅ 0.21 ⋅ 0.2632
X ( Z 3) = 2.211Ω(sec)

Z3

Page 95 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 3 (R3 ve RE3)

Bölge 3’ün R erişimi, minimum erişim ve simetri kısıtlamaları arasında ortak


noktadan ortaya çıkar. Örn: Minimum = Bölge1 R.
Simetri kısıtlamaları, maksimum R

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


ayarını < (X’in 6 katı) şeklinde sınırlar.

X R3’ü maksimum ve minimum limiti:


R ( Z1) + 6 ⋅ X ( Z 3)
R ( Z 3) =
Z hat 2
2.83 + 6 ⋅ 2.211
R ( Z 3) =
2
R ( Z 3) = 8.048Ω(sec)

Min R = 2.83 R
RE ( Z 3) = R ( Z 3)
Z3 RE ( Z 3) = 8.048Ω(sec)

Max R = 6 x X3

Page 96 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 5 (X5+)

Z< arıza tespiti durumunda, her zaman en az bir bölgeyi yönden bağımsız şekilde
ayarlamak tavsiye edilir. Güç salınımının tespiti bu yöntemle yapılır. Bu amaç için
Bölge 5 en uygunudur, çünkü X5+ ve X5- ayarları bağımsızdır.

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X Bu örnekte derecelendirme
gereksinimi:
Z5
X ( Z 5) = 1.2 ⋅ ( X Line1 + X Line 2 ) ⋅ CTratio
VTratio
X ( Z 5) = 1.2 ⋅ (80 ⋅ 0.21 + 39.5) ⋅ 0.2632
Z hat
X ( Z 5) = 17.782Ω(sec)

Page 97 Siemens Power Academy TD


Erişim Ayarlarının Hesaplanması, Bölge 5 (X5-)

Eğer başka bir gereksinim belirtilmemişse, X5- ayarı için aşağıdaki tavsiyeler
kullanılabilir.

0.5 ⋅ X ( Z 5)+ < X ( Z 5)− < 2 ⋅ X ( Z 5) +

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


X Bu örnekte, alt limit uygulanır:
Z5

X ( Z 5)− = 0.5 ⋅ X ( Z 5) +
Z hat X ( Z 5) − = 0.5 ⋅ 17.782
R
X ( Z 5) − = 8.891Ω(sec)

Page 98 Siemens Power Academy TD


3. İletişim Sayfası

Can ALTAY

Elektrik Mühendisi

Copyright © Siemens AŞ 2015. All rights reserved.


Siemens TR I&C SE PTI

Teşekkürler ! E-mail:
can.altay@siemens.com

Siprotec Ürün Sitesi:


http://www.energy.siemens.com/hq/en/automation/power-transmission-
distribution/protection/siprotec/

siemens.com/answers

Page 99 Siemens Power Academy TD

You might also like