Dokumento Mga Nakapaloob Maraming pagkakataon na nababasa sa mga pahayagan,

na Karapatang Pantao naririnig sa radyo, napanonood sa telebisyon, at napag-uusapan ang

Cylinder
paksa tungkol sa karapatang pantao. Kung bibigyan ka ng
pagkakataong magtanong sa mga taong iyong masasalubong kung
2. Magna Carta
ano ang ibig sabihin n

3. Petition of Right kanila batay sa kinaaanibang relihiyon, uri ng kultura at lipunang

kanilang kinabibilangan.
4. Bill of Rights Taglay ng bawat tao ang mga karapatang nakabatay sa
prinsipyo ng paggalang sa isang indibiduwal. Lahat ng nabubuhay

5. Declaration of the Rights naindibiduwal ay may taglay na mga karapatan dahil bawat isa ay
of Man and of the Citizen nararapat na tratuhin nang may dignidad. Saklaw ng tao ang kaniyang
mga karapatan sa aspektong sibil, poltikal, ekonomikal, sosyal, at
6. The First Geneva
Convention kultural.
Makikita sa kasunod na diyagram ang kontekstong historikal ng pag-
unlad ng konsepto ng karapatang pantao mula sinaunang panahon
Pamprosesong mga Tanong hanggang sa pagkabuo ng Universal Declaration of Human Rights ng United
Nations noong 1948.

1. Bakit mahalaga ang mga binanggit na dokumento sa pag-unlad ng

konsepto ng karapatang pantao?
2. Ano-ano ang pagkakatulad sa nilalaman ng mga dokumento batay
sanabuongtsart?
3. Ano ang iyong nabuong konklusyon tungkol sa pag-unlad ng
karapatang pantao

Gawain 10.Connecting Human Rights Then and Now

Pumili ng isang karapatang pantao na nakapaloob sa

alinman sa tinalakay na dokumento. Magbigay ng halimbawa,
situwasiyon o pangyayari sa iyong komunidad na nagpapatunay
na nagaganap o ipinatutupad ito sa kasalukuyan. Ipakita ang
 Sanggunian:UN (United Nations).
(2014). The Universal Declaration of Ang Universal Declaration
Human Rights. Retrieved 26 2014, March,
from United Nations: of Human Rights (UDHR)
http://www.un.org/en/documents/udhr/hist
ay isa sa mahalagang
ory.shtml
dokumentong naglalahad
ng mga karapatang pantao
ng bawat indibiduwalna may kaugnayan sa bawat aspekto ng
buhay ng tao. Kabilang sa mga ito ang karapatang sibil, politikal,

Universal Declaration of Human Rights ekonomiko, sosyal, at kultural.

Nang itatag ang United Nations noong Oktubre 24, 1945,
binigyang-diin ng mga bansang kasapi nito na magkaroon ng
Sanggunian: Facing History and Ourselves. (2017). The Universal Declaration
of Human Rights. Retrieved 9 2017, February, from Facing History and Ourselves: kongkretong balangkas upang matiyak na maibabahagi ang
https://www.facinghistory.org/resource -library/image/udhr-infographic
kaalaman at maisakatuparan ang mga karapatang pantao sa lahat
Ang mga karapatang nakapaloob sa UDHR, maging ito
ng bansa. Ito ay naging bahagi sa adyenda ng UN General
man ay aspektong sibil at politikal o ekonomiko, sosyal, at kultural,
Assembly noong 1946.
ay tunay na nagbibigay-tangi sa tao bilang nilalang na
Nabuo ang UDHR nang maluklok bilang tagapangulo ng
nagtatamasa ng kalayaan at mga karapatang maghahatid sa
Human Rights Commission ng United Nations si Eleanor
 bansa. Mayroon namang apat na klasipikasyon ang constitutional
rights. Unawain ang diyagram sa ibaba.

Ang mga karapatang ito ay nararapat na taglay ng bawat

indibiduwal dahil taglay nito ang dignidad ng isang tao, anoman
ang kaniyang katayuan sa lipunan at kalagayang pang-
ekonomika.
Matutunghayan sa kasunod na diyagram ang nilalaman ng
mga karapatang-pantao na kinikilala ng Estado ayon sa
Konstitusyon.

Sanggunian: Ang Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas,

Ang Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas, 1987
Artikulo III
 6. Isaalang-alang ang mga pamantayan sa pagmamarka ng
Human Diorama gamit ang sumusunod na rubric.

binuo upang itaguyod ang mga karapatang pantao at tuluyang

Rubric sa Pagmamarka ng Human Diorama
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
may mga kani-kaniyang pamamaraan at may partikular na kasapi Wasto ang detalyeng inilahad sa gawain;
Detalye at malinaw ang pagpapaliwanag sa ipinakitang
ng lipunan ang pinagtutuonan ng pansin, nagkakaisa naman ang 15
Pagpapaliwanag diorama; mahusay na naiugnay ang angkop na
mga samahang ito sa pagasasagawa ng mga kampanyang karapatang pantao sa nakatalagang
situwasiyon
magbibigay-proteksiyon sa mga karapatan ng tao at
Angkop ang ipinakitang scenario sa diorama
magpapalakas ng kanilang kakayahang tiyakin na paggiit ng mga Pagbuo ng tungkol sa nakatalagang paksa; akma ang
Human Diorama kagamitang pantulong at kasuotang ginamit sa 10
mamamayan sa kanilang mga karapatan.
pagtatanghal
Karaniwan sa matatagumpay na pandaigdigang samahang Masining ang pagpapakita ng diorama; may
nagtataguyod ng mga karapatang pantao ay nagmula sa mga Pagkamalikhain wastong blocking, puwesto, at paglalagay ng
kagamitan. 5
NGO o nongovernmental organization kung saan Kabuuan 30
pinangungunahan ng mga karaniwang mamamayan at hindi ng
mga opisyal ng pamahalaan ang mga samahang ito.
Makikita sa talahanayan ang ilan sa tanyag na Pamprosesong mga Tanong
pandaigdigang organisasyong nagbibigay-proteksiyon sa
karapatang pantao.
1. Ano ang mga karapatang pantao na binigyang-diin sa mga
ipinakitang diorama?
2. Paano napangalagaan ang kapakanan ng mga mamamayan batay
sa mga ipinakitang situwasiyon sa diorama?
Simbolo Organisasyon 3. Kung taglay ng mamamayan ang kanilang mga karapatan batay sa
UDHR at Konstitusyon ng Pilipinas, ano ang nararapat nilang gawin
upang higit na mapakinabangan ito?
Gawain 12.Mga Scenario: Paglabag at Hakbang

Kumuha ng larawan o artikulo sa pahayagan tungkol sa

mga situwasiyon sa bansa o ibang bahagi ng daigdig na may
paglabag sa karapatang pantao. Gawin sa diyagram ang
pagsagot sa hinihinging mga datos.
 2. Makatuwiran ba ang aksiyong isinagawa ng organisasyon
upang maitaguyod/mapangalagaan ang karapatang pantao
ng mga sangkot/biktima? Bakit mo nasabi?
3. Kung ikaw ang pinuno ng nasabing organisasyon, anong
hakbang o solusyon ang iyong isasakatuparan upang
matugunan ang naturang isyung may kaugnayan sa
karapatang pantao?
Paksa:Mga Karapatan ng Bata
piitan at rehabilitation center kung may kaso ng paglabag sa karapatang
pantao, at pagsasagawa ng mga forensic at medico-legal service.
Binibigyang-
estratehiya, at advocacy campaign upang higit na makapagbigay ng
impormasyon at aktibong makalahok ang mga mamamayan sa
pangangalaga ng mga karapatang pantao sa bansa.
Maliban sa CHR, naging aktibo rin ang ilan sa mga
nongovernmental organization sa pagtaguyod ng mga karapatang
pantao ng mga Pilipino.

Mahalagang sa bahaging ito ay magkaroon ka ng malawak na pag-

unawa sa mga karapatang para sa katulad mo na isang bata.

panig ng daigdig at maging ang mga Non-Government

Organizations (NGOs) para sa maigting na pagbuo at
pagpapatupad ng mga hakbang upang mapangalagaan ang mga
karapatan ng mga bata.
Ayon sa United Nations Convention on the Rights of the
Child (UNCRC), tumutukoy ang o mga karapatan
ng mga bata sa mga karapatang pantao ng mga indibiduwal na
may gulang na 17 at pababa, maliban sa mga bansang may

Ang mga karapatang ito ay kailangan ng mga bata upang

magkaroon ng mabuti at ligtas na buhay, at mahubog ang
kanilang kakayahan upang magtagumpay sa buhay at maging
yaman ng bansa sa hinaharap. Dagdag pa rito, bawat bata,
anuman ang kasarian at katayuan sa buhay ay nararapat na
taglay ang mga karapatang ito.
 Ang pagkakaroon ng kaalaman sa mga karapatang pantao ng
mamamayan ay hindi dapat nagwawakas o tumitigil sa pagtukoy lamang Gawain 14.Triple Venn Diagram
ng mga karapatang ito. Tungkulin din ng mamamayan na isa-alang- Kompletuhin ang diyagram sa pamamagitan ng pagtala ng
alang at isakatuparan ang mga ito upang maging aktibo ang
pagkakatulad at pagkakaiba ng mga karapatang pantao batay sa
mamamayan at matutong makiisa at makialam sa mga nangyayari sa
kanilang lipunan. Ayon kay M.S. Diokno (1997), maliban sa pagiging
ang tanong sa ibaba.
malaya, pinalalawak pa ng iba pang nakapaloob na karapatang pantao
ang perspektiba ng tao na maging aktibong mamamayan. Hindi lamang
mahalaga ang pagkakaroon ng kaalaman sa mga karapatang pantao
kundi ang aktuwal na paggiit at pagsasakatuparan ng mga karapatang
ito ang nararapat na mangibabaw. Ito ang tunay na pagpapakita ng
pakikilahok ng tao bilang mamamayan ng isang bansa.
Sa kasalukuyan, nahaharap ang mamamayang Pilipino sa

iyong tinalakay sa mga nakaraang modyul, ipinakita ang seryosong

kalagayan ng mamamayan na tunay na nakaaapekto sa pagkakaroon
ng mas mabuti at matiwasay na pamumuhay.
Bilang mga aktibong mamamayang mulat sa mga nangyayari sa
kanilang paligid, tungkulin nating tugunan ang mga ito para sa
kapakanan ng lahat, at ang paggiit ng mga karapatang pantao ay isang
paraan nito.
Gawain 15. Pagsusuri.
Batay sa diyagram, ano ang iyong konklusyon tungkol sa
mga karapatang pantao na inilahad sa tatlong dokumento?
Paksa: Ang mga Karapatang Pantao at ang Pagkamamamayan
Ang bahaging ito ay naglalayong ipaliwanag ang kaugnayan ng
ating mga karapatan sa ating pagiging mamamayan ng isang estado.
Inaasahan na sa pagtatapos ng paksang ito ay magagamit natin ng

Sagutin ang sumusunod na tanong. wasto ang ating mga karapatan para sa ikabubuti ng ating bayan.

1. Ano ang tungkulin ng pamahalaan sa pagkilala nito ng mga

karapatang pantao ng mamamayan?

______________________________________________________
____________________________________________________

2. Magbigay ng isang patunay na ginagampanan ng pamahalaan

 PAGNILAYAN at UNAWAIN

Sa yugtong ito, ang mga tinalakay na paksa tungkol sa

Inaasahan na sa pagkakataong ito ay mayroon ka nang malalim
mga karapatang pantao ay bibigyan ng malalim na pagsusuri
na pang-unawa sa paksa ng karapatang pantao at kung paano ito
sa pamamagitan ng pag-ugnay nito sa mga isyu at hamong
nakatutulong sa aktibong pakikilahok sa lipunan. Gamitin ang mga
panlipunang nakapaloob sa mga nakaraang modyul.
konseptong ipinaliwanag sa aralin na ito sa pag-
paraan ng politikal na pakikilahok sa ating lipunan.

Gawain 16. Mga Isyu at Karapatang Pantao

Sagutin ang mga tanong sa diyagram kaugnay ng mga isyu

ARALIN 3: Politikal na Pakikilahok at hamong panlipunang tinalakay sa lahat ng nakaraang modyul
at sa mga karapatang pantaong taglay ng bawat mamamayan.

Sa araling ito ay iyong mauunawaan ang mga paraan ng politikal na

pakikilahok. Ang mga paraang ito ay nagbibigay ng kapangyarihan sa
mamamayan para makamit ang tinatamasang mabuting pamamahala.

PAUNLARIN:

Paksa: Politikal na Pakikilahok

Ang bahaging ito ng aralin ay tumatalakay sa mga paraan kung paano

aktibong makikilahok ang mamamayan sa mga gawaing magpapabuti sa
pamamalakad ng pamahalaan at ng kapakanan ng buong bayan.

Tinalakay sa unang tatlong modyul ang mga isyung kinakaharap ng

mga isyung i
sa mga ito. Bilang pinakamahalagang elemento ng Estado, nasa kamay natin
Noong halalan ng 2016 sinabi ng dating Commissioner ng Commission Eleksiyon
on Elections na si Gregorio Lardizabal na naging talamak pa rin ang
insidente ng pamimili ng boto. Ito ay sa kabila ng pagkakaroon ng
automated election. Dahil dito maaaring Sa halip na ang nakaupo sa
pamahalaan ay mahuhusay at matitinong opisyal na bumabalangkas at
nagpapatupad ng mga programang may kinalaman sa edukasyon,
kalusugan at kabuhayan, maaaring ang maupo ay mga opisyal na sarili
lamang ang iniisip.

Batay sa ISSP Citizenship Survey noong 2004, pangunahin ang

pagboto bilang katangian ng isang mabuting mamamayan para sa mga
Pilipino.Kasama rin sa listahan ang wastong pagbabayad ng buwis,
laging pagsunod sa batas, pagsubaybay sa gawain ng pamahalaan at
unawain ang opinyon ng ibang tao. Kung ang surveyna ito ang
pagbabatayan, mababatid na malaki ang pagtingin ng mga Pilipino sa
kahalagahan ng karapatang makaboto sa kabila ng maraming balakid
at mga suliranin. Ayon nga sa constitutionalistna si Fr. Joaquin Bernas
(1992), ang layunin ng pagboto ay hindi na ang pagbibigay ng mandato
sa mga opisyal para mamuno bagkus ay ang pagbibigay ng
kapangyarihan sa mga makapagpapaunlad sa estado at malupig ang
mga nagpapahirap sa bayan.