—_ KARTA PRACY Adam Mickiewicz Pan Tadeusz Przeczytaj uwazénie tekst, a nastepnie wykonaj umieszczone pod nim zadania. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko wlasnymi slowami ~ chyba Ze w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jestes proszona(-ny). W zadaniach zamknigtych wybierz tylko jedna z zaproponowanych odpowiedzi. Czas odnaleziony 1. Pompeje wywarly na Mickiewiczu wstrzqsajace wrazenie. W liscie do Franciszka Malewskiego z 27 czerwea 1830 r. wyjawial, co i dlaczego w tym miescie szczegélnie go poruszylo, czul sig nawet uspo- sobiony do napisania ksigzki o picknosci freskéw pompejariskich. Ale nie ujawnil nigdy, 0 czym mySlal, gdy dlugo wpatrywal sie w koleiny wyzlobione w kamieniu uliczek Pompejéw przez nie- skoriczon ilos¢ wézk6w zapisujacych tu slad swojej chwilowej obecnosci. Moze wlasnie 0 czasie odnalezionym, ktéry wbrew prawu przemijania zatrzymata i utrwalila zamknieta przestrzeti geo- graficzna tego miasta zgladzonego przez nature jak gdyby po to, aby wykupione zostalo spod wladzy czasu? Wystarczylo odgarngé warstwe ,plwocin Wezuwiusza” i wyroste na niej drugie zy- cie, aby odstonit sig skansen rzeczywistosci cywilizacyjnej trwajgcej teraz w swym historycznym niegdys. 2. Mickiewiczowska ,historia szlachecka” to w jakiejé mierze literacki trud odkopywania polskich Pompejéw, lezacych gdzies przy ,wielkiej drodze” prowadzacej z Grodna na Smolerisk i zwacych sig Soplicowo. Préba absolutnego utrwalenia w sztuce znikajacego ksztaltu zycia i wyjecia go spod wladzy czasu. 3. Ten trud zatrzymania czasu podjal Mickiewicz w momencie, gdy wiedzial, 4 ukochanemu ksztaltowi Zy iojasnej wizji przysaloscl. Bo byloto-zycie zmieniane nie tylko wedle normalnego nacisku nowych zjawisk, ale wrecz. rozmywane przez fale obcego Zywiolu naplywajace z Rosji. I to w warunkach ucisku politycznego po upadku powstania listopadowego. Zarazem wiedziat takze, ze jego Pompeje lezq na terenach geograficanych niedostepnych dla pol- skiego emigranta, na ziemi, ktéra do istnienia powolaé mozna pamigcia i tylko wspomnieniem zastapié materialnogé kontaktu z tamtym pejzazem, obyczajem, jezykiem. Byla to utrata tak pelna, Ze az stwarzajqca warunki dla absolutnego odzyskania w poezji wszystkiego, co utracone w Zyciu. Powolania do literackiego bytu Swiata, kt6ry odszedt badé wlasnie znikal, a moze w tym akurat ksztatcie nie istnial nigdy. Niewadne. On istnieje i bedzie trwal, formujac nasze wyobrazenia 0 zy- ciu autentycznie polskim, o ojezystosci obyczajéw i swojskim krajobrazie, w ktérym toczy sie zycie prawdziwie szczesliwe. Stad ted Mickiewiczowskie Pompeje - Soplicowo to poniekad syntetyczny obraz polskosci, ekstrakt wszystkiego, co chciatoby sie uchroni¢ od zatraty ico zapisalo sie w pa- mieci, utrwalilo w sentymentach jako wazne, charakterystyczne, odrebne, kochane i dobre. Wezystkie te dary éwiata zgromadzone zostaja w jednym miejscu oznaczonym jako Soplicowo, zakatek ziemskiego raju, a moze arka Noego, w kt6rej przechowywano wszystkie egzemplarze ayjacej natury, aby uchroni¢ je praed zniszczeniem. (.. 4, O uczuciowych oraz poznawczych walorach malego, Ww Epilogu i wydaje sie, 2e Soplicowu przysadzone zostaly zalety »krajéw dziecitistwa’ wwiek po éwiecie biegl jak po tgce” i swiat zdawal sie miec estetycane uroki fai oraz jej by tak rzec, beztajemniczosé, jej prosty tad naturalny. Ten kraj szczesliwy ubogi i ciasny! Jak éwiat jest bozy tak on byt nasz. wlasny ia grozi rozplynigcie sie w zamknigtego terytorium pisal Mickiewicz dzie czlo- Tpetny tal poemata brami: Pan ads, elf Ostat zajazd na Lite, Historia slacheckaz roku 1811 (1812 we dase Isiggach wierscem, 49Nie duch wige, lecz lad, nie przezycie dawnosci, sia g potceensecl ye ore g lecz.znajomosé etykiety, w ktérej ujeta jest polect ~ oto istota pogladéw Sed: vojskos red Fee obyex igladéw Sedziego na tradycje, swojskosé, rodowos¢. Dzieki przestrzeganiu tych regul Soplicowo bylo nie tylko oporne wobec naciskéw Swiata zewnetrznego, lecz sugestywnie narzucalo int rytm zy lad wewngtrany, a » Lecz s ical ‘ 6 y ' : ; nym sw6j rytm Zycia, swoj Wen) Alina Witkowska, Mickiewicz: slowo i czyn, Warszawa 1983, Fragment wykorzystany 2a 2godg Wydawnictwa Naukowego PWN. Zadanie 1. (1 p.) Urasadnij poréwnanie Soplicowa do Pompejéw dokonane przez autorke we wstepie artykulu. Ado Ndoienier, pakanak ood crlosheda patornany nea. Ang WNkansler.cla.clusod Umpyowttisraria ado wedker uhinalona. 1.Banu Tadeanaa"to. proba wbmalennign nw sAye ankjayeya. holo sya. mgQO. GO. 0) iad) s7e2 MARA podiog. ted zalvaynionith, 00%) gle wane, aortoads gaia aalashes, Neg Eanyaingt.pod ingyen oj syanse Sent Seatac ln eben ord a ute ox sei. Zadanie sie) Swi lull cladredke, od kagetanienia Wyjasnij sens sformutowania: ,skansen rzeczywistosci cywilizacyjnej trwajgcej teraz. w swym histo- rycznym niegdys” Zadanie 3. (1 p.) Dlaczego wyrazenie ,historia szlachecka” z akapitu 2. zostalo ujete w cudzysi6w? Zadanie 4. (2 p.) Na podstawie akapitu 3. wskaz dwie przyczyny odchodzenia w praestlosé zycia szlacheckiego \w takim ksztalcie, w jakim opisal je Adam Mickiewicz w Panu Tadeusz. Zadanie 5. (1 p.) ‘Wytlumacz, na czym polega paradoks zawarty we fragmenci: »Powolania do literackiego bytu swiata, itdry odszedl badé wlaénie znikal, a moze w tym akurat ksztafcie nie itnial nigdy. Niewa2ne- On istnieje i bedzie trwal [...)"