Karen B. Bathan
LEKSIKON - katumbas na salita sa ibang salita.
REVIEWER SA PAGBASA AT PAGSUSURI NG
TEKSTO TUNGO SA PAPANALIKSIK
TEKSTO - anumang uri ng sulating mababasa ninuman.
- mga babasahing naglalaman ng mga kaalaman,
impormasyon, kaisipan, ideya, saloobin at damdamin ng
iba’t ibang tao.
- maaring isang kuwento, sanaysay, tula,
talambuhay at iba pa.
PAGBASA - proseso ng pag-aayos, pagkuha at
pag-unawa ng anumang uri at anyo ng pangungusap.
- pagbibigay kahulugan sa mga nakasulat o
nakalimbag na salita.
- isang saykolingguwistiko sa panghuhula kung ang
nagbabasa ay bumubuong muli ng isang mensahe
hango sa tekstong binasa.
- pinakapagkain ng ating utak.
PAGSULAT - isang pansariling pagtuklas ng kakayahan.
- paraan ng paghuhunos ng nararamdamang
saloobin.
- malikhaing gawain na pinaghuhusay sa papel.
- paraan ng pakikipagkomunikasyon sa kapwa.
- isang proseso ng pagbibigay sustansiya sa mga
bagay na para sa iba ay walang kabuluhan.
- isang discovery process kung saan ang isang
malayang hakbang tungo sa katapusan, pag-aayos,
pagpapaunlad, pagbabasang muli, editing at revising.
HULWARAN
DENOTASYON - kahulugan mula sa diksyonaryo.
Hal. Ahas - isang uri ng hayop
KONOTASYON - nagbibigay ng di-tuwirang kahulugan
sa isang salita o pansariling kahulugan.
Hal. Ahas - traydor o taksil
LOHIKA - tumutukoy sa agham at sining ng tamang
pag-iisip.
PROTOKOL -
SILOHISMO - isang payak na balangkas ng
pangangatwiran.
ARGUMENTO - paglalatag ng mga dahilan at edibensya
upang maging makatwiran ang isang panig.
ETIMOLOHIYA - pinagmulan ng salita.
DIKSYON - estilo ng pagsasalita o pagbigkas.
URI NG TEKSTONG ARGUMENTATIBO
1. PANGANGATWIRANG PABUOD
- Inductive Reasoning
2. PANGANGATWIRANG PANAKLAW
- Deductive Reasoning
TEORYA NG PAGBASA
1. TEORYANG TOP-DOWN
- ang pag-unawa sa binasa ay nagsisimula sa isip
ng mambabasa tungo sa teksto.
- tinatawag ding inside out-conceptually driven.
2. TEORYANG BOTTOM UP-INSIDE IN o DATA
DRIVEN
- ang impormasyon sa pag-unawa ay hindi nagmula
o nanggaling sa tagabasa kundi sa teksto.
3. TEORYANG INTERAKTIBO
- kumakatawan sa wika at kaisipan ng awtoral sa
pag-unawa nito.
- parang kausap ang mayakda.
4. TEORYANG ISKIMA
- batayang paniniwala ng teoryang ito na mahalaga
ang tungkuling ginagampanan sa pagbasa ng ating
kaalaman ng mambabasa.
URI NG PAGBASA AYON SA PAMAMARAAN
1. SKIMMING
- madaliang pagbabasa na ginagamit upang
magkaroon ng impresyon kung dapat o di-dapat
basahing mabuti ang teksto.
2. SCANNING
- hinahanap ang partikular na impormasyon na
madaling nagagawa sa mga tekstong maiikli.
3. CASUAL
- pansamantalang pagbasa ito sapagkat
pampalipas oras ang layunin nito.
4. COMPREHENSIVE
- iniisa-isa nito ang bawat detalye at inuunawa ang
bawat kaisipan.
5. CRITIKAL
 - tinitingnan ang kawastuhan at katotohanan ng
tesktong binabasa na magagamit ng personal upang
maiangkop sa mga pag-uugali at maisabuhay ng may
pananagutan.
6. PAMULING-BASA
- hindi nahihinto ang mga aral na dulot nito habang
paulit-ulit na binabasa.
7. BASANG TALA
- pagbabasa kasabay ng pagsusulat.
- itinatala ang mga nakikitang kaisipan o ideya
upang madaling makita ang kakailanganing
impormasyon.
URI NG TEKSTONG REPIRENSYAL
1. ABSTRAK
- isang maikling pagbubuod ng mahalagang
nilalaman ng isang aklat artikulo na kinapapalooban ng
pinakapangunahing paksa.
2. ALMANAC
- taunang pagkalap ng impormasyon, pangyayari,
katotohanan, paksa at istadistika na napapanahon.
3. DIKSYONARYO
- tinatawag ding talahulugan.
- naglalaman ng tala ng maikling paliwanag o
pagpapakahulugan ng nga salita.
4. BIBLIYOGRAPIYA
- sistematikong listahan ng mga gawa na isinulat ng
isang tiyak na mayakda.
- listahan ng mga ginamit na babasahin tulad ng
sangguniang aklat, magasin, pahayagan at journal.
5. DIREKTORY
- listahan ng mga tao, lugar, organisasyon,
kompanya, institusyon na naghahatid ng impormasyon
at mahalagang detalye.
6. HANDBOOK
- naglalahad ito ng mga totoong impormasyon sa
isang partikular na paksa.
7. YEARBOOK
- taunan itong pagdodokumento ng mga naipong
mga kaalaman, impormasyon, larawan ng mga
pangyayari na nauukol sa isang bansa.
URI NG PAGSULAT
1. AKADEMIK
- lahat ng pagsusulat sa paaralan ay masasabing
akademik mula sa antas primarya-doktorado.
- maaaring maging kritikal na sanaysay, lab-report,
eksperimento team paper o pamanahong papel.
- itinuturing itong isang intelektuwal na pagsulat
dahil layunin nitong pataasin ang antas at kalidad sa
kaalaman ng mga mag-aaral.
2. TEKNIKAL
- isang espesyalisadong uri ng pagsulat na
tumutugon sa mga cognition at sikolohikal na
pangangailangan.
- nagsasaad ng mga impormasyong maaaring
makatulong sa pagbibigay solusyon sa isang
komplikadong suliranin.
- paggamit ng mga teknikal na terminolohiya sa
isang partikular na paksa tulad ng teknolohiya.
3. JOURNALISTIC
- pampamamahayag ang uring ito ng pagsulat.
- saklaw nito ang pagsulat ng balita, editoryal, kolum,
lathalain, at iba pang akdang makikita sa mga
pahayagan.
- napakaespesyalisado ang uring ito ng pagsulat
kung kaya nga may espesyal na kurso rito, A.B.
Journalism.
4. REPERENSYAL
- naglalayong magrekomenda hinggil sa isang
paksa.
- binubuod o pinaiikli ito ng isang manunulat ang
ideya ng ibang manunulat at tinutukoy ang
pinaghanguan, talababa o endnotes.
- maihahanay rito ang paggawa ng bibliography,
indeks at maging ang pagtatala ng mga impormasyon sa
note cards.
5. PROPESYONAL
- pagsulat na nakatuon o eksklusib sa isang tiyak na
propesyon.
Mga Halimbawa: police report ng mga pulis
investigative report ng mga
imbestigador
legal forms
pleadings
legal researchers
medical report
patients journal
6. MALIKHAIN
- masining ang uri nito ng pagsulat.
 - layunin nitong paganahin ang imahinasyon, bukod
pa sa pukawin ang damdamin ng mambabasa.
- karaniwan nang mayaman sa mga idyoma, tayutay,
simbolismo, pahiwatig at ibang creative devices.
- uri ng pagsulat sa larangan ng literature o
panitikan.
URI NG TEKSTO
∙ TEKSTONG IMPORMATIBO
- naglalahad ng mga bagong kaalaman tungkol sa
isang paksa.
- puno ng impormasyong bago sa kaalaman ng
bumabasa.
- uri ng tekstong naghahayag ng mga kuro-kuro,
saloobin at opinyon nang tahas at sa matatas na
pamamaraan.
∙ TEKSTONG PROSIDYURAL
- nagbibigay ng panuto o direksyon kung paano
gawin ang isang bagay.
- binubuo ng mga panuto upang masundan ang
mga hakbang ng isang proseso sa paggawa ng isang
bagay.
- may tiyak na pagkakasunod-sunod.
Halimbawa: recipe, mekaniks sa laro, mga alituntunin sa
kalsada, manual, tuntunin

- babasahing hindi piksyon o hindi kathang isip. ∙ TEKSTONG REPIRENSYAL o SANGGUNIAN

- ang nilalaman nito ay mula sa aktuwal na datos,
katotohanan o pangyayari.
- tinatawag ding ekspositori.
TIYAK NA HALIMBAWA: biyograpiya, diksyonaryo,
encyclopedia, almanac, journal at balita sa radyo
∙ TEKSTONG DESKRIPTIBO
- ay mga tala ng impormasyon, kaalaman o kaisipan
na nagmula sa anumang pablikasyon tulad ng aklat at
iba pang babasahin.
- hinango sa mga kalipunan o saklaw ng kaalaman
ng tao.
INSTITUSYON - laging paaralan ang tinutukoy.

- ilarawan ang mga katangian.

∙ TEKSTONG PERSUASIVE o NANGHIHIKAYAT

- pagpapahayag ng may layuning mahikayat ang

mambabasa na makiayon o tanggapin ang pananaw ng
manunulat.

Halimbawa: advertisement, sanaysay na politikal,

editoryal, catalog at brosyur

∙ TEKSTONG NARATIBO o NAGSASALAYSAY

- uri ng teksto na naglalahad o nagsasalaysay ng

mga pangyayari o kaganapan.

- ang mga pangyayari ay may

pagkakasunod-sunod.

- magkuwento ang pangunahing layunin ng

tekstong ito.

Halimbawa: maikling kuwento, nobela, mito, kuwentong

bayan, alamat, pabula, kasaysayan, anekdota, buod ng
kuwento, talambuhay at balita.

∙ TEKSTONG ARGUMENTATIBO o
NANGANGATWIRAN