8.

Strugarka Gleasona 526

8.1. Charakterystyka techniczna

Strugarka Gleasona 526 jest przeznaczona do obróbki uzębień kół stoż-

kowych o zębach prostych. Jako narzędzia obróbkowe są stosowane dwa
noże o zarysie boku zęba zębatki pierścieniowej, przemieszczające się
ruchem prostoliniowo-zwrotnym. Obrabiarka umożliwia przeprowadze-
nie obróbki zgrubnej lub obróbki wykańczającej kół zębatych.
W czasie obróbki zgrubnej jest wyłączony ruch odtaczania (ruch ob-
rotowy głowicy tocznej i przedmiotu obrabianego). Przedmiot obrabiany
jest dosuwany posuwem wolnym do noży, po czym następuje szybkie
odsunięcie, podział i obróbka następnego zęba. W ten sposób uzyskuje
się wrąb zęba o zarysie trapezowym.
Podczas obróbki wykańczającej koło obrabiane po szybkim dosunię-
ciu do noży wykonuje wraz z głowicą toczną ruch odtaczania, w czasie
którego jest kształtowany ewolwentowy zarys zęba. Następnie koło ob-
rabiane jest odsuwane od noży i jest dokonywany ruch podziałowy.

8.1.1. Wielkości charakterystyczne

Moduł obrabianych kół ............................................................... 1÷8 [mm]

Największa i najmniejsza średnica koła tocznego ............... 610/430 [mm]
Zakres przełożeń obrabianych kół zębatych....................................... 1÷10
Największa i najmniejsza liczba zębów na obrabianym kole ......... 200/10
Długość tworzącej stożka tocznego ........................................ 0÷305 [mm]
Największa szerokość wieńca zębatego ........................................ 90 [mm]
Czas obrabiania jednego zęba ................................................. 7.6÷86,5 [s]
Odległość od środka obrabiarki do czoła wrzeciona ............ 65÷380 [mm]

89
Liczba podwójnych skoków na minutę .......................................... 85÷442
Kąt wychylenia głowicy tocznej ...................................................... 10÷60°
Silnik napędowy .................................................... 3 [kW] /1430 [obr/min]

8.1.2. Widok ogólny strugarki Gleasona

Widok ogólny strugarki Gleasona przedstawiono na rys. 8.1. Przedmiot
obrabiany mocuje się we wrzecionie przedmiotowym 11. Narzędzia
w postaci noży są mocowane w imakach osadzonych w suportach 3.
Głowica przedmiotowa 9 wraz z wrzecionem wykonuje ruch promienio-
wy w kierunku narzędzi.

8.1.3. Schemat kinematyczny i przebieg ruchów napędowych

Schemat kinematyczny strugarki Gleasona przedstawiono na rys. 8.2, na-
tomiast przebieg ruchów napędowych obrazuje rys. 8.3.
Wrzeciono przedmiotowe WRPO otrzymuje ruch obrotowy od prze-
kładni ślimakowej o przełożeniu 1/120. Suport wzdłużny SUP.W wraz
z wrzeciennikiem przedmiotu jest dosuwany do narzędzi przez bęben
dosuwu BD.
Ruch posuwisto-zwrotny narzędzi jest realizowany od przekładni
korbowej za pośrednictwem tarczy T2.

8.1.4. Koła zmianowe przekładni gitarowych

W wyposażeniu obrabiarki znajdują się następujące koła zmianowe:
a) przekładnie gitarowe podziału i z i ruchu tocznego iΙ :
30, 31, 32, 33, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49,
50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68,
69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 82, 83, 89, 90, 90, 91, 97,
98, 100,
b) przekładnie gitarowe prędkości skrawania iν i wartości kąta odtacza-
nia iθ :
20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, 36, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52,
(suma zębów S=72),
c) przekładnia gitarowa posuwu i p :
21, 21, 25, 30, 37, 42, 58, 63, 70, 79, 79.

90
 12 3 11 9
3

8 5 10

14
6
7

2
15

13 1
16
15 4

Rys. 8.1. Widok ogólny strugarki Gleasona 526: 1 - podstawa łoża, 2 - łoże, 3 - suport nożowy, 4 - tarcza bębna dosu-
wu, 5 - głowica toczna, 6 - podstawa głowicy przedmiotowej, 7 - reduktor napędu głównego, 8 - koła zmianowe gitary
podziałowej, 9 - głowica przedmiotowa, 10 - pokrętło do ręcznego przesuwu sań głowicy przedmiotowej,
11 - wrzeciono przedmiotowe, 12 - stojak głowicy tocznej, 13 - podziałka do ustawiania wartości odsuwu stołu,
14 - płyta obrotowa, 15 - bęben dosuwu, 16 - pokrętło ręcznego sterowania obrabiarką

91
92
Rys. 8.2. Schemat kinematyczny strugarki Gleasona 526
93
Rys. 8.3. Przebieg ruchów napędowych strugarki Gleasona 526
8.2. Obliczenia przełożeń przekładni gitarowych

- Łańcuch prędkości skrawania: E → N

⎡ obr ⎤ 15 25 25 19 ⎡ p .sk ⎤ ⎡ p .sk ⎤ 1000 v

1430 ⎢ ⋅ ⋅ ⋅
⎣ min ⎥⎦ 45 25 25
⋅ i v ⋅
43
⋅ 1 ⎢⎣ obr ⎥⎦ = n N ⎢⎣ min ⎥⎦ = 2 H

v a1
stąd iv = C1 ⋅ = , C1 ≅ 2.4
H b1

gdzie: nN - liczba podwójnych skoków/minutę,

v - prędkość skrawania, [m/min],
H - skok narzędzia, [mm].

- Łańcuch ruchu podziałowego: TP → PO

Na okres ruchu podziałowego sprzęgłem S2 włącza się napęd na tar-
czę podziałową TP, która w czasie podziału wykonuje 1 obrót:

1[obr ] ⋅ ⋅ ⋅ = [obr ]
2 32 26 26 36 1 1
⋅ ⋅ iz ⋅ ⋅
1 24 26 26 24 120 z
1
stąd i z = C 2 ⋅ , C2 = 30
z
gdzie: z - liczba zębów obrabianego koła.

- Łańcuch ruchu tocznego: GT → PO

cos ξ S
1[obr ] ⋅ [obr ]
120 25 26 26 32 26 26 36 1
⋅ ⋅ iI ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ iz ⋅ ⋅ =
1 20 26 26 24 26 26 24 120 sin δ p

z ⋅ cos ξ S 1
stąd i I = C3 ⋅ , C3 =
sin δ p 75

gdzie: z - liczba zębów obrabianego koła,

ξS - kąt stopy zęba,
δp - półkąt stożka podziałowego obrabianego koła.

94
- Łańcuch ruchu posuwowego: E → BS
Ruch posuwowy jest określony prędkością ruchu odtaczania, która
zależy od czasu trwania cyklu obróbki jednego zęba. Cykl obróbkowy
jest sterowany bębnem sterującym BS napędzanym silnikiem E (rys. 8.2).

⎡ obr ⎤ 15
⋅ ⋅ i p ⋅ ⋅ ⋅ T [min ] = 1[obr ]
15 2
nE ⎢ ⎥
⎣ min ⎦ 45 45 34

1
stąd i p = C4 ⋅ , C4 ≅ 0.1
T
gdzie: T - czas cyklu obróbki jednego zęba, [min].

- Łańcuch kąta odtaczania: BS → GT

W zależności od modułu obrabianego koła ustawia się wartość kąta
odtaczania (wychylenia głowicy tocznej). W czasie cyklu obróbkowego,
tzn. 1 obrotu bębna sterującego głowica toczna wykonuje wychylenie
o kąt 2θ°:
2θ o
1[obr ] ⋅ [obr ]
34 1 45 20 1
⋅ ⋅ iθ ⋅ ⋅ ⋅ =
2 1 36 25 120 360°
2
stąd iθ = C5 ⋅ θ , C5 =
51
gdzie: θ - kąt odtaczania.

8.3. Cykl obróbkowy

Pełny cykl obróbki wykańczającej składa się z kolejno powtarzanych

czynności (rys. 8.4a÷d):
a) dosunięcia obrabianego koła ruchem P do pozycji, w której następuje
kształtowanie zęba,
b) kształtowania zęba podczas roboczego kierunku ruchu odtaczania
W1-W2 (+),
c) zmiany kierunku odtaczania i kształtowania wykańczającego zęba
W1-W2 (−),
d) odsunięcia obrabianego koła od narzędzi ruchem P i dokonania po-
działu ruchem W3.

95
a) b) c) d)
W2(+) W2(+) W2(−) W2(−)
W3(−)

W1(+) P W1(+) W1(−) W1(−) P

Rys. 8.4. Etapy cyklu obróbkowego

Dosunięcie i odsunięcie obrabianego koła uzyskuje się za pomocą

krzywek K1 i K2 osadzonych na bębnie sterującym dosuwu BD, któ-
rych zarysy są przystosowane do obróbki zgrubnej lub wykańczającej
(rys. 8.2).
Cykl obróbki zgrubnej nie zawiera ruchu odtaczania, stąd wykonuje
się tylko trapezowy rowek międzyzębowy.

8.4. Przykłady nastawiania parametrów kinematycznych

Przykład: dobrać koła zmianowe potrzebnych przekładni gitarowych do

obróbki koła zębatego mając dane:
- moduł m = 2.5 [mm],
- liczbę zębów z = 24,
- półkąt stożka podziałowego δp = 45 o ,
- kąt stopy zęba ζs = 4 o57 ′ ,
- liczbę p.sk/min nN = 158 [p.sk/min] - obróbka zgrubna,
- liczbę p.sk/min nN = 198 [p.sk/min] - obróbka wykańczająca,
- czas cyklu T = 0.5 [min],
- kąt wychylenia głowicy tocznej Θ = 46 o .

• Obróbka zgrubna
- Dobór przekładni gitarowej prędkości skrawania

30 a1
iv = 0.00475 ⋅ n N = 0.00475 ⋅ 158 ≅ 0.75 = =
42 b1

stąd a 1 = 30, b 1 = 42

96
- Dobór przekładni gitarowej posuwu

0.1 0.1 21 42 a 2 c 2
ip = = ≅ 0.2 = ⋅ = ⋅
T 0.5 70 63 b2 d 2

stąd a 2 = 21, b 2 = 70, c 2 = 42, d 2 = 63

- Dobór przekładni gitarowej podziału

30 30 6 5 72 50 a5 c5
iz = = = ⋅ = ⋅ = ⋅
z 24 4 6 48 60 b5 d 5

stąd a 5 = 72, b 5 = 48, c 5 = 50, d 5 = 60

• Obróbka wykańczająca
- Dobór przekładni gitarowej prędkości skrawania

34 a1
iv = 0.00475 ⋅ n N = 0.00475 ⋅ 198 ≅ 0.94 = =
38 b1

stąd a 1 = 34, b 1 = 38

- Dobór przekładni gitarowej podziału

30 30 6 5 72 50 a5 c5
iz = = = ⋅ = ⋅ = ⋅
z 24 4 6 48 60 b5 d 5

stąd a 5 = 72, b 5 = 48, c 5 = 50, d 5 = 60

- Dobór przekładni gitarowej ruchu odtaczania

z cos ζ s 24 cos 4 o 57 ′ 45 65 a 4 c4
iI = ⋅ = ⋅ ≅ 0.4508943 ≅ ⋅ = ⋅
75 sin δ p 75 sin 45 o
67 97 b4 d 4

stąd a 4 = 45, b 4 = 67, c 4 = 65, d 4 = 97

97
- Dobór przekładni gitarowej posuwu

0.1 0.1 21 42 a 2 c 2
ip = = ≅ 0.2 = ⋅ = ⋅
T 0,5 70 63 b2 d 2

stąd a 2 = 21, b 2 = 70, c 2 = 42, d 2 = 63

- Dobór przekładni gitarowej wartości kąta odtaczania

2 2 48 a3
iΘ = ⋅ Θ o = ⋅ 46 ≅ 2 = =
51 51 24 b3

stąd a 3 = 48, b 3 = 24

98