Professional Documents
Culture Documents
Gian Lan BCTC - 16nov2018 PDF
Gian Lan BCTC - 16nov2018 PDF
Gian Lan BCTC - 16nov2018 PDF
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 1
NỘI DUNG CHÍNH
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 2
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 3
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 4
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 5
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Chi phí: Là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức
các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến
làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở
hữu.
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 6
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Âm VLĐ
vay bank tài trợ Nghĩa vụ HIỆN TẠI Nghĩa vụ CÓ THỂ XẢY RA
+Dthu
TSNH – Ptrả = Vốn - Giá vốn
OPEX Nợ vay (D) = Lãi gộp
LĐ
EBITDA Proxy cho
dòng tiền
D/E EBIT
VCSH (E) i
Filter
Probability T
CAPEX TSDH +/- +/- of default
(LNST) Bottom line
VJC có rất nhiều TSCĐ
+/- Retained Earning Clean Surplus
nhưng trên BCTC ko có
Accounting
DOO Dirty Surplus
DOL
Earnings Accounting Financing
Capacity
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 7
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 8
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 9
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 10
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 1 - Hoạt động kinh doanh: Gỗ xuất khẩu, hiện tại bán cho VIN
- Thời điểm bắt đầu khó khăn: Khủng hoảng 2008 tình hình
xuất khẩu khó khăn tuy nhiên tới tận 2015 mới báo lỗ.
- Vấn đề bất thường: thị trường khó khăn từ 2008 nhưng Dthu-
LN vẫn tốt tới 2015
1.000 tỷ cổ 1.200 tỷ
phiếu TTF TPCĐ
Năm 2016, phát hiện 1.000 tỷ HTK là không có thật Tân Liên
Phát (Vinhomes) quyết định không chuyển đổi TPCĐ thành CP
giá CP của TTF rơi không phanh.
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 11
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 1
Tiền 420 tỷ,
100 tỷ Pthu
Nhóm DLC
“spe”
Bán HTK 520 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 12
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 1 Thực hiện biến KHOẢN VAY thành DOANH THU KPThu ngày
càng tăng lên qua các năm 2008-2013 (Dthu ảo - KPThu ảo).
KPThu lâu cần trích lập dự phòng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 13
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 1
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 14
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
- Là giao dịch rất hay được dùng trên thị trường, đặc biệt các doanh nghiệp
BĐS
- Dấu hiệu: khi các yếu tố thị trường khó khăn khiến các công ty trong ngành
khó khăn theo nhưng Doanh nghiệp vẫn báo lãi nhiều nghi vấn
- Ví dụ:
HAGL bắt đầu khó khăn từ khi BĐS HCM 2009-2010 gặp khó những vẫn
báo lãi nhiều năm (chỉ 2016 báo lỗ). HAG trước đây được tiếp cận nguồn
vốn vay quá dễ nên lỏng lẻo trong các quyết định đầu tư.
HAG lập ra các “SPEs”, liên tục biến khoản vay thành doanh thu nhằm
che giấu tình hình kinh doanh khó khăn.
Lưu ý: Có những doanh nghiệp biến Doanh thu Khoản vay (mục đích ngược)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 15
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
- Vấn đề kiểm toán: kiểm toán không kiểm đếm toàn bộ số tiền
trên mà kiểm đếm tại các ngày có thể trước và sau 31/3/2015
và thực hiện tính toán bù trừ để xác định số dư 496 tỷ VND tại
31/3/2015
460 tỷ nộp
vào TK bank
của JVC
31/3 10/4
25/3
465 tỷ 5 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 16
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tiền không ra
khỏi bank,
bank chỉ làm
Nộp 460 tỷ vào bank hồ sơ thu phí
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 17
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 2
Rút tiền gửi bank
về 460 tỷ
Tiền không ra
khỏi bank,
bank chỉ làm
hồ sơ thu phí
Tạm ứng,
trả trước Trả nợ bank
460 tỷ 460 tỷ
Triết Tôn Tiên
Hướng Đông
Trích lập dự “SPEs”
phòng 100%
các khoản này
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 18
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 2
Tiền mặt ảo Tạm ứng/trả
trước ảo Dự phòng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 19
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 2
Chi phí tích lũy qua nhiều năm Biến thành và nằm rải rác trên các mục tài
sản trên BCĐKT (che giấu các khoản chi phí này).
Chi phí đặc thù của ngành thiết bị y tế được JVC tích lũy sau nhiều năm là gì?
Chi phí này không thể hạch toán được vào chi phí hợp lý?
Dòng tiền chi ra, không là Chi phí thì phải biến thành Tài sản
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 20
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Ví dụ 2
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 21
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Báo cáo tài chính trình bày hợp lý (Fair presentation) yêu
cầu:
o Ban Giám đốc lựa chọn và áp dụng các chính sách kế toán
phù hợp
o Thông tin trong báo cáo tài chính phải đảm bảo 4 tính chất:
Phù hợp, tin cậy, so sánh, dễ hiểu
o Cung cấp thêm các thông tin thuyết minh bổ sung nhằm làm
rõ bản chất các khoản mục trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 22
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 23
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Doanh thu được xác định theo giá trị hợp lý của các tài khoản đã
thu hoặc sẽ thu được
Xác định doanh thu trong các trường hợp:
• Doanh thu từ giao dịch thông thường
• Doanh thu nhận được trong tương lai
• Doanh thu từ việc trao đổi hang hóa, dịch vụ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 24
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Câu hỏi: Doanh thu trên có được ghi vào 2017 không? Nếu có thì ghi bao nhiêu tiền?
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 25
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Nếu 01/06/2018: HĐQT ra nghị quyết trích lập dự phòng 100% KPThu 70 tỷ trên
Dự phòng hoặc Hồi tố giảm Dthu năm trước (thừa nhận năm trước ghi
khống Dthu lên)
Mục đích: đẩy giá hợp đồng, A kê khống HĐ từ 30 tỷ lên 100 tỷ, X được lợi về
thuế và có cục tài sản giá trị đem vay bank
- Lập dự phòng
- Hồi tố doanh thu năm trước
70 tỷ phải
- HTK (phổ biến)
thu
- Tạm ứng/ Khoản trả trước
- Khoản đầu tư
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 26
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Lấy tiền cty đem tạm ứng cho NV, nhân viên
Tạm ứng đem tiền ra bank nộp tiền trả cho cty. KPThu
Biến giảm, tạm ứng tăng lên
khoản
phải thu Ký 1 hợp đồng ngược lại, chuyển khoản đi (trả
Khoản trả trước) sau đó đối tác chuyển trả lại cho mình.
trước KPThu giảm, CP trả trước tăng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 27
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Cash 5
Cash 3
DƯỢC
CỬU LONG
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 29
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
DƯỢC
CỬU LONG
Mua bán lòng
vòng, mục đích:
- Tạo doanh
thu ảo
- Làm giá cổ
phiếu
DƯỢC
CỬU LONG
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 31
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 32
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 33
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
31/12/2015
31/12/2016
Sức ép từ cổ
đông, giá cổ 31/12/2017
phiếu, DT-LN
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 34
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Doanh thu Tổng KPThu Doanh thu - Phải thu của CTD
Phải thu theo tiến độ HĐXD Dự phòng (RHS) 30,000 27,153 350
25,000 300
20,783 20,735
250
20,000
13,669 200
15,000
150
10,000 7,634
6,190 100
5,000 50
- -
Ghi nhận Dthu theo giá trị khối 2013 2014 2015 2016 2017 3Q.2018
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 35
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 36
Các loại ý kiến kiểm toán
Tổng quan các loại ý kiến kiểm toán
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 37
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 38
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 39
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
• “Quản trị” hay “Phù phép” hay “bóp méo” lợi nhuận (Earnings
Management): Sử dụng các ước tính kế toán trong lập báo cáo
tài chính để thay đổi số liệu báo cáo tài chính nhằm tác động
đến nhận thức và quyết định của người sử dụng báo cáo tài
chính
• Earnings Management or Aggressive Accounting or Creative
Accounting
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 40
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Gian lận: Là những hành vi cố ý làm sai lệch thông tin kinh tế, tài chính do một hay
nhiều người trong Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc, các nhân viên hoặc bên thứ ba
thực hiện, làm ảnh hưởng đến báo cáo tài chính
Gian lận có thể biểu hiện dưới các dạng tổng quát sau:
• Xuyên tạc, làm giả chứng từ, tài liệu liên quan đến báo cáo tài chính
• Sửa đổi chứng từ, tài liệu kế toán làm sai lệch báo cáo tài chính
• Biển thủ tài sản
• Che dấu hoặc cố ý bỏ sót các thông tin, tài liệu hoặc nghiệp vụ kinh tế làm sai
lệch báo cáo tài chính
• Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế không đúng sự thật
• Cố ý áp dụng sai các chuẩn mực, nguyên tắc, phương pháp và chế kế toán,
chính sách tài chính
• Cố ý tính toán sai về số học
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 41
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Gian lận
Nói chung, tất cả các hành vi gian lận có thể được tổng hợp vào 4
yếu tố cơ bản:
o Giải trình sai bản chất một cách trọng yếu
o Scienter – biết việc giải trình sai, hoặc cố tình lấp liếm sự thật
o Reliance – Người nhận các giải trình sai đã tin tưởng rằng giải
trình đó là hợp lý và xác đáng
o Damages – Thiệt hại tài chính từ hệ quả của những yếu tố trên
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 42
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Forensic Accounting: có nghĩa là phương pháp tổng quát về điều tra gian lận
Forensic Accounting bao gồm ngăn ngừa gian lận và phân tích các kiểm soát
phòng chống gian lận
Forensic Accounting có thể bao gồm kiểm soát các số liệu kế toán nhằm phát
hiện bằng chứng gian lận; kiểm toán gian lận. Một cuộc điều tra gian lận nhằm
chứng minh hoặc phủ định gian lận cũng có thể là một phần của Forensic
accounting
Forensic Accounting cũng bao gồm thu thập các thông tin phi tài chính, ví dụ
phỏng vấn tất cả các bên liên quan đến gian lận, khi cần. FA bao gồm lập báo
cáo cho BGĐ hoặc tòa án, đồng thời đóng vai trò như một nhân chứng và hỗ
trợ tranh tụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 43
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 44
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 45
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Red River
Chuyển nhượng cổ
phiếu VCS
Phenikaa
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 47
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 48
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 49
Gian lận kế toán & Quản trị lợi nhuận
ROA ROE
LN tăng nhưng các chỉ tiêu ROA liên tục giảm Khả năng vốn hóa quá
nhiều vào tài sản (earning smooth)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 50
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 51
Nguyên nhân của Quản trị lợi nhuận và Gian lận kế toán
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 52
Nguyên nhân của Quản trị lợi nhuận và Gian lận kế toán
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 53
Nguyên nhân của Quản trị lợi nhuận và Gian lận kế toán
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 54
Nguyên nhân của Quản trị lợi nhuận và Gian lận kế toán
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 55
Nguyên nhân của Quản trị lợi nhuận và Gian lận kế toán
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 56
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 57
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 58
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 59
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
• Chuyển lỗ giao dịch vào tài khoản 88888 (Tài sản). Chi
phí (loss) Tài sản (chuyển hóa vào các tiểu khoản).
# việc chia nhỏ KPThu thành các khoản mục nhỏ khác
trên BCĐKT
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 60
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
SME phá sản 2011 – Năm kinh tế rất xấu (lạm phát đỉnh điểm). SME mất thanh
khoản khi không có tiền thanh toán bù trừ được với VSD. (Xem báo cáo 30/06/2011)
12/9/2011: SME bị công bố mất thanh khoản lần 1 (không thanh toán bù trừ được
với trung tâm lưu ký).
SME khi đó cấp margin dù chưa được phép,
Tài khoản của KH tổng, chưa tách riêng nên dễ bị chiếm dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 61
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
Phải trả
Tiền vay để
cấp margin
cho các NĐT
giả (là các tổ
chức liên
quan)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 62
QUẢN TRỊ CÔNG TY – CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
Phải thu
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 63
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 64
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ
Dấu hiệu
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 65
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ • Hiểu biết nguyên nhân đằng sau các gian lận
• Gian lận luôn được phản ánh bằng con số trên BCTC
Dấu hiệu • Mô hình hóa các điều kiện gian lận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 66
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 67
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 68
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 69
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 70
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Lương thưởng của Ban Giám đốc dựa trên Lợi nhuận kế
toán (Accouting-based Remuneration)
• BGĐ có mong muốn tác động làm TĂNG lợi nhuận năm hiện hành
nhằm tăng lương, thưởng
• Thu nhập BGĐ thường chia thành: thu nhập ngắn hạn (lương,
thưởng) và dài hạn (thưởng quyền mua cổ phiếu)
• Cơ cấu thu nhập ngắn hạn và dài hạn có hợp lý?
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 71
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
ĐHCĐ 2013 thông qua: nếu BLĐ có thể đưa giá cp lên trên
50k/cp trong vòng 3 năm thì sẽ được thưởng 1,5M cp.
BCTC 3 quý đầu năm 2015 rất đẹp (Dthu x3, LN x3, HTK
x2) đẩy giá cp
Cách thức đẩy LN: Nhập càng nhiều oto về và đẩy vào các
đại lý, ghi Doanh thu/Phải thu/LN.
Nguyên tắc bán oto thì KPThu không được cao (Kiểm toán
để ý) che giấu KPThu (che giấu bằng HTK, hoán đổi
KPThu với KPTra)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 72
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 73
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 74
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 75
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 76
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 77
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 78
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 79
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 80
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ Quản trị lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 81
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Động cơ • Hiểu biết nguyên nhân đằng sau các gian lận
• Gian lận luôn được phản ánh bằng con số trên BCTC
Dấu hiệu • Mô hình hóa các điều kiện gian lận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 82
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Cấu trúc lợi nhuận và những phần dễ bị bóp méo
Income
Minimization 2. Bán hàng với tổng giá trị hợp đồng 100 tỷ, khách hàng đã trả
tiền là 100 tỷ, giá hàng đã giao trong năm là 40 tỷ:
• Lợi nhuận tiền Cash component 40 tỷ
• Lợi nhuận dồn tích Doanh thu chưa thực hiện 60 tỷ
Quan sát bên
PHẢI BCĐKT Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 83
Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 84
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
RIC - Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia
ACCRUAL TEST
Kiểm tra các thay đổi bất thường
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 85
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
RIC - Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia
Turning
point
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 86
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
RIC - Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia
Chính sách tín dụng: casino cho nợ tuy nhiên thông qua các agent cung cấp
tài chính (vd HomeCredit, FeCredit…)
TSCĐ: đầu 2014, khách sạn đi vào hoạt động, mảng khách sạn tại những
năm đầu lỗ do khấu hao lớn.
Khoản phải thu: Y2014 giảm mạnh
Thu nhập khác: Y2015 có khoản thu nhập bất thường từ Đền bù đất từ
UBND (RIC là liên doanh VN-Taiwan, VN góp vốn = đất). RIC bán công viên
(hoạt động èo uột) Hoàng Gia cho UBND, sau đó bán lại cho Sungroup xây
Sunworld Hạ Long Thu nhập khác.
Y2013 lỗ, Y2014 take a big bath thật mạnh: KPThu giảm từ 55 về 9, Y2015
tăng vọt lên 84
Giảm KPThu Y2014 bằng cách nào? Biến thành XDCBDD và CP trả trước
dài hạn
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 87
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
RIC - Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia
Biến KPThu XDCBDD/CP trả trước
Case Study
RIC - Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Khách sạn lãi rất thấp do khấu hao lớn (do giá trị xây dựng bị thổi phồng
từ XDCBDD)
Ước tính giá trị TSCĐ bị thôi phồng lên là bao nhiêu?
Cách 2: Suất đầu tư 1 K/san tương đương, xem bank cho vay để tính
suất đầu tư
Dự báo 2018
Lãi, KPThu tăng mạnh (vì thuế TTĐB 35% nên muốn lãi phải đẩy
Dthu/KPThu nhiều) , XDCBDD/CP trả trước sẽ tăng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 89
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
• Sự kiện ảnh hưởng đến tính ổn định và lợi nhuận từ các điều kiện kinh tế, ngành,
và vận hành nội bộ
• Có các giao dịch và mối quan hệ rất phức tạp với bên thứ ba
• Thiếu giám sát hiệu quả đối với ban điều hành
• Cấu trúc quản trị khác thường và phức tạp
• Kiểm soát nội bộ yếu kém, đặc biệt có những khiếm khuyết hoặc điểm yếu quan
trọng
• Lợi nhuận gộp tăng bất thường, đặc biệt so với trung bình ngành
• Dòng tiền hoạt động kinh doanh âm bất thường, kết hợp với lợi nhuận kế toán
cao và tổng dòng tiền dương
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 90
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
• Lợi nhuận bất thường, nhất là lớn hơn trung bình ngành
• Tăng trưởng quá nhanh, nhất là so với trung bình toàn thị trường
• Có các giao dịch trọng yếu với bên liên quan, nhất là bên liên quan không
kiểm soát
• Có các giao dịch trọng yếu, bất thường hoặc phức tạp vào thời điểm cuối
năm
• Khối lượng bán hàng lớn cho đối tượng không rõ ràng
• Một bộ phận thuộc công ty có mức tăng trưởng doanh thu bất thường
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 91
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 92
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 93
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Công ty vỏ bọc (Shell company), đơn vị có mục đích đặc biệt (Special Purpose
Entities – SPEs)
• Công ty không có địa chỉ rõ ràng
• Công ty thiếu các thông tin liên hệ
• Địa chỉ công ty trùng với địa chỉ nhân viên
• Công ty chỉ phát hành hóa đơn, không có kho hàng, không cung cấp
hàng hóa dịch vụ
• Công ty sử dụng hóa đơn không hợp lệ, viết nội dung không rõ ràng
• Công ty có những khoản vay lớn và bất thường với ngân hàng trong khi
BCTC không thể hiện nhiều hoạt động
• Công ty có giá vốn tăng đột biến và bất thường
• Công ty được thanh toán nhanh bất thường
• Công ty có nhiều giao dịch bất thường vào cuối năm tài chính
• Công ty ở thiên đường thuế
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 94
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
SLS – CTCP Mía đường Sơn La
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 95
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
SLS – CTCP Mía đường Sơn La
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 96
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
CEO – Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O
Case Study
CEO – Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 98
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
CEO – Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 99
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
CEO – Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 100
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
CEO – Công ty Cổ phần Tập đoàn C.E.O
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 101
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 102
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 103
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 104
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 105
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 106
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 107
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Tuy nhiên trên BCTC của Rồng Việt không ghi nhận khoản
phải trả 1.332 tỷ từ KDC (kể cả nội bảng & ngoại bảng)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 108
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Bảng CĐKT có nhược điểm là chỉ mang tính thời điểm cẩn
trọng với những doanh nghiệp có số dư tiền lớn, thậm chí còn
> vốn hóa của công ty đó (nếu các số dư tiền này không thể
giải thích được bất hợp lý)
Ví dụ: KLS, TCH, HHS
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 109
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 110
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 111
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KDC – Công ty Cổ phần Tập đoàn Kido
Lãi từ đánh giá lại 24% CP VOC là 244 tỷ được ghi vào Doanh thu tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 112
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 113
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Phân tích dữ liệu
Nhằm phát hiện ra các công ty có khả năng cao bóp méo lợi nhuận
M-Score > -1,78: 80% khả năng công ty đang bóp méo lợi nhuận
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 114
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Beneigh’s M-Score Model Phân tích dữ liệu
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 115
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Phân tích dữ liệu
F-Score Model
F-Score thiết lập 3 mô hình. Mô hình 1 thuần các chỉ tiêu tài chính. Mô hình 2
cộng thêm các chỉ tiêu ngoại bảng và phi tài chính. Mô hình 3 cộng thêm các
chỉ tiêu thị trường vốn
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 116
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Phân tích dữ liệu
F-Score Model
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 117
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Phân tích dữ liệu
F-Score Model
Nếu F-Score lớn hơn 1, chứng minh khả năng BCTC phải lập lại. Lớn hơn
bao nhiêu lần thì khả năng tương ứng bấy nhiêu lần. Ví dụ: F-Score = 1,8 có
nghĩa là khả năng BCTC của công ty phải lập lại cao gấp 1,8 lần so với
BCTC của các công ty bình thường
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 118
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Phân tích dữ liệu
M/F-Score Model
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 119
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
MWG – Công ty Cổ phần Thế giới di động
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 120
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
MWG – Công ty Cổ phần Thế giới di động
Doanh thu
Chiết khấu
từ NCC
Giá vốn
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 121
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
MWG – Công ty Cổ phần Thế giới di động
1 cổ phiếu tăng trường - 1 công ty tăng trưởng sẽ thường có dòng tiền âm (các
năm trước đó sống nhờ Dòng tiền từ thị trường tài chính) Y2017 bắt đầu có
CFO dương, dấu hiệu tăng trưởng chậm lại.
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 122
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
MWG – Công ty Cổ phần Thế giới di động
Ước tính phần Lợi nhuận gia tăng do chiết khấu từ NCC (ghi doanh thu từ
chiết khấu, nhưng giá vốn không ghi và vẫn nằm ở HTK)
Tỷ suất chiết khấu = Phần chiết khấu / Giá trị mua hàng trong kỳ
Tỷ suất chiết khấu x Giá trị HTK tăng lên = LN ghi nhận trước
Các hãng bán lẻ chết vì nhập hàng nhiều từ NCC để hưởng chiết khấu.
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 123
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
MWG – Công ty Cổ phần Thế giới di động
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 124
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 125
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
Năm 2015 theo kế hoạch, KSA dự kiến phát hành 56 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện
hữu theo tỷ lệ 2:3. Mỗi cổ đông nắm giữ 2 cổ phiếu KSA sẽ có quyền mua 3 cổ phiếu
phát hành thêm. Giá phát hành ấn định bằng mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu. Trong
khi đó, thị giá của KSA chỉ dao động dưới mức 5.500 đồng/cổ phiếu.
2 tổ chức đăng ký mua nhiều nhất là CTCP VFI Việt Nam và CTCP Tư vấn Đầu tư Sài
Gòn Năng Động với số lượng lần lượt là 10 triệu và 20 triệu đơn vị. Số tiền 2 tổ chức
này chi ra lên tới 300 tỷ đồng.
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 126
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 127
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
BCTC của
KSA và BII
cuối 2015
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 128
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 129
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Case Study
KSA – Công ty Cổ phần Công nghiệp Khoáng sản Bình Thuận
TĂNG VỐN ẢO
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 130
NỘI DUNG CHÍNH
1 Cấu trúc BCTC & một số nguyên tắc kế toán quan trọng
3 Quản trị lợi nhuận & Gian lận trong báo cáo tài chính
4 Nguyên nhân & dấu hiệu của quản trị lợi nhuận và gian lận kế toán
5 Phương pháp phát hiện gian lận trong báo cáo tài chính
6 Các thủ thuật gian lận trong báo cáo tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 131
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 132
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 133
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 134
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
TV2
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 135
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
TV2
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 136
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 137
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 138
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
• PPC lỗ chênh lệch tỷ giá khoản vay đồng Yên Nhật hơn 1.000 tỷ
VND năm 2008
• SBS
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 139
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 140
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
6,000,000
4,000,000
2,000,000
-2,000,000
-4,000,000
-6,000,000
-8,000,000
Đế chế Đặng Văn Thành
-10,000,000
Trầm Bê
2009 2010 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Thu nhập lãi thuần Lãi thuần từ hoạt động dịch vụ Thu nhập khác
Chi phí hoạt động CP dự phòng rủi ro tín dụng Tổng lợi nhuận trước thuế
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 141
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
STB
Thời điểm
thâu tóm
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 142
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
• Nhắm tới tạo lợi nhuận lớn (trong tương lai) thông qua việc
mua lại các công ty khác
o Vĩnh Hảo và Krongpha
• Thông qua việc hoán đổi cổ phiếu để mua lại cổ phiếu của
các cổ đông thiểu số các công ty con (FPT)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 143
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 144
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Identifiable Non-Identifiable
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 145
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Goodwill – Lợi thế thương mại LTTM dương Tài sản: phân
bổ 10 năm (IFRS yêu cầu đánh
giá lại hàng năm, VN thì không)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 146
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
MSN mua Vĩnh Hảo đầu 2013, Vĩnh Hảo mua Krongpha cuối 2013 Hợp
nhất BCTC vào MSN
Giấy phép của Vĩnh Hảo hết hạn mua Krongpha, khai thác nước của Krongpha
và bán dưới thương hiệu Vĩnh Hảo. Giao dịch hoàn thành ngày 30/12/2013
hợp nhất
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 147
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Vĩnh Hảo
không lên sàn?
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 148
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Trong quá khứ, CII mua LGC > 80%, chuyển các dự án BOT cho LGC, phát hành cho NĐTNN, hạ tỷ lệ sở
hữu xuống 54.31% (NĐTNN buộc CII phải nắm kiểm soát LGC). LGC khi đó vẫn là CÔNG TY CON của CII.
Lợi nhuận từ thoái vốn đó KHÔNG được ghi nhận vào KQKD trong kỳ.
Thông tư 200: Nếu không có thay đổi về quyền kiểm soát thì không được đánh giá lại khoản đầu tư vào
công ty con/LDLK
Y2015, CII thực hiện thoái vốn tại LGC từ 54.31% xuống 49% (cty con chuyển thành LDLK, thay đổi
quyền kiểm soát) ghi nhận LN thoái vốn vào KQKD 2015
T2/2017, CII mua lại 5.31%, tăng từ 49% lên 54.31% (về hình thức thì CII đã thay đổi quyền kiểm soát
tại LGC) đánh giá lại khoản 49% trước đây theo:
Giá cổ phiếu LGC trên thị trường
Mô hình định giá
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 149
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 150
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
LGC CEE
IDI
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 151
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
A bán phần mềm (giá ?) cho X, đem X lên sàn niêm yết Back-door-listing (VN2017 # TQ2010)
Apax vốn ảo (giống KSA phát hành ảo, chị Hinh tự mua, thông báo phát hành thành công) không lên
được Hose, tránh được việc kiểm soát trực tiếp
IBC mua tăng sở hữu Apax từ 46% lên 69%, đánh giá lại 46%
IBC:
2 tỷ cash – Nợ thuế 2.7 tỷ
40 tỷ trả trước cho người bán sau đó được trả lại coi BCTC Q1/2017
284 tỷ đầu tư vào Apax English (34%)
Trung tâm Apax English (50 trung tâm có thật) tăng vốn ảo
Tăng vốn năm 2016: tăng từ 748 tỷ 2.500 tỷ (phát hành cho các cá nhân) trong đó tiền 400 tỷ,
Trả trước cho người bán 1.300 tỷ (ứng trước cho các cá nhân để mua VLC với giá 36k/cp khi giá thị
trường là 14-15k/cp)
Phát hành tăng vốn
cho cá nhân (1) Chi phí LTTM
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 153
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Việc cắt bỏ một bộ phận hoạt động không hiệu quả để loại
bỏ khoản lỗ
Thực hiện thông qua
• Bán một công ty con
• Chuyển bộ phận hoạt động sang Đơn vị có mục đích
đặc biệt (SPEs): Enron, DVD, HAG (An Phú)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 154
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
SPEs - Enron
SPEs là các công ty độc lập với
Enron nhưng được đầu tư vốn
do Enron bảo trợ • 1993 Enron liên doanh với quỹ CalPERS
thành lập JEDI
• JEDI & Chewco
• Enron thành lập một SPE có tên là
• Whitewing Chewco Invesment LP
• LJM & Raptors • Chewco vay vốn dưới sự bảo lãnh của
Enron để đầu tư vào cổ phiếu JEDI với
Bảo lãnh Bank Cho vay giá trị 383 triệu USD
vay
• Do Chewco độc lập với Enron nên khoản
Bán giá $18 lỗ và nợ của JEDI không được hợp nhất
Enron JEDI vào BCTC của Enron
• T8/2001, khoản lỗ 405 triệu USD, khoản
nợ 628 triệu USD đã bị phát hiện
Giá gốc $10 Bán giá $10
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 155
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 156
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Trái
6000
Giai đoạn đóng băng nhà đất 2009-2013, cây
doanh thu BĐS vẫn tốt ??
5000 Mía đường
Giá đường TG
giảm từ 2011-cuối
4000 2015 469
871
3000
0 -
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Trái cây Bán bò Mủ cao su Mía đường Bán bắp Xây dựng Bán căn hộ Khác
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 157
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
20,000
15,000
10,000
12,655
10,812 11,308
5,000 9,531
6,505 6,634
4,537
2,681
1,174
- 99 541
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Q2.2018
Vườn cây cao su + Cọ dầu Cây ăn trái Thủy điện
Phức hợp Myanmar Khác Nuôi bò thịt
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 158
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
21,444 1.6
20,296
20,000 18,801 1.4
1.2
15,000 13,614
1.0
11,129 11,337
0.8
10,000
8,424 8,298
0.6
6,840
5,198
0.4
5,000
3,202 3,130
2,517 2,529
0.2
- -
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 159
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
16,389
16,000
14,000
Bất động sản 14,621
10,000
8,727 10,705 9,078 11,921
8,000 7,678
6,982
6,000 916
5,691
4,000
2,000
-
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Phải thu khách hàng Trả trước cho người bán Phải thu về cho vay Phải thu khác
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 160
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
BĐS An Phú
2.200 tỷ 4.600 tỷ
Doanh thu, $
BĐS An Phú Phải thu cho vay giảm
Bán BĐS 2.200 tỷ phần giá trị
BĐS mà HAG thu về từ
An Phú tương đương
Cho vay 2.400 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 161
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Mua cao su
Đông Dương
Ngày 22/2/2016,
HNG mua thành
công 100% Cao su
Đông Dương
CS Đông Dương
tổng nợ 1.200 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 162
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Mua cao su
Đông Dương
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 164
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Mua cao su
Trung Nguyên
Ngày 09/1/2016,
HNG mua thành
công 99.9% Cao su
Trung Nguyên
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 165
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Mua cao su
Trung Nguyên
Ngày 09/1/2016,
HNG mua thành
công 99.9% Cao su
Trung Nguyên
CS Trung Nguyên
tổng nợ 2.750 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 166
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các dấu hiệu gian lận quan trọng
Mua cao su CS Trung Nguyên:
- Nợ 2.700 tỷ
Đông Dương - Giá trị TS thuần: 610 tỷ
Cao su Trung Nguyên - LTTM: 2.667 tỷ
NTN Trang
Chuyển 3.277 tỷ
Trả nợ cũ 2.700
tỷ của CS Trung
Cho vay Cho vay Nguyên
1.900 tỷ 1.377 tỷ
Cho vay
1.377 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 167
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Change GAAP
Thay đổi các chính sách kế toán để nhằm đạt được lợi nhuận
mong muốn ảnh hưởng đến tính so sánh được
• Thay đổi chính sách ghi nhận doanh thu (PTL – PetroLand
BCTC 2010-2011). Hồi tố của HNG bán mía đường cho
TTC (chấm dứt vào 31/8/2016, hồi tố tại 2017)
• Thay đổi chính sách khấu hao
• Thay đổi phương pháp tính giá hàng tồn kho
• Thay đổi chính sách hoặc thời điểm vốn hóa
• Thay đổi chính sách ghi nhận CLTG
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 168
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Sale and Leaseback (Bán tái Mua/Thuê) – nghiệp vụ vay dài hạn
• Doanh nghiệp bán TSCĐ sau đó thực hiện thuê lại tài chính
TSCĐ đó với thời gian thuê bằng chính thời gian sử dụng còn lại
của TSCĐ
• Hoặc, thực hiện bán tài sản tài chính rồi thực hiện mua lại vào
năm sau
• Về bản chất: giao dịch bán tái mua là giao dịch tài trợ vốn lưu
động ngắn hạn, không được ghi nhận thu nhập/lỗ do bán tài sản
• Lưu ý phân biệt thuê hoạt động và thuê tài chính trong thời gian
thuê lại
Sale and Buyback – nghiệp vụ vay ngắn hạn
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 169
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 170
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Công ty A có một tòa nhà đang làm văn phòng trụ sở chính
• Nguyên giá: 100 tỷ VND
• Khấu hao lũy kế: 20 tỷ VND
• Giá trị còn lại: 80 tỷ VND
• Thời gian sử dụng còn lại: 8 năm
Công ty A có kế hoạch phát hành cổ phiếu tăng vốn lên gấp
đôi vào đầu năm tài chính tới
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 171
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Trong năm, công ty A thực hiện bán tòa nhà cho công ty X với
giá 120 tỷ, trả tiền ngay. Kế toán ghi nhận như sau:
• Thu tiền: 120 tỷ
• Thu nhập khác: 120 tỷ (giá bán)
• Chi phí khác: 80 tỷ (giá trị còn lại của tài sản)
• Tương ứng tạo ra Lợi nhuận khác: 40 tỷ
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 172
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Cùng thời điểm, công ty A thực hiện thuê tài chính tòa nhà đó từ công
ty X để làm văn phòng trụ sở chính. Điều khoản thuê nhu sau:
• Tổng giá trị hợp đồng thuê gốc trả tiền một lần: 120 tỷ
• Thời gian thuê: 8 năm
• Kế hoạch hạch toán chi phí thuê mỗi năm là 15 tỷ, tiền thuê sẽ
tăng 10% mỗi năm
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 173
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 174
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
• Repo 105 là nghiệp vụ bán tái mua tài sản tài chính
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 175
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 176
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 177
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 178
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 179
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
• Ngày 01/04/2016, HOSE đã chính thức ban hành Quyết định đưa cổ
phiếu EIB vào diện cảnh bảo
• Điều chỉnh hồi tố, lợi nhuận chưa phân phối tại ngày 31/12/2014 của
EIB là -834,56 tỷ đồng. Và lợi nhuận chưa phân phối tại ngày
31/12/2015 là -817,47 tỷ đồng
• Kết luận thanh tra do NHNN ban hành ngày 19/10/2015, EIB đã bán
một số TSCĐ là BĐS cho Eximland trong thời gian từ 2010-2013 và đã
ghi nhận các khoản lợi nhuận từ thương vụ này
• EIB đã mua lại các tài sản này từ Eximland trong thời gian từ 2011-2015
• Chính các thương vụ “nội bộ” này đã vống lợi nhuận chưa phân phối
của Eximbank từ -834,56 tỷ lên +114,01 tỷ đồng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 180
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 181
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 182
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 183
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Việc phân loại không đúng các khoản thu nhập/chi phí ảnh
hưởng tới tính trình bày hợp lý
• Phân loại giữa thu nhập hoạt động kinh doanh và thu nhập
khác (VSP)
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 184
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Holding Gain
Ghi tăng số lương thành phẩm sản xuất để nhằm giảm giá thành
một sản phẩm (hoặc ngược lại) từ đó giảm/tăng giá vốn hàng bán
Lưu ý khi kiểm kê HTK sẽ phát hiện ra cách thức gian lận này
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 185
PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN GIAN LẬN TRONG BCTC
Các thủ thuật thông dụng
Cherry Picking
Nhặt một cách khéo léo tài sản bán nhằm mục tiêu điều chỉnh lợi
nhuận theo ý muốn
• Tài sản tài chính
• Hàng tồn kho áp dụng phương pháp giá đích danh
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 186
Xin chân thành cảm ơn mọi
người đã đến tham dự!
Tài liệu đào tạo nội bộ - Gian lận báo cáo tài chính Trang 187