Nupa Chungchang Dan Thar 2017 PDF

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 21

1

THUHMAHRUAI

Mizoram Presbyterian Kohhran Nupa Chungchang Dan hi kan neih tirh 1950 atangin vawi
tam tak ennawn a ni tawh a. Kum 2002 Synod Inkhawmpuiin ‘Ennawn leh ni se’ tia a rel bawzuiin en
that a ni a, enthat hna zawh a nih hnuah 2004-ah tihchhuah a ni a, chu chu ennawn vawi 12-na a
ni.

Kum 2010 Synod Gen.73 chuan ‘Nupa Chungchang Dan enthat ni se, SEC-in lo bawhzui sela,
Synod-ah rawn thlen leh rawh se’ tiin a rel a. SEC chuan Nupa Thu Sub-Committee hmanga enthain
a enthatna chu Synod 2011-ah a thlen a, tichuan, Synod-in a pawm hnuah tihchhuah a ni leh a.

Nupa Chungchang Dan hi ennawn fo a ngaihna chhan hi kawng hrang hrang a awm a. Nupa
Chungchang Dan Bua thu tam tak hi kohhran pawl dang nena inneih pawlh chungchang chin fel dan tur
a ni a. Kohhran pawl hrang kan tam a, mahni pawl chauh kan innei lem si lo va, hei hian harsatna
tam tak min siam a, dan tesep a tihtam phah a. Chu bakah khawvel dinhmun lo danglam zel avang te,
sorkar dan siam thar mila siam ve a ngaih vang te, nupa inkara thu harsa(case) hrang hrang a awm
thar zel avang tein dan hi paih emaw, siamrem emaw, belh emaw, a ngaih phah thin a ni.

Nupa inthen kan lo pung zel hian inneihna hlutzia leh zahawmzia inhriat thartir a
tulzia a tilang chiang a. Inneihna hi mihringte remhriatna avang maia siam ni lovin Pathian ruat
a ni a, dam dun chhung zawnga innei turin Pathianin a ruat a ni. Chuvangin, inneihna thuthlung
bawhchhiat hi thil namai a ni lo va, Pathian pawi sawina a tling phak tih hriat a tul hle. Nupa
inthen hi a pawi takzet a, mimal nun te, chhungkaw nun te, tu leh fate nun thlenga nghawng thei
a ni a, chu bakah ram leh hnam pawhin a tuar thei a, sual a tipunlun nasa hle bawk tih hriat a
tul. Nupa inkar khi leh inthenna hian tisa leh thlarau lam nun a nghawng thui em em a ni. Chuvang
chuan inneih nia kohhran leh Pathian hmaa kan thuthlun hian zah leh hriat reng hlawh deuh deuh
se a pawimawh a ni.

Nupa Chugchang Dan Buah hian kohhran pawl dang nena kan inkungkaihna hi a tel reng
thin a. Inkungkaihna chin nei bawk mah se Nupa Chungchang Dan hian a huam kim loh deuh avangin
a bu hmingah ‘Nupa chungchang Dan leh Kohhran Pawl Dangte nena kan inkungkaihna Dan’ tih a ni ta
a ni.

Mizoram sokarin ‘inneih, inthen leh rokhawm dan’(The Mizo Marriage,Divorce & inheritance
of Property Act, 2014) a siam leh kan kohhran Nupa Chungchang Dan inzawmna lei thlirin SEC chuan
Synod-ah he Dan enthat rawtna hi a thlen a. Synod-in rem a tih hnuah SEC leh Nupa Thu Sub-
Committee-in bawhzui zelin Synod 2016:66-ah chuan ‘SEC-in hman nghal turin lo zutmam se’ a ti a.
SEC 268:19 chuan enthatna chu hman nghal turin a pawm fel ta a. Chu a pawm ang chuan tuna 15th
Edition(Revised) hi chhuah a lo ni ta a ni.

A hmaa lo awm tawh tihdanglam a awm nual avangin kohhran rorelna lama telte chuan ngun
taka zir ni se a tha ang e.

Rev.Lianhmingthanga Sailo,
Secretary,

Mizoram Synod.
2

NUPA CHUNGCHANG DAN : 2017


THEN I
NUPA CHUNGCHANG DAN
BUNG 1
INNEIHNA CHUNGCHANGA THU BULPUITE

A. KOHHRAN DANA INNEIHNA AWMZIA


Kohhran Dana Inneihna chu Pathian thu zirtirna leh Ram Dan zuia
inneih dan tur ruat anga urhsun tak leh puithu taka Pathian hminga
nupaa insiamna a ni a. Chu chuan thil pathum a huap a –
1. Mipa leh hmeichhia an dam dun chhung atana pumkhata insiamna te,
2. Mihring awm dan tur atana Pathian remruat hlenchhuahna te,
3. Pathian ram zau zelna tura Kristian chhungkaw dinnate an ni.
Chuvangin, Kohhran Dana innei theite chauh inneihtir tur a ni.
B. KOHHRAN DANA INNEI THEITE
Kan Kohhran Dana innei turte chu kan Kohhranin a pawm theih
Baptisma chang tawh an ni ngei tur a ni a; baptisma la chang lo chu
inneih hmain baptisma chantir hmasak zet tur a ni. A theih hram chuan
baptisma chantir hi Biak Inah zel tih tur a ni. Tichuan, kan Kohhran
Dan anga innei thei turte chu hetiang mite hi an ni :–
1. Mipa kum 21 tling chin,Hmeichhia kum 18 tling chin
2. Mipa leh hmeichhia pawmlai nei lote
3. Nupui/pasal sun (inrem lohna avanga inthen laia inthihsante
pawh huamin);
4. Inneih thattir ngaite
5. Inneih sut lehna Revocation Certificate (RC) leh Mi dang neih
leh phalna Re-marriage Licence (RL) pekte.
C. KOHHRAN DANA INNEIHTIRTUTE
Kohhran Dana Inneihtirtute chu kan Kohhran Inkhawmpui Lian (Synod)-
in emaw Synod Executive Committee-in emaw a ruat bikte chauh an ni a.
Chungte chu :–
3
1. Minister-te
2. Probationary Pastor-te
3. Kohhran Upa, inneihtir theihna kawltute.
4. Tul bikna avanga inneihtir theihna kawltirte.
D. INNEIHNA HMUN
1. Biak Ina inneihna : Kan Kohhran mi, dân chhunga awm ve ve-te emaw,
kan Kohhran dân chhung mi leh kan pawm theih Kohhran pawl dang dân chhung
mi emaw, innei turte chu Biak Ina inneihtir tur a ni.
Amaherawhchu, hrisel lohna leh loh theih loh thil bikah chuan,
Kohhran Committee remtih leh remruatpui angin hmun remchang dangah pawh
inneihtir theih a ni ang.
2. Hmun danga inneihna : Kan Kohhran Dana innei tur, inneih nana
Biak In hmang thei lo, hmun danga innei turte chu hengte hi an ni :–
1) An pahnih emaw, pakhat zawk chauh emaw Kohhran dan zawhkim lo,
baptisma chauh chang te.
2) An pahnih emaw, pakhat zawk chauh emaw pawh Kohhranin a thunun
lai mekte.
3) An pahnih emaw, pakhat zawk emaw pawl dang a\anga lo pakai,
Kohhran Dan la zawh kim lote.
E. INNEIH REGISTRATION
Mizoram chhunga inneite chhinchhiah ngei ngeina Dan, ‘The Mizoram
Compulsory Registration of Marriage Act, 2007’ leh ‘The Mizoram Compulsory
Registration of Marriage Rules, 2007’-in a phut angin kan kohhran dana
innei apiangte chuan inneih zawh thla khat chhungin Sawrkar-a Marriage
Registrar hnenah an in register vek tur a ni.
F. INNEIHNA CHI DANGTE
1. Indian Christian Marriage Act (India ram Kristiante Inneihna Dan)
hmanga inneihna : Indian Christian Marriage Act chu Sawrkar Court pawm
theih tura Kristiante inneihna dan Sawrkar-in a siam chu a ni a. Mizoram
chhungah hman a ni lo.
Kan Kohhran mi, kan kohhran dana innei theite, Kohhran phalna
laa, Indian Christian Marriage Act hmanga inneite chu, an inneihna kan
pawm.
2. Special Marriage Act (Court-a Inneihna Dan) hmanga inneihna :
Special Marriage Act chu Sawrkar Court-a inneihna a ni a, Kohhran
leh sakhuana nen inkaihhnawihna a nei lo.
Kan Kohhran Dan chhunga mi Special Marriage Act hmanga inneite
chu khawvel dana innei an ni a, thunun tur an ni. Kan Kohhran Dana an
4
inneih that hnuah chauh thunun lak luh dan pangngai angin lak luh theih an
ni ang.
3. Khawvel Dana Inneihna : Khawvel dana inneihna chu eng Kohhran dan
mah hmang lova insawi rema, man leh mual inhlana inneihna tihpuitlin hi a
ni a, hetiang inneihna hi kan pawm lo.
Kan Kohhran mi, khawvel dana nupui/pasal neite chu, thunun zet
hnuah, an duh a nih chuan, Kohhran Dana inneih thattir tur an ni a. Thunun
an nih atanga thlaruk hnuah an nungchanga Kohhran a lungawi chuan Kohhran
dan chhungah lak luh theih an ni ang.
1) Ringtu nih hmaa inneite : Kristian nih hmaa mahni dana lo
inneite chu Kristian an lo nihin an inneihna kha vpawm mai tur a ni a.
Anmahni’n Kristian dana inneih that an duh erawh chuan inneih thattir
theih a ni.
2) Khawvel mi tlukpui thu : Ringtuin ringlo mi, khawvel danin nei
sela, ringtu chu thunun tur a ni. Ring lo zawk chu a rin ve theih nan
Kohhranin beihpui tur a ni a. Theih tawpa a beihpui hnu pawha a sawt lohva,
ring lo zawk chuan ringtu chu Kristian a nih zel a phal a, an fate pawh
Kristian an nih a phal bawk chuan, an inneihna chu pawmpui mai theih a ni
ang. Ringtu zawk chu an inneih atanga thla ruk hnuah dan chhungah lak luh
theih a ni ang.
3) Ringtu nuna nung duh lo tlukpui : Baptisma chang tawh, Kristian
nuna nung duh lo nena innei, Kohhran dan anga inneih that duh si lo chu,
Kohhranin hruai tumin beih tur a. Chutianga theihtawpa beih hnu pawha
hruai theih a nih loh chuan, Kohhranin a tul dan angin an chungchang a
ngaihtuah thei ang. A awm tha duh zawk chu lak luh âwma a ngaih chuan lak
luh theih a ni ang.
4) Kan Kohhran mi, an fate pawl danga awm, khawvel dana innei :
Kan Kohhran mifa, pawl danga awmte, khawvel danin innei ta sela, an nu leh
pa kan Kohhran mite chungah thununna hman tur a ni lo.
4. LAICHIN BUL HNAI INNEIH PHAL LOHTE INNEIHNA
A hnuaia sawite hi laichin bul hnai inneih khap chin a ni : –
1) Mipa tan
a) Mahni nu
b) Mahni pa nupui
c) Mahni fanu
d) Mahni pianpui farnu
e) Mahni pianpui unau fanu
f) Mahni tunu (fapa/fanute fanu)
g) Mahni nî (pa farnu)
h) Mahni nupui fa chhawm (nupui dam chhung chuan)
i) Mahni unau nupui (unau dam chhung chuan)
j) Mahni nupui nu (nupui dam chhung chuan)
k) Mahni fapa nupui (fapa dam chhung chuan)
2) Hmeichhe tan :
a) Mahni pa
b) Mahni nu pasal
5
c) Mahni fapa
d) Mahni pianpui nuta
e) Mahni pianpui unau fapa
f) Mahni tupa (fapa/fanute fapa)
g) Mahni pami (pa unaupa)
h) Mahni pasal fa chuam (pasal dam chhung chuan)
i) Mahni laizawn pasal (laizawn dam chuang chuan)
j) Mahni pasal pa (pasal dam chhung chuan)
k) Mahni fanu pasal (fanu dam chhung chuan)
No. (a) atanga (d) ve ve inneite chu, chhan tha tak a awm a nih chauh
loh chuan, Kohhran Dana inneih thattir theih an ni lo vang. Pianpui tih
hian nu leh pa thuhmun te, nu chauh thuhmun te leh pa chauh thuhmun te pawh
a huam vek a ni.
Amaherawhchu, (d)-na ve ve-a, mahni farnu/nuta,(nu chauh/pa chauh
thuhmun)nena innei, fanau nena lo thu tawh, Kohhran Dana innei duhte
chu, an nungchang leh dinhmun a zirin an inneih atanga kum thum hnuah
Kohhran Dana inneih that phalsak tura ngaihtuah theih a ni ang. No. (e)
a\anga (g)-na ve ve pawh hi kum thum hnuah chuan ngaihtuah theih a ni ang
a. No.(h) atanga(k)ve ve erawh hi chu an inneih atanga kum thum hnuah
chuan, a nupui/pasal hmasain an inneih a remtih bawk chuan Bial Standing
Committee-in Synod Nupa Thu SubCommittee-ah a dilpui thei ang.
G. KOHHRAN DANG MI NENA INNEIHNA
Kristian nupa Kohhran Pawl hranga awm hi a tha lo va, chuvangin nupa
chu Kohhran khata an awm hi a tha ber a ni.
1. Kohhran thawhhona (Church Councils)-a kan thawhpuite nena inneihna
1) Mizoram Baptist Kohhran,Evangelical Church of Maraland leh
Lairam Isua Krista Baptist Kohhran : Anni hi North East India Christian
Council (NEICC)-a kan member-pui an ni a; chuvangin, kan dan ang leh an
dan ang pawha inneih pawlh thei vek kan ni. Innei saa rawn inlette chu an
awm danah Kohhran a lungawi chuan, an Kohhrana an dinhmun ang zela lo pawm
mai theih an ni. An Kohhrana an awm laiin kan Kohhran dan atanga teha
thununna tling khawp thil tih an lo neih chuan, an thiltih a thu leh an
tihna hun rei tawh dan azirin an chungchang thu ngaihtuah theih a ni
ang.
2) Salvation Army : Salvation Army nen hian NEICC leh National
Council of Churches in India (NCCI)-ah thawkho kan ni naa, baptisma an
neih ve loh avangin, kan Kohhran Dan chhung miin Salvation Army sipai
puitling nei dawn sela, kan pawm theih baptisma la chang lo a nih chuan
baptisma chantir zet a, Inneih Hriattirna Lehkha tarsak/puansak tur a ni
a, chumi hnuah Biak Inah inneihtir tur a ni.
Sipai puitling a nih loh emaw, thunun lai emaw a nih a, baptisma
chang lo a nih bawk chuan, baptisma chantir zeta Inneih Hriattirna Lehkha
tarsak/puansak hnuah hmun remchang dangah inneihtir tur a ni.
Kan Kohhrana rawn inlet sa emaw, inlet nghal tur emawa ngaih tur a ni.
Innei saa rawn inlet, baptisma chang lote chu chantir zet a, an
awm danah Kohhran a lungawi chuan an dinhmun neihsa ang zelin, sipai
puitling chu dan zawhkim angin, sipai puitling la ni lo chu dan zawhkim lo
angin pawm tur a ni.
6
2. INKUNGKAIHNA KAN NEIHPUI KOHHRAN DANG MI NENA INNEIHNA
Heng a hnuaia sawi Kohhran-te hi inang theuhva inkungkaihna kan
neihpui theihte an ni –
1) Assembly of God (AG)
2) American Baptist Mission (ABM) - Myanmar
3) Congregational Church of India, Maraland (CCIM)
4) Evangelical Free Church of India (EFCI)
5) Evangelical Congregational Church of India (ECCI), tun hmaa
North East India General Mission (NEIG) tih thin peng darhhote :
(a) Evangelical Assembly Church (EAC) -Hmar
(b) Evangelical Synod Church (ESC) -Gangte
(c) Evangelical Christian Association (ECA)-Kuki
(d) United Evangelical Church (UEC) -Anal
6) Evangelical Baptist Convention Church (EBCC)
7) Independent Church of India (ICI)
8) Myanmar Methodist Kohhran (MMK)
9) Tripura Baptist Christian Union (TBCU)
10)Wesleyan Methodist Church, Mizoram
11)Heng bakah hian Trinity Thurin pawm, Sacrament kan pawmpui
theih Kohhran dangte pawh a huam ang.
Inneihna chungchangah chuan kan Kohhran tlangval dan chhung miin
heng Kohhrana nula hi nupuiah nei dawn ta sela, nula chu baptisma chang
tawh leh dan chhunga awm a nih bawk chuan, inneih Hriattirna Lehkha
tarsak/puansak hnuah Biak In-ah inneihtir tur a ni.
Dan chhunga awm lo a nih chuan, lehkha tarsak theih chu tarsaka, Biak
In ni lo, hmun remchang dangah inneihtir tur a ni. Baptisma la chang lo a
nih chuan, inneih hmain baptisma chantir phawt tur a ni. Tin, nula chu kan
Kohhrana rawn inlet sa emaw, inlet nghal tur emawa ngaih tur a ni.
An Kohhran Dana innei sa rawn inlette chu, an inneihna chu pawm tur
a ni a. Kohhrana dinhmun thuah chuan, Kohhran a lungawi chuan, an dinhmun
neih sa ang zelin,dan zawhkim chu dan zawhkimin, dan zawhkim lo chu dan
zawhkim lovin pawm tur a ni.
3. ROMAN CATHOLIC KOHHRAN MI NENA INNEIHNA : Roman Catholic Kohhran
Inneihna hi kan pawm a; kan Kohhran Dan chhunga miin Roman Catholic nula
nei dawn sela, nula chu baptisma chang tawh leh an Kohhran Dan chhunga mi
a nih chuan Inneih Hriattirna Lehkha tarsak/puansak a, Biak Inah inneihtir
tur a ni.
An Kohhran Dan chhunga awm lo a nih chuan, Biak In ni lo, hmun
remchang dangah inneihtir tur a ni. Baptisma la chang lo chu baptisma
chantir phawta, inneihtir tur a ni.
4. INNEIH THAT CHUNGCHANG : A chunga No.G: 1 atanga 3-a sawi Kohhran
mite, an Kohhran dana innei, inthen saa lo lut emaw, an lo luh hnua inthen
emaw te chu, kan Kohhran dana innei an nih loh avangin inneih thiatna
7
lehkha(RC)kan pe thei lova; amaherawhchu, an inthen atanga kum hnih ral
hnu pawha innei leh âwma an awm loh a, an nungchangah Kohhran Committee a
lungawi bawk chuan, RL dilpui theih leh pek theih an ni.
5. KAN MI, PAWL DANG DANA INNEI, INLET SI LO : Kan Kohhran mi,
Kohhran pawl dang dana innei, pawl danga inlet si lote chu, an inneihna
dan chu kan pawm theih a nih a, pawl dang mi va neitu chu kan Kohhran Dana
nupui/pasal nei thei a nih bawk chuan, an inneihna chu kan pawm.
6. INKUNGKAIHNA KAN NEIHPUI THEIH LOHTE : Mizoram chhunga awm, a
hnuaia sawi Kohhran leh Kristian pawlte hi, kan Sacrament leh kan rawngbawl
dante pawm lo leh phuahchawp taka din an nih avangin, inkungkaihna neihpui
theih chi an ni lo. Chuvangin, Kohhran thilah anni nen hian inzawmna kan
nei lo. Chungte chu –
1) Fundamental Baptist (Mid-Mission)
2) Fundamental Baptist Church (FBC)
3) Isua Krista Kohhran (IKK)
4) Jehovah’s Witnesses (JW)
5) Seventh Day Adventists (SDA)
6) United Penticostal Church (UPC)
7) Bru Baptist Church (BBC)
8) Chakma Baptist Church CBC)
9) Tualto Kristian Pawl dangte
(a) Inneih chungchang : Kan Kohhran tlangval Dan chhunga miin, a
chunga 6: 1) atanga 7)-a kan sawi tea mi nula hi nei dawn sela, nula chu
kan pawm theih baptisma la chang lo a nih a, inpawm zui an nih bawk loh
chuan, Inneih Hriattirna Lehkha tarsak/puansak a, inneih hmain baptisma
chantir zet a, Biak In ni lo, hmun remchang dangah inneihtir tur a ni.
Inpawm zui an nih chuan inneih hmaa Baptisma chantir zet a, Biak In ni lo,
hmun remchang danga inneihtir tur a ni.
(b) An Kohhran Dana innei sa rawn inlette
(i) Kan pawm theih baptisma la chang lo chu, kan Baptisma an chan
hnuah an inneihna chu, ringlo mi inneihnaa ngaiin, pawm mai theih a ni a.
Inneih that an duh chuan inneih thattir theih a ni.
(ii) Kan pawm theih baptisma chang tawh an nih chuan, inneih
thattir mai tur a ni.
(iii) A tu emaw zawk baptisma chantir ngai a nih chuan, baptis
zeta inneih thattir tur a ni.
(c) Inthen inneih thattir chungchang : An Kohhran Dana innei, kan
Kohhrana an lo luh hnua inthen leh chu RL pekhnuah chauh mi dang nen
inneihtir theih a ni.
7. INNEIH LAWMPUI THEIH LEH THEIH LOHTE
8
1) Lawmpui theihte : Eng Kohhran Pawla mi pawh ni se, an Kohhran Dana
Inneihtirtu hmaa kan Pathian hming chhala inneite chu, a duh chuan lawmpui
theih a ni.
2) Lawmpui theih lohte : Khawvel dana innei, Inneihtirtu pawh awm lo
leh Pathian hming chhala innei pawh ni lo, insawi rem a, Man leh Mual
inhlan a, inneihna ti zo ta maite hi lawmpui theih an ni lo.
8. INNEIHNA PAWM LOH TUR CHI : Kan Kohhran mi, baptisma chang lo
emaw, R.L. lak ngai, la rih si lo emaw leh, thil dang avanga kan dana
innei thei lote, Pawl dangah pakaiin, an Kohhran danin va innei ta sela,
hun eng emaw hnuah lo kir leh ta pawh ni sela, an inneihna chu pawm loh tur
a ni. Chutiang mi baptisma chantir ngai chu chantir zet hnuah Biak In ni
lo, hmun remchang dangah inneih thattir tur a ni a. RC/RL lak ngai chu RC/
RL lak zet hnuah inneih thattir tur a ni.
9. INNEIH PAWLH (MIXED MARRIAGE) : Kan Kohhran mi leh in-kungkaihna
kan neihpui theih Kohhran Pawl dang mi innei duh ta sela, rinna lamah a tu
zawk mah inhruai thei si lo sela, kan Kohhran Dana an inneih duh chuan,
inneih Hriattirna Lehkha tarsak/puansak theih chi chu tarsak/puansak tur
a ni a. An dinhmun azirin Biak Inah emaw, hmun remchang dangah emaw,
inneihtir tur a ni. Chutianga inneite chu, an fate kan Kohhranah an awm
zel tur a ni. Chutiang mi Pawl dang Dana va inneite pawh an inneihna pawm
tur a ni.
10.PAWL DANG MI NENA INNEIHNAA PALAI THU : Inkungkaihna kan
neihpui theih Kohhran dang mi nena inneihna tura palaia inhman tawn theih
a ni.
BUNG II
INNEIH SAWNGBAWLNA
A. INNEIH HRIATTIRNA
Inneih hriattirna siam hian a tum ber chu Kohhran mi innei tur an awm
tih Kohhran mipuite hriattir leh innei turte chu Kohhran Dana an inneih a
rem lohna sawi tur hria apiangin an sawi theihna tura kawng hawnna a ni.
Innei turte chu Hriattirna Lehkha tar/puan hmain Kohhran Committee-
in kan Kohhran Dan a innei thei an nih leh nih loh a ngaihtuah hmasa phawt
tur a ni a. Dan anga innei thei tura a tihte chu Biak Inah Inneih
Hriattirna puan/tar tur a ni.
Innei turte chu khua/veng khata awm an nih loh chuan an lawina
Kohhran Ziaktu ve veten form siamsa hmanga an inhrilh chian hnuah chauh a
tul anga lehkha tar/puan tur a ni.(Appendix)
1. INNEIH HRIATTIRNA TIHCHHUAH DAN CHI HNIHNA
1) Hriattirna Lehkha tar : Kohhran Dana innei theite chu Biak In
Notice Board-ah Inneih Hriattirna Lehkha târ tur a ni a, a rei lo berah ni
14 chhung tal târ tur a ni. (Appendix IX)
9
2) Hriattirna puan chhuah : Kohhran Dana innei theite chu Inneih
Hriattirna Lehkha târ aiah puanchhuah theih a ni bawk a. Puanchhuah a nih
chuan, Pathianni vawi thum puan tur a ni a, Biak In inkhawm that hunah puan
thin tur a ni.
2. HRIATTIRNA HUN TIHTAWI : Lehkha târ hun leh puanchhuah hun
chhungte hi, tul bikna a awm chuan Kohhran Committee remtihnain tih-tawi
theih a ni.
3. INNEIHNA HMUN TUR HRIATTIR : Lehkha târah leh Puanchhuah-ahte
hian, Inneihna hmun tur – Biak In/Kohhran Hall/Biak In Vestry/Pastor
Quarters/Upa In tihlan tur a ni.
4. LEHKHA TARSAK / PUANSAK THEIHTE : Kan Kohhran Dana innei tur,
lehkha tarsak emaw, puanchhuahsak emaw theih chi thum an awm :
1) Dan chhunga awmte
(a) Kan Kohhran mi, dan chhunga awmte.
(b) Pawl dang mi lo pakai, dan zawhkima kan pawm theih nghal
chite.
(c) Pawl dang dana an Biak Ina Pawl dang mi nena innei tur,
pawl danga pakai lo tur tih hriat chiante.
2) Dan chhunga awm lote
(a) Baptisma chauh chang, Dan chhunga la lut lote.
(b) Pawl dang atanga lo pakai, Dan la zawhkim rih lote.
(c) Inru, thununna tawk mek, inpawmzui ni si lo innei turte.
(d) Thununna tawk mek dang, nupui/pasal nei turte.
(e) Inru, inpawmzui ni lo, Indian Christian Marriage Act
hmanga innei turte.
3) Puitlin thlenga Baptisma chang lo innei tur : Kan Kohhran
chhungkuaa mi, puitlin thlenga Baptisma la chang lovin nupui/pasal neih
duh sela, Baptisma chantir hnuah Lehkha tar/puan theih a ni.
4) Kan Kohhran mi, kan pawm theih kohhran pawl dang mi nena an
pawl dana innei tur pawh kan Biak Inah hriattirna tar/puansak theih a ni.
5. LEHKHA TAR TUR ZIAKTU : Inneih Hriattirna Lehkha tar tur chu
Kohhran Secretary-in a ziak tur a ni a. Kohhran hmun hranga mite innei tur
chu lehkha tar hmain Appendix X-a mi angin Kohhran Secretary-te inhriattir
hmasak tur a ni a, chumi hnuah an lawina Biak In ve veah Lehkha tar/puan
tur a ni a. An Kohhran ziaktu ve veten mahni Biak Ina tar tur chu an ziak
tur a ni. Inneih hun tur hi, Lehkha tar/puan hmain inneihtirtu tur nen
sawifel hmasak zel tur a ni. Chutianga hmun danga innei turte leh Indian
10
Christian Marriage Act hmanga innei turte chuan an Lehkha tar emaw,
Kohhran ziaktu lehkha emaw, inneihtirtu hmuh atan an keng tur a ni.
6. INNEI TUR SAWI BUAI CHUNGCHANG : Inneih tur puan tawh emaw, lehkha
tar tawh emaw, thulhna khawp sawi tur nei an awm chuan hun tiam ni 14
chhungin inneihtirtu tur hnenah emaw, Kohhran ziaktu hnenah emaw, a chhan
chiang taka ziaka thlen tur a ni. Chu chu Kohhran Committee-in a tul angin
a rel ang a; innei tura buatsaih zui theiha an ngaih chuan a tul angin rem
an ruatpui ang.
B. INNEIH HRIATTIRNA TARSAK/PUANSAK TUL LOTE
Kohhran Dana innei tur ni si, lehkha tarsak/puansak ngai lo chi hnih
an awm :
1. INRU, INPAWMZUI : Inru, a hmeichhia zawk an in lama haw leh lo va,
pasal in lama awm nghal a, inpawmzuia innei tha nghal turte chu, Lehkha
tarsak/puansak a ngai lo va. Inpawmzuia chhiar theih tur chin chu, a rei
lo berah chawlhkar hnih tal a tling tur a ni. Hetiang miten inneih an duh
chuan Kohhran Committee-ah phalna an dil ang a. Kohhran Committee-in
inneih a phalsak chuan Biak In ni lo, hmun remchang dangah inneihtir tur
a ni. Inpawm zuia innei nghal turte chu inneih inbuatsaih chhungin awm
hrang leh rih pawh ni sela, lehkha tarsak/puansak a ngai lo.
C. INNEI THIANTE
1. Kan Kohhran Dana inneite chuan thian pakhat ve ve an nei tur a ni.
2. Innei thiante chu, Kohhran thiltih pawimawh, inneihna Hriatpuitu
an nih avangin, Kohhran Dan chhunga awm ngei an ni tur a ni.
3. Kan Kohhran dana inneihnaah kan Kohhran mi ngei thian atan hman a
tha a, loh theih loh thilah chuan Kohhran Pawl dang mi, an Sacrament leh
an inneihna kan pawm theihte chu kan inneihnaah thianah an tang thei ang
a, an inneihnaah kan mite pawh thianah an tang thei ang.
D. INCHEINA : Inneihnaa incheina thuah hian, incheina pangngai,
hleihluak kai lo, Kohhranho hmuha mawi tawk hman ni se, a tha. Chhungkaw
tana phurrit tling khawp incheina atan hm an loh hram tur a ni.
E. INNEIH HUN : Inneih hun hi inneihtirtu leh Kohhrante rawn hmasaa
innei turte lamin ruat fel tur a ni a. Khaw en chhung ngeia inneih tur a
ni.
F. INNEI TUR COUNSELLING
Kohhran Dana innei turte Biak In leh hmun danga inneite pawh
inneihtirtuin inneih hmain counselling neihpui thin tur a ni.
G. INNEIH INKHAWM – Appendix I
Inneih inkhawm hi Kohhran inkhawm pawimawh a ni a. Kan inkhawm serh
leh urhsun pangngai ang taka engkim tih tur a ni. Inneih lai thlâ lâk a nih
pawhin, thlalatu chuan inkhawm tibuai lovin, fimkhur tak leh zah taka tih
11
tur a ni. Inneih Inkhawm hi Kohhran inkhawm pawimawh leh urhsun tak a nih
avangin lawmpuina thilpek hlanna atan hman loh tur a ni. Inneih inkhawm
Programme chu Inneihtirtu kuta awm a ni a. Inkhawm tan hmain innei turte
chu inneihna hmun turah an awm fel vek tur a ni. Inkhawm programme chu a
tlangpuiin hetiang hian hman ni se –
1. Hla sak
2. Bible chhiar leh tawngtai
3. Inneihna
4. Thuchah leh tawngtaisak
5. Hla sak
6. Malsawmna
H. REGISTRATION FEE : Inneih Registration Fee chu inneiten, hming ziak
zawhah an remchan ang zat inneihtirtu hnenah an pe ang.
I. INNEIH CERTIFICATE : Inneih Inkhawmah Inneihtirtuin Inneih Certificate
Appendix II-a mi angin pek zel tur a ni.
J. MO LAWM CHUNGCHANG: Mo lawm hi zan lamah tih loh tur a ni a. Mo
lawmnaa thiltih reng reng Kristiante tih dan tur awm rengin, zahawm tak
leh mawi taka Pathian fak leh chawimawina lam hawi zela tih tur a ni.
Inneih ni-a innei thiante hovin innei chhungte tana phurrit tling khawp,
ei leh in lam phût te hi Kristiante tih atana thil mawi lo a ni a. Tin, mo
lawmnaa ei leh in lam buatsaih pawh a hautak lo zawnga tih hi Kohhran duh
dan a ni.
K. THUAM CHHAWM : Inneihnaah hian, movin, khawsakna atana mamawh,
mutbu leh hmeichhe thuam pangngai bak chu chhawm loh hram tur a ni.
L. INNEIH NÎ-A THLALAK : Inneih nî-a Biak In tual leh hmun danga
thlalak hi innei chhungte tan phurrit a tlin mai theih avangin, a neitu
lamin a hmain thlalak dan tur ruahmanna fel taka siam ni se, hun pawh a rei
lo thei anga hman ni se. Inneih inkhawm zawh hnuah thla la turin Biak In
chhungah luh leh tur a ni lo.
M. MAN LEH MUAL : Inneihnaa man leh mual hi kan Mizo hnam dan zuia kan
hman zel a ni a. Kohhranin inneihna a buatsaih hmain heng hi tihfel phawt
tura ngaih a ni. Amaherawhchu, man leh mual inhlan chungchanga harsatna
bik, inneih hun nghawng buai thei a awm chuan Kohhran Committee-in a tul
angin a rel chawp thei ang. Man tang sem thuah chuan Mizo hnam danin a siam
ang bak man eitu siam belh vak vak loh a tha.
N. KAN MI, PAWL DANG DANA INNEI SAWNGBAWL THU : Kan Kohhran mi, Pawl
dang dana inneite, kan Kohhran hminga Programme neia sawngbawl chu a rem
lohna a awm lo.
O. UPA INNEIHNA REGISTER KAWL DAN : Upa inneihtir theihna kawltu hun
(term) a tawp a, a hnua thawk zel tura tih a nih loh chuan, Inneihna
12
Register leh Certificate a kawlte chu, Bialtu Pastor hnenah a theh lut tur
a ni a. Hman zel loh tur chu Bialtu Pastor-in Synod Office-ah a theh lut
ang.
BUNG III
INTHENNA LEH RAWNGBAWLNA
A. INTHEN AWMZIA : Nupa chu eng vang pawha awm dun thei lo va,
hmeichhiain a pasal in atanga a bungrua la chhuak khawpa an awm hran chuan
‘inthen’ an ni. Mizo Dana bungraw lak ni chu inthen niah ngaih a ni ang.
B. INTHENNAIN NGHAWNG A NEIH DAN
1. NUPA INTHEN DINHMUN : Kristian nupa inthen ta sela, Kohhran Rawngbawltu
an nih chuan, an rawngbawlna chawlhtir tur a ni a. Inthen lai reng reng
chu, rin hranna leh uirena avanga inthen an nih chauh loh chuan, Kohhran
rawngbawlna langsarah hman loh tur a ni.
Kohhrana rawngbawlna langsarte :
1) Kohhran Committee hrang hrang member
2) Thuhriltu
3) Sande Sikul zirtirtu
4) Inkhawmpui Palai
5) Inkhawmna Tantu
6) Inkhawmnaa Khuang vawtu/Hla hruaitu
7) Biak In Dar vawtu/Kawngkhar vengtu
8) Kohhran Zaipawl hruaitu
9) Inkhawm Thawhlawm khawntu
10) Inkhawm Receptionist
11) Inkhawma Hun neitu dangte
Thunun an nih laia inthen emaw, inthen laia thunun emaw reng reng
chu, an inhruai leh hma emaw, RC leh RL lak ngaiin an lak hma emaw chuan,
Kohhran Dan chhungah lak luh loh tur a ni.
2. NUPA INTHEN FATE BAPTISMA CHANTIR THU : Nupa inthen, dan chhunga awm, tu
zawk zawk pawhin an fate baptisma chantir an duh chuan an chantir thei
ang.
3. KOHHRAN MIRAWIH INTHEN : Kan Kohhran mirawih nupui/pasal then chu, a ruaitu
Committee/Board-in ngun taka a ngaihtuah hnua mirawih chu thiam zawk ni
ngeia a hriat chuan, a hna atanga bantir lo turin Synod Executive Committee-
ah a dilpui thei ang.
4. NEMNGHEH RAWNGBAWLTU NUPUI THEN DINHMUN : Kan Kohhran Ordained Minister leh
Upa nupui then laite, an dinhmun kan hriat thiampui avanga ordination
hlihsak lohva awmte leh an hnathawh tur kan siamsak zelte pawh rin hranna
leh uirena avanga inthen tih chauh lo chu, an inthen chhung emaw RC leh RL
13
an lak hma emaw chuan rawngbawlna langsârah leh Inkhawmpui Palai hnaah te
chuan tel lo tura ngaih an ni.
5. RIN HRANNA LEH UIRENA AVANGA INTHEN : Ringtu nupa tupawh, rin hranna leh
uirena avanga awm dun thei lo, Kohhran hotuten inrem tura theihtawp
chhuaha an beih hnu pawha inpawm leh thei lo te, rawngbawlna langsara hman
zel leh zel loh thuah chuan, RC leh RL pek hma pawhin hnualsuatna dang a
awm loh chuan, a kal peng lo zawk/a uire lo zawk chu rawngbawlna a
chhunzawm zel phal a ni.
6. INNEIH ZUNGBUN CHUNGCHANG : Nupa an lo inthenin zungbun neitu zawk
tihchian lo tul ta pawh ni se, inneihna zungbun chungchang rel fel hi
Kohhran mawhphurhna a ni lo.

BUNG IV
REVOCATION CERTIFICATE (RC)
LEH
RE-MARRIAGE LICENCE (RL) CHUNGCHANG
A. RC LEH RL PEK TULNA
Nupa chu dam chhung atana innei ni mah sela, mihring kan nih avangin
innghirnghona leh inrem lohnate a awm thei thin a. Nupa chu an lo inthen
a, inrem leh thei lova an awm hran hlen chuan an inneihna sutsak a tul hun
a awm a. Tin, mihring khawsak danah kawppui nei lova awm reng hleih theih
loh hunte pawh a awm thei a. Chuvangin, mi dang neih leh duhna leh tulnate
a lo awm thin.
Chutianga kan Kohhran mi, kan Kohhran Dana nupui/pasal neiten dinhmun
harsa an lo tawh palhin, Kohhran dan anga nupui/pasal an neih leh theihna
tur leh rawng an bawl leh theihna turin, mi dang neih leh phalna Re-
marriage Licence (RL) pek a ngai a. Chumi pek dawn chuan ram dana phuar
theitu laka a fihlim phawt a ngai bawk. Chuvangin, an inneih sut lehna,
Revocation Certificate (RC) pek phawt a tul a ni. Nupa inthen, a pakhat
zawk hnena RC pek a nih tawh chuan, an inneihna sut a nih tawh avangin, a
khingpui hnenah RC pek hran a ngai tawh lo.
B. RC LEH RL HRILHFIAHNA
1. RC (Revocation Certificate) : Hei hi Kohhran Dana an lo inneih
tawhna sut lehna lehkha a ni.
2. RL (Re-Marriage Licence) : Hei hi Kohhran Dana lo innei tawh
inthen leh a, chumi hnua Kohhran Dan bawka mi dang a neih leh theihna tura
phalna a ni a.
C. RC LEH RL PEK THEIHTE
14
Heng a hnuaia sawi ang mite hi, an nungchanga Kohhran a lungawi tawk
chuan, RC leh RL dilpui theih leh pek theih an ni ang :
1. Inrem lohna avanga inthen : Kristian nupa, inrem lohna avanga
inthente chu inremtir leh tum tur a ni. Inhruai leh tura Kohhranin a
beihpui hnu pawha an inhruai leh duh tlat si loh chuan, an inthen atanga
kum hnih hnuah RC leh RL pek theih a ni.
2. Mipa thei lo / Hmeichhia thei lo : Kohhran Dana innei, mipa thei
lo emaw, hmeichhia thei lo emaw chu, awm dun zel thei lova an inthen chuan
an inthen atanga thla 6 hnuah RC leh RL pek theih an ni.
3. Mut dun duh lo : Kohhran Dana innei, an inneih tirh zan atangin
a tu emaw zawkin mut dun (inpawl) duh lo sela, duh tura hrilh tur a ni.
Hrilh hnu pawha a duh chuan lohva an inthen chuan, a thiam zawk chu RC leh
RL pek nghal theih a ni ang. A thiam lo zawk chu an inthen atanga kum hnih
hnuah chauh RL pek theih a ni.
4. Mutpui duh lo : Kristian nupa, an inneih hnu eng hun emaw
atangin, a tu emaw zawkin thla khat lai mutpui (inpawl) duh lo sela, duh
tura hrilh tur a ni. Hrilh hnu pawha a la duh loh fova an inthen chuan, a
thiam zawk chu an inthen atanga kum khat hnuah RC leh RL pek theih a ni ang
a. A thiam lo zawk erawh chu kum hnih hnuah RL pek theih a ni.
5. Rai zep / Sâwnthlâk zep : Hmeichhiain a naupai zepin emaw,
mipain a sâwnthlâk zepin emaw, Kohhran danin mi dang nei ta sela, rai zep/
sâwnthlâk zep a nih hriat chhuah a nih a, a khingpui chuan a neih zui zel
duh lohva an inthen chuan, inbumna a nih avangin, a thiam zawk chu RC leh
RL pek nghal theih a ni ang a, a thiam lo zawk erawh chu an inthen atanga
kum hnih hnuah RL pek theih a ni.
6. Inbumna dang : Ât châng neiin emaw, phung zâwl thinin emaw,
inpawlna atanga inkai theih hri tha lo veituin emaw zepin, Kohhran danin
nupui/pasal nei sela, an inneih hnuah hriat chhuah ni leh si sela, innei
zel chi an nih lohva an inthen a, Kohhranin neih zel chi ni lova a ngaihpui
bawk chuan, a mi pangngai zawk chu RC leh RL pek nghal theih a ni ang a.
A bumtu zawk chu a lo dam tha leh a nih pawhin, an inthen atanga kum hnih
hnuah RL pek theih a ni.
7. In-âtsan : Kristian nupa a tu emaw zawk â bawrawin nupui/pasala
hman theih loh khawpin lo awm ta sela, a â lo zawkin kum 3 lai a enkawl hnu
pawha a that theih chuan loh a, a â zawk chhungte nena inberema an inthen
chuan, a â lo zawk chu RC leh RL pek nghal theih a ni ang. Hemi hnua a â
zawk chu a lo that leh chuan RL pek nghal theih a ni
8. Intlân bosan : Kristian nupa, a tu emaw zawkin a nupui/pasal
engmah sawi lovin tlân bosan sela, kum hnih pum hlum a ral hnu pawha eng
mah a sawi loh chuan, a thiam zawk chu RC leh RL pek theih a ni ang a; a
tlân bo zawk erawh chu a tlân bo atanga kum thum hnuah RL pek theih a ni.
15
9. Nun râwng lutuk : Kristian nupa, a tu emaw zawkin a nupui/pasal
sawisak ching sela, sim tura hrilh tur a ni. Hrilh hnu pawha a sim duh loh
a, a khingpui chuan a nunna atana hlauhawm thei hiala a hriata an inthen
a, Kohhranin inthen âwma a ngaihpui bawk chuan, a thiam zawk chu RC leh RL
pek nghal theih a ni ang. A thiam lo zawk erawh chu kum thum hnuah RL pek
theih a ni.
10. Uire chungchang : Kristian nupa, a tu emaw zawk lo uire ta
sela, a tha ber chu inngaihdama inrem leh a ni. Mahse, a uire lo zawkin a
ngaihdam theih lohva an inthen chuan, a uire lo zawk chu RC
leh RL pek nghal theih a ni. A uire zawk chu a uire atanga kum hnih hnuah
RL pek theih a ni.
Uire chi hrang hrangte -
1) Nupui/pasal pawm lai nei chunga mi dang laka chesual chu uire a
ni.
2) Nupa inthen, RC leh RL lâk hmaa chesual hmasa zawk chu uire a ni
a, a uire atanga chhiara kum hnih hnuah RC leh RL pek theih a ni. A uire
lo zawk chu RC leh RL pek nghal theih a ni a, chumi hma chuan chesual ve
pawh ni se uire a ngaih a ni lo va, inngngaihna suala tlute anga thunun mai
tur a ni.
3) Nula emaw, tlangval emaw pawm lai nei lakah chesual sela, a
chetsualpui pawm lai nei chu uire a ni ang bawkin amah pawh chu uirena
suala tlu a ni. Amaherawhchu, chutianga pawm lai nei uire puitu chu uirea
chhiar ni mah se, inngai pangngai ang bawka thunun mai tur a ni, Pastor
atan leh Upa atan nemngheh theih erawh a ni lo.
11. Indian Christian Marriage Act leh Special Marriage Act hmanga
innei inthen lehte : Mizoram Presbyterian Kohhran Inneihna dan hmang lova
Indian Christian Marriage Act leh Special Marriage Act hmanga inneite an
inthenin, an inneihna hmun bialtu sawrkar court-in inthenna lehkha
(Separation Certificate) a pekte chauh RL pek theih a ni.
12. Rin hran avanga inthen : Kristian nupa, rin hran avanga an
inthen a, rin hrang vuantu zawk chu a kir leh duh loh chuan, an awm hran
atangin rinna pangngai vuantu zawk chu RC leh RL pek theih a ni.
13. Inthen nawn RC leh RL pek dan : Nupa inthen, man leh mual sawi
thar chuang lova lo inkawp lehin, chumi hnuah inthen leh ta sela, RC leh
RL pekna hun bi chhut tan nan an inthenna hnuhnung zawk zel hman tur a ni.
D. RC LEH RL LAK LEH INNEIHNA INKUNGKAIH DAN THENKHATTE
1. Inneih that ngai lo : Kristian nupa inthen, RC leh RL pawh la
tawh, lo inhruai leh si sela, inneih that leh kher a ngai lo. Chutiang
mite chu, Pastor leh Upate’n urhsun taka tawngtaina neihpui tur a ni.
2. RC leh RL la nawna inneih leh dan : Miin a kawppui thena RC leh
RL a lak hnuah mi dang neiin then leh ta sela, chumi hnuah a kawppui hmasa
16
nen inneih leh an duh chuan RC leh RL lak leh tur a ni a. Inneih that ngai
lovin Pastor/Upate’n urhsun taka tawngtaipuiin inkawptir leh tur a ni.
3. Miin a kawppui thena RC leh RL a lak hnuah RL hmang si lovin fawm
chawpin mi dang nei sela. Hun engemawti hnuah then lehin a nupui/pasal
hmasa nei leh ta sela. Hetiang mi hi RC leh RL lak hnua chesual a ni a,
chuvangin uire ni lovin inngaihna suala tlu a ni a, thunun tur a ni. Chumi
hnuah a nupui/pasal hmasa chu neih a duh chuan inneih that ngai lovin
Pastor/Upaten urhsun taka tawngtaipuiin inkawptir leh tur a ni.
E. RC LEH RL PEK DAN
1. RC LEH RL PETU : Harsatna bik a awm loh chuan, RC leh RL-te hi
Bial Standing Committee-in a pe chhuak thin ang. Harsatna bik a awm erawh
chuan Synod Nupa Thu Sub-Committee-ah an thlen ang a; Nupa Thu Sub-
Committee-in a rel fel theih loh chuan Synod Executive Committee-ah a
thlen thin ang. (Appendix V & VI)
2. RC LEH RL DILNA SIAM DAN : RC leh RL mamawhtu chuan, a awmna
Kohhran Committee-ah dilna a theh lut ang a; Kohhran Committee chuan
fimkhur tak leh ngun takin a ngaihtuah ang a, diltu dinhmun leh awm danah
te, a hun thu leh kawng hrang hrang ngaihtuaha pek theih nia an hriatte
chu Bial Standing Committee-ah an dilpui ang. (Appendix - III & IV)
Chumi thila chhinchhiah turte
1) Hming ziak dan : Kohhran committee chuan, an dilsak hming leh a
thuin a hmer tel mi dang hming pawh nupui/pasal, nula/tlangval ti tlangpui
mai lovin, an hming tak zel ziak vek tur a ni.
2) Hun sawi dan : Inneih hun te, inthen hun te, chesual a nih chuan
a hun te, chiang tak leh fel taka ziak lan vek tur a ni a. A ni leh thla
leh kum bi kim biai ziak lan vek zel ni thei se a tha a; a theih chiah loh
pawhin, ‘Kum chuti zat’ ti mai lovin, a thla leh kum tal ziak lan ngei tur
a ni.
3) Inneih dan sawi chian tur : Kohhran Dana innei nge, mahni thua
infawm chawp nge, pawl dang dana innei tihte chiang taka sawi tur a ni.
4) Nungchang sawi chian tur : Kan Kohhran Dana inneih duh turte
chu, an Kristian nungchang leh khawsak dan te, kan baptisma chang tawh an
nih leh nih lohte nen ziak lan vek tur a ni.
5) Nupa chungchanga Court thurel lak tel : Village Court leh Court
sang zawk danga thubuai siama thlen tawh chu, Court thutlukna awm tawh a
nih chuan, Court thurem dan chu ziak lan tel nghal tur a ni.
3. RC LEH RL PEK CHHUAH REPORT
Bial tinin RC leh RL an pek chhuah reng reng chu, Form siam sa
hmangin kum tinin Synod Office-ah an thehlût thin tur a ni.
(Appendix - VII & VIII)
17
4. RE-MARRIAGE LICENCE (RL) CHUNGCHANGA THU PAWIMAWH DANGTE
1) RL hman hnu dahna RL neituin a RL chu Kohhran dan anga mi dang
neih nan a hman tawh emaw, hman a ngai leh lo emaw a nih chuan Tualchhung
Kohhranin chhinchhiahin Tualchhung Kohhranah an vawng tha tur a ni.
2) RL chungchanga Doctor rawn RL pek tur thuah Doctor rawn a ngaih
chuan, Doctor rawna fel tak leh fimkhur taka tih tur a ni.
3) RL hman nawn theih loh RL chu mi pakhat nena inneihna atana hman
tawh hnuah chuan mi dang neih leh nan hman nawn theih a ni tawh lo.

BUNG V
INNEIH LEH KOHHRAN THUNUNNA
A. INNGAIHNA SUALA TLUTE
Inngaihna suala tlute chu thunun tur an ni. Kohhran Dana inneih zui
an duh chuan, Kohhranin a thunun hnuah dan pangngaia inneih Hriattirna
Lehkha tarsak/puansak a, Biak In ni lo, hmun remchang dangah inneihtir tur
a ni. Tin, thunun an nih atanga thla 6 hnuah an nungchanga Kohhran a
lungawi chuan lak luh theih an ni.
B. KHAWVEL DANA INNEITE : Kan Kohhran Dan chhunga mi, khawvel dana
inneite chu thunun tur an ni a, an inneih tupaah pawh Kohhran dan zawhkim
chu tan tur a ni lo. Chutiang inneihnaa thu pawtchattu leh mawhphurtu, man
petu leh dawngtu/an nu leh pa leh palaite chu a tul angin Kohhranin an
chungchang thu a ngaihtuah thei ang.
C. INRUTE CHUNGCHANG : Kan Kohhran mi, kan Dana innei thei an inruk
chuan thunun tur an ni a. An inruknaa a tupaa tangte pawh Kohhranin an
chungchang ngaihtuah theih leh thunun theih an ni. Dan chhunga lak luh
hmain, Kohhran Dan anga inneih an duha, inpawm zui lo an nih bawk chuan,
Inneih Hriattirna Lehkha tarsak/puansak a, Biak In ni lo, hmun remchang
dangah inneihtir tur an ni.

D. INDIAN CHRISTIAN MARRIAGE ACT HMANGA INNEI THUNUN TURTE


1. Kan Kohhran mi, kan Dana innei thei si, kan Kohhran Danin a phutte
tiziktluak lo leh kan Kohhran phalna lehkha pawh la lova Indian Christian
Marriage Act hmanga inneite chu thunun tur an ni.
2. Kan Kohhran mi, baptisma la chang lo te, RC leh RL lak ngai
dinhmuna ding, la rih lo te leh, thil dang eng emaw avanga kan Dana innei
thei lo te, Indian Christian Marriage Act hmangin innei sela, chutiang mi
chu inngaihna suala tlua ngaih tur an ni a, thunun ngai chu thunun tur an
ni. An chungchang thu ngaihtuah tul awm apiang chu Kohhran Committeein
Bial Standing Committee-ah a thlen ang. Bial Standing Committee-in a rel
fel theih loh chuan Synod Nupa Thu Sub-Committee-ah a thlen ang a, Synod
18
Nupa Thu Sub Committeein a rel fel theih loh chuan Synod Executive Committee-
ah thlen tur a ni.
E. A HUN HMAA THUNUN PHELH CHUNGCHANG
Jubili hman denchhen emaw chhan dang eng vang pawha thunun lai, a
hunbi kim hmaa lakluh hi kan dan bawhchhiatna a nih avangin tih loh tur a
ni.
F. SPECIAL MARRIAGE ACT, 1954 HMANGA INNEI THUNUN TURTE
1. Kan Dan hmang thei lo te, kan Kohhran mi, baptisma chang lo te, RL
lak ngai, la rih lo te leh thil dang eng emaw avanga kan Dana innei thei
lo te, Special Marriage Act hmangin innei ta sela, inngaihna suala tlu
anga ngaih tur an ni a, thunun tur an ni.
2. Kan dan hmang thei te, kan Kohhran Dana innei thei si, Kohhran Dan
anga innei duh lova,Special Marriage Act hmanga inneite chu khawvel dana
innei an nih avangin thunun tur an ni. Chutiang inneihna a tupaa tangte
chu, Kohhranin an chungchang ngaihtuah theih a ni. Chutianga inneite chu
kan Kohhran Dan chhunga awm leh tur chuan inneih thattir phawt tur a ni.
Chumi hnuah an awm dana Kohhran a lungawi chuan, Dan chhunga lak luh chauh
tur a ni.
Indian Christian Marriage Act leh Special Marriage Act hmanga inneihna
hi Court thil a nih avangin inthenna lam pawh Court kut bawk a ni. Hetiang
a nih avang hian, heng Danin a kaihhnawih thu ngaihtuah tur a awm chuan,
fimkhur taka ngaihtuah thin tur a ni.
G. UIRETE CHUNGCHANG
1. Kristian nupa, a tu zawk emaw uire ta sela, a uirepui nen chuan
thunun tur an ni. Uirete chu nupa anga awm dun zui an nih chuan, an uire
atanga kum hnih hnuah RC leh RL pek theih an ni ang. RL lak hnuah chuan
Kohhran Dana inneih thattir theih an ni a. An inneih that hnuah, an awm
dana Kohhran a lungawi chuan, dan chhunga lak luh theih an ni ang.
2. Kristian nupa a tu zawk emaw lo uire ta sela, a uirepui nen inkawp
zui lova inthlah leh mai an nih chuan, nupui/pasal nei sa lo zawk chu thla
ruk hnuah, a awm dana Kohhran a lungawi chuan, lak luh theih a ni ang.
Nupui/pasal nei sa zawk erawh chu a kawppui nen an inthen phah chuan, uire
RL pek dan pangngai anga pek hnuah chauh lak luh theih a ni ang.
3. Nupa in-uiresan chu, a uire lo zawkin a ngaihdama an inkawp zui
zel pawhin a uire zawk chu inngaihna suala tlu thunun anga thunun tur a ni.
H. KUT THLAK THEIH DANGTE
1. Puan inzawna mu Hmeichhia leh mipa, nupa ni si lo, puan inzawna
mu dun emaw, mu ho emaw chu, uirena sual emaw, inngaihna sual emawa tlu
anga ngaih tur a ni a, thunun tur an ni.
19
2. Inkawp lo chi inkawp Mipa leh mipa emaw, Hmeichhia leh hmeichhia
emaw, nupa anga inkawp (Homosexual & Lesbian)-te chu inngaihna sual emaw,
uirena sual emawa tlu anga ngaih tur a ni a, thunun tur an ni.

* * *

THEN HNIHNA
KOHHRAN PAWL DANG NENA KAN INKUNGKAIH DAN

Mizoram chhunga Kohhran leh Kristian pawl hrang hrangte nena kan
inkungkaihna leh thawhho dan chu hetiang hi a ni :
A. BAPTIST CHURCH OF MIZORAM (BCM),EVANGELICAL CHURCH OF MARALAND(ECM)
LEH LAIRAM ISUA KRISTA BAPTIST KOHHRAN (LIKBK) :
Baptist Church of Mizoram nen hian Kohhran pakhat ang maia khawsa
thin kan ni a. Kohhran member leh rawngbawlna inpawm tawn danah pawh
kohhran dang ai chuan kankal ho thui zawk thin. Amaherawhchu, kum 1985
atang khan, kan inkungkaih dan a lo danglam ta a. Leilung ramri zuia
Kohhran ramri siamte pawh thiat a ni ta a, Kohhran kan indin pawlh ta vek
a. Rawngbawlnaa inpawm tawnna te, inkhawmpui liana palai intirh tawnte a
lo tawp ta a. Kum 30 a ral hnuin kum 2015 Synod chuan inpalai tawn leh chu
tha a ti ta a ni.
Chhimtuipui District tih thin chhunga awm, Evangelical Church of
Maraland (ECM) nen pawh kohhran pakhat anga khawsa thin kan ni a. Kum
1989-ah an kohhran pawl hnihah an inthen a, an inpumkhat leh beiseina
avanga hawi bik lam nei lovin, kan inpalai tawnna pawh hun eng emawti
chhung kan chawlhtir (suspend) a. A khing phel lehlam chuan Congregational
Church of India(CCIM), Maraland hming a pu a. Heng bakah hian kum 1992
atangin Chhimtuipui District chhungah Presbyterian Kohhran a lo piang a.
Chuta tang a kum lina 1996-ah ECM nen chuan kan inpalai tawn leh ta a. Kum
2003 atang khan ECM pawh Aizawlah an inbun ve leh ta bawk.
Lairam Isua Krista Baptist Kohhran(LIKBK) hi 1999-a Chhimtuipui
District chhunga kohhran pahnih, Isua Krista Kohhran (1970-a din) leh
Lairam Baptist Kohhran (1982-a din) te inzawm khawm a ni a. A tirah chuan
‘Isua Krista Kohhran Lairam’ tih a ni a, mah se kum 2003 khan an hming hi
‘Lairam Isua Krista Baptist Kohhran’ tiin an thlak ta a ni. Isua Krista
Kohhran leh Lairam Baptist Kohhrante nen hian kum 1995 atang khan kan
inpalai tawn tawh a. An inzawm khawm hnuah pawh kan inpalai tawn zel a ni.

1. BCM, ECM LEH LIKBK nena kan inkungkaihna :


1) Inkhawmpuiah kan inpalai tawn.
2) Member lo pakaite pawm danah an baptisma kan pawm a, kan kohhrana
dan zawh kim chu dan zawh kim angin, dan zawh kim lo chu dan zawh kim lo
angin pawm an ni.
20
3) Rawngbawlna leh rawngbawltu kan inhmang tawn lo.
2. KAN KOHHRANA UPA LO PAKAITE CHUNGCHANG :
1) Upa lo pakaite : BCM, ECM leh LIKBK Upa, kan kohhrana lo pakaite
chu, kan kohhran Upa pem anga lo dawnsawn tur a ni. Amaerawhchu, kan dan
ding lai angin, an awmna Presbytery Inkhawmpui hmasa berah Presbyterian
Kohhran Thurin leh dan an pawm thu puan chhuahtir tur a ni. Chumi hnuah
chuan an awmna Presbytery leh Bial Inkhawmpui-ah te member ni sa an ni
ang.
2) Kohhran danga lawi Upate: Kan Kohhran Upa emaw, Upa nihna kan
pawm tawh emawte chu, Upa an nihna ni lo hmun dang, kan kohhran leh kohhran
dang inawm pawlhnaah an awmin, kan kohhrana lawi tura ngaih leh beisei an
ni a. Kan kohhrana lawi lova kohhran danga an lawi zui zel chuan pakaia
ngaih tur a ni a. Anmahni nemnghettu emaw, Upaa pawmtu emaw Presbytery
chuan an chungchang a ngaihtuah ang a, tha a tih angin hma a la ang.
3) Kohhran Upa lo pakai pawm theihlohte : Kohhran pawl dang Upa, kan
dana Upaa nemngheh theihloh, kan kohhrana rawn inlette chu Upaa pawm loh
tur a ni.
B. SALVATION ARMY (SA) :
Mizoram Salvation Army nen hian member inpawm tawn theih dan kan nei
a. Anni nena kan inkungkaih dan chu hetiang hi a ni :-
1. KOHHRAN MEMBER NIHNA CHUNGCHANG : Salvation Army ni thin
pangngaite, kan mi ni thin Salvation-a inlette pawh, kan Kohhrana an rawn
inleh chuan, Baptisma chang lo chu baptisma chantir phawt tur a ni. An awm
danah Kohhran a lungawi chuan an dinhmun ang zelin, Sipai puitling chu Dan
zawh kim angin, Sipai puitling la ni lo chu Dan la zawh kim lo angin lo
pawm tur a ni.
Salvation Army-a an awm chhungin kan Kohhran dan thununna tling thil
emaw, Kohhran mite tih loh tur thil dang eng pawh an lo tih chuan, an tihna
hun rei dan azir leh a thil tih athuin, an chungchang ngaihtuah tur a ni.
2. SAKRAMEN CHUNGCHANG : Salvation Army hian Sakramen an neih ve loh
avangin keini nen hian Sakramen inpawm leh pawm loh sawi tur a awm lo.
3. RAWNGBAAWLTU CHUNGCHANG : Salvation Army nen hian mi leh sa kan
inpawm tawn naa, rawngbawltu erawh chu kan inhmang tawn lo.
C. THAWHHONA ZAU ZAWKA INKUNGKAIHNA : Thawhhona zau zawka inkungkaihnaah
chuan BCM, ECM leh Salvation Army te chu North East India Christian
Council(NEICC) leh National Council of Churches in India(NCCI)-ahte kan
memberpui leh kan thawhhopuite an ni a. LIKBK pawh NEICC-a kan thawhpui a
ni a. ECM hi World Communion of Reformed Churches-ah kan member nihpui a
ni bawk.
D. ROMAN CATHOLIC CHURCH(RCC) :
Mizoram Roman Catholic Kohhran nena kan inkungkaih dan chu hetiang
hi a ni :-
Dan zawh kim thuah te, Baptisma chan thuah te, inneih chungchangah
te, an Kohhrana an dinhmun ang zelin kan pawm a, rawngbawltu erawh chu kan
inpawm tawn lo.
E. PAWL DANG MI FATE BAPTISMA CHANTIR THU :
Kan Kohhrana an nu leh pate awm duh si lo, an fate kan Kohhrana
Baptisma chang duhte chu, an nu leh paten an remtih a, an chhungkhat
21
hnaivai mawhphura dinpui tur an awm a, kan kohhrana awm zui tur an nih bawk
chuan Baptisma chantir theih a ni.
F. KAN KOHHRAN MI, KOHHRAN DANG DANA BAPTISMA CHANGTE CHUNGCHANG :
Kan Kohhran mi, kan baptisma chang tawhin pawl dang baptisma a chan chuan
kan Kohhrana awm reng pawh duh mah sela, kan Sakramen pawimawh ngainep an
nih avangin, hetian hian an chungchang thu rel tur a ni :
1. Kohhran member pangngai an nih chuan, an chungah kut thlak kher
lovin zilhhau tur a ni.
2. Kohhran rawngbawltu an nih chuan, an rawangbawlna chu thla thum
tal chawlhtir tur a ni.
3. Kohhran Committee Member (Tual Upa) chu Committee member an nih
hun chhung (term) hman lai zawng chu chawlhtir tur a ni. Hei hian term
danga thlan leh theih an nihna erawh chu a dal lovang.
4. Kohhran Upa (Presbytery Member)-te chu, an rawngbawlna leh Upa
nihna chawlhtir(suspend) nghalin, an awmna Presbytery-in an chungthu lo
ngaihtuah turin thlen nghal tur a ni.
G. KOHHRAN PAWL DANG MINISTER LEH PRO PASTOR LO LUTTE DAWNSAWN DAN TUR
:
Minister leh Pro. Pastor-te chu kan Kohhranin a pawm Pathian thu
zirnaa zir leh kan pawm theih mi kan kohhrana lo pakaite chu SEC-in an
dinhmunte zir chiangin Synod-ah a thlen ang a, Synod Inkhawmpuiin a pawm
chuan kan thurin an pawmna puanntir an ni ang a. Minister thawk lai chu
Pastor-ah emaw, hna dang remchangah emaw an thawh tur ngaihtuahsak theih
a ni ang a. Pro Pastor chu a dinhmun azirin nemngheh tura buatsaih theih
a ni ang.
H. INKUNGKAIHNA KAN NEIHPUI KOHHRAN DANG
1. INKUNGKAIHNA KAN NEIHPUI KOHHRANTE : A hnuaia sawi kohhrante hi
Trinity thurin pawm leh sakramen nei kohhran an ni a, an sakramen kan pawm
a. An mi leh sate kan pawm thei naa, rawngbawltu erawh chu kan inhmang tawn
lo :
1)Assembly of God (AG)
2)American Baptis Mission (ABM) Myanmar
3)Evangelical Free Church of India (EFCI)
4)Evangelical Congregational; Church of India(ECCI), tunhmaa North
East India General Mission (NEIG) tih thin peng darh hote :
a) Evangelical Assembly Church (EAC) - Hmar
b) Evangelical Synod Church (ESC) - Gangte
c) Evangelical Christian Association (ECA) - Kuki
d) United Evangelical Church(UEC - Anal
5)Evangelical Baptis Convention Church (EBCC)
6)Independent Church of India (ICI)
7)Isua Krista Kohhran (IKK) Bualpui Ng
8)Myanmar Methodist Kohhran (MMK)
9)Tripura Baptist Christian Union (TBCU)
10) Wesleyan Methodist Church, Mizoram
11) Heng bakah hian Trinity Thurin pawm, Sakramen kan pawmpui
theih Kohhran dangte pawh a huam ang.
2. KOHHRAN MEMBER CHUNGCHANG : A chunga sawi Kohhran mi ni thin
pangngaite leh kan Kohhran mi ni thin heng Kohhrana inlette pawh kan

You might also like