Professional Documents
Culture Documents
filosofiko ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
filosofiko ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
filosofiko ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
1
εξασφαλίζουν την ευτυχία και, κάνοντας ένα βήμα ακόμη πιο πέρα, να την
αποτιμήσει και να κοστολογήσει την απώλειά της.
Το 1984 εμφανίζεται για πρώτη φορά στο πεδίο της οικονομικής θεωρίας το
σχήμα της «ηδονικής αξίας της ζωής», το οποίο αναφέρεται στην ευχαρίστηση
και την απόλαυση που προσφέρει στο άτομο η ζωή του, εξαιρουμένων των
οικονομικών απολαβών. Σύντομα προσαρμόστηκε στις πρακτικές της νομικής
επιστήμης και τέθηκε στην υπηρεσία των λειτουργών της προς όφελος
πελατών τους που είχαν πέσει θύματα «ηδονικών απωλειών».
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς αυτούς ο γάμος, για παράδειγμα,
ισοδυναμεί με ένα ποσό της τάξης των 70.000 αγγλικών λιρών ετησίως.
Ένα άλλο παράδειγμα αυτού του όψιμου ενδιαφέροντος για τη διαχείριση της
ανθρώπινης ευτυχίας αποτελεί το Ινστιτούτο της Ευτυχίας (The Happiness
Institute), το οποίο εδρεύει στην Αυστραλία και χρησιμοποιεί τις αρχές και τις
μεθόδους της Θετικής Ψυχολογίας (Positive Psychology) για να βοηθήσει
τους πελάτες του «να απολαύσουν και πάλι τη ζωή, να νιώθουν καλά και να
είναι αισιόδοξοι, να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, να αναπτύξουν το αίσθημα
ελέγχου και να ζήσουν μια υγιή και ισορροπημένη ζωή». Οι ειδικοί
επιστήμονες του Ινστιτούτου είναι πρόθυμοι να μοιραστούν μαζί μας – με το
αζημίωτο πάντα – το μυστικό της ευτυχίας και διαδικτυακά
Η εγκυρότητα της διαπίστωσης του Φρόυντ στα 1930 ότι από τη
συμπεριφορά των ανθρώπων συνάγεται πως σκοπός της ζωής τους είναι η
επιδίωξη και η διατήρηση της ευτυχίας δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί. Το
πρόγραμμα της ‘αρχής της ηδονής’ ορίζει και επιβάλλει τόσο την αποφυγή του
πόνου όσο και την αποκόμιση ευχαρίστησης.
Εντούτοις, «δεν υπάρχει καμιά συμβουλή που να κάνει για όλους· ο
καθένας πρέπει να δοκιμάσει μόνος του με ποιον ιδιαίτερο τρόπο
μπορεί να γίνει ευτυχισμένος» (Φρόυντ), καθώς εκτός από την
ιδιοσυγκρασία διαφέρουν και οι συνθήκες μέσα στις οποίες οι άνθρωποι
αναπτύσσονται και λειτουργούν. Έχοντας παραχωρήσει για χάρη της
ασφάλειάς του ένα μέρος της δυνατότητάς του για ευτυχία μέσω της
ικανοποίησης των ορμών του, ο πολιτισμένος άνθρωπος καλείται να
εκμεταλλευτεί την εναπομείνασα ικανότητά του για να πετύχει τον υπέρτατο
στόχο.
Ο υπέρτατος αυτός στόχος, η ευτυχία, αποτελεί μια έννοια καθημερινή,
αλλά δυσνόητη. Δεν επιτρέπει έναν μονοδιάστατο ορισμό, δεν προσφέρεται
για πειραματικές διαπιστώσεις. Εντούτοις, είναι ενδιαφέρον να διερευνηθεί
κατά πόσο υπάρχουν συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι παράγοντες που οδηγούν σε
αυτήν και κατά πόσο πρόκειται για μια κατάσταση που υπόκειται σε
τεκμηρίωση και ποσοτικοποίηση. Θεωρώντας ως αυθεντική πηγή για
2
τις διαπιστώσεις αυτές τον αβίαστο λόγο των ίδιων των
υποκειμένων, θα επιχειρήσουμε μια διαδρομή μέσα από
αναπαραστάσεις, βιώματα και σημασίες της ευτυχίας για να
προσεγγίσουμε τη βαθύτατα προσωπική εμπειρία της, όπως
αποτυπώνεται στον κοινωνικό εαυτό των υποκειμένων. Ελπίδα και
επιδίωξή μας είναι να μας δοθεί η δυνατότητα να αγγίξουμε έστω
φευγαλέα μια πτυχή της ανθρώπινης κατάστασης που δύσκολα
μπορεί κανείς να μοιραστεί με τον Άλλο.
Από τους Αλχημιστές στον Αριστοτέλη
Δεν υπάρχει στη ζωή πιο μεγάλη απόλαυση ούτε πιο μεγάλη ευτυχία από το
να μην έχεις συνείδηση ότι ζεις. Giacomo Leopardi, Η Θεωρία της Ηδονής
3
ευτυχισμένος άνθρωπος. Όποιος στοχεύει στην ύψιστη ευδαιμονία, τη
μακαριότητα, θα πρέπει να προσαρμόσει τη συμπεριφορά του σύμφωνα με τη
θεϊκή θέληση και να γνωρίζει ότι θα οδηγηθεί σε αυτήν μόνο μέσω της
ανθρώπινης ενέργειας της συναφέστερης προς την ενέργεια του θεού.by S
Συνεχίζοντας την ανάλυσή του για την ευδαιμονία, ο Αριστοτέλης την ορίζει
ως κάποιο είδος θεωρίας, με συνέπεια να μπορεί να καταστεί αυτή
αντικείμενο απόλαυσης του θεωρητικού ανθρώπου, χωρίς όμως να
παραλείπει μια αναφορά στην αναγκαιότητα των εξωτερικών αγαθών για μια
ομαλή διαβίωση. Οι άνθρωποι επιδιώκουν να αποκτήσουν αυτό που τους
λείπει, θεωρώντας ότι έτσι θα ολοκληρωθεί η ευτυχία τους, επενδύοντας αυτή
την προσμονή με τις ελπίδες τους. Άλλωστε, οι άνθρωποι είναι τα μόνα όντα
που ασχολούνται, διερωτώνται, συλλογίζονται για την ευτυχία τους,
καθιστώντας αυτό το στοιχείο καταστατικό της συστατικό (Lear).
4
«Μη ζητάς να γίνονται τα πράγματα όπως τα θέλεις εσύ, αλλά να τα δέχεσαι
όπως έρχονται και τότε θα είσαι ευτυχισμένος»
anthologion
6
Η ευτυχία είναι ένας σύνθετος όρος και συνίσταται από το ευ και την τύχη,
δηλαδή σημαίνει την καλή τύχη που οδηγεί στην ευδαιμονία. Βέβαια, ο σκοπός
του άρθρου δεν είναι αποκλειστικά για να δώσει τον ορισμό της λέξης καθαυτής,
αλλά για να αντιπαραβάλει την έννοια αυτή μέσα στα δεδομένα της σύγχρονης
κοινωνίας. Τι θεωρείται ευτυχία σήμερα ή ποιος είναι τελικά ο ευτυχισμένος
άνθρωπος, υπάρχει άραγε;
Για τον καθένα από μας η ευτυχία, ορίζεται, ως κάτι διαφορετικό, παίρνοντας έτσι
πολλές μορφές. Κατά την άποψη μου είναι όταν επιτυγχάνεις ένα δύσκολο
εγχείρημα που το είχες θέσει ως στόχο σου ή όταν έχεις καταφέρει να ξεχωρίσεις
γι’ αυτό σου το επίτευγμα. Το ρήμα ξεχωρίζω, χρησιμοποιείται, εδώ, με την
έννοια της φήμης που μπορεί να έχει αποκτήσει κάποιος, ακόμα και μέσα σε μια
μικρή ομάδα ενός συνόλου, που αποτελεί μέρος της κοινωνίας. Αυτό που μόλις
περιέγραψα ως ευτυχία, είναι κάτι σχετικό γιατί αποτελεί ένα πολύ μικρό μέρος,
στην σύνθεση αυτής.
Εκτός από τα χρήματα και τα αγαθά, είναι και η ανάγκη του ατόμου να
περιβάλλεται από ανθρώπους που τον αγαπούν και θα βρεθούν στο πλευρό του
ανά πάσα στιγμή. Παράδειγμα αποτελεί, ένας ευτυχισμένος γάμος, που δεν έχει
να κάνει μόνο με τα χρήματα αλλά και με την αλληλοκατανόηση και αγάπη που
υπάρχει ανάμεσα στο ζευγάρι. Δηλαδή με λίγα λόγια οι διαπροσωπικές σχέσεις
που έχει αναπτύξει το άτομο. Άλλο παράδειγμα αποτελεί η υγεία ενός ατόμου, το
να είναι κάποιος υγιής είναι ευτυχία, γιατί αν δεν υγιής, όσο αισιόδοξος και αν
είναι, πάντα κάτι θα τον βασανίζει μέσα του, όπως το παράδειγμα με το παζλ που
έγινε αναφορά παραπάνω. Ευτυχία, μπορεί να πει κάποιος, είναι να είμαστε
χαρούμενοι μ’ αυτά που έχουμε και να προσπαθούμε να κατακτήσουμε ακόμα
πιο πολλά χωρίς όμως να φθονούμε τους γύρω μας, γι αυτά που ήδη έχουν
εκείνοι.
Όλα αυτά οδηγούν στο εξής συμπέρασμα, ότι πρέπει να ξεχωρίσουμε τι όντως
πραγματικά αξίζει. Ποια «πράγματα» έχουν μεγαλύτερη αξία και θα πρέπει να
δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή. Δηλαδή ποια είναι αυτά που θα οικοδομήσουν την
ευτυχία μας. Στον καθένα από μας, είναι απολύτως λογικό αυτά τα κριτήρια, να
υφίστανται διαφοροποίηση. Την απάντηση αυτή, θα πρέπει να δώσουμε εμείς οι
ίδιοι. Κλείνοντας θα παραθέσω το παρακάτω απόσπασμα από τη Θεωρία της
Ηδονής του «Giacomo Leopardi» «Δεν υπάρχει στη ζωή πιο μεγάλη
7
απόλαυση ούτε πιο μεγάλη ευτυχία από το να μην έχεις συνείδηση ότι
ζεις».
245 χιλ. προβολές ·
περίπου ένα χρόνο πριν ·
ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: ΤΟ "ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ" ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ1
Ολοι στις μέρες μας αναζητούμε την ευτυχία σε λάθος "μέρη" και με λάθος τρόπους. Οι
απαντήσεις για την κατάκτηση της έχουν δοθεί από τους αρχαίους Σοφούς, με τρόπο
πρακτικό... σα να διαβάζεις ένα "εγχειρίδιο χρήσης"!!!
Ο Επίκτητος (50 – 138 μ.Χ. ) ήταν Έλληνας στωϊκός φιλόσοφος που γεννήθηκε στην
Ιεράπολη της της Φρυγίας. Η ιδιαιτερότητα του, έγκειται στο γεγονός ότι ανήκε στη τάξη
των δούλων και σε μεγάλη ηλικία έγινε απελεύθερος.
Το όνομα του «Epictutus» προέρχεται από την λατινική μεταφορά του ελληνικού
«Επίκτητος» που σημαίνει αποκτηθείς, κερδηθείς και ο ίδιος πέρα από δούλος ήταν
κουτσός, ασθενικός και φαινομενικά ντροπαλός. Η αναπηρία του σύμφωνα με τον Κέλσο
οφείλεται στον κύριο του τον Επαφρόδιτο (εκτελεστικό γραμματέα του Νέρωνα).
Ο Κέλσος αναφέρει πως όταν κάποτε ο Επαφρόδιτος έστριψε το πόδι του Επίκτητου, ο
ίδιος παρατήρησε χαμογελώντας «θα το σπάσεις» και όταν τελικά έσπασε το πόδι του,
απάντησε ήρεμα: «Δεν σου το είπα».
Αυτή η ανέκδοτη αφήγηση αν και μπορεί να απέχει πολύ από την αλήθεια, μας εισάγει
ωστόσο στη φιλοσοφικό σκέψη της Νέας Στοάς του Στωικισμού που εκπροσωπείσαι με
το δικό του ιδιαίτερο τρόπο ο Επίκτητος, μαζί με τον Σενέκα και τον Μάρκο Αυρήλιο.
Ο Επίκτητος πίστευε ότι ο κύριος σκοπός της φιλοσοφίας είναι να βοηθήσει τους κοινούς
ανθρώπους να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά στις προκλήσεις της καθημερινής ζωής
και να αντιμετωπίσουν τις αναπόφευκτες σοβαρές απώλειες, τις απογοητεύσεις και τις
λύπες της ζωής.
Ο ίδιος αναγνώριζε ότι η καθημερινή ζωή είναι γεμάτη δυσκολίες διαφόρων βαθμών και
για αυτό ανάλωσε τη ζωή του σκιαγραφώντας το μοναδικό μονοπάτι προς την ευτυχία,
την ολοκλήρωση και την ηρεμία, άσχετα από ποιες τυχαίνει να είναι οι ιδιαίτερες
περιστάσεις κάποιου.
Τα διδάγματα του, απελευθερωμένα από τα αρχαία πολιτιστικά στολίδια τους έχουν μιαν
ανεξήγητα σύγχρονη εφαρμογή, μοιάζοντας πολλές φορές με την καλύτερη εκδοχή της
σύγχρονης ψυχολογίας. Για αυτό και η σκέψη του θεωρήθηκε ως μία από τις κεντρικές
ρίζες της σύγχρονης ψυχολογίας της αυτοδιαχείρισης.
1:59
1
https://www.facebook.com/filosofia.zois/videos/1840196582712995/?v=1840196582712995