10

0
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΤΙΝΕΛΗΣ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2020
Η δομή της ινδικής μουσικής
Το μεγαλύτερο μέρος της ινδικής μουσικής έχει τρία κύρια
συστατικά:

• μια μελωδία σόλο, που συχνά εμπλουτίζεται με περίτεχνο τρόπο,

• μια ρυθμική συνοδεία και

• μια μορφή ισοκρατήματος.

Η φωνητική μουσική είναι αυτή που κυριαρχεί, με τις οργανικές

φόρμες να βασίζονται σε φωνητικά μοντέλα.

Τα δύο βασικά στοιχεία της ινδικής μουσικής είναι: η ράγκα (raga)

και το τάλα (tala).
Η ράγκα είναι το σημαντικότερο στοιχείο στη δομή της ινδικής μουσικής. Με τη λέξη αυτή εννοείται το
σύστημα που περιλαμβάνει όλα τα μελωδικά στοιχεία μιας σύνθεσης. Κάθε ράγκα έχει ανιούσα και
κατιούσα μορφή (που μπορεί να διαφέρει) καθορισμένα μελίσματα, χαρακτηριστικές μελωδικές φράσεις
και συγκεκριμένη ώρα της μέρας για εκτέλεση.

Τέλος, έχει μια κυρίαρχη διάθεση (rasa) και δύο βασικές νότες, μια κύρια που συνοδεύει τη μελωδική
κίνηση και μια δευτερεύουσα συνήθως μια 4η ή μια 5η ψηλότερα.

Στα θεωρητικά κείμενα περιγράφονται χιλιάδες ράγκα, αλλά στην πράξη μόνο 50 περίπου
χρησιμοποιούνται στην Ινδουστανική και 50 στην Καρνατική μουσική.
Είναι δύσκολο να οριστεί τι είναι ράγκα, γιατί αφενός περιγράφει
εκτός από μια σειρά φθόγγων και διάφορα εξωμουσικά στοιχεία (π.χ.
ψυχολογική διάθεση, ώρα της ημέρας κ.ά.) και αφετέρου δεν υπάρχει
όρος αντίστοιχός της στη δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση.

Οι αρχαίοι Ινδοί πίστευαν ότι κάθε ράγκα ζωντανεύει μια

συγκεκριμένη εικόνα ή χρώμα και επικαλείται μια συγκεκριμένη
θεότητα.

Μοιάζει αρκετά με την έννοια του δρόμου στην ελληνική λαϊκή

μουσική και με την έννοια του ήχου στη βυζαντινή μουσική.

Ταζ Μαχάλ

2
Μελωδικοί εξωτικοί αυτοσχεδιασμοί

Ο όρος τάλα αναφέρεται σε όλα τα ρυθμικά στοιχεία μιας σύνθεσης και Τα πιο πολλά είδη της Ινδικής μουσικής
ξεκινούν με ένα αργό αυτοσχεδιαστικό
περιγράφει τόσο το κάθε ρυθμικό μέτρο, όσο και τις αλληλουχίες μέρος σε ελεύθερο ρυθμό στο οποίο
ρυθμικών μέτρων πάνω στις οποίες χτίζεται ένα μουσικό έργο. Συνήθως εισάγονται τα χαρακτηριστικά της ράγκα.
αποτελείται από 6 έως 16 χτύπους το καθένα. Και πάλι, η ακριβής Οι εκτελέσεις είναι συνήθως ένας
διαγωνισμός δεξιοτεχνίας ανάμεσα στο
έννοια του τάλα, δεν συναντάται στη δυτικοευρωπαϊκή μουσική. Τα σολίστα και τον εκτελεστή των κρουστών,
τάλα διαιρούνται σε ομάδες χτύπων. με τον καθένα να εισάγει εξαιρετικά
πολύπλοκες παραλλαγές του τάλα, το
οποίο συχνά διαρκεί αρκετά. Το τονικό
Για παράδειγμα, το ινδουστανικό γιάπταλ με 10 χτύπους υποδιαιρείται σύστημα της μουσικής της Ινδίας γενικά
σε 2+3+2+3 (διαβάζεται: ντιν να | ντιν ντιν να | τιν να | ντιν ντιν να). είναι τροπικό, βασίζεται δηλαδή στους
τρόπους, που είναι κλίμακες διαφορετικές
από τη μείζονα και την ελάσσονα.
Μουσικά Όργανα

Τα ινδικά μουσικά όργανα αντικατοπτρίζουν τις κύριες απαιτήσεις του

ινδικού μουσικού συστήματος:
• ευελιξία στο τονικό ύψος για να μπορούν να εκτελούνται οι διάφορες
ράγκα και τα μελίσματά τους,
• ρυθμική πολυπλοκότητα και
• ένα «πανταχού παρόν» ισοκράτημα.

Υπάρχουν λίγα όργανα καθορισμένου τονικού ύψους, όπως τα

ξυλόφωνα και τα μεταλλόφωνα που κυριαρχούν στη νοτιοανατολική
Ασία.
Σαρόντ
Χορδόφωνα
Τα αντιπροσωπευτικότερα έγχορδα όργανα της βόρειας Ινδίας είναι
το σιτάρ και το σαρόντ.

Το σιτάρ, είναι ένα χορδόφωνο νυκτό όργανο τύπου λαούτου με μεγάλο

βραχίονα, με τέσσερις χορδές μελωδικές, τρεις για ισοκράτημα και
δεκατρείς συμπαθητικές χορδές, που πάλλονται ανεξάρτητα όταν παίζει
το όργανο, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη χροιά.

Το σαρόντ, επίσης χορδόφωνο τύπου λαούτου, έχει μικρότερο βραχίονα

Βίνα
από αυτό του σιτάρ, έξι χορδές για μελωδία, δύο για ισοκράτημα και
αρκετές συμπαθητικές χορδές.

Η βίνα, ένα από τα παλαιότερα χορδόφωνα της Νότιας Ινδίας, είναι

νυκτό τύπου λαούτου με μακρύ βραχίονα, με τέσσερις μελωδικές
χορδές και τρεις χορδές ισοκρατήματος.

Το ευρωπαϊκό βιολί επίσης παίζεται στην «κλασική» μουσική της

Ινδίας. Ο εκτελεστής κάθεται σταυροπόδι στο πάτωμα και κρατάει το
βιολί στηριζόμενο στο στήθος του με το κεφάλι του οργάνου να

3
στηρίζεται στο κουντεπιέ του δεξιού του ποδιού.

Όλα αυτά τα όργανα εκτελούν τις μελωδικές γραμμές μιας σύνθεσης,

ενώ συνήθως τα συνοδεύει το όργανο ταμπούρα, παράγοντας έναν
βόμβο σαν ισοκράτημα, χαρακτηριστικό στοιχείο της ινδικής μουσικής.

Το ταμπούρα, είναι ένα χορδόφωνο τύπου λαούτου με μακρύ βραχίονα

και τέσσερις χορδές. Ο εκτελεστής, συχνά κάποιος μαθητής του
σολίστα, δε σταματά ποτέ να τις χτυπά ενώ σε όλη τη διάρκεια της
ράγκα παίζει αργά και ισόχρονα.

Μεμβρανόφωνα και ιδιόφωνα Ευρωπαϊκό βιολί με «ινδικό κράτημα»

Τα κρουστά όργανα κατέχουν βασική θέση στη μουσική της Ινδίας,
καθώς φέρουν την κύρια ευθύνη για την τήρηση των τάλα, όλων
δηλαδή των ρυθμικών στοιχείων μιας σύνθεσης. Η δεξιοτεχνία των
Ινδών στα κρουστά όργανα και ιδιαίτερα στα μεμβρανόφωνα, είναι
μοναδική και εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο όταν συναντάται εξίσου
σε ερασιτέχνες μουσικούς.

Κυριότερο κρουστό συνοδευτικό της ινδικής μουσικής είναι το ζευγάρι Ταμπούρα

τυμπάνων που λέγεται τάμπλα και κουρδίζεται στον κύριο τόνο της
ράγκα. Παίζεται με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία με τα δάχτυλα, ενώ ο
εκτελεστής κάθεται στο πάτωμα.

Αερόφωνα
Ο ρόλος των πνευστών οργάνων είναι αισθητά περιορισμένος στη
μουσική της Ινδίας, ειδικά στην Καρνατική παράδοση, όπου
χρησιμοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Τάμπλα

Συνήθως πρόκειται για πλάγιους αυλούς ή με διπλή γλωττίδα (σαν το

όμποε ή τον ελληνικό ζουρνά), όπως αυτά που χρησιμοποιούν οι
γητευτές φιδιών.

Τικτίρι, όργανο των γητευτών των φιδιών

4
Μελωδικοί εξωτικοί αυτοσχεδιασμοί

Το γκαμελάν (gamelan), παραδοσιακό μουσικό συγκρότημα της Ιάβας και του

Μπαλί, είναι μια ορχήστρα 25 και περισσότερων εκτελεστών, που αποτελείται
κυρίως από ιδιόφωνα κρουστά, ενώ μερικές φορές περιλαμβάνει και φλάουτα,
βιολιά και τύμπανα.

Στο Μπαλί συναντά κανείς μια πολύ μεγάλη ποικιλία μουσικών οργάνων.
Υπάρχουν μεγάλα μεταλλόφωνα, τα οποία παίζουν μόνο ένα μέρος από τη
μελωδία, ενώ τα ελαφρώς μικρότερα παίζουν όλη τη μελωδία. Υπάρχουν επίσης
τρία γκονγκ, που τονίζουν τη μελωδία. Επικεφαλής όλων είναι ένα μικρό γκονγκ,
που το όνομά του σημαίνει «δάσκαλος» και που κρατάει τον παλμό και ένα
ζευγάρι κύμβαλα που παίζει μια συνεχή σειρά χτύπων και βοηθάει την ορχήστρα Το Μπαλί, νησί στην
να συντονίζεται. ανατολική ακτή της Ιάβας,
μαζί με μια μεγάλη αλυσίδα
νησιών αποτελεί επαρχία της
Ινδονησίας.

Στη μουσική παράδοση του

Μπαλί κυριαρχεί η αιώνια
μάχη ανάμεσα στο καλό και
το κακό. Για τους κατοίκους
του Μπαλί δεν υπάρχει ποτέ
κυριαρχία της μιας ή της
άλλης δύναμης. Το καλό και
το κακό είναι ισοδύναμα και
«καταδικασμένα» σε αιώνια
μάχη.

5
 Το μπαλινέζικο δράμα Κετσάκ
αφηγείται την ιστορία του
μεγάλου ινδικού έπους
Ραμαγιάνα (είναι η ιστορία του
πρίγκιπα Ράμα και της γυναίκας
του, της όμορφης Σίτα).
Μιμείται το κάλεσμα των
πιθήκων. Πρόκειται για μια
αναπαράσταση των περιπετειών
ανάμεσα στο Ράμα και το
βασιλιά των πιθήκων
Χάνουμαν. Περίπου 150 άντρες
κάθονται σε πέντε ή έξι
ομόκεντρους κύκλους, κινούν
το σώμα τους με διάφορους
τρόπους (λικνίζονται, λυγίζουν
προς τα μπρος, πέφτουν προς τα
πίσω, σηκώνουν τα χέρια ψηλά) Τα μελωδικά μέρη του γκαμελάν αλληλοσυνδέονται και είναι χωρισμένα με
και περιγράφουν την ιστορία τέτοιο τρόπο ώστε οι μουσικοί που παίζουν να εναλλάσσουν νότες, για να
χρησιμοποιώντας σύνθετους διαμορφώσουν μια μελωδική γραμμή.
ρυθμούς με ιδιαίτερη ακρίβεια
φωνάζοντας με ιδιαίτερη
ένταση τη φράση τσακ-α- τσακ. Αυτά τα εναλλασσόμενα μέρη, που ονομάζονται κοτεκάν, απαιτούν συνεργασία
Οι εκτελεστές φορούν και αναπτυγμένη αίσθηση του ρυθμού κατά την εκτέλεση.
ασπρόμαυρα ρούχα που
συμβολίζουν το καλό και το
κακό. Οι αρχηγοί κάθονται στον Τα δύο μέρη ενός κοτεκάν λέγονται γιάνγκσι (διαφορετικός) και μέλος (απλός
κεντρικό κύκλο ενώ οι και άμεσος) και θεωρούνται το θηλυκό και το αρσενικό.
αφηγητές κάθονται απέναντι
από τους εκτελεστές.
Οι κύριοι τονισμοί του μέρους γιάνγκσι είναι συνήθως στο ασθενές μέρος του
μέτρου, ενώ οι κύριοι τονισμοί του μέρους μέλος είναι συνήθως στο ισχυρό
μέρος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αισθητική Αγωγή - Μουσική (Β' Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή