ΕΛΛ. ΓΛΩΣΣΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ ΑΡ. ΦΥΛ.

24
Αναφορικές – Ονοματικές κι επιρρηματικές

Όνομα: __________________________

Αναφορικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που αποδίδονται σε κάποιον όρο άλλης

πρότασης, ο οποίος μπορεί να υπάρχει στο λόγο ή να μην υπάρχει και να εννοείται. Οι αναφορικές
προτάσεις διακρίνονται σε:

α) ονοματικές που προσδιορίζουν έναν ονοματικό όρο της πρότασης π.χ. Όποιος το γνωρίζει να
σηκώσει το χέρι του. Σ' αυτήν την περίπτωση εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες: όποιος,
όποια, όποιο, ο οποίος, η οποία, το οποίο, όσος, όση, όσο, που, ό,τι

β) επιρρηματικές που προσδιορίζουν ένα επίρρημα ή έναν επιρρηματικό προσδιορισμό. π.χ. Να πάτε
τώρα όπου είναι η θέση σας. Σ' αυτήν την περίπτωση εισάγονται με τα αναφορικά επιρρήματα: όπου,
οπουδήποτε, όπως, πως, όσο, καθώς.

1. Μπορείς να βρεις ποιες από τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις που ακολουθούν είναι
ονοματικές και ποιες επιρρηματικές; Να βάλεις Ο σε κάθε ονοματική πρόταση και Ε σε κάθε
επιρρηματική:

• Μείνε στο σπίτι της γιαγιάς όσο θέλεις.

• Πήγα στο μάστορα την τηλεόραση που μας χάλασε.
• Έλα, όποτε θέλεις.
• Απειλούσε όποιον έβλεπε.
• Θα παίξουμε το παιχνίδι όπως είναι οι κανόνες.
• Είναι τέλειο ό,τι κι αν φτιάχνει.

2. Να ενώσεις τα παρακάτω ζευγάρια προτάσεων έτσι ώστε η μία πρόταση να είναι κύρια και η
άλλη δευτερεύουσα αναφορική.

• Η Βαρβάρα είναι σπουδαία και άξια κοπέλα. Η Βαρβάρα είναι φίλη μου.
________________________________________________________________
• Το σπίτι μου είναι πολύ μεγάλο. Το σπίτι μου έχει τεράστιες βεράντες.
________________________________________________________________
• Θα ταξιδέψω με αεροπλάνο. Το αεροπλάνο φεύγει τη Δευτέρα το απόγευμα.
________________________________________________________________
• Κυκλοφορεί με μια πανάκριβη μηχανή. Πριν από ένα μήνα αγόρασε μια πανάκριβη μηχανή.
________________________________________________________________
• Ήρθε έντονο κύμα κακοκαιρίας. Το κύμα κακοκαιρίας το είχε προβλέψει η Ε.Μ.Υ.
________________________________________________________________
• Κοίταζε συχνά τις ταξιδιωτικές κάρτες. Είχε φέρει ταξιδιωτικές κάρτες απ' όλα τα ταξίδια
του.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
3. Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο που ακολουθεί και να συμπληρώσεις στον πίνακα τη
συντακτική θέση όλων των υπογραμμισμένων λέξεων:

Όλοι κύκλωσαν τη Σάρα, που είχε καθίσει σε μια από τις πολυθρόνες στο βάθος του
καταστήματος και περίμεναν ανυπόμονα την ιστορία της. Για να κρύψει την αγωνία της, η
κοπελίτσα ήπιε σκεφτική μερικές γουλιές από το αναψυκτικό που έσπευσε να της προσφέρει ο
ανυποψίαστος βιβλιοπώλης. Θα μπορούσε να τους αφηγηθεί τόσα πράγματα... Ήταν όμως πολύ
κουρασμένη και φαινόταν έτοιμη να καταρρεύσει.

ΛΕΞΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ

Οι αναφορικές προτάσεις μπορεί
να είναι:
α) προσδιοριστικές ή αναγκαίες
όταν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα
του όρου που προσδιορίζουν. Σ'
αυτήν την περίπτωση δε
χωρίζονται με κόμμα από την
πρόταση που περιέχει τον
προσδιοριζόμενο όρο. π.χ. Ήταν
άνθρωπος που θα τα έβγαζε πέρα
σ' όλες τις δυσκολίες.

β) μη προσδιοριστικές,
προσθετικές ή παραθετικές όταν
δεν αποτελούν απαραίτητο
συμπλήρωμα του όρου που
προσδιορίζουν. Σ' αυτήν την
περίπτωση χωρίζονται με κόμμα
από την πρόταση που περιέχει τον
προσδιοριζόμενο όρο. π.χ. Μπήκα
στο θέατρο, που ήταν ακόμα άδειο,
και κάθισα στη θέση μου.

4. Να διαβάσεις με προσοχή τις προτάσεις που ακολουθούν και να

υπογραμμίσεις τις αναφορικές προτάσεις.
Να τις χωρίσεις σε προσδιοριστικές (Π) και μη προσδιοριστικές (Μ.Π.)
και να βάλεις κόμμα όπου χρειάζεται:

• Ο Διονύσιος Σολωμός που κατάγεται από τη Ζάκυνθο είναι ο ποιητής του εθνικού μας
ύμνου. _____
• Ευγνωμονώ τους ανθρώπους που με βοήθησαν. _____
• Ο πατέρας μου που μεγάλωσε στη Γερμανία γνωρίζει άπταιστα γερμανικά. _____
• Δε μου αρέσει ο τρόπος που φέρεσαι. _____
• Η Μαρία που είναι η πιο μικρή μου αδερφή έχει τελειώσει τη Νομική Σχολή. _____
• Το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε ήταν αρκετά σοβαρό. _____

5. Να διαβάσεις με προσοχή το κείμενο που ακολουθεί και να υπογραμμίσεις τα υποκείμενα όλων

των ρημάτων.

Είχαμε αρκετή ώρα στη διάθεση μας για κουβεντούλα. Ο Όγκι μας είπε τελικά την ιστορία του
για το πώς είχε ξεφύγει από τον άντρα στο αυτοκίνητο και πώς εκείνος είχε προσπαθήσει να
του δέσει έναν τσιμεντόλιθο στο ποτάμι για να τον πνίξει. Η Αγαπούλα έριξε στην Τίνα μια
διαπεραστική ματιά, αλλά για πρώτη φορά δεν ήταν έτοιμη να πετάξει κανένα εύστοχο σχόλιο.