INS 252

TOPOGRAFYA

Ögretim Üyesi

n Hande Demirel, Yard. Doç. Dr.

n Istanbul Teknik Üniversitesi, Insaat Fakültesi
n Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisligi
n Fotogrametri Anabilim Dali
n 212- 285 6110
n hande.demirel@itu.edu.tr
http://www.ins.itu.edu.tr/jeodezi/fotog/hdemirel/

1
Ögretim Üyesi

n Sinasi Kaya, Yard. Doç. Dr.

n Istanbul Teknik Üniversitesi, Insaat Fakültesi
n Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisligi
n Uzaktan Algilama Anabilim Dali
n 212- 285 6100
n skaya@ins.itu.edu.tr

Ders Programi

n Pazartesi (Bahar Dönemi)

¨ 14:00 - 17:00

n Arazi Çalismasi
.......(7 gün)

2
Ögrenci Görüsme

Ögrenci Görüsme Saati

Dersi Alan Bölümler

n Insaat Mühendisligi
n Maden Mühendisligi
n Jeofizik
n Jeoloji
n Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisligi (~ Ölçme I)

3
Ders Içerigi

n Giris, Ö lçü Birimleri, Ö lçek Kavrami,

n Ölç me Hatalari, Hata Hesaplari,
n Arazide Noktalarin Ve Dogrularin Belirlenmesi, Senaj,
Röperleme, Konum Planlarinin Çikarilmasi,
n Topografya Aletleri,
n Temel Ödevler,
n Poligonasyon,
n Yüksekliklerin Ö lçülmesi,
n Trigonometrik Nivelman ve Düsey Açi Ö lç meleri,
n Takeometri,
n Kesitlerin Çikarilmasi,
n Alan Hesaplari, Hacim Hesaplari,
n Arazi Çalis malari
n Dersin detayli içerigi ....

Internet’de Bulunacak Belgeler....

n Sunular
n Kaynak kitaplara ek elektronik belgeler
n Ödevler
n Duyurular
n Ulusal ve Uluslararasi Kuruluslar
n ...

4
Kaynak Kitaplar

n M.G. Özgen, 1984, Topografya (Ölçme Bilgisi), ITÜ

Basim Evi.

n E.Dogan, O.Öztan, M.G.Özgen, 1995, Harita Bilgisi,

I.Ü. Basim Evi.

Basari Kriterleri

Yiliçi Basari Notu

Yiliçi Sinavi Notu %30 + Arazi Basari Notu %70
Minimum Devam: %70
Yiliçi Sinavi sayisi:1

Arazi Basari Notu

Arazi Sinavi Notu %50 + Dosya Notu %50
Minimum Devam: %80

Yil Sonu Basari Notu

Yiliçi Basari Notu %50 + Yil Sonu Sinavi Notu %50

5
Kullanilacak Donanim

Yariyil Sonu Arazi Çalismasi

Mayis ayi sonunda gerçeklestirilecektir. Yariyil Sonu

Sinavi Arazi Çalismasi bitiminde yapilacaktir.

6
 Jeodezi ve Fotogrametri Bilimi

Yeryuvarinin geometrisinin belirlenmesi ve yeryuvari üzerinde

bulunan tüm objelerin birbirleriyle olan geometrik, sosyal ve
anlamsal iliskilerin kurulmas i ve bu bilgilerin ilgili diger mühendislik
ve sosyal bilimlerin hizmetine sunulmas i islevlerini yüklenen bir
bilim dalidir. Daha farkli bir deyi sle, yeryuvari üzerinde konumsal
bilgi sisteminin olusturulmasini (Kent Bilgi Sistemi veya Cografi Bilgi
Sistemi) saglayan ve bu bilgi sistemine altlik olusturacak temel
bilgilerin toplanmasini ve bilgiler arasindaki iliskilerin kurulmas ini
saglayan bir bilim dalidir.

Jeodezi & Fotogrametri

n Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisligi, mekanin tasarlanmasina yönelik

bilgilerin yery üzünden veya uzaydan elde edilmesi ve sunulmasi ile ilgili
bir bilim koludur.

n Jeodezi, yeryuvarinin ve diger gökcisimlerinin seklini ve gravite

alanlarini, bunlarin zaman içerisindeki degisimlerini ve ortalama yer
elipsoidini yer yüzeyinden veya uzaydan gerçeklestirilen ölçümlerle
belirlemeyi amaçlayan bir bilimdir.

7
Anabilim Dallari

n Jeodezi
n Ölçme
n Kartografya
n Fotogrametri
n Uzaktan Algilama

Anabilim Dallari

8
Fotogrametri &
Uzaktan Algilama

n Fotogrametri, uzaktaki cisimlerin geometrik parametrelerini belirli

kosullar altinda çekilmis fotograflar yardimi ile elde etme islemidir.

n Uzaktan Algilama, arada mekanik bir temas olmaksizin bir cisimden

yayilan ve algilanan isinimin nitelik ve nicelik yönünden
degerlendirilmesi ile cismin özelliklerinin ortaya konmasi ve ölçülmesi
olarak tanimlanabilir.

Kartografya & Harita

n Harita, fiziksel gerçekligin (yeryüzü veya diger gezegenlerin

tamaminin veya bir bölgesinin) bir düzleme belirli bir ölçek dahilinde
küçültülmüs, objelerin birbirleri ile olan iliskileri korunarak,
genellestirilmis, açiklamalarla tamamlanmis, matematiksel kurallarla
izdüsüm gösterimi olarak tanimlanan bir bilgi iletisim aracidir.

n Kartografya, cografi bilginin görsel, sayisal veya kabartma formda

sunulmasi, iletisimi, organizasyonu ve kullanilmasi bilimidir.

9
Baslica Çalisma Konularindan Bazilari

n Cografi Bilgi Sistemi

n Herhangi bir yöntem ve ölçekte çizgisel ve sayisal harita üretimi
n Yersel ve uydu bazli (GPS) sistemlerle konum belirleme
n Kadastral haritalarin yapimi
n Görüntü Isleme
n Endüstriyel ve mühendislik ölç meleri
n Deformasyon ölç meleri
n Hidrografik ölç meler
n Afet Yönetim Sistemlerine veri temini, izlenmesi
n Teknik altyapi tesis ölç meleri
n Aplikasyon-Her türlü mühendislik projelerinin araziye uygulanmasi isleri
n Röleve ölç meleri, Restorasyon
n Tasinmazlarla ilgili tespit, degerlendirme, fizibilite, müsavirlik ve kontrollük
hizmetleri

Dünyada Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisligi

10
Dünyadaki Insaat Mühendisleri için Ders Içerikleri

n Jeodezi
n Global Konumlandirma Sistemleri (GPS –
Global Positioning System, Galileo)
n Cografi Bilgi Sistemleri (CBS – GIS)

Meslekler Arasi Isbirligi

11
Insaat Mühendisleri ile Isbirligi

n Yapim
n Cografi Bilgi Sistemleri Kapsaminda
¨ Ulastirma Bilgi Sistemleri
¨ Araç Takip Sistemleri
¨ Afet Yönetim Sistemleri
¨ .....
n Bina Yönetim Sistemleri
n Altyapi Yönetim Sistemleri
n Deformasyon Ölçmeleri
n .....

Yapim

n Karayolu ve demiryolu gibi ulasim yapilarinin, enerji nakil hatti,

kanalizasyon hatti, su nakil hatti ve yapilarin izleyecekleri geçkilerin
seritvari haritalarinin alimi, yatay ve düsey projelendirilmesi ve aplikasyonu
çalis malari.

n Atom santrali, baraj, tünel, köprü vb. büyük yapilarin insa edilecekleri
bölgelerdeki yerkabugu hareketlerinin jeodezik ve dinamik yöntemlerle
belirlenmesi.

n Açik maden is letmelerinde, baraj insaatlarinda vb. dekupaj ve toprak hacmi

ölç me ve hesaplari.

n Maden ve tasocagi gibi is letme sahalarinin ruhsata esas halihazir harita ve

üretime esas isletme imalat haritalarinin yapimi.

n Mühendislik yapilarinin veya büyük makinelerin istenilen dogrulukta her

türlü aplikasyon is leri.

12
Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisleri

Yapilarin insaat baslangicinda planlanan yere konumlandirilmasi ve insaat

sürecinde yapinin projesine uygun biçimde insa edilmesinin kontrolü Jeodezi
ve Fotogrametri Mühendisleri ve yardimci elemanlari tarafindan
gerçeklestirilir. Fakat Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisinin görevleri bu
insaatlarin ve çevre düzenlemelerinin tamamlanmasiyla sona ermez. Bu
asamadan sonra görevleri, binalarin herhangi bir nedenden dolayi (heyelan
deprem gibi dogal afetler, uçak, kamyon ve benzeri araçlarin çarpmasi,
rüzgar yükü vb.) bu yapilarin toplum için olusturduklari riski en aza
indirecek önlemlerin alinmasina katki koymaktir.

Topograf

Etüt Ekibi, santiyenin öncü kuvvetidir . Bir ise ilk kaz igi etüt ekibi çakar, is
boyunca kadar gider, en son ölçüyü yine onlar alir.
Topograf, küçük ve orta ölçekli santiyelerde Etüt Ekibinin basidir. Tekniker
veya deneyimli , meslekten yetismis alet operatörüdür.

Topograf, tüm arazi ölçüm is lerinden sorumludur . Etüt ekibi, araci, alet ve
ekipmanlari ve senörleri ile seyyar bir ekiptir.
Santiyede günlük is lerin projesine uygun günlük takibini yapar, makina ve
ekiplere is lerini isaretler. Formenle koordineli çalisir. Bazi santiyelerde
Topograf ve Formen ayni kisidir. Ö lçüm ve is yapma zaman zaman iç içe
geçen bir konudur.

13
Giris

Topografya, (Ölçme Bilgisi) yeryüzünde bulunan veya yeryüzüne

yakin dogal ve yapay noktalar ile bunlarin olusturdugu cisimlerin
belirli bir karsilastirma yüzeyine göre konumlarinin saptanmasi ve
belirli bir ölçekte kagit üzerine aktarilmasi için gerekli arazi
ölçmeleri, hesap ve çizim yöntemleri ögretisidir. Kagit üzerindeki
geometrik ve sayisal büyüklüklerin çesitli mühendislik isleri için
araziye uygulanmasi da Topografya’nin konusunu olusturur.

Birimler

n Uzunluk Birimleri
n Alan Birimleri
n Açi Birimleri
¨ Altmislik Sistem
¨ Yüzlük Sistem
n Yay Birimi

14
Birimler – Uzunluk Birimleri

Metrik
n 1 kilometre 1000 metre
n 1 hektometre 100 metre
n 1 dekametre 10 metre
n 1 desimetre 1/10 metre
n 1 santimetre 1/100 metre
n 1 milimetre 1/1000 metre

Birimler – Alan Birimleri

n 100 m2 1 ar
n 1000 m2 1 dekar 1 dönüm
n 10.000 m2 1 hektar 10 ar
n 1.000.000 m2 1 km2 100 hektar

15
Birimler – Açi Birimleri

n 60’lik Sistem
¨ Derece: Bir daire çevresinin 360 0’da birini gören merkez
açi 10’dir.

10 = 60′ = 360 0′′

n 100’lük Sistem
¨ Grad: Bir daire çevresinin 4000’de birini gören merkez
açi 1g ’dir.

1g = 100c = 10000cc

Birimler – Açi Birimleri

n Yay Birimi
¨ Radyan: Yariçapi r = 1 olan birim dairede, daire çevresinin 1
birimini gören merkez açiya ‘radyan’ adi verilir.

1
1
1 rad
1 rad =
3600 1800 200g
= = ( )
= ρ0 ρg
1 2π r π π

16
Ölçek

Ölçek Harita (plan) üzerinde belirtilmis iki nokta

arasindaki uzunlugun, bu noktalarin arazi üzerindeki
karsiliklari arasindaki gerçek uzunluga oranidir.

Haritadaki Uzunluk S ′ 1
Ölçek = = =
Gerçek Uzunluk S M

Plandaki 1cm ’lik uzunluk gerçekte 50 m ’ ye karsilik geliyorsa;

1 1 cm 1 cm
Ölçek = = =
M 50 m 5000 cm

Ölçek

M = Ölçek degeri, Ölçek Modülü

Plan ve harita üzerindeki alan ile buna arazide karsilik

gelen gerçek alan arasindaki baginti

1
=
(S ′ ) = F ′2
1 F′
=
M2 (S )2 F M2 F

17
 Örnekler

1. 45017′58′′ + 150 45′17′′ =

45017′58′′ + 150 45′17′′ = 610 03′ 15′′
2. 45 017 ′5 8′′ ‘yi grad’a dönüstürünüz.

17′ 58′′
α (decimal ) = 45 0 + + = 450 .29944
60 3600
1
45 0.29944 * 400 g * 0
= 50 g .3327
360

Örnekler

3. arcα = 1 .055221 radyan ‘i dereceye dönüstürünüz.

1 radyan =
360 0 180 0 200 g
2π
=
π
=
π
= g0 g g ( )

r
α 0 = g 0 * arcα
b
a α 0 = 57 0 .29578 * 1.055221 = 60 0 .45971

α 0 = 60 0 27 ′34 ′ .96

18
Örnekler

4. Bir sulama sahasinda 275 m ölçülen kanal boyu

harita üzerinde 274.5 mm olarak ölçüldügüne
göre harita ölçegini bulunuz.

1 S′
=
M S

1 0.2745 1 1
= = =
M 275 1001.8 1000

Örnekler

5. Bir barajin su toplama sahasi 1:5000 ölçegindeki bir

harita üzerinden 27.4 cm2 olarak ölçülmektedir.
Arazide kaplanilan alan kaç dönümdür?

1 F′
2
=
M F

F = 0.00274 * (5000 ) 2 = 68500 m2

1000 m 2 = 1 dönüm F = 68.5 dönüm

19
Ölçek

n Oransal Ölçek
n Dogrusal Ölçek
n Geometrik Ölçek

Ölçeklerine göre plan ve haritalar;

n Planlar 1:500 - 1:2000
n Büyük Ölçekler 1:1000 - 1:100000
n Orta Ölçekler 1:100000 – 1:500000 arasinda
n Küçük Ölçekler 1:500000 ve daha küçük

Kullanilan Amaçlara Göre

n Genel Haritalar
¨ Atlaslar, Topografik, Deniz, Uçus
n Özel Haritalar
¨ Jeolojik, Hidrografik, Askeri, Nüfus, Yerlesim, Sosyo-
ekonomik

n Konularina Göre
¨ Topografik Haritalar (yeryüzü dogal biçimini belirleyen)
¨ Tematik Haritalar (iklim, toprak, trafik, orman,
sehir…vb.)

20
Özet

n Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisligi

n Insaat Mühendisleri ile Arakesit
n Topografya
n Birimler
n Ölçek

Gelecek Hafta….

Ölçme Hatalari, Hata Hesaplari

21
 Ders - II

Ölçme Hatalari, Hata Kaynaklari,

Hata Hesabi

Ölçme Hatalari, Hata Hesaplari

22
Ölçme....

Aranan bir büyüklügün , kullanilan ölçme birimi

cinsinden bulunmasidir. Ölçmeler yapilirken, ölçme
hatalarinin ortaya çikmasi kaçinilmazdir. Bu hatalarin
bir kismi ölçme sirasindaki yanlislik ve dikkatsizlikten
diger bir bölümü ise insan duyu organlarindaki ve alet
yapisindaki eksiklikler ile dogal etkilerden ileri
gelmektedir.

Ölçme....

1. Hiçbir ölçme dogru degildir.

2. Her ölçmede hatalar bulunmaktadir.
3. Mevcut hatalar hiçbir zaman bilinmemektedir.
4. Ölçmenin gerçek degerinin hiçbir zaman belli
degildir.

Kontrol için çok sayida ölçme yapilir, ölçmeler

tekrarlanir. Ölçme degerinin degisim miktarina
“düzeltme” veya “ölçme hatasi” denir.

23
Ölçmelerde Hata Kaynaklari

n Kisisel hatalar
¨ Insan duyu organlarinin tam olmamasi nedeniyle, kisisel
dikkatsizlik ve yetenegin sinirli olmasindan ileri
gelmektedir. Yöneltme hatasi
n Aletsel hatalar
¨ Aletin yapimindaki bir eksiklik, kalibrasyon eksikligi
veya herhangi bir parçasinin oynamasindan ileri
gelmektedir.
n Dogal hatalar
¨ Rüzgar,sicaklik,nem vb...

Hata Türleri

n Kaba hatalar
¨ Dikkatsizlik ve yorgunluk gibi nedenlerle ileri gelen
hatali ölçme ve okumalardir.
n Düzenli hatalar
¨ Alet hatalari(seridin standart boydan farkli olmasi,mira
boyu) ve kismende ölçme araçlarinin hatali
kullanilmasindan ileri gelirler.
n Düzensiz hatalar
¨ Bu hatalar tam olarak giderilemiyen alet hatalarindan
ileri gelirler.

24
Örnek

Hata Türleri

Gerçek Hata (ε):

Ölçülen bir ‘l’ büyüklügünün gerçek degeri ‘x’

biliniyor ise, gerçek hata

ε =x–l

seklinde tanimlanir.

25
Örnek

Bir üçgenin iç açilari ölçülmüs

α = 75.4525
β = 67.2237
γ = 57.3251 degerleri elde edilmistir.

Bu durumda yapilan ölçme hatasinin türünü ve

miktarini bulunuz.

Bir üçgenin iç açilari toplami 1800 (200g) olduguna

göre x = 200g’dir. Gerçek Hata ise;
ε = 200 – (α + β + γ )= -0.0013g = -13cc ’dir.

Hata Türleri

Görünen Hata (düzeltme)(v)

Hesap edilen en olasilikli degerden (en ihtimalli deger)

ölçülen degerin farkina görünen hata denilmektedir. Cebirsel
toplami 0 olmalidir. Görünen hata
v=x-l

seklinde tanimlanir.

x=
[l i ] = ∑ li
En olasilikli deger ‘dir.
n n
(Ölçmelerin aritmetik ortalamasi)

26
Dogruluk Ölçütleri

1. Ortalama Hata (t)

ε gerçek hatalarin (veya v görünen hatalarin) mutlak degerlerinin
basit aritmetik ortalamasi ‘ortalama hata’ olarak adlandirilir.

 ε 1 + ε 2 + ... ε n  ε
t=±
n
 t=±
  n
 v1 + v2 + ... vn  v
t =±  t=±
 n  n
n = ölçme sayisi

Dogruluk Ölçütleri

2. Karesel Ortalama Hata (m)

2.1. Bir ölçünün k.o.h. (m)

Bir ölçmenin k.o.h. gerçek hatalardan

ε 12 + ε 22 + ... + ε n2
m=±
n

m=±
[εε ]
n

27
Dogruluk Ölçütleri

2.2. Bir ölçmenin k.o.h. (m)

Bir ölçmenin k.o.h. görünen hatalardan

v12 + v22 + ... + vn2

m=±
n −1

m=±
[vv]
n −1

Dogruluk Ölçütleri

2.3. En olasilikli deg erin k.o.h. (M)

m
M =±
n

28
Dogruluk Ölçütleri

3. Olasilikli Hata (r)

Gerçek veya görünen hatalarin mutlak degerleri
büyüklük derecesine göre siralandiginda
ortadaki degere olasilikli hata denir.

n tek ise rε = ± ε n +1 rv = ± v n +1
2 2

n çift ise 1 1
rε = ± ε n +ε n +2 rv = ± v n + v n +2
2 2 2 2 2 2

Dogruluk Ölçütleri

4. Oransal Hata (T)

Karesel ortalama hatanin ölçülen büyüklüge oranidir.

mi
T=
l

29
Uygulama

Bir poligon kenari gidis ve dönüs olarak ölçülmüstür.Ölçme

degerleri ve hata siniri verildigine göre ölçmelerin
tekrarlanip tekrarlanmayacagini belirleyiniz.

Gidis: 121.19 m.
Dönüs: 121.26 m

Hata Siniri: d = 0. 005 S + 0. 00015* S + 0.0015m

Uygulama

Gidis + Dönüs
S= = 121.225m Ortalama
2

d = 0.088 = 0.9m = 9cm

Gidis- Dönüs = 7 cm < d = 9 cm.

Ölçmeler kabul edilip, ortalama deger uzunluk olarak alinir.

30
Uygulama

Bir dogrultu 7 kez ölçülmüs asagidaki degerler elde

edilmistir. Bu degerlere göre

Ölçüler (cm):
l1= 125.165 l4 = 125.160
l2 = 125.162 l5 = 125.161 l7= 125.164
l3 = 125.166 l6 = 125. 163

a) Olasilik li degeri (x)

b) Ortalama hatayi (t)
c) Bir ölçünün karesel ortalama hatasini (m)
d) En olasilikli degerin karesel ortalama hatasini (M)
e) Olasilik li hatayi (r) hesaplayiniz.

ölçü no Ölçüler Olasilikli Düzelt vv

Uygulama (l) deger(x). mv=x-l

1 125.165 125.163 -2 4
2 125.162 1 1
a) Olasilik li deger(x)
x= [l]/n =125.163
3 125.166 -3 9

4 125.160 3 9

5 125.161 2 4

6 125.163 0 0

7 125.164 -1 1

Toplam 0 28

31
Uygulama

b) Ortalama hata(t)

v
t=±
n

v = 12mm

v 12
t =± = = ±1.7mm
n 7

Uygulama

c) Bir ölçünün karesel ortalama

hatasi (m)

m=±
[vv]
n −1

m=±
[vv ] =±
28
= ±2.16mm
n −1 6

32
Uygulama

d) En olasilik li degerin karesel

ortalama hatasi (M)

M =±
m
m=±
[vv]
n n −1

2.16
M =± = ±0.82mm
7

Uygulama

e) Olasilik li hata (r)

-2 0

rv = ± v n+1 1
-3
-1
1
2 3 -2
2 2
0 -3
-1 3

rv = ±2mm

33
Uygulama

Iki Nokta arasindaki uzaklik inverbas teli ile 120m

olarak bulunmustur. Daha sonra bu iki nokta
arasindaki uzaklik çelik seritmetre ile 10 kez
ölçülmüstür.

a) Gerçek Hatayi
b) Ortalama Hatayi (Mutlak hatalar ortalamasini)
c) Olasilikli hatayi
d) Bir ölçmenin karesel ortalama hatasini hesaplayiniz.

Uygulama

Ölçü No L i ( Ölçmeler)(m)
1 120.05
2 119.97
3 120.03
4 119.98
5 120.00
6 120.06
7 119.95
8 119.99
9 119.92
10 120.01
Toplam

34
 Ders III

ARAZIDE NOKTALARIN ISARETLENMESI-

RÖPERLEME

Arazide Noktalar....

1. Geçici (Arazide kisa bir süre için

yararlanilan noktalardir, demir boru,
jalon (2-3m boyunda her 50cm’si ayri
olmak üzere çift renkte boyanmis
dairesel kesitli çubuklardir. Önemli olan
jalonlarin bir noktayi belirteceginden,
bunlarin düsey olarak tutulmasi veya
dikilmesidir)

2. Kalici ( ölçmeler bittikten sonra uzun

süre arazide kalmasi gereken
noktalardir, topragin üzerinde tesis
edilirler betondan imal edilirler)

35
Noktalarin Röperlenmesi

Arazide isaretlenen ölçme noktalari herhangi bir

nedenle kaybolduklari zaman yeniden tesis
edilmelerini saglamak amaciyla, bu noktalar
‘röper(sigorta)’ olarak adlandirilan yerleri
degismeyecek,arazide kolaylikla bulunacak noktalara
olan yatay uzakliklari ölçülmek suretiyle
baglanirlar.(bina köseleri,telefon,elektrik
direkleri,agaç vb.) Bu biçimde seçilen noktalara’
röper noktalari’ denir. Noktalarin sabit tesislere olan
uzakliklarinin ölçülmesi isine de ‘röperleme’ denir.

Noktalarin Röperlenmesi

Röperlemede en önemli noktalar;

n Röperler arazide kolaylikla bulunabilmeli
n Röperler saglam zeminde, kaybolmayacak yerlerde seçilmeli
n Röper uzakliklari ölçme seritinin boyundan daha fazla
olmamalidir
n Yerlesimin olmadigi bölgelerde röperler, röper noktasi ile
yaklasik 120° açi olusturacak sekilde seçilmelidir.

Röper krokisi
Arazide bütün ölçme noktalari röperlenirken buna paralel olarak
arazide röper krokisi adi verilen bir kroki, ölçeksiz, fakat gerçege
yakin göz karari yaklasik kuzey yönüde belirtilerek hazirlanir ve
üzerinde gerekli açiklamalar ile röper uzakliklari isaretlenerek
tamamlanir.

36
Noktalarin Röperlenmesi

Röper Krokisi

I.T.Ü. Ayazaga
Kampüsü, Insaat
Fak ültesi

10.09
.98
15

09.
76

37
Maliyetler

Poz No. Malzeme Nevileri Fiyatlar (TL)

1139 Bir nirengi noktasi (beton) 10.851.000
zemin tesisi malzeme fiyati
2002 Bir poligon noktas i demir borusunun 629.000
fiyati
2003 Bir poligon noktas i demir çivisinin 1.544.000
fiyati

Kaynak: Iller Bankasi birim fiyat listesi-2002

Arazi Çalismasi 2002-2003

38
Arazi Çalismasi 2002-2003

Uzunluklarin Ölçülmesi

n Uzunluklarin ölçülmesinden,
yeryüzünün belirli iki noktasi
arasindaki yatay boyun
bulunmasi anlasilir.
n Kullanilan araçlar 20-30 m’lik
çelik serit metre jalon ve
çeküldür. Elde sallantisiz
tutulan çekül ipinin
gösterdigi dogrultu yerçekimi
dogrultusudur. Çelikserit
metre ile boy ölçme isine
‘senaj’ da denir.

39
Uzunluklarin Ölçülmesi

Ölçmeler sirasinda önemli olan seridin yatay

tutulmasidir. Bunun için çekül ipi veya jalonun seritle
olusturdugu açi 900 olacak biçimde serit asagi yukari
indirilir, kaldirilir. Uzunluk ölçmeleri gidis-dönüs
olarak yapilir. Gidis-dönüs farki verilen hata siniri
degerinden küçük olmalidir. Eger büyük çikarsa
ölçmeler tekrarlanir. Ölçülen uzunlugun kullanilan
çelikserit metrenin uzunlugu geçmesi durumunda
ölçülecek uzunluk üzerinde ara noktalar isaretlenerek
istenen uzunluk parça parça ölçülerek bulunur.

Uzunluklarin Ölçülmesi

Arazinin çikis ve inis durumlarina göre uzunluklar

(jalon+ çelik serit metre)

Istenen yatay uzunluk

Çikis durumunda uzunluk ölçmeleri

40
Uzunluklarin Ölçülmesi

Uzunluk Ölçmeleri

Istenen yatay uzunluk

Inis durumunda uzunluk ölçmeleri

Arazide....

q ÇELIK METRENIN YATAY DOGRULTUDA OLMASI

q ÇELIK METRENIN GERGIN OLMASI

q GIDIS-DÖNÜS ÖLÇME YAPILMASI

q ÇIZILGEYE ISLENMESI

q HATA KONTROLÜ

41
 Gelecek Hafta

Topografya Aletleri,

Genel Tanimlar, Teodolit, Egitim Teodoliti,

Alet hatalarinin belirlenmesi ve giderilmesi,
Açi Ölçme Yöntemleri, Açi Karnesi Hesabi

42