WIKA

Kahulugan ng Wika

- Proseong pagpapadalaat pagtanggapng mensahe sa pamamagitan ng simbolikong cues na

maaaring berbalo di-berbal (aklat nina Bernales at iba pa, 2002).
- Ito ang midyum na ginagamit sa maayos na paghahatid at pagtanggap ng mensahe na susi sa
pagkakaunawaan (aklat nina Mangahisat iba pa, 2005).
- “Ang wika ay parang hininga.”–Bienvenido Lumbera
- “Ang wika ay masistemang balangkasng sinasalita ng tunog na piniliat isinaayos sa paraang arbitraryo
upang magamit ng mga taong may isang kultura.”-Henry Gleason

Kahalagahan ng Wika

- Instrumento sa komunikasyon.
- Nagkakahiraman ng kultura ang mga bansa.
- Senyales ng pagiging malaya at may soberanya.
- Tagapag-ingat at tagapagpalaganap ng mga karunungan at kaalaman.

Kalikasan ng Wika

- Ang wika ay may masistemang balangkas.

- Sinasalitang tunog.
- Ang wika ay pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo.
- Ginagamit ang wika ng pangkat ng mga taong kabilang sa isang kultura.
- Natatangi
- Nagbabago

GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN

o Lipunan : malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang set ng pag-uugali, ideya, saloobin, at
namumuhay sa tiyak na teritoryo at itinuturing ang mga sarili bilang isang yunit
o Wika : pasalita man o pasulat, ang instrumenting ginagamit ng mga tao sa loob ng lipunang
ginagalawan upang makipag-ugnayan sa isa’t isa
o Ayon kay Michael A.K. Halliday, isang linggwistang Briton, may anim na gamit ang wika sa lipunan

1. Instrumental
- May layuning makipagtalastasan para tumugo sa pangangailangan ng tagapagsalita
- Ginagamit ang wika para tukuyin ang mga preperensiya, kagustuan, at pagpapasiya ng
tagapagsalita
- Wika bilang instrument ng iba’t ibang layunin at pagkakataon:
o Pagpapahayag ng damdamin kaugnay sa pasasalamat, pag-ibig, galit, kalungkutan,
pagpapatawad, sigla, pag-asa, atbp
o Panghihikayat upang gawin ng kausap ang nais na tupdin o mangyari
o Direktang pag-uutos
o Pagtuturo at pagkatuto ng maraming kaalaman at karunungang kapi-pakinabang
- Speech-act o Bigkas Pagganap
o Paggamit ng wika ng isang tao upang paganapin at di-direktang pakilusin ang kausap niya
batay sa nilalaman ng mensahe
o 3 teorya:
 Literal na Pahayag o Lokusyunaryo
 Hal: “Tama na!”
 Pahiwatig sa Konteksto ng Kultura’t Lipunan o Ilokusyunaryo
 Hal: “Tama na!” -totoo//itigil na//mula sa mali o sablay
 Pagganap sa Mensahe o Perlokusyunaryo
 Hal: “Tama na!” -maaaring magbunga ng pagtitigil ng isang tao sa kanyang
ginagawa
2. Regulatori o Regulatoryo
- Nakapokus sa paggamit ng wika sa pagbibigay ng utos o pagbibigay ng gabay sa posibleng gawin ng
ibang tao tulad ng batas, polisiya, resipe sa pagkain
- Tungkulin ng wika na makaimpluwensiya at magkontrol sap ag-uugali ng iba upang makapanghikayat,
mag-utos, at humiling sa kausap
- Hal:
o “Kailangang inumin ang gamit tatlong beses sa isang araw.”
o “Iguhit ang (ekis) kung mali at (tsek) kung tama.”
- Mga Elemento:
o Batas o kautusan na nakasulat, nakikita, nakalimbag, o inuutos nang pasalita
o Taong may kapangyarihan o posisyon na nagpapatupad ng kautusan o batas
o Taong nasasaklawan ng batas na sumusunod dito
o Konteksto na nagbibigay-bisa sa batas o kautusan tulad ng lugar, institusyon, panahon, at
taong sinasaklawan ng batas
- 3 Klasipikasyon:
o Berbal : kautusan, batas, o tuntunin na binabanggit lamang ng pasalita
o Nasusulat, nakalimbag, at biswal : lahat ng kautusan, batas, o tuntunin na mababasa,
mapapanood, o makikita na ipinapatupad
o Di-nasusulat na tradisyon : mahabang tradisyon ng pasalin-saling bukambibig na kautusan,
batas, o tuntuning sinusunod ng lahat
- Halimbawa ng Pregulasyon/Batas:
o Saligang batas o Konstitusyon : pundamental na batas ng bansa dahil lahat ng batas lilikhain at
ang mga umiiral na ay nakabatay rito
o Batas ng Republika : batas na ginagawa ng kongreso
o Ordinansa : kautusan/batas na ipinapatupad sa probinsya, siyudad, at munisipyo
o Polisiya : kautusan/desisying ipinapatupad ng isang rganisasyon, ahensiya, o kompanya
o Patakaran o Regulatoryo : kautusang ipinapatpad sa paarala, kompanya, pribadong
prganisasyon, atbp
3. Interaksyonal
- Nagbibigay-pansin sa pagpapahayg ng pagbuo ng ugnayan o relasyon o anumang Gawain ng
pakikisalamuha sa ibang tao
- Maaari ding matamo sa paggamit ng mga katangang di gumagamit ng salita tilad ng kilos, tuon ng
mata, at pagwiwik ng katawan
- Hal:
o “Uy pare! Long time no see. Maligayang kaarawan!”
o “Kumusta ka?”
- Halimbawa sa Internet:
o Dalawahan
 E-mail
 Personal na mensahe o instant message
o Grupo
 Group chat
 Forum
o Maramihan
 Online store
 Sociosite
4. Personal
- Ginagamit ang wikang personal upang ipahayag ang personal na saloobi, preperensiya, at
pagkakakilanlan ng isang tao
- Hal:
o “Ang sa akin lang, hindi ako komportableng nagpapahayag ng damdamin sa taong hindi ko
kilala.”
- 4 Dimensyon ng Personalidad (ayon kay Briggs at Myers, 1950)
o Panlabas Laban sa Panloob (Extraversion vs Introversion) - Enerhiya
o Pnadama Laban sa Sapantanha (Sensing vs Intuition) - Pagkuha ng impormasyon
o Pag-iisip Laban sa Damdamin (Thinking vs Feeling) - Paraan ng pagdedesisyon
o Paghuhusga Laban sa Pag-uunawa (Judging vs Perceiving) - Billis ng pagbuo ng desisyon
 5. Heuristiko
- Ginagamit sa pag-aaral at pagtuklas upang makapagtamo ng kaalaman ukol sa kapaligiran
- Makikita ang tungkulin ng wikang heuristiko sa mga imbestigasyon, pagtatanong, at pananaliksik
- Hal:
o “Ano’ng nangyari?”
o “Bakit mo ginawa iyon?”
o Anu-anong element ang matatagpuan sa plentang Mars? Sapat ba ito para suportahan ang
buhay ng halaman?”
6. Representatibo
- nagbibigay ng kaalaman tungkol sa daigdig, pag-uulat ng mga nangyayari, paglalahad,
pagpapaliwanag ng mga pagkakaugnay-ugnay, paghahatid ng mga mensahe atbp
- Hal:
o “Kumakailan, inilunsad ng pamahalaan ang P2P Bus System o Point-to-Point System na may ruta
mula sa SM North EDSA hanggang Glorietta.”
o “Ang Safeguard ay pumapatay ng 99.9% ng mikrobyo sa ating katawan.”
7. Imahinatibo
- Tungkulin ng wika na magpahayag ng imahinasyon at haray, maging mapaglaro sa gamit ng mga
salita, lumikha ng bagong kapaligiran o daigdig

UNANG WIKA, BILINGGWALISMO AT MULTILINGGWALISMO

Wikang Tagalog

- Wika sa Bulacan, Batangas, Rizal, Laguna, Quezon, Cavite, Mindoro, Marinduque, ilang parte ng Nueva
Ecija, Puerto Princesa, at pati Metro Manila
- Isang particular na wika na sinasalita ng isa sa mga etnolinggwistikong grupo sa bansa (katutubong
wika)
- Wikang Tagalog Bilang Wikang Pambansa
o Idineklara ni Pangulong Manuel L. Quezon noong Disyembre 30, 1937 (Executive Order No. 134)

Wikang Pilipino

- Naging Filipino National Language noong 1943 nang ipasa ang Department Order No. 7 ng noo’y Sec.
Jose Romero ng Kagawaran ng Edukasyon
- Naging wikang opisyal, wikang pampagtuturo at asignatura sa Wikang Pambansa mula 1959

Pagkakaiba ng Pilipino at Filipino

- Pilipino = Tagalog - nilalaman at istraktura

- Pilipino - nakabatay sa iisang wika
- Filipino - nakabatay sa maraming wika sa Pilipinas, kasama na ang Ingles at Kastila

Miskonsepsyon sa Filipino

- Ang“Filipino” ay mula sa Ingles dahil sa F dito.

o Mula ito sa binagong konsepto ng wikang pambansa na batay sa lahat ng wika sa Pilipinas,
kasama na ang Ingles at Kastila
 Afuy (apoy/fire), kofun (kaibigan/friend) ng Ibanag
 Afyu flafus (magandang umaga/good morning) ng Bilaan
 Fidu (peste/pestilence) ng Timog Cotabato Manobo

Unang Wika o Mother Tongue

- “wikang sinuso sa ina” o “inang wika”

- Kautusan Blg. 74, Serye 2009 – MTB-MLE o Mother Tongue Based Multilingual Education
- Pre-school at unang tatlong baiting sa elementarya.
- Mula sa labindalawang (12) wika, nadagdagan ito ng pito (7) pang wika
12 Lokal na Wika

1. Tagalog 7. Hiligaynon
2. Kapampangan 8. Waray
3. Pangasinense 9. Tausug
4. Iloko 10. Maguindanaoan
5. Bikol 11. Maranao
6. Cebuano 12. Chavacano

7 Karagdagang Wika

1. Ybanag/Ibanag–Cagayan, Isabela at Tuguegarao

2. Ivatan–Batanes
3. Sambal–Zambales
4. Aklanon–Aklan
5. Kinaray-a –Capiz
6. Yakan–Basilan
7. Surigaonon–Surigao

Bilinggwalismo : dalawang wika

Multilinggwalismo : maraming wika

ArtikuloXIV, Seksiyon6 ng Kontitusyon1987

- “Ang pambansang wika ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat na payabungin at
pagyamanin pa salig sa mga wikang umiiral sa Pilipinas at sa iba pang mga wika

LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD, HOMOGENEOUS, HETEROGENEOUS, AT URI NG WIKA

Lingguwistikong Komunidad
- Nagkakaroon ng panlipunang dimension ang wika kung napagbubuklod nito ang mga tao upang
maging kapaki-pakinabang para sa sarili at sa lahat dahil nagpagsasama-samang wika ang mga tao
upang makabuo ng isang komunidad tungo sa pagtupad ng tungkulin, pagkilos, at kolektibong
ugnayan sa ikauunlad ng bawat isa.

Multikultural na Komunidad

- Malaking pamayanan, samahan, o bansa na mayroong iba’t ibang salik, anyo, kinapopookan,
pananaw, at marami pang iba na pinanggagalingan ng indidibwal.

Homogenous at Heterogenous

- Homogenous
o Ang sitwasyon pang wika sa isang bansa kung iisa ang wikang sinasalita ng mga mamamayan
dito.
- Heterogenous
o Ang sitwayson pang wika sa Pilipinas dahil maraming wikang umiiral ditto at may mga diyalekto
o barayti ang mga wikang ito.
KASAYSAYAN NG WIKA SA PILIPINAS

Panahon ng Katutubo

- Alibata – tawag sa katutubong paraan o sistema ng pagsulat na binubuo ng17 titik (3 patinig at 14
katinig)
- Ang panitikan ay nakasulat lamang sa balat ng puno, kawayan o dahon
- Gumagamit ang mga katutubo ng anumang matulis na bagay bilang pang-ukit o panulat ng mga
simbolo.

Panahon ng Kastila

- Ang “Alibata” ay naging “Alpabetong Romano” na siya naming pinagbatayan ng “ABAKADANG

Tagalog”.
- Wikang Espanyol – wikang ginamit sa lahat ng uri ng komunikasyon noong panahon ng mga Kastila at
pinigil ang paggamit ng wikang katutubo.

ALPABETONG ROMANO

- Mga Dahilan sa Pagtuturo ng Espanyol sa Pilipinas:

1. Hadlang ang dami ng mga wika sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
2. Hadlang din ang mga katutubong wika sa pangangasiwa sapagkat hindi marunong ng mga
wikang ito ang mga Kastilang administrador ng bawat lugar.
3. Maaaring magkamali sa interpretasyon at pagpapaliwanag ng doktrina ng Kristiyanismo ang
mga pari kung wikang katutubo ang gagamitin ng mga ito.
- Masasabing hindi naman naging pangkalahatang pananaw ng mga Espanyol ang mababang
pagtingin sa mga Pilipino at katutubong wika dahil nang lumalawak na ang liberalism noong ika-19 na
siglo, may mga Espanyol ding nagpahayag ng ibang posisyon at nagtaguyod sa mga wikang
katutubo.
- 1870 - naglabas ng isang dekreto na magtuturo sa Publikong Instruksyong Sekondaryo sa Maynila ng
wikang Pranses, Ingles, Tagalog, at Bisaya para sa mga propesyong industriyal.
- Sa kabila ng pagtuturo ng wikang Espanyol sa mga Pilipino, hindi pa rin lubusang natuto ng Espanyol
ang mga Pilipino. Ang mga natuto lamang ay ang mga ilustrado o ang mga anak ng may kaya.
Panahon ng Rebolusyon

- Wikang Kastila - ginamit ng mga propagandista sa pagpapahayag ng damdamin at mga hinaing

laban sa mga Kastila.
- Wikang Tagalog - ginamit ng mga manghihimagsik sa paglikha ng tula, sanaysay, liham at talumpati.

Panahon ng Amerikano

- Wikang Ingles – ginamit na midyum sa pagtuturo noong1898.

- Nanamlay ang wikang Espanyol nang pumasok ang mga bagong opisyal na wika, ang Ingles at
Tagalog – naging dahilan upang lumakas ang loob ng mga Pilipino na kalabanin ang mga
mananakop.

Panahon ng Hapon

- Sapilitang pinaturo ang wika ng Hapon at inalis ang wikang Ingles.

- “Gintong Panahon ng Panitikang Pilipino” - pinagamit ang mga katutubong wika lalo na ang Tagalog
sa pagsusulat ng panitikan.

Panahon ng Pagsasarili Hanggang sa Kasalukuyan

- Itinatag noong 1936 ang Surian ng Wikang Pambansa at ang pamunuan nito sa pamamagitan ng
Batas Komonwelt Blg. 184
- Nagsimula nang gumawa ng pag-aaral ng mga wika sa Pilipinas upang makapili ng wikang
pambansa.

Artikulo14, Seksiyon 6 ng Konstitusyon 1987

- “Ang pambansang wikang Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat na payabungin at
pagyamanin pa salig sa mga wikang umiiral sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.”