Department of Education

Division of City Schools- Manila

Manuel A. Roxas Senior High School
Paco, Manila
Senior High School Department
School Year 2019-2020
PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA’T-IBANG TEKSTO

PAGSUSURI SA ISANG PANANALIKSIK:

“Pamamaalam: Understanding the Context of Filipino

Beliefs and Practices During Wakes”

Mga Nagsuri:

Billones, Dominic Louis B.

Bianes, Bianca Charleze A.

STEM 11-Vidal Tan

Gng. Salvy T. Robles

Kabanata I. Saligan ng Pag-aaral

A. Kaligiran ng Pag-aaral
Pinakilala ng mananalisik ang kanilang pag-aaral na pinamagatang “Pamamaalam:
Understanding the Context of Filipino Beliefs and Practices During Wakes”. Ayon sa mga
mananalisik, Ang libing ay karaniwang may kasamang ritwal kung saan ang bangkay ay
tumatanggap ng pangwakas na disposisyon. Tulad ng para sa mga Pilipino, marami ang naniniwala
na ang pagkakaroon ng serbisyo sa libing para sa mga patay ay makakatulong sa taong iyon na
makapunta sa langit at mabigyan ng respeto ang mga patay. Inilahad din ng mga mananalisik ang
kanilang nalalaman na paniniwala tuwing may lamay.

Isinagawa ng mga mananaliksik ang pag-aaral na pinamagatang “Pamamaalam:

Understanding the Context of Filipino Beliefs and Practices During Wakes” para sa mga
mambabasa sa hinaharap na magkaroon ng sapat na kaalaman upang masagot ang kanilang mga
saloobin.

B. Suliranin ng Pananaliksik

Ang pag-aaral na ito ay layunin na sagutin ang mga katanungan na tungkol sa

Pamamaalam: Understanding the Context of Filipino Superstitious Beliefs and Practices
During Wakes study about the funeral and wake of Common Filipinos.

1. Ano ang mga gawi na iyong ginagawa sa lamay?

2. Paano nakakaapekto sa relihiyon ang mga kasanayan sa lamay?
3. Ano ang iba’t ibang tradisyon na alam mo tungkol sa lamay?

C. Kahalagan ng Pag-aaral
Ang mga mananaliksik ay naniniwala na ang pag-aaral na ito ay magkakaroon ng
benepisyo sa bawat indibidwal at malinawagan, upang magbigay ng impormasyon sa mga
mambabasa lalo na sa:
 Lipunan

Ang lipunan ay magkakaroon ng mas maraming impormasyon at kahalagahan

tungkol sa isang libing, paggising, at pamahiin na may ibang pananaw sa mamamayang
Pilipino.

Disiplina ng HUMSS

Ang disiplina ng HUMSS ay magkakaroon ng higit na interes sa libing, paggising,

at pamahiin at makakuha ng karagdagang impormasyon na maaaring nauugnay sa kanilang
pag-aaral o paksa.

Manuel A. Roxas High School

Ang pag-aaral na ito ay maililimbag sa library upang ang mga mag-aaral ay
maaaring mabasa ito nang libre at makinabang sa mga mag-aaral sa mga tuntunin ng
kinakailangang kaalaman, at impormasyon. Ang pag-aaral na ito ay maaari ding isulong sa
mga mag-aaral, upang matulungan silang mapangalagaan ang kultura ng libing.
Mga Mananaliksik sa hinaharap
Maaari rin itong maging isang benepisyo sa mga tuntunin ng nauugnay na panitikan
at mga kaugnay na pag-aaral na maaaring magamit sa kanilang pananaliksik o pag-aaral.

D. Paunang Haka
Kung ang pamamaalam ay gagawin bilang isang positibong gawain maaaring
matamo ng bawat isa ang paggalang sa iba't - ibang mga gawi.

E. Saklaw at Limitasyon
Itutuon ang pag-aaral na nito sa Pamamaalam: Understanding the Context of
Filipino Superstitious Beliefs and Practices During Wake. Ang pananaliksik ay isinagawa
sa San Andres, Bukid, Maynila
Ang pag-aaral na ito ay naglalayong makabuo ng isang malawak na hanay ng
impormasyon ng Pamamaalam: Understanding the Context of Filipino Superstitious
 Beliefs and Practices During Wake na maaaring maisulong ang kahalagahan ng ating
kultura sa mga libing at paniniwala sa pamahiin.

Saklaw ng pag-aaral ang magkakaibang pamahiin at libingang mga kasanayan ng

mga relihiyon na Katoliko at Protestante sa Pilipinas at pag-unawa sa konteksto nito: ang
kahulugan at pinagmulan nito.

F. Depinisyon ng Terminolohiya
Ang mga sumusunod na termino ay inilaan upang matulungan ang mga mamababasa
sa pag-unawa sa mga karaniwang ginamit na termino sa pananaliksik na papel na ito.

Lamay - Isang ritwal kung saan natatanggap ng bangkay ang pangwakas na disposisyon.
Minsan kinakailangan ng 3-7 araw para sa isang libing, o nang maraming araw.

Pamahiin - Ito ang mga paniniwala na sinusunod, kahit na walang pang-agham na

paliwanag, at naniniwala na kung hindi susundin, may masamang mangyayari sa iyo.

Tradisyon - Isang paniniwala o pag-uugali na ipinasa sa salin-salin sa lahi. Ito ang mga
paniniwala at pag-uugali na ipinasa ng mga matatanda, sa mga magulang ng ating
magulang, at sa kasalukuyang henerasyon.

Kabanata II. Kaugnay na Literatura at Pag-aaral

1. Ang kabanatang ito ay tungkol sa mga kaugnay na literatura at pag-aaral tungkol sa

“Pamamaalam: Understanding the Context of Filipino Superstitious Beliefs and
Practices During Wakes”.
Catholic and Christian Church Practices Towards Lamay
Tulad ng ipinapahayag ng Viola (2017), isinasagawa ng mga Pilipino ang mga
ideolohiya ng relihiyon tungkol sa kamatayan at nagsasagawa ng kanilang mga serbisyo sa
libing alinsunod sa teolohiya ng Katoliko. Tulad ng pinag-aralan ng Cultural Comparisons
(COM 272: Panimula Sa Komunikasyon ng Organisasyon), para sa mga Pilipino na
 Romano Katoliko, walang pagpipilian para sa kagustuhan sa kung paano mo nais ilibing,
ang pagpili na iyon ay kabilang sa pamilya at karaniwang pinili ng pamilya na ilibing ang
lahat.

Lamay Traditions in Luzon

Ipinahiwatig ni Isidro (2018) na sa Baras, Rizal, ang karamihan sa mga pagkamatay
at pagsasagawa ng libing ay ipinahayag sa tatlong pangunahing tema: pagkakaisa ng
komunidad at pamilya, paggalang at pagmamahal sa namatay, takot sa isa pang kamatayan
at sa pagbabalik ng diwa ng namatay.

Lamay Practices in Mindanao

Ayon kay Neri (1973), sa Timog Silangang Mindanao sa Monobo, ang bangkay ay
nakalagay sa gitna ng bahay kung saan iniingatan mula dalawa hanggang siyam na araw.
Sa panahong ito walang dapat matulog sa bahay. Ang kabaong ay gawa sa split log kung
saan inilalagay ang mga sandata at garapon para magamit ang espiritu. Kung ang namatay
ay isang mandirigma, nakasuot siya ng mga damit na natatangi sa kanyang ranggo at ang
kanyang libingan ay natatakpan ng mga bulaklak,

2. Ang lahat ng mga kaugnay na literatura at pag-aaral na natipon ng mga mananaliksik

ay kahit papaano ay konektado sa pananaliksik na may pamagat “Pamamaalam”
Understanding the Context of Superstitious Beliefs and Practices during Wakes.
Karamihan sa mga literatura at pag-aaral ay natipon sa National Library of the
Philippines. Ang impormasyon na natipon ng mga mananaliksik ay kulang sa pag-
unawa at mas malalim na kahulugan ng libing pamahiin at kasanayan.

Kabanata III. Pamamaraan ng Pananaliksik

A. Disenyo ng Pananaliksik
Ang mga mananaliksik ay gumamit ng mga pamamaraang etnograpikong sa
“Pamamaalam: Understanding the Context of Filipino Superstitious Beliefs and Practices
During Wake”. Ang etnograpikong pamamaraan ay gagamitin. Ang pananaliksik sa
etnograpiko ay isang kwalipikadong pananaliksik kung saan pinagmamasdan at nakikipag-
ugnay ang mga mananaliksik sa mga respondente sa kanilang likas na kapaligiran.

B. Respondente
Nakasaad sa pag-aaral na magmumula ang mga respondente sa loob ng lugar ng
San Andres,Bukid. Ang mga tao na maraming nalalaman at impormasyon tungkol sa
libing,burol at mga pamahiin. Mayroon pitong makikilahok sa pag-aaral.
C. Instrumento

Nakasaad sa pag-aaral na ang “triangulation” ay gagamitin sa pamamagitan ng

paggamit ng iba't ibang mga respondente at iba't ibang mga pamamaraan ng
pangangalap ng datos. Ito ay isang paraan ng pag-tsek ng katotohanan ng pagiging
epektibo ng data na natipon mula sa San Andres,Bukid.

1. Interview

Ang aktwal na pakikipanayam ay magiging isang kusang pag-uusap at

gagawin sa wikang Filipino. Ito ay magiging isang serye ng mga panayam,
nangangahulugang-ang mga pangunahing impormante ay sumasailalim sa ilang mga
panayam. Ang transcript ng panayam ay maingat na babasahin at susuriin upang makuha
ang tunay na kahulugan at pananaw ng impormasyon na ibinigay ng mga impormante.

2. Field notes
Ang mga field notes ay magbibigay ng makabuluhang karanasan na mayroon
kami tungkol sa mga pamamaraan na ginagamit namin, sa gayon, magbibigay ng
kinakailangang pagsusuri sa pagiging epektibo ng naturang pamamaraan. Ang mga ito ay
nasa Ingles at isusulat sa isang deskriptibong paraan.

3. Pagtatanung-tanong (Asking questions) at Pakikipag kwentuhan (Chatting)

Dahil ang pag-aaral ay isang pagtatangka upang tukuyin ang totoong konteksto
ng "Pamamaalam: Pag-unawa sa Konteksto ng Paniniwala ng mga Pilipino at Mga
Kasanayan sa Panahon ng Burol", isinasaalang-alang namin ang paggamit ng isang
katutubong pamamaraan sa pangangalap ng datos.
 4. Pakikipag-usap (Interview)
Ang paggamit ng pakikipag-usap (Chatting) sa pamamaraan ng pangangalap ng datos ay
isa pang paraan upang mapalakas ang pagkolekta ng data at pagpapatunay.

D. Treatment ng mga Datos

Inilahad dito na ang pananaliksik ay sasailalim sa dalawang yugto ng pamamaraan ng
pangangalap ng data. Ito ay nagsasangkot (1) pag-apruba ng permit sa pananaliksik,
kaalaman ng pahintulot at pagbalangkas ng mga tanong sa gabay para sa
pakikipanayam at (2) aktwal na mga pamamaraan ng pangangalap ng data na kasama
ang mga tala sa pagsusulat, pagsasagawa ng mga panayam, pagtatanung-tanong at
pakikipagkwentuhan. Sa paggawa ng mga pagsusuri ng data, ang mga mananaliksik ay
ginamit ang "The Stepwise Approach: The Spiral of Analysis Integrated into the
Qualitative Research Process" na ipinakilala ni Hermie Boeijie.

Kabanata IV. Paglalahad,Pagsusuri at Interpretasyon ng datos

Mga pattern ng Pakikipag-ugnay

Inilahad ng mga respondente ang mga karaniwang kasanayan sa Lamay. Ang

pagsusugal at pag-inom ay ang dalawang pinaka-karaniwang kasanayan sa libing sa
Pilipinas. Ayon sa mga respondente na umiinom habang sinasagot ang mga tanong ng
mananaliksik.

Darna: “Nagsusugal, oo tama, tongits ganon.

Minsan pag bawal sugal, nagi-inom ganon.”

“……andami nang sugal sugal nyan, meron na

diyan mga color game ganon.”

“……meron nga dito yung mga simplehang

abutan eh hahaha, ‘taya mo to, itaya mo dyan
sa color game’ habang nagiinuman ganon.”
 Ayon rin sa sagot ng mga respodente ang pakikipag-usap at pakikipag-ugnay sa isa't
isa ay, siyempre, isang karaniwang kasanayan sa mga libing sa Pilipinas. Sa pamamagitan
ng pagsusugal at pag-inom, ang mga tao ay may posibilidad na magsaya at makipag-usap
sa bawat isa.

Tigre: “….kwentuhan di nawawala yan

eh…”

Makaluma: “Stay. Stay ka lang tapos

makikipag-usap ka lang sa mga bisita.
Minsan tumitingin sa mga naglalaro.”

Felix: “Nage-entertain sa mga

nakikiramay. Nakaupo, nakikipag-
kwentuhan.”

Ayon din sa mga respondente ang pamilya ng namatay ay nagsasagawa ng sesyon ng

panalangin para sa mga patay.

Felix: “May nagpapadasal, nakikipag-usap

sa mga nakikiramay.”

Mary: “Yan, maupo kayo dyan tas pag may

batang magulo sasawayin mo, tas may
magdarasal, pakikinggan yung
magdarasal, ako halos araw-araw ako
nagdarasal, sa Bicol naman kasi may
kasabihan na kapag na kaupo ka dyan,
bawal din daw. Hindi ko nga alam kung
bakit eh kasi sa mga Bicolano yun yung
paniniwala.”

Naghahanda din ang mga miyembro ng pamilya ng mga pagkain para sa mga bisita.
Nang isinasagawa namin ang mga panayam, ang ilang mga respondente ay nagbigay sa
amin ng pagkain tulad ng kape, biskwit, mani at pansit.
 Mary: “….busy ka magpapakain ka sa mga
naglalamay. Yung last day, yun ang pinaka
mahirap kasi pinaka huhling lamay nay un,
andoon na yung talagang todo kaskas
mga bisita, marami mag lalamay,
medaling araw na eh. Magpapakain ng
marami, andyan na din mga bisita, lahat ng
kamag-anak, mga kaibigan, mga
kapitbahay, lalamay na yun, yun yung
pang huling araw. So kailangan madaming
pagkain, madaming maglalaro.”

Understanding the Lamay Belief System

Ayon din sa pag-aaral na karamihan sa mga sumasagot ay sumusunod sa lahat ng mga
pamahiin at kasanayan ngunit hindi alam ang pinagmulan ng mga pamahiin na ito.
Sinusunod ng aming mga respondente ang kanilang paniniwala ngunit hindi alam kung
saan nanggaling ang ugat ng mga paniniwala na ito

Sta. Maria Girl: “Bawal mag walis baka kasi

may sumunod. Kasi galing yun sa mga

matatanda kaya pinasa lang saamin.”

Conflict Between Reality and Tradition

Napansin din ng mga mananaliksik ang salungatan sa pagitan ng katotohanan at
tradisyon. Ang katotohanan at tradisyon ay talagang sumasalungat sa bawat isa. Inilahad
sa pag-aaral na ang mga respondente ay mayroong pangalawang mga saloobin tungkol sa
mga pamahiin tuwing may lamay Kahit na sinusunod nila ang mga pamahiin na ito,
nagbigay pa rin sila ng pangalawang kaisipan tungkol sa kung paano ito makakaapekto sa
kanilang katotohanan.
 Felix:“Naniniwala naman ako pero minsan
hindi. Di naman sinabi si bibliya yun eh.”

Makaluma: “Para sakin wala e, pero mas

maganda kung ung gagawing pamahiin is
makakatulong sa lahat, pero kung hindi
naman wag nalang…..”

Makaluma: Researcher: Bakit po bawal ung

Konklusyon pancit?

“Kasi
Ang unang temanga pampahaba
na napansin daw ng buhay,
ng mga mananalisik e ng pakikipag-ugnay.
ay ang pattern
patay na nga yon e.”
Ang mga taong dumalo sa libing ay nakikipag-ugnay sa bawat isa sa pamamagitan ng mga
aktibidad tulad ng "inuman" o pag-inom ng mga alak at "sugal" o pagsusugal. Sinabi ng isa
sa aming mga respondente na ang pagsasagawa ng mga panalangin para sa mga patay ay
maaaring makatulong na mabawasan ang mga kasalanan ng namatay para sa mas mahusay
at madaling paglalakbay sa langit. Ang pamilya ng namatay ay nagbibigay ng pagkain para
sa mga bisita at sa paanuman ito sa ilalim ng mga pattern ng pakikipag-ugnay.

Ang pangalawang tema ay ang pag-unawa sa sistema ng paniniwala ng lamay.

Bagaman hindi alam ng mga respondente ang pinagmulan nito, sinusundan pa rin tayo ng
aming mga respondente dahil ayaw nila ng masamang mangyari sa kanila. Sinabi nila na
mas mahusay na maging ligtas kaysa sa mga kahihinatnan sa mukha; "Wala naman
mawawala", ang buod ng kanilang mga sagot.

Ang pangatlo at huling salungatan sa tema ay ang pagitan ng katotohanan at tradisyon;

karamihan sa mga respondente ay sumusunod sa mga pamahiin na kanilang sinabi ngunit
mayroon silang sariling reserbasyon at mga saloobin. Kahit na mayroong salungatan sa
pagitan ng katotohanan at tradisyon, sa pagtatapos, ang ating mga respondente ay
sumusunod pa rin at iginagalang ang mga pamahiin.

Kabanata V. Buod,Konklusyon at Rekomendasyon

Sa kabanatang ito ay inilahad ng mga mananaliksik ang buod at konklusyon ng

kanilang pag-aaral.
 Tiyak na mayaman ang mga Pilipino pagdating sa mga pamahiin at kaugalian, lalo
na sa mga libing. Ang aming mga respondente ay nagsabi ng mga pamahiin na medyo
kakaiba ngunit kawili-wili. Ang isang bagay na maaari nating tapusin ay kung paano ang
mga kasanayang ito ay isang pinag-isang kadahilanan para sa mga tao. Maaari itong
maging susi para sa pakikipag-ugnay, pag-akit, at pagkakaroon ng kasiyahan, sa kabila ng
pagkawala ng isang mahal sa buhay. Karamihan sa aming mga respondente ay nagsabi na
ang pag-inom ng alak habang sa libing ay maaaring isaalang-alang ng isang paraan upang
makipag-ugnay sa kanilang mga kamag-anak at palakasin ang kanilang relasyon, at para
sa pagsusugal, tulad ng mga kard, bukod sa pagiging isang paraan para sa pakikipag-ugnay,
makakakuha sila ng pera mula sa kanila sa pamamagitan ng " tong ”at nakakatulong ito sa
mga gastos sa libing tulad ng pagkain o anumang mahahalagang bagay na kinakailangan
sa lamay. Gayundin, batay sa aming mga sumasagot, ang mga ugat ng pamahiin at
kasanayan ay hindi masusubaybayan, hindi alam ng lahat kung saan nanggaling, ngunit
sinusunod pa rin nila ang mga tradisyon ng lamay. Hindi nila alam kung ano ang layunin
at pinagmulan ng mga pamahiin, ngunit nais pa rin nilang gawin ito dahil ayaw nilang
masaktan. Ang aming mga natuklasan ay halos lahat ng aming mga respondente ay
naniniwala sa mga pamahiin dahil sa kanilang mga ninuno, ngunit ang karamihan sa kanila
ay walang ideya sa kung ano ang mga epekto kung hindi nila nasunod ang mga kasanayan
sa lamay, walang pinagmulan at pinagmulan batay sa ating mga respondente, sinasabi nila
na bahagi lamang ito ng tradisyon ng Pilipino tungkol sa lamay.

Inilahad din ng mga mananalisik ang kanilang rekomendasyon tungkol sa kanilang pag-
aaral. Nais ng mananalisik na irekumenda ito sa lipunan, Kahit na ang pamahiin ay walang
mga paliwanag na pang-agham, sa paanuman ito ay isang kadahilanan na humuhubog sa
isang paniniwala ng isang Pilipino. Nais din ng mananaliksik na irekumenda ito sa
kanilang paaralan, ang Manuel A. Roxas High School. Ang pag-aaral na ito ay
makakatulong sa kanila na magkaroon ng impormasyon sa ganitong uri ng paksa na hindi
pangkaraniwan. Panguli, inirerekumenda ng mananaliksik ito sa hinaharap na mga
mananaliksik upang magsilbing inspirasyon sa paggawa ng isang mahusay na
pananaliksik.