មេម ៀនទី៩ កា បម្រៀន និរម ៀន្បកបមោយ្បឌិតញាណ

45
I- វតថបំ
ុ ណរ
ក្រោយពស
ី ិ ក្សាក្មក្រៀនចប់គរុសិសសនង
ឹ ៖
– ក្រៀបរាប់បានពន
ី យ
ិ មន័យននរបឌត
ិ ញាណ
– ក្របៀបក្ធៀបសក្សមមភាពរបឌត
ិ ញាណ និងោរនចនរបឌត
ិ របស់មនុសស
– ស្មមរតច
ី ូលរួមក្សនុងោរបក្ងកត
ើ ថមី ក្ដម
ើ បបំ
ី ក្ពញតរមូវោរក្សនុងវជ្ជ
ិ ា ជវី ៈ នង
ិ ក្សនុងជវី ភាពរស់ក្ៅបានរបក្សើរ។
II- មេចកតីមផតើេ

ក្សនុងជីវភាពរស់ក្ៅ ក្ស៏ដូចជ្ជក្សនុងោរងាររបស់មនុសសមានតរមូវោរជ្ជក្រចើនក្ដើមបបំ
ី ក្ពញរាល់ក្សចក្សតីរតូវោរ ក្ៅ
តាម ោរវវតត
ិ របស់បក្ចេក្សវទាទំ
ិ ក្នប
ើ នង
ិ បត់បបនតាមបរបទននោរអប់
ិ រ ំ។

III- ខ្លឹេសា

១. នយ
ិ មន័យ
ោរបក្ងកត
ើ នូវអវម
ី យ
ួ ក្ោយក្ចញពគ្ម
ី ម នអវក្ី ស្មោះ ឬអវៗ
ី បដលក្ផតម
ើ ក្ចញពោ
ី រគត
ិ ។ ោរគត
ិ របស់មនុសស គខ
ឺ ុសពគ្ម
ី ន
– ខលោះចូលចត
ិ តក្ដើរតាមគំនត
ិ អនក្សដនទ
– ខលោះចូលចិតប
ត ក្ងកើតថមីៗ មានគំនិតថមីៗក្រចើន (មានតច
ិ )

ើ រតូវជំរញ
ក្សនុងនាមជ្ជរគូ ក្តក្ើ យង ុ របក្ភទមនុសសទី ១ ឬទី២?

ក្ យ
ើ ក្បមា
ើ នក្ យ
ើ នូវគំនត
ិ ថមៗ
ី ក្តរើ គប់រគ្មន់ក្ យ
ើ ឬក្ៅ? ដូចក្នោះរតូវបក្ងកើតគំនត
ិ ទំងក្នោះក្ចញជ្ជផលិតផល
(Product) (new invention)។

ក្ ើយអវីៗបដលក្យើងបក្ងកើតក្ចញពីគំនិតនចនរបឌត
ិ បានក្ចញជ្ជលទធផលផលិតក្ ើយ ក្ យ
ើ ក្យើងរតូវក្ចោះក្ធវយ
ើ ៉ា ងណា
ឱ្យមានអតថភា
ិ ពរ ូត។
ដូចក្នោះរបឌិតញាណ គឺជ្ជ៖

– សមតថភាពមួយបដលមានភាពបរបរបួល ក្ចញមក្សជ្ជបនតបនាទប់ ក្ចោះបត់បបន លអិតលអន់ នង

ិ រក្សាភាពក្ដើម។
– ឺ ដំក្ណើរោរមួយបដលមានោរក្រៀបចំ នង
គជ្ជ ំ
ិ មានដណាក្ស់ោលបំរង
ុ បំភច
លឺ ាស់លាស់ពត
ិ នង
ិ សចេៈ។
– ក្សមមសិទធិផ្ទទល់ខួ នរបស់
ល មនុសសមានក្ស់ៗ (Personal attribute) ដូចក្នោះក្ ើយបានជ្ជមនុសសបដលរបក្សបក្ោយ
របឌិតញាណ បតងបតមានចំណុចលអៗដូចជ្ជ៖ ចង់ដឹង ចង់ក្ចោះ លក្សខណៈរបថុយរបថាន មានោរទក្ស់ទញ រសក្មើ

រសនម មានទំនុក្សចត
ិ ត រស់រក្វក្ស...។
ើ
២. មនុសសមានតរមូវោរនចនរបឌត
ិ ៖
– ក្ររោះមានបញ្ហាបដលរតូវក្ោោះរស្មយ មានរក្បៀបខុសៗគ្មន ក្ៅតាមតរមូវោររបស់ក្យើង។ ក្ពលក្នាោះក្យើងក្របើ

គំនត
ិ នចន របឌត
ិ របស់ក្យង
ើ ក្ដម
ើ បក្ោងចាប់
ី យក្សអវម
ី យ
ួ បដលចាំបាច់ជ្ជង។

– ក្យើងមានក្រឿងអវខ
ី លោះ ក្ដម
ើ បទក្ស់
ី ទងគ្មន ក្ ើយក្ពលក្នាោះក្យង
ើ រតូវក្របើរបាស់របឌិតញាណក្យង
ើ រក្បៀបបក្ងកើត
សមាារឧបក្ទសក្ដម
ើ បបក្រងៀន
ី វាទមទរគំនិតនចនរបឌត
ិ របស់រគូក្យើងខ្លង
ំ ណាស់ ពិក្សសគឺបត់បបនននោរគត
ិ ក្នោះឯង។
៣. យុទវធ ធ
ិ នី ចនរបឌត
ិ ននោរក្រៀន នង
ិ ោរបក្រងៀន
៣.១. បុគល
គ ិ ក្សលក្សខណៈននរបឌត
ិ ញាណក្សុមារ
– ចង់ដឹងចង់ក្ឃើញ ក្ចោះឆងល់ក្ដម
ើ បរក្សឱ្យក្ឃ
ី ើញោរពិត

46
– ចង់រស្មវរជ្ជវ ចង់រក្ស
ុ រក្សឱ្យក្ឃញ
ើ
– ក្ររក្ពញក្ោយមក្នាគតិ

– ទទួលយក្សនូវោរក្ដញក្ោល លបងរបាជ្ជា ផ្ទេញ់

៣.២. រគូបដលមានគំនត
ិ របឌត
ិ ញាណ
– ក្ចោះនចនរបឌត
ិ ក្ចោះក្លើក្សទក្ស
ឹ ចតិ ត គំនត
ិ នង
ិ ោរក្ឆលយ
ើ តបរបស់សិសស
– ទទួលស្មគល់នូវក្សំ ុសរបស់សិសស នង
ិ ភាពបរាជ័យរបស់វា
– បរបរបួលក្ៅតាមតរមូវោរបុគល
គ ខុសៗគ្មន របស់សិសស ក្ចោះសំ របសំ រល
ួ

– ទុក្សក្ពលក្វលាខលោះឱ្យសិសសគត
ិ
– រក្សាបរយោលលអ
ិ ក្សុ ងថា
ន ន ក្ស់ក្រៀន

– ផតល់ឱ្ោសដល់សិសសក្សនុងោរចូលរួមផ្ទលស់បូ រក្យបល់
ត គ្មនក្ដម
ើ បសក្រមចនូ
ី វចំក្លើយលអ

– បក្ងកន
ើ អនតរក្សមម រគូ សិសស
– បក្ងកើតសក្សមមភាព បដលគួរឱ្យចាប់អារមមណ៍សំ រាប់សក្សមមភាពសិក្សា

– ជំរញ
ុ សក្សមមភាពក្រៅថានក្ស់

– ក្របភា
ើ ពសំ បូរបបប សំ ភារៈបក្រងៀន នង
ិ វធ
ិ ស្ម
ី ស្តសប
ត ក្រងៀន

– បញ្េូ លខលម
ឹ ស្មរមុខវជ្ជ
ិ ា ឯក្សក្ទស ក្ៅនង
ឹ ជីវភាពរស់ក្ៅរបចាំនថង
– ជួបជ្ជមួយសិសានុសិសស នង
ិ ោតប់បានព័តមា
៌ នក្រោយោរបក្រងៀន

– ផតល់ឱ្ោសដល់សិសសក្សនុងោរសំ ក្រចចិតត និងជំរញ

ុ សិសសរគប់ៗគ្មនក្សនុងោរក្ធវើោរជ្ជរក្សុម។

ជូនភាាប់ោរបក្រងៀន បបបរបឌត
ិ ញាណរបស់ក្លាក្ស Taylor, 1978

Taylor's Model (Taylor, 1978 )

47
 1. Presenting situations/problem for thinking
ក្លើក្សយក្សស្មថនភាព ឬបញ្ហាមក្សបងាាញក្ដម
ើ បឱ្យមានោរគ
ី តិ

2. Giving pupils adequate time to think and listing out their ideas
ផដល់ក្ពលក្វលាសមរមយដល់សិសសសរមាប់គត
ិ នង
ិ សរក្សរក្ចញនូវអវបី ដលជ្ជគំនត
ិ ក្យបល់របស់ពួក្សក្គ

3. Supplying an enviroment conductive to sharing, change and modification

ផដល់នូវបរយោសសមរសប
ិ ក្ដើមបឱ្យមានោរបចក្សរ
ី ំបលក្ស ោរផ្ទលស់បូ រដ និងោរបក្សតរមូវ

4. Providing time for idea fermentation

ផដល់នូវក្ពលក្វលា ក្ដម
ើ បឱ្យមានោរគ
ី ត
ិ ក្ ង
ើ វញ
ិ

5. Providing time for pupils to share their own ideas

ផដល់ក្ពលក្វលាដល់សិសស ក្ដម
ើ បក្ធវ
ី ើោរបចក្សរ ំបលក្សគំនិត ក្យបល់របស់ពួក្សក្គ

6. Allowing pupils to select the best solutions for problems

អនុញ្ហាតឱ្យសិសសក្ធវើោរក្រជស
ើ ក្រសយក្សដ
ើ ំក្ណាោះរស្មយបញ្ហាទំងឡាយណាបដលលអរបក្សើរ
បំផុត

7. Encouraging pupils to select the most unique solution for problems

ក្លើក្សទក្ស
ឹ ចត ើ យក្សដំក្ណាោះរស្មយបញ្ហាណាមួយ បដលក្ឆលើយតបបានលអជ្ជងក្គបំផុត
ិ តដល់សិសសក្សនុងោរក្រជស

8. Executing the solution/ decision selected

ក្ធវើោរអនុវតតក្ៅតាមដំក្ណាោះរស្មយ ឬោរសក្រមចចត
ិ តបដលបានក្រជើសក្រសរួ
ើ ច

ក្តើអនក្សជ្ជមនុសសនចនរបឌិត ឬ ក្ទ?

តាមរយៈបុគគលិក្សលក្សខណៈ ៣០ខ្ងក្រោមក្នោះ រក្សយនម

ី យ
ួ ៗពណ៌នារបក្ភទ បុគគលិក្សលក្សខណៈមួយ។

ក្តើរក្សយណាខលោះបដលសមរសបក្សនុងោរពណ៌នាបុគគលិក្សលក្សខណៈរបស់អនក្ស? សូ មគូស (។

ក្បើសិនជ្ជរក្សយណាបដលមន
ិ សមរសបចំក្រោះោរពណ៌នាបុគគលិក្សលក្សខណៈរបស់អនក្ស សូ មក្សុំបាច់គូស។
មន
ិ ចុោះចាញ់ សមតថភាព

របុងរបយ័តន ឆ្លលត

ធមមតា សុ ទិដឋិនិយម

អភរិ ក្សសនយ
ិ ម បុរាណ

គ្មមនលោះបង់ cel sentic

ក្ស្មមោះរតង់ ក្សំបបលង

48
បុគគលនិយម មន
ិ ផលូវោរ
យល់សុីជំក្ៅ របាជ្ជា

ចាប់អារមមណ៍ចក្ងអៀតចងអល់ ចាប់អារមមណ៍ទូលាយ

បក្ងកើតរក្សថមី គួរសម

បញ្េូ លរក្បៀបថមី សញ្ា ឹ ងគត

ិ
ក្វៀងនវ មានទំនុក្សចត
ិ ត
ទក្ស់ទញ រាក្ស់ទក្ស់

សំ ក្រចចត
ិ ត ក្គ្មរព

បដលសងស័យ មន
ិ ចុោះចាញ់
សរុបៈ................................. ចំនួនមន
ិ គូសៈ.................................
ោរណាត់ជប
ួ ខលួនឯង

១. សវ័យរងាវយតនមល

អនក្សជ្ជមនុសសនចនរបឌត
ិ ញាណមានក្ស់សូមផតល់ពន
ិ ុ ដល់
ទ ខួ នឯង
ល

– ពន
ិ ុ ទ "១" អនក្សមន
ិ បមនជ្ជមនុសសនចនរបឌត
ិ ញាណទល់បតក្ស្មោះ
– ពន
ិ ុ ទ "១០" អនក្សពត
ិ ជ្ជមនុសសមានគំនត
ិ នចនរបឌត
ិ ញាណទល់បតក្ស្មោះ
២. ក្តអ
ើ ក្ស
ន ជ្ជមនុសសនចនរបឌត
ិ ញាណរបក្ភទណា ?
– ចូលចិតតបក្ងកើតអវម
ី យ
ួ ពីគ្មមនអវីក្ស្មោះ

– ចូលចត
ិ តផ្ទលស់បូ រវតថ
ត ុ ពរី បស់បដលមានរស្មប់

– ចូលចិតតោរជំរញ
ុ ពីអនក្សដនទ

– ចូលចិតតោរបក្ងកើតក្ោយខលួនឯង

– ចូលចត
ិ តោរបក្ងកើតរបស់អម
វី យ
ួ ជ្ជរក្សុម

៣. ពណ៌នាពក្ី តុោរណ៍ក្ៅក្សនុងអតត
ី ោលបដលគត
ិ ថាអនក្សគជ្ជ
ឺ មនុសសនចនរបឌត
ិ មានក្ស់
៤. ក្តអ
ើ បា
វី នបងាអក្ស់បញ្ឈប់អក្ស
ន ពោី រនចនរបឌត
ិ ?
៥. ពណ៌នាពក្ី តុោរណ៍ក្ៅក្សនុងថានក្ស់មយ
ួ បដលបានក្ឃញ ិ បានជរំ ញ
ើ រគូមន ុ ោរនចនរបឌត
ិ អាក្សបបក្សរិ យស
ិ ិសស
៦. សរក្សរព័តមា
៌ នមួយក្ោយមន
ិ ឈប់ អំពអ
ី បវី ដលមានក្សនុងគំនត
ិ របស់អក្ស
ន ក្រោយពមា
ី នទសសនៈរចនាផ្ទទង
ំ

គំនូរមួយ។

៧. ក្សនុងមួយនថងចណា
ំ យមួយក្មា៉ាងក្ៅមានក្ស់ឯង ក្ោយគ្មមនអនក្សក្ៅជត
ិ គ្មមននរណានយ
ិ យជ្ជមួយ នង
ិ ក្ធវអ
ើ ម
វី យ
ួ

ក្ោយ ខលួនឯងផ្ទទល់។

IV- េននិោាន

ោរសិក្សាបដលក្ផ្ទតតក្ៅក្លើសក្សមមភាពរបក្សបក្ោយរបឌត
ិ ញាណ ជ្ជោរបណុ ត ោះដល់គរុសិសសឱ្យមានគំនត
ិ
មាេស់ោរនចន របឌត
ិ ក្លើរាល់សក្សមមភាពក្សនុងោរបក្ងកត
ើ សមាារឧបក្ទស នង
ិ ោលយជ្ជផលិតក្សររបស់សងគមជ្ជតិ។
េំណួ

49
១. ដូចក្មតចបដលក្ៅថា របឌត
ិ ញាណ?
២. ក្តរើ គូរតូវក្ធវដ
ើ ូចក្មតច ក្ដម
ើ បបណ
ី ុ ត ោះសិសសឱ្យមានគំនត
ិ របក្សបក្ោយរបឌត
ិ ញាណ?
៣. ក្តោ
ើ រសិក្សាពរី បឌត
ិ ញាណ មានស្មរៈសំ ខ្ន់អខ
វី លោះក្សនុងោរងារ នង
ិ ក្សនុងជីវភាពរស់ក្ៅ? ចូរក្លើក្សឧទ រណ៍ បញ្ហា

ក្ស់។

50