REBYUWER SA MALIKHAING PAGSULAT
pagpapalit-tawag na ang bahagi ay tumutukoy
Malikhaing akda – ay isang isinusulat upang magbigay-
aliw sa mambabasa at bigyan sila ng pag-unawa sa
kanilang buhay at sa lipunang kanilang ginagalawan.
Teknikal o Akademikong pagsulat – ay may higit na
estriktong estruktura sap ag-ayos ng mga ideya at ang
karaniwang layunin ay magtalakay ng paksa, magpakita
ng datos, at magbigay-kaalaman.
Malikhaing pagsulat – ay isang sining na hinango mula
sa karanasan ng manunulat. Pumupukaw ito ng
damdamin at isipan habang binibigyan ng iba’t-ibang
lente sa pagsipat sa ating sarili at sa ating.
Makathaing pagsulat – ay malikhaing pagsasatitik ng
nakikita, naaamoy, naririnig, nalalasahan, at
nadarama.
Mga Motibasyon sa Pagsulat ng Malikhaing Akda:
- Pagpapahayag ng damdamin
- Prestihiyo
- Kabuhayan
- Pagmulat at pagkilos
Imahen – ay salita at pahayag na nag-iiwan ng
kongkreto at malinaw na larawan sa isipan ng mga
mambabasa.
Pagbuo at Paggamit ng Imahen:
- Gawing kongkreto ang abstrak
- Paigtingin ang pandama
- Gumamit ng simbolo
Tayutay – ginagamit upang mapanatili o mapaigting
ang bisa at maging mas marikit at makulay ang tula o
kuwento.
Uri ng Tayutay:
- Apostrope – kausap ng isang tao ang mga
bagay na hindi naman karaniwang kinakausap.
- Personipikasyon – binibigyan dito ng
katangian ng tao ang mga bagay na walang
buhay, kasama na ang mga halaman.
- Pagtutulad/Pagwawangis – inihahambing
ditto ang magkakaibang bagay, tao, hayop, o
pangyayari gamit ang mga katagang parang,
katulad ng, tila, atbpa.
- Metapora – tiyak ang paghahambing dito at
hindi na gumagamit ng parang, katulad ng, tila,
atbpa.
- Pagmamalabis – ginagawa nitong eksaherado
ang mga paglalarawan.
- Pagpapalit-tawag – ito ang pagbibigay ng
ngalan sa isang bagay gamit ang ngalan ng
bagay na kaugnay nito.
- Pagpapalit-saklaw – ito ay isang uri ng
sa kabuuan.
- Balintuna – ay nagsasalungatang pahayag na
maaaring may katotohanan.
- Pagtatambis – ito ay pariralang binubuo ng
dalawang magkasalungat na salita.
Diksiyon – ay ang mga salita, parirala, o pahayag na
pinipiling gamitin ng manunulat; mahahalagang
elemento ng panitikan dahil ginagamit ito sa
pagpapahayag ng aksiyon, paglalarawan ng lunan,
pagpapakilala ng tauhan, pagtukoy ng tema,
paghuhudyat ang atityud, atbpa.
Bahaging bumubuo sa Tula:
- Taludtod – ay pangkat ng mga salita na inayos
sa isang linya.
- Saknong – ay binubuo ng mga taludtod.
- Sukat – ay tumutukoy sa bilang ng pantig sa
bawat taludtod.
- Tugmaan – ang pagkakapareho ng tunog ng
huling pantig sa bawat dulo ng bawat linya.
Uri ng Saknong:
- Couplet – binubuo ng dalawang taludtod.
- Tercet – binubuo ng tatlong taludtod.
- Quatrain – binubuo ng apat na taludtod.
- Quintet – binubuo ng limang taludtod.
- Sestet – binubuo ng anim na taludtod.
Apat na Antas ng Tugmaan:
- Karaniwan – 1. (tugmaang patinig) –
magkatulad ang mga huling patinig at tunog sa
dulo. 2. (tugmaang katinig) – magkakatulad ang
mga huling patinig at tunog.
- Tudlikan – ang mga salita ay hindi lamang
dapat na magkakatulad ang mga dulong
patinig at katinig, kundi maging ang mga
bigkas.
- Pantigan – pare-pareho ang bigkas at tunog sa
dulo ng mga salitang pinagtutugma.
- Dalisay – ang mga salitang pantugma ay hindi
lamang dapat na magkakatulad ang mga tunog
sa dulo, bigkas, at dulong katinig at patinig,
kundi maging ang patinig sa penultima ng mga
ito.
Padron ng Tugmaan:
- Salitang tugma (a-b-a-b)
- Sunurang tugma (a-a-b-b)
- Inipitang tugma (a-b-b-a)
Apat na Uri ng Pagbigkas sa Filipino:
- Malumay – binibigkas ito nang dahan-dahan at
may diin sa pagbigkas sa ikalawang pantig
buhat sa hulihan.
 - Malumi – kagaya rin ng malumay nginit may
impit na tunog sa dulo ng mga salitang malumi,
palaging nagtatapos sa tunog patinig.
- Mabilis – binibigkas ito ng tuloy-tuloy at ang
diin ay nasa huling patinig.
- Maragsa – kagaya rin ng mabilis ngunit may
impit o pasarang tunog ito sa hulihan.
Elemento ng Tula:
- Tono – tumutukoy sa damdaming malilikha ng
tula depende sa kung paano pinili at ginamit
ang salita; kung paano pinagsama-sama ang
mga imahen; at kung ano ang pananaw o
saloobin ng manunulat sa paksa.
- Karikitan – ayon kay Lope K. Santos, kung ang
sukat at tugma ang panlabas na anyo o mukha
ng tula, ang karikitan, kasama ang talinghaga,
ang tunay na kaluluwa.
- Imahen – tumutukoy sa salita at pahayag na
nag-iiwan ng kongkreto at malinaw na larawan
sa isipan ng mga mambabasa.
- Persona – ang nagsasalita sa tula.
- Tema – ang pangkalahatang mensahe ng tula.
Tulang may Katutubong Anyo:
- Tanaga – binubuo ito ng apat na taludtod at
ang bawat isa ay may pitong pantig.
- Dalit – binubuo ito ng apat na taludtod at ang
bawat isa ay may walong pantig.
- Diona – binubuo ito ng tatlong taludtod na
may tigpipitong pantig.
- Haiku – binubuo ng tatlong taludtod; ang
unang taludtod ay binubuo ng limang pantig,
ang ikalawa ay pitong pantig at ang ikatlo ay
limang pantig.
Tulang may Kanluraning Anyo:
- Soneto – tulang liriko na binubuo ng 14 na
taludtod.
- Rondeau
- Villanelle
- Sestina
Dalawang Anyo ng Soneto:
- Petrarchan (Francesco Petrarch) – ay may
dalawang saknong; ang unang saknong ay may
walong taludtod o octave (a-b-b-a)2 at ang
ikalawang saknong ay may anim na taludtod (c-
d-e, c-d-e o c-d-c).
- Shakesperean (William Shakespeare) –
binubuo ng isang saknong na may 14 na
taludtod na ang tugmaan ay (a-b-a-b, c-d-c-d,
e-f-e-f, g-g).
Malayang taludturan – niluluwagan ang paggamit ng
patakarang estriktong estruktural na batas sa panulan
katulad ng sesura o saglit nah into sa bawat taludtod,
bilang ng pantig, tugmaan, atbpa.
Kumbensiyon ng Malayang Taludturan
- Taludtod at saknong
- Estruktura o balangkas
- Nilalaman
Pormalismo – pagbasang nakatuon sa anyo ng akda.
Enjambment – ang paghahati ng taludtod na
nagpapatuloy ang isang sintaktikong yunit mula sa
isang taludtod patungo sa susunod na taludtod.
Anyo ng Eksperimental na Tula:
- Konseptuwal na Tula – isang bagong kilusan sa
panitikan.
- Tulang Tuluyan – ay katumbas sa Filipino ng
prose poem ng Ingles o poeme en prose ng
Pranses. Tinatawag na hybrid.
- Kongkretong Tula – may malayang taludturan
at walang padron ang bilang ng mga linya at
saknong.
- Biswal na Tula – nalulusaw ang linyang
naghahati sa teksto at sining.
- Performance Poetry o Spoken Word Poetry –
tulang itinatanghal sa harap ng awdiyens.
Elemento ng Maikling Kuwento:
- Tauhan – ang kaniyang mga desisyon at kilos,
ang karaniwang nagpapatakbo ng kuwento.
- Tagpuan – sinasabing ang tao ay produkto ng
kaniyang panahon at espasyong ginagalawan.
Uri ng Tauhan:
- Pangunahing tauhan o bida
- Katunggaling Tauhan o kontrabida
- Katulong na tauhan o sekondaryang tauhan
Uri ng Paglago ng Tauhan
- Bilugang karakter
- Walang dimensiyong karakter
- Tiyak na karakter
- Stereotyped
Kalagayan ng Tauhan
- Dinamiko o nagbabagong tauhan
- Estatiko o hindi nagbabagong tauhan
Presentasyon ng Tauhan
- Tuwirang presentasyon
- Di-tuwirang presentasyon
Pagtalakay sa Tagpuan
- Panahon at pook
- Milieu o mundong binubuo sa kuwento
- Sensibilidad
Punto de Bisita – ay isa sa mga pinakamasalimuot na
sangkap ng maikling kuwento.
Tatlong Paraan ng Pagsasalaysay ng Punto de Bisita:
- Unang Panauhan (central narrator &
peripheral narrator) *ako*
- Pangalawang Panauhan *ikaw*
- Pangatlong Panauhan (omniscient, limited
omniscient o objective *siya*
Istorya – ay serye ng mga pangyayaring inilalahad nang
kronolohikal o ayon sa time sequence nito.
Banghay – ay serye rin ng mga pangyayari ngunit ang
tuon ay sa ugnayan ng mga sanhi at bunga ng mga
pangyayari.
Uri ng Banghay:
- Tradisyonal na Banghay – karaniwang
ginagamit ang Freytag’s Pyramid; limang
bahagi ng banghay: eksposisyon, umiigting na
aksiyon, kasukdulan, pababang aksiyon, at
resolusyon o kongklusyon.
- Linear na Banghay – o naratibo ay nagsisimula
sa punto A at tumutungo sa punto B sa
pamamagitan ng lohikal na progresyon ng mga
time-bound na pangyayari.
- Modyular/Episodik – uri ng di-linear na
banghay (disjointed narrative) na maaaring
tumalon talon ang yugto ng mga pangyayari.
Tunggalian – sinasabing pinakamahalagang sangkay ng
banghay.
Uri ng Tunggalian:
- Panloob – (tao laban sa sarili)
- Panlabas – (tao laban sa tao, tao laban sa
lipunan, at tao laban sa kalikasan)
Ironiya – ay isang retorikal na kasangkapan na
ginagamit hindi kamang sa panitikan, kundi sa
pananalita, sining, at araw-araw na buhay.
Tatlong Uri ng Ironiya:
- Berbal – ginagamit ito kapag magpapahayag
ng isang bagay na ang kahulugan ay salungat sa
kahulugan ibig ipahayag.
- Sitwasyonal – ay ang pinagkakaiba sa pagitan
ng anyo at ng katotohanan, o ng inaasahang
pangyayari at ng aktuwal na pangyayari.
- Dramatiko – ang mga pangyayari ay batid ng
mga mambabasa o awdiyens ngunit hindi ng
tauhan.
Tema – ay ang namamayaning kaisipan o pangunahing
larawang isip na lumilitaw sa mga akda.
Mga makukuha sa Tema:
- Aral o Moral – ay ang leksiyong maaaring
makuha ng mambabasa sa kuwento.
- Dramatic Premise – laging may layunin sa mga
aksiyon natin gaano man kasalungat ito sa
ating personalidad.
- Insight – Luma man ang tema ng maikling
kwentong binabalak sulatin, maaaring bago o
naiiba ang sariling ideya bilang manunulat.
Tono – ay ang saloobin ng awtor sa paksa.
Mood – ay ang naghaharing damdamin sa mga
nambabasa habang binabasa ang isang eksena o ang
kuwento.
Foreshadowing – ay ang sining ng maingat at
estratehikong paglalantad at pagbibigay ng babala.
Dalawang bahagi ng Foreshadowing:
- Plant (unang bahagi) – ay ang bahaging
nagbibigay ng palatandaan sa mga mambabasa
na may mahalagang mangyayari kalaunan sa
kuwento.
- Payoff (ikalawang bahagi) – kapag nailapat na
ang plant siguruhing kalaunan sa kuwento ay
mangyayari ang payoff.
Simbolo – ay salita, imahen, o pangyayaring nang-iwan
ng iba’t-ibang pagpapakahulugan sa tagapakinig,
mambabasa o manonood.
Limang Simbolo:
- Kongkreto o tipikal na simbolo – ang
pangkaraniwang ginagamit sa pagsulat.
- Arketipo o prototipong simbolo – simbolong
sumasagisag sa mga karanasan ng isang lahi o
particular na bansa.
- Konseptuwal na simbolo – ay ginagamit ng
manunulat ayon sa kanyang pag-unawa, batay
sa pangangailangan ng kuwentong kaniyang
isinusulat.
- Moral na simbolo – ay karaniwang bunga ng
paningin ng lipunan kung ano ang mabuti at
masama, tama at mali, karapat-dapat at ‘di-
karapat-dapat, o katanggap-tanggap o ‘di
katanggap-tanggap.
- Sosyolohikal na simbolo – ay naglalantad ng
karanasan ng mga tao sa lipunan.
Motif – ay anumang elemento, paksa, ideya, o
konseptong umiiral sa kabuuan ng kuwento.
Flashback – upang ipakita ang mga naganap bago ang
kasalukuyang pangyayari.
Flashforward o prolepsis – upang dalhin ang kuwento
sa hinaharap.

Narrative hook o literary hook – ay isang paraan upang

masigurong hindi bibitawan ng mambabasa ang iyong
kuwento.

Pamahalaangg Amerikano – sumibol ang maikling

kuwento sa Pilipinas.

Unang Maikling Kuwento:

- Pasingaw
- Dagli

Sakdalista at Aristokrata - samahang panitikan na

nangangahulugang sakdalista dahil tumututol sa
namamayaning paraan ng pagsulat ng maikling
kuwento, at aristokrata dahil lahat umano ng isinusulat
ng mga kasapi ng samahan ay maipalalagay na obra
maestra.

Deogracias A. Rosario – ang tinaguriang Ama ng

Maikling Kuwentong Tagalog.

Protest Literature – paglikha ng panitikang

pagpoprotesta noong Batas Militar.