Iruzkina

David Repáraz Pernaut

Deklinabidea
Kasu Gramatikalak Galdera Sing. Mugg. Pl.
Absolutiboa Nor/Zer -a - -ak
Partitiboa Norik/Zerik - -(r)ik -
Ergatiboa Nork/Zerk -ak -(e)k -ek
Datiboa Nori/Zeri -ari -(r)i -ei

Leku denborazko kasuak Galdera Sing. Mugg. Pl.

Inesiboa Non/Norengan -(e)an -(e)tan -etan
-(r)engan -(r)engan -engan
Adlatiboa Nora/Norengana -(e)ra -(e)tara -etara
-arengana -(r)engana -engana
Hurbiltze adlatiboa Norantz/Norenganantz -(e)rantz -(e)tarantz -etarantz
-arenganatz -(r)enganantz -enganantz
Muga adlatiboa Noraino/Norenganaino -(e)raino -(e)taraino -etaraino
-arenganaino -(r)enganaino -enganaino
Ablatiboa Nondik/Norengandik -(e)tatik -(e)tatik -etatik
-arengandik -(r)engandik -engandik
Leku genitiboa Nongo -(e)ko -(e)tako -etako

Gainerako kasuak Galdera Sing. Mugg. Pl.

Genitiboa Noren -aren -(r)en -en
Soziatiboa Norekin -arekin -(r)ekin -ekin
Instrumentala Nortaz/Zerez/Zertaz -az -(e)z -ez
Motibatiboa Norengatik/Zerengatik -arengatik -(r)engatik -engatik
Genitiboaren gainean Norentzat -arentzat -(r)entzat -entzat
eraikitako destinatiboa
Adlatiboaren gainean Norako -(e)rako -(e)tarako -etarako
eraikitako bestinatiboa
Banatzailea Zenbateko - -eko -
Prolatiboa Nortzat - -tzat -
Aditzak
Aspektua
Adibidea Ikurra
Burutua: -tu, -du, -i eta -n. Ekarri dut [+b; -g]
Ez burutua: -t(z)en Ekartzen dut [-b; -g]
Gertakizunezkoa: -ko/-go Ekarriko dut [-b; +g]
Puntukaria: Ad. Trinkoak Dakart [-b; + p]
(-): Agintera, subjuntibera eta ahalera Ekar dezake [-]

Modua Aldia Adibidea Ikurra

Adibidea Ikurra Iragana Ekarri zuen [-o; +i]
Ahalerarik arabea Eman dezagun [+b; -g] Oraina Ekarri zu [+o; -i]
Ahaleraduna Eman diteke [-b; -g] Alegiazkoa Ekar lezake [-o; -i]

Pertsona
Nor Nago [Ni]
Nor-Nork Ikus nazake [Hark-Ni]
Nor-Nori Joan natzaio [Ni-Hari]
Nor-Nori-Nork Eman diot [Nik-Hari-Hura]

Aditzen osagaiak
Aditz-erroa Trinkoetan bakarrik dago Ibili  -bil- // Etorri  -tor-
Aditzoina Aditza: -tu, -du eta -i kendu -n mantendu Erosi  Eros- // Pentsatu  Pentsa-
Partizipioa Aditza: -tu, -du, -i, eta -n mantentzea Erori // Pentsatu // Etorri // Ibili
Aditz-izena Aditza + t(z)e(a/n/ko) Erostea // Etortzea // Ibiltzea

Aditz trinkoa Aditz erroa Aditz trinkoa Aditz erroa

Etorri -tor- Eraman -rama-
Joan -oa- Ekarri -kar-
Jakin -ki- Ikusi -kus-
Iritzi -ritz- Jario -ri-
Iruditu -rudi- Etzan -tza-
Egon -go- Esan -io-
Erabili -rabil-
Azalpen testua
Agertu daitezkeen galderak
1. Testu tipoa eta mota. 3. Laburpena (gure hitzez baina gure ikuspuntua sartui gabe testuan).
2. Egitura eta eskema. 4. Ideia nagusiak eta bigarren mailakoak.
Testu tipoa mota, egitura eta eskemaren iruzkina
1. Gaia (2. lerro inguru).
2. Hizkuntz funtzioa (xedea)  Azalpen testuetan beti izango da objetiboa (+ zergatia).
3. Testu Tipoa (Azalpen testua) testu mota (kazetaritza, etab.) + Honen justifikapena
4. Erregistroa (Neutroa edo kultoa edo jantzia izan daiteke).
5. Egitura: - Kanpo egitura: Sarrera, garapena, ondorioak, etab. (Laburpen bat zatika egin).
Egitura induktiboa (sintetizantea) edo deduktiboa (analizantea).
- Barne egitura: Ze barne egitura daukan; hau da, esaldien arteko erlazioa; Kausa-
ondorio, deskribapenezkoa, kronologikoa (historikoa), arazo-konponbide, eta
konparaketa.
6. Baliabideak:
- Aditz pertsonak: (3. pertsona nagusiena).
- Orainaldi historikoa (garai guztietarako balio duena).
- Aditzaren aspektua (burutua, burutugabea, puntukaria, etab.)
- Aditzaren aldia: Oraina, iragana, hipotetikoa, etab.
- Perpaus motak: Luzeak, motzak, definizioak, akotazioak, etab.

- Luzeak badira: Testua zailtzen dute, eta erritmo motela emango diote. Eta normalean
erregistro kultu edo zientifikoa aurkituko dugu hauekin.
- Motzak badira: Testua errazten da, eta normalean erregistro neutro bat izango du, erritmo
azkar bat emango diona. Erregistroa: Dibulgazioa (Elhuyar).

- Antolatzaileak: Denbora, ideiak ordenatzekoak, espazialak, etab.

- Hiztegia: Zaila, erraza, teknizismoaz betea, etab. (Irakurlearen mailarekin erlazionatzea:
irakurle jantzia, urruna edo erdimailakoa)

7. Testuari kohesioa emateko baliabideak:

- Sinonimoak
- Hiperonimo eta hiponimoak
- Izenordainak
- Aditzondoak
- Elipsiak

*Guztietan saiatu behar gara adibideak ematen, horrela

gure adierazpenak justifikatzeko edo argudiatzeko.