3.

Thiết kế tiết diện

thân cột rỗng 2 nhánh
chịu nén đúng tâm
3.1 Xác định tiết diện nhánh cột
3.2 Tính toán hệ bụng rỗng
a) Xác định lực cắt qui ước:
b) Tính toán bản giằng :
c) Tính toán thanh giằng :
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm

- Vật liệu thép sử dụng: E, f;

-Sơ đồ kết cấu: Sơ đồ liên kết ở 2 đầu cột ( x , y )

=> chiều dài tính toán của cột lx và ly ;

- Giá trị lực dọc N ;

- Dạng tiết diện cột: tiết diện rỗng.

y y
Cần xác định :
- Diện tích các nhánh cột Af = ?;
- Khoảng cách giữa 2 nhánh cột C =?;
- Hệ thanh giằng hoặc bản giằng;
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
a) Chọn hình dạng tiết diện nhánh cột:
Đối với cột rỗng chịu nén đúng tâm, thường chọn 2 nhánh cột có tiết diện
giống nhau.

b) Xác định diện tích tiết diện yêu cầu của nhánh cột Afyc = ?:
Theo điều kiện ổn định tổng thể đối với trục thực y-y:

N y : là hệ số uốn dọc của

Af , yc  cột đối với trục thực y-y;
2 y  f   c
y chưa biết nên cần giả thiết trước độ mảnh của cột đối với trục thực y-y:
ygt = 40  90 và ygt ≤ []

Từ  gt và đặc trưng của vật liệu thép (f, E) => tra Bảng phụ lục II.1 hoặc tính
theo Công thức 4.8 – 4.11 để xác định  y và Af,yc theo biểu thức trên.
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
d) Xác định độ mảnh ban đầu yêu cầu của cột đã chọn đối với trục ảo x-x :

Dựa theo điều kiện làm việc hợp lý (điều kiện đồng ổn định) của cột rỗng:

0   y
1
Đối với cột rỗng bản giằng: Sơ bộ coi tỷ số n là nhỏ n  nên ta có:
5

0       y
2
x
2
1
 xyc  2y  12

Đối với cột rỗng thanh giằng:

1  A 1  A trong đó 1 và
0    2
 y  xyc   
2
y
x
Ad 1 Ad 1 Ad1 chưa biết.

Cần phải chọn sơ bộ trước tiết diện thép góc làm thanh bụng xiên và bố trí hệ
thanh bụng xiên (chọn khoảng cách a) dựa theo các yêu cầu cấu tạo.
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
e) Xác định khoảng cách yêu cầu giữa 2 nhánh cột Cyc = ?:
C2
I x  2( I x 0  A f  ) ; I x  i x2  A ; A  2 A f
4
C2
2( I x 0  A f  )  i x2  A
4
y y
C2
Af   i x2  A  2 I x 0
2

C yc  2 i 2
xyc i 2
xo

lx ixo là bán kính quán tính của

i xyc 
 xyc nhánh đối với trục bản thân x0-x0.

Bố trí các nhánh cột phải đảm bảo yêu cầu cấu tạo:
Khe hở giữa 2 nhánh không nhỏ hơn 150 ~ 200 mm. h  C yc  2Z0
Chiều cao h chọn là số chẵn cm:
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
f) Kiểm tra tiết diện cột đã chọn:
Kiểm tra ổn định tổng thể của cột đối với trục ảo x-x :

Nếu 0   y thì không cần phải kiểm tra cột

theo điều kiện ổn định tổng thể và điều kiện về độ
mảnh. (đã thoả mãn vì đã kiểm tra đối với trục y y
thực y-y).
Thực tế nên chọn khoảng cách C để 0   y

Kiểm tra điều kiện về độ mảnh của cột:

max = max{0 ; y}  []

3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
f) Kiểm tra tiết diện cột đã chọn:
Kiểm tra ổn định của nhánh cột đối với trục bản thân x0-x0:
Kiểm tra điều kiện ổn định của các đoạn nhánh
cột có chiều dài tính toán là a đối với trục bản
thân x0-x0:
y y
Đối với cột rỗng bản giằng:
1  l f ix 0  40 và đồng thời 1 < y

Đối với cột rỗng thanh giằng:

1  a ix 0  80 và đồng thời 1  y

Kiểm tra ổn định cục bộ của các nhánh cột: (nếu tiết diện tổ hợp hàn)
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
e) Xác định khả năng chịu nén đúng tâm của cột rỗng thanh giằng (hoặc
bản giằng) theo điều kiện bền:

N b  An  f   c
y y
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
e) Xác định khả năng chịu nén đúng tâm của cột :rỗng thanh giằng theo
điều kiện ổn định tổng thể:

N   min  A  f   c
y
1  A y
0   t   x    2
x
Ad 1
lx lx
x  
ix I x /( 2 A f )

2 C 2
ly ly
1  2 I x  2( I x 0  A f  ) y  
sin   cos  4 iy i yo
max  max(  y ; 0 )  min
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm
e) Xác định khả năng chịu nén đúng tâm của cột :rỗng bản giằng theo điều
kiện ổn định tổng thể:

N   min  A  f   c
y y
0  t  x   
2
x
2
1

lx lx a
x   1 
ix I x /( 2 A f ) i xo
2 ly ly
C
I x  2( I x 0  A f  ) y  
4 iy i yo
max  max(  y ; 0 )  min
3. Thiết kế tiết diện thân cột rỗng 2 nhánh chịu nén đúng tâm

Các dạng bài toán thường gặp:

- Xác định khoảng cách Cyc và chiều cao h
của tiết diện cột rỗng; y y
- Kiểm tra khả năng chịu lực của cột đối với
trục ảo x-x;
- Xác định khả năng chịu lực của cột đối với
trục ảo x-x;
- Xác định khả năng chịu lực của cột;
3.2 Tính toán hệ bụng rỗng

a) Xác định lực cắt qui ước:

y y
b) Tính toán bản giằng :

c) Tính toán thanh giằng :

• Söï laøm vieäc cuûa thanh giaèng vaø baûn
giaèng
 b. Tính thanh giaèng
N tx
• Coâng thöùc kieåm tra : S
Atx 
f c
 : heä soá uoán doïc  max 
imin
Vs 1  heä thanh buïng tam giaùc
N tx  n
n sin  2  heä thanh buïng chöõ thaäp khoâng coù thanh ngang

• Tröôøng hôïp heä thanh buïng chöõ thaäp coù thanh

ngang
Vs A Sl 2
N tx   m N nh tx m 3
2 sin  Anh S  2C 3
 c. Tính baûn giaèng

• Xaùc ñònh löïc caét vaø momen taùc duïng leân baûn giaèng:
Vs .l Vs .l
T ; M
c 2
• Kieåm tra ñieàu kieän beàn baûn giaèng:
M M
  2
 f . c
W tb .d b
6
• Ñöôøng haøn lieân keát baûn vaøo nhaùnh coät (chæ laø ñöôøng haøn
ñaàu), chòu: Löïc caét T; Momen M
 N
Ds
db
Vs=Vf/2
y
Dd lb
 x
l l1f
l
S

Vs=Vf/2

• Thöôøng choïn kích thöôùc baûn giaèng theo ñieàu kieän caáu
taïo
 1 1  1
bt  6  12 mm ; t b     d b ; t b  lb
  10 30  50

d b : ñuû ñeå lieân keát ; d b  0,5  0,8b ; b : chieàu roäng TD coät
l  b; l : ñuû phuû leân nhaùnh coät 40 - 50mm ( lk haøn )
b b

lb : ñb yeâu caàu cuûa ñinh taùn ( lk ñinh taùn )

 4.4. CHAÂN COÄT

• 4.4.1. Caáu taïo chaân coät

– Yeâu caàu tính toaùn
– Chaân coät chæ coù baûn ñeá
– Chaân coät goàm baûn ñeá, daàm ñeá , söôøn ñeá
• 4.4.2. Tính toaùn chaân coät chòu neùn ñuùng taâm
– Tính dieän tích baûn ñeá
– Tính chieàu daøy baûn ñeá
• Chaân coät chæ coù baûn ñeá
• Chaân coät goàm baûn ñeá, daàm ñeá , söôøn ñeá
 4.4.1. Caáu taïo chaân coät

• Chaân coät laø boä phaän tröïc tieáp ñaët leân moùng vaø
coù nhieäm vuï truyeàn löïc töø thaân coät xuoáng moùng
• Yeâu caàu tính chaân coät :
– Truyeàn ñeàu taûi troïng töø coät leân moùng
– Phuø hôïp sô ñoà tính laø ngaøm hoaëc khôùp
– Thuaän tieän cho vieäc laép döïng
• Chuù yù :
– Chaân ngaøm : duøng buloâng ñeå ngaên caûn söï xoay cuûa
chaân coät
– Döï kieán lieân keát  Tính toaùn  Caáu taïo lieân keát ñuùng
yù thieát keá
 moùng

baûn ñeá bu loâng choân saün

trong moùng

loã khoeùt oval

Hình 4.8 Caáu taïo chaân coät chæ coù baûn ñeá
 a. Chaân coät chæ coù baûn ñeá

• Duøng cho chaân coät khôùp vôùi moùng

• Caùch thi coâng : Lieân keát chæ caàn 2 buloâng naèm
treân truïc coät . Choân tröôùc buloâng trong moùng
beâtoâng  deã daøng khi thi coâng nhöng khoù laép
chính xaùc  phaûi khoeùt baûn ñeá loã oval ñeå laép
buloâng. Muoán laép ñöôïc bu loâng deã daøng phaûi
khoeùt roäng loã  Vì vaäy phaûi laép rondelle leân
treân maët baûn ñeá ñuùng vò trí loã bò khoeùt ( drondelle
dbl. Haøn laép gheùp Rondelle vaøo baûn ñeá 
Rondelle trôû thaønh taám vaù. Rondelle phaûi ñuû
che baûn ñeá
b. Chaân coät goàm baûn ñeá – daàm ñeá
vaø söôøn ñeá

daàm ñeá

h dñ

bñ
moùng

dñ daàm ñeá

1 c 1
söôøn ñeá
2 3
B 3 b 2
1 3
2

L
baûn ñeá

Hình 4.9 Caáu taïo chaân coät goàm : baûn ñeá + söôøn ñeá+ daàm ñeá
• Duøng cho chaân coät khôùp vaø ngaøm vôùi moùng 
duøng cho coät trung bình vaø naëng
• Taùc duïng cuûa daàm ñeá vaø söôøn :
– Phaân phoái taûi troïng töø thaân coät ra baûn ñeá
– Laø goái ñôõ cho baûn ñeá chòu uoán do phaûn löïc töø moùng
leân
– Laøm taêng ñoä cöùng cuûa baûn ñeá cuõng nhö toaøn chaân
coät
– Baûn ñeá laøm vieäc nheï nhaøng hôn
– Taûi troïng phaân boá leân moùng ñeàu
• Vôùi coät naëng :
– Cho thaân coät, daàm ñeá, söôøn tì tröïc tieáp vaøo baûn ñeá
vôùi caùc maët tieáp xuùc ñöôïc gia coâng phay
– Ñöôøng haøn lieân keát baûn ñeá vôùi coät :Tính vôùi löïc caét ôû
chaân coät khi coät neùn leäch taâm; Tính vôùi (0,15-0,2)N
vôùi coät neùn ñuùng taâm
• Caùch haøn :
– Ñh lieân keát baûn ñeá vôùi coät haøn tröôùc khi coù daàm ñeá ,
söôøn ñeá vaø haøn quanh chu vi thaân coät
– Sau ñoù haøn daàm ñeá: chæ ñöôïc haøn ôû 2 ñaàu beân ngoaøi
– Ñöôøng haøn giöõa daàm ñeá, söôøn ñeá vaø baûn caùnh coät :
ñöôøng haøn ñöùng
 a. Tính baûn ñeá

• Tính DT baûn ñeá : Abñ = B x L

– F : tính theo KN chòu eùp maët cuïc boä cuûa BT moùng:
N
Trong ñoù : Abđ 
b Rb
Am
b  3 vaø khoâng ñöôïc lôùn hôn 1,5   13,5Rbt / Rb
Abđ
•  - heä soá phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm phaân boá taûi troïng cuïc boä
treân dieän tích bò eùp maët, =1-neùn ñeàu, =0,75-neùn khoâng
ñeàu
• Rb – cöôøng ñoä chòu neùn tính toaùn cuûa beâtoâng
• Rbt – cöôøng ñoä chòu keùo tính toaùn cuûa beâtoâng

N
– Kieåm tra aùp löïc phaân boá ñeàu leân baûn ñeá:   bRb
B.L
 Tính chieàu daøy bñ

• Chaân coät chæ coù baûn ñeá :

– Söï chòu uoán cuûa baûn ñeá do phaûn löïc coù theå tính nhö
söï chòu uoán cuûa 1 coângxon coù tieát dieän roäng b , cao
tbñ . Momen uoán cuûa noù :
M =  . A1 . C1
Trong ñoù :
A1: DT truyeàn taûi  vaøo coângxon
C1: khoaûng caùch töø troïng taâm dieän truyeàn taûi ñeán tieát
dieän tính toaùn cuûa coângxon (meùp bieân coät)
• Chieày daøy baûn ñeá : 6M
t bñ 
b.f
– Neáu tbñ > 80mm thì coù caùc bieän phaùp sau :
• Duøng daàm ñeá vaø söôøn
• Taêng mac beâtoâng moùng ( ñeå giaûm A  giaûm C1 )
– Yeâu caàu cuûa bñ :
t bñ  20mm
t : khoâng quaù daøy
 bñ

t bñ  40mm : khi coù söôøn , daàm ñeá
t  60  80mm : khi chæ coù baûn ñeá
 bñ
– Coät roãng coù khoaûng caùch caùc nhaùnh lôùn: chaân coät
thöôøng caáu taïo rieâng reû cho moãi nhaùnh.
• Chaân coät coù baûn ñeá, daàm ñeá vaø söôøn ñeá
– Thaân coät, daàm ñeá vaø söôøn chia baûn ñeá thaønh nhöõng oâ
baûn coù caùc ñieàu kieän bieân khaùc nhau. Moãi oâ baûn naøy
ñöôïc tính toaùn veà uoán döôùi taùc duïng cuûa phaûn löïc .
– Tính tbñ caên cöù vaøo momen gaây ra trong caùc oâ :
– OÂ 1:Baûn coâng xoân : M  .c
2
kgcm/1cm
2
– OÂ 2: Baûn keâ 4 caïnh, caïnh ngaén a, caïnh daøi b.
• Momen theo phöông caïnh ngaén : Ma  1..a
2

• Momen theo phöông caïnh daøi : Mb  2..b2

– OÂ 3 : Baûn keâ 3 caïnh: M = 3 .  . b12
BAÛNG TRA 1 , 2 ( ñeå tính baûn keâ 4 caïnh )

b/a 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5

1 0,048 0,055 0,063 0,069 0,075 0,081

2 0,048 0,049 0,050 0,050 0,050 0,050

b/a 1,6 1,7 1,8 1,9 2 >2

1 0,086 0,091 0,094 0,098 0,100 0,125

2 0,049 0,048 0,048 0,047 0,046 0,037

 b b1

a a1
• Choïn Mmax trong taát caû caùc oâ ñeå tính tbñ:
6M max
t bñ 
f 2
.a1
• Neáu a1/b1 < 0,5 : tính nhö coângxon : M 
2
BAÛNG TRA 3 ( ñeå tính baûn keâ 3 caïnh )
a1/b1 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9

3 0,060 0,074 0,088 0,097 0,107

a1/b1 1 1,2 1,4 2 >2

3 0,112 0,120 0,126 0,132 0,133

 Tính daàm ñeá, söôøn ñeá

Nguyeân taéc : Tính daàm ñeá , söôøn ñeá nhö caùc daàm chòu
taûi troïng laø phaûn löïc cuûa moùng truyeàn leân treân phaàn
dieän tích maø noù phaûi chòu.
• Caùch tính daàm ñeá :
– Giaû thieát löïc töø coät truyeàn xuoáng coi nhö chæ truyeàn
leân daàm ñeá
– Löïc naøy truyeàn xuoáng baûn ñeá baèng boán Ñh goùc
ñöùng. Moãi ñh goùc ñöùng giöõa thaân coät vaø daàm ñeá seõ
chòu 1 löïc laø N/4  Tính ñöôïc lw  Choïn hdñ theo
ñieàu kieän ñöôøng haøn : lw  hdñ vaø choïn chaün
N
hdñ 
4.hf .( fw ) min  c
 – tdñ : tính theo ñieàu kieän tieát dieän daàm ñeá (tdñ , hdñ ) ñuû
khaû naêng chòu M vaø Q
6.M qdñ e2  .B
t dñ  2 M q dñ 
f .hdñ 2 2
– Caùc ñöôøng haøn naèm lieân keát daàm ñeá vôùi baûn ñeá cuõng
tính chòu löïc N.
• Caùch tính Söôøn ñeá
– Thöôøng laø coângxon , ngaøm taïi choã lieân keát haøn giöõa
noù vôùi coät hoaëc daàm ñeá, chòu taûi troïng phaân boá ñeàu
– qs =  . as ( as : beà roäng cuûa dieän truyeàn phaûn löïc leân
söôøn ñeá )
– Chieàu cao söôøn ( hsñ ) xaùc ñònh töø ñieàu kieän chòu M vaø
Q cuûa caùc ñöôøng haøn lieân keát söôøn vôùi thaân coät hoaëc
daàm ñeá q .l2
Ms  s s
; Qs  qs .ls
2
– Choïn tsñ : theo ñuùng qui caùch , khoâng < 8mm
– Tröôøng hôïp hsñ  hdñ : neân caáu taïo baèng nhau
– Phaûi baûo ñaûm ñöôøng haøn ñeå sô ñoà tính laø congxon
– Ñöôøng haøn giöõa söôøn vôùi thaân coät hay daàm ñeá : h f 
4mm, theo nguyeân taéc sau.
– Söôøn ñeá : tính vôùi caùc löïc söôøn ñeá chòu, löïc phaân cho
noù. Ñöôøng haøn ñöùng : chòu M , Q. Ñöôøng haøn naèm :
chòu M , Q