MEĐUNARODNO POSLOVANJE

1.Tradicionalno posmatrajući, kako definišemo globalizaciju?

Tradicionalno posmatrajući, globalizaciju definišemo kao proces razvoja svjetske
ekonomske međuzavisnosti. Ekonomsku međuzavisnost možemo prepoznati u
razgranatom mrežnom obliku proizvodnje, međunarodnih transakcija robe, usluga i
kapitala.

2. Suština procesa globalizacije?

Suština procesa globalizacije sastoji se u porastu ekonomske i političke, ekološke i
kulturne međuzavisnosti između država.

3. Mikroekonomski aspekti globalizacije?

 Globalna koncepcija tržišta.
 Borba za kritičnu masu.
 Ekspanzija nastupa preduzeća na inostranoj sceni.
 Promjene u internoj organizaciji.
 Povećanje broja privrednih sporazuma i alijansi.

4. Faktori koji doprinose ubrzanju razvoja globalizacije?

 Smanjenje transparentnih troškova i troškova komunikacije.
 Razvoj informacionih tehnologija.
 Razvoj regionalnih integracionih procesa i smanjenje političkih tenzija.
 Tranzicione promjene u zemljama jugoistočne Evrope i otvaranje Kine
prema svijetu.
 Izgradnja pravnog poretka i poboljšanje sigurnosti.
 Razvoj elektronskog poslovanja.

5. Obilježja ekonomske globalizacije?

 Glavna obilježja ekonomske globalizacije su:
- Globalizacija tržišta – stvaranje jedinstvenog svjetskog tržišta;
- Globalizacija poslovnih aktivnosti;
- Globalizacija konkurencije;
- Povećanje opšteg životnog standarda.

6.Nedostaci globalizacije?
 Nedostaci globalizacije su:
-Povećanje stepena zavisnosti manje razvijenih zemalja od razvijenih
zamalja i njihovih ekonomija;
-Gubljenje ekonomskog i političkog suvereniteta;
-Značajan uticaj multinacionalnih kompanija;
-Smanjenje obima investicionog kapitala u zemlje u razvoju;
-Prijetnja kulturnom identitetu i nezavisnosti;
-Osjećaj manje vrijednosti, zavisnosti i podređenosti ekonomski jačim i
snažnijim;
-Izloženost ekonomskim i političkim sankcijama za “neposlušne zemlje”
od strane ekonomskih moćnika.
7. Faktori koji doprinose razvoju transnacionalnih kompanija?
 Faktori koji doprinose razvoju transnacionalnih kompanija su:
- Dinamičan rast svjetske privrede i trgovine;
- Tehnički progres u proizvodnji, transportu i telekomunikacijama;
- Razvoj međunarodnih tržišta;
- Liberalizacija međunarodne trgovine;
- Liberalizacija propisa u sferi stranih direktnih investicija;
- Internacionalizacija bankarstva širom svijeta;
- Konvertibilnost valuta;
- Upotreba engleskog jezika.

8. Transnacionalne kompanije prema oblicima nastanka?

 Transnacionalne kompanije prema oblicima nastanka možemo podijeliti
na:
-Horizontalne transnacionalne kompanije – proizvodnja istih ili sličnih
proizvoda koje se osnivaju ili kupuju u inostranstvu, sa ciljem izbjegavanja
transportnih troškova.
-Vertikalne transnacionalne kompanije – osnivanje ili kupovina filijala u
inostranstvu sa ciljem njihovog uvezivanja.
-Konglomeratske transnacionalne kompanije – proizvodnja različitih
proizvoda u svojim filijalama smještenim u više država.

9. Inter-firm trgovina?
 Intra-firm trgovina – robna razmjena između matične transnacionalne
kompanije i njenih filijala u inostranstvu.

10. Najznačajniji novi pojavni oblici internacionalizacije savremene trgovine?

 Najznačajniji novi pojavni oblici internacionalizacije savremene trgovine
su:
- Stvaranje mega tržišta;
- Nastanak i razvoj mega kompanija;
- Uvođenjje elektronskog oblika poslovanja i komuniciranja;
- Planetarni razvoj demokratije i političkog pluralizma;
- Tranzicioni proces zemalja koje su prešle iz socijalističkog oblika u
demokratski oblik društvenog uređenja.

11. Osnovni vidovi stranih ulaganja?

 Osnovni vidovi stranih ulaganja su:
-strane direktne investicije (foregin direct investments),
-zajednička ulaganja (joint ventures),
-portfolio investicije, ulaganje sredstava u vezi sa privatizacijom i
-koncesije.

12. Oblici izvoza privatnog kapitala?

 Oblici izvoza privatnog kapitala su:
- direktne investicije – ulaganje u određen poslovni subjekat u
instranstvu ciljem sticanja vlasništva nad njim i
- portfolio investicije – ulaganje kapitala u HOV.

13. EQUITY kapital?

 Equity kapital – predstavlja vrijednost investicija u akcije preduzeća u
inostranstvu.
14. Najizraženije prepreke većeg priliva stranih direktnih ulaganja u BiH?
 Najizraženije prepreke većeg priliva stranih direktnih ulaganja u BiH
izražene su kroz:
-Zakonodavne probleme;
-Ograničenost institucionalnih kapaciteta za sprovođenje reformi
strateškog planiranja i marketinga;
-Kašnjenje procesa reformi, poboljšanje konkurentnosti i otklanjanje
infrastrukturnih nedostataka;
-Potreba za razumijevanjem značaja stranih investicija.

15. Karakteristike novog oblika ekonomske diplomatije?

 Karakteristike novog oblika ekonomske diplomatije su:
- Povećanje broja učesnika na svjetskoj trgovinskoj sceni;
- Izražen i naglašen multikulturizam;
- Višedimenziomalnost ekonomske diplomatije;
- Međusobna povezanost svih aktivnosti kojima se bavi ekonomska
diplomatija.

16. Međunarodni politički odnosi ?

 Međunarodni politički odnosi predstavljaju osnovu uspostavljanja
ekonomske, kulturne, sportske i druge veze. Najvažniji subjekti su
suverene i nezavisne države i međunarodne organizacije.

17. Međunarodni ekonomski odnosi?

 Međunarodni ekonomski odnosi su dio međunarodnih odnosa koji
obuhvataju ekonomske i poslovne odnose između nacionalnih privreda u
svijetu.

18. Trgovina (definicija i podjela)?

 Trgovina je djelatnost koja se bavi prometom roba i usluga.
 Unutrašnja trgovina je organizovana razmjena roba i usluga u okvirima
nacionalnih carinskih granica jedne nezavisne zemlje.
 Spoljna trgovina je organizovana razmjena roba i usluga između
nezavisnih zemalja.

19. Definicija međunarodnog poslovanja?

 Međunarodno poslovanje je privredna aktivnost koja podrazumijeva
razmjenu roba, usluga, transfer kapitala, znanja i raspoloživih resursa
sa elementima inostranosti prema jedinstvenim, globalnim pravilima
poslovanja, čije aktivnosti su regulisane od strane međunarodnih
multilateralnih ekonomskih i finansijskih organizacija.

20. Razlozi za međunarodno poslovanje?

 Kreiranje novih tržišta i/ili povećavanje profita.
 Novi proizvodi i tehnologija za domaće tržište.
 Zaštita domaćeg tržišta.
 Poboljšavanje komunikacije unutar kompanija.
 Novi izvori sirovina/novi dobavljači.
 Geografska diversifikacija.
 Maksimiziranje bogatstva akcionara/vlasnika itd.
21. Ciljevi međunarodnog poslovanja?
 Primarni ciljevi međunarodnog poslovanja su:
- Promjena materijalne strukture proširenog proizvoda izvozom sopstvenih
proizvoda i uvozom roba i dobara deficitarnih na međunarodnom tržištu;
- Uvoz radi održavanja robnih rezervi na planiranom nivou;
- Unapređenje proizvodnje;
- Povećanje konkurentske sposobnosti privrede;
- Povećanje obima nacionalnog dohotka.

22. Značaj međunarodnog poslovanja?

 Značaj međunarodnog poslovanja se ogleda u:
1. Slobodnom pristupu resursima;
2. Povećanju obima prodaje;
3. Zaštiti domaćeg tržišta kompanije;
4. Diversifikaciji poslovanja;
5. Smanjenju konkurentskog rizika.

23. Proces internacionalizacije preduzeća?

 Najprisutnije poslovne pokretačke faktore i razloge uključivanja u tokove
međunarodnog biznisa i menadžmenta, tj. procesa internacionalizacije
poslovanja preduzeća, možemo grupisati u:
- proizvodne;
- tržišne;
- konkurentske i
- finansijske.
24. Proizvodni pokretački faktori?
 Proizvodni faktori su:
1. potpunije korišćenje proizvodnih kapaciteta,
2. produžavanje životnog ciklusa proizvoda,
3. fleksibilnije upravljanje proizvodnim asortimanom,
4. osavremenjavanje proizvodnje i praćenje tehnoloških promjena.

25. Tržišni pokretački faktori?

 Tržišni faktori su:
1. nedovoljni potencijali/ili rast domaćeg tržišta,
2. praćenje svojih velikih kupaca pri njihovom nastupu na inostranom tržištu
(posebno naglašeno kod tzv. industrijskog menadžmenta i marketinga),
3. orijentacija na tržišnu diversifikaciju kao pravac rasta i razvoja,
4. smanjivanje zavisnosti od jednog tržišta,
5. korišćenje prednosti različitih stopa ekonomskog razvoja po zemljama.
26. Konkurentski pokretački faktori?
 Konkurentski faktori su:
1. upoznavanje sa snagom i mogućnostima međunarodne konkurencije,
2. sticanje međunarodnog konkurentskog i poslovnog iskustva,
3. korišćenje prednosti povoljnije konkurentske strukture,
4. odbrana postojeće konkurentske pozicije,
5. popravljanje imidža na domaćem tržištu.
27. Finansijski pokretački faktori?
 Finansijski faktori su:
1. obezbeđivanje potrebnih deviza,
2. efikasnije upravljanje strukturom ukupnih troškova,
3. brži povraćaj ulaganja (pogotovo pri naglašenoj istraživačko-razvojnoj
aktivnosti),
4. bolji finansijski leveridž (kroz razne forme poslovnog povezivanja i
poslovne saradnje),
5. postizanje viših cijena i većeg profita u inostranstvu.

28. Interna internacionalizacija poslovne aktivnosti i njene realizacije?

 Proces internacionalizacije poslovnih aktivnosti može se odvijati i na
domaćem tržištu. Interna internacionalizacija poslovnih aktivnosti
realizuje se kroz:
- Uvoz;
- Korišćenje licence ili franšize;
- Zajedničko finansiranje poslovnih projekata;
- Strateško partnerstvo sa inostranim kompanijama.

29. Eksterna internacionalizacija poslovnih aktivnosti i njena realizacija?

 Proces eksterne internacionalizacije poslovnih aktivnosti se realizuje na
inostranom tržištu.
 Eksterna internacionalizacija poslovnih aktivnosti se realizuje kroz:
- Izvoz;
- Ustupanje licenci ili franšiza;
- Zajednička ulaganja u inostranstvu;
- Otvaranje filijala u inostranstvu.

30. Put internacionalizacije poslovnih aktivnosti preduzeća?

 Preduzeće na svom putu razvoja međunarodne konkurentske sposobnosti
prolazi kroz pet hijerarhijskih faza:
1. Izvozna svjesnost
2. Izvozna namjera
3. Pokušaj izvoza
4. Procjena izvoza
5. Prihvatanje izvoza.

31. Prihvatanje izvoza?

 Prihvatanje izvoza je peta faza internacionalizacije poslovnih aktivnosti
preduzeća u kojoj dolazi do konačnog usvajanja (ili odbacivanja) izvoza, čiji
se rast prati kao:
1. procenat od ukupne prodaje;
2. kontinuiran ulazak na nova tržišta;
3. apsolutni rast izvoza;
4. kontinuirano uvođenje novih proizvoda na postojeća tržišta.
32. Klasifikacija preduzeća?
 Najčešće pominjana klasifikacija preduzeća je:
1. Nacionalno preduzeće – svako preduzeće koje je svoje aktivnosti
usmjerilo na nacionalno tržište;
2. Međunarodno preduzeće – aktivno učestvuje i na domaćem i na
inostranom tržištu;
3. Multinacionalno preduzeće – svako preduzeće koje domaće tržište
doživljava kao jedno od više poslovnih područja različitih po strukturi,
značaju i veličini;
4. Globalno preduzeće - preduzeće koje domaće tržište doživljava kao jednu
geografsku jedinicu integralno definisanog svjetskog tržišta.

33. Strategija u međunarodnom poslovanju, vrste?

Razvijanje međunarodnog poslovanja zahtijeva od kompanija definisanje
orijentisane misije, vizije, cilja i strategije.
 Poslovna strategija
 Razvojna strategija - Ova strategija se može podijeliti na:
Ekspanzivnu strategiju
Integrativnu strategiju
Strategiju diversifikacije . Postoje dva oblika strategije diversifikacije:
- koncentrična diversifikacija;
- konglomeratsk diversifikacija.
 Generička strategija - postoje tri generičke strategije:
Strategija konkurencije niskim troškovima
Strategija konkurencije jedinstvenim proizvodima
Strategija konkurencije usmjerena na jedan tržišni segment
 Međunarodno-poslovna strategija

34. Međunarodno-poslovna strategija?

 Međunarodno-poslovnu strategiju čine:
1. Pasivna međunarodno-poslovna strategija –primjenjiva je od strane malih
i srednjih preduzeća.
2. Aktivna međunarodno-poslovna strategija – primjenjiva je od strane
preduzeća koja su razvila svoju konkurentsku sposobnost. Možemo je
podijeliti na transncionalnu i multinacionalnu strategiju.
3. Globalna međunarodno-poslovna strategija – primjenjuje se od strane
preduzeća koja imaju bogato međunarodno iskustvo.

35. Smanjenje konkurentnog rizika?

 Izlazak preduzeća na međunarodno tržište jača njegovu konkurentnost.
Izbjegavanjem međunarodnog tržišta, preduzeće je osuđeno na konkurentsko
zaostajanje.

36. Sopstveničko preduzeće?

 Sopstveničko preduzeće (Proprietorship), je najjednostavniji i
najrasprostranjeniji oblik preduzeća u tržišnoj privredi. Ovakvo preduzeće
osniva preduzetnik. Život sopstveničkog preduzeća je ograničen.
37. Ortačko društvo?
 Ortačko društvo (Partnership) – pravni oblik preduzeća koje osnivaju dva ili
više lica. Cilj osnivanja ortačkog društva je da osnivači (ortaci)
poslovanjem ortačkog društva ostvare dobit. Jedan od najvažnijih principa
poslovanja ortačkog društva je neograničena odgovornost partnera, tj. njihova
potpuna materijalna odgovornost u zajedničkom poslovanju.

38. Razlozi prestanka ortačkog društva?

 Istek vremena na koje je preduzeće osnovano ili ispunjenje cilja osnivanja.
 Odluka ortaka o prestanku.
 Neobavljanje poslova neprekidno u periodu od dvije godine.
 Sudskom odlukom o prestanku.
 Nastajanjem bilo kojeg drugog događaja određenog ugovorom društva koji
ima za posledicu prestanak rada društva.

39. Komanditno društvo?

 Komanditno društvo je preduzeće koje nastaje ugovorom između najmanje
dva pravna ili fizička lica. Njen cilj je da pod personalnom firmom obavlja
određenu privrednu aktivnost, od kojih najmanje jedno lice odgovara
neograničeno za njegove obaveze (komplementar), a najmanje jedno lice
snosi rizik do visine svog ugovorenog uloga (komanditor).

40. Društvo sa ograničenom odgovornošću?

 Društvo sa ograničenom odgovornošću (Private Limited Liability) – oblik
društva kapitala kojeg stvaraju dva ili više ulagača sa odgovarajućim ulozima,
radi obavljanja određene djelatnosti pod zajedničkim imenom. Ulagači snose
rizik u poslovanju samo do visine svog uloga. Karakteristika ovog društva je
zatvorenost, koja nekad otežava ulazak novih članova.

41. Korporativno udruživanje, vrste?

 Najzastupljeniji oblici korporativne saradnje, povezivanja i udruživanja su:
 karteli;
 koncerni;
 trustovi;
 konglomerati i
 multinacionalne kompanije.

42. Holding kompanija?

 Holding kompanija (Holding Company) je specifičan oblik akcionarskog
društva u kojem je uspostavljen sistem kontrolnog paketa akcija. Sistem
kontrolnog paketa akcija, nosiocu ili nosiocima, obezbjeđuje kontrolu nad
donošenjem strateških poslovnih odluka korporacije, kao i nad njenim
finansijskim poslovanjem.

43. Društveno preduzeće?

 Društveno preduzeće organizovano je na principu akcionarskog društva.
Najveći broj društvenih preduzeća se nalazi u procesu privatizacije
(pretvaranje društvene u privatnu svojinu). Prestanak postojanja društvenih
preduzeća značiće i nestanak društvene svojine iz ekonomskog sistema naše
zemlje.
44. Državno preduzeće?
 Državno (javno) preduzeće proizvodi javno dobro i pruža javnu uslugu
(željeznica, energetika, telekomunikacijei dr.). U procesu tranzicije našeg
društva, privatizuju se i državna preduzeća. Za razliku od društvenih
preduzeća koja nemaju perspektivu, pojedina državna preduzeća nastaviće
da egzistiraju, ali uz striktno poštovanje tržišnih kriterijuma u poslovanju.

45. Mikro,mala i srednja preduzeća?

 Mikro preduzeća su preduzeća koja zapošljavaju do 10 radnika.
 Mala preduzeća se definišu kao pravna lica koja:
- zapošljavju od 11 do 50 stalno zaposlenih radnika;
- ostvaruju ukupni godišnji prihod od 4 miliona KM.
 Srednja preduzeća su pravna lica koja:
- zapošljavaju od 51 do 250 stalno zaposlenih radnika;
- ostvaruju godišnji prihod od prodaje do 20 miliona KM.

46. Multinacionalne kompanije?

 U pokušaju objašnjenja šta su to multinacionalne kompanije, često se koriste i
različiti termini, kao što su: “internacionalna kompanija”, “globalna kompanija”.
Multinacionalne kompanije su takav oblik organizovanja preduzeća u kome je
centrala ili matična kompanija u vlasništvu rezidenta najmanje dvije zemlje.
Klasifikacija multinacionalnih kompanija prema metodama upravljanja se
svodi na:
1. Etnocentrične kmpanije
2. Policentrične kompanije
3. Geocentrične kompanije

47. Izvoz (oblici izvoza i šta podrazumjevaju)?

 Izvoz predstavlja početni oblik ulaska na internacionalno tržište.
 Oblike izvoza možemo podijeliti na:
1. Posredni izvoz podrazumijeva prodaju proizvoda na inostrano tržište
posredstvom agenata čija se baza nalazi na tržištu zemlje u koju izvozimo
ili na domaćem tržištu.
2. Neposredni izvoz ili često nazivani direktni izvoz podrazumijeva prodaju
proizvoda direktno uvozniku ili kupcu na stranom tržištu bez uvoznika ili
kupcu na stranom tržištu bez posrednika.
3. Korporativni izvoz koristi kompanija koja ima namjere da svoje poslovne
aktivnosti internacionalizuje, ali ne posjeduje dovoljne količine resursa,
prodajnih centara i ostalih potrebnih pretpostavki koje su potrebne da bi
se razvio izvoz.
4. Vidljivi izvoz su dobra koja se fizički izvoze u drugu zemlju. Ona mogu da
budu kapitalna dobra i potrošna dobra.
5. Nevidljivi izvoz su usluge koje se prodaju nerezidentima države koja ih je
izvršila. Neki nevidljivi izvozi se realizuju u drugim državama kao npr.
obavljanje vazdušnog i pomorskog transporta.
48. Uvoz (oblici uvoza i šta podrazumjevaju)?
 Uvoz je oblik spoljnotrgovinskog posla u kojem preduzeće države kupuje
dobra i usluge od preduzeća druge ili drugih zemalja radi prodaje na
domaćem tržištu, plaćajući ih, najčešće, konvertibilnim sredstvima.
1. Vidljivi uvoz su dobra koja su fizički uvedena u zemlju, bilo da je riječ o
kapitalnim ili potrošnim dobrima.
2. Nevidljivi uvoz ili uvoz usluga može da se realizuje tako što strani
snadbjevač usluga dolazi u drugu zemlju i pruža odgovarajuće usluge, ili
rezidenti jedne države odlaze u drugu zemlju u kojoj kupuju ili koriste
odgovarajuće usluge (avionske, hotelske, bolničke i druge).

49. Licenca i licencni ugovor?

 Licenca je oblik uspostavljanja poslovne saradnje međunarodnog karaktera i
njen značaj ogleda se u ustupanju i pribavljanju prava na upotrebu određene
tehnike proizvodnje, prenosa znanja...
 Licencni ugovor je ugovor prema kojem davalac licence dobija određenu
nadoknadu za licenciranje.

50. Direktno investiranje?

 Direktno investiranje je oblik ulaganja u preduzeće nad kojim se stiče
vlasnička kontrola. Jedan od oblika direktnog investiranja je i kupovina
kontrolnog paketa akcija određenog preduzeća u stranoj zemlji.

51. Zajednička ulaganja?

 Zajednička ulaganja su oblik poslovne saradnje između kompanija koje se
nalaze u dvije ili više zemalja i koje ulažu imovinu u osnivanje zajedničkog
preduzeća za proizvodnju i/ili distribuciju roba i usluga.Motivi ulaska u
zajednička ulaganja mogu biti:
1. zajednička upotreba tehnologije ili tehnike.
2. obezbjeđenje kapitala i investicionih sredstava,
3. olakšan izlazak na međunarodno tržište.

52. Poslovna bilaterala?

 Poslovna bilaterala – oblik saradnje između dvije kompanije koje se nalaze u
dvije različite države i koje uspostavljaju saradnju zbog zajedničkog nastupa
na tržištu ili im je cilj stvaranje novog proizvoda. Njena prednost je što
kompanije ugovornice jačaju konkurentsku snagu i šire svoj tržišni nastup.

53. Poslovna multilaterala?

 Poslovna multilaterala je oblik poslovne saradnje između tri i više kompanija
koje se nalaze u više različitih država koje uspostavljaju saradnju zbog
zajedničkog nastupa na tržištu ili im je cilj stvaranje novog proizvoda.
54. Poslovi vezane kupovine (osnovni oblici)?
 “Vezani” spoljnotrgovinski poslovi su oni poslovi u kojima se uvoz jednih roba
i usluga vezuje za izvoz drugih roba i usluga, i obrnuto. U spoljnotrgovinskoj
praksi se susreće više oblika “vezane” trgovine:
1. Barter poslovi – vezani spoljnotrgovinski poslovi kojima se uvoz jednih
roba vezuju za izvoz drugih roba i usluga.
2. Sajamski kompenzacioni poslovi - Pojedine zemlje uvele su u svoj
spoljnotrgovinski režim i mogućnost da domaći kupci države u kojoj se
sajam održava mogu izložene sajamske eksponate kupiti naknadnim
isporukama robe u razmeni 1:1.
3. Malogranični i susjedni prekomorski promet - Ova vrsta poslova praktikuje
se između susjednih država koje tradicionalno povezuju zajedničke
vrijednosti. Obavlja se na prostoru od 15 km sa svake strane granice, na
moru 30 km.

55. Poslovi dorade, obrade i prerade (osnovni oblici)?

 To je vrsta spoljnotrgovinskog posla gdje jedno preduzeće privremeno uvozi
strane proizvode na doradu, obradu i preradu i nakon obavljenog posla, vraća
ih naručiocu posla. Ovom vrstom poslova se ostvaruje pozitivan devizni priliv
iz inostranstva.
Lohn poslovi – poslovni oblik kod kojeg se proizvod stvara za inostranog
kupca.
Lizing poslovi - Kad preduzeće ne raspolaže vlastitim sredstvima za razvoj,
što je čest slučaj sa državama u tranziciji, do potrebnih resursa se dolazi
posredstvom lizinga.
Tajmšering ili vremensko korišćenje objekta je oblik dugoročne vremenske
saradnje, u kom strano preduzeće ulaže svoj kapital, znanje, opremu i slično,
a domaće preduzeće obezbjeđuje zemljište, infrastrukturu, sirovine i drugo,
radi zajedničke izgradnje nekog investicionog objekta
Franšizing poslovi– oblik poslovne saradnje u kome nezavisna preduzeća
(franšizanti) koriste u svom proizvodnom i pslovnim sistemu trgovačke marke,
znakove, patente drugog preduzeća (franšizer), uz plaćanje odgovarajuće
ugovorene naknade (franšize).
Faktoring poslovi se odnose na kupoprodaju kratkoročnih spoljnotrgovinskih
potraživanja. To je specifičan oblik ekonomske saradnje sa inostranstvom,
kojim jedna strana (klijent) nudi drugoj strani (faktor) svoja kratkoročna
potraživanja za isporučenu robu ili izvršene usluge, ali prije njihovog
dospijeća za naplatu.
Forfeting poslovi se odnose na kupoprodaju dugoročnih validnih
spoljnotrgovinskih potraživanja, odnosno prava.
56. Reeksportni poslovi i njegovi oblici?
 Reeksportni poslovi su složene robne i finansijske transakcije posredovanja u
trgovini između različitih zemalja radi ostvarivanja pozitivnog finansijskog
efekta. Javljaju se u više oblika:
1. Poslovi uvoza radi izvoza – ponovni izvoz u nepromijenjenom stanju
2. Poslovi spoljnotrgovinskog ramplasmana – uvoz robe iz inostranstva i
paralelni izvoz iste količine robe domaćeg porijekla.
3. Poslovi reeksportne dorade – kupovina robe u inostrantvu, njen
privremeni uvoz radi prerade, dorade ili obrade i izvoz takve robe.
4. Klasično posredovanje – reeksporter kupuje robu u inostranstvu i istu robu
neposredno prodaje u inostranstvu.
5. Svič (Swich) poslovi – reeksporter otkupljuje u nekoj zemlji po nižoj cijeni
potraživanja sa nesigurnom naplatom od njihovog vlasnika (izvoznika),
potom tim sredstvima kupuje robu u zemlji koja duguje i istu prodaje u
drugoj zemlji po višoj cijeni.
6. Oplemenjivanje robe – kupovina robe u inostranstvu , njena prerada,
dorada i obrada u domaćim preduzećima, plaćanje tih usluga i njen izvoz.

57. Tranzitni poslovi?

 Pod tranzitnim poslom podrazumijeva se:
- Prevoz robe jedne zemlje preko nacionalne teritorije druge zemlje u neku
treću zemlju, bez plaćanja dažbina;
- Uvoz strane robe koja se skladišti u zemlji da bi se poslije toga ponovo
izvezla u inostranstvo.
 Tranzitni poslovi mogu biti:
- direktni (kad strana roba prelazi preko teritorije samo jedne zemlje);
- lomljeni (kad se strana roba istovara i privremeno skladišti u jednoj zemlji,
pa tek onda izvozi u inostranstvo);
- posrednički (kad domaće uslužno preduzeće obavlja izvijesne komercijalne
poslove za račun inostranog trgovca).

58. TIR karnet sistem?

 Međunarodni TIR karnet je dokument sa popisom robe koja se prevozi.
Prevoznik sa TIR oznakom prolazi kroz zemlju tranzita slobodno i bez
komplikovanih carinskih formalnosti.

59. IRU?
 Zemlja čijii prevoznik koristi TIR oznaku mora biti član Međunarodne
transportne unije.Učlanjenjem u IRU zemlja, čiji prevoznik koristi TIR oznaku,
garantuje da neocarinjena roba neće biti istovarena na teritoriji tranzitne
zemlje.

60. Trgovinski centri?

 Trgovinski centri u skup trgovinskih i svih ostalih komercijalnih objekata gdje
je proces planiranja, razvoja, vlasništva i upravljanja centraliziran. Prema
veličini i širini tržišta mogu biti: regionalni, lokalni i komšijski.
61. Sajmovi?
 Sajmovi su specijalizirane institucije koje organizuju privredne manifestacije
koje se održavaju u redovnom unaprijed poznatom terminu. Sajmovi imaju
svoj ekonoski, društveni i promotivni značaj.
Ekonomski značaj se ogleda u njihovom direktnom i indirektnom doprinosu
porasta prihoda od potrošnje.
Društveni značaj se ogleda unjihovoj političkoj i kulturnoj ulozi koju imaju
za društvo.
Promotivni značaj se ogleda u: razvoju imidža, osiguranju prisustva,
uvođenju novih proizvoda, razvoju prodaje, podršci dilerima i posrednicima,
te osvajanju i razvoju novih tržišnih prostora

62. Berze?
 Berza se posmatra kao specifičan oblik veoma organizovanog tržišta na
kome se obavlja promet robe, novca, deviza i kapitala izraženog u hartijama
od vrijednosti.
Vrste berzi: mješovite, novčane, efektne, robne, berze usluga, berze
proizvodne kooperacije, berze radne snage.
Uslovi da bi posao postao berzanski su : visok stepen standardizacije;
obilnost ponude i potražnje; visok stepen nestabilnosti cijena; postojanje
relativno visokog stepena konkurencije u proizvodnji.

63. Aukcije?
 Najčešće se koriste kada je potrebno racionalizovati prodaju proizvoda kojima
je teško izračunati prodajnu cijenu (umjetnička djela, rijetki predmeti,
zaplijenjena roba, rasna stoka itd.)
Prednosti aukcija su:
1. Objektivnost prilikom određivanja cijene
2. Ravnopravnost učesnika
3. Niži troškovi trgovanja
4. Brzina obavljanja poslova.

64. Tržnice na veliko?

 Tržnica na veliko je tržišna institucija posredstvom koje se najčešće
prometuje lako kvarljivim poljoprivrednim i prehrambenih proizvodima.
Osigurava prateće smještajne kapacitete (komore, hladnjače i sl.) koje
individualni proizvođači rijetko mogu osigurati
Tržnice ne preuzimaju vlasništvo nad robom već se samo javljaju kao
posrednici koji čuvaju robu.

65. Definicija i karakteristike elektronske trgovine?

 Francusko udruženje trgovine i elektronske razmjene, elektronsku trgovinu je
definisalo skup kao neopipljivih veza koje održavaju ekonomski agenti.
Elektronska trgovina se odnosi na online transakcije: prodaja roba i usluga na
Internetu, bilo u jednoj transakciji ili tokom određenog vremenskog perioda, s
tekućom cijenom pretplate.
Najvažnije karkateristike elektronske trgovine su:
1. brz pristup informcijma
2. transfer dokumenata uz minimalne troškove
3. otvorenost informacionog prostora
4. mogućnost kreiranja vlastitih baza podataka i obrade njihovih
informacionih sadržaja
 5. mogućnost analize proizvoda i usluga te razmjene iskustava
6. mogućnost analize tržišta i uočavanje neželjenih i/ili nedopuštenih pojava
na njemu
7. saradnja sa stručnjacima
8. mogućnost brzog i odgovarajućeg regrutovanja potrebnih radnika
9. permanentno stvaranje novih poslovnih prilika i njihovo iskorištavanje.

66. Osnovni oblici elektronske trgovine?

 Osnovni oblici elektronske trgovine su:
1. Elektronska trgovina prema obimu i strukturi poslovne aktivnosti koju
možemo podijeliti na: elektronsku trgovinu na veliko ili elektonska
veleprodaja; i elektronsku trgovinu na malo ili elektonska maloprodaja
2. Elektronska trgovina prema stepenu primjene informacione tehnoligije
koju možemo podijeliti na: djelomičnu elektronsku trgovinu; i potpunu
elektronsku trgovinu
3. Elektronska trgovina prema poslovnim kanalima prodaje koju možemo
podijeliti na: elektronsku trgovinu posredstvom privatnih mreža; i
elektronsku trgovinu posredstvom otvorene mreže Internet koja se još
naziva i Internet trgovina.

67. Osnovni modeli elektronske trgovine su?

1. B2B – poces odlučivanja o kupovini kojom organizacije utvrđuju potrebe
nabave proizvoda i usluga te identifikuju , procjenjuju i biraju između
alternativnih marki proizvoda i dobavljača.
2. B2C – predstavlja trgovačku djelatnost koja prodaje proizvode i usluge do
kranjih potrošača posredstvom Internet tehnologija.
3. C2B – model u kojem potrošač zahtijeva proizvod ili uslugu od prodavca, tako
što postavlja svoj zahtjev sa odgovarajućim budžetom, preko Interneta, a
prodavci pregledaju zahtjeve i daju ponude.
4. C2C – kod ovog modela potrošači vrše prodaju jedni drugima, uz pomoć
Internet kreatora tržišta. Najpopularniji oblik aktivnosti C2C modela
elektronske trgovine su aukcije.
5. B2A – ovaj model pokriva sve Internet transakcije između kompanija i
državnih organa (socijalna zaštita, fiskalna, zapošljavanje, registar i javni
biležnik).
6. C2A – ovaj model pokriva sve elektronske transakcije između pojedinaca i
državnih organa.