Professional Documents
Culture Documents
FilibusterismoDeciphered Kab13 Klase Sa Pisika PDF
FilibusterismoDeciphered Kab13 Klase Sa Pisika PDF
KABANATA 13
ANG KLASE NG PISIKA
Ang klase ay isang pook na parihaba at may malalaking bintana
na may karali1 na dinadaanan ng maraming hangin at liwanag. Sa
kahabaan ng dingding na bato ay may tatlong baitang na bato na
nalalatagan ng kahoy, puno ng mga estudyante na ang pagkakahanay ay
alinsunod sa kaayusang alpabetiko; sa ibayo ng pasukan, sa ilalim ng
isang larawan ni Santo Tomas de Aquino, ay nalalagay ang upuan ng
propesor, mataas ng dalawang baitang sa magkabilang panig. Nandoon
ang isang magandang pisara na may balangkasang nara2 na hindi halos
nagagamit sapagka’t nakasulat pa ang viva! Na nakita roon magmula pa
sa simula ng araw ng pasukan,3 doon ay walang anumang kasangkapang
matino o sira.4 Ang mga dingding na pinturado ng ng puti at sa ilang dako
ay mga bricks na may iba’t ibang kulay upang maiwasan na magasgasan,
ay hubad na hubad; ni isang guhit, ni isang inukit, ni bahagyang
kasangkapan na ukol sa pisika! Ang mga nag-aaral ay hindi
nangangailangan at walang naghahanap ng pagtuturo sa pamamagitan
ng eksperimento sa isang aralin na ukol sa siyensiyang experimental;
pagdaan ng mga taon ay gayon ang pagtuturo at hindi nagulo ang
Pilipinas,5 kundi patuloy pa nga ring gaya ng dati.6 Paminsan-minsan ay
bumababang mula sa langit ang isang instrumento na ipinakikitang
malayo sa estudyante na gaya mapanambang nangakaluhod, tingnan
mo ako subalit huwag hihipuin.7 Pana-panahon, pag nagkakaroon ng
MGA PALIWANAG
2 Naka-frame na pisara
4 Masaya na sana si Rizal kung may nakita siyang aparato kahit na sira. Isang
mataas na anyo ng panghihiyang.
8
Ang mga mag-aaral para makita ang mga aparato ay higit na field trip ang aktibidad.
Basahin ang :
Faidra Papanelopoulou, Agustí Nieto-Galan, Enrique Perdiguero. Popularizing science and
technology in the European periphery, 1800-2000(Ashgate Publishing, England 2009) p. 89.
By
http://www.nzeldes.com/Miscellany/Ganot.htm
kung minsan ang ulo, na wari’y nag-aalinlangan, mangingiti at bubulong
ng: transeat.24 Tungkol sa kimika ay inaakalang mayroon siyang di-
karaniwang kabatiran sapul noong sa pag-alinsunod sa isang banggit ni
Sto. Tomas, na ang tubig ay isang halo, ay maliwanag niyang pinatunayan
na ang taga-langit na doktor ay nagpauna nang malaki sa mga Berzelius,
Guy Lussac, Bunsen at iba pang materialista, na pawang may munti o
malaking kahambugan.25 Datapwa’t kahit na naging propesor sa
geografia ay mayroon siyang mga ilang pag-aalinlangan tungkol sa
kabilugan ng mundo at gumagamit ng may makahulugang ngiti
pagsasalita nang pag-ikit at pagligid sa araw, at binabanggit yaon:26
27 Father Pietro Angelo Secchi SJ (29 June 1818 – 26 February 1878) was an
Italian astronomer. He was Director of the Observatory at the Pontifical
Gregorian University (then called the Roman College) for 28 years. He was a
pioneer in astronomical spectroscopy, and was one of the first scientists to state
authoritatively that the Sun is a star. (Wikipedia)
28
Ipinapapansin na ang isa sa katangian ng mahusay na guro ay ang pagkakaroon niya ng enthusiasm sa
araling kaniyang itinuturo at ang pagnanais na ipaalam sa kaniyang mga mag-aaral ang kaangatan nito sa
ibang mga aralin.
29
Binigyan ni Rizal ng pagkakaiba ang relihiyon at siyensiya: Ang una ay kuro-kuro, ang huli ay mula sa
pangmasid.
malugod sa isang katarungang hindi ikinabantog ng isa man sa kanyang
mga kapatid – siya na ang unang hindi naniniwala sa kimika ni Sto. Tomas
– nguni’t ikinadakila ng ibang samahang kalaban, sabihin na nating
katunggali nila.
30
Isang matinding batikos ni Rizal sa sistema ng edukasyon na inuulit ang mga pinasaulong ng guro mula
sa libro.
31
Maaring hindi binigyan ni Rizal ng pangalan ang estudyanteng ito, subalit sa kabanatang ito ay hindi
simulado na ibinigay ni Rizal ang NAKAKATUWANG APELYIDO ng mag-aaral na ito.
32 Ibig sabihin ay hindi mabuting prayle si Padre Millon. Ang ginakamit niyang
pagtawag sa kaniyang mga mag-aaral ay ang depresiyatibong TU o Ikaw. Maliit
ang pagtingin sa kaniyang mga estudyante.
“Sinasang-ayunan mo ba o hindi?”
ng kanyang baro, itatayo ang isang paa, pagkatapos ay ang isa naman,
walang matagpuang kalinawan.
“Oy, ikaw, espiritu sastre!”51 ang sabi, “hindi ikaw ang tinatanong
ko, dahil ginawa mo ang magligtas sa iba ay tingnan natin, iligtas mo ang
katawan mo, salva te ipsum, at ipaliwanag mo sa akin.”52
“Liber dixit ergo ita est (Ganyan ang sinasabi ng aklat), hindi mo
nasa ang dumunong pa kaysa aklat… At pagkatapos ay idinugtong na
ang mga salaming kristal ay binubuo ng isang palas na kristal, na ang
dalawa niyang mukha ay kininis at ang isa sa kanila ay may pahid na
tinggang puti, nota bene,. “Tunay ba ito?”
“Metal nga, metal nga, at ang ibig sabihin ng salitang alloy ay ang
pagkakahalo niya sa asoge na isa ring metal. Ergo ang isang salaming
kristal ay isang salaming metal; ergo ang mga pagkakabahagi ay hindi
maliwanag, ergo ang pag-iiba-iba ay masama, ergo… Papaano mo ito
ipapaliwanag, espiritu sastre?”
Si Placido ay umunat.
“Dalawampu’t lima.”
“Labinlima…”
“Labinlima, parejo camaron con cangrejo!” ang tapos ng nagtuturo
na itinupi ang talaan, “pag nagkabiso ka pang minsan ay, sulong! Apuera
de la fuerta (sa labas ng pintuan)! Th! At ngayon ay isang pagkukulang
sa liksiyon sa araw-araw.”
“Sukat na, padre, sukat na! Maaari pong lagyan ninyo ako ng
mga pagkukulang na ibig ninyong ilagay, nguni’t wala po kayong
karapatang lumait sa akin.62 Maiwan kayo sa inyong klase sapagka’t
hindi na ako makapagtitiis pa.”63