BATAYANG PAGSASALIN

I. Ang Wika ng Pagsasalin

A. Dalawang paraan sa pagsasalin

1.Maaaring pabayaang manahimik ng tagasalin ang awtor, hanggang posible, at

pakilusin ang mambabasa tungo sa kaniya

2. Maaaring pabayaang manahimik ng tagasalin ang mambabasa, hanggang

posible, at pakilusin ang awtor tungo sa kaniya

B. Dalawang wika na dapat pagkadalubhasaan ng tagasalin

1.Simulaang Lengguwahe (SL) o ang wika ng isinasaling akda

2.Tunguhang Lengguwahe (TL) o ang wikang pinagsasalinan ng akda

C. Dalawang ugat na kanluranin

1.Lunggating Dryden - nakasalig sa paniwalang may superyor at may imperyor na

wika

1.1 metaprase- wika niya'y iteral na paglilipat sa isang awtor nang salita-
sa-salita at linya-sa-linya túngo sa ibang wika

1.2 paraprase- pagsasalin sa kahulugan ng sinabi ng awtor ngunit sa

paraang nababago at nadadagdagan ang kaniyang wika

1.3 imitasyon- ganap na kalayaang lumihis sa salita at kahulugan ng awtor

kaya nagdudulot lamang ng pangkalahatang pahiwatig mula sa orihinal

2. Teksto ng Pananampalataya

D. Mga layunin sa pagsasalin

1. Mga simulain sa pagsasalin

1.1 Dapat na ganap na nauunawaan ng tagasalin ang kahulugan at ang ibig

sabihin ng orihinal na awtor

1.2 Dapat na may ganap siyang kaalaman kapuwa sa SL at TL

1.3 Dapat na umiwas siya sa mga tumbasang salita sa salita

1.4 Dapat na gumamit siya ng anyo ng salita na alam ng nakararami sa TL

1.5 Dapat na malapatan niya ng angkop na himig ang himig ng orihinal

 E. Pangkalahatang layunin sa pagsasalin

1. Imitasyon o panggagaya- tawag sa gawaing sumasaklaw sa paghahanap ng

katumbas na salita para sa SL hanggang sa pagsisikap na gayahin ang
anyo at himig ng orihinal na akda

2. Reproduksiyon o muling pagbuo- layuning higit na tumutupad sa inaakalang

interes o pangangailangan ng lipunan at panahon ng tagasalin.
Nagbibigay ito ng kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin

F. Mga hakbang sa aktuwal na pagsasalin

1. Pagtutumbas

1.1 Paghahanap ng pantumbas na salita mula sa kasalukuyang korpus ng

wikang Filipino

1.2 Pagtuklas ng pantumbas mula sa ibang katutubong wika ng Filipinas

2. Panghihiram

2.1 Hiramang Wika

2.1.1 Wikang Espanyol

2.1.1.1 mga salita na nabago ang anyo dahilan sa maling

pakinig ng mga ninuno o dahil sa walang
ingat na bigkas ng mga hindi naman
edukadong dayuhang tagapagsalita

2.1.1.2 may nagbago ng bigkas

2.1.1.3 mga salita na aakalaing katutubo kung hindi

aaninawin ang pinagmulan

2.1.1.4 mga hiniram na palagiang nasa anyong maramihan

2.1.2 Wikang Ingles

2.1.2.1 dalawang yugto ng paghihiram

2.1.2.1.1 paghiram sa salita na walang pagbabago

2.1.2.1.2 pagreispel

2.1.2.2 tatlong pagkakataong hinihiram nang walang

pagbabago ang mga salita
 2.1.2.2.1 sa mga pangngalang pantangi na hiram sa
wikang banyaga

2.1.2.2.2 mga katawagang siyentipiko at teknikal

2.1.2.2.3 mga salita na mahirap dagliang ireispel o

nakapagdudulot ng kalituhan kapag
binaybay alinsunod sa
palabaybayang Filipino

3. Reispeling

1. Mga bagong hiram na salita na tinitimpi ng Ortograpiyang Pambansa

1.1 kapag nagiging kakatwa o katawa-tawa ang anyo sa Filipino

1.2 kapag nagiging higit pang mahirap basahin ang bagong

anyo kaysa orihinal

1.3 kapag nasisira ang orihinal na kabuluhang

pangkultura,panrelihiyon, o pampolitika ng pinagmulan

1.4 kapag lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo dahil may

kahawig na salita sa Filipino

G. Halaga ng paglikha

1. Tatlong paraan ng paglikha

1.1 bagong- pagbuo- karaniwang taktika sa pagbuo ng salin

1.2 hiram- salin- literal na sinusundan ang takbo ng

kahulugan sa orihinal

1.3 bagong hulog- imbentong termino para sa pagbibigay

ng bagong kahulugang teknikal sa isa lamang
katutubong salita at may iba lamang
kahulugan

H. Salimuot ng salita bilang teksto

1. Pinakamahalaga sa pagsasalin

1.1 Accuracy o Eksaktitud

1.1.1 tama ang basa

 1.1.2 malinaw ang interpretasyon

1.1.3 epektibong nabigyan ng bagong buhay ang orihinal

II. Pagsasalin Bilang Pakikipaglaro sa Wika

A. Paggamit sa antas at kalidad ng pakikipaglaro sa wika ng salin

1. Upang sukatin mismo ang antas ng pagpapahalaga at sinop ng tagasalin

sa kaniyang isinasalin

2. Angking kahandaan at kakayahang bumasa ng mga pampanitikang laro-

sa-salita

B. Mga anyo ng pag-uulit

1. Tugma- pag-ulit ng tunog sa dulo ng dalawa o mahigit pang taludtod

2. Sukat- pag-uulit ng bilang ng panting sa dalawa o mahigit pang taludtod

3. Aliterasyon- inuulit ang mga katinig

4. Asonansiya- inuulit ang mga patinig

5. Baligtarang Pag-uulit- maaaring itulad sa epekto ng tinatawag sa

retorikang Griego na antistrope

6. Dramatikong pag-uulit ang repetisyon ng isang salita o prase upang

maging kawil o pang-ugnay ng damdamin o kaisipang
ipinahahayag sa isang mahabàng tula

C. Kahalagahan ng pag-uulit

1. Nagbibigay ng kalugod-lugod na indayog para sa nakikinig bukod sa

tumutulong naman sa pagmememorya ng mga saknong sa panig
ng makata

2. Sa pagtuturo, upang matandaan ang mahalaga na salita ng mga

tinuturuan o madla

D. Maaaring dulot ng pag-uulit ng salita

1. Kadena ng mga taludtod o saknong na binibigkas ng isang

panlahat ng salita

2. Kadensa o musikang maitutulad sa epekto ng litanya at salmo na siyang

impluwensiyang pang-organisasyon ng tíla dalangin niyang tula
 E. Mga alusyong pampanitikan

1.Ang tula na mahilig sa paggamit ng mga salitang-may-palaman o

mga salitang may nakatimong sipi

2. Malikhaing pagbasa- paraan ng pagdanas ng manlilikha

(manunulat at artist) sa kaniyang daigdig

2.1 alusyong pampanitikan

2.2 tahasang pagsipi

2.3 paghahandog

2.4 pagdaragdag

2.5 pagpapayaman at kahit sa pamamagitan ng pang-

uuyam, panggagagad, pagsikil, at tahas o di tahas na
pagsalungat

G. Kasaysayan at talambuhay sa teksto

1. Tula bilang teksto

1.1 kaligirang personal

1.2 publiko ng makata

H. Nilalamamg pangkultura

1. Ang “Dios/Diyos” mismo ay nagtataglay ng malakas na nilalamang

pangkultura

2. May pag-imahen sa “Diyos” ang mga Kristiyano na hindi matutugmaan

ng ating katutubong “Kabunyian” at “Apò.” At kaya peligroso
din ang malikhain at politikal na paggamit ng “Bathala” nina
Bonifacio at G.E. Tolentino para sa “Dios” ni Rizal.

3. Bawat wika ay produkto ng heograpiya, kasaysayan, ideolohiya, at

karanasan ng may-ari ng wika

III. Komersyalismo at Pagsasalin

A. Komersyalismo- pangunahing interes ng tagasalin o ng nagpapasalin ay

pagkakitahan ang isinasalin at pangalawa lamang [o panghulí] ang
lumikha ng magandang salin
 B. Dapat gawin ng mga guro at estudyante sa pagpili ng gagamiting salin

1. Dapat pagdudahan kapag mura nga ngunit manipis

IV. Iyang Teknikal sa Pagsasaling Teknikal

A. Pagsasaling teknikal

1. Tunay

2. Aktibong wika ng globalisasyon

3. Kailangang lumikha ang pagsasalin ng "pang-akit na domestiko" sa

target na pook upang mabisang malipat ang anumag
impormasyon at kaalaman

B. Mga kailangan upang maging komunikatibo ang pagsasaling teknikal

1. Nakaangkop sa target na mambabasa

2. May layuning maglingkod sa target na mambabasa

C. Mga uri ng tekstong teknikal

1. Tekstong Siyentipiko o Tekstong Primarya- nauukol sa mga saliksik na

isinagawa ng isang siyentista o pangkat ng siyentista

2. Tekstong Teknikal o Tekstong Sekundarya- sinulat upang

magpaliwanag ukol sa tekstong siyentipiko o magpalaganap ng
isang praktikal na gámit ng isang teorya o saliksik na siyentipiko at
maaaring may format at organisasyong gaya ng "tekstong primarya"

2.1 bahagi ng tekstong teknikal

2.1.1 manwal

2.1.2 teksbuk

2.1.3 sangguniang aklat

2.2 mas popular na anyo

2.2.1 magasin at newsletter

2.2.2 polyeto

2.2.3 poster
 2.2.4 artikulo ng siyentipiko sa mga peryodiko

2.2.5 entri sa ensiklopedya

D. Mga hamon ng pagsasaling teknikal

1. Paggamit ng "espesyal na wika" o mga katawagang teknikal ang

madaling mapansin sa pagsusulat na teknikal at kaya siyang
hinahanap at pansínin sa pagsasaling teknikal

2. Konsistensi sa ispeling- isa sa mga hinihingi sa pagsasaling teknikal

3. Iba’t ibang katangian na kailnagan ng tagasalin teknikal

3.1 kaalaman sa paksa

3.2 mga kasanayan sa saliksik

3.3 mga kasanayan sa pagtuturo

3.4 mga kasanayan sa pagsulat

E. Halimbawa ng aplikasyon

1. Aktuwal na pagsasalin ng isang piraso ng tekstong teknikal

2. Paglilista ng maituturing na salitang teknikal. Halimbawa, sa

ayos alpabetiko. Hindi rin kailangang paghiwalayin ang magaan
at mahirap isalin.

3. Unawaing mabuti ang nilalaman ng report

4. Sa Filipinas ngayon, may pangkalahatang payo na kapag nagsasalin

mula sa isang banyagang SL ay dapat gawin ng tagasalin ang
sumusunod na mga hakbang:

4.1 maghanap ng pantumbas sa Filipino, o kung wala, sa ibang

wikang katutubo

4.2 manghiram sa Español

4.3 manghiram sa Ingles

4.4 lumikha
 BALANGKAS
SA FILIPINO SA
IBA’T IBANG
DISIPLINA
ni: Jaica Jean L. Ondoy

Bb. Jean Rose Manlises Oktubre 23, 2019

Guro sa Filipino Petsa ng Pagpapasa