Psikosociologji Psikosociologji

“Kur ligji dhe morali perplasen me njeri-tjetrin,qytetari ka

zgjedhjen te humbi perceptimin e moralit apo te humbi
respektin e tij per ligjet.”
Ligji dhe Njeriu
Konceptet ligjore dhe vleresimi psikofilozofik

Artikull funksional pershkrues

Artikull i vetepublikuar

Self-published article

Flori Hoxha Flori Hoxha

 Psikosociologji
C’eshte ligji?
Ligji eshte nje sistem normativ qe bazohet ne respektimin e
rregullave ndaj nje shoqerie dhe nje a me shume individeve.Ligjet
vendosen si subjekte rregulloresh qe duhet te zbatohen per te sjelle
nje mireorganizim jetesor dhe siguri tek njerezit.Ai procedohet si nje
akt juridik i formuar nga institucionet legjislative te nje shteti.Ketu
flasim per ligjet juridike dhe jo ato natyrore,gje qe ben lidhjen mes
normave te jeteses dhe rregullave te natyres.Ligji koncepton qarte
kufijte juridke dhe morale te cdo individi.Bazuar ne sistemin
demokratik,ligji qendron mbi gjithcka.Ne rast te shkeljeve te
ligjeve,prapa kesaj qendrojne denimet.Denimet jane vendime qe
merren nga institucionet e drejtesise dhe kryhen me qellim heqje
lirie,sherbim i detyruar ne komunitet,pagesa e masave gjobe e te
tjera.Ligji duhet zbatuar formalisht dhe duhet projektuar me qelllim
per sigurine e qytetarit e administrates shteterore.Ligjet mund t’i
klasifikojme si ligje kombetare te posacme dhe ligje
nderkombetare.Ligjet kombetare te posacme,jane akte normative
juridike te hartuara qellimisht bazuar ne kerkesat,kriteret dhe kushtet
jetesore,te punes dhe ekonomike te nje shteti te caktuar.Ligjet
nderkombetare jane akte normative juridike te hartuara qellimisht
nga nje organizate boterore apo rajonale qe perfshijne dy ose me
shume shtete me qellim zbatimin e aktit te caktuar per ceshtje te
percaktuara.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Referencat
https://www.drejtesia.gov.al/wp-
content/uploads/2017/11/Kodi_i_Procedures_Civile-2014-perf-1.pdf
http://www.qkr.gov.al/media/1089/kodicivil.pdf
http://www.pp.gov.al/web/kodi_i_procedures_penale_date_30_gusht_
2017_1201.pdf
https://www.drejtesia.gov.al/wp-content/uploads/2017/11/Kodi_Penal-
1.pdf
https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=283
(Kodi penal i Republikes se Kosoves)
http://www.erru.al/doc/Kodi_i_Procedurave_Administrative_2015.pdf
http://www.pp.gov.al/web/kodi_i_familjes_22.pdf
https://mf.rks-gov.net/desk/inc/media/9E01CD54-2857-4571-9070-
B3BC3FD1997B.pdf (Kodi i Etikes)
http://www.unmikonline.org/regulations/unmikgazette/03albanian/Ahr
i/AUniversalDeclarationHumanRightsfinal.pdf
https://sq.wikipedia.org/wiki/Kushtetuta
https://shprehje-filozofik.blogspot.com/2017/01/thenie-per-ligjet.html
(thenia kopertine)
https://shkollaesuksesit.com/perzgjedhurat/ligjet-u-ngjajne-cergave-
te-merimanges-insektet-e-vogla-kapen-prej-tyre-ndersa-thenie-per-
drejtesine/ (foto kopertina)
https://www.osfa.al/sites/default/files/press_raporti_total_oc_0.pdf
(Studim’Krimi i Organizuar,autor Besfort Lamallari,Fabian Zhilla)
Flori Hoxha
 Psikosociologji
Kushtetuta
Pergjithesisht,Kushtetuta eshte ligji themeltar i nje shteti.Ajo
eshte nje subjekt kryesor percaktues dhe perkufizues i
detyrave dhe pergjegjesive juridike e administrative te nje
shteti.Ky statut shkruan qarte perputhueshmerine qe duhet te
kene aktet dhe ligjet e tjera me kete statut,si edhe te kete
njeriun si subjektin e brendshem kryesor duke perfshire dhe te
drejtat e njeriut.Gjithashtu kushtetute mund te quhet edhe nje
rregull kryesor me baze qe mban nje grup i caktuar me
interesa te perbashketa.Per shembull,kushtetuta me e vjeter e
hartuar njihet si Kushtetuta e SHBA,e miratuar ne vitin
1787,me baze te mirefillte demokratike.Por edhe Statuti i
Republikes se San Marinos,njihet si nje rregull kryesor,por qe
permbante jo rregulla te kohes moderne.Me e vjetra kushtetute
ne Republiken e Shqiperise njihet Kanuni si i Leke Dukagjinit
dhe Skenderbeut,qe sherbenin si nje sistematizim normativ
per normat shoqerore dhe qeverisjen autonome te krahinave
malesore te Veriut te Shqiperise.
Ta cilesojme Kushtetuten si nje akt juridik te mirefillte dhe te
socializuar,atehere themi se eshte statut qe mban shtetin ne
anen ligjore,percakton te drejtat,detyrat,pergjegjesite
shteterore dhe individuale dhe perkufizon rolin e ligjit te varur
nga kjo e fundit.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Njeriu,si qenie e se drejtes
Njeriu eshte qenia me kryesore ne rruzullin
tokesor.Ne,njerezit,jemi
percaktore,krijues,drejtues,zhvillues,mesues,vendimtare,sherbyes,
gjetes,eksplorues e te tjera.Ne,ne baze te atyre qe
vleresojme,percaktojme dhe me pas vendosim.Ne jemi te vetmit te
cilet mund te bejme drejtesi dhe padrejtesi,prandaj mund te quhemi
si qenie te se drejtes.Kemi formuar nje sistem te paster drejtesie ku
edhe shpesh here devijohet nepermjet padrejtesive.Sistemi i paster i
drejtesise,komandohet nga ne,njerezit dhe devijohet perseri nga
ne.Nepermjet ligjeve drejtojme kete sistem dhe denojme
shkelesit.Format e denimeve na karakterizojne dhe na konceptojne
respektin ligjor e meshiren morale.Sipas psikologjise,ne,njerezit
kemi nje mendje me ideologji kontraverse,mendime qe
kundershtojne njera-tjetren,sjelljen e mire e te vrazhde,arrogancen
e kufijte qe kalojme.Kufijte qe ne kalojme jane pjese te
permendura qe kufizohen nga rregulla,ligje,parime,konsekuenca e
te tjera.Ne jemi ata qe vendosim per veten tone dhe ne post formal
vendosim per te tjeret.Vendimet qe marrim per veten jane shume te
rendesishme dhe mos t’i diskutojme per t’ia lene po vetes,por ato
vendime per te tjeret jane edhe me te rendesishme.Jane me te
rendesishme sepse nese e krahasojme me vendimet per veten
tone,kuptojme se ne dime dhe mendojme cfare do te bejme per
veten tone si rrjedhoja,kurse ne nuk dime se cfare do ndodhe me
jeten e te tjereve.Patjeter qe dikush qe shkel ligjin do vuaje
pasojat,edhe njeriu do te vendose per te caktimin e duhur qe eshte
hartuar,perseri sipas procedures ligjore.Caktimet perkufizohen si
denime qe ne duhet te analizojme dhe te kuptojme persa iu perket
te tjereve,me analitike te zhvilluar dhe me drejtesi njerezore.
Flori Hoxha
 Psikosociologji Psikosociologji
Zbatimi i ligjeve nga njerezit
Krimi i organizuar
Zbatimi i ligjeve eshte nje veprim obligativ qe duhet te
Krimi i organizuar eshte termi i perkufizuar ne menyre te
ndodhe.Arsyeja per zbatimin e ligjeve eshte per sigurimin e nje
pergjithshme per aktivitetin kriminal me nje strukture tipike te
jete me te paqte,te sigurte e te qete.Gjithmone ligjet jane ato qe
kryerjes se veprimtarise kriminale.Pra,eshte i organizuar sepse
na mbajne brenda kufijve tane psikologjike te veprimit.Ne rast
ka nje organizim te mirefillte sipas percaktimeve.Ne
moszbatimi,pra kur i thyejme ato,denohemi.Moszbatimi i
Shqiperi,krimi i organizuar eshte i perhapur si ne cdo vend
ligjeve sjell masat qe merren nga vendimet perfshire me format
tjeter.Shqiptaret jane pjesetare te grupeve te mirestrukturuara
e denimeve.Denimet leshohen ndaj individeve,atyre te cileve
kriminale,madje edhe te shperndare neper
nuk respektojne normat e percaktuara ne fushen e veprimit ku
bote.Kryesisht,veprimtaria penale e krimit te organizuar
dhe per te cilen u jepet denimi.
perfshin,:-trafikimin e lendeve narkotike –kultivimin e lendeve
Ne baze te studimeve,njerezve iu pelqejne librat policeske apo
narkotike –Prostitucionin –Trafikimin e qenieve njerezore –
romanet te zhanrit krim,sepse thelle ne subkoshiencen e
Trafikimi i armeve –Gjobeveniet –Krimin e Organizuar
tyre,fshihen deshira per te kryer akte krimoze apo
kibernetik –Pastrimi i parave –Vrasjet me pagese.
jonormale.Ndoshta disa njerez,thelle ne veten e tyre fshehin
deshira per te masakruar a vrare nje person tjeter,por kjo Arsyeja kryesore se pse shqiptaret tundohen dhe behen pjese e
ndyshon shume nga veprimet e tyre ne realitet.Ndoshta ne krimit te organizuar eshte gjendja ekonomike apo edhe lidhjet
realitet,ata jane njerez shume te mire,te sjellshem dhe farefisnore qe i detyrojne per t’u bere pjese(ne forme
racionale.Kjo i ben ata njerez me pajtueshmeri sipas shantazhi).Karakteri i grupeve kriminale brenda vendit
psikologjise.Ka dhe njerez te cilet sillen mire me nje grup te aktualisht,eshte rrjet kriminal.Rrjetet kriminale jane grupe me
caktuar njerezish dhe sillen keq me grupe te tjera,apo sillen keq ruajtje te autonomise pa nevojen e te paturit nje drejtues,por
ne familje e mire ne shoqeri dhe anasjelltas.Kjo i ben keta bashkepunimit me njeri-tjetrin dhe mireorganizimit te grupit
njerez me dy fytyra dhe ndoshta me te prirurit per te kryer akte me funksionalitet.Strukturat e grupeve kriminale jane me te
te jashteligjshme.Keta si me te prirur predispozohet qe te jene organizuarat.Keto veprimtari parashikohen nga neni 28 i Kodit
jo te ‘mbare’ ne shoqeri dhe kryeres te problematikave.Ndersa Penal te Republikes se Shqiperise.
njerezit e sjellshem,predispozohet te jene me te rrezikshmit ne
raste kur ‘dalin jashte kufijve’.Me te rrezikshmit sepse kur iu
cenohet vetja,me inteligjencen dhe racionalitetin,me deshiren
dhe njohurite,e perdorin psikologjikisht ne formen e
hakmarrjes,sepse predispozohet qe te veprojne rrezikshem ne
keto raste.

Flori Hoxha Flori Hoxha

 Psikosociologji
Kodi i Procedurave Administrative,e pershkruan
funksionin dhe qellimin ne nenin 1 te Kodit,
1. Ky Kod ka për qëllim të sigurojë realizimin efektiv të
funksioneve publike administrative në shërbim të personave,
si dhe mbrojtjen e të drejtave dhe të interesave të ligjshëm të
tyre, në realizimin e këtyre funksioneve, duke zbatuar
parimin e procesit të rregullt ligjor.
Kodi i familjes,ka per qellim kryesor shpjegimin dhe
paraqitjen e parimeve te pergjithshme qe lidhen me
dispozitat e familjes.
Kodi i punes,eshte kodi ligjor qe i garanton te drejta
punetoreve sipas dokumenteve nderkombetare te ratifikuara
dhe i siguron cdo punonjesi te drejtat per t’u zbatuar.
Qëllimi i Kodit të Etikës të Institutit është të promovojë një
kulturë etike në profesionin e auditimit të brendshëm. Kodi i
etikës është i nevojshëm dhe i duhur për profesionin e
auditimit të brendshëm, duke marrë parasysh që ai bazohet
në besimin e krijuar me sigurimin objektiv të tij për
menaxhimin e rrezikut, kontrollin dhe qeverisjen. Kodi i
Etikës i Institutit shtrihet përtej definicionit të auditimit të
brendshëm, duke përfshirë dy komponentë themelorë: 1.
Parimet relevante për profesionin dhe praktikën e auditimit
të brendshëm; 2. Rregullat e Mirësjelljes, të cilat
përshkruajnë normat e sjelljeve të pritura nga auditorët e
brendshëm. Këto rregulla ndihmojnë në interpretimin e
Parimeve gjatë aplikimit në praktikë dhe kanë për qëllim të
udhëzojnë sjellje etike për auditorët e brendshëm.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Te drejtat e njeriut
Te drejtat e njeriut jane nje grup se drejtash qe i vleresohen
njeriut per liri e barazi.Fillimisht,nderkombetarisht ishte
Deklarata Universale e Te drejtave te Njeriut si nje dokument
historik qe u miratua nga Asambleja e Pergjithshme e Kombeve
te Bashkuara me 10 dhjetor,1948 ne Palais de Chaillot ne
Paris,France.Ky dokument eshte i pari i hartuar ne rang global
qe i garanton njeriut te drejtat e plota dhe lirine e te shprehurit
dhe barazine e te qenit pjesetar i shoqerise.Ai eshte i ndare ne
artikuj te ndryshem si,:-E drejta e barazise, –Liria nga
diskriminimi, -E drejta e Jetes,Lirise dhe Sigurise personale e te
tjera.Shume artikuj si keto ishin garantuese te parimeve
sociologjike qe njeriu kishte nevoje per te jetuar nje jete me te
mire.Kjo deklarate permban nje fuqi ligjore te theksuar.Ajo
cilesohet si nje statut kushtezues per vendet anetare te OKB-
se.Deklarata i jep njeriut nje fuqi hyjnore per te jetuar duke i
theksuar dinjitetin,jeten,aktivitetin,sigurine
vetjake,personalitetin e te tjera.Cdo vend duhet ta zbatoje kete
Akt,duke shprehur demokracine dhe implementimin
shteteror.Sipas Kartes cdo shtet duhet t’i siguroje qyetareve
sherbime te drejta,konsulence per ceshtje te caktuara,gjykim te
drejte,arsimim,mjekim,kushte te mira jetese e te punes e te
tjera.Qellimi kryesor i Deklarates eshte dhurimi apo ofrimi i nje
jete me liri mendimi e te shprehuri,trajtim te barabarte,besim te
lire ndaj njeriut.Quhet Universale sepse i garanton njeriut te
drejta ne cdo fushe te jetes dhe sherben per cdo individ ne cdo
shtet pranues a anetar i OKB-se.Zbatimi i te drejtave te njeriut
eshte nje veprim obligativ qe ne rast moszbatimi,individi duhet
te apeloje apo ankimoje ne institucionet e caktuara,dhe te fitoje
te drejten e tij te mohuar.
Flori Hoxha
 Psikosociologji
Zbatimi i te drejtave te njeriut ne Shqiperi
Ne Shqiperi,zbatimi i te drejtave te njeriut sherben si nje
kriter per anetaresimin ne Bashkimin Europian,ne formen ku
shteti dhe strukturat shteterore dhe administrata duhet te
ofroje ndaj personave te lire,sherbime te drejta dhe
cilesore,gjykim te drejte dhe sherbim juridik,ofrim i sigurise
ndaj njerezve,ruajtje e rendit dhe sigurise
publike,dekriminalizim ne mundesine me te larte
luftuese,lufta ndaj krimit te organizuar,formimi i nje
administrate te depolitizuar,reformat ne sherbime e te
tjera.Keto sherbime te kerkuara mbajne nen vete te drejtat e
njeriut dhe zbatimin e tyre.Si per shembull ruajtja e dinjitetit
dhe moralit te individit eshte nje qellim i se drejtave qe
parashikohet ne Kodin Penal te Republikes se Shqiperise ne
Seksionin e Veprave Penale kunder moralit dhe
dinjitetit,duke perfshire
prostitucionin,pornografia,fyerja,materialet raciste e
ksenofobike nepermjet internetit,shpifja,nderhyrjet e padrejta
ne jeten private,perndjekja,perhapja e sekreteve
vetjake,pengimi ose shkelja e fshehtesise se korrespondences
e te tjera,qe nga neni 113-123 i ketij seksioni.Ankimimi per
moszbatimin e te drejtave te njeriut ne Shqiperi mund te
kryhet dhe monitorohet nga Institucioni i Inspektoriatit te
Pavarur per Monitorimin dhe Implementimin e Ligjit kunder
Diskriminimit si edhe Institucioni i Avokatit te Popullit.Ne
raste shkeljesh,qytetaret mund te drejtohen ne keto
institucione dhe me pas do te vazhdoje kryerja e procedurave
te metejshme per te fituar te drejten e penguar.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Kodet ligjore dhe funksioni i tyre
Kodet ligjore jane nje grup sistemesh ligjore qe
permbledhin rregullat juridike ne fusha te caktuara.Ne
Shqiperi renditim keto kode ligjore: -Kodi Penal –Kodi i
Procedures Penale –Kodi Civil –Kodi i Procedures Civile –
Kodi i Procedurave Administrative –Kodi i Familjes –Kodi
i Punes –Kodi i Etikes.
Funksioni kryesor i kodeve ligjore eshte parashtrimi dhe
pershkrimi i fushes qe artikulon me ane te interpretimit
ligjor dhe ndeshkimeve ne to.Keto kode permbajne
seksione dhe nene.Cdo nen ka nje pershkrim dhe
permbajtje perkatese.Kodi Penal eshte kodi ligjor qe
trajton veprat penale dhe format e denimit perkates te
pershkruar nga cdo nen.Funksioni kryesor i Kodit te
Procedures Penale eshte si dhe neni 1 i kodit :
1. Legjislacioni procedural penal ka për detyrë të sigurojë
një procedim të drejtë, të barabartë e të rregullt ligjor, të
mbrojë liritë personale dhe të drejtat e interesat e ligjshme
të shtetasve, të ndihmojë për forcimin e rendit juridik dhe
zbatimin e Kushtetutës e të ligjeve të shtetit.
Kodi Civil eshte kodi perkates qe trajton ceshtjet civile me
baze njeriun dhe te drejtat e tij.
Kodi i Procedures Civile,funksioni i te cilit shkruhet ne
nenin 1 te Kodit, 1.Kodi i Procedurës Civile i Republikës
së Shqipërisë cakton rregulla të detyrueshme, të njëjta e të
barabarta, për gjykimin e mosmarrëveshjeve civile e të
mosmarrëveshjeve të tjera të parashikuara në këtë Kod e
në ligje të veçanta. Gjykata nuk mund të refuzojë të
shqyrtojë dhe të japë vendime për çështjet që i paraqiten
për shqyrtim, me arsyetim se ligji mungon, nuk është i
plotë, ka kundërthënie ose është i paqartë.
Flori Hoxha
 Psikosociologji
Si ndikon feja ne ideologjine ligjzbatuese?
Feja eshte nje faktor shume i rendesishem qe i bazohet
vendimeve te individeve.Personat besimtare,pra ata qe besojne
ne nje religjion te caktuar,duke permendur me te devotshmit
edhe ata me pak te devotshem,kane nje fare nenshtrimi ndaj
fese se tyre.Sipas konceptit Islam,ashtu edhe atij te krishtere si
dy fete kryesore ne Shqiperi e ne bote,drejtesia eshte parimi
themelor per nje zemer te paster.Pra sipas teksteve te shenjta
te ketyre religjioneve,nje njerin duhet te mundohet te jete i
drejte,te mbaje drejtesi,te sillet mire e te mos kryeje vepra jot
e mira.Pra,ne thelb,qellimi i feve,eshte ta bejne individin nje
njeri me te mire e produkti per shoqerine si dhe te nenshtruar
ndaj Zotit.Qarte,paster,tekstualisht,ideologjia ligjzbatuese
eshte nje ‘headline’ kryesor ne keto religjione.Feja e udhezon
njeriun qe te sillet mire,qe te mos beje trazira e te mos
shkaktoje konflikte apo dhe te thote genjeshtra.Sipas
ketyre,atehere cdo njeri duhet te zbatoje ligjet e shtetit,duhet te
jete nje qytetar model dhe nje person i rregullt qe te mos jete
demtues i shoqerise.Bazuar ne keto,besimi ne zot dhe ne nje fe
eshte nje faktor shume i rendesishem per ideologjine
ligjzbatuese,dhe si nje aktor ndergjegjesues e ben individin
gjithmone me te mire,me te ndershem,me te drejte e me nje
pasterti te figures.Pra,devotshmeria e besimit lidhet ngushte
me praktikat jetesore dhe udhezimet e ndryshme.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Psikologjia e zbatimit te ligjit
Kjo teme lidhet gjithashtu dhe me psikologjine ligjore te
krimit.Krim,quajme,shkeljet penale qe parashikohen nga ligji
dhe denohen.Psikologjia ligjore e krimit perfshin sjelljet
emocionale te sjelljes ne sistemin e drejtesise.Neprmjet saj
ofrohen keshilla ndaj punonjesve me “krimin” dhe kryhen
seanca me shkelesit e ligjit me baze emocionale.Ata
vleresohen nga keta psikologe ligjore per te zbuluar me tej
rreth vepres se kryer ne anen psikiatrike.Psikologjia ligjore e
krimit lidhet me veprimtarine qe kryhet pas zhvillimit te
krimit ndersa psikologjia e zbatimit te ligjit mund te
vleresohet si psikologji preventive per kryerjen e krimit.Ne
kete forme,mund te jepen keshilla ndergjegjesimi apo
udhezime per te parandaluar kryerjen e veprave penale a
veprave me baze jonjerezore.Shpesh here ligjet thyhen por
dhe gjithmone ato zbatohen.Thyerja e ligjeve lidhet me
mendimet e personave kryeres se kesaj te fundit.Per
shembull,keta persona kane nje ideologji ndryshe,duke
ndjekur nje rruge tjeter te jetes,ate me te “shpejten” apo “te
keqen”.Ndersa personat me ideologji zbatuese jane persona te
urte,sistematike,te rregullt dhe te paqshem.Keta persona
zbatojne rregullat dhe ne raste te rralla kur shkelen,ata i
konsiderojne si gabime qe duhen ndrequr.Pra,ndryshe nga
personat jozbatues te rregullt te ligjeve,ata jane “te
mbare”,ndersa keta te fundit,edhe pse kane aftesi te kuptojne
se cfare po bejne,vazhdojne te kryejne gabime te
klasifikuara,keshtu qe ata mund te quhen sit e keqijte e
shoqerise.
Flori Hoxha
 Psikosociologji
Pse nuk zbatohen ligjet?
Sipas vleresimit tim psikologjik,analitik dhe me baze ligjore,ligjet
nuk zbatohen(nga njerez te caktuar) sepse individet qe kryejne
kete,jane te ndikuar nga mendimet dhe edukimi jo i mire per
jeten.Keto ndikime,vijne si shkak i edukimit jo te mire nga
prinderit si faktore primare dhe paresore dhe e dyta si shkak i
ndikimit te shoqerise ne moshen kur thithen veprimet e te
tjereve.Keto jane shkaqet kryesore si dhe indikacionet me te
konsoliduara per moszbatimin e ligjeve.Prinderit,si pjesa
kryesore e familjes,jane faktori i pare ku femija merr edukaten
dhe thith veprimet e te folurin e prinderve.Ne rast se prinderit
sillen mire me femijet,ashtu do te sillen dhe femijet jashte
familjes duke u bere si shembull.Ne momentin kur femijet duhet
te njohin rrethin e dyte shoqeror,qe eshte shoqeria,(nga hyrja ne
kopsht apo klasa e pare ne shkolle),atehere ndryshon plotesisht
gjithcka.Ne fillim fare,me njohjen e shokeve dhe shoqeve te
reja,femijet zbatojne ate cka ne psikologji mund ta quajme
‘Efekti Pasqyre’,pra ata veprojne ate cka shikojne nga
prinderit.Kur ata jane njohur mire me shoqerine,fillojne te
imitojne dhe te marrin edhe veprime te tyre.Ne kete rast,prinderit
duhet te vene re ndryshimet tek femijet,dhe te analizojne
veprimet e tyre.Ne rast se femija vepron mire atehere ta
lejojne,ne rast se veprimet jane jo te mira,prinderit t’i keshillojne
dhe te shmangin ato veprime.Pra,keshtu formohet sjellja e cdo
njeriu.Kur rritemi,atehere mund te analizojme te miren e te keqen
dhe mund te dallojme e te kuptojme.Pra,fryma se si jemi rritur qe
ne femijeri,na ndikon direkt ne rritjen tone gje qe shpjegohet edhe
nga Psikologjia e Personalitetit,ku menyra se si te tjeret
silleshin,thithej nga ne dhe pervetesohej.Keshtu,perfundimisht
themi se ligjet nuk zbatohen sepse mungon inspirimi i mire qe
nga mosha e hershme dhe keshillat e duhura.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Ndikimi i arsimit dhe zbatimi i ligjit
Arsimimi eshte nje proces thelbesor ne mireformimin
edukativ dhe intelektual te nje individi.Te arsimuarit,eshte
procesi i te thithurit te njohurive dhe nxenies se
diturise.Ky proces kryhet neper institucionet arsimore qe
kane per detyre kryesore ofrimin e sherbimit arsimor te
nxenesit.Gjithashtu,keto institucione qe quhen me
zakonisht si shkolla,jane edhe pika komunitare ku
nderlidhen marredheniet nxenes-prinder-mesues.Si pjese e
njohurive qe jepen ne shkolla,perfshihet edhe nje pjese
jashte programit sic eshte zbatimi i ligjit.Kjo pjese
klasifikohet me se shumti si aspekt i shpjegimit te moralit
dhe papergjegjesive.Neper shkolla,ato 9-vjecare si
bazat,gjimnazet si perforcueset dhe universitetet si
finalizueset,kryhet mesimi moralizues dhe keshillimi i
nxenesve.Kryesisht,me shpjegimin rreth ligjit,trajtohet
nga lenda e Qytetarise ku nxenesit mesojne rregullat
bazike dhe arsyet e zbatimit te ligjit.Trajtimi i kesaj
ceshtjeje,eshte shume i rendesishem qe te formoje nje
kulture sistematike tek nxenesit per te krijuar nje ideologji
te personalitetit te tyre ne te ardhmen e afert.Shkurt dhe
drejt,themi se individet qe zbatojne ligjet,jane njerezit me
intelektuale dhe ata te mirearsimuar qe u eshte formuar
nje ideologji zbatimi dhe nje pune te ndershme per veten e
tyre.Edukimi ne shkolla lidhet ngushte me
ndergjegjesimin e individeve dhe mesazheve te fituara
duke permendur serish bashkepunimin me te ngushte ae
nuk duhet shkeputur kurre, nxenes-mesues-prinder dhe
anasjelltas.
Flori Hoxha
 Psikosociologji
-Denimi plotesues ,eshte denimi me qellim parandalimin e
krimit dhe risocializimit te personave te denuar,parashikuar
nga neni 30 i Kodit Penal te RSH.Ne denimet plotesuese
bejne pjese,:
1. Ndalimi i ushtrimit te funksioneve publike
2. Marrja e sendeve
3. Leja e drejtimit
4. Ndalimi per te drejtuar mjetin
5. Heqja e te drejtes per tu zgjedhur e te tjera.
Keto forma ndeshkimi jane menyrat se si shkelesit e ligjit
marrin masen penale apo administrative per te shlyer.
-Masat penale,mund t’i klasifikojme si masa ndeshkuese
kundrejt kryeresve te veprave penale me baze krimin qe
perfshin pronen,pasurine dhe individin.Pra me pak fjale jane
ndeshkimet qe permbajne izolimin apo burgimin.
–Masat administrative,jane masa ndeshkuese me formen e
gjobave apo pagesave te vlerave te percaktuara nga
gjykata.Keto masa ne Shqiperi jane pjese e percaktuar e
shkences te se drejtes administrative.
Flori Hoxha
Psikosociologji
Shkeljet ligjore dhe krimi
Shkeljet ligjore jane akte te kunderta nga ato qe parashikon
ligji.Ndersa krimi eshte nje aktivitet i jashteligjshem qe perseri
parashikohet nga ligji.Krimin mund ta konsiderojme edhe si
shkelje ligjore,sepse veprohet pa zbatim juridik.Shkeljet
ligjore jane edhe nje sage proceduriale me nje rang me te madh
permasash.Te dyja parashikohen dhe denohen nga ligji.Per
shembull,shkelje ligjore mund te konsiderojme kur nuk
zbatohet nje vendim i nxjerre apo nje ligj i aprovuar.Ndersa
krimin mund ta perkufizojme si nje teresi veprash penale,me
baze rrezikun dhe demtimin e individit,prones,pasurise e te
tjera.Pak a shume,shkeljet ligjore dhe aktet kriminale mund te
perkufizohen edhe si te njejta sepse te dyja nuk zbatojne
ligjin.Krimi eshte konsekuenca e shkeljes ligjore,ndersa
shkelja ligjore eshte emertimi i aktit te kryer.Keto te
dyja,pengojne qarte zhvillimin dhe zbatimin e ligjit.Shkeljet
ligjore dhe posacerisht krimi,jane arsyet kryesore te
problemeve te jeteses.Personat me jeten stabile,kane pak a
shume nje jete te qete dhe pa probleme ndersa personat
problematike,jane ata kryeres se krimeve dhe trazues se
qetesise se shoqerise.
Flori Hoxha
 Psikosociologji Psikosociologji
Pse duhet ta zbatojme ligjin?
Ndeshkimi ligjor dhe format e ndeshkimit
Ta zbatojme,ta zbatojme dhe vetem te zbatojme
Ndeshkimi ligjor,ose ndryshe denimi,eshte procesi i
ligjin.Keshtu,bazuar dhe te shprehja si nje thirrje keshilluese
ndermarrjes se veprimeve juridike me vendim te autoriteteve
dhe ndergjegjesuese,do te thote se zbatimi i ligjit sjell patjeter
te drejtesise,per te izoluar individet apo subjektet qe kane
rrjedhoja pozitive.Te zbatosh ligjin,do te thote te nenshtrohesh
thyer ligjin.Aplikimi i denimit eshte rrjedhoja e moszbatimit
ndaj nje jete me rregulla dhe nje sistemi qeverises te
te ligjit.Qellimi i ndeshkimit,eshte qe subjekti i denuar te
rregullt.Zbatimi i ligjeve,do te sjelli ne jeten e njeriut nje
vuaje denimin per duke i marre lirine e te vepruarit,dhe
rregullsi dhe stabilitet.Gjithmone,qellimi i ligjeve eshte qe t’iu
pengimit per te levizur ne shume mjedise.Gjithashtu qellimet
siguroje qytetareve te nje shteti te caktuar,nje jete pa
kryesore jane parandalimi i kryerjes se veprimit antiligjor ne
trazira,perditshmeri normale,zgjidhje ceshtjesh,marredhenie te
te ardhmen dhe paralajmerimin e te tjereve.Vendi i vuajtjes se
ndersjellta,konsolidim dhe emancipim,liri e barazi,te drejta,liri
denimit,eshte Institucioni i Ekzekutimit te Vendimit Penal
e te shprehurit dhe liria e kufizuar nga ligji e te vepruarit e
(IEVP),ose quajtur rendom si ‘burgu’.Keto institucione jane te
shume te tjera.Ta zbatosh ligjin,do te thote ta perdoresh ate
perhapura ne Shqiperi dhe ne cdo shtet tjeter.Persa iu perket
sipas rregullit te tij ne te mire te vetes.Gjithkush qe eshte i
formave te ndeshkimit,ato jane format e vendimeve qe marrin
rregullt ndaj nje sistemi a ndaj rregullave,nuk perballet me
gjykatesit se si nje subjekt thyeres i ligjit do te vuaje denimin.
pasoja te keqija apo demtuese per veten e tij.Duke permendur
Ne format e denimit sipas se drejtes penale mund te
keto pasoja,gjithashtu te mendojme se kur kemi thyer
permendim: –29. Dënimi me burgim për krimet jepet për një
ligjin,atehere kemi shkaktuar nje pike negative ne shoqeri,apo
kohë nga pesë ditë deri në tridhjetë e pesë vjet. Për kundërvajtje
ne cdo grup tjeter shoqeror.Normalisht,te mendojme rreth
penale dënimi me burgim jepet për një kohë nga pesë ditë deri
kesaj,na ben dhe te njihemi me pasojat e moszbatimit te
në dy vjet,Kodi Penal i Shqiperise.–Denimi me gjobe,si pjese
ligjit.Per kete do informohemi me teper ne faqjen pas kesaj.Te
e ndeshkimeve me baze pasurine,parashikuar nga neni 34 i
bashkojme pasojat,rrjedhojen.aktin e kryer pas nje rregulli te
Kodit Penal te RSH.–Denimi alternativ,eshte ndeshkimi per
thyer,per te kuptuar shume me shume rreth pozitivitetit qe na
masat qe te luftohet krimi pa u marre vendimi per burgim,neni
sjell ligji.Pra,ta zbatojme ligjin,sepse,do kemi nje jete me te
49 i Kodit Penal te Kosoves.
zhdervjellet,me transparente edhe pse pa qellim mund ta
thyejme ate,te shmangim heret e mundshme dhe te krijojme
nje ideologji zbatuese e te mirefillte qe te bashkejetojme ne
nje shoqeri me “elektronegativitet” dhe “multipozitivitet”.

Flori Hoxha Flori Hoxha