Professional Documents
Culture Documents
N 635
N 635
Babae 1: Oy, alam mo ba, kumare? Isang pagdiriwang daw ang magaganap sa bahay
nina Kapitan Tiyago!
Babae 2: Aba, kina Kapitan Tiyago ng aba, ine? Hmmm… Naturalmente lamang na
ito’y magiging magarbo!
Lalaki: Aba siyempre, ano! Paniguradong magdaratingan ang mga donya’t don sa
tahanan ng mga Santiago De Los Santos!
Babae 2: Hayy. O, Bueno! Mauna na ko, ha? Magkita-kita na lang tayo doon!
-EXIT LAHAT-
Tiya Isabel: Buenos Tardes, mga seniora, senior! Maligayang pagdating sa tahanan ng
mga Santiago De Los Santos!
BAWAT PAPASOK:
-grupo ng kababaihan
-mga lalaki
-mga nasa bilog na lamesa
Babae 3: TAWANAN!
Mga Lalaki:
Tiya Isabel: Siya’y hindi pa dumarating, eh. Teka, paumanhin ngunit magpupunta
muna ako sa kusina (pagod na dahil sa katandaan)
Padre Damaso: Hindi ba ninyo batid na marami sa mga Indiyo ang mangmang?
Laruja: Padre Damaso, hindi rin ba ninyo batid na nasa tahanan tayo ng isang Indiyo?
Damaso: Hmp! Matagal nang ipinagpalagay ni Tiyago na siya’y hindi isang Indiyo.
Inuulit ko, wala nang makakatalo sa kamangmangan ng mga Indiyo.
Narrator: Biglang natigil ang usapan nang dumating si Kapitan tiyago kasama si
Crisostomo Ibarra.
Tiyago: Mga kaibiga, inkinagagalak kong ipakilala sa inyo, ang dahilan ng pagsasalong
ito… ang anak ng nasira kong kaibigan, si Don Crisostoma Ibarra. Kararating lamang
nya mula sa Europa.
Crisostomo: Buenos Noches Amigos. Sa mga kura sa aking bayan… at sa matalik na
kaibigan ng aking ama, Padre Damaso (hindi pinansin) …patawarin po ninyo ako sa
aking pagkakamali.
Damaso: Hindi ka nagkakamali. Ako nga si Padre Damaso, ngunit kailanma’y hindi ko
naging matalik na kaibigan ang iyong ama.
Tinyente: Kayo nga ba ang anak ng yumaong si Rafael Ibarra?
Tinyente: Maligayang pagdating. Nawa’y mas naging mapalad kasyo kaysa sa inyong
ama.
Tinyente: Mayroon po, Senora. Mga matang mas malinaw pa kaysa sa inyo. Ngunit ako
ay nakamasid sa kulot niyong buhok.
SA HAPAGKAINAN.
Laruja: Senor Ibarra, sa halos pitong taong ninyong pamamalagi sa ibang bansa, anong
pinakamahalagang bagay ang Nakita nyo?
Crisostomo: Nang natutunan ko ang kasaysayan, nalaman kong ang kalayaan o ang
pagkakaalipin ng isang bansa ang nagdidikta ng kasaganahan o paghihilakos nito.
Damaso: Nagawa mong lustayin ang iyong yaman para lamang diyan? Wala ka na
bang nakitang mas mahalaga? Isa kang bulag! Kahit ang isang bata’y alam yan!
Crisostomo: Nagpapasalamat ako’t palagay ang loob ng dating kura sa akin. Nawa’y
ipagpaumanhin ninyo ako. Kagagaling ko lamang sa mahabang biyahe at may
aasikasuhin pa ako bukas. Para sa Espana at Pilipinas!
END OF SCENE.
NARRATOR: Hindi alam ni Ibarra kung saan siya pupunta. Naglalamig sa kalsada at
siya’y walang tiyak na matutuluyan. Kaya nama’y nagmasid masid sya sa paligid ng
kanilang bayan, sa may simbahan at inaala na rin niya ang mga alaala niya sa kaniyang
nilisang bayan.
FLASHBACK:
TENYENTE: Isang araw, isang grupo ng mga bata ang nang-aasar ng isang mang-mang
na artilyero. At dahil sa busilak ang puso ng inyong ama, ng mapansing sinasaktan ang
mga bata ng artilyero ay ipinagtanggol ito ng iyong ama. Ngunit napakalakas ng
pwersa ng iyong ama, kaya ay napatay niya ang artilyero. Dahil ditto ay nakulong ang
iyong ama sa kulungan, pinaratangang erehe at pilibustero at sa bilangguan na din
namatay.
END OF FLASHBACK.
NARRATOR: Sinilip ni Maria Clara ang bintana upang Makita kung sino ang
dumating. Ngunit Nakita niya si Crisostomo ay agad siyang tumakbo sa kanyang silid
at nagpaganda. Pumasok naman si Crisostomo at siya’y sinalubong ni Tiya Isabel.
MARIA CLARA: Hmp! Nakapunta ka lang sa Europea, tumamis na ang iyong mga
salita. Marahil maraming magagandang babae sa ibang bansa ang nahulog sa
pambobola mo.
NARRATOR: Pumitas ng mga bulaklak si Maria Clara at binigay ang mga ito kay
Crisostomo.
END OF SCENE.
SCENE 4: ARAW NG MGA PATAY
ALALAY: Alam mob a kung saan ang malaking krus na itinirik ditto?
LALAKI 2: Sinabi sa akin ng malaking kura na dalhin ko raw ito sa libingan ng mga
Intsik.
SALVI: Hindi ako! Tinitiyak ko sayo. Hindi ako, kundi si Padre Damaso.
END OF SCENE.
BASILIO: Sira ka ba, Crispin? Diba’t tatlumpu’t dalawang piso ang binibintang nila sa
iyo? Kahit isang taon pa akong magtrabaho, hindi ko mababayaran iyan.
CRISPIN: Ngunit wala talaga akong ninakaw! Wala akong ninakaw. Kuya… Kapag
nalaman ito ng Inay… natatakot ako.
BASILIO: Tahan na, Crispin. Hindi rin naman mawawala si Inay. Tahan na. Wag kang
mawalan ng-
BASILIO: Matagal na po naming hindi nakikita ang aming Inay. Pagbigyan nyo na po-
BASILIO: Crispin…
NARRATOR: Nang nakaalis na ang dalawa, pilit niyang iniahon ang kanyang sarili at
tumakas siya gamit ang lubid ng kampana.
END OF SCENE.
SISA: Marahil ay gutom na gutom na ang mga anak ko… Hindi ko isya hahayaang
magutom… Kaya naghanda ako ng masarap na pagkain…
SISA: Mayroon.
SISA: Kawawa naman mga anak ko. Magsasaing na lamang ako ulit.
SISA: Basilio! Anak ko! Ano’ng nangyari sa iyo? Bakit ka umiiyak? Bakit ka sugatan?
BASILIO: Naiwan po siya sa kumbento, Inay. Hindi po siya pwedeng umuwi dahil
pinagbintangan siyang nagnakaw.
SISA: Ano? Inakusahan ang mabait kong si Crispin? Dahil ba sa mahirap lang tayo,
kailangan nating magdusa?
BASILIO: Inay…
SISA: Bakit, Basilio? Nagugutom ka? Halika, heto… heto ang kanin at tawilis. Kumain
ka, anak ko.
SISA: Oo.
SISA: Basilio!
END OF SCENE.
NARRATOR: Tumungo si Sisa sa kumbento dala-dala ang isang bakol na puno ng mga
gulay. Nakita siya at kinausap ng utusan.
UTUSAN: May sakit ang kura ngayon, tungkol saan bai to?
UTUSAN: Crispin? Kung ganon, ikaw ang ina ng magnanakaw? Aba’y matapos
magnakaw ng batang iyon, ay tumakas irn! Inutusan pa nga ako ng mga kura na
magpunta sa kwartel at magsuplong. Sa katunayan ay papunta na ang mga guardia
civil sa inyong tahanan upang hulihin ang magnanakaw mong anak.
NARRATOR: Tumatakbong tumungo si Sisa at Nakita niya ang mga guardia civil.
GUARDIA CIVIL: Wag mo nang ipagkaila, kung ayaw mong lumala pa ang sitwasyon.
Sabihin mo na kung saan mo itinago si Crispin!
GUARDIA CIVIL: Eh, kung ganoon, isauli mo na lamang ang perang ninakaw ng iyong
mga anak!
SISA: Senor, kahit pa minsang nagugutom ang mga anak ko, hinding-hindi nila
magagawa ang magnakaw, maniwala kayo.
ALPERES: Kamalian yan ng kura! Pakawalan nyo siya at wag nyo na siyang
gagambalin pa, at kung gusto ng kura na maibalik ang kanyang mga ginto, sabihin nyo
sa kanya na manalangin siya kay San Antonio!
GUARDIA CIVIL: Umalis ka na rito! Wala nang mapapakain ang gobyerno sayo! Ha!
Ha! Ha!
SISA: Ano to? Damit ni Basilio? Dugo.. bakit may sugat ang anak ko? Ha! Ha! Ha! Dugo
ng anak ko! Ang magnanakaw kong anak1 Ako ang ina ng mga magnanakaw! Ha! Ha!
Ha! Dugo!
END OF SCENE.
SCENE 8: ANG PANGINGISDA
MARIA CLARA: Oo… sa katunayan ay papunta na siya dito ngayon at sabay kaming
mangingisda…
MGA KAIBIGAN: Uyyyyy…
Hindi katagalan…
Sa palaisdaan…
MARIA CLARA: Nais ko sanang pumunta sa palaisdaan ng aking ama. Malayo pa ba?
ELIAS: Naku hindi po, senorita. Ilang sandal na lamang at makakarating na rin tayo
doon.
MARIA CLARA: (Umiiyak) Nasaan na sila? Baka kung anon a ang nangyari sa kanila!
ELIAS: Maraming Salamat po sa pagligtas ninyo sa buhay ko, Senor Ibarra! Balang
araw, sa panahong kailangan ninyo ng tulong, nakahanda po akong tulungan kayo.
END OF SCENE.
NARRATOR: Itinulak ni Elias ang imbentor kaya ito ang natamaan ng malaking bato at
ito’y namatay. Nagulat ang lahat sa kanilang Nakita.
ELIAS: Mag-iingat kayo, Senor. Hindi lamang ito ang maaaring mangyari sa inyo. Saka
ko na lamang sasabihin sa inyo ang lahat.
Tumakbo palayo si Elias.
TAUHAN: Paumanhin Senor Ibarra, ngunit hindi ba’t pinagtangkaan nya ang inyong
buhay?
IBARRA: Oo nga, ngunit… siya ang nasawi. Ano pa bang parusa ang dapat niyang
matanggap? Pinapatawad ko na siya.
END OF SCENE.
NARRATOR: Sa isang malaking hapag, nananghali sina Crisostomo, Maria Clara at ang
ibang mga panauhin. Biglang dumating si Padre Damaso at binati siya ng lahat maliban
kay Ibarra.
IBARRA: Mahal ko, nagustuhan mob a ang pagkakagawa ng itinayo kong paaralan?
DAMASO: Hindi man lamang niya ko binati sa aking pagdating?! Talagang tumaas na
ang tingin niya sa kanyang sarili! Nakapunta lamang siya sa Europa, aba’y akalain
mong sino kung umasta!
MARIA CLARA: Wag mo na lamang pansinin ang kanyang sinasabi, mahal ko.
IBARRA: Kung alam mo lamang kung ganoo ako nagtitimpi sa kurang iyan.
DAMASO: Katulad lamang siya ng kanyang ama! Akalain mong isang desente ngunit
hindi rin marunong gumalang sa batas ng simbahan…
IBARRA: Patawarin mo ako, Maria Clara, pero hindi ko na ito matitiis pa!
IBARRA: Hahayaan ko kayong insultuhin ako ngunit wag na wag ninyong babastusin
ang alaala ng aking ama!
IBARRA: Alagad ng Diyos? Paano nyo nasabing siya’y alagad ng Diyos? Ang taong ito
ay naghatid sa aking ama sa kabiguan, na naging dahilan ng kanyang pagkamatay. At
ngayon, nagawa pa niyang bastusin ang alaala nito. Ganito ba ang Gawain ng isang
alagad ng Diyos?
MARIA CLARA: Crisostomo! Pakiusap… alang alang man lamang sa akin, wag mong
saktan si Padre Damaso!
IBARRA: Maria Clara, kung hindi lamang kita mahal, baka Nakita nyo na kung may
dugo ba talagang dumadaloy sa mga ugat ng taong iyan!
END OF SCENE.
GUARDIA CIVIL: Hoy baliw! Umawit ka! Awit na! Awit na!
SISA: Sumayaw?
SISA: Ako? Ako ang baliw? Ha! Ha! Ha! Ako ang baliw!
SISA: Ayoko. Ayokong sumayaw! Baliw lang ang sumasayaw! Ha! Ha! Ha!
CONSOLACION: Sabi nang ikaw ang baliw! Baliw ka talaga! Baliw! Baliw!
SISA: Aray!
ALPERES: Tumigil ka nga! Hindi ka na naawa. May sira ka na rin talaga, ano?
SISA: Dugo! Basilio? Crispin? Ang mga anak ko! Dugo! Ha! Ha! Ha!
ALPERES: Mga guardia civil! Bihisan niyo at gamutin ang babaeng ito! Bukas ay ihatid
niyo siya sa tahanan ni Crisostomo Ibarra.
END OF SCENE.
VICTORINA: Ah oo-
VICTORINA: Ang totoo niyan ay kanina ko pa po siya gusting ipakilala sa inyo, padre.
Siya po si Alfonso Linares, ang inaanak ng inyong bayaw.
END OF SCENE.
CONSOLACION: Bakit, natamaan ka ba? Ha! Ha! At anong sinabi mo? Labandera?
Gusto mo labhan ko yang kulot mong buhok? Baka naman gusto mo plantiyahin ko pa?
ALPERES: Pwede bang tumigil na kayong dalawa, para kayong mga bata!
VICTORINA: Tiburcio, bakit hindi mo man lamang hinamon ang mayabang na alperes
na iyon?
VICTORINA: Ikaw Alfonso! Binabalaan kita, kapag hindi mo sila hinamon, hindi ka
makakasal kay Maria Clara, at malalaman ng lahat ang tunay mong pagkatao!
END OF SCENE.
IBARRA: Elias!
ELIAS: Senor Ibarra, iligtas po ninyo ang inyong sarili, umalis na kayo sa lugar na ito.
ELIAS: May pag-aala pong magaganap at kayo ang palalabasing nagpasimuno nito.
ELIAS: Hinid ko po alam kung sino ang may pakana nito, Senor.
ELIAS: Ihanda po ninyo ang inyong mga papeles at sunugin po ninyo ang mga ito.
Magtungo kayo kahit saan–iyong hindi nila kayo masusundan. Alam ko pong mahirap
ang basta-basta na lamang umalis sa bayan na ito, ngunit, wala na pong ibang paraan.
END OF SCENE.
NARRATOR: Isang gabi, may isang salu-salong naganap sa tahanan ni Kapitan Tiyago.
Pinag-uusapan ng mga panauhin ang balita tungkol sa pagkadakip kay Crisostomo
Ibarra, kasabay nito ang balitang ikakasal na si Maria Clara sa kastilang si Alfonso
Linares. Ang malungkot na dalaga ay nagtungo sa Asotea at pinagmasdan ang ilog. At
makalipas ang ilang sandal Nakita niya ang isang bangkang paparating.
IBARRA: Hindi masama ang loob ko sa’yo. Ako ang patawarin mo… dahil kailangan
ko nang lumayo sayo… sa lugar na ito…
MARIA CLARA: Hindi. Hindi ka dapat humingi ng tawad, dahil nasisiguro ko, mag-
aalinlangan ka sa akin kapag nalaman mong…
MARIA CLARA: …. Ang tunay kong ama ay ang kinasusuklaman mong si Padre
Damaso.
IBARRA: Paano-
MARIA CLARA: Basta lagi mong tandaan, kahit nasaan ka man, ikaw lamang ang
iibigin ko, Crisostomo.
IBARRA: Paalam, Maria Clara…
IBARRA: At pagkatapos?
IBARRA: Ako lamang? Bakit hindi mo ako samahan at magturingan tayong parang
magkapatid?
IBARRA: Para makabawi ako sa kasalanan ng aking mga ninuno sa inyong pamilya at
sa lahat ng tulong mo.
NARRATOR: Sinundan sila at sinalubong ng mga bangkang lulan ng mga guardia civil.
IBARRA: Oo.
END OF SCENE.
MARIA CLARA: Wala na siya. Patay na si Crisostomo. Wala na ang taong mahal ko.
DAMASO: Ngunit-
MARIA CLARA: Tanging si Ibarra lang ang mahal ko, walang iba. Hindi ko mahal si
Alfonso… at hindi ako magpapakasal sa kanya.
DAMASO: Ngunit-
MARIA CLARA: Kung itutuloy nyo pa rin ang pagpapakasal sa aming dalawa…
magpapakamatay na ako!
DAMASO: Patawarin mo ako, iha. Patawarin mo ako… kung nanghimasok ako sa inyo
ni Ibarra… sa buhay mo. Patawad, anak ko.
DAMASO: Diyos ko, ito na ba ang parusa sa lahat ng aking nagawang kasalanan?
END OF SCENE.
SETTINGS:GUBAT