Mydła

C H COOH- kwas palmitynowy

15 31

C H COOH- kwas stearynowy

17 35

C H COOH- kwas oleinowy

17 33

Otrzymywanie mydeł:
a. w reakcji zobojętniania odpowiedniego kwasu odpowiednią zasadą:
NaOH+C H COOH---->C H COONa + H O
17 35 17 35 2

b. tłuszcz + 3 NaOH ---> mydło + gliceryna

Podział mydeł:
a. rozposzuczalnść w wodzie: rozpuszczalne (sodowe, potasowe), trudno lub nierozp.-
litowe, magnezowe, wapniowe
b. stan skupienia: stałe (twarde: sodowe, wapniowe; miękkie: potasowe), półciekłe:
litowe, ciekłe: magnezowe

Mechanizm usuwania brudu

Substancje chemiczne:
 zwilżane przez wodę (hydrofilowe) np. bawełna, wełna, drewno
 “nie lubiące” wody (hydrofobowe) np. tkaniny, olej, tłuszcz
Na powierzchni każdej cieczy znajduje się niewidoczna błonka zwana napięciem
powierzchniowym. Substancje zmniejszające napięcie powierz. nazywamy detergentami.

Cząsteczki mydła zaczepiają się o cząsteczki tłuszczu opraz cząsteczki wody. To

powoduje, że brud odrywa się od powierzchni.
Woda twarda- woda zawiera jony Ca i Mg . 2+ 2+

CaCl + C H COONa ------> 2 NaCl + (C H COO) Ca

2 15 31 15 31 2

Podczas mycia w wodzie twardej zużywa się znacznie więcej mydła, ponieważ na
początku idzie ono, na usuwanie jonów wapnia i magnezu, a dopier potem na
usuwanie brudu.
Środki zmiękczające wodę: Na PO , Na CO I Na SO3 4 2 3 2 4

Kamień kotłowy- nierozpuszczalny w wodzie osad CaCO I MgCO 3 3

Na CO + CaCl ---> CaCO + 2 NaCl (zmiękczanie wody)

2 3 2 3
 Rodzaje emulsji

Płyn do mycia naczyń pełni rolę emuglatora.

Emulgator – związek chemiczny, który umożliwia powstanie emulsji oraz zapewnia jej
trwałość.
Emulsje:
 kremy, płyny, kosmetyki
 składa się z fazy hydrofilowej oraz hydrofobowej, jeden jest rozpuszczony w
drugiej
 faza, w której jest więcej nazywamy fazą rozpraszającą, a faza w której jest
mniej fazą rozproszoną
Typy emulsji:
 O | W-olej w wodzie, w tej emulsji więcej jest substancji hydrofilowej, a mniej
hydrofobowej, przykładem takiej emulsji są balsamy oraz kremy nawilżające
 W | O- woda w oleju, w tej sytuacji więcej jest substancji hydrofobowej, a mniej
hydrofilowej, przykładem takiej emulsji są kosmetyki o działaniu natłuszczającym

Składniki kosmetyków okiem chemika

 Funkcje kosmetyków: oczyszczające, pielęgnacyjne, ochronne, zapachowe,

upiększające
 Składniki kosmetyków:
a. Składniki bazowe- są rozpuszczalinkami pozostałych, jest ich w
kosmetykach najwięcej, np. alkohol, woda, tłuszcz, talk
b. Składniki czynne (aktywne): wybielające, nawilżające,
promieniochronne, złuszczający, barwiące
c. Składniki dodatkowe: emulgatory, konserwujące,
przeciwutleniacze, substancje zapachowe
 Wg. prawa unijnego (ha tfu), kosmetyki muszą mieć opis składników,
angielskie nazwy zw. chemicznych, łacińskie nazwy składników naturalnych,
nazwy składników umieszcza się w kolejenośco od użytych w największych
ilościach, a na końcu tych najmniejszych. Jeżeli zawartość <1% to kolejność
dowolna.


Rodzaje środków czystości. Usuwanie zanieczyszczeń z różnych powierzchni

a. Rodzaje środków czystości:

 kationowe (płyn do płukania)- część hydrofilowa jest kationem
 anionowe- część hydrofilowa jest anionem
 niejonowe- detergenty tracą swoje właściwości, gdy wymiesza się kationowe
środki z anionowymi
b. Usuwanie zanieczyszczeń z różnych powierzchni:
1. Czyszczenie powierzchni lustra
 NH - amoniak
3

 CH COOH- kwas octowy

3

 C H OH- etanol
2 5

 CaCO + CH COOH → (CH COO) Ca + CO + H O

3 3 3 2 2 2

2. Usuwanie rdzy z powierzchni żelaznych

 Fe O + 2 H PO → Fe (PO ) + 3 H O
2 3 3 4 3 4 2 2

 3 FeO + 2 H PO → Fe (PO ) + 3 H O
3 4 3 4 2 2

 FeO + 2 HCl → FeCl + H O 2 2

 Fe O + 6 HCl → 2 FeCl + 3 H O
2 3 3 2
3. Usuwanie zanieczyszczeń w zmywarkach
 Składniki kostek + H O → NaOH + …
2

 NaOH + tłuszcz → mydło + glicerol

 Taka sama reakcje zachodzi przy usuwaniu zatorów w trurach przy
pomocy kreta
4. Usuwanie zanieczyszczeń z srebrnych powierzchni
 Ag S + CH COOH → (CH COO) Ag + H S
2 3 3 3 2

Środki czystości, a środowisko przyrodnicze

1. Woda twarda a środowisko przyrodnicze

3 CaCl + 2 Na PO → Ca (PO ) (nawóz fosforowy) + 6 NaCl
2 3 4 3 4 2

Aby zapobiec precosom eutrofizacji, substancje zmiękczające wodę zawierają

węglany
CaCl + Na CO → CaCO + 2 NaCl
2 2 3 3

2. Dziura ozonowa
Ozon przy powierzchni jest niepotrzebny i niebezpieczny. Potrzebny jest 30-50 km
nad ziemią. Zatrzymuje UV-C i niecałkowicie UV-B, słabo chroni przed UV-A.