Lokalne ośrodki władzy

Rada Regencyjna- organ administracji, utworzony przez siły niemieckie, mający rządzić, aż do
wyboru władcy
Polska Komisja Likwidacyjna- miała za zadanie pokojowe ułożenie stosunków z garnizonem i
administracją austriacką jak równiez przejęcie ich majątków i zapasów. Z czasem stała się
niezależnym rządem.
W Lublinie 06.11.1918- Ignacy Daszyński formuje tymczasowy rząd
Powołanie pierwszego rządu
18 listopada 1918 r., zwierzchnik władz cywilnych odrodzonego państwa Józef Piłsudski przyjął
ślubowanie prezydenta ministrów Jędrzeja Moraczewskiego. Tworzona przez tego polityka rada
ministrów jest uznawana za pierwszy rząd II Rzeczypospolitej.
Wybory do sejmu ustawodawczego/ najważniejsze partie i przywódcy
26.01.1919
W wyborach najwięcej głosoów otrzymała endencja zgromadzona w Związku Ludowo-Narodowym
(Przewodniczącym Endencji był Roman Dmowski)
Do sejmu weszły także ugrupowania takie jak: PSL-Piast (Wincenty Witos), PSL-Wyzwolenie
(Maksymilian Malinowski) i PPS (Polska Partia Socjalistyczna, Zygmunt Żuławski).
Wybory zostały zbojkotowane przez Komunistyczną Partię Polski
Mogli w niej brać obywatele RP powyżej 21 roku życia

Persony:
Józef Piłsudski- naczelnik Państwa Polskiego, działacz ruchu niepodległościowego, odpowiedzialny
z zamach majowy, mąż stanu, polityk, żołnierz, marszałek Polski, odpowiedzialny za stworzenie
miejsca odosobnienia w Berezie Kartuskiej
Roman Dmowski- działacz niepodległościowy, przywódca Endencji (narodowej demokracji),
minister spraw zagranicznych, poseł na sejm ustawodawczy II RP, poseł II i III Dumy Państwowej
Imperium Rosyjskiego
Ignacy Jan Paderewski- polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu, po
śmierci Piłsudskiego współtworzył z gen. Władysławem Sikorskim Front Morges
Maciej Rataj- polski polityk, mąż stanu, marszałek Sejmu i zastępujący prezydenta II RP, działacz
ludowy i publicysta
Wojciech Korfanty- polski przywódca narodowy górnego śląska, związany z chrześcijańską
demokracją. Jeden z ojców polski niepodległej
Ignacy Mościcki- polski chemik, polityk, prezydent II RP w latach 1926-1939, początkowo związany z
ruchem socjalistycznym
Władysław Grabski- polski polityk narodowej demokracji, reformator polskiej gospodarki, minister
skarbu i dwukrotny premier II RP
Eugeniusz Kwiatkowski- polski chemik, wicepremier, minister skarbu II RP, utworzył polską flotę
handlową, przyczynił się do rozwoju żeglugi morskiej, osoba zasłużona dla Gdyni
Józef Beck- polski dyplomata, bliski współpracownik J. Piłsudskiego, pułkownik dyplomowany artylerii
WP, attache wojskowy (uwaga attache wojskowy to nie to samo co zwykły attache) II RP w Paryżu i
Brukseli, minister spraw zagranicznych
Wieczysław Mołotow- rosyjski działacz komunistyczny, polityk, podpisał pakt Ribbentrop-Mołotow

Podstawy ustrojowe II RP:

Konstytucja Marcowa:
Ustrój demokratycznej republiki parlamanentarnej
System parlamentarno-gabinetowy
Trójpodział władzy
Władze zwierzchnią stanowił naród
Prezydent wybierany na 7-letnią kadencje
Prezydent miał prawo odwołać rząd
Brak cenzury, tajność korespondencji, równość, nietykalność, ochrona życia
Konstytucja Kwietniowa:
Wzmocnienie władzy prezydenta, odpowiedzialny jedynie przed “Bogiem i historią”
Ograniczono rolę parlamentu
Ustrój autorytarny
Senatorów wybierano przez głosowanie, ale część wybierał prezydent
Żeby uchwalić ustawę, nie potrzebna była już zgoda odpowiedniego ministra
Charakterystyka rządów parlamentarnych II RP:
Od stycznia 1919 do maja 1926r władze sprawowało 13 rządów. Rozdrobnienie polityczne
parlamentu i ciągłe zmiany gabinetów prowadziły do zawierania sojuszu na niepowodzenie. Często
programy polityczny koalicjantów były ze sobą sprzeczne, a sytuację pogarszała niestabliność
kolejnych gabinetów- wyjątkiem był rząd Grabskiego, gdyż ten utrzymał się od 12.1923 do 11.1925r.
Życie polityczne było pełne skandali, często z udziałem przedstawicieli partii.

Zamach majowy
Przyczyny Skutki
Trudna sytuacja Kolejna walki polityczne
gospodarcza
Bezrobocie Wprowadzenie ustroju autorytarnego
Klęska na arenie Ukryta dyktatura Piłsudskiego,
międzynarodowej, izolacja poważnych wrogów wysyłano do
po układzie w Locarno Berezy Kartuskiej
Sejmokracja- ciągłe zmiany Powstanie BBWR
gabinetów
Powołanie rządu Powstanie Obozu Wielkiej Polski
Wincentego Witosa
Uznawanie Piłsudskiego, za Spadek znaczenie sejmu, wzmocnienie
potencjalnego wyzwoliciela władzy wykonawczej (Prezydenta)

Wybory brzeskie, rządy Chjeno-Piasta, BBWR

Wybory brzeskie popularna, ironiczna nazwa wyborów do Sejmu RP III kadencji z 16 listopada oraz
Senatu RP III kadencji z 23 listopada 1930, używana przez przeciwników sanacji.
Chjeno-Piast – potoczna nazwa koalicji parlamentarnej w Sejmie II Rzeczypospolitej, która w 1923 i
ponownie w 1926 tworzyła zaplecze dla drugiego i trzeciego rządu Wincentego Witosa. Utworzenie
rządu Chjeno-Piasta stało się bezpośrednią przyczyną przewrotu majowego.
BBWR- Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, założyciel: Walery Sławek,
Struktura społeczna II RP, problemy II RP:
Polska wtedy nie była krajem jednolitym narodowościowo, 69% stanowili Polacy, 14% Ukraińcy, 8%
Żydzi, 4% Białorusini, 4% Niemcy i 1% inni
Większość osób wyznawała katolicyzm bo aż 63%, 10% ludności było wyznania mojrzeszowego,
reszta to odłamy chrześcijaństwa, jak Prawosławie, Grekokatolicyzm czy protestantym
Problemy:
Ataki terrorystów ukraińskich z OUNu (Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów), dokonali zamachów na
polskich polityków takich jak Tadeusz Hołówka czy Bronisłąw Pieracki
Hiperinflacja w latach 1923-24
Wysokie bezrobocie

Reformy Grabskiego, budowa COPu

Reforma walutowa Władysława Grabskiego – wprowadzona 1 kwietnia 1924 roku reforma
walutowa w II Rzeczypospolitej, mająca na celu zwalczenie hiperinflacji. Wprowadzone wtedy nową
walutę (złoty polski), która zastąpiła markę polską.
COP - Historia Centralnego Okręgu Przemysłowego. Centralny Okręg Przemysłowy (COP), ośrodek
przemysłu ciężkiego budowany w 1936-1939 w południowo-centralnych dzielnicach Polski. Był
jednym z największych przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczypospolitej.
Celem COP-u było zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i
zbrojeniowego, a także zmniejszenie bezrobocia wywołanego skutkami wielkiego kryzysu. Zakłady
COP zapewniły pracę na terenach dotkniętych największym bezrobociem, a budowa infrastruktury
towarzyszącej podniosła poziom cywilizacyjny tych terenów. Na rozwój COP-u przeznaczono w latach
1937–1939 około 60% całości wydatków inwestycyjnych o łącznej wartości 1925 mln zł.

Polityka zagraniczna II RP, zawarte sojusze:

Pakt Kasprzycki-Gamelin (nazwa półoficjalna)- zawarty między II RP a Francją 19.05.1939 r. W razie
inwazji Niemiec na Polskę, Francja zobowiązuje się do wypowiedzenia wojny Niemcom i rozpocznie
działania zaczepne. Z paktem było wiele problemów, postanowienia nie były do końca jasne, strona
francuska zwlekała z ratyfikacja paktu (w Francji moc ratyfikacji ma tylko i wyłącznie parlament, pakt
został co prawda podpisany przez Szefa Francuskiej Obrony Narodowej- Gamelina, ale jego podpis
nie równał się ratyfikacji owego paktu)
25.07.1932- podpisanie paktu o nieagresji z ZSRR
26.01.1934- pakt o nieagresji Polska-Niemcy (Polacy przekonają się o kruchości tego paktu, podczas
aneksji Czechosłowacji i przemówieniu Goebbelsa)

Pakt Ribbentrop-Mołotow – umowa międzynarodowa z 23 sierpnia 1939 roku, będąca formalnie

paktem o nieagresji pomiędzy III Rzeszą i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, która
zgodnie z tajnym protokołem dodatkowym, stanowiącym załącznik do oficjalnego dokumentu
umowy, dotyczyła rozbioru terytoriów lub rozporządzenia niepodległością suwerennych państw:
Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii.

Pojęcia:
Parcelacja- dokonanie podziału wielkich majątków na mniejsze części
GISZ- główny inspektorat sił zbrojnych, część obozu sanacyjnego skupionego wokół Edwarda Rydza
Śmigłego
Front Morges- polityczne porozumienie działaczy stronnictw centrowych, powstałe w 1936 z
inicjatywy gen. Władysława Sikorskiego i Ignacego Paderewskiego w celu walki z dyktaturą
sanacyjną i prowadzoną przez nią polityką zagraniczną.
Grupa zamkowa- skupiona wokół Ignacego Mościckiego część obozu sanacyjnego
Skamander- najważniejsze polskie czasopismo literackie w dwudziestoleciu
Awangarda Krakowska- grupa literacka pod przewodnictwem Tadeusza Peipera
Polska A- obszar Polski, gdzie dynamicznie rozwijało się rolnictwo i przemysł
Polska B- obszar Polski, gdzie była biedna i zacofanie
Wojna prewencyjna- wojna lub działania zbrojne podjęte w celu uprzedzenia ataku przeciwnika i
zmuszenia go do zaniechania agresywnych planów

Daty: *07.11.1918- powstanie rządu Ignacego Daszyńskiego; *11.11.1918- odzyskanie

niepodległości przez Polskę; *26.01.1919- wybory do sejmu ustawodawczego; *28.06.1919-
podpisanie traktatu wersalskiego; *02.1921- sojusz polsko-francuski; *17.03.1921- uchwalenie
konstytucji marcowej; *10.1921- podjęcie decyzji o budowie portu w Gdyni; *09.12.1922- wybór
Gabriela Narutowicza na prezydenta*; 16.12.1922r.- zamach na Narutowicza; *12.1923- reformy
gospodarcze Grabskiego; *13.10.1924- przyznanie nagrody Nobla W. Reymontowi; *12.05.1926-
zamach Majowy; *02.08.1926- nowele sierpniowe- zmniejszenie roli parlamentu; *25.07.1932-
podpisanie paktu o nieagresji z ZSRR; *08.1932- reforma edukacji Jędrzejewicza; *26.01.1934-
pakt o nieagresji Polska-Niemcy; *23.04.1935- konstytucja kwietniowa; *12.05.1935- śmierć
Józefa Piłsudskiego; *2.10.1938- zajęcie Zaolzia przez II RP; *28.04.1939- w Reichstagu Niemcy
deklarują że nie będą stosować przemocy; *05.05.1939- przemówienie Becka ; *19.05.1939-
Pakt Kasprzycki-Gamelin; *23.08.1939- Pakt Ribbentrow-Molotov