Aralin 10

Mga Bayan sa Mesopotamia

• Ang Mesopotamia (Griyego: Μεσοποταμία, isinalin mula sa Sinaunang
Persiko na Miyanrudan "Lupain sa pagitan ng dalawang Ilog"; sa
pangalang Aramaic na Beth-Nahrain "Bahay sa Dalawang Ilog"), ay isang
lugar sa Timog-kanlurang Asya.Ito ang Iraq at kanlurang Syria sa
kasalukuyan. Sa isang mahigpit na pananalita, ito ang
kapatagang alluvial na matatagpuan sa pagitan ng mga ilog
ng Tigris at Euphrates, binubuo ng mga bahagi ng Iraq at Syria. Sa mas
pangkaraniwang gamit, kabilang sa termino ang mga ilog kapatagan
nito sa kabuuan at kasama din ang mga napapaligirang teritoryo
ng Disyerto ng Arabia sa kanluran at timog, ang Golpo Persiko sa timog-
silangan, ang mga Bundok ng Zagros sa silangan at mga bundok
ng Caucasus sa hilaga. Kilala ang Mesopotamya bilang ang lugar ng
ilang sa mga pinakamakasaysayang kabihasnan o sibilisasyon sa
daigdig.
• Ang mga kasulatan mula sa Mesopotamya (Uruk, makabagong Warka) ay
ilan sa mga kilalang pinakaunang kasulatan sa daigidig, nagbibigay sa
Mesopotomya ng isang reputasyon sa pagiging "Duyan ng Sibilisasyon".
Kapantay ng mga kasulatang Sumeryong ito ang mga hieroglyph ng
Ehipto, at ilan sa mga mas matandang kilalang sulat, marahil itinituring
bilang pagsusulat na proto (Porma ng sulat ng Sinaunang
Europeo), Naqada. Nasasakop ang Mesopotamya ng malawak ng Fertile
Crescent - isang rehiyon sa kanlurang asya na may matabang lupain at
angkop sa pagsasaka. Ito ay may hugis crescent ng buwan
yon mula sa Mediterranean Sea patungong Persian Gulf.
→ bahagi ngayon ng IRAQ
Sumeria (3500 – 3000 BCE)
→ 3500 BCE ng dumating ang mga Sumerian sa Mesopotamia
→ kasalukuyang tinatawag na Iraq
→ Pagsasaka ang kabuhayan ng mga naninirahan dito
►Naniniwala ang mga Sumerian na ang kanilang Diyos ay nag
tataglay ng kakayahan na wasakin ang lungsod sa pamamagita
n ng pagdadala ng baha.
►Upang kumalma ang kanilang Diyos, nagtatag ang mga Su
merian ng isang templo sa gitna ng bawat lungsod na kanilang
tinatawag na ziggurat.
Ziggurat

Ang gusaling templong ito ay isang malaking hakbang sa

larangan ng arkitektura sa Mesopotamia

►Mga pari, hari at maharlika ang nagmamay-

ari sa malaking bahagi ng teritoryo ng lungsod
►nasa kamay ng hari ang pamamahala
► ang posisyon ng hari ay namamana
.
Akkadi (2370 – 2230 BCE)

→ Sapilitang Inagaw ni Sargon I ang

lungsod-estado ng Sumeria
Sargon I
- isang mananalakay mula sa
Akkad sa hilagang
Mesopotamia.
- itinatag ang unang
imperyo sa daigdig; ngayon
ay tinatawag na Iran
Babylonia (c. 2000 – 1654
BCE)

→ “Gate of the Gods”

→ ang bahaging timog ng
Mesopotamia na
napagsama-sama ni
Haring Hammurabi
Haring Hammurabi

→ sumikat sa kanyang Kodigo ng

mga Batas

Kodigo ng mga Batas

→ nakasaad ang layunin ni

Hammurabi “pairalin ang hustisya sa
Babylonia, wasakin ang masama,
pigilan ang mga malalakassa pang-
aabuso sa mga mahihina at bigyang
proteksiyon ang mga tao.”

→ ito ay naging isang batayan ng

sistemang legal, isang malaking
hakbang sa pandaigdigang
sibilisasyon.
Assyria (c. 1307 – 612 BCE)
→ tinatawag na Assyrian ang mga naninirahan dito
→ kilala ang mga pangkat na ito sa larangan ng
pakikidigma
→ naimbento nila ang mga kagamitang pandigma
tulad ng itak, helmet, at sibat
→ itinatag ng mga Assyrian ang isang dakilang
imperyo sa daigdig
→ sa kabila ng kanilang kasikatan ay kontrolado
nila ang Mesopotamia
→ kinamumuhian sila sapagkat sila ay may
mababangis na pinuno.
→ Pinabagsak sila ng mga Chaldean at noong 612
BCE ay tuluyan silang naglaho
Chaldea (c. 625 – 539 BCE)

→ ginawang kabisera ng mga Chaldean ang

Babylonia at muli nilang ibinalik ang kasikatan ng
lupain.

→ Hanging Garden

→ nilusob ng mga at napasakamay ng mga Persian

ang pamamahala dito
Hanging Garden

→ Kinilala bilang isa sa pitong magagandang tanawin

noong sinaunang panahon

→ Itinayo ni Haring Nebuchadnezzar bilang regalo sa

kanyang asawa.
Iba't ibang kaharian sa
Fertile Crescent
(c.1550 – 300 BCE)
Phoenicia

→ isang maliit na kahariang nakilala pagkatapos masira ang

imperyong Hittite at nang humina ang Ehipto

→ ang mga Phoenician ay kabilang sa mga taong Semitic na nakilala

sa pangalang Canaanite

→ Ibinaling nila sa dagat ang kanilang pangkabuhayan tulad ng:

pangangalakal, pagagawa ng barko, nabigador at pananakop

→ nasakop sila ng Greece pagkalipas ng 1200 hanggang 3000 BCE,

ngunit hindi sila naging bansa bagkus sila ay nanirahan sa isang
maliit at malayang estado ng lungsod tulad ng Sumeria.

→nakipagkalakalan sila kapalit ng mga produktong yari sa salamin at

metal para sa produktong tin ng Britain, ivory ng Africa, at pilak ng
Espanya
Palestine (1900 – 772 BCE)

→ lupain ng sinaunang Jews

→ Hebrew ang kanilang wika; isang wikang Semitic na may kaugnayan sa
Phoenicia
→ tinawag na “Lupain na Ipinangako” sa Bibliya
Abraham – tagapagtatag ng Judaismo
- namuno upang makaalis ang mga tao sa Mesopotamia
at makarating sa Canaan

Jacob –
namuno sa paglisan ng mga Jew mula Canaan patungo sa hilagang silangan ng
Ehipto upang takasan ang tagtuyot at kagutuman.
-
nagtipon kasama ang kanyang mga tagasunod na labindalawang tribu na tinaw
ag na Israelite

Israelite – naging mga tagapag-

alaga ng mga baka, ngunit hindi nagtagal ay ginawang alipin ng parao
Moses – isang dakilang lider na nagpalaya sa mga Israelite
mula sa pagkaalipin
- pinangunahan niya ang paglabas mula sa Ehipto
patungo sa lupang pangako ng Canaan, ang pagtakas na ito ay
tinawag na Exodus
Joshua – sumunod na
pinuno kay Moses
Haring Saul
- pinagkaisa ang mga
Israelite

-naging unang hari ng Israel

David
-sumunod na namuno
pagkatapos ni Haring Saul

- binihag ang Israel at ginawa

itong kabisera ng kanyang
imperyo
Haring Solomon
anak ni David
- sa kanyang pamumuno ay
narating ng kaharian ng Israel ang
katanyagang politikal
Nang mamatay si Haring Solomon
ay nagrebelde ang sampung tribo s
a hilaga laban sa mataas na buwis.

→ Ang pagrerebeldeng ito ang hu

mantong sa pagkakatatag ng isang
malayang kaharian ng Israel.

→ Sinakop ng Assyria ang lupain, k

inupkop nila ang iba’t ibang mga ta
o hanggang sa tuluyang maglaho a
ng natatanging pagkakakilanlan. N
akilala sa kasaysayan bilang “Ten
Lost Tribes of Israel”
Haring Cyrus

- Isang lider na Persian

na sumakop sa
Babylonia
Persia (625 – 330 BCE)

→ Imperyong nagsimula ng
isang heneral na Persian ang
sumalakay sa lupain ng
Medes
Haring Darius I
-Isang mahigpit na pinunong
nagtataglay ng walang takdang
kapangyarihan
-sa kanyang pamumuno ay
narating ang kanyang
pinakamalaking hangganan

- naitatag niya ang apat na

kabiserang lungsod- ang Susa,
Ectabana, Babylon at
Persepolis sa iba’t ibang panig
ng imperyo

- nagpagawa ng mga daan

upang maiayos ang
komunikasyon sa malawak na
imperyo

- pinasigla niya ang pagsasaka

at kalakalan sa buong imperyo