ANDRES
BONIFACIO
PROPAYL
Si Andrés Bonifacio y de Castro ay isa
sa mga tinuturing na pinakamagiting
na bayani ng Pilipinas.
Siya ay isang makabayang pilipino na
nagbuwis ng kanyang buhay para sa
kalayaan ng kanyang bansa.
Madalas siyang nakikita sa limang
pisong barya na isyu ng Bangko
Sentral ng Pilipinas.
Tinuturing din siyang unang pangulo
ng Pilipinas ng ilang dalubhasa ngunit
hindi ito opisyal na kinilala ng iba.
KAPANGANAKAN
- Nobyembre 30, 1863
- Tondo, Manila
KAMATAYAN
- Mayo 10, 1897
- Maragondon, Cavite
NASYONALIDAD
- Filipino
IBA PANG PANGALAN
- Supremo
- Anak ng Bayan
- Agapito Bagumbayan
Bayani, Manunulat, Mensahero at iba pa
BUHAY NG MANUNULAT
Si Andres ay anak nina Santiago Bonifacio at Catalina de Castro. Siya
ay nag-aral ng Elementarya sa Guillermo Osmena sa Cebu. Ngunit ng
hindi kalaunan siya ay huminto sa pag-aaral dahil namatay sa sakit na
tuberkolosis ang kanyang mga magulang. Sa murang edad na labing-
apat na taong gulang, siya ay naatasang mag-alaga ng kanyang apat na
mga kapatid na sina Ciriaco, Procopio, Petrona at Iroadio. Binuhay ni
Andres ang kanyang mga kapatid sa pamamagitan ng pagtinda ng
baston at pamaypay.
Bagama’t mahirap, nagsumikap si Andres na matuto. Natuto siyang
magbasa, sumulat at makagpagsalita ng kastila. Kaya rito, naging
ahente at klerk si Andres.
Kahit salat sa kahirapan, mahilig siyang magbasa ng mga libro lalo na
ang mga akdang Noli Me Tange at El Filibusterismo ng kanyang idolo
na si Dr. Jose Rizal.
Nang dahil sa impluwensya ng kanyang mga akdang nabasa, lalong
sumiklab ang kanyang galit kaya gumawa siya ng pangkat laban sa mga
kastila na tinawag na Katipunan o KKK (Kataas-taasang, Kagalang-
galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan).
KONTRIBUSYON
Isang araw pagkatapos ng paghahayag ng pagtatapon kay Rizal,
itinatag ni Bonifacio ang Katipunan o KKK (Kataas-taasang, Kagalang-
galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan). Hindi tulad ng kanyang
idolo na si Rizal, naglalayon ang Katipunan na makamit ang kasarinlan
ng Pilipinas sa Espanya sa pamamagitan ng armas at dahas.
Isa rin siya sa mga kasapi ng lihim na kasamahan na “La Liga Filipina”
na itinatag ni Jose Rizal noong ika – 26 ng Hunyo noong 1892. Si Andres
ay nagsilbi bilang bodegero ng pagawaan ng ladrillo, isang plebeyo.
Ang unang pagtitipon ng samahan ay naganap sa tahanan ni Doroteo
Ongjunco.
Dahil hindi nagtagumpay ang unang tinatatag na samahan, ang mga miyembro nito ay bumuwag sa grupo. Nang kalaunan
ay nagtatag ng ikalawang “La Liga Filipina” at si Andres Bonifacio ang namuno nito. Dahil sa mahusay na pamumuno ni
Bonifacio, umunlad ang samahan.

AKDA
Dahil sa karunungang taglay ni Andres Bonifacio, siya ay nakapagsulat ng iba’t – ibang sulatin tulad ng Tapunan ng
Lingap, Mi Abanico, Ang Mga Cazadores, Katapusang Hibik ng Pilipinas, at ang pinakatanyag niyang gawa na Pag-ibig sa
Tinubuang Lupa. Ito ang buod ng Pag – ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres Bonifacio:
Pag – ibig sa Tinubuang Lupa
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya Sa aba ng abang mawalay sa bayan!
Sa pagkadalisay at pagkadakila Gunita ma'y laging sakbibi ng lumbay,
Gaya ng pag-ibig sa Tinubuang lupa? Walang alaala't inaasa-asam
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala. Kundi ang makita'y lupang tinubuan.
Pagpupuring lubos ang palaging hangad Pati ng magdusa'y sampung kamatayan
Sa bayan ng taong may dangal na ingat, Wari ay masarap kung dahil sa bayan
Umawit, tumula, kumanta't sumulat, At lalong mahirap. Oh, himalang bagay!
Kalakhan din niya'y isinisiwalat. Lalong pag-irog pa ang sa kanya'y alay.
Walang mahalagang hindi inihandog Kung ang bayang ito'y masasa-panganib
Ng may pusong mahal sa Bayang nagkupkop, At siya ay dapat na ipagtangkilik,
Dugo, yaman, dunong, katiisa't pagod, Ang anak, asawa, magulang, kapatid;
Buhay ma'y abuting magkalagut-lagot. Isang tawag niya'y tatalikdang pilit.
Bakit? Alin ito na sakdal ng laki, Hayo na nga, hayo, kayong nagabuhay
Na hinahandugan ng buong pagkasi, Sa pag-asang lubos ng kaginhawahan
Na sa lalong mahal nakapangyayari, At walang tinamo kundi kapaitan,
At ginugulan ng buhay na iwi? Hayo na't ibangon ang naabang bayan!
Ito'y ang Inang Bayang tinubuan: Kayong nalagasan ng bunga't bulaklak
Siya'y ina't tangi sa kinamulatan Ng kahoy ng buhay na nilanta't sukat,
Ng kawili-wiling liwanang ng araw Ng bala-balaki't makapal na hirap,
Na nagbigay-init sa buong katawan. Muling manariwa't sa baya'y lumiyag.
Kalakip din nito'y pag-ibig sa Bayan, Ipahandug-handog ang buong pag-ibig
Ang lahat ng lalong sa gunita'y mahal, At hanggang may dugo'y ubusing itigis;
Mula sa masaya'y gasong kasanggulan kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid,
Hanggang sa katawa'y mapasa-libingan.
Ito'y kapalaran at tunay na langit!

MENSAHE
Ang pagmamahal ay isa sa mga pinakasensitibo ngunit pinakatanyag na usapin sa buhay ng isang indibidwal. Bilang isang
tao, karapatan natin ang magmahal at mahalin. Ang pagmamahal ay nabibilang sa maraming mga emosyon na
nararanasan ng isang tao sa buhay nito. Bilang isang mamayan ng Pilipinas, tungkulin mong mahalin at alagaan ang iyong
bayang sinilangan dahil dito mo naranasan ang maraming karanasan mo sa buhay mula sa pinakamasalimuot hanggang
sa mga pinakamasayang alaala sa buhay mo. Sa bayang ito, una kang huminga ng mahalimuyak na simoy ng hangin. Sa
bayang ito, una kang namulat sa mga pangyayari ng mundo. Sa bayang ito, naranasan mo ang kasayahan, gayak, pighati,
galit at pagmamahal. Kung wala ang bayan na ito, hindi mo mararanasan kung ano ang nararanasan mo ngayon. Hindi mo
makikilala ang iyong mga pinakamalapit na kaibigan, minamahal na kapamilya at ibang mga taong importante sa iyong
buhay kung wala ang iyong bansa. Kaya ginamit ni Andres Bonifacio ang tulang ito bilang kasangkapan upang hikayatin at
himukin ang mga Pilipino na magmahal sa bayan. Ang Pag – ibig sa Tinubuang Lupa ang nagsasalaysay kung gaano kahamal
ni Bonifacio ang Pilipinas. Na kahit saan man siya dumating, ang Pilipinas ay mananatili sa kanyang puso at hindi mawawala
Inialay niya ang tulang ito upang ipahayag ang kanyang damdamin sa kalayaan na dapat naranasan ng kanyang inang
bayan. Kaya si Andres Bonifacio ay tinuturing na isa sa mga pinakarespetadong indibidwal sa kanyang kapanahonan kaya
tinuturing siyang unang pangulo ng Pilipinas ng ilang mga dalubhasa ngunit hindi ito naging opisyal sa mata ng iba.

UGNAYAN NG NAPILING AKDA SA KASALUKUYAN

Sa pag – usbong ng makabagong teknolohiya, higit na umunlad din ang sistema ng komunikasyon na naging daan sa mas
madaling palitan ng impormasyon. Sa kasalukuyan, hindi na natin nararanasan ang mga naranasan ng mga tao nuon ngunit
dahil sa mga akda na tulad ng Pag – ibig sa Tinubuang Lupa namulat ang kaisipan ng marami sa totoong kahirapan ng
buhay ng isang tao. Ang naranasang lumbay ng Pilipinas sa kasarinlan ay nakatatak at nakabaon sa mga akdang ito. Ito ang
nagsilbing kasangkapan ng mga Pilipino upang mapagtanto na dapat mahalin nila ang kanilang bayan. Sinakripisyo ng mga
bayani na tulad nina Andres Bonifacio ang kanilang buhay upang makamit ang kasarinlan na nararanasan natin ngayon.
Dahil din sa mga akdang ito, mas naging bukas ang isipan ng mga tao na ipahayag ang kanilang mga damdamin ngayon. Sa
kasalukuyan, makikita sa iba’t ibang social media tulad ng Facebook, Instagram, Twitter at iba pa kung gaano na kalawak
ang impluwensya ng mga ordinaryong mamamayan sa bansa.

ANONG PARTIKULAR NA SITWASYON ANG MAY HAWIG SA AKDANG NAPILI?

Sa panahon ngayon, mas naging malawak ang pagpapahayag ng mga saloobin sa pamamagitan ng internet, radio,
telebisyon at ipa bang midyum ng komunikasyon na ginagamit ng mga tao ngayon. Sa kasalukuyan, hindi na nararanasan
ng Pilipinas ang pang-aapi ng mga kastila ngunit hindi ibig sabihin nito na wala nang katunggali ang Pilipinas ngayon.
Ang himagsikan na nangyari sa panahon ng pananakop ng mga kastila ay matagal na nawala ngunit ang mas mapanghamon
na katunggali ng Pilipinas ay lumitaw. Ito ay ang mismong mga mamamayan ng Pilipinas. Ngayon, kaliwa’t kanan ang
korapsyon sa loob ng gobyerno. Masasabi natin na kahawig ng himagsikan noon ang korapsyon ngayon sa pamamagitan
ng pagkompara sa mga reaksyon ng mga tao nuon at ngayon. Ngayon, hindi na nagwawalang kibi ang mga tao at kaliwa’t
kanan din ang protesta upang mapatalsik ang mga buwaya sa gobyerno. Ito ay isang panloob na labanan ng mga tao sa
Pilipinas na higit na nararanasan ng mga tao dito. Handang ialay ng mga tao ngayon ang kanilang buhay para makamit ang
kalayaan ng Pilipinas at mga tao rito sa korapsyon. Ito ang pangunahing ebidensya kung gaano kamahal ng mamamayan
ngayon ang Pilipinas. Ang pagsigaw sa iyak ng kalayaan sa korapsyon ang kahawig ng akdang napili na Pag – ibig sa
Tinubuang Lupa.