CHINA Ideolohiyang Demokrasya sa China

Sun Yat-Sen – Itinatag niya ang Partido

Isolationism – tumutukoy sa patakaran na
Kuomintang at tinaguriang “Ama ng
ipinatutupad ng isang bansa kung saan ay
Republikang Tsino”. Isinulong nya ang
inihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa
pagkakaisa ng mga Tsino gamit ang 3
impluwensiya at pakikipag-ugnayan sa mga
prinsipyo:
dayuhan.
o Min Chu-I (Nasyonalismo)
Kowtow – ritwal bilang paggalang sa o Min-tsu-Chu-I (Demokrasya)
emperador ng China. o Min-Sheng-Chu-I (Kabuhayang Pantao)

Opyo – isang halamang gamot na kapag Humalili si Heneral Chiang Kai-Shek bilang
inabuso ay nagdudulot ng masamang epekto sa pinuno ng partidong kuomintang nang mamatay
kalusugan. si Sun Yat-Sen noong Marso 12, 1925.

Unang digmaang opyo – nilagdaan ang Warlords – nagmamay-ari ng lupa na may

Kasunduang Nanking. sariling sandatahang lakas.

Ikalawang digmaang opyo – nilagdaan ang Ideolohiyang Komunismo sa China

Kasunduang Tientsin Mao Zedong – Itinatag ang Partido
Kunchantang at tinaguriang “Ama ng
Spheres of Influence – tumutukoy sa mga
Komunistang Tsino”. Sinuportahan at isinulong
rehiyon sa China kung saan nangingibabaw ang
ni Mao ang prinsipyo ng komunismo tulad ng
karapatan ng kanluraning bansa na kontrolin
tunggalian ng uring manggagawa (proletariat)
ang ekonomiya at pamumuhay ng tao dito.
laban sa uri ng kapitalista (bourgeois). Sa
Open Door Policy – ito ay iminungkahi ni lipunang ito, ang estado ang siyang hahawak sa
John Hay na ipatupad upang magiging bukas lahat ng pag-aari ng bansa.
ang China sa pakikipagkalakalan sa ibang bansa
Red Army – tawag sa mga komunistang
na walang spheres of influence.
sundalong Tsino na nakatakas sa hagupit ni
Rebelyong Taiping (1850-1864) Chiang Kai-Shek.
Pinamunuan ni Hung Hsiu Chu’an
Long March – tawag sa paglakbay ng mga
Layunin: Mapabagsak ang dinastiyang
sundalong Tsino na may layong 6,000 milya at
Qing at pagbabago sa lipunan.
umabot ito ng isang taon.
Bunga: Nagapi ng dinastiyang Qing ang
Rebelyong Taiping sa tulong ng British at October 1, 1949 – itinatag ang People’s
French. Republic of China, napalayas ng mga komunista
ang mga kanluranin at muli ay nakamit ng
Rebelyong Boxer (1899-1900)
China ang kaniyang kalayaan.
Tinawag itong rebelyong boxer dahil ang mga
naghihimagsik ay miyembro ng samahang I-ho 1958 – inilunsad ni Mao ang Great Leap
Chu’an o Righteous and Harmonious Fists. Forward, ang 5 taong programang
Layunin: pagtuligsa sa korupsiyon sa pangkabuhayan tungo sa kaunlaran.
pamahalaan at patalsikin lahat ng mga
1979 – simula ng diplomatikong relasyon ng
dayuhang nasa bansa.
China at USA. Pinasimulan ng pamahalaan ang
Bunga: pinaslang ng rebelyong boxer
One Child Policy upang pigilan ang lumalaking
ang mga misyonerong Kristiyano at mga Tsino
populasyon nito.
na naging deboto ng relihiyong Kristiyanismo.
Nagapi ito dahil sa pagtutulungan ng mga 1898 – naganap ang Tiananmen Massacre.
dayuhang imperyalista.
1996 – shanghai Five (China, Russia,
Henry Puyi – naging emperador sa edad na 2 Kazakhstan, Kyrgyzstan at Tajikistan).
taon. Huling emperador ng dinastiyang Qing at
1997 – pagkamatay ni Deng Xiaoping.
itinuring na huling emperador ng China ng
Pagbabalik ng control ng China sa Taiwan mula
reporma.
sa mga British.
Mahigit 2,000 taon namuno ang dinastiyang
Qing sa China.
 JAPAN Kilusang Propaganda – samahang itinatag ng
mga ilustrado sa Pilipinas noong ika-19 na siglo.
1853 – ipinadala ni Pangulong Milliard Filmore
Layunin nito na maisulong ang reporma sa
ng US si Commodore Matthew Perry upang
bansa sa ilalim ng pamahalaang kolonyal ng
hilingin sa emperador ng Japan na buksan ang
Spain.
kaniyang mga daungan para sa mga barko ng
US. Upang maiwasan ang pakikidigma sa isang Middle class – tumutukoy sa panggitnang uri
malakas na bansa, tinanggap ng Japan ang US ng tao sa lipunan. Sila ay nasa pagitan ng mga
sa bisa ng kasunduang Kanagawa noong 1854. pinakamayaman at mahihirap na grupo ng tao.
Emperador Mutsuhito (1867-1912) Hulyo 4, 1946 – lumaya ang Pilipinas mula sa
– nagsimulang manungkulan sa edad na 15. mga Amerikano.
Inilipat niya ang kabisera ng Japan sa Edo
Tributo – pinagbabayad ng buwis ng mga
(Tokyo sa kasalukuyan).
Espanyol ang mga katutubo.
Meiji Era (Meiji Restoration) – tawag sa
Polo y servicio – sapilitang pinagtratrabaho
pamumuno ni Emperador Mutsuhito na ang ibig
ang mga kalalakihang edad 16 hanggang 60.
sabihin ay Enlightened Rule. Napagtanto ni
emperador Mutsuhito na ang mabisang paraan Monopolyo – lubos ang kontrol sa isang bagay
sa pakikitungo sa mga kanluranin ay ang o karapatan.
pagyakap sa modernisasyon.
Gobernador Heneral – kinatawan ng hari ng
PILIPINAS Espanyol sa Pilipinas.
Ferdinand Magellan – isang Portugues na INDONESIA
naglayag para sa hari ng Espanya noong Marso
Moluccas (maluku) – kilala bilang Spice
16, 1521. Napatunayan sa kaniyang
Island.
paglalakbay na bilog ang mundo.
Divide and Rule Policy – isang paraan ng
Miguel Lopez de Legazpi – nagtagumpay na
pananakop kung saan ay pinagaaway-away ng
masakop ang bansa sa pamamagitan ng
mananakop ang mga lokal na pinuno o mga
pakikipagsanduguan at paggamit ng dahas.
naninirahan sa isang lugar.
Sanduguan – iniinom ng lokal na pinuno at
Dutch East India Company – kinontrol ang
pinunong Espanyol ang alak na hinaluan ng
spice trade sa Timog-Silangang Asya na
kani-kanilang dugo.
nagpayaman sa bansang Netherlands.
April 27, 1565 – pagtayo ng unang
Culture System (cultivation system) –
pamayanang Espanyol sa Cebu.
iminungkahi ni Johannes Van den Bosch.
Kristiyanismo – relihiyong ipinalaganap ng Patakarang ipinatupad ng mga Dutch sa
mga Espanyol. Indonesia upang matugunan ang
pangangailangan nito sa pagbebenta ng mga
Reduccion – patakarang naglalayon na
pampalasa sa pandaigdigang kalakalan.
mailipat ang mga katutubo na naninirahan sa
malalayong lugar. Limang patnubay na prinsipyo ng Guided
democracy na nakabase sa Pancasila:
333 taon – nasakop ng Espanyol ang Pilipinas.
paniniwala sa Diyos, nasyonalismo,
Kasunduan sa Paris – nilagdaan noong pagkakawanggawa, katarungang
Disyembre 10, 1898 ng mga kinatawan ng US panlipunan, at demokrasyang gagabayan
at Spain upang pormal na maisalin sa kamay ng ng karunungan.
US ang pamumuno sa Pilipinas.
Agosto 17, 1945 – paglaya ng Indonesia sa
Thomasites – tawag sa mga unang gurong pamumuno ni Achmed Sukarno.
Amerikano sa Pilipinas.
Katipunan – isang rebolusyonaryong
samahan. Tinawag din itong KKK o Kataas-
taasang Kagalang-galangang Katipunan ng mga
Anak ng Bayan. Isinulong nito ang ganap na
kalayaan ng Pilipinas mula sa mga Espanyol.
 Malaysia
Singapura – salitang malay na ang ibig
sabihin sa English ay Lion City.
Goma at Lata – pangunahing produktong
panluwas ng Malaysia.
Melting Pot – tawag sa lugar o rehiyon kung
saan nagtatagpo ang iba’t-ibang mga kultura at
pangkat-etniko.
1895 – pagsasanib ng apat na estado sa
Malay na kinilala bilang Federated Malay
States.
1948 – pinagsanib ang mga teritoryong
kontrolado ng mga British sa Malaya at kinilala
bilang Federation of Malaya.
1957 – paglaya ng Federation of Malaya mula
sa mga British at pamumuno ni Tunku Abdul
Rahman bilang prime minister.
1963 – ang mga kolonya ng British na Sabah,
Sarawak, at Singapore ay idinagdag sa
Federation of Malaya upang buuin ang bagong
Federation of Malaysia.
BURMA
Resident system – isang patakaran na
ipinatupad ng mga British sa Burma.
Nabawasan ang kapangyarihan ng hari at
nawala sa kaniyang kamay ang karapatan na
magdesisyon.
Enero 4, 1948 – sa pagpapatibay ng
kasunduang Anglo-Burmese, nakamit ng Burma
ang kalayaan sa pamumuno ni U Nu.
Ideolohiyang Myanmar way to socialism
– kinukumpiska ng pamahalaan ang anumang
negosyo at pangkalakalan, bangko, at mga
pribadong ari-arian.
Anti Fascists People’s Freedom League
(AFPFL) – kilusang itinatag laban sa Japan, sa
pamumuno ni Aung San na binubuo ng mga
makademokratiko at komunistang pangkat.
Thankin – tawag sa miyembro ng All-Burma
Student’s Union na ang ibig sabihin ay master.
Hulyo 19, 1947 – namatay si Aung San nang
hindi nasisilayan ang paglaya ng Burma.
INDO-CHINA
Binubuo ng tatlong bansa: Laos, Cambodia, at
Vietnam. Nanggaling ang pangalang Indo-China
sa pinagsamang India at China.
Ho Chi Minh – namuno sa Hilagang Vietnam
Bao Dai – namuno sa Timog Vietnam
1945 – pagwawakas ng ikalawang digmaang
pandaigdig. Inatasan ang Thailand na muling
ibalik ang mga teritoryong sinakop nito mula sa
Laos, Cambodia at Malaya.
THAILAND
1939 – pinalitan ng Siam ang pangalan nito
bilang Thailand (Land of the Free)
1995 – pagbagsak ng pamahalaan. Inihalal
bilang bagong prime minister si Banharn Silpa-
archa, ng Thai Nation Party.
1996 – inakusahan ng korapsyon ang
pamahalaan ni Banharn na naghatid sa kusang
pagbaba nito sa kapangyarihan. Nagkaroon ng
matinding krisis pinansyal sa bansa.
1997 – naganap ang krisis pinansyal sa Asya.
Nagpatuloy ang pagbaba ng halaga ng baht
laban sa dolyar na naging dahilan ng halos
pagkaubos ng pondo ng bansa at mataas na
bilang ng walang trabaho. Nahalal sa
kapangyarihan si Chuan Leekpai bilang prime
minister.
1998 – pinabalik ng pamahalaan sa kanilang
mga bansa ang mga manggagawang dayuhan
upang bigyan ng higit na pagkakataon ang mga
Thai na makakuha ng trabaho bago ang iba.
Hinikayat din ng pamahalaang Chuan ang
oposisyon na magsulong ng mga repormang
pang-ekonomiya.
1999 – unti-unting muling pagbangon ng
ekonomiya. Sa tulong ng media, pinakita ng
Thailand sa daigdig ang malaking halaga na
ginugugol nito sa pagbigay lunas sa mga may
sakit na AIDS at HIV sa bansa. Hinikayat din
ang iba’t ibang drug companies sa agarang
pagpapababa ng presyo ng gamot para sa
nasabing sakit.
2001 – pagwawagi sa halalan ng New Thai
Love Thai Party sa pamumuno ni Thaksin
Shinawarta.